ბს-797-766(2კ-08) 22 ივნისი, 2009 წელი
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატა:
შემადგენლობა:

ნუგზარ სხირტლაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
ნინო ქადაგიძე, ლევან მურუსიძე

სხდომის მდივანი – ნინო გოგატიშვილი

კასატორები – შპს «...» (მოსარჩელე), წარმომადგენელი ნ. კ-შვილი (მინდობილობა 11.07.06წ., ¹გ-5021), საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდლთა საგადასახადო ინსპექცია (მოპასუხე), წარმომადგენელი ს. მ-ძე (მინდობილობა 01.04.09წ.,Ä ¹სკ-სკ/04/4323)

გასაჩივრებული გადაწყვეტილება – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 01.05.08წ. განჩინება

დავის საგანი – ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :

შპს «...» სარჩელი აღძრა მოპასუხე – მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის მიმართ და აღნიშნა, რომ ინსპექციის 17.12.03წ. და 30.12.03წ. ასევე 05.01.04წ. აქტებით, საგადასახადო კოდექსის 114.3 მუხლის «გ» ქვეპუნქტისა და 101.1 მუხლის «ზ» ქვეპუნქტის საფუძველზე გაუქმდა უძრავ ქონებასთან დაკავშირებულ ხარჯებზე გადახდილი დღგ-ს ჩათვლები 1 018 147 ლარზე, ამასთან კოდექსის 254-ე მუხლის საფუძველზე შპს «...» გადასახადის შემცირებისათვის ფინანსური სანქციის სახით დაეკისრა ჯარიმა 597 204 ლარის ოდენობით. მოსარჩელემ მიუთითა, რომ მას გადახდილი დღგ-ის ჩათვლის მომენტისათვის ერიცხებოდა ზედმეტად გადახდილი დღგ-ს თანხები, ამიტომ დღგ-ს სადავო ჩათვლას არ მოჰყოლია გადასახადის გადახდის დაგვიანება, რის გამოც მოსარჩელის აზრით მასზე ჯარიმის თანხის – 597 204 ლარის დარიცხვა უკანონოა და ეწინააღმდეგება საგადასახადო კოდექსის 254.4 მუხლის მოთხოვნას. მოსარჩელემ მოითხოვა 17.12.03წ. შუალედური აქტის, აგრეთვე 30.12.03წ. და 05.01.04წ. აქტების ბათილად ცნობა 597204 ლარის დარიცხვის ნაწილში.
მოსარჩელე არ დაეთანხა მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 17.12.03წ. შუალედური აქტით და 05.01.04წ. აქტით სს «...» და სს «...» დადებული ჰიდროელექტროსადგურების იჯარის ხელშეკრულებასთან დაკავშირებით მოსარჩელისათვის დამატებით უძრავი ქონების გადაცემის გადასახადის – 134 181 ლარის, აგრეთვე დეკლარაციის წარუდგენლობისათვის ჯარიმის – 33545 ლარის დაკისრებას. მოსარჩელე აღნიშნავს, რომ მოპასუხე უფლებამოსილი იყო შეემოწმებია შპს «...» მიერ მხოლოდ 2002 წელს განხორციელებული ოპერაციები. სს «...» ჰიდროელექტროსადგურის კომპლექსის იჯარის ხელშეკრულება 01.03.01წ. დაიდო ანუ იმ პერიოდში, რომლის შემოწმების უფლებამოსილებაც მოპასუხეს არ გააჩნდა. მოსარჩელეს უძრავი ქონების გადაცემის გადასახადის გადახდა და დეკლარაციის წარდგენა ევალებოდა 2001 წელს. მოსარჩელე თვლის, რომ მას სადავო აქტებით უკანონოდ დაერიცხა სს «...» დადებული ხელშეკრულების ნაწილში ქონების გადაცემის გადასახადის ძირითადი თანხა -92518 ლარი და ჯარიმა – 23129 ლარი. რაც შეეხება სს «...» დადებული ხელშეკრლების ნაწილში თანხების დარიცხვის კანონიერებას, მოსარჩელემ მიუთითა, რომ სადავო აქტებში ერთმანეთისაგან გამიჯნული არ არის ხელშეკრულებათა მიხედვით გადასახადის ძირითადი და საჯარიმო თანხები. ჯარიმა დაკისრებულია კოდექსის 253.2 მუხლის მოთხოვნის გათვალისწინების გარეშე. თავდაპირველად მოსარჩელე სზაკ-ის 60.1 მუხლის «ბ» ქვეპუნქტის მიხედვით ითხოვდა 17.12.03წ. შუალედური აქტის და 05.01.04წ. აქტის არარა აქტებად აღიარებას იმ მოტივით, რომ ისინი გამოცემული იყო მოპასუხის მხრიდან უფლებამოსილების გადამეტებით, რაც გამოიხატა შესამოწმებელი პერიოდის ფარგლების გაცდენაში, 2001 წლის ოპერაციასთან დაკავშირებული საგადასახადო ვალდებულების შესრულების შემოწმებაში. შემგომში მოსარჩელემ ითხოვა სადავო აქტების ბათილად ცნობა და სარჩელის მოთხოვნების შემცირების შედეგად მხარი დაუჭირა მხოლოდ სს «...» დადებული იჯარის ხელშეკრულების გამო დარიცხული თანხების (ძირითადი თანხა – 92518 ლ., ჯარიმა – 23129 ლ.) ნაწილში აქტების ბათილად ცნობის მოთხოვნას.
სზაკ-ის 601.1 მუხლის საფუძველზე მოსარჩელემ მოითხოვა მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 30.12.03წ. აქტის ბათილად ცნობა იმ ნაწილში, რომლითაც შპს «...» დამატებით დაეკისრა მოგების გადასახადის გადახდა. მოგების გადასახადის დარიცხვის საფუძვლად სადავო აქტში მითითებულია იმჟამად მოქმედი კოდექსის 72-73-ე, 254-ე მუხლები. მოსარჩელემ ყურადღება გაამახვილა იმ გარემოებაზე, რომ კოდექსის 72.1 მუხლი, რომლითაც საჯარიმო სანქციები საწარმოს შემოსავლებში იქნა გათვალისწინებული, ჩამოყალიბდა 25.07.02წ. საკანონმდებლო ცვლილებით, ნორმის მანამდე მოქმედი რედაქცია არ ითვალისწინებდა საჯარიმო სანქციების ჩათვლას შემოსავალში. კოდექსის 4.4 და 4.6 მუხლების თანახმად, დაბეგვრისათვის გამოიყენება საგადასახადო კანონმდებლობის მოქმედი აქტები, საგადასახადო კანომდებლობის აქტებს არ აქვთ უკუქცევითი ძალა. მოსარჩელე აღნიშნავს, რომ 2002 წლისათვის შპს «...» ვერც ფირმა «...» და ვერც შპს «...» ვერ მოიპოვა საგადასახადო კოდექსის 72-73-ე მუხლებით გათვალისწინებული შემოსავლის (საჯარიმო სანქციის) მიღების უფლება და შესაბამისად არც ამ მოგების (შემოსავლის) ასახვის, ანუ 2002 წლის გაანგარიშებებში (დეკლარაციებში) ჩვენების უფლება გააჩნდა, რადგან აჭარის ა.რ. უმაღლესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა კოლეგიამ 27.09.02წ. გადაწყვეტილებით არ დაკმაყოფილდა შპს «...» სარჩელი ფირმა «...» მიმართ, ვაგონების მოცდენის გამო 12 152 500 ლარის ზიანის ანაზღაურების თაობაზე. აჭარის არ უმაღლესი სასამართლოს 21.11.02წ. გადაწყვეტილებით არ დაკმაყოფილდა აგრეთვე შპს «...» სარჩელი «შპს «...» მიმართ თანხის - 1776645 ლარის დაკისრებაზე. 30.12.03წ. სადავო აქტის შედგენისას უკვე არსებობდა აჭარის ა.რ. უმაღლესი სასამართლოს გადაწყვეტილება შპს «...» მოსარჩელის სასარგებლოდ საჯარიმო სანქციის დაკისრების თაობაზე უარის თქმის შესახებ, ანუ მოპასუხისათვის ცნობილი იყო, რომ კოდექსის 72-73-ე მუხლებით დადგენილი შემოსავლის (საჯარიმო სანქციის) მიღების უფლება ... არ მოუპოვია და შესაბამისად არც ეს შემოსავალი მიუღია. კოდექსის 45.1 მუხლის თანახმად დაბეგვრის ობიექტია სწორედ მიღებული მოგება, ამიტომ მიუღებელი საჯარიმო სანქციებზე 481 099 ლარის მოგების გადასახადით მოსარჩელის დაბეგვრა, მოსარჩელის აზრით, არის უკანონო. სადავო აქტი ამ ნაწილში სზაკ-ის 60.1 მუხლის საფუძველზე ბათილად არის საცნობი, ვინაიდან მოსარჩელეს სასამართლო გადაწყვეტილებით უარი ეთქვა შპს «...» მიმართ საჯარიმო სანქციების დაკისრებაზე და აღნიშნული თანხები რკინიგზას არ მიუღია, შესაბამისად უკანონოა რკინიგზისათვის მიმდინარე მოგების გადასახადის სახით თანხის დარიცხვა.
ფირმა «...» დაკავშირებით მოსარჩელემ აღნიშნა, რომ საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 16.06.03წ. გადაწყვეტილებით რკინიგზის საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა, გაუქმდა აჭარის ა.რ. უმაღლესი სასამართლოს 27.09.02წ. გადაწყვეტილება და ფირმა «...» მოსარჩელის სასარგებლოდ დაეკისრა 12 157 500 ლარის გადახდა, რაც ადასტურებს შემოსავლებზე უფლების მოპოვებას და საჯარიმო თანხის გადახდის დაქვემდებარებას 16.06.03წ. სასამართლო გადაწყვეტილების საფუძველზე, ამ მომენტიდან წარმოეშვა მოსარჩელეს მიღებული საჯარიმო სანქციის, როგორც შემოსავლის, ფინანსურ დეკლარაციაში ასახვისა და ამ შემოსავლის მოგების გადასახადით დაბეგვრის ვალდებულება, რაც მოსარჩელეს სრულყოფილად აქვს შესრულებული.
მოპასუხის – მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 08.01.04წ. აქტით დადგინდა, რომ საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 01.06.01წ. გადაწყვეტილებით შპს «...» სს «...» სასარგებლოდ დაეკისრა 3840481,1 ლარის გადახდა, მათ შორის პირგასამტეხლოს სახით 1144431 ლარის გადახდა. სადავო აქტის მიხედვით საგადასახადო კოდექსის 29.20, 63-ე და 88-ე მუხლების საფუძველზე, შპს «..» ვალდებული იყო სს «...» გადახდილი თანხა დაებეგრა 10%-ით და 114 443 ლარი გადაერიცხა სახელმწიფო ბიუჯეტში, რაც მოსარჩელეს არ განუხორციელებია, რის გამოც კოდექსის 251-ე მუხლის შესაბამისად მოსარჩელეს დამატებით დაერიცხა 114 443 ლარი და ჯარიმა 6939 ლარის ოდენობით, სულ – 121 382 ლარი. მოსარჩელემ ჩათვალა, რომ 08.01.04წ. აქტი თანხის - 121382 ლარის დარიცხვის ნაწილში უკანონოა და იგი ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი შემდეგ გარემოებათა გამო: მოპასუხემ სს «...» სასარგებლოდ მოსარჩელეზე დაკისრებული პირგასამტეხლო უმართებულოდ მიიჩნია საგადასახადო კოდექსის 29.20 მუხლის და 63.1 მუხლით გათვალისწინებულ პროცენტად. სასამართლოს გადაწყვეტილებით შპს «...» სს «...» სასარგებლოდ დაეკისრა პირგასამტეხლო სახელშეკრულებო თანხის 0,2% (1 144 431 ლარი), პირგასამტეხლო ხელშეკრულების შესრულების უზრუნველყოფის საშუალება, იგი არ არის 29.20 და 63.1 მუხლებით გათვალისწინებული სავალო ვალდებულებებისათვის (კრედიტები, სესხები და მოვალის დეპოზიტი) გათვალისწინებული პროცენტი, მოსარჩელესა და სს «...» შორის არსებობდა სახელშეკრულებო და არა სავალო ვალდებულება. მოსარჩელესა და სს «...» შორის 1 144 431 ლარის გადახდა განხორციელდა საკასაციო სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილების საფუძველზე, სსკ-ის მე-10 მუხლის თანახმად კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილება სავალდებულოა საქართველოს მთელს ტერიტორიაზე ყველა სახელმწიფო, საზოგადოებრივი, კერძო საწარმოსათვის.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე მოსარჩელემ მოითხოვა: მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 17.12.03წ. შუალედური აქტის, 30.12.03წ., 05.01.04წ. აქტებისა და შესაბამისი საგადასახადო შეტყობინებების ბათილად ცნობა ჯარიმის თანხის – 597204 ლარის მოსარჩელისათვის - შპს «...» დარიცხვის ნაწილში;
17.12.03წ. შუალედური აქტის, 30.12.03წ., 05.01.04წ. აქტების და შესაბამისი საგადასახადო შეტყობინებების ბათილად ცნობა სს «...» დაკავშირებით 115 647 ლარის მოსარჩელისათვის დარიცხვის ნაწილში;
30.12.03წ. აქტის და შესაბამისი საგადასახადო შეტყობინების ბათილად ცნობა მოსარჩელისათვის – შპს «...» დამატებით 2766 440 ლარის მოგების გადასახადის დარიცხვის ნაწილში;
სს «...» დაკავშირებით 08.01.04წ. აქტის და შესაბამისი საგადასახადო შეტყობინების ბათილად ცნობა მოსარჩელისათვის – შპს «... 121 382 ლარის დამატებით დარიცხვის ნაწილში.
თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა კოლეგიის 16.08.04წ. გადაწყვეტილებით შპს «...» უარი ეთქვა სარჩელის დაკმაყოფილებაზე. საოლქო სასამართლოს კოლეგიის გადაწყვეტილება საკასაციო წესით გასაჩივრდა შპს «...» მიერ. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 30.06.05წ. განჩინებით საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ, გაუქმდა საოლქო სასამართლოს კოლეგიის 16.08.04წ. გადაწყვეტილება და საქმე არსებითად განსახილველად დაუბრუნდა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას. ასკ-ის მე-6 მუხლზე მითითებით, საკასაციო პალატამ მიიჩნია, რომ საოლქო სასამართლოს კოლეგია არ წარმოადგენდა საქმის განხილვის განსჯად სასამართლოს. საკასაციო სასამართლომ ასევე მიუთითა, რომ საქმის განმხილველმა სასამართლომ არანაირი სამართლებრივი შეფასება არ მისცა მოპასუხის – მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის მიერ სადავო აქტების შედგენის დროს სამართლებრივ ნორმათა გამოყენების საკითხს.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 25.12.06წ. გადაწყვეტილებით სარჩელი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ: ბათილად იქნა ცნობილი მოპასუხის – საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 08.01.04წ. აქტი და 15.01.04წ. ¹11/147 საგადასახადო შეტყობინება გადახდის წყაროსთან პირგასამტეხლოს არდაბეგვრისათვის მოსარჩელისათვის დაკისრებული თანხის – 121 382 ლარის ნაწილში; მოსარჩელეს – შპს «...» უარი ეთქვა დღგ-ში დარიცხული ჯარიმის თანხის – 597204 ლარის ნაწილში მოპასუხის – 17.12.03წ. შუალედური აქტის, 30.12.03წ. და 05.01.04წ. აქტების, ასევე მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 19.12.03წ. ¹11/4655 საგადასახადო შეტყობინების ბათილად ცნობაზე; მოსარჩელეს უარი ეთქვა უძრავი ქონების გადაცემის გადასახადში დარიცხული თანხის – 115647 ლარის ნაწილში მოპასუხის – მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 17.12.03წ. შუალედური აქტის, 30.12.03წ. და 05.01.04წ. აქტების, ასევე მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 19.12.03წ. ¹11/4655 საგადასახადო შეტყობინების ბათილად ცნობაზე; მოსარჩელეს უარი ეთქვა მოგების გადასახადში დამატებით 2766440 ლარის დარიცხვის ნაწილში მოპასუხის 30.12.03წ. აქტის, ასევე მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 09.01.04წ. ¹11/18 საგადასახადო შეტყობინების ბათილად ცნობაზე.
საქალაქო სასამართლოს კოლეგიის გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გასაჩივრდა შპს «...» და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის მიერ.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 01.05.08წ. განჩინებით სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა, უცვლელად დარჩა საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 25.12.06წ. გადაწყვეტილება. სააპელაციო პალატა სრულად დაეთანხმა საქალაქო სასამართლოს ფაქტობრივ და სამართლებრივ გარემოებებს და დამატებით აღნიშნა, რომ ადგილი ჰქონდა დღგ-ს შემცირებას, ზედმეტობის არსებობის გამო დროულად იქნა ბიუჯეტში გადახდილი მხოლოდ ბიუჯეტში გადასახდელად დეკლარირებული თანხა და არა დავალიანების ის ნაწილი, რომლითაც შემცირდა გადასახადის თანხა, რის გამო პალატამ მიიჩნია, რომ არ უნდა გამოყენებულიყო საგადასახადო კოდექსის 254.4 მუხლი. 254.4 მუხლი ეხება დეკლარაციაში არა თანხის ოდენობაში არსებულ შეცდომას, არამედ სხვა რეკვიზიტებში დაშვებულ შეცდომებს, რა დროსაც 254-ე მუხლით გათვალისწინებული სანქციები არ უნდა იქნეს გამოყენებული. პალატამ მიიჩნია აგრეთვე, რომ საგადასახადო კოდექსის 73.1 მუხლში 25.06.02წ. კანონით შეტანილი ცვლილებისათვის უკუქცევითი ძალის მინიჭებას ადგილი არ ჰქონია, ცვლილებამდე მოქმედი 73.1 მუხლში აღნიშნულ შემოსავლებში შედიოდა საჯარიმო სანქციების სახით მისაღები თანხები. სააპელაციო პალატამ კანონიერად მიიჩნია აგრეთვე უძრავი ქონების გადაცემის გადასახადის დარიცხვა. ბიუჯეტთან ანგარიშსწორების კონტროლი საგადასახადო ორგანოს უფლება-მოვალეობებს განეკუთვნება, შესაბამისად მოპასუხის მოქმედებას საფუძვლად ედო საგადასახადო კოდექსის 217-ე და 235-ე მუხლები. სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ მოსარჩელის მიერ არ ყოფილა რაიმე არსებითი არგუმენტები წამოყენებული, რის გამოც არ არსებობს აღნიშნული გადასახადის დარიცხვის უკანონოდ ცნობის საფუძველი.
სააპელაციო სასამართლოს განჩინება საკასაციო წესით გასაჩივრდა შპს «...» და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის მიერ. შპს «...» საკასაციო საჩივარში აღინიშნა, რომ საგადასახადო კოდექსის 254.4 მუხლით გათვალისწინებული ორი ალტერნატიული პირობის არსებობის შემთხვევაში დაუშვებელია ჯარიმის დარიცხვა. დღგ-ს ჩათვლის მიღების მომენტისათვის კასატორს ჰქონდა დადებითი სალდო, დღგ-ს ჩათვლებს შედეგად არ მოჰყოლია გადასახადის გადახდის დაგვიანება, რის გამოც უკანონოა ჯარიმის დარიცხვა. ბიუჯეტში გადასახდელი თანხის შემცირება მხოლოდ გადასახადის თანხის ოდენობაში შეცდომამ შეიძლება გამოიწვიოს, რის გამოც არასწორია სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრება იმის შესახებ, რომ 254.4 მუხლი ეხება დეკლარაციაში არა თანხის ოდენობის შემცირებას, არამედ სხვა რეკვიზიტებში დაშვებულ შეცდომას.
კასატორი არ ეთანხმება აგრეთვე მოგების გადასახადის დაკისრებას და აღნიშნავს, რომ ვაგონების დაყოვნების დროისათვის საჯარიმო სანქციები შემოსავლებში გათვალისწინებული არ იყო, სასამართლომ არასწორად განმარტა საგადასახადო კოდექსის 73.1 მუხლის ძველი რედაქცია, ტერმინ «შემოსავლის» განვრცობითი განმარტება ეწინააღმდეგება მე-3 და 45-ე მუხლებს, 2002 წლისათვის კასატორმა ვერც ფირმა «...» და ვერც შპს «...» ვერ მოიპოვა შემოსავლის (საჯარიმო სანქციის) მიღების უფლება და შესაბამისად არც ამ მოგების ასახვის უფლება გააჩნდა, რადგან აჭარის ა.რ. უმაღლესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა კოლეგიამ 27.09.02წ. და 21.11.02წ. გადაწყვეტილებებით არ დააკმაყოფილა ... სარჩელი შესაბამისად ფირმა «...» და შპს «...» თანხების დაკისრების შესახებ. 2002 წლის მოგების დეკლარაციის წარდგენის მომენტისათვის ... სასამართლოს გადაწყვეტილებებით უარი ეთქვა საჯარიმო სანქციების დაკისრებაზე და ამდენად ამ თანხების საეჭვო ვალად ჩათვლის სრული საფუძველი არსებობდა. კასატორი ყურადღებას ამახვილებს აგრეთვე იმ გარემოებაზე, რომ საგადასახადო ორგანო გასცდა შემოწმების პერიოდს და კომპეტენციის გადამეტებით შეამოწმა ... ბიუჯეტთან ანგარიშსწორების კანონიერება 2001 წელს სს «...» დადებულ ხელშეკრულებაზეც. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, კასატორი ითხოვს სააპელაციო სასამართლოს განჩინების ნაწილობრივ, შპს «...» სააპელაციო საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის ნაწილში, გაუქმებას და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სადავო აქტების და საგადასახადო შეტყობინებების გაუქმებას.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს განჩინებაზე საკასაციო საჩივარი შეიტანა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციამ, რომელიც არ ეთანხმება სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილებას იმ ნაწილში, რომლითაც ბათილად იქნა ცნობილი ინსპექციის 08.01.04წ. აქტი და 15.01.04წ. ¹11/147 საგადასახადო შეტყობინება მოსარჩელისათვის 121.382 ლარის დაკისრების ნაწილში. კასატორი აღნიშნავს, რომ შპს «...» სს «...» დადებული ხელშეკრულების საფუძველზე წარმოეშვა ვალდებულება პირგასამტეხლოს სახით თანხის გადახდის შესახებ. პირგასამტეხლო საგადასახადო კოდექსის მიზნებისათვის არის სავალო ვალდებულებებთან დაკავშირებული გადასახადი და იგი, როგორც პროცენტი 2005წ. 1 იანვრამდე მოქმედი საგადასახადო კოდექსის 63-ე მუხლის შესაბამისად უნდა დაიბეგროს გადასახადის წყაროსთან 10%-იანი განაკვეთით.
საკასაციო პალატის სხდომაზე კასატორების წარმომადგენლებმა მხარი დაუჭირეს თავიანთ საკასაციო საჩივრებს და ითხოვეს დაკმაყოფილება.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო პალატა საქმის მასალების და საკასაციო საჩივრების საფუძვლების შესწავლის, მხარეთა ახსნა-განმარტებების მოსმენის შედეგად თვლის, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის საკასაციო საჩივარი არ უნდა დაკმაყოფილდეს, ხოლო შპს «...» საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ შემდეგ გარემოებათა გამო:
საქმეზე დადგენილად არის ცნობილი, რომ შპს «...» საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 01.01.01წ. გადაწყვეტილებით სს «...» სასარგებლოდ 1998 წელს დადებული ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულებების შესრულებისათვის, დაეკისრა 1144431 ლარის გადახდა. სასამართლო გადაწყვეტილების საფუძველზე შპს «...» 2002-2003წწ. სს «...» გადარიცხული აქვს 1144431 ლარი. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 08.01.04წ. აქტით შპს «...» 13.06.97წ. საგადასახადო კოდექსის 29.20, 63-ე, 88-ე მუხლებზე მითითებით, გადასახდელად დაერიცხა გადარიცხული თანხის 10 პროცენტი (114443 ლ.) და ჯარიმა (6939ლ.), სულ 121 382 ლარი. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ შპს «...» სასამართლოს გადაწყვეტილებით სს «...» სასარგებლოდ 1 144 431 ლარის გადახდა დაეკისრა ხელშეკრულებით გათვალისწინებული თანხის დაფარვის ვადის დარღვევისათვის. 13.06.97წ. საგადასახადო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად რეზიდენტის ან არარეზიდენტის მუდმივი დაწესებულების მიერ ან მისი სახელით გადახდილი პროცენტები იბეგრება გადახდის წყაროსთან გადასახდელი თახის 10%-იანი განაკვეთით, თუ შემოსავლის წყარო საქართველოშია. ამავე კოდექსის 29-ე მუხლის მე-20 ნაწილის შესაბამისად, პროცენტი არის სავალო ვალდებულებებთან, მათ შორის კრედიტებსა (სესხებსა) და დეპოზიტებთან (ანაბრებთან) დაკავშირებული გადასახდელი. ამდენად, პროცენტი არის სავალო ვალდებულებებთან დაკავშირებული გადასახდელი, გადახდილი პროცენტის გადახდის წყაროსთან დაბეგვრა უკავშირდება სესხის ვალდებულების შესრულებასთან დაკავშირებით პროცენტის გადახდას, რასაც მოცემულ შემთხვევაში ადგილი არ ჰქონია. განსახილველ შემთხვევაში მოსარჩელის მიერ სასამართლოს გადაწყვეტილების საფუძველზე დაკისრებული თანხა არის პირგასამტეხლოს თანხა ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულებების შეუსრულებლობისათვის, რაც არ წარმოადგენს სავალო ვალდებულებასთან დაკავშირებულ გადასახადს. პროცენტი არის სავალო ვალდებულებებთან (კრედიტები, სესხები, ანაბარი, დეპოზიტი) დაკავშირებული გადასახდელი. სასამართლო გადაწყვეტილებით შპს «...» სს «...» სასარგებლოდ დაეკისრა პირგასამტეხლო, სახელშეკრულებო თანხის 0,2% (1144431 ლ.), რომელიც ბესთან, მოვალის გარანტიასთან ერთად, არის სახელშეკრულებო ვალდებულების შესრულების უზრუნველყოფის დამატებითი საშუალება, პირგასამტეხლო ვალდებულების დროული შეუსრულებლობის პრევენციის ფუნქციის მატარებელია. პირგასამტეხლოს დაკისრების საფუძველია ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ვალდებულების დროული შეუსრულებლობა, პირგასამტეხლოს გამოანგარიშების ბაზას წარმოადგენს მხოლოდ შეუსრულებელი ვალდებულება, პროცენტისაგან განსხვავებით პირგასამტეხლოს აქცესორული ბუნება აქვს, მისი გადახდის ვალდებულება ძირითადი ვალდებულების გადახდის ვალდებულებაზე არის დამოკიდებული, პირგასამტეხლოს გადახდის მოთხოვნა არ წარმოიშობა მხარის მიერ ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულების კეთილსინდისიერად და ჯეროვნად შესრულების შემთხვევაში, მაშინ როდესაც სასესხო ვალდებულებასთან დაკავშირებული პროცენტი, მისი ოდენობა სახელშეკრულებო შეთანხმების საგანს შეადგენს (სკ-ის 625-ე მუხ.) და მისი მიღება, სასესხო თანხის დაბრუნებასთან ერთად, ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ანაზღაურების აუცილებელი კომპონენტია. საკასაციო პალატა იზიარებს მოსარჩელის მოსაზრებას იმის შესახებ, რომ შპს «...» და სს «...» შორის სავალო ვალდებულება არ წარმოშობილა, რადგან მხარეებს შორის არ არსებობდა სესხის ან დეპოზიტის (ანაბარი) შესახებ ხელშეკრულება, მათ შორის დადებული იყო სახელშეკრულებო ვალდებულება ელექტროენერგიის გადაცემის მომსახურების შესახებ, ხელშეკრულებით მხარეებმა სამოქალაქო კოდექსის 416-417-ე მუხლების საფუძველზე, ვალდებულების შესრულების უზრუნველყოფის სახით, გაითვალისწინეს პირგასამტეხლო, რომელიც საგადასახადო კოდექსის 29.20 და 63.1 მუხლებით გათვალისწინებულ დაბეგვრას არ ექვემდებარება. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატა თვლის, რომ არ არსებობს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის საკასაციო საჩივრის დაკმაყოფილების, სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინების იმ ნაწილის გაუქმების საფუძველი, რომლითაც ბათილად იქნა ცნობილი მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 08.01.04წ. აქტი და 15.01.04წ. ¹11/147 საგადასახადო შეტყობინება გადახდის წყაროსთან პირგასამტეხლოს არდაბეგვრისათვის მოსარჩელე – შპს «...» დაკისრებული თანხის – 121 382 ლარის ნაწილში.
საქმის მასალებით დასტურდება, რომ საგადასახადო კოდექსის 114.3 მუხლის «გ» ქვეპუნქტის საფუძველზე, შპს «...» გაუუქმდა უძრავი ქონების მშენებლობაზე გადახდილი დღგ-ს თანხის ჩათვლა, შპს «...» შემცირებული გადასახადი (352153ლ.) დაექვემდებარა დამატებით დარიცხვას, ამასთანავე გადასახადის შემცირებისათვის საწარმოს საგადასახადო კოდექსის 254-ე მუხლის საფუძველზე, ფინანსური სანქციის სახით, დაერიცხა ჯარიმა. მოსარჩელე სადავოდ არ ხდის დღგ-ს თანხის ჩათვლის გაუქმებას, დავის საგანს შეადგენს ინსპექციის მიერ მოსარჩელეზე ჯარიმის თანხის დაკისრება. სასამართლომ სასარჩელო მოთხოვნის ამ ნაწილთან დაკავშირებით იმსჯელა მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 17.12.03წ. შუალედური აქტის და 19.12.03წ. ¹11/4655 საგადასახადო შეტყობინების კანონიერებაზე, რომლის მიხედვით შპს «...» დაეკისრა ჯარიმა 227217 ლარის ოდენობით. შესაბამისად პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილებით მოსარჩელეს უარი ეთქვა 19.12.03წ. ¹11/4655 საგადასახადო შეტყობინების ბათილად ცნობაზე, რაც უცვლელად დარჩა სააპელაციო ინსტანციის მიერ. საქმის მასალებით დასტურდება, რომ თანხის კორექტირების შედეგად 30.12.03წ. შემოწმების აქტით გადასახადის თანხის შემცირებისათვის (675422 ლ.) მოსარჩელეს დაეკისრა ჯარიმა 378 927 ლარის ოდენობით. 05.01.04წ. აქტით იმავე სამართლებრივი საფუძვლით (საგადასახადო კოდექსის 114.3 «გ» ქვეპუნქტი, 101.1 «ზ» ქვეპუნქტი) დამატებით გაუქმდა დღგ-ს ჩათვლა (342 725 ლ.), შესაბამისად მოსარჩელეს დამატებით გადასახდელად დაერიცხა შემცირებული გადასახადის თანხა (342 725ლ.) და ჯარიმა გადასახადის შემცირებისათვის – 218 277 ლარის ოდენობით. ამდენად, მოსარჩელემ სადავოდ გახადა ჯარიმის – 597 204 ლარის (378 927 + 218277 = 597 204) დარიცხვის კანონიერება. მიუხედავად აღნიშნულისა, სასამართლომ იქონია მსჯელობა 17.12.03წ. შუალედური აქტის საფუძველზე გამოცემული მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 19.12.03წ. ¹11/4655 საგადასახადო შეტყობინების კანონიერებაზე, რომლითაც შპს «...» ჯარიმის სახით დაეკისრა 227 217 ლარის ყადაღა, მაშინ როდესაც მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 08.01.04წ. წერილით (ს.ფ.55) შპს «...» ეცნობა, რომ 17.12.03წ. შუალედური აქტი და 19.12.03წ. ¹11/4655 შეტყობინება ანულირებულია. სასამართლოს არ უმსჯელია 30.12.03წ. შემოწმების აქტის საფუძველზე გამოცემული მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის ¹11/18 საგადასახადო შეტყობინების (ს.ფ.45) კანონიერებაზე, რომლითაც მოსარჩელეს საჯარიმო სანქციის სახით დაეკისრა 378 927 ლარის გადახდა, არც პირველი და არც სააპელაციო ინსტანციის სასამართლო გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილი არ შეიცავს მითითებას ხსენებული საგადასახადო შეტყობინების შესახებ. არ არის დადგენილი აგრეთვე საგადასახადო შეტყობინება, რომლითაც მოსარჩელეს 05.01.04წ. აქტის საფუძველზე ჯარიმის სახით დაეკისრა 218 277 ლარის გადახდა. ამდენად, საკასაციო პალატა თვლის, რომ მოსარჩელის მოთხოვნის დაზუსტების შედეგად უნდა დადგინდეს ის ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი, რომლითაც მოსარჩელეს დაეკისრა გადასახადის შემცირებისათვის სადავო 597 204 ლარის გადახდა, სასამართლომ უნდა იმსჯელოს ჯარიმის დაკისრების კანონიერებაზე. სასამართლოს დასკვნა იმის შესახებ, რომ დარიცხვის აქტები არ ეწინააღმდეგება საგადასახადო კოდექსის 254-ე მუხლის მე-4 ნაწილის დებულებას დაუსაბუთებელია, ვინაიდან არ არის ზუსტად დადგენილი ყველა ის ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი, რომლის საფუძველზეც მოსარჩელეს დაეკისრა სადავო 597 204 ლარის ჯარიმის გადახდა.
მხდველობაშია მისაღები აგრეთვე ის გარემოება, რომ საგადასახადო კოდექსის 254-ე მუხლი, რომელიც საფუძვლად დაედო გადასახადის ოდენობის შემცირებისათვის გადასახადის გადამხდელზე ფინანსური სანქციის სახით დაჯარიმებას, გადასახადის შემცირებისათვის ფინანსური სანქციის სახით ითვალისწინებდა ჯარიმას გადასახადის შემცირებული თანხის 25 პროცენტის ოდენობით (254-ე მუხლის 1-ლი ნაწილი). საქმის მასალებით დასტურდება, რომ სადავო აქტებით საგადასახადო კოდექსის 114.3 მუხლის «გ» ქვეპუნქტისა და 101.1 «ზ» ქვეპუნქტის საფუძველზე უძრავ ქონებასთან დაკავშირებულ ხარჯებზე გადახდილი დღგ-ს ჩათვლების ოდენობა 1018 147 ლარს შეადგენს, კოდექსის 254-ე მუხლის საფუძველზე შპს «...» გადასახადის შემცირებისათვის ფინანსური სანქციის სახით ჯამში დაეკისრა ჯარიმა 597 204 ლარის ოდენობით. სასამართლოს არ უმსჯელია სადავო აქტებით მოსარჩელისათვის დაკისრებული საჯარიმო თანხების ოდენობის კოდექსის 254-ე მუხლის I ნაწილით გათვალისწინებული მოთხოვნისადმი შესაბამისობაზე.
საკასაციო პალატა თვლის, რომ უნდა გაუქმდეს სააპელაციო სასამართლოს 01.05.08წ. განჩინება იმ ნაწილში, რომლითაც მოსარჩელეს – შპს «...» უარი ეთქვა მოგების გადასახადში დამატებით დარიცხული თანხის ნაწილში მოპასუხის აქტების ბათილად ცნობაზე შპს «...» 15.02.02წ. დადებულ ხელშეკრულებასთან დაკავშირებით შემოსავლიდან დამატებით დაკისრებული მოგების გადასახადის, ჯარიმის და მიმდინარე გადასახადის ნაწილში. შემოწმების მასალების მიხედვით 2001 წლის განმავლობაში მოსარჩელეს – შპს «...» ფირმა «...» ვაგონების მოცდენისათვის ანაზღაურებაზე უნდა მიეღო შემოსავალი 12 142 500 ლარის ოდენობით. მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 30.12.03წ. აქტში აღინიშნა, რომ საწარმომ ეს თანხა ვერ მიიღო 2001 წლის განმავლობაში, ამ წლის მოგების გადასახადის ყოველწლიური დეკლარაციის შემოსავლებში უნდა ეჩვენებინა 8400 350 ლარი, ხოლო დარჩენილი 3 742 150 ლარი შემოსავლებში უნდა ყოფილიყო 2002 წლის მოგების გადასახადის ყოველწლიურ დეკლარაციაში. გარდა ამისა, შპს «...» და შპს «...» შორის 15.02.02წ. დაიდო «ბათუმის სადგურის მომსახურების შესახებ» ხელშეკრულება, რომლის 7.1 პუნქტით «დამკვეთს», რკინიგზის წესდების 156-ე მუხლის თანახმად, დაეკისრა პასუხისმგებლობა ცისტერნების მოცდენაზე და არადროულ ჩამოცლაზე. შპს «...» მიერ განხორციელდა რა მის სასარგებლოდ გადასახდელი თანხების გაანგარიშება, შპს «...» 2002 წელს უნდა გადაეხადა 2898926 ლარი, შემოწმების მასალების თანახმად საგადასახადო კოდექსის 68.5 მუხლის მიხედვით, მოსარჩელეს შემოსავალში უნდა აესახა 2405497 ლარი. ამდენად, მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციამ მიიჩნია, რომ შპს «...» 2002 წელს მოგების გადასახადის დეკლარაციაში ფირმა «...» და შპს «...» მისაღები თანხებიდან შემოსავალში უნდა ასახულიყო 6147 647 ლარი (2405497+3742 150), საიდანაც მოგების გადასახადი შეადგენს 1 229 529 ლარს. საბოლოო ჯამში, 30.12.03წ. აქტით მოსარჩელეს მოგების გადასახადში დაერიცხა გადასახადის ძირითადი თანხა 1229529 ლარი, ასევე საგადასახადო კოდექსის 254-ე მუხლის თანახმად ჯარიმა (ძირითადი თანხის 25%) – 307 382 ლარი, კოდექსის 89-ე მუხლის მიხედვით მიმდინარე გადასახადი – 1229529 ლარის ოდენობით, სულ – 2766440 ლარი.
საქმეზე დადგენილად არის ცნობილი, რომ საქართევლოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 16.06.03წ. გადაწყვეტილებით შპს «...» სარჩელი მოპასუზე – შპს «...» მიმართ დაკმაყოფილდა, მოპასუხეს მოსარჩელის სასარგებლოდ დაეკისრა 12157500 ლარის გადახდა. რაც შეეხება შპს «...» სარჩელს შპს «...» მიმართ, საქმეზე დადგენილად არის ცნობილი, რომ აჭარის არ უმაღლესი სასამართლოს სამოქალაქო და სამეწარმეო საქმეთა კოლეგიის 21.11.02წ. გადაწყვეტილებით შპს «...» სარჩელი შპს «...» მიმართ ცისტერნების მოცდენისათვის ზარალის (1771645 ოლ.) ანაზღაურების თაობაზე არ დაკმაყოფილდა. საქმეში არ მოიპოვება ზემდგომი ინსტანციის სასამართლოს მიერ სარჩელის დაკმაყოფილების, შპს «...» შპს «...» სასარგებლოდ რაიმე თანხის დაკისრების დამადასტურებელი საბუთი. 13.06.97წ. საგადასახადო კოდექსის 72-ე მუხლის თანახმად, გადასახადის გადამხდელის მიერ აღრიცხვაში დარიცხვის მეთოდის გამოყენებისას შემოსავლები და ხარჯები აისახება გადასახადის გადამხდელის მიერ ამ შემოსავალზე უფლების მოპოვების ან ასეთი ხარჯების აღიარების მომენტის მიხედვით, შემოსავლების ფაქტობრივი მიღებისა და ხარჯების გაწევის მომენტის მიუხედავად. აჭარის არ უმაღლესი სასამართლოს 21.11.02წ. გადაწყვეტილებით დასტურდება, რომ შპს «...» მიერ შემოსავლებზე უფლება არ მოუპოვებია, შესაბამისად არარსებობდა უფლების მოპოვების მომენტიდან, დარიცხვის მეთოდის გამოყენებით, გადასახადის გადამხდელის მიერ ვაგონების მოცდენის გამო შემოსავლის აღრიცხვის, ამ შემოსავლიდან მოგების გადასახადის გადახდის ვალდებულება. მართალია მოთხოვნის უფლების წარმოშობა არ უკავშირდება სასამართლოს მიერ გადაწყვეტილების მიღების მომენტს, მაგრამ ამასთანავე იმის მტკიცება, რომ შპს «...» წარმოეშვა მოთხოვნა ეწინააღმდეგება სასამართლო გადაწყვეტილებას, რომლითაც შპს «...» მოთხოვნა შპს «...» მიმართ არ დაკმაყოფილდა უსაფუძვლობის გამო. ამდენად, არ დასტურდება შპს «...» და შპს «...» შორის 15.02.02წ. დადებული ხელშეკრულების საფუძველზე ცისტერნების მოცდენისა და არადროული ჩამოცლის გამო მოსარჩელის სასარგებლოდ შპს «...» თანხის დაკისრების, შპს «...» მიერ ამ თანხის შემოსავალში ასახვის და შესაბამისად მისი მოგების გადასახადით დაბეგვრის საფუძველი. 30.12.03წ. აქტის მიხედვით მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციამ მიიჩნია, რომ ცისტერნების გაცდენისათვის და არადროული ჩამოცვლისათვის შპს «...» გადასახდელად უნდა დაკისრებოდა 2898926 ლარი, საიდანაც საგადასახადო კოდექსის 68.5 მუხლის მიხედვით მოსარჩელეს – შპს «...» შემოსავალში უნდა აესახა 2 405.497 ლარი. საკასაციო პალატა თვლის, რომ დაუსაბუთებელია თბილისის სააპელაციო პალატის გასაჩივრებული განჩინების ის ნაწილი, რომლითაც მოსარჩელეს – შპს «...» უარი ეთქვა მოგების გადასახადში დამატებით დარიცხული თანხის ნაწილში მოპასუხის – მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 30.12.03წ. აქტის, ასევე მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 09.01.04წ. ¹11/18 საგადასახადო შეტყობინების ბათილად ცნობაზე, შპს «...» 15.02.02წ. გაფორმებულ ხელშეკრულებასთან დაკავშირებით შემოსავლიდან დამატებით დაკისრებული მოგების გადასახადის – 481 099 ლარის (2 405497 X 20% = 481 099.4), ჯარიმის 120 274 ლარის (481 099 X 25% = 120274.8) და მიმდინარე გადასახადის – 4 81099,4 ლარის, სულ 1.082 473 ლარის ნაწილში. გასაჩივრებული განჩინება ამ ნაწილში იურიდიულად არ არის საკმარისად დასაბუთებული, რაც 394-ე მუხლის «ე» ქვეპუნქტის თანახმად ქმნის გადაწყვეტილების გაუქმების აბსოლუტურ საფუძველს. დავის ამ ნაწილში საკასაციო პალატა საჭიროდ თვლის შპს «...» სარჩელთან დაკავშირებით შპს «...» მიმართ სასამართლო დავის შედეგის დადგენას, შემოსავლებზე უფლების მოპოვების გარკვევისას კანონიერ ძალაში შესული სასამართლო გადაწყვეტილებით დამდგარი შედეგის გათვალისწინებას. რაც შეეხება საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 30.12.03წ. აქტს და მის საფუძველზე ¹11/18 საგადასახადო შეტყობინებას შპს «...» მიმართ, საკასაციო პალატა თვლის, რომ მოსარჩელე შპს «...» საგადასახადო კოდექსის 72-ე მუხლის შესაბამისად ვალდებული იყო დარიცხვის მეთოდით შემოსავლები და ხარჯები აღერიცხა შემოსავალზე უფლების მოპოვების მომენტიდან, შემოსავლის ფაქტობრივად მიღების და ხარჯის გაწევის მომენტის მიუხედავად. ვაგონების მოცდენისათვის ანაზღაურების მიღების უფლების წარმოშობა დასტურდება კანონიერ ძალაში მყოფი საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 16.03.03წ. გადაწყვეტილებით. სსკ-ის მე-10 მუხლის შესაბამისად კანონიერ ძალაში შესული სასამართლოს გადაწყვეტილებას სავალდებულო ხასიათი აქვს. სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილებით დადასტურდა მოთხოვნის უფლების წარმოშობის მომენტი ხელშეკრულებით დათქმულ დროში ვაგონების არ დაბრუნების მომენტიდან, შესაბამისად საკასაციო სასამართლო არ იზიარებს კასატორის მოსაზრებას იმის შესახებ, რომ უფლების წარმოშობა სასამართლოს მიერ გადაწყვეტილების მიღების მომენტს უკავშირდება და თვლის, რომ მოთხოვნის უფლების წარმოშობის მომენტი უკავშირდება მეორე მხარის ვალდებულების წარმოშობის და არა სასამართლო გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის მომენტს. აღნიშნულის გათვალისწინებით, 30.12.03წ. აქტში მართებულად აღინიშნა, რომ 2002 წლის მოგების გადასახადის ყოველწლიურ დეკლარაციაში ნაჩვენები უნდა ყოფილიყო ვაგონების მოცდენის ანაზღაურების შემოსავალი – 3742150 ლარი (შესაბამისად მოგების გადასახადი – 748 430 ლ. მიმდინარე – 748 430 ლ., ჯარიმა თანხის შემცირებაზე (საგადასახადო კოდექსის 254-ე მუხ.) – 187 107,5 ლ.)
საფუძველს მოკლებულია კასატორის მოსაზრება იმის შესახებ, რომ მოგების გადასახადის დაკისრებით 25.08.02წ. კანონით კოდექსში შეტანილ ცვლილებებს უკუქცევითი ძალა ენიჭება, ხოლო 2001 წელს მოქმედი საგადასახადო კოდექსი არ ითვალისწინებდა შემოსავალში ჯარიმის აღრიცხვას. 13.06.97წ. საგადასახადო კოდექსში 25.06.02წ. კანონით კოდექსის 73-ე მუხლში დაზუსტდა შემოსავლების ცნება, კოდექსის 4.6 მუხლის დებულება იმის შესახებ, რომ საგადასახადო კანონმდებლობის აქტებს უკუქმედების ძალა არ აქვს, არ ადასტურებს კოდექსის ნოვაციისათვის უკუქცევითი ძალის მინიჭებას, ვინაიდან სახეზე არ არის სამართალურთიერთობის ახლებური რეგლამენტაცია, არსებითად არ შეცვლილა მუხლის შინაარსი, მუხლის რედაქციული სრულყოფა არ ადასტურებს ნორმისათვის უკუქცევითი ძალის მინიჭებას, კოდექსის ნორმების ტექსტის სრულყოფა, დაკონკრეტება არ უკავშირდება ახალი საგადასახადო ვალდებულებისათვის უკუქცევითი ძალის მინიჭებას, ამგვარი მიდგომა საერთოდ შეუძლებელს გახდიდა კოდიფიცირებული აქტის ტექსტის სრულყოფას, მასში რედაქციული ხასიათის ცვლილებების შეტანას. ვაგონების მოცდენის გამო შემკვეთზე საჯარიმო თანხების გადახდის დაკისრება მოსარჩელის სასარგებლოდ თავისი ბუნებით განეკუთვნება ეკონომიკური საქმიანობის შედეგად მიღებულ შემოსავალს, რომელიც იბეგრება მოგების გადასახადით. მხარეთა შორის დადებული გადაზიდვის ხელშეკრულების მიხედვით ტვირთმიმღების მოვალეობას შეადგენდა ტვირთის გადმოტვირთვის ვადების დაცვა, ვადების დარღვევას შედეგად მოსდევს პასუხისმგებლობა სატრანსპორტო საშუალებების ზენორმატიული მოცდენის გამო. ამდენად, საჯარიმო თანხები გაწეული მომსახურების შემადგენელი ნაწილია და საგადასახადო კოდექსის 39-ე მუხლის თანახმად, საწარმოს ეკონომიკური საქმიანობით მიღებულ შემოსავალს განეკუთვნება. აღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატა თვლის, რომ მოცემულ შემთხვევაში კოდექსის მე-4 მუხლის მე-4 ნაწილის შესაბამისად, დაბეგვრისათვის გამოყენებულია საგადასახადო კანონმდებლობის გამოქვეყნებული აქტები, რომლებიც მოქმედებდა საგადასახადო ვალდებულების წარმოშობის დღისათვის.
საქმეზე დადგენილად არის ცნობილი, რომ შპს «...» დადებული ჰქონდა ხელშეკრულება სს «...» (01.03.02წ.) და სს «...» (01.03.01წ.) ჰიდროელექტროსადგურების იჯარის თაობაზე. საიჯარო ხელშეკრულებების პირველ მუხლში აღნიშნულია, რომ მეიჯარე გასცემს მოიჯარეს (შპს «...») ვადიან სარგებლობაში მეიჯარის საკუთრებაში არსბულ ჰიდროელექტროსადგურს, ხელშეკრულებებით განისაზღვრა საიჯარო ქირის ოდენობა. შესაბამისად, ხელშეკრულებები თავისი არსით იჯარის ხელშეკრულებებს წარმოადგენენ. საგადასახადო კოდექსის 26-ე თავის («გადასახადი უძრავი ქონების გადაცემისათვის») მიხედვით უძრავი ქონების გადაცემისას გადასახადის გადამხდელია უძრავი ქონების მიმღები, რომელიც ვალდებული იყო საგადასახადო ორგანოში წარედგინა დეკლარაცია და გადაეხადა გადასახადი ქონების მიღების მომენტში. შპს «...» არ შეუსრულებია გადასახადის გადამხდელის ხსენებული ვალდებულებები, რის გამოც 17.12.03წ., 05.01.04წ. აქტებით შპს «...» დაეკისრა ქონების გადაცემის გადასახადის ძირითადი თანხები და ფინანსური სანქციები დეკლარაციის წარუდგენლობისათვის, კერძოდ, 17.12.03წ. შუალედური აქტით მოსარჩელეს დაერიცხა გადასახადის ძირითადი თანხა – 134181 ლარი, ასევე ჯარიმა დეკლარაციის წარუდგენლობისათვის – 33 545 ლარის ოდენობით. მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 05.01.04წ. აქტით მოსარჩელეს იგივე თანხები დაეკისრა, ანუ 17.12.03წ. შუალედური აქტით დარიცხულ თანხებს საბოლოო აქტის შედგენისას კორექტირება არ განუცდია. აღსანიშნავია, რომ მოსარჩელე თავდაპირველად სადავოდ ხდიდა უძრავი ქონების გადაცემის გადასახადის ძირითადი თანხისა და ჯარიმის დარიცხვის კანონიერებას ორივე ხელშეკრულებასთან მიმართებაში, შემდგომში სასარჩელო მოთხოვნა შემცირდა და მოსარჩელემ მოითხოვა სს «...» დადებული იჯარის ხელშეკრულების გამო დარიცხული თანხების (ძირითადი თანხა – 92518 ლარი, ჯარიმა – 23129 ლარი) ნაწილში აქტების ბათილად ცნობა. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ 13.06.97წ. საგადასახადო კოდექსის 235.4 მუხლის თანახმად საგადასახადო ორგანოს შეუძლია მოახდინოს გადასახადის თანხის დარიცხვა ან შეასწოროს გადასახადის ადრე დარიცხული თანხა ამ კოდექსის 237-ე მუხლში მითითებული ხანდაზმულობის ვადის გასვლამდე. თავის მხრივ 237-ე მუხლი განსაზღვრავდა, რომ საგადასახადო ორგანოს შეუძლია დაარიცხოს და გადასინჯოს გადასახადის დარიცხული თანხის დარიცხვა და გადასინჯვა საგადასახადო პერიოდის დამთავრებიდან 6 წლის განმავლობაში. ამდენად, სს «...» 01.03.01წ. დადებული იჯარის ხელშეკრულების საფუძველზე მოსარჩელე – შპს «...» ვალდებული იყო გადაეხადა უძრავი ქონების გადაცემის გადასახადი, მოსარჩელის ეს ვალდებულება შემოწმების პერიოდში – 2002 წლის განმავლობაში არსებობდა და არ გაქარწყლებულა, ხელშეკრულების მოქმედება გრძელდებოდა შესამოწმებელ პერიოდშიც (2002წ.), შესაბამისად, მსხვილ გადამხდელთა ინსპექცია უფლებამოსილი და ვალდებულიც იყო მოეხდინა შესაბამისი რეაგირება გამოვლენილ დარღვევაზე. ამდენად, საკასაციო პალატა თვლის, რომ იმჟამად მოქმედი კოდექსის 28.3, 217-ე, 235-ე, 237-ე მუხლების საფუძველზე მოსარჩელეს მართებულად დაეკისრა ქონების გადაცემის გადასახადის ძირითადი თანხები და ფინანსური სანქციები დეკლარაციის წარუდგენლობისათვის.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 410-ე, 412-ე მუხლებით და
დ ა ა დ გ ი ნ ა :

1. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის საკასაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდეს. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 01.05.08წ. განჩინება იმ ნაწილში, რომლითაც ბათილად იქნა ცნობილი საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 08.01.04წ. აქტი და 15.01.04წ. ¹11/147 საგადასახადო შეტყობინება გადახდის წყაროსთან პირგასამტეხლოს არდაბეგვრისათვის მოსარჩელეზე – შპს «...» დაკისრებული თანხის – 121 382 ლარის ნაწილში;
2. შპს «...» საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ:
ა) გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 01.05.08წ. განჩინება იმ ნაწილში, რომლითაც მოსარჩელეს – შპს «...» უარი ეთქვა დღგ-ში დარიცხული ჯარიმის თანხასთან (597 204 ლარი) მიმართებაში მოპასუხის – საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 17.12.03წ. შუალედური აქტის, 30.12.03წ. და 05.01.04წ. აქტების, აგრეთვე მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 19.12.03წ. ¹11/4655 საგადასახადო შეტყობინების ბათილად ცნობაზე. ამ ნაწილში საქმე ხელახალი განხილვისათვის დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს;
ბ) გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 01.05.08წ. განჩინება იმ ნაწილში, რომლითაც მოსარჩელეს – შპს «...» უარი ეთქვა მოგების გადასახადში დამატებით დარიცხული თანხის ნაწილში მოპასუხის – მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 30.12.03წ. აქტის, ასევე მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 09.01.04წ. ¹11/18 საგადასახადო შეტყობინების ბათილად ცნობაზე შპს «...» 15.02.02წ. გაფორმებულ ხელშეკრულებასთან დაკავშირებით შემოსავლიდან დამატებით დაკისრებული მოგების გადასახადის (481099.4 ლ.), ჯარიმის (120274.8 ლ.) და მიმდინარე გადასახადის (481099.4ლ.), სულ 1.082473 ლარის ნაწილში. ამ ნაწილში საქმე ხელახალი განხილვისათვის დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს;
გ) უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 01.05.08წ. განჩინება იმ ნაწილში, რომლითაც შპს «...» უარი ეთქვა უძრავი ქონების გადაცემის გადასახადში დარიცხული თანხის – 115647 ლარის ნაწილში თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 25.12.06წ. გადაწყვეტილებაზე;
3. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.