ბს-995-953(2კ-09) 2 დეკემბერი, 2009 წ.
ქ. თბილისი
ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატამ
შემდეგი შემადგენლობით:

ნინო ქადაგიძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: ნუგზარ სხირტლაძე, ლევან მურუსიძე


საქმის განხილვის ფორმა – მხარეთა დასწრების გარეშე

კასატორები _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახური; საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექცია

მოწინააღმდეგე მხარე _ შპს ,,...»

გასაჩივრებული გადაწყეტილება _ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2009 წლის 7 აპრილის განჩინება

დავის საგანი _ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :

2008 წლის 26 ივნისს შპს ,,...» სასარჩელო განცხადებით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას მოპასუხე _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციისა და მესამე პირების _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსა და _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მიმართ და მოითხოვა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2008 წლის 10 მარტის ¹000055 საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმის, 2008 წლის 13 მარტის ¹584 ბრძანებისა და 2008 წლის 14 მარტის ¹094-49 საგადასახადო მოთხოვნის ბათილად ცნობა.
მოსარჩელე სასარჩელო განცხადებაში მიუთითებდა, რომ 2008 წლის 10 მარტს შპს ,,...» კუთვნილ ავტოგასამართ სადგურზე, მდებარე ... მე-12 კმ-ზე დაზიანდა ევროდიზელი სვეტის მადოზირებელ მექანიზმზე არსებული ლუქი. აღნიშნული ლუქის დაზიანების შესახებ შპს ,,...» დირექტორმა იმავე დღეს, 10 მარტს წერილობით შეატყობინა თბილისის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციას. შესაბამისად, იგი ითხოვდა მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციიდან წარმომადგენლის გამოგზავნას დაზიანებული ლუქის გადალუქვისათვის. აღნიშნული წერილი მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციას ჩაბარდა 2008 წლის 10 მარტს.
იმავე დღეს ანუ 2008 წლის 10 მარტს 16 სთ-ზე მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის ინსპექტორების მიერ შემოწმებული იქნა თბილისში, აღმაშენებლის მე-12 კმ-ზე მდებარე შპს ,,...» ავტოგასამართ სადგურზე მდებარე ევროდიზელის გამშვები სვეტის მადოზირებელ მექანიზმზე არსებული ლუქი. შემოწმების შედეგად მათ დაადგინეს, რომ ლუქი დაზიანებული იყო, რის გამოც შეადგინეს სამართალდარღვევათა ოქმი. აღნიშნული ოქმის საფუძველზე 2008 წლის 13 მარტს, მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის მიერ მიღებული იქნა ¹584 ბრძანება საგადასახადო სამართალდარღვევის შესახებ, რითაც შპს ,,...» დაჯარიმებული იქნა 15 000 ლარით. 2008 წლის 14 მარტს, შპს ,,...» დირექტორმა წერილობით მიმართა მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციას, სადაც ითხოვდა 2008 წლის 10 მარტის საგადასახადო სამართალდარღვევის ¹000055 ოქმის გაუქმებას. მიუხედავად ამისა, მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის მიერ 2008 წლის 14 მარტს გამოცემულ იქნა ¹094-40 საგადასახადო მოთხოვნა, რის საფუძველზეც შპს ,,...» დაეკისრა ჯარიმის თანხის 15 000 ლარის გადახდა.
მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2008 წლის 13 მარტის ¹584 ბრძანების საფუძველზე შპს ,,...» დაჯარიმებული იქნა 15 000 ლარით. საგადასახადო ინსპექტორების მიერ სამართალდარღვევის ¹000055 ოქმში მითითებულია არა აღნიშნულ სამართალდარღვევაზე, არამედ სულ სხვა სახის დარღვევებზე, რომელსაც საერთოდ არ ითვალისწინებს არც საგადასახადო, არც სხვა კანონმდებლობა: მადოზირებული ლუქის დარღვევა.
მოსარჩელის მითითებით, გამშვებ სვეტზე ლუქის დაზიანება აღმოჩენილ იქნა საზოგადოების იმავე აგს მენეჯერის მიერ ყოველდღიური მორიგი შემოწმებისას, რომელმაც მაშინვე შეაჩერა გამშვები სვეტის მუშაობა, ხოლო შემდგომ აღნიშნული დაზიანება წერილობით აცნობა ინსპექციას. წერილშივე დაფიქსირდა როგორც დაზიანების აღმოჩენის დრო, ასევე აგს-ის მენეჯერის მიერ გამშვები სვეტის მუშაობის შეჩერებისათვის გატარებული ღონისძიებანი.
ინსპექტორების მიერ სამართალდარღვევის ¹000055 ოქმის შედგენის მომენტისათვის გამშვები სვეტი არ ფუნქციონირებდა. წინააღმდეგ შემთხვევაში ოქმში ინსპექტორების მიერ საგადასახადო კოდექსის 127.3 მუხლის საფუძველზე აუცილებლად დაფიქსირდებოდა შედგენის მომენტისათვის გამშვები სვეტის მუშაობის ფაქტი. ოქმში ასეთი ჩანაწერი საერთოდ არ არსებობს, რაც იმაზე მეტყველებს, რომ ინსპექტორების მიერ შემოწმებისას დადგენილი იქნა მხოლოდ ლუქის დარღვევა.
მოსარჩელის განმარტებით, მოცემულ შემთხვევაში სახეზე არ ყოფილა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-8 პუნქტით გათვალისწინებული სამართალდარღვევის არც ერთი შემადგენელი ელემენტი: 1. მადოზირებელი მექანიზმის მუშაობა და 2. მექანიზმის საგადასახადო ორგანოს ლუქების გარეშე მუშაობა. ამ შემთხვევაში ადგილი ჰქონდა მხოლოდ საგადასახადო ორგანოს ლუქის დაზიანებას, რაც თავის მხრივ არ წარმოადგენს საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლით გათვალისწინებულ სამართალდარღვევას და შესაბამისად არ იწვევს საჯარიმო სანქციებსაც. სადაო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები გასაჩივრებულ იქნა ჯერ ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურში, ხოლო შემდგომ ფინანსთა სამინისტროს დავების განმხილველ საბჭოში. ორივე ორგანოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება _ საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარი ეყრდნობოდა ,,ავტოგასამართ სადგურებში მარიგებელი სვეტების მადოზირებელი მრიცხველი მექანიზმების დალუქვის წესების შესახებ ინსტრუქციის დამტკიცების თაობაზე” საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2006 წლის 28 მარტის ¹258 ბრძანების მე-2 მუხლის მე-8 პუნქტით მიჩნეულ სამართალდარღვევას. ასეთ სამართალდარღვევას კი მოქმედი საგადასახადო კოდექსი საერთოდ არ ითვალისწინებს.
მოსარჩელე სასარჩელო განცხადებაში განმარტავდა, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-9 ნაწილის შესაბამისად, პირს ჯარიმა 15 000 ლარის ოდენობით დაეკისრება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუკი მის მიერ საგადასახადო სამართალდარღვევა ჩადენილია განმეორებით. შპს ,,...» გააჩნია რამდენიმე ავტოგასამართი სადგური. თუკი სწორად მოხდება 139-ე მუხლის გაანალიზება, სამართალდარღვევა სწორედ კონკრეტული ავტოგასამართი სადგურის მიერ უნდა იქნეს ჩადენილი. ვინაიდან შპს ,,...» მთელი საქართველოს მასშტაბით გააჩნია რამდენიმე ათეული ავტოგასამართი სადგური, თითოეული მათგანი ინდივიდუალურად არიან პასუხისმგებელი იმაზე, რომ იმუშაონ ,,მადოზირებელი და მრიცხველი მექანიზმის საგადასახადო ორგანოს ლუქებით”. თუკი დაარღვია ერთ-ერთმა ავტოგასამართმა სადგურმა ანუ იმუშავა საგადასახადო ორგანოს ლუქების გარეშე, მისი ეს დარღვევა არ უნდა იქნეს გავრცელებული სხვა ავტოგასამართ სადგურებზე, რომელსაც დამოუკიდებლად თავისი ინდივიდუალური პასუხისმეგბლობა გააჩნია საგადასახადო ლუქების სწორად მოწყობაზე.
მოსარჩელის მითითებით, ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია ადმინისტრაციული წარმოებისას გამოიკვლიოს საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე ყველა გარემოება და გადაწყვეტილება მიიღოს ამ გარემოებათა შეფასებისა და ურთიერთშეჯერების საფუძველზე.
გარდა აღნიშნულისა, საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმში დაშვებულია დარღვევები, კერძოდ: 1. ოქმში უნდა აღინიშნოს მოქმედების დაწყებისა და დასრულების დრო (ოქმში მითითებულია მხოლოდ ერთი დრო) 2. მოქმედების ჩატარების თანმიმდევრობა (არანაირი აღწერილობა არ არის მითითებული) 3. გამშვები სვეტის არსებითი მდგომარეობა. მოცემულ შემთხვევაში კი, არა თუ აღწერილობა, არამედ გამშვები სვეტის რიგითი ნომერიც კი არ არის სწორად მითითებული.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მოსარჩელე ითხოვდა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2008 წლის 10 მარტის ¹000055 საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმის, 2008 წლის 13 მარტის ¹584 ბრძანებისა და 2008 წლის 14 მარტის ¹094-49 საგადასახადო მოთხოვნის ბათილად ცნობას.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2008 წლის 5 დეკემბრის გადაწყვეტილებით მოსარჩელე შპს ,,...» სარჩელი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა; სადაო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად იქნა ცნობილი საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2008 წლის 13 მარტის ¹584 ბრძანება და მის საფუძველზე გამოცემული საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2008 წლის 14 მარტის ¹094-49 საგადასახადო მოთხოვნა საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-9 ნაწილით ჯარიმის დარიცხვის შესახებ შპს ,,...» მიმართ; დაევალა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციას საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებების შესწავლის, გამოკვლევისა და შეფასების შემდეგ გამოეცა ახალი ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები შპს ,,...» მიმართ საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-9 ნაწილით ჯარიმის დარიცხვასთან დაკავშირებით გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შევლიდან ერთი თვის ვადაში.
პირველი ინსტანციის სასამართლო თავის გადაწყვეტილებაში განმარტავდა, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 80-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, საგადასახადო მოთხოვნა ადმინისტრაციული აქტია, რომელიც წარედგინება გადასახადის გადამხდელს, საგადასახადო აგენტს ან/და სხვა ვალდებულ პირს, რომლის შესრულება სავალდებულოა საგადასახადო კოდექსით განსაზღვრულ შემთხვევაში და დადგენილი წესით, ამავე მუხლის მეორე პუნქტის თანახმად, საგადასახადო ორგანო ვალდებულია გადასახადის გადამხდელს წარუდგინოს საგადასახადო მოთხოვნა, თუ არსებობს მისი წარდგენის საფუძველი. წარდგენის კონკრეტულ საფუძველზე შესაბამის პირებს წარედგინება მხოლოდ ერთი საგადასახადო მოთხოვნა.
იმავე კოდექსის 83-ე მუხლის პირველი და მე-4 ნაწილების მიხედვით, ,,საგადასახადო მოთხოვნა” წყდება მისი შესრულებით ან გაუქმებით. ,,საგადასახადო მოთხოვნა” უქმდება, თუ მოთხოვნის წარმდგენმა უარი განაცხადა მასზე, ან თუ ,,საგადასახადო მოთხოვნაში” მითითებული პირის სარჩელის საფუძველზე, მოთხოვნა ცნობილ იქნა უკანონოდ ან დაუსაბუთებლად.
საგადასახადო კოდექსის 146-ე მუხლის მე-6 პუნქტის თანახმად, საგადასახადო ორგანოს ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გასაჩივრება ნიშნავს მის საფუძველზე გამოცემული «საგადასახადო მოთხოვნის» გასაჩივრებას და პირიქით.
საგადასახადო დავების განხილვის საერთო წესს განსაზღვრავს საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 145-161- მუხლები. აღნიშნული მუხლების შესაბამისად, საგადასახადო დავის დაწყების მატერიალურ საფუძველს წარმოადგენს საგადასახადო ორგანოს ან გადასახადის გადამხდელის მიერ საგადასახადო კოდექსით დადგენილი ამა თუ იმ ვალდებულების დარღვევა, ხოლო რაც შეეხება ფორმალურ საფუძველს, ეს არის საგადასახადო ორგანოს მიერ გადასახადის გადამხდელისათვის მითითებული კოდექსის მე-80 მუხლით განსაზღვრული «საგადასახადო მოთხოვნის» წარდგენა, ან საგადასახადო ორგანოს მიერ ამავე კოდექსის 81-ე მუხლით განსაზღვრული «გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნის» შესრულებაზე უარი.
იმავე საგადასახადო კოდექსის 146-ე მუხლის შესაბამისად, გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს საგადასახადო დავის გადაწყვეტის ორი შესაძლო ფორმიდან აირჩიოს ერთ-ერთი: დავის გადაწყვეტა საქართევლოს ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში განხილვის წესით და დავის გადაწყვეტა სასამართლოს მიერ.
პირველი ინსტანციის სასამართლო განმარტავდა, რომ დავის გადაწყვეტა ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში განხილვის წესით შედგება ორი ეტაპისაგან: დავის გადაწყვეტა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურში და დავის გადაწყვეტა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოში.
საგადასახადო კოდექსის 149-ე მუხლის თანახმად, გადასახადის გადამხდელის, საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირის საჩივარში აღინიშნება საგადასახადო მოთხოვნის შესრულებაზე უარის სამართლებრივი და ფაქტობრივი საფუძვლები, ხოლო სხვა გადაწყვეტილების შემთხვევაში მისი გაუქმების სამართლებრივი და ფაქტობრივი საფუძველი.
საგადასახადო კოდექსის 147-ე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, თუ გადასახადის გადამხდელი უარს აცხადებს საგადასახადო მოთხოვნის შესრულებაზე ან არ დაეთანხმა ამ კოდექსის 145-ე მუხლის მე-2 ნაწილის ,,გ” ქვეპუნქტში აღნიშნულ ინდივიდუალურ ადმინისტრციულ-სამართლებრივი აქტს, იგი ვალდებულია საგადასახადო მოთხოვნის, ინდივიდუალურ ადმინისტრციულ-სამართლებრივი აქტის მიღებიდან 20 კალენდარული დღის ვადაში ამ კოდექსის 44-ე მუხლით დადგენილი წესით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურს გაუგზავნოს წერილობითი საჩივარი თუ დავის დაწყების ფორმად აირჩევს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში მის გადაწყვეტას. ამ ვადაში საჩივრის წარუდგენლობა ნიშნავს გადასახადის გადამხდელის მიერ საგადასახადო მოთხოვნის ან ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ სამართლებრივი აქტის აღიარებას და დაიწყება მათი აღსრულება. კონკრეტულ შემთხვევაში მოსარჩელე შპს ,,...» დავის გადაწყვეტის ფორმად აირჩია დავის გადაწყვეტა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში განხილვის წესით, შემდგომ კი დავის გადაწყვეტა სასამართლოს მიერ.
სასამართლო მიიჩნევდა, რომ მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2008 წლის 13 მარტის ¹584 ბრძანება, რომლითაც საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-9 ნაწილის შესაბამისად შპს ,,...» პასუხისმგებლობის ზომად განესაზღვრა ჯარიმა 15000 ლარის ოდენობით და მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2008 წლის 14 მარტის საგადასახადო მოთხოვნა ¹094-40 შპს ,,...» სსკ 139-ე მუხლის მე-9 ნაწილით ჯარიმის 15000 ლარის დარიცხვის შესახებ გამოცემულია საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის გარემოებათა გამოკვლევისა და შეფასების გარეშე, რის გამოც ხსენებული ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები სადაო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი შემდეგ გარემოებათა გამო:
საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-8 პუნქტით გათვალისწინებულია საჯარიმო სანქციები იმ შემთხვევების გამო, როდესაც ავტოგასამართი სადგური მუშაობს საგადასახადო ორგანოს ლუქის გარეშე. ამდენად, აღნიშნული პუნქტის თანახმად, სამართალდარღვევა გამოიხატება ავტოგასამართი სადგურის მადოზირებელი და მრიცხველი მექანიზმების საგადასახადო ორგანოს ლუქების გარეშე მუშაობაში, რაც იწვევს დაჯარიმებას 1500 ლარის ოდენობით.
ამავე მუხლის მე-9 პუნქტის თანახმად, ამ მუხლის მე-7 ან მე-8 ნაწილით განსაზღვრული ქმედება, ჩადენილი განმეორებით იწვევს დაჯარიმებას ყოველ შემდგომ განმეორებაზე 15000 ლარის ოდენობით.
პირველი ინსტანციის სასამართლო აღნიშნავდა, რომ საგადასახადო კოდექსის მე-3 მუხლის 11 პუნქტის თანახმად, ამ კოდექსის ცალკეული თავებისა და მუხლების გამოყენების მიზნით საქართველოს ფინანსთა მინისტრი ამტკიცებს ინსტრუქციებს.
საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2006 წლის 28 მარტის ¹258-ე ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქციის ,,ავტოგასამართ სადგურებში მარიგებელი სვეტების მადოზირებელი და მრიცხველი მექანიზმების დალუქვის წესის” მე-2 მუხლის მე-10 პუნქტის თანახმად, მარიგებელი სვეტის დაზიანების შემთხვევაში, თუ მისი შეკეთება მოითხოვს მადოზირებელ და/ან მრიცხველ მექანიზმებზე საგადასახადო და მეტროლოგიური დამოწმების ორგანოების მიერ დადებული ლუქის მოხსნას (მ.შ. მათი შეკეთების ან შეცვლის მიზნით), ან იმ შემთხვევაში, თუ გადამხდელმა აღმოაჩინა ლუქის დაზიანების ფაქტი, იგი ვალდებულია დაზიანების აღმოფხვრამდე შეაჩეროს საწვავის მიწოდება. აღნიშნულის შესახებ დაუყოვნებლივ წერილობით უნდა ეცნობოს ლუქის დამდებ საგადასახადო და მეტროლოგიური დამოწმების ორგანოებს, რომლებიც ხსნიან თავის დადებულ ლუქებს და გამომწვევი მიზეზების აღმოფხვრის შემდგომ დადგენილი წესით ახდენენ მექანიზმების ხელახალ დალუქვას.
მოცემული პუნქტის საფუძველზე სასამართლო განმარტავდა, რომ გადასახადის გადამხდელს ეკისრება კანონისმიერი ვალდებულება მარიგებელ სვეტზე ლუქის დაზიანებისთანავე დაუყოვნებლივ აცნობოს აღნიშნულის შესახებ ლუქის დამდებ საგადასახადო ორაგნოს და შეაჩეროს საწვავის მიწოდება. ვინაიდან ტერმინში «დაუყოვნებლივ» რა ვადა მოიაზრება საგადასახადო კოდექსი არ მიუთითებს, სასამართლო მიიჩნევს, რომ ტერმინი «დაუყოვნებლივ» უნდა განიმარტოს ლუქის დაზიანებიდან რამდენიმე საათი ან იგივე დღე, რადგან თვით ლუქის დაზიანების შემთხვევაში საწვავის მიწოდების გამო გადასახადის გადამხდელს ეკისრება პასუხისმგებლობა მის მიერ ჩადენილი სამართალდარღვევისათვის. აღნიშნულიდან გამომდინარე, არსებითია რომ გადასახადის გადამხდელი დაინტერესებულია ლუქის დაზიანებისთანავე აცნობოს ლუქის დამდებ საგადასახადო ორგანოს ლუქის დაზიანების შესახებ, მოითხოვოს დაზიანებული ლუქის შეცვლა და მადოზირებელი სვეტის ხელახლა გადალუქვა.
პირველი ინსტანციის სასამართლო მიუთითებდა, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 127 მუხლის მესამე პუნქტის «გ», «ე» და «ზ» ქვეპუნქტებით საგადასახადო ინსპექციის უფლებამოსილი პირის მიერ შედგენილ სამართალდარღვევის ოქმში უნდა აღინიშნოს: გ) მოქმედების დაწყების და დამთავრების დრო; ვ) გამოვლენილი სამართალდარღვევის შინაარსი და მისი ჩატარების თანმიმდევრობა; აგრეთვე, ზ) მოქმედების ჩატარების შედეგად გამოვლენილ საქმესთან დაკავშირებული არსებითი ფაქტები და გარემოებები.
სასამართლო თვლიდა, რომ საქმეზე წარმოდგენილი მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის მთავარი ინსპექტორის მიერ 2008 წლის 10 მარტს შედგენილი სამართალდარღვევის ოქმი შედგენილია საგადასახადო კოდექსის 127 მუხლის მესამე პუნქტის «გ» «ვ» და «ზ» ქვეპუნქტების მოთხოვნათა დარღვევით.
მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის ინსპექტორების მიერ ... მე-12 კილომეტრზე მდებარე შპს ,,...» აგს შემოწმებისას გამოვლენილი იქნა, რომ მე-5 სვეტზე დარღვეული იყო მადოზირებულის ლუქი და აღნიშნულიდან გამომდინარე დარღვეულია საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-8 ნაწილი. სასამართლო თვლიდა, რომ წარმოდგენილ სამართალდარღვევის ოქმში ასახული არ არის გამოვლენილ საქმესთან დაკავშირებული არსებითი ფაქტები და გარემოებები. კერძოდ, ოქმით არ ფიქსირდება რომ ... მე-12 კილომეტრზე მდებარე შპს ,,...» კუთვნეილი აგს-ი ახორციელებდა ავტომანქანების საწვავით გამართვას, რაც საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-8 ნაწილით გათვალისწინებულ სამართალდარღვევას იწვევს, წინააღმდეგ შემთხვევაში სამართალდარღვევის ფაქტს ადგილი არ ექნება, რადგან საგადასახადო ლუქის დაზიანება 139-ე მუხლის მე-8 პუქტით სამართალდარღვევად არ მიიჩნევა და შესაბამისად მხოლოდ საგადასახადო ლუქის დაზიანება საჯარიმო სანქციებს არ ითვალისწინებს.
ის გარემოება, რომ შპს ,,...» მიერ საგადასახადო ინსპექციაში წარდგენილი შეტყობინებით მადოზირებელ სვეტზე ლუქის დაზიანების შესახებ ვერ დგინდება განცხადების ჩაბარების დრო (საათი), შესაბამისად, შპს ,,...» მიერ ვერ დასტურდება საგადასახადო სამართალდარღვევის შესახებ ¹000055 ოქმის შედგენამდე შპს ,,...» მიერ განცხადების საგადასახადო ორგანოში წარდგენის ფაქტი, სასამართლოს მიერ არ იქნა გაზიარებული.
პირველი ინსტანციის სასამართლო მიუთითებდა საქართველოს პრეზიდენტის 1999 წლის 1 ივლისის ¹414 ბრძანებულებით დამტკიცებული ,,საქმის წარმოების ერთიანი წესების ამოქმედების შესახებ დებულების” რომლის თანახმად, სახელმწიფო დაწესებულებებში შესული დოკუმენტები, მათ შორის განცხადებები, წერილები ექვემდებარება რეგისტრაციას და ინდექსირებას. ამავე წესების თანახმად, სახელმწიფო დაწესებულებებში შესულ ნებისმიერ დოკუმენტს დაესმება შტამპი სარეგიტსრაციო ნომრით და შემოსვლის თარიღით. ვინაიდან შპს ,,...» მიერ ადმინისტრაციულ ორგანოში, მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციაში წარდგენილია წერილობითი შეტყობინება ... მე-12 კილომეტრზე მდებარე შპს ,,...» კუთვენილ აგს ევროგამშვებ სვეტზე მადოზირებელი ლუქის დაზიანების შესახებ, აღნიშნული შეტყობინება უცილობლად უნდა იყოს რეგისტრირებული და ინდექსირებული მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციაში სათანადო წესით განცხადების რეგისტრაციის რიგითობით. საქალაქო სასამართლო ყურადღებას მიაქცევდა იმ გარემოებაზე, რომ თვით 10 მარტის ¹00055 სამართალდარღვევის ოქმში არ არის მითითებული სამართალდარღვევის ოქმის დაწყების და დამთავრების დრო საგადასახადო კოდექსის 123-ე მულის «გ» ქვეპუნქტის შესაბამისად, რადგან მოპასუხე სადაოდ ხდის წერილობით შეტყობინების წარდგენის დროს და საათს, აღნიშნულიდან გამომდინარე უნდა ვიგულისხმოთ, რომ შპს ,,...» მიერ განცხადება წარდგენილია სამართალდარღვევის ოქმის შედგენამდე და სწორედ წარდგენილი განცხადება გახდა საფუძველი შემდგომში სამართალდარღვევის ოქმის შედგენისათვის. სასამართლო მიუთითებდა ზაკ მე-6 მუხლზე, რომლის თანახმად, შპს ,,...» მიერ წარდგენილი განცხადების რეგისტრაცია და ინდექსაცია, ასევე სამართალდარღვევის ოქმში მოქმედების დაწყების და დამთავრების დროის მითითება, ადმინისტრაციული ორგანოს დისკრეციულ უფლებამოსილებას განეკუთვნება და არა განცხადების წარმდგენი ფიზიკური თუ იურიდიული პირის უფლებამოსილებას.
ის გარემოება. რომ შპს ,,...» კუთვნილი ... მე-12 კილომეტრზე მდებარე აგს-ს მადოზირებელი მექანიზმის ლუქის დაზიანების პირობებში ახორციელებდა ავტომანქანების საწვავით გამართვას, სასამართლომ მიიჩნია არაარგუმენტირებულად.
საქალაქო სასამართლო განმარტავდა, რომ ასკ 1-ლი მულის მე-2 პუნქტის თანახმად, თუ ამ კოდექსით სხვა რამ არ არის დადგენილი, ადმინისტრაციულ სამართალწარმოებაში გამოიყენება საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის დებულებანი.
სსკ 102- მუხლის მესამე პუნქტის თანახმად, საქმის გარემოებები, რომლებიც კანონის თანახმად უნდა დადასტურდეს გარკვეული სახის მტკიცებულებებით, არ შეიძლება დადასტურდეს სხვა სახის მტკიცებულებებით.
სასამართლოს მოსაზრებით, აღნიშნული მტკიცება ეწინააღმდეგება საგადასახადო კოდექსის 123-ე მუხლის მესამე პუნქტის მოთხოვნებს, რომლის თანახმად საგადასახადო ინსპექციის უფლებამოსილი პირის მიერ შედგენილ სამართალდარღვევის ოქმში უნდა აღინიშნოს: ვ) გამოვლენილი სამართალდარღვევის შინაარსი და მისი ჩატარების თანმიმდევრობა, აგრეთვე ზ) მოქმედების ჩატარების შედეგად გამოვლენილი საქმესთან დაკავშირებული არსებითი ფაქტები და გარემოებები. აღნიშნული მუხლის მოთხოვნა იმპერატიული ხასიათისაა და არ შეიძლება შეიცვალოს სხვა სახის მტკიცებულებებით, კერძოდ, ოქმის შემდგენი მსხვილგადამდელთა ინსპექციის თანამშომლების 11.03.08 წლის მოხსენებითი ბარათით.
სასამართლო მიიჩნევდა, რომ ავტოგასამართი სადგურის შემოწმებისას გამოვლენილი ნებისმიერი სამართალდარღვევა ასახული უნდა იქნეს სამართალდარღვევის ოქმში, წინააღმდეგ შეთხვევაში სამართალდარღვევის ოქმი თავის ფუნქციას და მნიშვნელობას დაკარგავდა და აღნიშნული შეიცვლებოდა საგადასახადო ინსპექციის უფლებამოსილი პირების მიერ წერილობითი ახსნა-განმარტებებით. ამდენად, სასამართლომ მიიჩნია, რომ ავტოგასამართი სადგურის მუშაობა საგადასახადო ლუქის გარეშე წარმოადგენს სამართალდარღვევის ოქმის არსებით ფაქტს და გარემოებას, რომლის ასახვა ოქმში სავალდებულოა.
საქალაქო სასამართლოს მოსაზრებით, ასევე საფუძველსმოკლებული იყო მოპასუხის წარმომადგენლის მტკიცება იმის შესახებ, რომ მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის მიერ ... მე-12 კილომეტრზე მდებარე შპს ,,...» კუთვნილი აგს-ი, განცხადების წარდგენამდე იქნა შემოწმებული 2008 წლის 10.03.¹57-მ ბრძანების საფუძველზე.
სასამართლო ასევე მიიჩნევდა, რომ პასუხისმგებლობის ღონისძიება უნდა იყოს სამართალდარღვევის ადეკვატური და მოცემულ შემთხვევაში 139-ე მუხლის მე-9 ნაწილით გათვალისწინებული ჯარიმა უნდა დაუკავშირდეს შპს ,,...» ერთი და იმავე აგს-ს მიერ ჩადენილ სამართალდარღვევის ფაქტს, რაც გამორიცხავს გადასახადის გადამხდელის, კერძოდ შპს ,,...» დაჯარიმებას 139-ე მუხლის მე-9 ნაწილით. იმ შემთხვევაში, თუ სამართალდარღვევა ჩადენილია შპს ,,...» სხვადასხვა ობიეტების, აგს-მიერ, რადგან სწორედ ცალკეული ობიექტის მიერ ჩადენილი სამართალდაღვევით განისაზღვრება ჯარიმის მოცულობა, როგორც პირველადი ისე განმეორებით ჩადენილი სამართალდარღვევისათვის და აღნიშნული სამართალდარღვევით გამოწვეული ბიუჯეტისათვის მიყენებული ზიანის მოცულობა. სამართლიანობის პრინციპის გათვალისწინებით, ზიანი უნდა შეესაბამებოდეს დაცულ სიკეთეს. შპს ,,...» განმეორებით დაჯარიმდა საგადასახადი კოდექსის 139-ე მუხლის მე-9 პუნქტით დ. აღმაშენებლის მე-12 კილომეტრზე მდებარე აგს მიმართ შედგენილი სამართალდარღვევისათვის იმის გამო, რომ შპს ,,...» კუთვნილი გორის რაინში სოფ. ... მდებარე აგს დაჯარიმებული იყო ასკ 139-ე მუხლის მე-8 ნაწილით. სასამართლო მიიჩნევდა, რომ ამგვარი ჯარიმის გამოყენება შპს ,,...» მიმართ რეპრესიულ ხასიათს ატარებს, რაც ეწინააღმდეგება საგადსახადო კანონმდებლობას, რადგან საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-8 ნაწილი სამართალდარღვევად მიიჩნევს ავტოგასამართი სადგურის მიერ მადოზირებელი და მრიცხველის მექანიზმების საგადასახადო ორგანოს ლუქების გარეშე მუშაობას.
პირველი ინსტანციის სასამართლო განმარტავდა, რომ საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 96-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია ადმინისტრაციული წარმოებისას გამოიკვლიოს საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ყველა გარემოება და გადაწყვეტილება მიიღოს ამ გარემოებათა შეფასების და ურთიერთშეჯერების საფუძველზე. აგრეთვე დაუშვებელია ადმინისტრაციული აქტის გამოცემას საფუძვლად დაედოს ისეთი გარემოება, რომელიც კანონით დადნილი წესით არ არის გამოკვლეული.
ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 პუნქტის თანახმად, თუ სასამართლო მიიჩნევს, რომ ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ სამართლებრივი აქტი გამოცემულია საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებების შეფასების გარეშე, იგი უფლებამოსილია სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად ცნობის ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი და დაავალოს ადმინისტრაციულ ორგანოს ამ გარემოებათა გამოკვლევის და შეფასების შედეგად გამოსცეს ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი. სასამართლო ამ გადაწყვეტილებას იღებს, თუ ადმინისტრაციული აქტის ბათილად ცნობისათვის არსებობს მხარის გადაუდებელი ინტერესი, რაც ნაწილობრივ სარჩელის დაკმაყოფილების სამართლებრივი საფუძველია.
ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით სასამართლო თვლიდა, რომ სადაო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი საქართველოს ფინანასთა სამინისტოს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2008 წლის 13 მარტის ¹584 ბრძანება შპს ,,...» პასუხისმგებლობის ზომად 15000 ლარის დარიცხვის შესახებ და მის შესაბაისად 2008 წლის 14 მარტის ¹094-49 საგადასახადო მოთხოვნა საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-9 ნაწილით ჯარიმის დარიცხვის შესახებ.
საქალაქო სასამართლო მიუთითებდა, რომ ადმინისტრაციულმა ორგანომ ადმინისტრაციული წარმოების შედეგად დაინტერესებული მხარის შპს ,,...» მანაწილეობით უნდა გამოიკვლიოს, ადგილი ჰქონდა თუ არა 2008 წლის 10 მარტს ... მე-12 კილომეტრზე მდებარე შპს ,,...» კუთნილი აგს-ის მადოზირებელ სვეტზე საგადასახადო ინსპექციის მიერ ლუქის მთლიანობის დარღვევის დროს ა/მანქანების საწვავით გამართვის გამოვლენას, თუ ასეთს ჰქონდა ადგილი, რატომ არ აისახა 2008 წლის 10 მარტის ¹000055 სამართალდარღვევს ოქმში, რატომ არ აისახა საამართალდარღვევის ოქმში შემოწმების დაწყების ან დამთავრების დრო, აგრეთვე გამოკვლეული და შეფასებული უნდა იქნას მსხვილ გადამხდელთა საგადსახადო ინსპექციაში შპს ,,...» მიერ წარდგენილი წერილობითი შეტყობინება მადოზირებელ სვეტზე ლუქის დაზიანების შესახებ რეგისტრირებული და ინდექსირებულია თუ არა კანონმდებლობის მოთხოვნათა შესაბამისად, რადგან სამართალდარღვევის ¹00055 ოქმი საფუძვლად დაედო საქართველოს ფინანასთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგასადახადო ინსპექციის 2008 წლის 13 მარტის ¹584 ბრძანებას და მის საფუძველზე გამოცემულ საქართველოს ფინანასთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადსახადო ინსპექციის 2008 წლის 14 მარტის ¹094-49 საგადასახადო მოთხოვნას საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-9 ნაწილით ჯარიმის დარიცხვის შესახებ. აგრეთვე უნდა გამოიკვლიოს და შეაფასოს საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-9 პუნქტით გათვალისწინებული ჯარიმის დარიცხვის კანონიერება, 139-ე მუხლის მე-9 პუნქტით სამართლიანობის პრინციპის გათვალისწინებით შპს ,,...»-ის მიმართ, რადგან 139-ე მუხლის მე-8 პუნქტის თანახმად, სამართლადარღვევად მიჩნეულია ავტოგასამართი სადგურის მიერ მადოზირებელი და მრიცხველი მექანიზმების საგადასახადო ორგანოს ლუქების გარეშე მუშაობა.
სასამართლო ასევე მიუთითებდა, რომ ფინანასთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინპექციამ საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებათა გამოკვლევისა და ურთიერთშეჯერების შედეგად უნდა გამოსცეს ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები შპს ,,...»-ის მიმართ საჯარიმო სანქციის გამოყენებასთან დაკავშირებით საგადსახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-9 პუნქტის შესაბამისად.
აღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრეს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახაო ინსპექციამ და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურმა, რომლითაც მოითხოვეს თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2008 წლის 5 დეკემბრის გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით მოსარჩელისათვის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
პირველი აპელანტი _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექცია სააპელაციო საჩივარში აღნიშნავდა, რომ ავტოგასამართ სადგურებში მარიგებელი სვეტების მადოზირებელი და მრიცხველი მექანიზმების დალუქვის წესების შესახებ ინსტრუქციის დამტკიცების თაობაზე საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2006 წლის 28 მარტის ¹258 ბრძანების მე-2 მუხლის მე-10 პუნქტის შესაბამისად, მარიგებელი სვეტის დაზიანების შემთხვევაში, თუ მისი შეკეთება მოითხოვს მადოზირებელ და/ან მრიცხველ მექანიზმებზე საგადასახადო და მეტროლოგიური დამოწმების ორგანოების მიერ დადებული ლუქის მოხსნას (მ.შ მათი შეკეთების ან შეცვლის მიზნით) ან იმ შემთხვევაში, თუ გადამხდელმა აღმოაჩინა ლუქის დაზიანების ფაქტი, იგი ვალდებულია დაზიანების აღმოფხვრამდე შეაჩეროს საწვავის მიწოდება. აღნიშნულის შესახებ დაუყოვნებლივ წერილობით უნდა ეცნობოს ლუქის დამდებ საგადასახადო და მეტროლოგიური დამოწმების ორგანოებს, რომლებიც ხსნიან თავის დადებულ ლუქებს და გამომწვევი მიზეზების აღმოფხვრის შემდგომ დადგენილი წესით ახდენენ მექანიზმების ხელახალ დალუქვას.
აპელანტი მიუთითებდა, რომ გადამხდელის წარმომადგენელი ადასტურებს სამართალდარღვევის ფაქტს ოქმის შესაბამის გრაფაში გაკეთებული შენიშვნით, მაგრამ არაფერია ნათქვამი ლუქის დაზიანების შესახებ განცხადების წარდგენის თაობაზე. საგადასახადო ინსპექციაში წარდგენილი განცხადებით ვერ დგინდება განცხადების ჩაბარების დრო (საათი), შესაბამისად, შპს ,,...» მიერ ვერ დასტურდება საგადასახადო სამართალდარღვევის შესახებ ¹000055-ად/ს ოქმის შედგენამდე განცხადების საგადასახადო ორგანოში წარდგენის ფაქტი.
მეორე აპელანტი _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახური სააპელაციო საჩივარში აღნიშნავდა, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე_17 თავით გათვალისწინებული მართლსაწინააღმდეგო ქმედებისათვის პასუხისმგებლობა ეკისრებათ საწარმოებს/ორგანიზაციებს და ფიზიკურ პირებს. აქედან გამომდინარე, აპელანტის მოსაზრებით, არალოგიკურია მოსარჩელის არგუმენტაცია იმის შესახებ, რომ სამართალდამრღვევს ჩადენილი სამართალდარღვევის აღმოსაფხვრელად უნდა მიეცეს შესაბამისი ვადა და ასეთი სახის ვადა დადგენილია საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 82-ე მუხლის პირველი ნაწილით, რომლის მიხედვითაც გადასახადის გადამხდელმა/საგადასახადო აგენტმა ან სხვა ვალდებულმა პირმა ,,საგადასახადო მოთხოვნა უნდა შეასრულოს მისი მიღებიდან 20 კალენდარული დღის განმავლობაში.
აპელანტი ასევე აღნიშნავდა, რომ 2007 წლის 1 ნოემბერს ¹1617 და 2007 წლის 5 ნოემბერს ¹094-97 ,,საგადასახადო მოთხოვნების” შესაბამისად, შპს ,,...» საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მერვე ნაწილის საფუძველზე, ჯარიმის სახით გადასახდელად დაერიცხა 1500 ლარი, ამასთანავე გამოვლენილია ამ მუხლის მეშვიდე და მერვე ნაწილით განსაზღვრული ქმედება ჩადენილი იმავე პირის მიერ განმეორებით. საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-9 ნაწილის შესაბამისად, პირი ჯარიმდება ყოველ შემდგომ განმეორებაზე 15 000 ლარის ოდენობით.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, აპელანტი მიიჩნევდა, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის მიერ გამოცემული 2008 წლის 13 მარტის ¹584 ბრძანება შპს ,,...» საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-9 ნაწილის შესაბამისად ჯარიმის თანხის 15 000 ლარის დაკისრებაზე შესაბამისობაშია მოქმედ კანონმდებლობასთან.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2009 წლის 7 აპრილის განჩინებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის სააპელაციო საჩივრები არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა მოცემულ საქმეზე თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2008 წლის 5 დეკემბრის გადაწყვეტილება.
სააპელაციო პალატა განმარტავდა, რომ მომხმარებლებთან ნაღდი ფულით ანგარიშსწორებისას საკონტროლო-სალარო აპარატების გამოყენების წესების დარღვევის შემთხვევაში სანქციები და მისი გამოყენების წესი განსაზღვრულია საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლით. დასახელებული მუხლის მერვე ნაწილით, ავტოგასამართ სადგურში მადოზირებელი და მრიხველი მექანიზმების საგადასახადო ორგანოს ლუქების გარეშე მუშაობა იწვევს დაჯარიმებას 1500 ლარის ოდენობით. ხოლო მე-9 ნაწილის თანახმად, ამ მუხლის მე-7 ან მე-8 ნაწილით განსაზღვრული ქმედება, ჩადენილი განმეორებით, იწვევს დაჯარიმებას ყოველ შემდგომ განმეორებაზე 15 000 ლარის ოდენობით. ანუ დასახელებული ნორმით, სამართალდარღვევის კვალიფიკაციისათვის აუცილებელი პირობაა სადგურში მადოზირებელი და მრიხველი მექანიზმების საგადასახადო ორგანოს ლუქების გარეშე მუშაობის ფაქტის არსებობა.
საგადასახადო კოდექსის 127-ე მუხლით რეგლამენტირებულია საგადასახადო სამართალდარღვევის საქმის წარმოების წესი, რომლის მე-3 ნაწილის თანახმად, საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმის შედგენისას მასში უნდა მიეთითოს მოქმედების შინაარსი და მისი თანმიმდევრობა, ასევე მოქმედების ჩატარებისას გამოვლენილი, საქმესთან დაკავშირებული არსებითი ფაქტები და გარემოებები.
სააპელაციო პალატამ გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მოსაზრება იმასთან დაკავშირებით, რომ მსხილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2008 წლის 10 მარტის საგადასახადო სამართალდარღვევის შესახებ ოქმით, რაც საფუძვლად დაედო სადაო საგადასახადო მოთხოვნის გამოცემას, არ დგინდება შპს ,,...» მიერ აღნიშნული სამართალდარღვევის ჩადენის ფაქტი.
სააპელაციო პალატა აღნიშნავდა, რომ საგადასახადო კოდექსის 127-ე მუხლის იმპერატიული ხასიათი გამორიცხავს აპელანტების მოსაზრების მართებულობას იმის თაობაზე, შპს ,,...» მიერ მადოზირებელი მექანიზმის ლუქის დაზიანების პირობებში, ა/მანქანების საწვავით გამართვის ფაქტი დასტურდება ოქმის შემდგენი პირების მოხსენებითი ბარათით.
საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2006 წლის 28 მარტის ¹258-ე ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქციის ,,ავტოგასამართ სადგურებში მარიგებელი სვეტების მადოზირებელი და მრიცხველი მექანიზმების დალუქვის წესის” მე-2 მუხლით განსაზღვრულია ავტოგასამართ სადგურებში მარიგებელი სვეტების მადოზირებელი და მრიცხველი მექანიზმების დალუქვის წესი, რომლის მე-10 პუნქტით განსაზღვრულია გადამხდელის ვალდებულება ლუქის დაზიანების აღმოჩენის შემთხვევაში მის აღმოფხვრამდე შეაჩეროს საწვავის მიწოდება, ამასთან, აღნიშნულის შესახებ დაუყოვნებლივ წერილობით უნდა აცნობოს ლუქის დამდებ საგადასახადო და მეტროლოგიური დამოწმების ორგანოებს.
საქართველოს პრეზიდენტის 1999 წლის 1 ივლისის ¹414 ბრძაანებულებით დამტკიცებული ,,საქმის წარმოების ერთიანი წესების ამოქმედების შესახებ” თანახმად, სახელმწიფო დაწესებულებებში შესული დოკუმენტები, მათ შორის განცხადებები, წერილები, ექვემდებარება რეგისტრაციას და ინდექსირებას. ანუ დასახელებული ნორმატიული აქტით განსაზღვრულია ადმინისტრაციული ორგანოს ვალდებულება მოახდინოს ადმინისტრაციულ ორგანოში წარდგენილი განცხადების რეგისტრაცია.
სააპელაციო პალატამ დადგენილად მიიჩნია, რომ 2008 წლის 10 მარტს, შპს ,,...» წერილით მიმართა საგადასახადო ინსპექციას და მოითხოვა მრიცხველის დალუქვა იმ საფუძვლით, რომ ევროდიზელის გამშვებ სვეტზე, დაზიანებულია მადოზირებელი მექანიზმის ლუქი, შეტყობინებაში ასევე მიუთითა მრიცხველის მაჩვენებელი _ 078901.
სააპელაციო პალატამ არ გაიზიარა აპელანტების მოსაზრება და მიიჩნია, რომ წარმოდგენილი მტკიცებულებებით არ დასტურდება ის ფაქტი, რომ შპს ,,...» მიერ საგადასახადო ორგანოში განცხადება მადოზირებელ სვეტზე ლუქის დაზიანების თაობაზე წარდგენილია მას შემდეგ, არც ამ უკანასკნელის მიერ გამოვლენილი იქნა სამართალდღვევა.
აღნიშნულთან მიმართებაში პალატა მიუთითებდა იმ გარემოებაზე, რომ სამართალდარღვევის ოქმი, საგადასახადო კოდექსის 127.3 მუხლის ,,გ” ქვეპუნქტის მოთხოვნათა საწინააღმდეგოდ, არ შეიცავს მითითებას შემოწმების დაწყებისა და მისი დასრულების დროის თაობაზე.
ზემოთდასახელებულ საფუძვლებზე მითითებით სააპელაციო პალატამ გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მოსაზრება იმის თაობაზე, რომ სახეზეა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილით გათვალისწინებული შემთხვევა _ საგადასახადო ორგანოს მიერ სადაო აქტი გამოცემულია მასთან წარდგენილი ფაქტობრივი გარემოებების შესაბამისი სამართლებრივი შეფასებისა და გადამოწმების გარეშე.
აღნიშნულ განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრეს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურმა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციამ რომლითაც მოითხოვეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2009 წლის 7 აპრილის განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით მოსარჩელისათვის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
კასატორი საკასაციო საჩივარში აღნიშნავდა, რომ სადაო საგადასახადო ჯარიმა გამომდინარეობს საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-9 ნაწილიდან, რომლის შესაბამისად _ ავტოგასამართ სადგურში მადოზირებელი და მრიცხველი მექანიზმის გარეშე მუშაობა იწვევს დაჯარიმებას 1500 ლარით; იგივე ქმედება ჩადენილი განმეორებით, იწვევს დაჯარიმებას ყოველ შემდგომ განმეორებაზე 15 000 ლარით.
კასატორის მოსაზრებით, ვინაიდან წინა პერიოდში მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2007 წლის 1 ნოემბერის ¹1617 და 2007 წლის 5 ნოემბერს ¹094-97 ,,საგადასახადო მოთხოვნების” შესაბამისად, შპს ,,...» საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მერვე ნაწილის საფუძველზე, ჯარიმის სახით გადასახდელად დაერიცხა 1500 ლარი, ამასთანავე გამოვლენილია ამ მუხლის მეშვიდე და მერვე ნაწილით განსაზღვრული ქმედება ჩადენილი იმავე პირის მიერ განმეორებით. საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-9 ნაწილის შესაბამისად, პირი ჯარიმდება ყოველ შემდგომ განმეორებაზე 15 000 ლარის ოდენობით.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, შემოსავლების სამსახური მიიჩნევდა, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის მიერ გამოცემული 2008 წლის 13 მარტის ¹584 ბრძანება შპს ,,...» საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-9 ნაწილის შესაბამისად ჯარიმის თანხის 15 000 ლარის დაკისრებაზე შესაბამისობაშია მოქმედ კანონმდებლობასთან.
საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2006 წლის 28 მარტის ¹258-ე ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქციის ,,ავტოგასამართ სადგურებში მარიგებელი სვეტების მადოზირებელი და მრიცხველი მექანიზმების დალუქვის წესის” მეორე მუხლის მე-10 პუნქტის შესაბამისად, მარიგებელი სვეტის დაზიანების შემთხვევაში, თუ მისი შეკეთება მოითხოვს მადოზირებელ ან/და მრიცხველ მექანიზმებზე საგადასახადო და მეტროლოგიური დამოწმების ორგანოების მიერ დადებული ლუქის მოხსნას (მათი შეკეთების ან შეცვლის მიზნით) ან იმ შემთხვევაში, თუ გადამხდელმა აღმოაჩინა ლუქის დაზიანების ფაქტი, იგი ვალდებულია დაზიანების აღმოფხვრამდე შეაჩეროს საწვავის მიწოდება. აღნიშნულის შესახებ დაუყოვნებლივ წერილობით უნდა ეცნობოს ლუქის დამდებ საგადასახადო და მეტროლოგიური დამოწმების ორგანოებს, რომლებიც ხსნიან თავის დადებულ ლუქებს და გამომწვევი მიზეზების აღმოფხვრის შემდგომ დადგენილი წესით ახდენენ მექანიზმების ხელახალ დალუქვას. ამავე ბრძანების მეორე მუხლის მერვე პუნქტის შესაბამისად _ ავტოგასამართ სადგურში არსებულ მადოზირებელ და მრიცხველ მექანიზმებზე საგადასახადო ორგანოს ლუქის არ ქონა განიხილება საგადასახადო სამართალდარღვევად და იწვევს პასუხისმგებლობას საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლით დადგენილი წესით.
კასატორი აღნიშნავდა, რომ მადოზირებელ სვეტზე საგადასახადო ინსპექციის ლუქის მთლიანობის დარღვევის ფაქტს ადასტურებს შპს ,,...» წარმომადგენელი საგადასახადო სამართალდარღვევის შესახებ ოქმის შესაბამის გრაფაში გაკეთებული შენიშვნით.
კასატორი _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახური საკასაციო საჩივარში აღნიშნავდა, რომ ვერც პირველი ინსტანციის სასამართლო და ვერც სააპელაციო სასამართლო ვერ მიუთითებს სადაოდ მიჩნეული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემისას, თუ რომელი მნიშვნელოვანი გარემოება არ იქნა სათანადოდ შესწავლილი და გამოკვლეული მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის მიერ და ახალი აქტის გამოცემისას, თუ რაზე უნდა იქნეს ყურადღება გამახვილებული.
მეორე კასატორი _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექცია საკასაციო საჩივარს აფუძნებდა იმ გარემოებაზე, რომ სააპელაციო სასამართლოს მიერ განჩIნება მიღებულია სამართლის ნორმების დარღვევით. კერძოდ, სააპელაციო პალატამ განჩინების მიღებისას არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა; გამოიყენა კანონი, რომელიც არ უნდა გამოეყენებინა და არასწორად განმარტა კანონი.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების გაცნობის, საკასაციო საჩივრის საფუძვლების შესწავლისა და გასაჩივრებული განჩინების კანონიერება-დასაბუთებულობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის საკასაციო საჩივრები უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქმეზე დადგენილად ცნობილ შემდეგ გარემოებებზე: საგადასახადო სამართალდარღვევის შესახებ მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის მიერ 2008 წლის 10 მარტს შედგენილი ¹000055 ოქმის საფუძველზე შპს ,,...» მიმართ დაფიქსირდა სამართალდარღვევა გათვალისწინებული საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-8 ნაწილით. კერძოდ, ოქმში მიეთითა, რომ მე-5 სვეტზე დარღვეული იყო მადოზირებელი ლუქის მთლიანობა.
ოქმზე გაკეთებული შენიშვნის თანახმად, შენიშვნის შემტანი ითხოვს ყურადღება მიექცეს იმ გარემოებას, რომ ლუქი შეგნებულად არ დაუზიანებია და სვეტი იყო გაჩერებული.
მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის ¹584 ბრძანებით საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-9 ნაწილის შესაბამისად, შპს ,,...» პასუხისმგებლობის ზომად განესაზღვრა ჯარიმა 15000 ლარის ოდენობით.
2008 წლის 14 მარტს შპს ,,...» წარედგინა საგადასახადო მოთხოვნა ¹094-40 სსკ 139-ე მუხლის მე-9 ნაწილით ჯარიმის 15000 ლარის დარიცხვის შესახებ.
საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის 2008 წლის 14 აპრილის ¹981 ბრძანებით შპს ,,...» უარი ეთქვა მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2008 წლის 14 მარტის ¹094-40 საგადასახადო მოთხოვნის გაუქმებაზე.
დადგენილია, რომ ზემოაღნიშნული დარღვევის გამოვლენამდე, მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 05.11.07წ. 094-97 საგადასახადო მოთხოვნის შესაბამისად, შპს ,,...» საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-8 ნაწილის საფუძველზე დაჯარიმეული იყო 1500 ლარით.
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის მე-8 ნაწილის შესაბამისად, ავტოგასამართ სადგურში მადოზირებელი და მრიცხველი მექანიზმების საგადასახადო ორგანოს ლუქის გარეშე მუშაობა იწვევს დაჯარიმებას 1500 ლარის ოდენობით, ხოლო იმავე მუხლის მე-9 ნაწილის შესაბამისად, ამ მუხლის მე-7 ან მე-8 ნაწილით განსაზღვრული ქმედება, ჩადენილი განმეორებით, იწვევს დაჯარიმებას ყოველ შემდგომ განმეორებაზე 15000 ლარის ოდენობით.
სააპელაციო სასამართლომ ზემოაღნიშნული მუხლის შინაარსზე დაყრდნობით, მითითებული მუხლის შემადგენლობისათვის სავალდებულოდ მიიჩნია მადოზირებელი და მრიცხველი მექანიზმების საგადასახადო ორგანოს ლუქის გარეშე მუშაობის ფაქტის არსებობა და ჩათვალა, იმისათვის, რომ ქმედება დაკვალიფიცირდეს სამართალდარღვევად, საჭიროა ადგილი ჰქონდეს მომსახურების განხორციელების ფაქტს.
წარმოდგენილი მსჯელობის მართებულობის შეფასების თვალსაზრისით, საკასაციო სასამართლო საჭიროდ მიიჩნევს სააპელაციო სასამართლოს ყურადღება მიაქციოს საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2006 წლის 28 მარტის ¹258 ბრძანებით დამტკიცებული «ავტოგასამართ სადგურებში მარიგებელი სვეტების მადოზირებელი და მრიცხველი მექანიზმების დალუქვის შესახებ» ინსტრუქციის დებულებებს. მითითებული ინსტრუქციის მე-2 მუხლის მე-8 პუნქტის შესაბამისად, ავტოგასამართ სადგურში არსებულ მადოზირებელ და მრიცხველ მექანიზმებზე საგადასახადო ორგანოს ლუქის არ ქონა (მ.შ.ლუქის მთლიანობის დარღვევა, თუ გადამხდელმა ამ მუხლის მე-10 პუნქტის მიხედვით არ შეატყობინა შესაბამის საგადასახადო ორგანოს აღნიშნულის შესახებ), განიხილება საგადასახადო სამართალდარღვევად და იწვევს პასუხისმგებლობას საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლით დაგენილი წესით.
ამდენად, როგორც ნორმის შინაარსი ცხადყოფს, თავისთავად ლუქის მთლიანობის დარღვევა იწვევს შესაბამის პასუხისმგებლობას, დამოუკიდებლად იმისგან, ჰქონდა თუ არა ადგილი თავად მომსახურების ფაქტს.
ზემოაღნიშნული აქტის ნორმატიული ბუნებიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო საჭიროდ მიიჩნევს, სააპელაციო სასამართლოს მხრიდან წარმოდგენილი იყოს მსჯელობა იმის შესახებ, თუ რა მოსაზრებებსა თუ არგუმენტებზე დაყრდნობით გამოირიცხება ინსტრუქციის ზემოთმითითებული ნორმის განსახილველ საქმესთან მიმართებაში გამოყენება.
საკასაციო სასამართლო, საქმის არსებითად სწორად გადაწყვეტისათვის, განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს საქმეში ს.ფ. 22-ზე წარმოდგენილი მტკიცებულების გამოკვლევას.
,,საქმის წარმოების ერთიანი წესების ამოქმედების შესახებ” საქართველოს პრეზიდენტის 1999 წლის 1 ივლისის ¹414 ბრძანებულებით დამტკიცებული ინსტრუქციის შესაბამისად, სახელმწიფო დაწესებულებაში შესული დოკუმენტები, მათ შორის განცხადებები, წერილები ექვემდებარება რეგისტრაციას და ინდექსირებას.
საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 19-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 103-ე მუხლით მინიჭებული უფლებამოსილების გარდა, სასამართლო უფლებამოსილია საკუთარი ინიციატივითაც შეაგროვოს ფაქტობრივი გარემოებები და მტკიცებულებები.
ადმინისტრაციული სასამართლოსათვის აღნიშნული მუხლით მინიჭებული უფლებამოსილებიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო საჭიროდ მიიჩნევს, სააპელაციო სასამართლომ გამოიკვლიოს, რომელი თარიღით და რა ნორმითაა დარეგისტრირებული მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციაში შპს ,,...» წერილობითი შეტყობინება.
,,ავტოგასამართ სადგურებში მარიგებელი სვეტების მადოზირებელი და მრიცხველი მექნიზმების დალუქვის შესახებ” ინსტრუქციის მე-2 მუხლის მე-10 პუნქტის შესაბამისად, მარიგებელი სვეტის დაზიანების შემთხვევაში, თუ მისი შეკეთება მოითხოვს მადოზირებელ და/ან მრიცხველ მექანიზმებზე საგადასახადო და მეტროლოგიური დამოწმების ორგანოების მიერ დადებული ლუქის მოხსნას (მ.შ მათი შეკეთების ან შეცვლის მიზნით) ან იმ შემთხვევაში, თუ გადამხდელმა აღმოაჩინა ლუქის დაზიანების ფაქტი, იგი ვალდებულია დაზიანების აღმოფხვრამდე შეაჩეროს საწვავის მიწოდება. აღნიშნულის შესახებ დაუყოვნებლივ წერილობით უნდა ეცნობოს ლუქის დამდებ საგადასახადო და მეტროლოგიურ ორგანოებს, რომლებიც ხსნიან თავის დადებულ ლუქებს და გამომწვევი მიზეზების აღმოფხვრის შემდგომ დადგენილი წესით ახდენენ მექანიზმების ხელახალ დალუქვას.
იმის გათვალისწინებით, რომ ლუქის დაზიანების თაობაზე საგადასახადო ორგანოსათვის შეტყობინების ფაქტი წარმოადგენს პირის პასუხისმგებლობისაგან გათავისუფლების უპირობო საფუძველს, საკასაციო სასამართლო მნიშვნელოვნად მიიჩნევს ზემოაღნიშნული შეტყობინების საქმეში დედნის სახით წარმოდგენას ან შესაბამისი საქმის წარმოების ჟურნალის გამოთხოვას, რაც სააპელაციო სასამართლოს მისცემს შესაძლებლობას დაადგინოს მეწარმე სუბიექტის მხრიდან განხორციელებული შეტყობინების წინსწრების ფაქტი.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო საკასაციო საჩივრის ნაწილობრივ დაკმაყოფილების გზით, საჭიროდ მიიჩნევს საქმე დამატებითი შესწავლა-გამოკვლევისათვის დაუბრუნოს იმავე სასამართლოს.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 408-ე მუხლის მე-3 ნაწილით, 412-ე მუხლით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის საკასაციო საჩივრები დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
2. გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2009 წლის 7 აპრილის განჩინება და საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს;
3. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.