ბს-374-359(კს-09) 6 მაისი, 2009წ.
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

მარიამ ცისკაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
ნუგზარ სხირტლაძე, პაატა სილაგაძე (მოსამართლეები)

საქმის განხილვის ფორმა _ ზეპირი მოსმენის გარეშე

კერძო საჩივრის ავტორები – 1) ზ. ხ-შვილი
2) ც. ნ-ძე (მოსარჩელეები)

მოწინააღმდეგე მხარე _ 1) აჭარის ა/რ მთავრობა (მოპასუხე)

მესამე პირები – 1) შპს “...”
2) შპს “...”
3) შპს “...”
4) ბათუმის მერია

დავის საგანი – დადგენილების არარა აქტად ცნობის შესახებ

გასაჩივრებული სასამართლოს განჩინება _ ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2008 წლის 31 ოქტომბრის განჩინება

კერძო საჩივრის ავტორის მოთხოვნა _ სააპელაციო პალატის განჩინების გაუქმება და საქმის იმავე სასამართლოსათვის დაბრუნება

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :

ზ. ხ-შვილმა და ც. ნ-ძემ 2005 წლის დეკემბერში სარჩელით მიმართეს ბათუმის საქალაქო სასამართლოს მოპასუხე აჭარის ა/რ მთავრობის მიმართ და მოითხოვეს აჭარის ა/რ მინისტრთა საბჭოს 1996 წლის 26 ნოემბრის ¹229 დადგენილების არარა აქტად ცნობა.
ბათუმის საქალაქო სასამართლოს 2006 წლის 13 თებერვლის გადაწყვეტილებით ზ. ხ-შვილის და ც. ნ-ძის სარჩელი არ დაკმაყოფილდა უსაფუძვლობის გამო.
პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრეს ზ. ხ-შვილმა და ც. ნ-ძემ.
ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2006 წლის 13 სექტემბრის განჩინებით არ დაკმაყოფილდა ზ. ხ-შვილის და ც. ნ-ძის სააპელაციო საჩივარი; უცვლელი დარჩა ბათუმის საქალაქო სასამართლოს 2006 წლის 13 თებერვლის გადაწყვეტილება.
სააპელაციო პალატის განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრეს ზ. ხ-შვილმა და ც. ნ-ძემ.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 2007 წლის 24 აპრილის განჩინებით ზ. ხ-შვილის და ც. ნ-ძის საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; გაუქმდა ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2006 წლის 13 სექტემბრის განჩინება და საქმე ხელახალი განხილვისათვის დაუბრუნდა იმავე სასამართლოს.
ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 2 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით დაკმაყოფილდა ზ. ხ-შვილის და ც. ნ-ძის სააპელაციო საჩივარი; გაუქმდა ბათუმის საქალაქო სასამართლოს 2006 წლის 13 თებერვლის გადაწყვეტილება; დაკმაყოფილდა ზ. ხ-შვილის და ც. ნ-ძის სარჩელი; არარად იქნა აღიარებული აჭარის ა/რ მინისტრთა საბჭოს 1996 წლის 26 ნოემბრის ¹229 დადგენილება ბათუმში, ... ქ. ¹4/6-ში მდებარე ც. ნ-ძის სახლის ათვისებასთან დაკავშირებით.
სააპელაციო პალატის გადაწყვეტილება საკასაციო წესით გაასაჩივრა აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობამ.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 2008 წლის 30 ივნისის განჩინებით აჭარის ა/რ მთავრობის საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; გაუქმდა ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 2 ოქტომბრის გადაწყვეტილება და საქმე ხელახალი განხილვისათვის დაუბრუნდა იმავე სასამართლოს.
ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2008 წლის 29 სექტემბრის განჩინებით საქმეში მესამე პირებად ჩაბმულ იქნენ ქ. ბათუმის მერია, საქართველოს საზღვაო ტრანსპორტის ადმინისტრაცია, შპს “...”, და შპს “...”.
ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2008 წლის 31 ოქტომბრის განჩინებით ზ. ხ-შვილის და ც. ნ-ძის სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; გაუქმდა ბათუმის საქალაქო სასამართლოს 2006 წლის 13 თებერვლის გადაწყვეტილება; შეწყდა საქმის წარმოება ზ. ხ-შვილის და ც. ნ-ძის სარჩელისა გამო აჭარის ა/რ მინისტრთა საბჭოს 1996 წლის 26 ნოემბრის ¹229 დადგენილების არარად ცნობის მოთხოვნით სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილების არსებობის გამო, რომელიც გამოტანილია დავაზე იმავე მხარეებს შორის, იმავე საგანზე და იმავე საფუძვლით.
სააპელაციო სასამართლომ თავისი განჩინება დააფუძნა შემდეგ გარემოებებზე:
სააპელაციო პალატამ დადგენილად ჩათვალა, რომ ზ. ხ-შვილის და ც. ნ-ძის მიერ 2003 წლის 16 აპრილს აჭარის ა/რ მინისტრთა საბჭოს, ქ. ბათუმის მერიის და ქ. ბათუმის საზღვაო ნავსადგურის მიმართ აღძრული სარჩელით დავის საგანს წარმოადგენდა აჭარის ა/რ მინისტრთა საბჭოს მიერ 2006 წლის 26 ნოემბრის ¹229 დადგენილებისა და მხარეთა შორის დადებული 1996 წლის 27 დეკემბრის ხელშეკრულების ბათილად ცნობა. აჭარის ა/რ უმაღლესი სასამართლოს 2003 წლის 22 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით სარჩელი არ დაკმაყოფილდა ხანდაზმულობისა და უსაფუძვლობის გამო, რაც გაიზიარა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატამ 2004 წლის 15 ივლისის განჩინებით. მოსარჩელეები იმავე საფუძვლით ითხოვდნენ აქტების ბათილად ცნობას, რა საფუძვლითაც დააყენეს აქტის არარად ცნობის მოთხოვნა – კერძოდ, მიიჩნევენ, რომ აქტი გამოცემული იყო საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის დარღვევით არაუფლებამოსილი ორგანოს მიერ. სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ მოცემული დავის გადაწყვეტის პერიოდში საქართველოს ადმინისტრაციული კანონმდებლობა ითვალისწინებდა ადმინისტრაციული აქტის ბათილად ცნობის ინსტიტუტს, რომელიც მოიცავდა ამჟამად მოქმედი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-60 მუხლის არარად ცნობის საფუძვლებსაც, რის გამოც ჩათვალა, რომ მოცემულ შემთხვევაში სახეზეა კანონიერ ძალაში შესული სასამართლო გადაწყვეტილებები, რომელიც გამოტანილია დავაზე იმავე მხარეებს შორის, იმავე საგანზე.
სააპელაციო პალატის განჩინებაზე კერძო საჩივარი შეიტანეს ზ. ხ-შვილმა და ც. ნ-ძემ და მოითხოვეს სააპელაციო პალატის განჩინების გაუქმება და საქმის დაბრუნება იმავე ინსტანციის სასამართლოში არსებითი განხილვისათვის.
კერძო საჩივრის ავტორთა მოსაზრებით, უსაფუძვლოა სააპელაციო პალატის მსჯელობა სასამართლოს გადაწყვეტილების შესახებ, რომელიც გამოტანილია დავაზე იმავე საგანზე, იმავე მხარეებს შორის და იმავე საფუძვლით, რადგან ადმინისტრაციული აქტის არარად აღიარებისა და ბათილად ცნობის ინსტიტუტები ერთმანეთისაგან განსხვავდება და მათი გაიგივება დაუშვებელია. მათი აზრით, ისინი განსხვავდებიან, როგორც სამართლებრივი შედეგებით, ისე შინაარსით. კერძო საჩივრის ავტორები თვლიან, რომ მოცემულ შემთხვევაში სააპელაციო სასამართლო გასცდა მოთხოვნის ფარგლებს, ვინაიდან მან ადმინისტრაციული აქტის ბათილად ცნობა გააიგივა ადმინისტრაციული აქტის არარად აღიარებასთან, რითაც სასამართლომ უხეშად დაარღვია სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 248-ე მუხლის მოთხოვნები.
კერძო საჩივრის ავტორები მიუთითებენ საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-60 მუხლის მეორე პუნქტსა და საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 25-ე მუხლის მეორე ნაწილზე და მიაჩნიათ, რომ ადმინისტრაციული-სამართლებრივ აქტის არარად აღიარების მოთხოვნა ზემოთ მითითებულ მუხლში შევიდა 2005 წლის 24 ივნისს, რის გამოც მოცემული კოდექსის 25-ე მუხლის მეორე ნაწილის მოთხოვნები არარა აქტთან მიმართებით მოქმედებს 2005 წლის 24 ივნიდიდან და მასზე ხანდაზმულობის ვადა არ ვრცელდება. კერძო საჩივრის ავტორები ასევე აღნიშნავენ, რომ მათ უწყება სასამართლო პროცესზე გამოძახების შესახებ არ ჩაბარებიათ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 70-78-ე მუხლებით დადგენილი წესით.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების შესწავლის, კერძო საჩივრის მოტივების შემოწმების შედეგად თვლის, რომ ზ. ხ-შვილისა და ც. ნ-ძის კერძო საჩივარი არ უნდა დაკმაყოფილდეს; მოცემულ საქმეზე უცვლელად უნდა დარჩეს ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2008 წლის 31 ოქტომბრის განჩინება შემდეგ გარემოებათა გამო:
როგორც საქმის მასალებით ირკვევა, ზ. ხ-შვილმა და ც. ნ-ძემ 2003 წლის აპრილში სასარჩელო განცხადებით მიმართეს აჭარის ა.რ. უმაღლეს სასამართლოს მოპასუხეების _ აჭარის ა.რ. მინისტრთა საბჭოს, ქ. ბათუმის საზღვაო ნავსადგურისა და ქ. ბათუმის მერიის მიმართ და მოითხოვეს აჭარის ა.რ. მინისტრთა საბჭოს 1996 წლის 26 ნოემბრის ¹229 დადგენილებისა და 1996 წლის 27 დეკემბერს გაფორმებული ხელშეკრულების ბათილად ცნობა და მოსარჩელეებისათვის ცალკ-ცალკე სამ ოთახიანი და ორ ოთახიანი ბინების შეძენის დავალდებულება მოპასუხეებისათვის, წინააღმდეგ შემთხვევაში მოპასუხეებისათვის სოლიდარულად 100.000 აშშ დოლარის მათ სასარგებლოდ გადახდის დაკისრება.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა კოლეგიის 2003 წლის 22 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით ზ. ხ-შვილის და ც. ნ-ძის სასარჩელო განცხადების მოთხოვნა არ დაკმაყოფილდა ხანდაზმულობისა და უსაფუძვლობის გამო. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 2004 წლის 15 ივლისის განჩინებით ზ. ხ-შვილის და ც. ნ-ძის საკასაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა აჭარის ა/რ უმაღლესი სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა პალატის 2003 წლის 22 ოქტომბრის გადაწყვეტილება.
საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმ გარემოებაზე, რომ ზ. ხ-შვილმა და ც. ნ-ძემ 2005 წლის 22 დეკემბერს კვლავ აღძრეს სარჩელი სასამართლოში მოპასუხე აჭარის ა/რ მთავრობის მიმართ და მოითხოვეს აჭარის ა/რ მინისტრთა საბჭოს 1996 წლის 26 ნოემბრის ¹229 დადგენილების არარა აქტად ცნობა.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ მოსარჩელეები 2003 წლის აპრილში აღძრული სარჩელით იმავე საფუძვლით ითხოვდნენ აჭარის ა/რ მინისტრთა საბჭოს 1996 წლის 26 ნოემბრის ¹229 დადგენილების ბათილობას, რა საფუძვლითაც 2005 წლის დეკემბერში დააყენეს იმავე ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის არარად ცნობის მოთხოვნა – კერძოდ მიიჩნევდნენ, რომ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი გამოცემული იყო საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის დარღვევით. საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ თავდაპირველი სარჩელის აღძვრის პერიოდში ე.ი. 2003 წელს მოქმედი ადმინისტრაციული კანონმდებლობა ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის არარად ცნობის ინსტიტუტს არ ითვალისწინებდა, შესაბამისად მოთხოვნა ემყარებოდა საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-60 მუხლის პირველი ნაწილის “ა” პუნქტს, რომელიც ითვალისწინებდა ადმინისტრაციული აქტის ბათილობის პირობებს და მოიცავდა შემდგომში ამჟამად მოქმედ მე-60 მუხლში ასახულ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის არარად ცნობის საფუძვლებსაც.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილზე, რომლის თანახმად, თუ ამ კოდექსით სხვა რამ არ არის დადგენილი, ადმინისტრაციულ სამართალწარმოებაში გამოიყენება საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის დებულებანი. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 272-ე მუხლის “ბ” პუნქტის თანახმად კი, სასამართლო, მხარეთა განცხადებით ან თავისი ინიციატივით, შეწყვეტს საქმის წარმოებას, თუ არსებობს სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილება ან განჩინება, რომელიც გამოტანილია დავაზე იმავე მხარეებს შორის, იმავე საგანზე და იმავე საფუძვლით.
საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ სააპელაციო სასამართლომ ზ. ხ-შვილის და ც. ნ-ძის სარჩელის თაობაზე საქმის წარმოების შეწყვეტისას სწორად იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 262 –ე მუხლის მე-5 ნაწილით, რომლის თანახმად საქმის სააპელაციო წესით განხილვისას დაუშვებლობის მოტივით საქმის წარმოების შეწყვეტის საფუძვლების გამოვლენისას სასამართლო იღებს საქმის წარმოების შეწყვეტის შესახებ განჩინებას, რომელიც საჩივრდება კერძო საჩივრით.
საკასაციო პალატას დაუსაბუთებლად მიაჩნია ასევე კერძო საჩივრის მოტივი იმის შესახებ, რომ სააპელაციო სასამართლომ ისინი 2008 წლის 31 ოქტომბრის სხდომაზე არ მიიწვია სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 70-78-ე მუხლების მოთხოვნათა დაცვით და მათთვის ცნობილი არ იყო სასამართლო სხდომის თაობაზე, რის გამოც საპატიო მიზეზით ვერ შეძლეს სხდომაზე გამოცხადება. როგორც საქმის მასალებით ირკვევა, ტ.3,სფ.195-ზე წარმოდგენილი სასამართლო უწყებით დასტურდება, რომ ზ. ხ-შვილსა და ც. ნ-ძეს 2008 წლის 3 ოქტომბერს მათ მიერ მითითებულ მისამართზე გაეგზავნათ სასამართლო უწყება 2008 წლის 31 ოქტომბერს 14 საათზე დანიშნული სასამართლოს მთავარი სხდომის შესახებ; ხოლო შპს “სკს” შეტყობინების ბარათით გზავნილების ჩაბარების შესახებ ირკვევა, რომ ზ. ხ-შვილსა და ც. ნ-ძეს 2008 წლის 4 ოქტომბერს კურიერმა მათ მიერ მითითებულ მისამართზე ორჯერ მიაკითხა და ვერ მოახერხა სასამართლო უწყების უშუალოდ მათთვის ჩაბარება (ტ3.სფ.212). ტ.3.სფ.221-ზე წარმოდგენილი სასამართლო უწყებით კი დასტურდება, რომ ზ. ხ-შვილსა და ც. ნ-ძეს მათ მიერ მითითებულ მისამართზე 2008 წლის 21 ოქტომბერს კვლავ გაეგზავნათ სასამართლო უწყება 2008 წლის 31 ოქტომბერს 14 საათზე დანიშნული სასამართლოს მთავარი სხდომის შესახებ; ხოლო საქმეში წარმოდგენილი შპს “სკს” შეტყობინების ბარათში გზავნილების ჩაბარების შესახებ კურიერის მიერ 2008 წლის 22 ოქტომბერს აღნიშნულია, რომ მეზობლების განმარტებით ბინა გაქირავებულია და არ იციან სად არიან ეს პიროვნებები (ტ.3.სფ.222).
საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ მოცემულ შემთხვევაში სააპელაციო სასამართლოს არ დაურღვევია საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 73-ე მუხლის 11 ნაწილი, რომლის თანახმად თუ პირველად გაგზავნისას სასამართლო უწყების ადრესატისათვის ჩაბარება ვერ ხერხდება, უწყება დასაბარებელ პირს უნდა გაეგზავნოს დამატებით ერთხელ მაინც იმავე ან სასამართლოსათვის ცნობილ სხვა მისამართზე; ხოლო ამავე კოდექსის 71-ე მუხლის მე-2 ნაწილის პირველი წინადადების თანახმად კი თუ მოსარჩელეს მის მიერ მითითებულ მისამართზე უწყება ვერ ჩაჰბარდა ამ კოდექსის 73-ე მუხლის 11 ნაწილით გათვალისწინებულ მოთხოვნათა დაცვით, უწყება ჩაბარებულად ჩაითვლება.
ყოველივე ზემოაღნიშნული მიუთითებს იმაზე, რომ სააპელაციო სასამართლოს ზ. ხ-შვილისა და ც. ნ-ძის სარჩელის თაობაზე საქმის წარმოების შეწყვეტისას კანონი არ დაურღვევია, რის გამოც მათი კერძო საჩივრის დაკმაყოფილების სამართლებრივი საფუძველი არ არსებობს.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მეორე ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 419-ე, 420-ე მუხლებით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. არ დაკმაყოფილდეს ზ. ხ-შვილისა და ც. ნ-ძის კერძო საჩივარი;
2. უცვლელად დარჩეს მოცემულ საქმეზე ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2008 წლის 31 ოქტომბრის განჩინება;
3. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.