ბს-1010-968 (კ-09) 12 მარტი, 2010 წ.
ქ. თბილისი


ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

ნინო ქადაგიძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: ნუგზარ სხირტლაძე, ლევან მურუსიძე


სხდომის მდივანი – გ. ილინა

კასატორი – შპს ,,...”, წარმომადგენელი – პ. ს-ია

მოწინააღმდეგე მხარეები – საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დავების განმხილველი საბჭო, წარმომადგენელი – ზ. კ-აია; საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექცია, წარმომადგენელი – ი. შ-შვილი; საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახური, წარმომადგენელი – ალ. დ-ძე

გასაჩივრებული განჩინება _ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2009 წლის 18 თებერვლის განჩინება

დავის საგანი - ადმინისტრაციულ-სამართლებრვი აქტის ბათილად ცნობა

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

შპს ,,...” 2008 წლის 3 ივლისს სასარჩელო განცხადებით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას მოპასუხე _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის მიმართ ადმინისტრაციულ-სამართლებრვი აქტის ბათილად ცნობის თაობაზე.
მოსარჩელე სასარჩელო განცხადებაში მიუთითებდა, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2007 წლის 30 ნოემბრის ¹1343 საგადასახადო მოთხოვნით შპს ,,...ს” ჯარიმის სახით დაერიცხა 551863 ლარის გადახდა. საგადასახადო მოთხოვნა გამოიცა 2007 წლის 26 ნოემბერს ¹1809 ბრძანების საფუძველზე, რომლითაც შპს ,,...ს” პასუხისმგებლობის ზომად განესაზღვრა საბუღალტრო დოკუმენტებში აღურიცხავი სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ღირებულება 551863 ლარის ოდენობით.
იმავდროულად, მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციამ 2007 წლის 26 ნოემბერს გამოსცა ¹1808 ბრძანება, რომლითაც შპს ,,...ს” შემოსავლებისა და ხარჯების აღრიცხვის წესების დარღვევის გამო დაერიცხა ჯარიმა 1000 ლარის ოდენობით. ამ ბრძანების შესასრულებლად ამავე ინსპექციის მიერ 2007 წლის 30 ნოემბერს გამოიცა ¹1342 საგადასახადო მოთხოვნა.
მოსარჩელის განმარტებით, ზემოაღნიშნულ ბრძანებებში მითითებული დარიცხვის განხორციელების ფაქტობრივ საფუძველს წარმოადენს საწარმოს ინვენტარიზაციის შედეგები. შედეგები ასახულია 2007 წლის 31 ოქტომბრის ინვენტარიზაციის ოქმში, რომელშიც აღნიშნულია 551863 ლარის ზედმეტობის შესახებ.
ჯარიმის დარიცხვის საფუძველს წარმოადგენს შპს ,,...ში” ჩატარებული სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაციის შედეგად გამოვლენილი ზდემეტობა 551863 ლარის ოდენობით, რაც საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის შესაბამისად, დაექვემდებარა ამოღებას. ამავე დარღვევის გამო შპს ,,...ს” საგადასახადო კოდექსის 133.1-ე მუხლის შესაბამისად, დაეკისრა ჯარიმა 1000 ლარის ოდენობით.
მოსარჩელის მითითებით, აღნიშნული ბრძანებები და საგადასახადო მოთხოვნები საწარმოს ჩაჰბარდათ 2007 წლის 4 დეკემბერს, აღნიშნული გასაჩივრებულ იქნა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურში.
საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის 2007 წლის 26 თებერვლის გადაწყვეტილებით მათი საჩივარი არ დაკმაყოფილდა, იმ მოტივით, რომ სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების აღწერისას გადასახადის გადამხდელის მიერ არ მომხდარა 45 დღის ვადაში საბუღალტრო დოკუმენტებში აღურიცხავი სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების აღწერის ოქმის შედგენა საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2007 წლის 11 აპრილის ¹337 ბრძანების მე-4 მუხლის მე-11 ნაწილის შესაბამისად.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიან გამომდინარე, მოსარჩელე ითხოვდა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განმხილველი საბჭოს 2008 წლის 23 ივნისის ¹05-04/5830 ბრძანების, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2007 წლის 30 ნოემბრის ¹1343 საგადასახადო მოთხოვნის, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2007 წლის 26 ნოემბრის ¹1809 ბრძანების, მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2007 წლის 30 ნოემბრის ¹1342 საგადასახადო მოთხოვნისა და მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2007 წლის 26 ნოემბრის ¹1808 ბრძანების ბათილად ცნობას.
ქ. თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2008 წლის 30 ოქტომბრის საოქმო განჩინებით საქმეში მოპასუხედ ჩაება საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახური და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დავების განმხილველი საბჭო, ამავე სასამართლოს 2008 წლის 5 ნოემბერის საოქმო განჩინებით კი, მოპასუხე მხარედ ჩაბმული საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახური საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 16-ე მუხლის მეორე ნაწილის შესაბამისად, საქმეში ჩაება მესამე პირად.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2008 წლის 6 ნოემბრის გადაწყვეტილებით შპს ,,...ის” სასარჩელო განცხადება არ დაკმაყოფილდა.
საქალაქო სასამართლო გადაწყვეტილებაში მიუთითებდა, რომ გადასახადის გადამხდელის საქმიანობაზე დაკვირვების საგადასახადო კონტროლის პროცედურები რეგლამენტირებულია საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-15 თავით, ხოლო ამავე კოდექსის 110-ე მუხლის თანახმად, საგადასახადო ორგანოს უფროსს უფლება აქვს სასამართლოს გადაწყვეტილების გარშე გამოსცეს აქციზური საქონლის მფლობელი პირის სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების ინვენტარიზაციის ჩატარების ბრძანება. ბრძანების საფუძველზე გადასახადის გადამხდელის ხელმძღვანელმა (დირექტორმა) ინვენტარიზაციის გონივრულ ვადაში ჩატარების მიზნით უნდა შექმნას საინვენტარიზაციო კომისია, რომელშიც უნდა შევიდნენ ის პირები, რომლებიც კარგად იცნობენ საინვენტარიზაციო ქონებას, იციან მისი ფასი და პირველადი აღრიცხვა. კომისია ვალდებულია სრულად და დროულად აღრიცხოს სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები წარმოებისა და მათი შენახვის ადგილზე და შეუდაროს აღრიცხვის შედეგები ბუღალტრული აღრიცხვის შესაბამის მონაცემებს და ყოველივე ეს შეიტანოს სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების აღწერის ოქმში.
საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2007 წლის 11 აპრილის ¹337 ბრძანებით დამტკიცებული “საგადასახადო ორგანოების მოთხოვნით სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაციის ჩატარების წესით” განსაზღვრულია გადასახადის გადამხდელთან სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების წარმოებისა და მათი შენახვის ადგილზე საბუღალტრო მონაცემებთან შედარების მიზნით, სამეურნეო საქმიანობის პროცესში გამოყენებული ნედლეულის, მასალების, ნახევარფაბრიკატების, მარაგ-ნაწილების, ტარისა და მზა პროდუქციის (საქონლის) ნაშთების ინვენტარიცაზიის პროცედურები (შემდგომში ,,ინვენტარიზაცია”). საგადასახადო მიზნებისათვის ინვენტარიზაციის მიზანს წარმოადგენს სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების აღწერის მონაცემების ფაქტობრივ მდგომარეობასთან შედარების შემოწმება.
ამასთან, ინვენტარიზაციის ჩატარების საერთო წესი რეგლამენტირებულია ამავე კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტის მე-3 მუხლით, რომლის პირველი პუნქტით დადგენილია, რომ ინვენტარიზაციის გონივრულ ვადაში ჩასატარებლად საწარმოში, დაწესებულებაში ან ორგანიზაციში ხელმძღვანელის (დირექტორის) ბრძანებით იქმნება საინვენტარიზაციო კომისია, რომელშიც შედიან: ინვენტარიზაციის დამნიშვნელი ხელმძღვანელის (დირექტრის) წარმომადგენელი (კომისიის თავმჯდომარე) და ის პირები, რომლებიც კარგად იცნობენ საინვენტარიზაციო ქონებას, იციან მისი ფასი და პირველადი აღრიცხვა. ამავე ნორმის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, საინვენტარიზაციო კომისია ახორციელებს ფასეულობათა აღწერას წარმოებისა და შენახვის ადგილას და ბუღალტერთან ერთად მონაწილეობს ინვენტარიზაციის შედგების განსაზღვრაში.
სასამართლოს განმარტებით, კანონმდებელმა საგადასახადო ორგანოს მიანიჭა უფლებამოსილება შეამოწმოს გადასახადის გადამხდელის საქმიანობა, რომლის მიმართაც არსებობს საფუძვლიანი ეჭვი საგადასახადო კანონმდებლობის დარღვევის შესახებ.
ინვენტარიზაციის დროს ხდება საწარმოს მიერ საბუღალტრო მონაცემებში დაფიქსირებული ნაშთებისა და ფაქტობრივად რეალურად არსებული ნაშთების შედარება და იმ შემთხვევაში, თუ აღმოჩნდება სხვაობა საზოგადოების მიერ ბუღალტრულად ასახულ მონაცემებში და რეალურად არსებულ ნაშთებში, საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის საფუძველზე დგება შესაბამისი სამართალდარღვევის ოქმი.
შპს “...ში” ინვენტარიზაციის დროს საზოგადოების დირექტორის 2007 წლის 25 ოქტომბრის ¹ 01-10/07 ბრძანებით შეიქმნა საინვენტარიზაციო კომისია ორგანიზაციის თანამშრომლების შემადგენლობით. კომისიის თავმჯდომარე საერთო კოორდინაციას უწევდა ინვენტარიზაციის პროცესს. მიწოდებულ იქნა არსებული საბუღალტრო ნაშთები. კომისიამ სასაქონლო მატერიალური ფასეულობების ადგილმდებარეობის მიხედვით აღწერა მატერიალური ფასეულობების ფაქტიური ნაშთები ბუღალტრულ მონაცემებთან შედარებით და დადგინდა მატერიალური ფასეულობების ზედმეტობა 551 863 ლარის ოდენობით. ამასთან, შპს “...ის” ხელმძღვანელობას განემარტა, რომ საქართველოს საგადასახდო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, ზედმეტად გამოვლენილი მატერიალური ფასეულობების ღირებულება დაექვემდებარება ბიუჯეტში სრულად ამოღებას.
კონკრეტულ შემთხვევაში ინვენტარიზაცია ჩატარდა ბრძანებით მივლინებული წარმომადგენლების თანდასწრებით. მატერიალურ ფასეულობათა აღწერის პროცესი დაიწყო 2007 წლის 25 სექტემბერს და დამთავრდა რამოდენიმე დღეში. 10 ნოემბრამდე მიმდინარეობდა ყველა გაანგარიშების ფასებისა და ფაქტიური აღწერილობის მონაცემების შემოწმება და ურთიერთშეჯერება, როგორც საინვენტარიზაციო ჯგუფებში, ასევე საზოგადოების ბუღალტერიაში, რაც შესაბამისად აისახა 2007 წლის 31 ოქტომბრის გადასახადის გადამხდელის საქმიანობაზე დაკვირვების, საგადასახდო კონტროლის პროცედურების (ინვენტარიზაციის) ოქმში.
საქალაქო სასამართლოს მითითებით, საქმეში არსებული მასალებით დადგენილია, რომ შპს “...ში” ინვენტარიზაცია ჩატარდა “საგადასახდო ორგანოების მოთხოვნით სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაციის ჩატარების წესის შესახებ” საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2007 წლის 11 აპრილის ¹337 ბრძანების შესაბამისად, ამასთან, სასაქონლო მატერიალური ფასეულობების ინვენტარიზაციისას საბუღალტრო დოკუმენტებში აღურიცხავი სასაქონლო მატერიალური ფასეულობების აღწერის ოქმი არ შედგენილა და შესაბამისად, მასში მონაცემები 45 დღის ვადაში აღურიცხავი სასაქონლო მატერილური ფასეულობების შესახებ არც ასახულა. შესაბამისად, ინვენტარიზაციის კომისიისათვის აღნიშნული ოქმის წარუდგენლობის პირობებში იქნა განხილული ინვენტარიზაციის შედეგებიც და სამართალდარღვევისათვის პასუხისმგებლობის ზომის გამოყენებაც ამ ფაქტის გათვალისწინებით განხორცილდა. აღნიშნული ოქმი საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2007 წლის 11 აპრილის ¹337 ბრძანების ¹1 დანართია და ის წარმოადგენს საგადასახადო კანმონმდებლობით დადგენილ კანონქვემდებარე ნორმატიულ აქტს. სასამართლოს განმარტებით, აღნიშნული დოკუმენტის შეუვსებლობით მტკიცდება, რომ ინვენტარიზაციის დაწყებისას შპს “...ს” საბუღალტრო მონაცემებით და შესაბამისი ცნობით საერთოდ არ გააჩნდა აღურიცხავი მატერიალური ფასეულობების ნაშთი და მათ შორის არც 45 დღის ვადაში აღურიცხავი ფასეულობები.
საქალაქო სასამართლომ არ გაიზიარა მოსარჩელის მოსაზრება იმ გარემოებასთან დაკავშირებით, რომ მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის მიერ არასწორად იქნა გამოყენებული საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-3 ნაწილი და შესაბამისად არასწორად განხორციელდა ჯარიმის დარიცხვა. სასამართლოს განმარტებით, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად, სამეურნეო ოპერაციის დამთავრებიდან (სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის მიღების, შენახვის ან მიწოდების ყველა ეტაპზე) არა უგვიანეს 45 კალენდარული დღისა, საბუღალტრო დოკუმენტებში აღურიცხავი ან/და სასაქონლო ზედნადების გარეშე სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის გამოვლენის შემთხვევაში, ხოლო სხვა ქვეყნიდან საქართველოს საბაჟო ტერიტორიაზე შემოტანისას _ საბაჟო კანონმდებლობით გათვალისწინებული დოკუმენტების გარეშე სასაქონლო-მატერილური ფასეულობების გამოვლენის შემთხვევაში, გადასახადის გადამხდელს გადახდება შესაბამისად საბუღალტრო დოკუმენტებში აღურიცხავი ან სასაქონლო ზედნადების გარეშე ან საბაჟო კანონმდებლობით გათვალისწინებული დოკუმენტების გარეშე გამოვლენილი სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების ღირებულება საბაზრო ფასებით დღგ-ის გარეშე (ხოლო აქციზის გადამხდელს აქციზისა და დღგ-ის გარეშე). ეს სანქცია არ გამოიყენება იმ შემთხვევაში, თუ საბუღალტრო დოკუმენტებში აღურიცხავ სასაქონლო მატერიალურ ფასეულობაზე არსებობს საბაჟო კანონმდებლობით გათვალისწინებული დოკუმენტები ან საგადასახდო ანგარიშ-ფაქტურა.
მოცემულ შემთხვევაში, “საგადასახადო ორგანოების მოთხოვნით სასაქონლო მატერილურ ფასეულობათა ინვენტარიზაციის ჩატარების წესის” დამტკიცების შესახებ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2007 წლის 11 აპრილის ¹337 ბრძანების მეოთხე მუხლის მე-11 ნაწილის თანახმად “შემოწმებას უნდა დაექვემდებაროს ის სასაქონლო მატერიალური ფასეულობებიც, რომელიც სამეურნეო ოპერაციის დამთავრებიდან 45 დღის ვადაში არ არის აღრიცხული საბუღალტრო დოკუმენტებში.
საქმის მასალებით კი დადგენილია, რომ შპს “...ში” ჩატარებული სასაქონლო მატერიალურ ფასეულობათა და ძირითად საშუალებათა ინვენტარიზაციის შედეგად ინვენტარიზაციის ფაქტიური ნაშთები საქონლის ცალკეული სახეობების მიხედვით შედარებული იქნა ბუღალტრულ ნაშთებთან, რის შედეგადაც გამოვლენილ იქნა 551 863 ლარის ოდენობის აღურიცხავი მატერიალური ფასეულობები, რაც საქართველოს საგადასადახო კოდექსის 143-ე მუხლის შესაბამისად დაექვემდებარა სრულად დარიცხვას. ამასთან, მოსარჩელე გადასახადის დასაბეგრი ობიექტების აღრიცხვის წესის დარღვევის გამო, ამავე კოდექსის 133-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის შესაბამისად, დაჯარიმდა 1000 ლარით, ვინაიდან აღნიშნული მუხლის მე-5 ნაწილით დადგენილია, რომ შემოსავლების და ხარჯების, აგრეთვე გადასახდით დასაბეგრი სხვა ობიექტების აღრიცხვის წესის დარღვევად ითვლება საბუღალტრო აღრიცხვის რეგისტრირების დადგენილი წესის დარღვევით წარმოება, აგრეთვე გადამხდელის სამეურნეო ოპერაციების, მატერიალური ფასეულობების ბუღალტრული აღირიცხვის ანგარიშებზე არადროულად ან არასწორად ასახვა.
მითითებული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა შპს ,,ა...მა”.
აპელანტი სააპელაციო საჩივრით ითხოვდა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2008 წლის 6 ნოემბრის გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით მისი სასარჩელო განცხადების დაკმაყოფილებას.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2009 წლის 18 თებერვლის განჩინებით შპს ,,ა...ის” სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2008 წლის 6 ნოემბრის გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლო დაეთანხმა საქალაქო სასამართლოს მოსაზრებებს და მიიჩნია, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის მიერ შპს “...ში” სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაცია ჩატარდა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 51-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის “გ” ქეპუნქტით მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლებში, საგადასახადო კოდექსის 110-ე მუხლის და საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2007 წლის 11 აპრილის ¹337 ბრძანებით დამტკიცებული “საგადასახადო ორგანოების მოთხოვნით სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაციის ჩატარების წესის” მოთხოვნათა დაცვით.
სააპელაციო სასამართლომ არ გაზიარა აპელანტის მოსაზრება საგადასახადო ინსპექციის მიერ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-3 ნაწილის არასწორად გამოყენებისა და შესაბამისად, ჯარიმის არასწორად დარიცხვის თაობაზე. ვინაიდან, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის თანახმად, სამეურნეო ოპერაციის დამთავრებიდან არა უგვიანეს 45 კალენდარული დღისა, საბუღალტრო დოკუმენტებში აღურიცხავი სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის გამოვლენის შემთხვევაში, გადასახადის გადამხდელს გადახდება გამოვლენილი სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების ღირებულება საბაზრო ფასებით დღგ-ის გარეშე (ხოლო აქციზის გადამხდელს _ აქციზისა და დღგ-ის გარეშე).
სააპელაციო პალატის განმარტებით, არ არსებობდა მითითებული ნორმით დადგენილი სანქციის გამოუყენებლობის პირობები. “საგადასახადო ორგანოების მოთხოვნით სასაქონლო მატერილურ ფასეულობათა ინვენტარიზაციის ჩატარების წესის” დამტკიცების შესახებ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2007 წლის 11 აპრილის ¹337 ბრძანების მეოთხე მუხლის მე-11 ნაწილის შესაბამისად შემოწმდა ის სასაქონლო მატერიალური ფასეულობებიც, რომელიც სამეურნეო ოპერაციის დამთავრებიდან 45 დღის ვადაში არ იყო აღრიცხული საბუღალტრო დოკუმენტებში.
საქმის მასალებით დადგენილია, რომ შპს “...ში” ჩატარებული სასაქონლო მატერიალურ ფასეულობათა და ძირითად საშუალებათა ინვენტარიზაციის შედეგად ინვენტარიზაციის ფაქტიური ნაშთები საქონლის ცალკეული სახეობების მიხედვით შეედარა ბუღალტრულ ნაშთებს, რის შედეგადაც გამოვლინდა 551 863 ლარის ოდენობით აღურიცხავი მატერიალური ფასეულობები, რაც საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის შესაბამისად დაექვემდებარა სრულად დარიცხვას.
აღნიშნული განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა შპს ,,...მა”.
კასატორი საკასაციო საჩივარში მიუთითებდა, რომ სააპელაციო სასამართლოს მიერ არ იქნა გაზიარებული მის მიერ სასარჩელო და სააპელაციო საჩივრებში მითითებული გარემოებები და ამასთან, არასწორად იქნა განმარტებული სსკ-ის 143-ე მუხლი, ვინაიდან ამ მუხლის განმარტებიდან ცალსახად გამომდინარეობს, რომ დაუშვებელია გადასახადი გადამხდელის მიმართ სანქციის გატარება იმ შემთხვევაში, თუ საბუღალტრო დოკუმენტებში აღურიცხავ სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობაზე არსებობს საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა ან საბაჟო დეკლარაცია. ის გარემოება, რომ გადასახადში გადამხდელის მიერ არ იქნა შეტანილი აღურიცხავი სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები ფინანსთა მინისტრის მიერ 2007 წლის 11 აპრილის ¹337 ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქციით გათვალისწინებული წესის შესაბამისად სპეციალურ ცხრილში (ოქმში), არ შეიძლება მიჩნეულ იქნეს გადასახადის გადამხდელისათვის სანქციის დაკისრების სამართლებრივ საფუძვლად. ამასთან, კასატორის განმარტებით, გაურკვეველა რომელ მტკიცებულებას დაეყრდნო სააპელაციო სასამართლო, როდესაც მიუთითა, რომ ზემოაღნიშნული ბრძანების შესაბამისად ასევე შემოწმდა ის სასაქონლო მატერიალური ფასეულობებიც, რომელიც სამეურნეო ოპერაციის დამთავრებიდან 45 დღის ვადაში არ იყო აღრიცხული საბუღალტრო დოკუმნეტებში.
სასაქონლო მატერიალურ ფასეულობათა ზედმეტობის არსებობა მხლოდ იმ შემთხვევაში დადასტურდებოდა, თუ არ იარსებებდა საბაჟო დეკლარაციები ან/და საგადასახადო ანაგრიშ-ფაქტურები. საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლიც სწორედ გამორიცხავს ისეთი აღურიცხავი საქონლის არსებობას, რომელზეც არ არსებობს საბაჟო დეკლარაცია ან დღგ-ის ანგარიშ-ფაქტურა. ამდენად, სასამართლოს განმარტება, ზემოაღნიშნული ნორმისა არასწორია, რამაც განაპირობა, საქმზე არასწორი გადაწყვეტილების გამოტანა.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომიდნარე, კასატორი ითხოვდა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2009 წლის 18 თებერვლის განჩინების გაუქმებასა და ახალი გადაწყვეტილებით მისი სასარჩელო განცხადების დაკმაყოფილებას.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების გაცნობის, მხარეთა ახსნა-განმარტებების მოსმენის, საკასაციო საჩივრის საფუძვლების შესწავლისა და გასაჩივრებული განჩინების კანონიერება-დასაბუთებულობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ შპს ,,...ის” საკასაციო საჩივარი ექვემდებარება ნაწილობრივ დაკმაყოფილებას, შემდეგ გარემოებათა გამო:
საკასაციო სასამართლო საქმეში წარმოდგენილი მასალების საფუძველზე დადგენილად მიიჩნევს შემდეგ ფაქტობრივ გარემოებებს: საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2007 წლის 25 სექტემბრის ¹198-მ და 2007 წლის 10 ოქტომბრის ¹218-მ ბრძანებების საფუძველზე, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 110-ე მუხლის შესაბამისად, შპს ,,...ში” ჩატარდა ინვენტარიზაცია. ინვენტარიზაცია დაიწყო 2007 წლის 25 სექტემბერს და დამთავრდა 31 ოქტომბერს. ფაქტიური ნაშთების ბუღალტრულ მონაცემებთან შედარებით დადგინდა მატერიალური ფასეულობების ზედმეტობა 551 863.00 ლარის ოდენობით, რაზედაც შედგა შესაბამისი ოქმი. ოქმს ხელს აწერს საწარმოს ფინანსური დირექტორი, ფინანსური მენეჯერი და ბუღალტერი.
დადგენილია, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2007 წლის 26 ნოემბრის ¹1809 ბრძანებით შპს ,,...ში” ჩატარებული სასაქონლო მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაციის შედეგად გამოვლინდა სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ზედმეტობა 551 863 ლარის ოდენობით, რაც საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის საფუძველზე დაექვემდებარა სრულად ბიუჯეტში ამოღებას. მითითებული ბრძანების საფუძველზე საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2007 წლის 30 ნოემბრის ¹1343 საგადასახადო მოთხოვნის საფუძველზე გადამხდელს გადასახდელად დაერიცხა 551 863.00 ლარი.
შპს ,,...” არ ეთანხმება მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის მხრიდან საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-3 ნაწილით განსაზღვრული საჯარიმო თანხების დარიცხვის ფაქტს და თვლის, რომ საგადასახადო ინსპექციის, ისევე როგორც სასამართლოს მიერ არასწორად მოხდა ზემოაღნიშნული მუხლის გამოყენება და განმარტება.
საკასაციო სასამართლომ შპს ,,...ის” საკასაციო განაცხადის საფუძველზე შეამოწმა გასაჩივრებული განჩინების კანონიერება და თვლის, რომ კასატორის პრეტენზია არგუმენტირებულია და ექვემდებარება გაზიარებას.
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, სამეურნეო ოპერაციის დამთავრებიდან (სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების მიღების, შენახვის ან მიწოდების ყველა ეტაპზე) არაუგვიანეს 45 კალენდარული დღისა, საბუღალტრო დოკუმენტებში აღურიცხავი ან/და სასაქონლო ზედნადების გარეშე სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის გამოვლენის შემთხვევაში, ხოლო სხვა ქვეყნიდან საქართველოს საბაჟო ტერიტორიაზე შემოტანისას _ საბაჟო კანონმდებლობით გათვალისწინებული დოკუმენტების გარეშე სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების გამოვლენის შემთხვევაში გადასახადის გადამხდელს/სხვა ვალდებულ პირს გადახადება შესაბამისად საბუღალტრო დოკუმენტებში აღურიცხავი ან/და სასაქონლო ზედნადების გარეშე ან საბაჟო კანონმდებლობით გათვალისწინებული დოკუმენტების გარეშე გამოვლენილი სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის ღირებულება საბაზრო ფასებით დღგ-ის გარეშე (ხოლო აქციზის გადამხდელს/სხვა ვალდებულ პირს _ აქციზისა და დღგ-ის გარეშე). აღნიშნული სანქცია არ გამოიყენება იმ შემთხვევაში, თუ საბუღალტრო დოკუმენტებში აღურიცხავ სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობაზე არსებობს საბაჟო კანონმდებლობით გათვალისწინებული დოკუმენტები ან საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა.
საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ საგადასახადო კოდექსის ზემოაღნიშნული ნორმის ძირითადი მიზანია, სამეურნეო ბრუნვაში არ მოექცეს აღურიცხავი და, შესაბამისად, გადასახადით დაუბეგრავი საქონელი. ამდენად, აღნიშნული ნორმა ატარებს ე.წ. პრევენციულ ხასიათს და იმისათვის, რომ გამოირიცხოს მითითებული ნორმის საფუძველზე უსაფუძვლო დაჯარიმება, საკასაციო სასამართლოს მოსაზრებით, ზუსტად უნდა განისაზღვროს ის გარემოებები, რაც განაპირობებს გადასახადის გადამხდელის პასუხისმგებლობას.
საკასაციო სასამართლო პასუხისმგებლობის თვალსაზრისით ზემოაღნიშნულ ნორმას პირობითად დაყოფს რამდენიმე ნაწილად, რის საფუძველზეც მიუთითებს შემდეგს, გადასახადის გადამხდელი/სხვა ვალდებული პირი დაჯარიმდება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ: 1. სამეურნეო ოპერაციის დამთავრებიდან 45 კალენდარული დღის შემდეგ არ ექნება სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები აღრიცხული საბუღალტრო დოკუმენტაციაში, თუნდაც მას აღნიშნულ ფასეულობაზე გააჩნდეს სასაქონლო ზედნადებები; 2. სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობებზე არ გააჩნია არც სასაქონლო ზედნადები და არც საბუღალტრო დოკუმენტაციაში აქვს აღრიცხული; 3. გადასახადის გადამხდელს აქვს სხვა ქვეყნიდან საქართველოს საბაჟო ტერიტორიაზე შემოტანილი სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობა, მაგრამ არ აქვს საბაჟო კანონმდებლობით გათვალისწინებული დოკუმენტები.
ამდენად, მითითებული ნორმა ცალსახად გამოყოფს სამ შემთხვევას, როდესაც საქონლის აღურიცხაობისათვის გადასახადის გადამხდელს/სხვა ვალდებულ პირს დაეკისრება ამავე ნორმით განსაზღვრული ჯარიმა. იგივე ნორმა განსაზღვრავს იმ პირობებს, რომელთა არსებობის შემთხვევაშიც, პირი თავისუფლდება პასუხისმგებლობისაგან, კერძოდ, მითითებული ნორმის ბოლო აბზაცის შესაბამისად, გადასახადის გადამხდელს არ დაეკისრება საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული სანქცია, თუ საბუღალტრო დოკუმენტაციაში აღურიცხავ საქონელზე არსებობს საბაჟო კანონმდებლობით გათვალისწინებული დოკუმენტები ან საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა.
უდავოა, ფაქტი იმის თაობაზე, რომ შპს ,,...ს” არ მოუხდენია სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების გარკვეული ნაწილის საბუღალტრო დოკუმენტაციაში კანონით დადგენილი წესით აღრიცხვა. მაგრამ წინამდებარე შემთხვევაში საგულისხმოა ის გარემოება, რომ ადმინისტრაციულ ორგანოს არ გამოუკვლევია და არ შეუფასებია საკითხი იმის თაობაზე, არსებობდა თუ არა შპს ,,...ის” დაჯარიმების კანონით გათვალისწინებული საფუძველი. საქმეში ს.ფ 138-144 ტ-1 წარმოდგენილია საქონლის იმპორტზე გამოწერილი საბაჟო დეკლარაციები, საიდანაც იკვეთება, რომ შპს ,,...ის” მიერ 2007 წლის იანვარ-სექტემბერში იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულებამ შეადგინა 42 679 852,71 ლარი. საბუღალტრო აღრიცხვის მიხედვით, აღრიცხული საქონლის ღირებულებამ შეადგინა 42 127 989,71 ლარი (ს.ფ. 145 ტ 1)., ამდენად შემოტანილ და აღრიცხულ საქონელს შორის სხვაობა შეადგენს 551 863 ლარს, რაც სრულ თანხვედრაშია საქონლის იმ ღირებულებასთან, რომლის აღურიცხაობის ფაქტიც საფუძვლად დაედო შპს ,,...ის” დაჯარიმებას.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, იმ პირობებში, როდესაც საქმეში წარმოდგენილია იმპორტზე გამოწერილი საბაჟო დეკლარაციები, რაც საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-3 ნაწილის საფუძველზე იძლევა პირის პასუხისმგებლობისაგან გათავისუფლების საფუძველს, ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია დაასაბუთოს, რომ გამოვლენილ ზედმეტობაზე არ არსებობს საბაჟო კანონმდებლობით გათვალისწინებული დოკუმენტაცია და შესაბამისად, სახეზე არ არის პირის პასუხისმგებლობისაგან გათავისუფლების კანონისმიერი საფუძველი.
საკასაციო სასამართლო საგადასახადო ორგანოთა ყურადღებას მიაქცევს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის ნორმებზე, რომელიც, განსხვავებით საგადასახადო კოდექსისაგან, ადმინისტრაციული ორგანოს არ ათავისუფლებს მტკიცების ვალდებულებისაგან. საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ წარმოდგენილი არ არის ის არგუმენტაცია, რაც უდავოს გახდიდა გასაჩივრებული აქტის კანონიერებას, ამასთან, ადმინისტრაციული წარმოების პროცესში საკითხი გამოკვლეულია არასრულყოფილად, რაც ამ ეტაპზე სასამართლოს არ აძლევს აქტის არსებითად შეფასების შესაძლებლობას. ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სადავო ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები მიღებულია საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებათა შესწავლისა და გამოკვლევის გარეშე, რის გამოც მითითებული აქტები ცნობილი უნდა იქნას ბათილად და საკითხი შემდგომი გამოკვლევის მიზნით დაუბრუნდეს ადმინისტრაციულ ორგანოს.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილით, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 411-ე მუხლით და

გ ა დ ა წ ყ ვ ი ტ ა:

1. შპს ,,...ის” საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
2.გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2009 წლის 18 თებერვლის განჩინება და საქმეზე მიღებულ იქნას ახალი გადაწყვეტილება;
3. შპს ,,...ის” სარჩელი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
ბათილად იქნას ცნობილი საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განმხილველი საბჭოს 2008 წლის 23 ივნისის ¹05-04/5830 ბრძანება, მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2007 წლის 30 ნოემბრის ¹1343 საგადასახადო მოთხოვნა, მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის უფროსის 2007 წლის 26 ნოემბრის ¹1809 ბრძანება, მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2007 წლის 30 ნოემბრის ¹1342 საგადასახადო მოთხოვნა და ამავე ინსპექციის უფროსის 2007 წლის 26 ნოემბრის ¹1808 ბრძანება. მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის დაევალოს, საქმის გარემოებათა სრულყოფილი შესწავლისა და გამოკვლევის საფუძველზე შპს ,,...ში” ჩატარებული სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობებისა და ძირითადი საშუალებების ინვენტარიზაციის თაობაზე გამოსცეს ახალი ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი;
4. საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საბოლოოა და არ საჩივრდება.