ბს-865-839(3კ-10) 21 დეკემბერი, 2010 წელი
ქ. თბილისი
ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:
ნათია წკეპლაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: მაია ვაჩაძე, პაატა სილაგაძე
სხდომის მდივანი _ გ. ილინა
კასატორი (მოპასუხეები) _ 1. საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო, წარმომადგენელი _ ვ. შ-ია;
2. სსიპ შემოსავლების სამსახური; 3. ბათუმის რეგიონალური ცენტრი, წარმომადგენლები _ ლ. ჭ-შვილი, ნ. მ-ძე-ბ-ოვა
მოწინააღმდეგე მხარე (მოსარჩელე) _ ი/მ “გ. ვ-ძე” (არ გამოცხადდა)
დავის საგანი _ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა
გასაჩივრებული განჩინება _ ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2010 წლის 19 მაისის განჩინება
ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:
2009 წლის 26 ოქტომბერს ი/მ “გ. ვ-ძემ” სარჩელი აღძრა ბათუმის საქალაქო სასამართლოში საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ბათუმის რეგიონალური ცენტრის მიმართ და მოითხოვა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ბათუმის რეგიონალური ცენტრის 2009 წლის 24 ივნისის ¹4127, ¹4132, 2009 წლის 29 ივნისის ¹4273 ბრძანებების, 2009 წლის 25 ივნისის ¹081-173, 2009 წლის 29 ივნისის ¹63 საგადასახადო მოთხოვნების, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის 2009 წლის 8 ოქტომბრის ¹2777 ბრძანებისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დავების განხილვის საბჭოს 2009 წლის 5 ოქტომბრის გადაწყვეტილების ბათილად ცნობა შემდეგი საფუძვლით:
მოსარჩელის მითითებით, 2009 წლის 27 ივნისს ჩაჰბარდა ბათუმის რეგიონალური ცენტრის 2009 წლის 24 ივნისის ¹4127 ბრძანება და 2009 წლის 25 ივნისის ¹60 საგადასახადო მოთხოვნა, რომელთა თანახმად, ი/მ “გ. ვ-ძეს” სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების ინვენტარიზაციის შედეგად გამოუვლინდა აღურიცხავი საქონელი 356,27 ლარი დღგ-ს ჩათვლით, რითაც დაირღვა საგადასახადო კოდექსის 143.2 მუხლის მოთხოვნა. ინვენტარიზაციის აქტების თანახმად, ი/მ “გ. ვ-ძის” საწარმოში აღმოჩნდა დანაკლისი _ 3021 ლარი.
მოსარჩელემ მიიჩნია, რომ საწარმოში ინვენტარიზაციის ჩატარებისას დაირღვა საგადასახადო კოდექსის 110-ე მუხლის მოთხოვნები, კერძოდ, მას არ ჩაბარებია საგადასახადო ორგანოს ბრძანება ინვენტარიზაციის ჩატარების შესახებ. ინვენტარიზაციის ჩატარებისას ასევე არსებითად დაირღვა “საგადასახადო ორგანოების სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაციის ჩატარების წესის” დამტკიცების შესახებ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2007 წლის 11 აპრილის ¹337 ბრძანება, კერძოდ, საწარმოს ხელმძღვანელს არ შეუქმნია საინვენტარიზაციო კომისია, იგი არ დასწრებია ინვენტარიზაციას, ინვენტარიზაციის მასალები ინახებოდა საგადასახადო ორგანოს ინსპექტორთან და არ გადასცემია საწარმოს ხელმძღვანელს.
მოსარჩელის მითითებით, 2009 წლის 27 ივნისს ჩაჰბარდა 2009 წლის 24 ივნისის ¹4132 ბრძანება და ¹4132 საგადასახადო მოთხოვნა, რომლის თანახმად, ი/მ “გ. ვ-ძე” საგადასახადო კოდექსის 139.6 მუხლის შესაბამისად, დაჯარიმდა 2500 ლარით, კერძოდ, სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების ინვენტარიზაციის შედეგად დადგინდა მომხმარებელთან ნაღდი ანგარიშსწორებისას საკონტროლო-სალარო აპარატის გამოუყენებლობის ფაქტი. მოსარჩელის მოსაზრებით, შეუძლებელია სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობათა აღწერით დადგინდეს სალარო აპარატის გამოუყენებლობის ფაქტი, აღწერის შედეგად გამოვლენილი ზედმეტობა ან დანაკლისი არ შეიძლება განხილულ იქნეს სალარო აპარატის გამოუყენებლობად, რადგან დანაკლისი ან ზედმეტობა შეიძლება წარმოიშვას სხვადასხვა მიზეზით, დანაკარგი, გაფუჭება, მუშაკის დაუდევრობა და ა.შ. კონკრეტულ შემთხვევაში, დანაკლისი განაპირობა ცელოფნის პარკების გაცემამ, იგი უსასყიდლოდ გაიცემოდა მომხმარებლებზე და მათი სათანადო წესით ჩამოწერა არ მომხდარა.
მოსარჩელის მითითებით, 2009 წლის 29 ივნისის ¹4273 ბრძანებითა და ¹63 საგადასახადო მოთხოვნით, რომელიც მოსარჩელეს ჩაჰბარდა 2009 წლის 2 ივლისს, ი/მ “გ. ვ-ძე” დაჯარიმდა 100 ლარით, სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის ინვენტარიზაციის შედეგად ინფორმაციის წარუდგენლობისათვის. მოსარჩელის მითითებით, მის მიერ საგადასახადო ორგანოს წარედგინა ყველა ინფორმაცია და დოკუმენტაცია. აღნიშნული დარღვევა საგადასახადო ორგანოს მიერ გადაკვალიფიცირდა საგადასახადო კოდექსის 144-ე მუხლის დარღვევად, რაც არასწორია.
ამდენად, მოსარჩელის მოსაზრებით, გასაჩივრებული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები მიღებულია კანონის მოთხოვნათა დარღვევით, სადავო აქტები დაუსაბუთებელია, ადმინისტრაციული ორგანო უფლებამოსილი არ არის თავისი გადაწყვეტილება დააფუძნოს იმ გარემოებებზე, ფაქტებსა და მტკიცებულებებზე, რომლებიც არ გამოუკვლევია და შეუსწავლია ადმინისტრაციული წარმოების დროს (იხ. ს.ფ. 2-24; ტ.I).
ბათუმის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 20 ნოემბრის განჩინებით ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 16.2 მუხლის შესაბამისად, საქმეში მესამე პირად ჩაერთო შემოსავლების სამსახური და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭო (იხ. ს.ფ. 67-69; ტ.I).
ი/მ “გ. ვ-ძის” სარჩელი არ ცნო მოპასუხე ბათუმის რეგიონალურმა ცენტრმა და მოითხოვა მის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა (იხ. ს.ფ. 79-88; ტ.I).
ბათუმის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 29 დეკემბრის გადაწყვეტილებით ი/მ “გ. ვ-ძის” სარჩელი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ, ბათილად იქნა ცნობილი საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ბათუმის რეგიონალური ცენტრის 2009 წლის 29 ივნისის ¹63 საგადასახადო მოთხოვნა საგადასახადო კოდექსის 144-ე მუხლის შესაბამისად, 100 ლარით დაჯარიმების შესახებ, ხოლო დანარჩენ ნაწილში მოსარჩელის მოთხოვნა არ დაკმაყოფილდა, რაც საქალაქო სასამართლომ დაასაბუთა შემდეგნაირად:
საქალაქო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ბათუმის რეგიონალური ცენტრის 2009 წლის 15 მაისის ¹2956 ბრძანებისა და 22 მაისის ¹3293 ბრძანების საფუძველზე, ინდივიდუალური საწარმო “გ. ვ-ძის” მიმართ 2009 წლის 16 მაისიდან 2 ივნისამდე ჩატარდა სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაცია, რის შედეგად გამოვლინდა საგადასახადო სამართალდარღვევები, რაზეც 2009 წლის 2 ივნისს შედგა ¹006138, 006139, 006141 საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმები. საგადასახადო ორგანოს თანამშრომლებმა ინვენტარიზაციის დროს ი/მ “გ. ვ-ძის” მიერ წარდგენილ მასალებზე დაყრდნობით და მისივე თანამშრომლების, როგორც კომისიის წევრების მონაწილეობით სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის აღწერის შედეგებზე დაყრდნობით მიიჩნია, რომ საწარმოში გამოვლინდა 356,27 ლარის აღურიცხავი საქონელი, რის გამოც საწარმო ¹4127 ბრძანებით საგადასახადო კოდექსის 143.2 მუხლის შესაბამისად, დაჯარიმდა აღურიცხავი საქონლის საბაზრო ფასის ოდენობით დღგ-ს გარეშე, 301,92 ლარით, რაზეც საწარმოს გაეგზავნა ¹60 საგადასახადო მოთხოვნა. ინვენტარიზაციის დროს ასევე დადგინდა მომხმარებელთან ნაღდი ფულით ანგარიშსწორებისას საკონტროლო-სალარო აპარატის გამოუყენებლობის ფაქტი, კერძოდ, ბათუმში, ჯავახიშვილის ქ. ¹71-ში არსებულ სავაჭრო ობიექტში ნაღდი ფულადი სახსრების ინვენტარიზაციის დროს გამოვლინდა სხვაობა სალაროში არსებულ ნაღდი ფულადი სახსრების ნაშთსა და სალაროს ფისკალურ ჯამს შორის _ 12,75 ლარით, რის გამოც მოსარჩელე 2009 წლის 24 ივნისის ¹4132 ბრძანებითა და ¹081-173 საგადასახადო მოთხოვნით საგადასახადო კოდექსის 139.6 მუხლის შესაბამისად, დაჯარიმდა 2500 ლარით.
საგადასახადო ორგანომ შემოწმებისას ასევე დადგენილად მიიჩნია, რომ ი/მ “გ. ვ-ძეს” მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაციის დროს არ წარუდგენია დაბეგვრასთან დაკავშირებული სრული ინფორმაცია, კერძოდ, ახსნა-განმარტებაში არ მიუთითა დამხმარე სასაწყობო მეურნეობის არსებობის შესახებ, რაზეც 2009 წლის 2 ივნისს შედგა ¹006139 საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმი, რის საფუძველზეც საგადასახადო კოდექსის 144-ე მუხლის შესაბამისად, გადახდელს პასუხისმგებლობის ზომად განესაზღვრა სანქცია 100 ლარის ოდენობით.
საქალაქო სასამართლოს მითითებით, “საგადასახადო ორგანოების სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაციის ჩატარების წესის” დამტკიცების შესახებ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2007 წლის 11 აპრილის ¹337 ბრძანების მე-5 მუხლის შესაბამისად, ინვენტარიზაციის შედეგების შესახებ დგება ინვენტარიზაციის შედარების აქტი, რომლის შედგენამდე საწარმოს ბუღალტერია ვალდებულია გულდასმით გადაამოწმოს ყველა გაანგარიშების სიწორე, რომელიც მოცემულია სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის აღწერის ოქმებში. აღნიშნულის შემდეგ ინვენტარიზაციის შედეგების გამოსავლენად საგადასახადო ორგანოს უფლებამოსილი პირი ადგენს შესაბამის შედარების აქტს, რომელშიც აისახება ინვენტარიზაციის შედეგები, ანუ გამოვლინდება სხვაობა საბუღალტრო აღრიცხვის მონაცემებსა და ინვენტარიზაციით დადგენილ ფაქტიურ ნაშთებს შორის.
საქალაქო სასამართლოს მოსაზრებით, საქმეში წარმოდგენილი შედარების აქტები შედგენილია კანონმდებლობის სრული დაცვით, ხოლო პასუხისმგებლობა ინვენტარიზაციის შედეგების ამსახველი ოქმის შედგენაზე, მასში შეტანილი მონაცემების სისწორესა და სიზუსტეზე ეკისრება საინვენტარიზაციო კომისიას, რომელიც, თავის მხრივ, იქმნება საწარმოს ხელმძღვანელის ბრძანებით და მასში ის პირები შედიან, რომლებიც კარგად იცნობენ საინვენტარიზაციო ქონებას, იციან ფასი და პირველადი აღრიცხვა. აღნიშნული ქმედება საგადასახადო კოდექსის 143.2 მუხლის შესაბამისად, განიხილება საგადასახადო სამართალდარღვევად და ი/მ “გ. ვ-ძეს” მითითებული ნორმის მოთხოვნათა სრული დაცვით დაერიცხა ჯარიმა, რამდენადაც ინვენტარიზაციის შედეგად გამოვლენილი დანაკლისი საგადასახადო კოდექსის 143.4 მუხლის შესაბამისად, განიხილება მისი აღმოჩენის მომენტისათვის ნაღდი ანგარიშსწორებით საბაზრო ფასებით განხორციელებულ მიწოდებად. შესაბამისად, საქალაქო სასამართლომ კანონიერად მიიჩნია ბათუმის რეგიონალური ცენტრის 2009 წლის 24 ივნისის ¹4127 ბრძანება და ¹60 საგადასახადო მოთხოვნა.
საქალაქო სასამართლომ უსაფუძვლობის გამო არ გაიზიარა მოსარჩელის არგუმენტები ინვენტარიზაციის კანონმდებლობის მოთხოვნათა დარღვევით ჩატარების შესახებ როგორც გამოვლენილი დანაკლისის მხრივ, ასევე იმის თაობაზე, რომ ზედმეტობაც არასწორადაა გაანგარიშებული და მოთხოვნა დარიცხული თანხების გადაანგარიშების თაობაზე, ვინაიდან მოსარჩელის მიერ ამ დარიცხვების საპირისპირო გარემოება დოკუმენტურად ვერ იქნა დასაბუთებული.
ამდენად, საქალაქო სასამართლომ კანონიერად მიიჩნია 2009 წლის 24 ივნისის ¹4132 ბრძანება და 2009 წლის 25 ივნისის ¹60 საგადასახადო მოთხოვნა.
საქალაქო სასამართლოს მოსაზრებით, კანონის მოთხოვნათა შესაბამისად იქნა შედგენილი საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმი და 2009 წლის 25 ივნისის ¹081-173 საგადასახადო მოთხოვნა, რამდენადაც საგადასახადო კოდექსის 139.1 მუხლის შესაბამისად, ეკონომიკური საქმიანობის განმახორციელებელი პირების მიერ საქონლის/მომსახურების მიწოდების დროს მომხმარებელთან ნაღდი ფულით ანგარიშსწორებისას შესაბამისი მონაცემები აღირიცხება მხოლოდ საკონტროლო-სალარო აპარატების გამოყენებით. მოსარჩელის მიერ ვერც ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში საჩივრის განხილვისას და ვერც სასამართლოში ვერ იქნა წარმოდგენილი მტკიცებულებები, რომლებითაც დადასტურდებოდა საწარმოს სალაროში არსებულ ფულად თანხებსა და ფისკალურ მეხსიერებას შორის სხვაობის გამომრიცხავი გარემოება.
საქალაქო სასამართლოს მითითებით, საგადასახადო ორგანო ი/მ “გ. ვ-ძის” დაბეგვრასთან დაკავშირებული ინფორმაციის წარუდგენლობისათვის მასზე პასუხისმგებლობის დაკისრების კანონიერების მტკიცებისას ეყრდნობა იმ გარემოებას, რომ ინვენტარიზაციის მსვლელობისას ახსნა-განმარტება ჩამოერთვა გადამხდელის წარმომადგენელს, რომელსაც არ მიუთითებია საწარმოს დამხმარე სასაწყობო მეურნეობაზე, რომელიც წარმოადგენს ინდ. მეწარმის სახლის ეზოს კუთხეში ჩამოსასხმელი საამქროს მიმდებარედ არსებულ მცირე ზომის ღია ფარდულს. ¹4273 ბრძანების თანახმად, გ. ვ-ძემ მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაციის დროს არ წარადგინა დაბეგვრასთან დაკავშირებული ინფორმაცია, კერძოდ, ახსნა-განმარტებაში არ მიუთითა დამხმარე სასაწყობო მეურნეობის არსებობის შესახებ, რაზეც შედგა საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმი საგადასახადო კოდექსის 137-ე მუხლით გათვალისწინებული დარღვევის გამო, მაგრამ წარდგენილი მასალების შესწავლით დადგინდა, რომ გადამხდელის მიერ დაირღვა საგადასახადო კოდექსის 41-ე მუხლის მოთხოვნა და გადამხდელის მხრიდან ადგილი არ ჰქონია საგადასახადო კოდექსის 137.1 მუხლით გათვალისწინებულ სამართალდარღვევას. ¹4273 საგადასახადო ბრძანების თანახმად, გადამხდელის მიერ საგადასახადო კოდექსის 41-ე მუხლით დადგენილი ვალდებულების დარღვევისათვის გათვალისწინებულია პასუხისმგებლობა, მაგრამ არ არის განსაზღვრული ჯარიმის ოდენობა, რის გამოც გამოყენებულ უნდა იქნეს საგადასახადო კოდექსის 144-ე მუხლი, რომელიც ითვალისწინებს ჯარიმის სახით 100 ლარის დაკისრებას.
საქალაქო სასამართლოს მითითებით, საგადასახადო კოდექსის 137-ე მუხლის დისპოზიცია მოიცავს საგადასახადო ორგანოს მიერ ამავე კოდექსით დადგენილი წესით მოთხოვნის შემთხვევაში სააღრიცხვო დოკუმენტის ან/და დაბეგვრასთან დაკავშირებული ინფორმაციის, აგრეთვე ქონების ნუსხის მითითებულ ვადაში წარუდგენლობას. გასაჩივრებული ბრძანებით საგადასახადო სამსახურმა უარყო გ. ვ-ძის მიერ სააღრიცხვო დოკუმენტის ან/და დაბეგვრასთან დაკავშირებული ინფორმაციის, აგრეთვე ქონების ნუსხის მითითებულ ვადაში წარუდგენლობის ფაქტი და მიიჩნია, რომ ინდ. მეწარმის მიმართ ამ სამართალდარღვევას ადგილი არ ჰქონია. საგადასახადო ორგანომ მიიჩნია, რომ ინდ. მეწარმემ მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაციის დროს საგადასახადო სამსახურს არ მიაწოდა დაბეგვრასთან დაკავშირებული ინფორმაცია, კერძოდ, ახსნა-განმარტებაში არ მიუთითა დამხმარე სასაწყობო მეურნეობის არსებობის შესახებ.
საქალაქო სასამართლომ მიიჩნია, რომ აღნიშნული ორი ფაქტობრივი გარემოება ურთიერთსაწინააღმდეგოა და ერთმანეთს გამორიცხავს, რამდენადაც, თუ დადგენილია ინდ. მეწარმის მიერ საგადასახადო სამსახურისათვის დაბეგვრასთან დაკავშირებული ინფორმაციის მიუწოდებლობა, აღნიშნული საგადასახადო კოდექსის 137-ე მუხლით კვალიფიცირდება, ხოლო საგადასახადო კოდექსის 144-ე მუხლი გამოიყენება მხოლოდ იმ შემთხვევისათვის, როცა ადგილი აქვს გადამხდელის მიერ ამ კოდექსით გათვალისწინებული ვალდებულების შეუსრულებლობას, რისთვისაც გათვალისწინებულია ჯარიმა, მაგრამ არ არის განსაზღვრული ჯარიმის ოდენობა.
საგადასახადო სამსახურმა დაბეგვრასთან დაკავშირებული ინფორმაციის, კერძოდ, დამხმარე სასაწყობო მეურნეობის არსებობის შესახებ ინფორმაციის მიუწოდებლობად მიიჩნია გადასახადის გადამხდელის წარმომადგენლის მიერ ახსნა-განმარტებაში სასაწყობო მეურნეობის მიუთითებლობა, რაც საქალაქო სასამართლომ არ გაიზიარა, იმ მოტივით, რომ საგადასახადო ორგანოს მიერ ინდ. მეწარმის წარმომადგენლად მიჩნეული პირი არის საწარმოს, სასმელებისა და საამქროს დამქირავებელი მუშაკი _ ნ. მ-ძე, რომელიც სათანადო წარმომადგენლობის უფლებამოსილებით არ ყოფილა აღჭურვილი და მისთვის საგადასახადო სამსახურს არ მოუთხოვია ასეთი ინფორმაციის მიწოდება. ასეთი ინფორმაცია მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაციის დროს საგადასახადო სამსახურს “საგადასახადო ორგანოების სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაციის ჩატარების წესის” დამტკიცების შესახებ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2007 წლის 11 აპრილის ¹337 ბრძანების თანახმად, უშუალოდ ინდ. მეწარმისაგან უნდა მოეთხოვა (იხ. ს.ფ. 312-329; ტ.I).
საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრეს საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ, შემოსავლების სამსახურმა და ბათუმის რეგიონალურმა ცენტრმა და მოითხოვეს ბათუმის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 29 დეკემბრის გადაწყვეტილების გაუქმება ნაწილობრივ, ი/მ “გ. ვ-ძის” სარჩელის დაკმაყოფილების ნაწილში და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა შემდეგი მოტივით:
აპელანტების მითითებით, საქმის მასალებით დგინდება, რომ ბათუმის რეგიონალური ცენტრის თანამშრომლების მიერ ინვენტარიზაციის მსვლელობისას ჩამორთმეულ ახსნა-განმარტებაში გადამხდელის წარმომადგენლის მიერ არ იქნა მითითებული დამხმარე სასაწყობო-მეურნეობის არსებობის შესახებ, რაზეც საგადასახადო კოდექსის 144-ე მუხლის საფუძველზე, გადასახადის გადამხდელს დაერიცხა ჯარიმა, “საგადასახადო ორგანოების სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაციის ჩატარების წესის” დამტკიცების შესახებ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2007 წლის 11 აპრილის ¹337 ბრძანების 3.9 მუხლის, საგადასახადო კოდექსის 41.1 მუხლის “ე” ქვეპუნქტის, 41.4 მუხლების შესაბამისად (იხ. ს.ფ. 337-345; 3-13; 18-28; ტ.II).
საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა ი/მ “გ. ვ-ძემ” და მოითხოვა ბათუმის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 29 დეკემბრის გადაწყვეტილების გაუქმება სასარჩელო მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის ნაწილში (იხ. ს.ფ. 42-55; ტ.II).
ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2010 წლის 5 მაისის განჩინებით ი/მ “გ. ვ-ძის” სააპელაციო საჩივარი დარჩა განუხილველად ხარვეზის შეუვსებლობის გამო (იხ. ს.ფ. 96-98; ტ.II).
ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2010 წლის 19 მაისის განჩინებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს, შემოსავლების სამსახურისა და ბათუმის რეგიონალური ცენტრის სააპელაციო საჩივრები არ დაკმაყოფილდა და უცვლელად დარჩა ბათუმის საქალაქო სასამართლოს 2009 წლის 29 დეკემბრის გადაწყვეტილება, რაც სააპელაციო სასამართლომ დაასაბუთა შემდეგნაირად:
სააპელაციო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია ის გარემოება, რომ ინვენტარიზაციის დროს გ. ვ-ძის არყოფნის გამო, ახსნა-განმარტება ჩამოერთვა ნ. მ-ძეს, როგორც მის წარმომადგენელს. საქმის მასალებში არ მოიპოვება წერილობითი მტკიცებულება იმის შესახებ, რომ ი/მ “გ. ვ-ძემ” რაიმე რწმუნება მისცა ნ. მ-ძეს მის წარმომადგენლად დანიშვნის შესახებ. ნ. მ-ძე საქმის მასალებში ფიგურირებს საინვენტარიზაციო კომისიის წევრად, რომლის თავმჯდომარეა გ. ვ-ძე და ის, გ. ვ-ძეს, როგორც გადასახადის გადამხდელს არ წარმოადგენს, რამდენადაც ნ. მ-ძის უფლებამოსილება საინვენტარიზაციო კომისიის ერთ-ერთი წევრის სტატუსს არ სცილდებოდა და ამ კომისიის წევრის ფარგლებში განისაზღვრება მისი უფლებამოსილება. შესაბამისად, საგადასახადო ორგანოს უფლებამოსილი პირიც ვერ მოითხოვს და ვერ მიიღებს მისგან იმ მონაცემებს, რაც სცილდება საინვენტარიზაციო კომისიის წევრის უფლებამოსილებას, ანუ მისი გაიგივება გადასახადის გადამხდელთან უკანონოა. ამასთან, სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ ი/მ “გ. ვ-ძეს” საგადასახადო კოდექსის 41.3 მუხლის შესაბამისად, არ დავალებია ცნობის წარდგენა ფინანსთა მინისტრის მიერ დამტკიცებული ფორმით, შესაბამისად, ამგვარი ვალდებულება არ დაკისრებია ი/მ “გ. ვ-ძეს”, რის გამოც მას არ ეკისრება საგადასახადო კოდექსის 41.4 მუხლით განსაზღვრული პასუხისმგებლობა (იხ. ს.ფ. 115-124; ტ.II).
სააპელაციო სასამართლოს განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრეს საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ, სსიპ შემოსავლების სამსახურმა და ბათუმის რეგიონალურმა ცენტრმა, რომლებმაც მოითხოვეს ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2010 წლის 19 მაისის განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა შემდეგი მოტივით:
კასატორებმა არ გაიზიარეს სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობა და მიიჩნიეს, რომ განსახილველ შემთხვევაში არსებითი მნიშვნელობა აქვს იმის დადგენას, რომ გადასახადის გადამხდელის მიერ შესაბამისი ბრძანებით დანიშნული საინვენტარიზაციო კომისიის წევრი იმავე დროს წარმოადგენს თუ არა გადასახადის გადამხდელის წარმომადგენელს.
კასატორთა მოსაზრებით, სადავო არ არის, რომ ი/მ “გ. ვ-ძესთან” ჩატარდა მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაცია, რა დროსაც შესაბამისი ბრძანებით შეიქმნა საინვენტარიზაციო კომისია. ინვენტარიზაციის მსვლელობისას შემმოწმებლების მიერ ინვენტარიზაციის კომისიის წევრისათვის _ ნ. მ-ძისათვის ჩამორთმეულ ახსნა-განმარტებაში არ იქნა მითითებული დამხმარე სასაწყობო მეურნეობის არსებობის ფაქტი. კასატორთა მოსაზრებით, საინვენტარიზაციო კომისიის შექმნით და კომისიის წევრისათვის ახსნა-განმარტების ჩამორთმევით არ დარღვეულა “საგადასახადო ორგანოების სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაციის ჩატარების წესის” დამტკიცების შესახებ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2007 წლის 11 აპრილის ¹337 ბრძანების მოთხოვნები. მითითებული წესის თანახმად, საინვენტარიზაციო კომისიის წევრები ვალდებულნი არიან გადამხდელის საქმიანობასთან დაკავშირებით ამომწურავი ინფორმაცია მიაწოდონ შემმოწმებლებს. საინვენტარიზაციო კომისიის წევრი იმავე დროს გადასახადის გადამხდელის წარმომადგენელს წარმოადგენს (იხ. ს.ფ. 134-143; 146-153; ტ.II).
საკასაციო სასამართლოს 2010 წლის 19 ოქტომბრის განჩინებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს, სსიპ შემოსავლების სამსახურისა და ბათუმის რეგიონალური ცენტრის საკასაციო საჩივრები დასაშვებად იქნა ცნობილი ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34.3 მუხლის “გ” ქვეპუნქტის შესაბამისად (პროცესუალური კასაცია) (იხ. ს.ფ. 187-192; ტ.II).
მოწინააღმდეგე მხარემ – ი/მ “გ. ვ-ძემ” 2010 წლის 6 ოქტომბერს საკასაციო სასამართლოს მომართა განცხადებით სასამართლო სხდომის მისი მონაწილეობის გარეშე ჩატარების შესახებ (იხ. ს.ფ. 197; ტ.II).
სასამართლო სხდომაზე კასატორებმა მხარი დაუჭირეს მათ მიერ წარმოდგენილ საკასაციო საჩივრებს, მოითხოვეს ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2010 წლის 19 მაისის განჩინების გაუქმება გასაჩივრებულ ნაწილში და ი/მ “გ. ვ-ძის” სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა (იხ. სხდომის ოქმი).
ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:
საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების შესწავლის, საკასაციო საჩივრების მოტივების საფუძვლიანობის, გასაჩივრებული განჩინების დასაბუთებულობა-კანონიერების შემოწმების, მხარეთა წარმომადგენლების მოსაზრებების მოსმენისა და საქმის სასამართლო განხილვის შედეგად მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს, სსიპ შემოსავლების სამსახურის, ამავე სამსახურის ბათუმის რეგიონალური ცენტრის საკასაციო საჩივრები უნდა დაკმაყოფილდეს, შესაბამისად, გაუქმდეს ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2010 წლის 19 მაისის განჩინება გასაჩივრებულ ნაწილში და საკასაციო სასამართლოს მიერ მიღებულ უნდა იქნეს ახალი გადაწყვეტილება; ი/მ “გ. ვ-ძის” სარჩელი _ საგადასახადო კოდექსის 144-ე მუხლის საფუძველზე 100 ლარით დაჯარიმების შესახებ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ბათუმის რეგიონალური ცენტრის 2009 წლის 29 ივნისის ¹63 საგადასახადო მოთხოვნის ბათილად ცნობის თაობაზე არ უნდა დაკმაყოფილდეს შემდეგ გარემოებათა გამო:
სააპელაციო სასამართლოს მიერ გასაჩივრებული განჩინების გამოტანისას დარღვეულია მატერიალური და საპროცესო სამართლის ნორმები. სააპელაციო სასამართლომ არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა, არასწორად განმარტა იგი, სრულყოფილად არ გამოიკვლია საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებები, სათანადო შეფასება არ მისცა საქმეში წარმოდგენილ მტკიცებულებებს, რის შედეგადაც საქმეზე არასწორი გადაწყვეტილება მიიღო, რაც სსსკ-ის 393-ე მუხლის შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინების გაუქმების სამართლებრივი საფუძველია.
საქმის მასალების თანახმად, სსიპ შემოსავლების სამსახურის ბათუმის რეგიონალური ცენტრის უფროსის მოადგილის 2009 წლის 15 მაისის ¹2956 ბრძანებით საგადასახადო კოდექსის 106-ე და 110-ე მუხლების საფუძველზე დადგინდა ი/მ “გ. ვ-ძესთან” სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაციის ჩატარება მეწარმის საქმიანობაზე დაკვირვების, საგადასახადო კონტროლის განხორციელებისა და ბიუჯეტთან ანგარიშსწორების მდგომარეობის შესწავლის მიზნით. აღნიშნულ ბრძანებაზე გაკეთებულია შენიშვნა, რომ ბრძანება გაეცნო გადასახადის გადამხდელს, რომელმაც უარი განაცხადა მის ჩაბარებაზე (იხ. ს.ფ. 263; ტ.I). 2009 წლის 22 მაისის ¹3243 ბრძანებით ცვლილება შევიდა ¹2956 ბრძანებაში და ინვენტარიზაციის ჩატარების ვადა განისაზღვრა 2009 წლის 15 მაისიდან 2009 წლის 5 ივნისამდე (იხ. ს.ფ. 153; ტ.I). საქმეში ასევე წარმოდგენილია 2009 წლის 16 მაისის ¹1 ბრძანება ბათუმის რეგიონალური ცენტრის უფროსის მოადგილის 2009 წლის 15 მაისის ¹2956 ბრძანების საფუძველზე სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა საინვენტარიზაციო კომისიის შექმნის შესახებ, რომელსაც ხელს აწერს ი/მ “გ. ვ-ძე”. აღნიშნული ბრძანებით კომისია შედგა შემდეგი შემადგენლობით: კომისიის თავმჯდომარე – გ. ვ-ძე, კომისიის ერთ-ერთი წევრი – ნ. მ-ძე (იხ. ს.ფ. 255; ტ.I). მეწარმეს აღნიშნული ბრძანების ნამდვილობა სადავოდ არ გაუხდია, კერძოდ, სსსკ-ის 162.2 მუხლის შესაბამისად, არ წარმოუდგენია ბრძანებაზე არსებული ხელმოწერის ნამდვილობასთან დაკავშირებით ექსპერტიზის დასკვნა. საქმეში ასევე წარმოდგენილია ი/მ “გ. ვ-ძის” წარმომადგენლის – ნ. მ-ძის ახსნა-განმარტება, რომ “ი/მ “გ. ვ-ძის” ობიექტი არის ჩამოსასხმელი არყისა და ლიმონათის საამქრო და პატარა სავაჭრო მაღაზია, სხვა რაიმე სასაწყობო მეურნეობა არ გააჩნია” (იხ. ს.ფ. 170; ტ.I). საქმეში წარმოდგენილი ბათუმის რეგიონალური ცენტრის გადამხდელთა ადმინისტრირების სამმართველოს მიმდინარე კონტროლის განყოფილების უფროსი ინსპექტორის ი. ც-ძის ახსნა-განმარტების თანახმად, ინვენტარიზაციის დროს ახსნა-განმარტება ჩამოერთვა ნ. მ-ძეს იმის თაობაზე, თუ რა სავაჭრო ობიექტები და სასაწყობე მეურნეობები გააჩნდა მეწარმეს, მან სასაწყობო მეურნეობის არსებობაზე არ გაამახვილა ყურადრება მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნული საწყობი იმყოფებოდა სავაჭრო ობიექტის გვერდით და გასაღებიც გააჩნდა (იხ. ს.ფ. 171-172; ტ.I).
ბათუმის რეგიონალური ცენტრის უფროსის 2009 წლის 29 ივნისის ¹4273 ბრძანებით ი/მ “გ. ვ-ძე” საგადასახადო კოდექსის 41.4 და 144-ე მუხლების შესაბამისად, დაჯარიმდა 100 ლარით ინვენტარიზაციის დროს დამხმარე სასაწყობო მეურნეობის არსებობის შესახებ ინფორმაციის მიუწოდებლობისათვის (იხ. ს.ფ. 30; ტ.I), ხოლო აღნიშნული ბრძანების შესაბამისად, მითითებული ჯარიმის დარიცხვის თაობაზე გადასახადის გადამხდელს წარედგინა ¹63 საგადასახადო მოთხოვნა (იხ. ს.ფ. 29; ტ.I)
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სადავო აქტების გამოცემის დროს მოქმედი საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2007 წლის 11 აპრილის ¹337 ბრძანებით დამტკიცებული “საგადასახადო ორგანოების მოთხოვნით სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაციის ჩატარების წესის” 2.4 მუხლის შესაბამისად, ფიზიკური პირისათვის გაგზავნილი ბრძანება მას უნდა ჩაბარდეს პირადად, ხოლო საწარმოს, დაწესებულების ან ორგანიზაციისათის გაგზავნილი – სათანადადოდ უფლებამოსილ პირს. ამავე წესის 2.5 მუხლის თანახმად, თუ ადრესატი უარს განაცხადებს ბრძანების მიღებაზე, მისი მიმტანი პირი აკეთებს სათანადო აღნიშვნას მასზე და ასეთ შემთხვევაში ბრძანება ითვლება ჩაბარებულად. აღნიშნულის შესაბამისად, საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს მოსარჩელის არგუმენტს, რომ მას არ ჩაჰბარებია ინვენტარიზაციის ჩატარების შესახებ ბრძანება.
საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს სააპელაციო სასამართლოს დასკვნას იმის თაობაზე, რომ საგადასახადო კოდექსის 41.1 მუხლის “ე” ქვეპუნქტის შინაარსიდან გამომდინარე, ინვენტარიზაციის ჩატარების პროცესში ინფორმაცია საგადასახადო ორგანოებს უნდა მიეღოთ მხოლოდ გადასახადის გადამხდელის – ი/მ “გ. ვ-ძისაგან” და საინვენტარიზაციო კომისიის წევრის - ნ. მ-ძის მიერ ინფორმაციის მიუწოდებლობა არ შეიძლება გახდეს პასუხისმგებლობის დაკისრების საფუძველი. საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნულთან დაკავშირებით არასწორად განმარტა საგადასახადო კოდექსის 41.1 მუხლის “ე” ქვეპუნქტი.
მითითებული ნორმის თანახმად, რომელიც ადგენს გადასახადის გადამხდელის ვალდებულებებს, ამ უკანასკნელს ავალდებულებს საგადასახადო შემოწმების ჩატარებისას ან ამ კოდექსით გათვალისწინებულ სხვა შემთხვევებში საგადასახადო ორგანოებსა და მათი თანამდებობის პირებს წარუდგინოს გადასახადების გამოსაანგარიშებლად და გადასახდელად საჭირო დოკუმენტები (ცნობები).
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ აღნიშნული ნორმის დათქმა არ უნდა იქნეს იმგვარად განმარტებული, რომ ინვენტარიზაციის ჩატარების პროცესში უშუალოდ, პირადად გადასახადის გადამხდელმა უნდა მიაწოდოს ცნობები საგადასახადო ორგანოს, რადგან ამგვარი განმარტების პირობებში აზრს კარგავს ინვენტარიზაციის პროცესში კომისიის წევრების მონაწილეობა. საგადასახადო კოდექსის 110-ე და “საგადასახადო ორგანოების მოთხოვნით სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაციის ჩატარების წესის” 3.1 მუხლის შესაბამისად, საინვენტარიზაციო კომისიის შემადგენლობაში შედიან ის პირები, რომლებიც კარგად იცნობენ საინვენტარიზაციო ქონებას, იციან მისი ფასი და პირველადი აღრიცხვა. საინვენტარიზაციო კომისია ვალდებულია სრულად და დროულად აღრიცხოს სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები წარმოებისა და შენახვის ადგილზე, შეუდაროს აღრიცხვის შედეგები ბუღალტრული აღრიცხვის შესაბამის მონაცემებს და ყოველივე ეს შეიტანოს სსაქონლო-მატერიალური ფასეულობების აღწერის ოქმში. “საგადასახადო ორგანოების მოთხოვნით სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაციის ჩატარების წესის” 3.3 მუხლის “ბ” ქვეპუნქტის შესაბამისად, საინვენტარიზაციო კომისია პასუხს აგებს საინვენტარიზაციო აღწერებში სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების შეტანის სისრულესა და სიზუსტეზე.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს სააპელაციო სასამართლოს დასკვნას, რომ ნ. მ-ძე არ იყო დანიშნული ი/მ “გ. ვ-ძის” წარმომადგენლად და მისი უფლებამოსილება საინვენტარიზაციო კომისიის ერთ-ერთი წევრის სტატუსს არ სცილდებოდა. სააპელაციო სასამართლოს არ მიუთითებია სამართლებრივ ნორმაზე, რომელიც საჭიროდ მიიჩნევს საინვენტარიზაციო კომისიის წევრისათვის წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების მინიჭებას კომისიის წევრისაგან ინვენტარიზაციის ჩატარების პროცესში საინვენტარიზაციო ქონებასთან დაკავშირებით ინფორმაციის მიღებისას.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ წარმოდგენილი საკასაციო საჩივრები შეიცავს დასაბუთებულ არგუმენტაციას გასაჩივრებული განჩინების კანონშეუსაბამობის თაობაზე, შესაბამისად, სსსკ-ის 411-ე მუხლის თანახმად, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს, სსიპ შემოსავლების სამსახურის, ამავე სამსახურის ბათუმის რეგიონალური ცენტრის საკასაციო საჩივრები უნდა დაკმაყოფილდეს, გაუქმდეს ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2010 წლის 19 მაისის განჩინება გასაჩივრებულ ნაწილში და საკასაციო სასამართლოს მიერ მიღებულ უნდა იქნეს ახალი გადაწყვეტილება; ი/მ “გ. ვ-ძის” სარჩელი _ საგადასახადო კოდექსის 144-ე მუხლის საფუძველზე 100 ლარით დაჯარიმების შესახებ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ბათუმის რეგიონალური ცენტრის 2009 წლის 29 ივნისის ¹63 საგადასახადო მოთხოვნის ბათილად ცნობის თაობაზე არ უნდა დაკმაყოფილდეს.
ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:
საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 1.2; სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 372-ე, 390-ე, 399-ე, 411-ე მუხლებით და
გ ა დ ა წ ყ ვ ი ტ ა:
1. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს, სსიპ შემოსავლების სამსახურისა და ამავე სამსახურის ბათუმის რეგიონალური ცენტრის საკასაციო საჩივრები დაკმაყოფილდეს;
2. გაუქმდეს ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2010 წლის 19 მაისის განჩინება გასაჩივრებულ ნაწილში და საკასაციო სასამართლოს მიერ მიღებულ იქნეს ახალი გადაწყვეტილება;
3. ი/მ “გ. ვ-ძის” სარჩელი _ საგადასახადო კოდექსის 144-ე მუხლის საფუძველზე 100 ლარით დაჯარიმების შესახებ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ბათუმის რეგიონალური ცენტრის 2009 წლის 29 ივნისის ¹63 საგადასახადო მოთხოვნის ბათილად ცნობის თაობაზე არ დაკმაყოფილდეს;
4. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.
