ბს-945-919(კ-10) 16 ნოემბერი, 2010 წ.
ქ. თბილისი


ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

ნათია წკეპლაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: ნინო ქადაგიძე, პაატა სილაგაძე


საქმის განხილვის ფორმა – ზეპირი განხილვის გარეშე


კასატორი (მოპასუხე) _ შსს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტი


მოწინააღმდეგე მხარე (მოსარჩელე) _ ა. წ-შვილი


სარჩელზე მოპასუხე – საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო


დავის საგანი _ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობა;
ქმედების განხორციელება


გასაჩივრებული განჩინება _ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2009 წლის 15 დეკემბრის განჩინება

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

ა. წ-შვილმა სარჩელი აღძრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიაში მოპასუხეების: საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის მიმართ და მოითხოვა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს 2009 წლის 8 ივნისის ¹718 ბრძანების, საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის დირექტორის 2009 წლის 6 აპრილის წერილის საჩივრის განხილვაზე უარის თქმის შესახებ ბათილად ცნობა, გასაჩივრების ვადის აღდგენა და ¹ბა869448 სამართალდარღვევის ოქმის ბათილად ცნობა, შემდეგი საფუძვლით:
საქმის გარემოებები:
მოსარჩელე მუშაობდა სს “...” მძღოლად. 2009 წლის 6 მარტს საჩხერედან თბილისში მისივე საკუთრებაში არსებული სატრანსპორტო საშუალებით ჩDჩ -942 სკანია ღ 124-420 და მისაბმელით FF 448 ახდენდა ორგანიზაციის მიერ საჩხერეში შესყიდული სამშენებლო ქვიშის ტრანსპორტირებას. რეალურად და ოფიციალური დოკუმენტების შესაბამისად ქვიშის მოცულობა შეადგენდა 17 მ3-ს.
ტრანსპორტირების დროს გომის გადასახვევთან საპატრულო პოლიციის თანამშრომლებმა გააჩერეს და აწონეს ზემოაღნიშნული სატრანსპორტო საშუალება. აწონვის შედეგად საპატრულო პოლიციამ დააფიქსირა, რომ მანქანის საერთო წონა იყო 50880 კგ. რაზედაც შეადგინა ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმი და საქართველოს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის 1291-ე მუხლის შესაბამისად დააჯარიმა - 3440 ლარით.
სარჩელის ფაქტობრივი საფუძვლები:
საქართველოს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის 1291-ე მუხლის შესაბამისად, ,,საერთო სარგებლობის საავტომობილო გზებზე ყველა სახის ავტოსატრანსპორტო საშუალებით მოძრაობა, რომელთა თითოეულ წამყვან ან არაწამყვან ღერძზე მაქსიმალური დატვირთვა აღემატება 10 ტონას (გარდა ერთწამყვანღერძიანი ავტოსატრანსპორტო საშუალებისა, რომლის წამყვან ღერძზე მაქსიმალური დატვირთვა არ უნდა აღემატებოდეს 11,5 ტონას) ან/და სრული მასა – 44 ტონას ან/და გადასაზიდი ტვირთის მასა – დამამზადებლის მიერ მოცემული ავტოსატრანსპორტო საშუალებისათვის დადგენილ ტვირთამწეობის ზღვარს, -გამოიწვევს ავტოსატრანსპორტო საშუალების ოპერატორის ან/და ავტოსატრანსპორტო საშუალების მესაკუთრის დაჯარიმებას თითოეულ ზედმეტ ტონაზე 500 ლარის ოდენობით (არასრულ ტონაზე ჯარიმა გამოიანგარიშება პროპორციულად).
კონკრეტულ შემთხვევაში კი საპატრულო პოლიციის მიერ შედგენილ ოქმში დაფიქსირდა, რომ ავტომანქანის საერთო წონა 6880 კგ-ით აღემატება ქარხანა დამამზადებლის მიერ დადგენილ ტვირთამწეობის ზღვრულ მასას - 44000 კგ-ს, რაც მოსარჩელის განმარტებით, არასწორია, კერძოდ, მაქსიმალური წონა რასაც იწონიდა ავტომობილი შეადგენდა 43480 კგ-ს, რაც ნაკლებია კანონმდებლობით დაშვებულ მაქსიმალურ ზღვარზე.
მოსარჩელის მითითებით, თავად ავტომობილის (სკანიას) წონა საპასპორტო მონაცემებით შეადგენს 8000 კგ-ს, ხოლო მისაბმელის წონა შეადგენს 8280 კგ-ს, შესაბამისად, საერთო ჯამში ორივეს წონა შეადგენს 16280 კგ-ს (პასპორტის ასლები ერთვის საჩივარს);
სასაქონლო ზედნადებით სს “...” შეძენილი ქვიშის მოცულობა შეადგენს 17 მ3, რომლის მაქსიმალური წონაც ვიბრირებულ მდგომარეობაშიც კი შეადგენს 27030 კგ-ს (1მ3 = 1590 კგ-ს) ანუ ზემოაღნიშნული ლოგიკით მანქანის მაქსიმალური წონა, რომელზედაც დატვირთული იყო 17 მ3 ქვიშა შეადგენდა 16280+27030=43310 კგ.
გარდა ამისა, ოქმის შედგენის შემდეგ თბილისში სასწორის მეშვეობით გადამოწმდა დატვირთული მანქანის სრული მასა და მისი ოდენობა შეადგენდა 42890 კგ-ს.
ამასთან, მოსარჩელის განმარტებით, მართალია, მის მიერ მოხდა გასაჩივრების ვადის გაშვება, მაგრამ აღნიშნული გამოწვეული იყო საპატიო მიზეზით, ვინაიდან, საჯარიმო ქვითრის შინაარსიდან გამომდინარე, მიიჩნია, რომ დაჯარიმებულ იქნა ორგანიზაცია სს “...”, კანონმდებელი სამართალდარღვევად მიიჩნევს, როგორც ოპერატორს ისე - ავტოსატრანსპორტო საშუალების მესაკუთრეს, თუმცაღა იქვე მიუთითებს, რომ დაჯარიმებით შეიძლება დაჯარიმდეს ერთ-ერთი, ან ორივე ერთად. მართალია, საჯარიმო ქვითარში დამრღვევად მითითებული იყო ა. წ-შვილი, მაგრამ აღნიშნული მიიჩნიეს ქვითრის ნაკლად, ვინაიდან, ქვითრის ფორმა არ ითვალისწინებს დამრღვევად იურიდიული პირის დაფიქსირების შესაძლებლობას (საჯარიმო ქვითარში დამრღვევის გრაფაში წერია: სახელი, გვარი (და არა სახელწოდება – იურიდიული პირის შემთხვევაში); დაბადების თარიღი, რაც ასევე არ მიესადაგება იურიდიული პირის მოთხოვნებს). ამასთან, აქტში სს “...” მოხსენიებულია, როგორც სატრანსპორტო საშუალებისა და ტვირთის მესაკუთრე, რამაც ასევე გამოიწვია გაუგებრობა ჯარიმის ადრესატის დადგენის კუთხით, მით უფრო, რომ ჯარიმის ოდენობის გრაფაში არ არის მითითებული - თუ ვინ დაჯარიმდა. სწორედ აღნიშნული მიზეზით საჯარიმო ქვითარი გასაჩივრდა სს “...” მიერ კანონით დადგენილ 10 - დღიან ვადაში.
საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 273-ე მუხლის შესაბამისად, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეზე მიღებული დადგენილება, აგრეთვე ამ კოდექსის 2341-ე მუხლით დადგენილი წესით ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის ადგილზე განხილვისას მიღებული დადგენილება შეიძლება გასაჩივრდეს მისი გამოტანიდან 10 დღის ვადაში. აღნიშნული ვადის საპატიო მიზეზით გაცდენის შემთხვევაში ეს ვადა იმ პირის განცხადებით, რომლის მიმართაც გამოტანილია დადგენილება, შეიძლება აღადგინოს საჩივრის განსახილველად უფლებამოსილმა ორგანომ (თანამდებობის პირმა).
მოსარჩელის მითითებით, 2009 წლის 6 აპრილის წერილით უარი ეთქვა საჩივრის განხილვაზე იმ მოტივით, რომ საჯარიმო ქვითარი შედგენილი იყო კონკრეტულად მის მიმართ 2009 წლის 6 მარტს, რა დროსაც განემარტა მისი გასაჩივრების წესი და ვადა, რაც ასევე აღნიშნულია საჯარიმო ქვითრის ასლზე და მათ მიერ მითითებული გარემოება გასაჩივრების ვადის გაშვების თაობაზე ვერ ჩაითვლება საპატიოდ.
სარჩელის სამართლებრივი საფუძვლები:
მოსარჩელემ ,,საქართველოს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის კოდექსის 1291-ე და 273-ე მუხლების საფუძველზე მოითხოვა სარჩელის დაკმაყოფილება (იხ. ს.ფ. 1-15).
მოსარჩელემ დაზუსტებული სარჩელით მიმართ საქალაქო სასამართლოს და მოითხოვა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს 2009 წლის 8 ივნისის ¹718 ბრძანებისა და ამავე სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის 2009 წლის 6 აპრილის ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის, ა. წ-შვილის საჩივრის განხილვაზე უარის თქმის შესახებ ბათილად ცნობა და საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტისათვის საჩივრის განხილვის დავალება (იხ. ს.ფ. 69-71)
მოპასუხე საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ სასარჩელო განცხადება არ ცნო და მოითხოვა მოსარჩელისათვის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა, იმ მოტივით, რომ 2009 წლის 6 მარტის ¹ბა869448 საჯარიმო ქვითარი გამოტანილი იყო მოქალაქე ა. წ-შვილის მიმართ (დამრღვევად მითითებულია მოსარჩელე), ამასთან, საჯარიმო ქვითარში მითითებულია მისი გასაჩივრების წესი და ვადები. შეუძლებელია ვადის გაცდენის საპატიო მიზეზად იმ გარემოების მითითება, რომ საჯარიმო ქვითარში ა. წ-შვილთან ერთად ნახსენებია ასევე სს ,,...” და რომ საჯარიმო ქვითარმა ,,შეიყვანა შეცდომაში” რამაც გამოიწვია გაურკვევლობა ჯარიმის ადრესატის გარკვევის კუთხით.
მოპასუხის განმარტებით, ის ფაქტი, რომ მოსარჩელემ ვერ შეძლო ზუსტად განესაზღვრა ვის ჰქონდა საჯარიმო ქვითრის გასაჩივრების უფლებამოსილება, არ შეიძლება მიჩნეულ იქნეს გასაჩივრების ვადის აღდგენის საპატიო მიზეზად (იხ. ს.ფ. 72-73).
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 2 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით ა. წ-შვილის სარჩელი დაკმაყოფილდა: ბათილად იქნა ცნობილი საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს 2009 წლის 8 ივნისის ¹718 ბრძანება და საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის 2009 წლის 6 აპრილის ¹20/6-წ/5 ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი; საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტს დაევალა ა. წ-შვილის 2009 წლის 30 მარტის საჩივრის განხილვა, რაც სასამართლომ დაასაბუთა შემდეგნაირად:
საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 273-ე მუხლის თანახმად, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეზე მიღებული დადგენილება, აგრეთვე ამ კოდექსის 2341-ე მუხლით დადგენილი წესით ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის ადგილზე განხილვისას მიღებული დადგენილება, შეიძლება გასაჩივრდეს მისი გამოტანიდან 10 დღის ვადაში. აღნიშნული ვადის საპატიო მიზეზით გაცდენის შემთხვევაში ეს ვადა იმ პირის განცხადებით, რომლის მიმართაც გამოტანილია დადგენილება, შეიძლება აღადგინოს საჩივრის განსახილველად უფლებამოსილება ორგანომ (თანამდებობის პირმა). ამდენად, საპატიო მიზეზით გაცდენილი ვადის აღდგენა საჩივრის განმხილველი ადმინისტრაციული ორგანოს დისკრეციული უფლებამოსილებაა, რომლიც გამოყენებულ უნდა იქნეს კანონით დადგენილი წესით და ფარგლებით.
საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-7 მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, დისკრეციული უფლებამოსილების განხორციელებისას გამოცემული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით გათვალისწინებულმა ზომებმა არ შეიძლება გამოიწვიოს პირის კანონიერი უფლებებისა და ინტერესების დაუსაბუთებელი შეზღუდვა. კონკრეტულ შემთხვევაში, კი საქალაქო სასამართლოს მოსაზრებით, საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტმა, ასევე – საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ უარი უთხრეს ა. წ-შვილს გაცდენილი ვადის აღდგენაზე, საპატიო მიზეზის არარსებობის მოტივით. საქალაქო სასამართლოს მოსაზრებით, დისკრეციული უფლებამოსილების განხორციელებისას გამოცემული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით გათვალისწინებულმა ზომამ - წარდგენილი საჩივრის განუხილველობამ, რის შედეგადაც ა. წ-შვილს მოესპო კანონიერი უფლება – ზემდგომი ორგანოს მეშვეობით გადაემოწმებინა საპატრულო პოლიციის მიერ ადმინისტრაციული სახდელის დაკისრების კანონიერება, გამოიწვია ამ კანონიერი უფლების დაუსაბუთებელი არათუ შეზღუდვა, არამედ – საერთოდ დაუსაბუთებელი აკრძალვა.
საქალაქო სასამართლოს განმარტებით, 2009 წლის 6 მარტს, ა. წ-შვილი იმყოფებოდა რა შრომითი მოვალეობის შესრულების პროცესში – დასაქმებული იყო სს “...” მძღოლად, ამ უკანასკნელის კუთვნილი ავტოსატრანსპორტო საშუალებით გადაჰქონდა სს “...” ტვირთი – მის მიერ დელიქტის ჩადენის შემთხვევაში პასუხისმგებელი ცალსახად იქნებოდა სს “...”; დაინტერესებულ პირად, ყველანაირ წარმოებაში (ადმინისტრაციული ან სასამართლო), ა. წ-შვილთან ერთად, აუცილებლად მიჩნეული იქნებოდა სს “...”.
საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1291-ე მუხლის შესაბამისად, დასახელებული ნორმით გათვალისწინებული ქმედება მართლსაწინააღმდეგო და ბრალეული ქმედებაა, რომლის გამოწვეული ზიანის ობიექტია საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოება. მითითებული ქმედებისათვის გათვალისწინებული პასუხისმგებლობის სუბიექტი არ არის ერთმნიშვნელოვნად განსაზღვრული (შეიძლება იყოს ავტოსატრანსპორტო საშუალების ოპერატორი (მძღოლი) ან/და ავტოსატრანსპორტო საშუალების მესაკუთრე).
საქალაქო სასამართლოს მითითებით, საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-2 მუხლის 1-ლი ნაწილის ,,ბ” ქვეპუნქტის თანახმად, დაინტერესებული მხარეა ნებისმიერი ფიზიკური ან იურიდიული პირი, ადმინისტრაციული ორგანო, რომლებთან დაკავშირებითაც გამოცემულია ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი, აგრეთვე რომლის კანონიერ ინტერესზე პირდაპირ და უშუალო გავლენას ახდენს ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი ან ადმინისტრაციული ორგანოს ქმედება.
საქალაქო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ სს “...” მოცემულ საქმეში წარმოადგენს დაინტერესებულ მხარეს მისივე კუთვნილი სატრანსპორტო საშუალებით მისივე ტვირთის გადაზიდვასთან დაკავშირებით წარმოქმნილ ნებისმიერ სამართლებრივ დავაში, ამასთან, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1291-ე მუხლიდან გამომდინარე, სამართალდარღვევის ჩადენისათვის შესაძლებელი იყო პასუხისმგებლობა დაკისრებოდა მხოლოდ მას, ან/და – ა. წ-შვილთან ერთად.
სასამართლოს განმარტებით, გასაჩივრების გაცდენილი ვადის აღდგენის მიზნებისათვის ამა თუ იმ გარემოების ,,საპატიო მიზეზად” კვალიფიკაციისათვის აუცილებელია არა მხოლოდ ობიექტური, არამედ – სუბიექტური ფაქტორების გათვალისწინებაც. ანუ, არა მხოლოდ ისეთი ფაქტორები, რომელიც არ იყო დაინტერესებული პირის ნებაზე დამოკიდებული (სტიქიური უბედურება, მძიმე ავადმყოფობა და ა.შ.), არამედ ისეთი სუბიექტური ფაქტორი, როგორიცაა პირის ფსიქიკური დამოკიდებულება განსახორციელებელი ქმედებისადმი, ამ შემთხვევაში – სამართლებრივი გასაჩივრება-არგასაჩივრებისადმი.
არც სს “...” და არც ა. წ-შვილს არ ჰქონიათ განზრახვა – უარი ეთქვათ ¹869448 საჯარიმო ქვითრის კანონიერება-დასაბუთებულობის შესამოწმებლად დავის გაგრძელებაზე; პირველმა მათგანმა წარადგინა კიდეც საჩივარი კანონით დადგენილ ვადაში, მეორე კი – კეთილსინდისიერად ელოდა საჩივრის განხილვის შედეგს. შეიტყო რა ეს შედეგი (2009 წლის 27 მარტს, როცა სს “...” ჩაბარდა საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის 23.03.09 წ. ¹20/6-2599 ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი), ა. წ-შვილმა 3 დღის ვადაში წარადგინა საჩივარი. გასაჩივრების ვადა არ ყოფილა გაცდენილი არც ა. წ-შვილის გაუფრთხილებლობით.
აღნიშნულის გათვალისწინებით, სასამართლოს დასკვნით, მოპასუხე ადმინისტრაციულმა ორგანოებმა ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევასთან დაკავშირებით საჩივრის წარსადგენად დადგენილი, გაცდენილი ვადის აღდგენის დისკრეციული უფლებამოსილება გამოიყენეს უკანონოდ: მათ მიერ გამოცემული აქტებით დაუსაბუთებლად შეიზღუდა ა. წ-შვილის ზემოხსენებული კანონიერი უფლება-ინტერესი, რის გამოც სასამართლომ მიიჩნია, რომ სადავო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები ეწინააღმდეგება კანონს – საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-7 მუხლს, ასევე – საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 273-ე მუხლს (იხ. ტ. I ს.ფ. 77-84)
საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტმა და მოითხოვა გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით მოსარჩელისათვის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმას შემდეგი მოტივით:
აპელანტის მითითებით, საქალაქო სასამართლო გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილში განავითარებს რამდენიმე სახის მსჯელობას, მოჰყავს ზოგადი ფაქტები, რომლებსაც შემდგომში აძლევს გარკვეულ სამართლებრივ შეფასებებს და შედეგად გამოაქვს დასკვნები. ცალ-ცალკე აღებული განვითარებული მსჯელობები (გარდა დისკრეციული უფლებამოსილების არასწორად გამოყენებისა და სხვა რამდენიმე საკითხისა) შეესაბამება კანონისმიერ მსჯელობებს. აპელანტის განმარტებით, არამართებულია სასამართლოს მსჯელობა დელიქტური ვალდებულებებიდან წარმოშობილი სამართლებრივი ურთიერთობებისას დარღვეული უფლების აღდგენის მიზნით, საქმის აღმძვრელი უფლებამოსილი პირის დადგენის საკითხის გადაწყვეტის თაობაზე, რომელსაც არანაირი სამართლებრივი შემხებლობა არ გააჩნია სამართალდარღვევათა კოდექსის საფუძველზე წარმოშობილი სამართლებრივი ურთიერთობის დარეგულირებასთან და უფრო მეტიც, ისინი თავისი სამართლებრივი ბუნებით დიამეტრალურად განსხვავებულნიც კი არიან ერთმანეთისაგან (იხ. ტ. I ს.ფ. 89-97).
მოწინააღმდეგე მხარემ – ა. წ-შვილმა სააპელაციო საჩივარი არ ცნო და მოითხოვა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 2 ოქტომბრის გადაწყვეტილების უცვლელად დატოვება (იხ. ტ.2 ს.ფ. 17-23).
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2009 წლის 15 დეკემბრის განჩინებით საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 2 ოქტომბრის გადაწყვეტილება, რაც სასამართლომ დაასაბუთა შემდეგნაირად:
სააპელაციო სასამართლომ გაიზიარა საქალაქო სასამართლოს მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებები და მიუთითა, რომ ა. წ-შვილმა დავის გადაწყვეტის ფორმად აირჩია სამართალდარღვევათა თაობაზე მიღებული აქტის გასაჩივრება ადმინისტრაციული საჩივრის წარდგენის გზით. მითითებული აქტების კატეგორიის გასაჩივრების წესი განსხვავდება ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით დადგენილი წესისაგან.
საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 273-ე მუხლის შესაბამისად, საქმეზე მიღებული დადგენილება, აგრეთვე ამ კოდექსის 2341-ე მუხლით დადგენილი წესით ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის ადგილზე განხილვისას მიღებული დადგენილება, შეიძლება გასაჩივრდეს მისი გამოტანიდან 10 დღის ვადაში. აღნიშნული ვადის საპატიო მიზეზით გაცდენის შემთხვევაში ეს ვადა შეიძლება აღადგინოს საჩივრის განსახილველად უფლებამოსილმა ორგანომ (თანამდებობის პირმა).
სააპელაციო პალატის მოსაზრებით, აღნიშნული ნორმის შესაბამისად, გაშვებული გასაჩივრების ვადის აღდგენის აუცილებელ პირობას წარმოადგენს დაინტერესებული პირის დასაბუთებული არგუმენტი კანონით დადგენილი ვადის გაშვების საპატიო მიზეზის არსებობის თაობაზე, რაც გამორიცხავს აპელანტის მოსაზრების მართებულობას იმის თაობაზე, რომ აღნიშნული ნორმა გულისხმობს მხოლოდ დაუძლეველი ხასიათის ფაქტორების გათვალისწინებას. შესაბამისად, სააპელაციო პალატის მოსაზრებით, მართებულია საქალაქო სასამართლოს მსჯელობა იმის თაობაზე, რომ დასახელებული ნორმით გათვალისწინებული გარემოების “საპატიო მიზეზად” კვალიფიკაციისათვის, შესაძლებელია არა მარტო ობიექტური, არამედ სუბიექტური ფაქტორების გათვალისწინება.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, სააპელაციო პალატამ მართებულად მიიჩნია, აპელანტის მოსაზრება იმის თაობაზე, რომ გასაჩივრების ვადის გასვლის შემდეგ, საჩივრის მიღება მიეკუთვნება ადმინისტრაციული ორგანოს გადაწყვეტის სფეროს, თუმცა განმარტა, რომ აღნიშნული სასამართლოს არ ართმევდა შესაძლებლობას დამოუკიდებლად შეემოწმებინა ადმინისტრაციული ორგანოს მხრიდან ვადის აღდგენაზე უარის თქმის მართებულობა.
სააპელაციო პალატამ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებზე მითითებით გაიზიარა სასამართლოს მოსაზრება იმის თაობაზე, რომ სადავო აქტები მიღებულია ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-7 და საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 273-ე მუხლების მოთხოვნათა დაუცველად. შესაბამისად, არსებობს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-601 მუხლით გათვალისწინებული სადავო აქტების ბათილად ცნობისა და 23-ე მუხლით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული ორგანოსათვის ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის დავალების წინაპირობები (იხ. ტ. 2 ს.ფ. 39-47).
სააპელაციო სასამართლოს განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტმა და მოითხოვა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 2009 წლის 15 დეკემბრის განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით მოსარჩელისათვის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა შემდეგი მოტივით:
ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 273-ე მუხლის მიხედვით, ამავე კოდექსის 2341-ე მუხლის საფუძველზე გამოტანილი დადგენილების გასაჩივრების ვადას წარმოადგენს 10 დღე, რომლის საპატიო მიზეზით გაცდენის შემთხვევაში მისი აღდგენა შეიძლება განახორციელოს საჩივრის განმხილველმა უფლებამოსილმა ორგანომ. კასატორის მითითებით, სასამართლომ ყურადღება მიაქცია სიტყვა - ,,შეიძლებას” და აღნიშნა, რომ გასაჩივრების ვადის აღდგენა ადმინისტრაციული ორგანოს დისკრეციას წარმოადგენს, თუმცა მიიჩნია, რომ დისკრეცია არასწორად იქნა გამოყენებული, აღნიშნული მსჯელობით გარდა იმისა, რომ სასამართლო პირდაპირ შეიჭრა ადმინისტრაციული ორგანოს დისკრეციაში და ყოვლად დაუსაბუთებლად მიუთითა მას, როგორი გადაწყვეტილება უნდა მიეღო, ამასთან არ მიუთითა სასამართლოს ეს განმარტება რას ემყარებოდა, უფრო მეტიც მაშინ, როდესაც ადმინისტრაციული ორგანოს უარს - გასაჩივრების ვადის აღდგენაზე საფუძვლად ედო შემდეგი ფაქტობრივი და სამართლებრივი საფუძვლები: საჯარიმო ქვითარი შედგენილ იქნა შინაგან საქმეთა სამინისტროს 2005 წლის 4 აგვისტოს ¹782 ბრძანებით დადგენილი ფორმისა და წესის შესაბამისად, რომლის უკანა მხარეს ნათლად არის განმარტებული და აღნიშნული, რომ ოქმის შედგენისას დამრღვევს განემარტა საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 252-ე მუხლით გათვალისწინებული მისი უფლებები და მოვალეობები.
ასევე განემარტა საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 273-ე მუხლით გათვალისწინებული უფლებებისა და სამართალდარღვევის საქმეზე მიღებული დადგენილების გასაჩივრების 10 დღიანი ვადის შესახებ.
ამასთან, სამართალდარღვევათა კოდექსის 271-ე მუხლის შესაბამისად, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეზე მიღებული დადგენილება, ასევე ამ კოდექსის 2341-ე მუხლით განსაზღვრული წესით ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის ადგილზე განხილვისას მიღებული გადაწყვეტილება შეუძლია გაასაჩივროს პირმა, რომლის მიმართაც არის გამოტანილი დადგენილება, დაზარალებულმა ან ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმის შემდგენმა.
კასატორის განმარტებით, ასევე არამართებულია ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა სამართალწარმოებაში საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის დებულებების გამოყენება.
კასატორის მოსაზრებით, ასევე არამართებულია სასამართლოს მსჯელობა აღნიშნული დავის გადაწყვეტისას შრომის კანონთა კოდექსისა და სამოქალაქო კოდექსის დელიქტური ვალდებულების გამოყენების თაობაზე, ვინაიდან, შრომის კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილში საუბარია დამსაქმებელსა და დასაქმებულს შორის არსებულ შრომით სახელშეკრულებო ურთიერთობებზე სამოქალაქო კოდექსის შესაბამისი დებულებით რეგულაციაზე (ვალდებულებითი-სახელშეკრულებო სამართალი. გარიგებანი და ა.შ) და არა მესამე პირებისთვის დელიქტით მიყენებულ ზიანის ანაზღაურებაზე, ვინაიდან ამ ნაწილში სამოქალაქო კოდექსი შრომის კოდექსისგან დამოუკიდებლად განსაზღვრავს და არეგულირებს წარმოშობილ ურთიერთობებს, მეორეც, გაუგებარია რა სამართლებრივ და ლოგიკურ კავშირს პოულობს სასამართლო, დელიქტის დროს ანაზღაურებაზე ვალდებული სუბიექტის სამოქალქო წესით დადგენილ წესსა და ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსით გათვალისწინებული სამართალდარღვევის ჩადენისას მისი ჩამდენი სუბიექტის დადგენის წესს შორის, მით უმეტეს, რომ კონკრეტულ შემთხვევაში 1291-ე მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევის ჩადენის დროს ა. წ-შვილი, როგორც სატრანსპორტო საშუალების მძღოლი უშუალოდ იქნა ცნობილი ბრალეულად არანორმირებული ტვირთის გადაზიდვაში, რაც მისი, როგორც მძღოლის უშუალო ვალდებულებების დარღვევიდან გამომდინარეობდა, კერძოდ, საგზაო უსაფრთხოების შესახებ საქართველოს კანონის 42-ე მუხლი მძღოლს ავალდებულებს, რომ შეამოწმოს არის თუ არა კანონმდებლობით განსაზღვრულ ოდენობასთან შესაბამისობაში მისი ტვირთი და ამის მერე დაიწყოს მოძრაობა.
კასატორი არ დაეთანხმა ასევე სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობას, რომ ,,საპატიო მიზეზად” კვალიფიკაციისათვის აუცილებელია არა მხოლოდ ობიექტური, არამედ – სუბიექტური ფაქტორების გათვალსწინებაც. ანუ ვადის აღდგენისას გადაწყვეტილების მიღებისას მხედველობაში მისაღებია არა მხოლოდ ის ფაქტორები, რომლებიც არ იყო დაინტერესებულ მხარის ნებაზე (სტიქიური უბედურება, ავადმყოფობა და ა.შ.) არამედ ისეთი სუბიექტური ფაქტორები -როგორიცაა პირის ფსიქიკური დამოკიდებულება აქტის გასაჩივრებისადმი, ანუ სუბიექტურ ფაქტორებში კონკრეტულ შემთხვევაში სასამართლო მოიაზრებს სამართალდამრღვევის სურვილს - გაასაჩივროს მის მიმართ შედგენილი საჯარიმო ქვითარი, ანუ მთავარია სურვილი და საპატიოდ უნდა ჩაითვალოს ვადის გაშვება ვინაიდან მხარემ ვერ მოახერხა მისი უფლების რეალიზაცია კანონის არცოდნის გამო და გაუშვა გასაჩივრების ვადა.
კასატორის განმარტებით, ზოგადი ადმინისტაციული კოდექსის 94-ე მუხლის მე-3 პუნქტის შესაბამისად, გაშვებული ვადა უნდა აღდგეს, თუ დაინტერესებულმა მხარემ კანონით ან ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ დადგენილი ვადა გაუშვა არაბრალეულად - დაუძლეველი ძალის, ავადმყოფობის, ადმინისტრაციული ორგანოს მიზეზით ან სხვა საპატიო მიზეზით, ანუ ნორმა მითითებას აკეთებს მხოლოდ ისეთ გარემოებებზე, რომელიც წარმოადგენს დაუძლეველი ხასიათის ფაქტორებს, მისი თავიდან აცილება არ არის დამოკიდებელი სუბიექტის ნებაზე და გამორიცხავს პირის ბრალეულობას მოქმედების განუხორციელებლობაში. არანაირ სხვა ფაქტორებზე არც პირდაპირ და არც მინიშნებით საუბარი არ არის. ასევე მხედველობაშია მისაღები, რომ აღნიშნული ნორმა გარკვეულ წილად ბლანკეტური ხასიათისაა და მისი პირველი პუნქტი ურთიერთობების რეგულირებისათვის აპრიორად იყენებს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 59-69-ე მუხლებს (ვადების თავს), საიდანაც ვადების აღდგენის საკითხს კონკრეტულად არეგულირებს 65-ე მუხლი, რომელიც ამბობს, რომ ვადის აღდგენა დასაშვებია თუ არსებობს საპატიო მიზეზი, რის გამოც მოქმედება არ შესრულდა, ხოლო საპატიო მიზეზთა დასადგენად მითითებას აკეთებს ამავე კოდექსის 215-ე მუხლის მესამე ნაწილზე, რომლის მიხედვითაც საპატიო მიზეზად ითვლება ქმედების განუხორციელებლობა ისეთი მიზეზით, როგორიც არის ავადმყოფობა, ახლო ნათესავის გარდაცვალება, ან სხვა ობიექტური გარემოებები, რომელიც სუბიექტისგან დამოუკიდებელი მიზეზით შეუძლებელს ხდის ამა თუ იმ ქმედების განხორციელების შესაძლებლობას (იხ. ტ.2. ს.ფ. 56-65).
საკაასციო საჩივრის დასაშვებობასთან დაკავშირებით მოსაზრება წარმოადგინა ა. წ-შვილმა, რომელშიც აღნიშნა, რომ საკასაციო საჩივარი არ ექვემდებარებოდა დასაშვებად ცნობას, შემდეგი მოტივით:
მოწინააღმდეგე მხარის განმარტებით, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 273-ე მუხლის შესაბამისად, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეზე მიღებული დადგენილება, აგრეთვე ამ კოდექსის 2341-ე მუხლით დადგენილი წესით ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის ადგილზე განხილვისას მიღებული დადგენილება, შეიძლება გასაჩივრდეს მისი გამოტანიდან 10 დღის ვადაში. აღნიშნული ვადის საპატიო მიზეზით გაცდენის შემთხვევაში ეს ვადა შეიძლება აღადგინოს საჩივრის განსახილველად უფლებამოსილმა ორგანომ (თანამდებობის პირმა).
აღნიშნული მუხლის შესაბამისად, გასაჩივრების 10 დღიანი ვადა შეიძლება აღდგეს იმ შემთხვევაში თუ ვადის გაშვება მოხდა საპატიო მიზეზით. ვინაიდან, აღნიშნული ნორმა და არც ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის არცერთი სხვა ნორმა არ იძლევა განმარტებას, რომ საპატიობაზე მოიცავს მხოლოდ ობიექტურ გარემოებებს, იგი მოიცავს, როგორც ობიექტურ, ისე სუბიექტურ მიზეზებსაც.
სამართალდარღვევათა კოდექსის 1291-ე მუხლი სამართალდამრღვევად მიიჩნევს, როგორც მძღოლს, ისე სატრანსპორტო საშუალების მესაკუთრეს, ხოლო დაჯარიმებით შეიძლება დაჯარიმდეს ან ერთი ან მეორე ან ორივე ერთად, ანუ მსგავს შემთხვევაში სახეზეა სოლიდარული პასუხისმგებლობა. შესაბამისად, მოწინააღმდეგე მხარის განმარტებით, როდესაც დგება სამართალდარღვევის ოქმი მასზე გარკვევით უნდა იყოს მითითებული თუ ვინ ჯარიმდება, ამასთან, კანონი თავადაც განმარტავს, რომ ესენია - მძღოლი და მესაკუთრე, ერთადერთი, რაც სამართალდამცავმა უნდა გადაწყვიტოს - არის ის, თუ ვინ დააჯარიმოს, მაშინ როცა თავად სამართალდარღვევის ოქმში საერთოდ არ არის მითითებული გრაფა დაჯარიმებული პირის ვინაობის შესახებ
რაც შეეხება საპატიო მიზეზით გაშვებული ვადის აღდგენის დისკრეციულობას, საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-2 მუხლის პირველი ნაწილის ,,ლ” პუნქტის შესაბამისად, დისკრეციული უფლებამოსილება – უფლებამოსილება, რომელიც ადმინისტრაციულ ორგანოს ან თანამდებობის პირს ანიჭებს თავისუფლებას საჯარო და კერძო ინტერესების პროპორციულობის დაცვის საფუძველზე კანონმდებლობის შესაბამისი რამდენიმე გადაწყვეტილებიდან შეარჩიოს ყველეზე მისაღები გადაწყვეტილება, აღნიშნული მუხლის მიხედვით, ადმინისტრაციულ ორგანოს თავისი სურვილის მიხედვით აქვს უფლება მიიღოს ან ერთი ან მეორე გადაწყვეტილება (იხ. ტ. II. იხ. 78-85).
საკასაციო სასამართლოს 2010 წლის 12 ოქტომბრის განჩინებით შსს საპატრულო პოლიციის საკასაციო საჩივარი დასაშვებად იქნა ცნობილი საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34.3 მუხლის “ა” ქვეპუნქტის შესაბამისად (აბსოლუტური კასაცია) (იხ. ტ. II ს.ფ. 87-89).

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო საკასაციო საჩივრის მოტივების კანონიერება-დასაბუთებულობის შემოწმებისა და საქმის მასალების გაანალიზების შედეგად მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ შსს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის საკასაციო საჩივარი არ უნდა დაკმაყოფილდეს, შესაბამისად უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2009 წლის 15 დეკემბრის განჩინება, შემდეგ გარემოებათა გამო:
საკასაციო სასამართლოს საკასაციო საჩივრის მოტივების გადამოწმების შედეგად მიაჩნია, რომ სააპელაციო სასამართლოს მიერ დავის განხილვა-გადაწყვეტისას არ არის დაშვებული იმგვარი საპროცესო-სამართლებრივი დარღვევა, რომელსაც შესაძლოა გამოეწვია საქმეზე უკანონო გადაწყვეტილების დადგენა, სასამართლომ სწორად შეუფარდა სამართლის ნორმა სადავო სამართალურთიერთობას და სწორად გადაწყვიტა დავა.
საკასაციო სასამართლოს მოსაზრებით, საკასაციო საჩივრის მოტივი განსახილველ საქმეში, რამაც შექმნა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34.3 ,,ა” ქვეპუნქტით განსაზღვრული აბსოლუტური კასაციის წანამძღვრები, არის საგულისხმო და განსაკუთრებული სამართლებრივი თვალსაზრისით, რამაც მოცემულ საქმეს მიანიჭა სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებისათვის მნიშვნელოვანი საქმის სტატუსი, კერძოდ, სამართლის განვითარებისათვის მნიშვნელოვანია საკასაციო სასამართლომ სამართლებრივი შეფასება მისცეს: 1. ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ დისკრეციული უფლებამოსილების განხორციელების კანონიერებას, თუ რამდენად იყო დაცული დისკრეციული უფლებამოსილების განხორციელების ფარგლები და რამდენად ობიექტურად იქნა შერჩეული მისაღები გადაწყვეტილება და 2. ადმინისტრაციული საჩივრის შეტანისთვის კანონით დადგენილი ვადის გაშვების აღდგენის სამართლებრივი ფუნქციის საკითხს.
სადავო სამართალურთიერთობა წარმოიშვა საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდაღვევათა სფეროში საპატრულო პოლიციისა და შპს “...” მძღოლ ა. წ-შვილს შორის, კერძოდ, მოცემულ სამართალურთიერთობაში გამოვლინდა სამართალდარღვევა, რომელზეც შედგა სამართალდარღვევის ოქმი და გამოცემულ იქნა გადაწყვეტილება ა. წ-შვილის დაჯარიმების თაობაზე.
საქმის მასალების მიხედვით ფაქტობრივი გარემოებებით, დადგენილია რომ 2009 წლის 06 მარტს ა. წ-შვილი მოძრაობდა სს “...” კუთვნილი სატრანსპორტო საშუალებით (სახელმწიფო ¹..., მისაბმელით FF-...) და გადაჰქონდა სს “...” კუთვნილი ტვირთი – ქვიშა (დასტურდება სერია ბბ-24 ¹005961 საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურით), რა დროსაც გაჩერებულ იქნა საპატრულო პოლიციის მიერ, გადამოწმდა ტვირთის წონა, რის შემდეგაც საპატრულო პოლიციამ დადგენილად მიიჩნია ა. წ-შვილის მიერ საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1291-ე მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევის ჩადენის ფაქტი, რადგან, აწონვის შედეგად, ავტოსატრანსპორტო საშუალების საერთო მასამ შეადგინა 50880 კგ, რაც 6880 კგ-ით მეტი იყო ქარხანა-დამამზადებლის მიერ დადგენილ ტვირთამწეობის ზღვრულ მასაზე – 44000 კგ-ზე. შესაბამისად, საპატრულო პოლიციის მიერ გამოწერილი ¹869448 საჯარიმო ქვითრით ა. წ-შვილს დაედო ადმინისტრაციული სახდელი – ჯარიმა 3440 (სამი ათას ოთხას ორმოცი) ლარის ოდენობით. საჯარიმო ქვითარი ჩაიბარა სამართალდამრღვევმა ადგილზე, იმავე დღეს.
2009 წლის 13 მარტს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტს საჩივრით მიმართა სს “...” და მოითხოვა ¹869448 საჯარიმო ქვითრის გაუქმება, რაზედაც გამოიცა საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის 23.03.09 წ. ¹20/6-2599 ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი საჩივრის განხილვაზე უარის თქმის შესახებ, იმ მოტივით, რომ მითითებული საჯარიმო ქვითრის გასაჩივრების უფლება ჰქონდა მხოლოდ უშუალოდ სამართალდამრღვევს – ა. წ-შვილს.
2009 წლის 30 მარტს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტს საჩივრით მიმართა ა. წ-შვილმა და მოითხოვა ¹869448 საჯარიმო ქვითრის გაუქმება, რაზედაც გამოიცა საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის 06.04.09 წ. ¹20/6-წ/5 ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი საჩივრის განხილვაზე უარის თქმის შესახებ, იმ მოტივით, რომ გასული იყო საჯარიმო ქვითრის გასაჩივრებისათვის კანონით დადგენილი 10-დღიანი ვადა.
2009 წლის 11 მაისს ა. წ-შვილმა ადმინისტრაციული საჩივრით მიმართა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს და მოითხოვა საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის 06.04.09 წ. ¹20/6-წ/5 ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის, აგრეთვე - ¹869448 საჯარიმო ქვითრის გაუქმება. საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს 2009 წლის 08 ივნისის ¹718 ბრძანებით ადმინისტრაციული საჩივარი არ დაკმაყოფილდა. სამინისტრომ მიიჩნია, რომ არ არსებობდა საპატიო მიზეზი გასაჩივრების ვადის აღდგენისათვის, რადგან ¹869448 საჯარიმო ქვითარში ნათლად იყო დაფიქსირებული სამართალდამრღვევად ა. წ-შვილი და არა სს “...”.
სასარჩელო წესით ა. წ-შვილმა სადავოდ გახადა საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის 2009 წლის 6 აპრილის ¹20/6-წ/5 ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი საჩივრის განხილვაზე უარის თქმის შესახებ და საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს 2009 წლის 08 ივნისის ¹718 ბრძანება, რომლითაც არ დაკმაყოფილდა ადმინისტრაციული საჩივარი.
საკასაციო სასამართლო იზიარებს ქვემდგომი სასამართლოების საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1291-ე მუხლის შინაარსის განმარტებას, კერძოდ, რომ ამ მუხლით გათვალისწინებული ქმედება მართლსაწინააღმდეგო და ბრალეული ქმედებაა, რომლით გამოწვეული ზიანის ობიექტია საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოება. რომ აღნიშნული ქმედებისთვის გათვალისწინებული პასუხისმგებლობის სუბიექტიც არ არის ერთპიროვნულად განსაზღვრული, რადგან იგი შეიძლება იყოს, როგორც ავტოსატრანსპორტო საშუალების ოპერატორი (მძღოლი) - ასევე ავტოსატრანსპორტო საშუალების მესაკუთრე.
ამავე კოდექსის 271-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის შესაბამისად, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეზე მიღებული დადგენილება, აგრეთვე ამ კოდექსის 2341-ე განსაზღვრული წესით ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის ადგილზე განხილვისას მიღებული გადაწყვეტილება შეუძლია გაასაჩივროს იმ პირმა, რომლის მიმართაც არის გამოტანილი დადგენილება, დაზარალებულმა ან ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმის შემდგენმა.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციული საჩივრის წარდგენაზე უფლებამოსილი პირის ცნება გულისხმობს, რომ სადავო ადმინისტრაციული აქტი უშუალოდ უნდა ეხებოდეს ან ზიანს აყენებდეს პირის სამართლებრივ ინტერესს. პირის სამართლებრივი ინტერესის განსაზღვრა უნდა მოხდეს განურჩევლად იმისა, თუ საგნობრივად რომელ სამართლებრივ სივრცეში წარმოშობილი უფლება-მოვალეობების დადგენა, შეწყვეტა, აკრძალვა, შეცვლა, გამოიწვია სადავო აქტით გათვალისწინებულმა სამართლებრივმა შედეგმა.
საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 177-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის შესაბამისად, დაინტერესებულ მხარეს უფლება აქვს გაასაჩივროს ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ გამოცემული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი. ამავე კოდექსის მე-2 მუხლის 1-ლი პუნქტის “ი” ქვეპუნქტის თანახმად, ადმინისტრაციული საჩივარი არის დაინტერესებული მხარის მიერ უფლებამოსილ ადმინისტრაციულ ორგანოში ამ კოდექსით დადგენილი წესით წარდგენილი წერილობითი მოთხოვნა დარღვეული უფლების აღდგენის მიზნით იმავე ან ქვემდგომი ორგანოს მიერ გამოცემული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად გამოცხადების, შეცვლის ან ახალი ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის ან ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ ისეთი მოქმედების განხორციელების ან ისეთი მოქმედების განხორციელებისაგან თავის შეკავების შესახებ, რომელიც არ გულისხმობს ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემას. ამავე მუხლის 1-ლი პუნქტის “ბ” ქვეპუნქტის შესაბამისად, დაინტერესებული მხარე არის ნებისმიერი ფიზიკური ან იურიდიული პირი, ადმინისტრაციული ორგანო, რომლებთან დაკავშირებითაც გამოცემულია ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი, აგრეთვე რომლის კანონიერ ინტერესზე პირდაპირ და უშუალო გავლენას ახდენს ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი ან ადმინისტრაციული ორგანოს ქმედება.
მითითებული ნორმის შინაარსი გულისხმობს, რომ პირის კანონიერი ინტერესი არის საქართველოს კანონმდებლობით უზრუნველყოფილი გათვალისწინებული, სამართლის ნორმით დაცული ინტერესი.
ადმინისტრაციული საჩივრის წარდგენის უფლებამოსილება ნიშნავს სწორედ სამართლის ნორმით დაცული ინტერესის - დარღვეული მატერიალური უფლების აღდგენის შესაძლებლობას.
ადმინისტრაციული სამართლის უმნიშვნელოვანესი პრინციპის – თანაზომიერების პრინციპის რეალიზაციის მიზნით ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 180-ე მუხლის მე-4 ნაწილის მიხედვით ადმინისტრაციული წარმოების ამ სახეში გათვალისწინებულია ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გასაჩივრებისთვის დადგენილი გაშვებული ვადის აღდგენის შესაძლებლობა, კერძოდ, ზემდგომმა ადმინისტრაციულმა ორგანომ გაშვებული ვადა უნდა აღადგინოს, თუ მისი გაშვება მოხდა დაუძლეველი ძალის ან სხვა საპატიო მიზეზით.
ანალოგიურ შესაძლებლობას ითვალისწინებს საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 273-ე მუხლიც, რომლის თანახმად ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეზე მიღებული დადგენილება, აგრეთვე ამ კოდექსის 2341 მუხლით დადგენილი წესით ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის ადგილზე განხილვისას მიღებული დადგენილება შეიძლება გასაჩივრდეს მისი გამოტანიდან 10 დღის ვადაში. აღნიშნული ვადის საპატიო მიზეზით გაცდენის შემთხვევაში ეს ვადა იმ პირის განცხადებით, რომლის მიმართაც გამოტანილია დადგენილება, შეიძლება აღადგინოს საჩივრის განსახილველად უფლებამოსილმა ორგანომ (თანამდებობის პირმა).
საკასაციო სასამართლო აღნიშნული ნორმების საფუძველზე განმარტავს, რომ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გასაჩივრებისთვის დადგენილი გაშვებული ვადის აღდგენის კომპეტენცია განეკუთვნება ზემდგომი ადმინისტრაციული ორგანოს დისკრეციულ უფლებამოსილებას. აღნიშნული უფლებამოსილება ზედმიწევნით ხელსაყრელია პრაქტიკული თვალსაზრისითაც, ვინაიდან გაშვებული ვადის აღდგენის შემთხვევაში ადმინისტრაციულ ორგანოს ეძლევა შესაძლებლობა სამართლებრივი კონტროლი განახორციელოს ქვემდგომი ადმინისტრაციული ორგანოს გადაწყვეტილებებზე, თავიდან იქნას აცილებული სასამართლო დავა, რაც დამატებით სამოხელეო და საბიუჯეტო ტვირთთან არის დაკავშირებული.
დისკრეციული უფლებამოსილების დეფინიციის /ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-2 მუხლის I ნაწილის ლ) ქვეპუნქტი / მიხედვით ეს არის უფლებამოსილება, რომელიც ადმინისტრაციულ ორგანოს ან თანამდებობის პირს ანიჭებს თავისუფლებას საჯარო და კერძო ინტერესების დაცვის საფუძველზე კანონმდებლობის შესაბამისი რამდენიმე გადაწყვეტილებიდან შეარჩიოს ყველაზე მისაღები გადაწყვეტილება.
ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გასაჩივრებისთვის დადგენილი გაშვებული ვადის აღდგენის შესახებ გადაწყვეტილების მიღებისას ადმინისტრაციულმა ორგანომ ჯეროვნად უნდა გამოიკვლიოს ის ფაქტობრივი გარემოებები, რამაც განაპირობა კანონით დადგენილი ვადის გაშვება, უნდა შეაფასოს, რამდენად ობიექტურ ხასიათს ატარებს ის მიზეზები /სუბიექტური ფაქტორი /, რამაც გამოიწვია ვადის გაშვება.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციულ წარმოებაში ფაქტობრივი გარემოებების გამოკვლევა-დადგენა-შეფასება უმნიშვნელოვანეს პროცედურულ სტადიას წარმოადგენს და სწორედ მასზეა დამოკიდებული გამოცემული აქტით წარმოშობილი სამართლებრივი შედეგის განსაზღვრა. რამდენადაც სწორედ დადგენილი ფაქტების სამართლებრივი შეფასების საფუძველზე უნდა მოხდეს მოწესრიგებისთვის სამართლის ნორმის შეფარდება.
საკასაციო სასამართლო არ იზიარებს კასატორის მოსაზრებას, რომ საქალაქო და სააპელაციო სასამართლოებმა გადაწყვეტილების მიღებისას არასწორად შეაფასეს სამართალდარღვევის კოდექსის 2341-ე მუხლი და სასამართლო პირდაპირ შეიჭრა ადმინისტრაციული ორგანოს დისკრეციაში, და განმარტავს, რომ ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-6 მუხლით განსაზღვრულია ადმინისტრაციული ორგანოს დისკრეციული უფლებამოსილების განხორციელების წესი, კერძოდ, თუ ადმინისტრაციულ ორგანოს რომელიმე საკითხის გადასაწყვეტად მინიჭებული აქვს დისკრეციული უფლებამოსილება, იგი ვალდებულია, ეს უფლებამოსილება განახორციელოს კანონით დადგენილ ფარგლებში და მხოლოდ იმ მიზნით, რომლის მისაღწევადაც მინიჭებული აქვს ეს უფლებამოსილება.
ადმინისტრაციული ორგანო დისკრეციული უფლებამოსილების განხორციელებისას შებოჭილია კანონიერების პრინციპით, კონკრეტულად, კანონისმიერი დათქმის პრინციპით, რომელიც, თავის მხრივ, კონსტიტუციაში განმტკიცებულია დემოკრატიის, სამართლებრივი სახელმწიფოსა და პირის ძირითადი უფლებების დაცვის პრინციპებიდან გამომდინარე.
ამასთან, საჯარო და კერძო ინტერესების პროპორციულობიდან გამომდინარე, ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 7.2. მუხლის თანახმად, დისკრეციული უფლებამოსილების განხორციელებისას გამოცემული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით გათვალისწინებულმა ზომებმა არ შეიძლება გამოიწვიოს პირის კანონიერი უფლებებისა და ინტერესების დაუსაბუთებელი შეზღუდვა.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ კასატორის სამართლებრივი არგუმენტი მცდარია, რაც გამომდინარეობს ადმინისტრაციული სამართლის ინსტიტუტის – დისკრეციული უფლებამოსილების მეტად ზედაპირული გაგებიდან; ამგვარი მსჯელობა საერთოდ გამორიცხავს და ფორმალურ ნიშნამდე დაჰყავს დისკრეციული უფლებამოსილების განხორციელებისას სასამართლო კონტროლს ადმინისტრაციული ორგანოს გადაწყვეტილებებზე.
მმართველობითი ორგანოს მხრიდან დისკრეციული უფლებამოსილების არასწორი, ფორმალისტური გაგება წარმოადგენს არაკვალიფიციურ შეფასებას და ამგვარი სასამართლო პრაქტიკის დამკვიდრება ხელ-ფეხს გაუხსნიდა ადმინისტრაციული ორგანოების მხრიდან კანონშეუსაბამო და დაუსაბუთებელი გადაწყვეტილების მიღებას საქართველოში, მაშინ, როცა სასამართლო ორგანოების პირდაპირ ვალდებულებას წარმოადგენს სრული სასამართლო კონტროლის განხორციელება მმართველობითი ორგანოების საქმიანობაზე, მათი გადაწყვეტილებების მოქმედ კანონმდებლობასთან შესაბამისობის უკომპრომისო შემოწმების მეშვეობით, რაც თავის მხრივ წარმოადგენს სასამართლო ხელისუფლების კონსტიტუციურ ფუნქციას და ემსახურება უმნიშვნელოვანესი კონსტიტუციური – ხელისუფლების დანაწილების და ურთიერთგაწონასწორების პრინციპის რეალიზაციას.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ეროვნულმა სასამართლოებმა დისკრეციული უფლებამოსილების განხორციელების კანონიერებაზე მსჯელობისას უნდა გამოიკვლიონ რამდენად დასაბუთებულია ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ საკითხის შერჩეული გადაწყვეტა, რაც თავის მხრივ, უნდა ეფუძნებოდეს საქმეზე ფაქტების ობიექტურ გამოკვლევა-დადგენა-შეფასებას. სასამართლო ამოწმებს არა შერჩეული გადაწყვეტილების მიზანშეწონილობას, არამედ, მის კანონიერება-დასაბუთებულობას, ადმინისტრაციულმა ორგანომ უნდა დაასაბუთოს, რომ მიღებული გადაწყვეტილება ყველაზე მისაღები, ოპტიმალური იყო არსებული შესაძლებლობებიდან.
საკასაციო სასამართლო იზიარებს ქვემდგომი სასამართლოების სამართლებრივ შეფასებასა და დასკვნას, რომ მოპასუხე ადმინისტრაციულმა ორგანოებმა ვერ უზრუნველყვეს დისკრეციული უფლებამოსილების განხორციელებისას, კერძოდ, კანონით დადგენილი ვადის გაშვების საპატიოობის გამოკვლევა-შეფასებისას მიღებული გადაწყვეტილების სისწორის, კანონშესაბამისობის დასაბუთება. ადმინისტრაციული ორგანოების სამართლებრივი შეფასება საერთოდ გამორიცხავს ა. წ-შვილის ინტერესების გათვალისწინებას. მაშინ, როცა ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის I მუხლის მე-2 ნაწილით კოდექსის მიზანს წარმოადგენს ადმინისტრაციული ორგანოების მიერ ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების, კანონის უზენაესობისა და საჯარო ინტერესების დაცვის უზრუნველყოფა.
მოცემულ შემთხვევაში ადმინისტრაციულ ორგანოს უნდა შეეფასებინა, შეიძლება თუ არა საპატიოდ იქნას მიჩნეული ა. წ-შვილის იმედოვნება, რომ ადმინისტრაციული საჩივრის შეტანის უფლებამოსილება გააჩნდა არა მხოლოდ მას, არამედ, მის დამქირავებელ იურიდიულ პირსაც. ხოლო, დამქირავებლის - ადმინისტრაციული საჩივრის შეტანის სუბიექტად არმიჩნევის შესახებ მიღებული გადაწყვეტილება ადმინისტრაციული საჩივრის შეტანის საფუძველი გახდა. ამგვარი შეფასების მოხდენისას ადმინისტრაციულმა ორგანოებმა უნდა გაითვალისწინონ თანამედროვე ქართული სახელმწიფოს და საზოგადოების სამართლებრივი კულტურის ხარისხი, სამართლის ნორმის განსაზღვრულობის არასაკმარისი დონე, მოსახლეობის სოციალურ-ეკონომიური ზოგადი სურათი, საჯარო წესრიგისადმი დამოკიდებულება და სამართლებრივი დახმარების (დაცვის) ხელმისაწვდომობის პრობლემა.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ განსახილველ შემთხვევაში მოპასუხე ადმინისტრაციულმა ორგანოებმა არაპროპორციული ფორმალიზმით მიიღეს გადაწყვეტილებები, რითაც საერთოდ უგულებელყვეს ა. წ-შვილის კერძო ინტერესი – ძირითადი პროცედურული უფლების – ადმინისტრაციული ორგანოსადმი მიმართვის და მათი გადაწყვეტილებების გასაჩივრების უფლების რეალიზაციის თაობაზე. მაშინ, როცა მიუკერძოებელი და ობიექტური განხილვის პირობებში, ა. წ-შვილის ვარაუდი, რომ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის სუბიექტს წარმოადგენდა არამხოლოდ სატრანსპორტო საშუალების მფლობელი (მძღოლი), არამედ, მესაკუთრეც, შესაძლებელია მიჩნეულ იქნას ვადის გაშვების პატივსადებ მიზეზად.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო ასკვნის, რომ ქვემდგომი სასამართლოების სამართლებრივი შეფასებები სწორია და სრულად გამომდინარეობს ადმინისტრაციული სამართლის პრინციპებისა და კონკრეტული ნორმების სწორი გამოყენება – განმარტებიდან, რის გამოც მოცემული დავა გადაწყვეტილია ობიექტურად და მოქმედი კანონმდებლობის საფუძველზე. შესაბამისად, არა არსებობს საკასაციო საჩივრის დაკმაყოფილების და სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმების სამართლებრივი წინაპირობები.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ შსს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტს, სსსკ-ის 53-ე მუხლის შესაბამისად, უნდა დაეკისროს სახელმწიფო ბაჟის სახით 50 ლარის გადახდა სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 1.2; სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 372-ე, 390-ე, 399-ე, 410-ე მუხლებით და
დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. შსს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის საკასაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდეს;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2009 წლის 15 დეკემბრის განჩინება;
3. შსს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტს დაეკისროს სახელმწიფო ბაჟის სახით 50 ლარის გადახდა სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ;
4. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.