ბს-284-250-04 29Eოქტომბერი, 2004 წ., ქ. თბილისი

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატა
შემადგენლობა: ბ. კობერიძე (თავმჯდომარე),
გ. ქაჯაია,
ნ. ქადაგიძე

დავის საგანი: ზიანის ანაზღაურება (სარჩელზე), უსაფუძვლო გამდიდრებით მიღებული თანხის დაბრუნება (შეგებებულ სარჩელზე).

აღწერილობითი ნაწილი:

მთაწმინდის რაიონის სასამართლოს 1999წ. 14 აპრილის გადაწყვეტილებით მ. ფ.-ის სარჩელი 1549248 აშშ დოლარისა და 368623 საბჭოთა მანეთის ანაზღაურების თაობაზე ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა: მას სასამართლოსათვის მიმართვის ხანდაზმულობის ვადა საპატიოდ ჩაეთვალა და ფინანსთა სამინისტროს მ. ფ.-ის სასარგებლოდ სახელმწიფო ბიუჯეტიდან 1397800 აშშ დოლარის ეროვნულ ვალუტაში _ ლარებში გადახდა დაეკისრა, გადახდის დროისათვის საქართველოს ეროვნული ბანკის მიერ დადგენილი კურსის შესაბამისად. დანარჩენ ნაწილში სარჩელის დაკმაყოფილებაზე მოსარჩელეს უარი ეთქვა უსაფუძვლობის გამო.
აღნიშნული გადაწყვეტილება ფინანსთა სამინისტრომ საკასაციო წესით გაასაჩივრა თბილისის საოლქო სასამართლოში, მისი გაუქმება და საქმის ხელახლა განსახილველად იმავე რაიონის სასამართლოსთვის დაბრუნება მოითხოვა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს 1999წ. 5 მაისის განჩინებით საკასაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა და უცვლელად დარჩა მთაწმინდის რაიონის 1999წ. 14 აპრილის გადაწყვეტილება, რომელზეც სააღსრულებო ფურცელი გამოიწერა.
2002წ. 8 ივლისს საქართველოს პრეზიდენტის წარმომადგენელმა განცხადებით მიმართა კრწანისი-მთაწმინდის რაიონულ სასამართლოს ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების თაობაზე. ამავე სასამართლოს 2002წ. 10 ოქტომბრის განჩინებით საქართველოს პრეზიდენტის წარმომადგენლის განცხადება დაკმაყოფილდა. ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო გაუქმდა მთაწმინდის რაიონის სასამართლოს 1999წ. 14 აპრილის გადაწყვეტილება, მ. ფ.-ის სარჩელის გამო მოპასუხეების, საქართველოს პრეზიდენტის სახელმწიფო უზრუნველყოფის სამსახურის, ფინანსთა სამინისტროს, ვაჭრობისა და ეკონომიური ურთიერთობათა სამინისტროს, სს “ბ.-ს" მიმართ თანხის გადახდევინებაზე და დადგინდა საქმის თავიდან განხილვა.
კრწანისი-მთაწმინდის რაიონული სასამართლოს 2002წ. 14 თებერვლის განჩინებით საქართველოს პრეზიდენტის წარმომადგენლის შუამდგომლობის საფუძველზე, მ. ფ.-ის სარჩელი მოპასუხეების _ საქართველოს პრეზიდენტის სახელმწიფო უზრუნველყოფის სამსახურის, საქართველს ფინანსთა სამინისტროსა და სს “ბ.-ს" მიმართ _ თანხის გადახდევინების თაობაზე განსჯადობით პირველი ინსტანციის წესით განსახილველად თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული და სხვა კატეგორიის საქმეთა კოლეგიას გადაეგზავნა შემდეგ გარემოებათა გამო:
რაიონულმა სასამართლომ მიუთითა, რომ, ვინაიდან მოცემულ შემთხვევაში მ. ფ.-ის სარჩელის ფასი 1549248 აშშ დოლარსა და 368623 საბჭოთა მანეთის შესაბამის თანხას შეადგენდა, რაც ჯამში 500000 ლარს აღემატებოდა, სსკ-ის მე-14 მუხლის საფუძველზე, საქმე განსჯადობით განსახილველად თბილისის საოლქო სასამართლოს ექვემდებარებოდა.
მ. ფ.-მ სარჩელი შემდეგ გარემოებებზე დააფუძნა:
იგი საქმეში მოსარჩელედ ჩაება მთაწმინდის რაიონის სასამართლოს 1999წ. 14 აპრილის საოქმო განჩინების საფუძველზე ერთი პირის საწარმო “ბ.-ს" ნაცვლად. რამდენადაც ერთი პირის საწარმო “ბ.-ს" პრეზიდენტის, შ. ნ.-საგან, მიიღო მოთხოვნის უფლება მოპასუხეების მიმართ 1999წ. თებერვლის ნოტარიულად დამოწმებული შეთანხმებით. თავის მხრივ, ერთი პირის საწარმო “ბ.-ი" წარმოადგენს კორპორაცია “ბ.კ.-ს" მეპაიეთაგან წილის გამოსყიდვის გზით შექმნილ ფიზიკური პირ შ. ნ.-ს საწარმოს, ხოლო “ბ.კ.-" იყო ვაკის რაიონის პრეფექტურის 1991წ. 27 დეკემბრის ¹878/4-03 განკარგულებით შექმნილი კომერციული ცენტრი “რაშის" სამართალმემკვიდრე.
1991წ. 10 აგვისტოს საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობასა და ჩეხოსლავაკიის სს “ა.-ს" შორის გაფორმებული იყო კონტრაქტი ბარტერული გაცვლის შესახებ, რომლის თანახმად, სს “ა.-ს" საქართველოსათვის უნდა მიეწოდებინა შაქარი, ხოლო საქართველოს მხარეს მისთვის უნდა მიეწოდებინა არაყი, შამპანიური, “შარდოვანა" (კარბომიდი) და სპილენძი. აღნიშნული ხელშეკრულების საფუძველზე, საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის მთავარ სამეურნეო სამმართველოსა და კომერციულ ცენტრ “რ.-ს" შორის 1991წ. 13 სექტემბერს გაფორმდა კონტრაქტი, რომლის მიხედვით, ამ უკანასკნელს სს “ა.-ისათვის" გასაგზავნად ფოთის პორტში უნდა მიეწოდებინა 5500 ტონა “შარდოვანა", სანაცვლოდ მას უნდა გადასცემოდა ჩეხოსლოვაკიიდან მიღებული 1622 ტონა შაქარი. კომერციულმა ცენტრმა “რ.-მ” შეასრულა კონტრაქტით ნაკისრი ვალდებულებენი, ჩეხოსლოვაკიიდან მიღებულ იქნა შაქარი, მაგრამ იგი “რ.-ს" არ გადასცემია. ამ დროიდან მოყოლებული კომერციული ცენტრი “რ.-ის" დირექტორი შ. ნ.- განცხადებებით მიმართავდა შესაბამის ორგანოებს, მაგრამ ვერ შეძლო შელახული უფლებების დაცვა. აღნიშნულიდან გამომდინარე, მოსარჩელე ითხოვს მიწოდებული “შარდოვანას" ღირებულების, 546100 აშშ დოლარის, ამ კონტრაქტის დარღვევისათვის გათვალისწინებული ჯარიმის, 819150 აშშ დოლარის, გემის დაფრახტისათვის გაწეული ხარჯების, 1048704 საბჭოთა მანეთის შესაბამისი 183998 აშშ დოლარის და გემის მომსახურებისათვის გაწეული ხარჯების, 368623 საბჭოთა მანეთის შესაბამისი აშშ დოლარის, სულ _ 1549248 აშშ დოლარისა და 368623 საბჭოთა მანეთის შესაბამისი აშშ დოლარის ანაზღაურებას ეროვნულ ვალუტაში.
მოპასუხეებმა 1999წ. 14 აპრილის სასამართლოს სხდომაზე სასარჩელო მოთხოვნები ძირითადად აღიარეს, მაგრამ თითოეული მოპასუხე თვლიდა, რომ თანხის გადახდა მას არ უნდა დაკისრებოდა.
ფინანსთა სამინისტრომ წარმოადგინა შეგებებული სარჩელი და მოითხოვა მ. ფ.-ისათვის 1 397 800 აშშ დოლარის ეკვივალენტი ეროვნული ვალუტის დაკისრება სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ, რამდენადაც მან უსაფუძვლო გამდიდრებით მიიღო 1999წ. 14 აპრილის გადაწყვეტილებით მის სასარგებლოდ დაკისრებული თანხა, რომელიც მას არ ეკუთვნოდა შემდეგ გარემოებათა გამო: საქმის განხილვის დროს მთაწმინდის სასამართლოში მოსარჩელემ სასამართლოს დაუმალა ის გარემოება, რომ კორპორაცია “ბ.კ.-ს" პრეზიდენტს, შ. ნ.-ს მიერ 1993წ. 13 მარტს მინისტრთა კაბინეტის თავმჯდომარის თ. სიგუას სახელზე გაგზავნილ ¹01/22 წერილის საფუძველზე, 1993წ. 4-7 მაისს კორპორაცია “ბ.კ.-ზე" ეროვნულმა ბანკმა გასცა შეღავათიანი სესხი 15 მილიარდი მანეთის ოდენობით, წლიური 15%-ის გადახდით. სამაგიეროდ, შ. ნ.-მ მთავრობის სახელზე გაგზავნილ წერილში აიღო ვალდებულება, საკითხის დადებითად გადაწყვეტის შემთხვევაში, მოეხსნა ზარალის ანაზღაურების შესახებ ყოველგვარი პრეტენზიები, ამასთან იღებდა ვალდებულებას თვითონ გაესტუმრებინა აზოვის სანაოსნოს ფრახტის ღირებულებაც.
მხარეთა გარიგების პირობების შესრულების ფაქტს ადასტურებს კონტროლის პალატის მიერ შედგენილი ცნობა, რომელიც თან ერთვის კონტროლის პალატის 1993წ. 25 ივნისის აქტს ერთი პირის საწარმო “ბ.-ის" დებიტორული და კრედიტორული დავალიანების შესახებ 1994წ. 1 მარტისათვის, სადაც საქართველოს მთავრობის მთავარი სამეურნეო სამმართველო დებიტორად არ არის მითითებული. აღნიშნულიდან გამომდინარე, ფინანსთა სამინისტრომ მიიჩნია, რომ მ. ფ.-ის სარჩელი უსაფუძვლოა და, რამდენადაც მან უსაფუძვლოდ მიიღო 1397800 აშშ დოლარის ეკვივალენტი ლარი, ეს თანხა მას უნდა დაეკისროს სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ გადასახდელად, სკ-ის 976-ე მუხლის პირველი პუნქტის “ა" ქვეპუნქტს თანახმად.
სასამართლოს მთავარ სხდომაზე მ. ფ.-ის წარმომადგენელმა ვ. თ.-მ არ ცნო შეგებებული სარჩელი, რადგან თავდაპირველ სარჩელში მითითებული გარემოებები საფუძვლიანად მიიჩნია, მაგრამ, რამდენადაც მის მარწმუნებელს უკვე მიღებული ჰქონდა თავდაპირველ სარჩელში მითითებული თანხის ნაწილი, მიზანშეწონილად მიიჩნია ამ საფუძვლით უარი ეთქვა სარჩელზე. სასამართლო კოლეგიამ არ დააკმაყოფილა მისი შუამდგომლობა საქმის წარმოების შეწყვეტის შესახებ, რამდენადაც მინდობილობით მას არ ჰქონდა მინიჭებული სარჩელზე უარის თქმის უფლება.
თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა კოლეგიის 2003წ. 29 დეკემბრის გადაწყვეტილებით მ. ფ.-ს უარი ეთქვა საქართველოს პრეზიდენტის, სახელმწიფო უზრუნველყოფის სამსახურის, ფინანსთა სამინისტროს, ეკონომიკის, მრეწველობისა და ვაჭრობის სამინისტროსა და სს “ბ.-ს”' მიმართ 1549248 აშშ დოლარისა და 368623 საბჭოთა მანეთის შესაბამისი კურსის აშშ დოლარის გადახდევინების შესახებ სასარჩელო მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე. ფინანსთა სამინისტროს შეგებებული სარჩელი დაკმაყოფილდა. მ. ფ.-ს სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ დაეკისრა 1397800 აშშ დოლარის ეკვივალენტის ეროვნულ ვალუტაში გადახდა, გადახდის დღეს არსებული კურსით შემდეგ გარემოებათა გამო:
სასამართლო კოლეგიამ მიიჩნია, რომ 1993წ. 13 სექტემბრის კონტრაქტიდან გამომდინარე, საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობას წარმოეშვა კომერციული ცენტრი “რ.-ის" მიმართ მის მიერ მიწოდებული “შარდოვანას" სანაცვლოდ შესაბამისი ღირებულების შაქრის მიწოდების ვალდებულება.
აღნიშნული საქართველოს მთავრობის მხრიდან არ იყო შესრულებული, რის გამოც მას სამოქალაქო სამართლის კოდექსის 212-ე მუხლის თანახმად, გაუჩნდა კრედიტორებისათვის ვალდებულების შეუსრულებლობით მიყენებული ზარალის ანაზღაურების ვალდებულება.
სასამართლო კოლეგიამ ჩათვალა, რომ 1993წ. 18 მარტის წერილით კორპორაცია “ბ.კ.-მ" შესთავაზა საქართველოს მთავრობას ვალდებულებათა გაქვითვა, კერძოდ, მთავრობის მხრიდან ზიანის ანაზღაურების ვალდებულების გაქვითვა კორპორაციისათვის შეღავათიანი სესხის თანხის ბრუნვა და კომერციული მიზნებისათვის გამოყენება საშუალებას იძლეოდა სახელმწიფოსაგან კორპორაციისათვის მიყენებული ზიანის დაფარვის შესაძლებლობას, ე.ი. სესხის ბრუნვით მიღებული სარგებელი ჩაითვლებოდა ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნაში, რაც, ფაქტობრივად განხორციელდა ეროვნული ბანკის მიერ სესხის გამოყოფით.
აღნიშნულს ითვალისწინებდა სამოქალაქო სამართლის კოდექსის 229-ე მუხლი (ვალდებულების შეწყვეტა გაქვითვით), რომლის თანახმად, ვალდებულება შეწყდება ერთგვაროვანი შეგებებული მოთხოვნის ჩათვლით, რომლის ვადაც დამდგარია ან რომლის ვადაც მითითებული არაა, ანდა განსაზღვრულია მოთხოვნის მომენტით. გაქვითვისათვის საკმარისია ერთ-ერთი მხარის განცხადება.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, სასამართლო კოლეგიამ მიიჩნია, რომ საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თხოვნით, ეროვნული ბანკის მიერ კორპორაცია “ბ.კ.-ზე" 15 მლრდ. მანეთის სესხის გაცემით გაიქვითა 1993წ. 13 სექტემბრის კონტრაქტიდან წარმოშობილი საქართველოს მთავრობის ვალდებულებები. სამოქალაქო სამართლის კოდექსის 227-ე მუხლის თანახმად მოთხოვნათა გამოქვითვა ვალდებულების შეწყვეტის საფუძველია. შესაბამისად, საქართველოს მთავრობას არ გააჩნია რაიმე ვალდებულება ერთი პირის საწარმო “ბ.-ის" (რომელიც უფლებამონაცვლეა კორპორაცია “ბ.კ.-ისა" და კომერციული ცენტრი “რ.-ისა") წინაშე 1993წ. 13 სექტემბრის კონტრაქტიდან გამომდინარე.
სასამართლო კოლეგიამ ჩათვალა, რომ 1999წ. 4 მარტის შეთანხმებით მოთხოვნის დათმობის შესახებ, ერთი პირის საწარმო “ბ.-ის" დირექტორმა მოსარჩელე მ. ფ.-ს დაუთმო არარსებული მოთხოვნა, რამდენადაც დათმობა ეხება 1993წ. 13 სექტემბრის კონტრაქტის დარღვევით წარმოშობილ ვალს დაშესაბამისად, მ. ფ.-ის სარჩელი ზიანის ანაზღაურების შესახებ უსაფუძვლო იყო და არ უნდა დაკმაყოფილებულიყო.
სასამართლო კოლეგიამ მიუთითა, რომ, რამდენადაც ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო 1999წ. 14 აპრილის გადაწყვეტილებით დაკმაყოფილებული მ. ფ.-ის სარჩელი უსაფუძვლოდ იყო მიჩნეული, აღარ არსებობდა საფუძველი მ. ფ.-ის მიერ 1397800 დოლარის ეკვივალენტი ლარის მიღებისა და მიიჩნია, რომ მ. ფ.-ე, რომელმაც მთაწმინდის რაიონის სასამართლოს 1999წ. გადაწყვეტილების აღსრულების შედეგად მიიღო 1397800 აშშ დოლარი, უსაფუძვლოდ გამდიდრდა საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტის ხარჯზე აღნიშნული თანხით. სკ-ის 976-ე მუხლის პირველი ნაწილის “ა” პუნქტის თანახმად პირს, რომელმაც სხვას ვალდებულების შესასრულებლად რაიმე გადასცა, შეუძლია მოსთხოვოს ვითომ კრედიტორს მისი უკან დაბრუნება, თუ ვალდებულება გარიგების ბათილობის ან სხვა საფუძვლის გამო არ არსებობს, არ წარმოიშობა, ან შეწყდა შემდგომში. რამდენადაც დადგენილი იყო, რომ არ არსებობდა სახელმწიფო ბიუჯეტიდან მ. ფ.-ისათვის 1397800 აშშ დოლარის ეკვივალენტი ლარის გადახდის კანონიერი ვალდებულება, ხოლო სასამართლო გადაწყვეტილება, რომლის საფუძველზეც მ. ფ.-ს აღნიშნული თანხა გადაეცა, გაუქმებული იყო, სასამართლო კოლეგიამ ჩათვალა, რომ ფინანსთა სამინისტროს შეგებებული სარჩელი საფუძვლიანი იყო და სკ-ის 976-ე მუხლის პირველი ნაწილის “ა" პუნქტის საფუძველზე, მ. ფ.-ს 1397800 აშშ დოლარის გადახდა ეროვნულ ვალუტაში სახელმწიფო ბიუჯეტის სარგებლოდ უნდა დაკისრებოდა.
სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება მ. ფ.-მ საკასაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს უზენაეს სასამართლოში და მოითხოვა მისი გაუქმება შემდეგ გარემოებათა გამო:
კასატორის განმარტებით, მთაწმინდა-კრწანისის რაიონულ სასამართლოს არავითარ შემთხვევაში არ უნდა განეახლებინა საქმის წარმოება, ვინაიდან ადგილი ჰქონდა სსკ-ის 426-ე მუხლის მოთხოვნების დარღვევას _ განცხადება გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა და ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების შესახებ შეტანილ უნდა იქნეს ერთი თვის ვადაში და ამ ვადის გაგრძელება არ დაიშვება. ვადის დენა იწყება იმ დღიდან, როდესაც მხარისათვის ცნობილი გახდა გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა და ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების საფუძვლების არსებობა. ამ შემთხვევაში ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის განახლების შესახებ განცხადების საფუძველი გახლდათ გენერალური პროკურატურის 2002წ. 17 ივნისის ¹18-05 წერილი სახელმწიფო მინისტრის მიმართ, ხოლო აღნიშნულ წერილში მითითებულ ახლად აღმოჩენილ გარემოების საფუძველზე პრეზიდენტის წარმომადგენელმა არათუ ერთ თვეში, თანახმად სსსკ-ის 426-ე მუხლისა, არამედ სამი თვის შემდგომ მიმართა ქ. თბილისის მთაწმინდა-კრწანისის რაიონულ სასამართლოს.
საოლქო სასამართლოს, მთავარ სხდომაზე მ. ფ.-ის წარმომადგენელმა ვ. თ.-მ, რომელსაც მინდობილობით ჰქონდა მინიჭებული ყველა უფლებამოსილებანი, მიზანშეწონილად მიიჩნია, უარი ეთქვა სარჩელზე იმ მოტივით, რომ სარჩელი თავის დროზე დაკმაყოფილებული იყო და კასატორს მთლიანად მიღებული ჰქონდა სარჩელში მითითებული თანხის ნაწილი. აღნიშნული შუამდგომლობა სასამართლოს მიერ არ იქნა დაკმაყოფილებული იმ მოტივით, რომ თითქოსდა მინდობილობით მას არ ჰქონდა მინიჭებული სარჩელზე უარის თქმის უფლება, რაც სრული აბსურდია.
კასატორი ასევე მიუთითებს, რომ საოლქო სასამართლოში ფინანსთა სამინისტრომ წარადგინა შეგებებული სარჩელი მის მიმართ და მოითხოვა 1397800 აშშ დოლარის ეკვივალენტის ლარებში დაკისრება ბიუჯეტის სასარგებლოდ იმ მოტივით, რომ მან უსაფუძვლო გამდიდრებით მიიღო ზემომითითებული თანხა, რასაც იგი არ ეთანხმება შემდეგ გარემოებათა გამო, კერძოდ:
1999წ. თებერვალს მან მიიღო მოთხოვნის უფლება შ. ნ.-საგან მოპასუხეების მიმართ, რაც, თავის მხრივ, გახლდათ სასარჩელო მოთხოვნის დაყენების საფუძველი. მისთვის უცნობია ის გარემოება, რომ შ. ნ.-ს და სახელმწიფოს შორის მოხდა ვალდებულებათა გაქვითვა, ამდენად უსუსურია მოსაზრება, რომ მან ქ. თბილისის მთაწმინდის რაიონის სასამართლოს შეგნებულად დაუმალა რაიმე გარემოებები. გარდა ამისა, აღსანიშნავია ის გარემოება, რომ 1999წ. 14 აპრილს ყველა მოპასუხემ აღიარა სასარჩელო მოთხოვნა, რაც გახლდათ გადაწყვეტილების გამოტანის საფუძველი. ყველა მოპასუხეს შეეძლო თავის დროზე მოეკვლია ის მტკიცებულებები, რაც დღეისათვის საქმის განახლების საფუძველი გახდა. თუკი მოპასუხეებისათვის თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში არ იყო ცნობილი ასეთი სესხის და შესაბამისად, ვალდებულებათა გაქვითვის გარემოებები, მაშინ ვის უნდა სცოდნოდა ამის შესახებ.
კასატორის განმარტებით, ფინანსთა სამინისტროს შეგებებული სარჩელი ხანდაზმულია, ვინაიდან სახელშეკრულებო მოთხოვნების ხანდაზმულობის ვადა შეადგენს 3 წელს. 1999წ. 14 აპრილიდან გასულია არათუ 3 წელი, არამედ მეტიც. აქედან გამომდინარე, საოლქო სასამართლოს ფინანსთა სამინისტროსთვის უარი უნდა ეთქვა სასარჩელო მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე, თანახმად სკ-ის 976-ე მუხლის მეორე ნაწილის “ბ" ქვეპუნქტისა _ ხანდაზმულობის ვადის გასვლის გამო.

სამოტივაციო ნაწილი:

საკასაციო პალატა გაეცნო საქმის მასალებს, მოისმინა მხარეთა ახსნა-განმარტებები, შეამოწმა საკასაციო საჩივრის საფუძვლიანობა, გასაჩივრებული გადაწყვეტილების კანონიერება-დასაბუთებულობა და მიიჩნევს, რომ კასატორ მ. ფ.-ის საკასაციო საჩივარი არ უნდა დაკმაყოფილდეს და უცვლელად დარჩეს თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა კოლეგიის 2003წ. 29 დეკემბრის გადაწყვეტილება შემდეგ გარემოებათა გამო:
საკასაციო პალატა ვერ გაიზიარებს კასატორის მოსაზრებას საქართველოს პრეზიდენტის წარმომადგენლის მიერ გენერალური პროკურატურის 2002წ. 17 ივნისის ¹18.05 წერილის საფუძველზე, გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა და ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების შესახებ განცხადების სასამართლოში შეტანის კანონმდებლობით დადგენილი ერთთვიანი ვადის დარღვევის თაობაზე. განცხადებაზე არსებული შტამპიდან და რეზოლუციიდან დგინდება, რომ განცხადება კრწანისი-მთაწმინდის სასამართლოში შეტანილია 2002წ. 8 ივლისს, ანუ ზემოაღნიშნული წერილის მიღებიდან სსკ-ის 426-ე მუხლით დადგენილ ერთთვიან ვადაში.
სსკ-ის 98-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, წარმომადგენლის უფლებამოსილება სასარჩელო მოთხოვნაზე მთლიანად ან ნაწილობრივ უარის თქმის შესახებ სპეციალურად უნდა იქნეს აღნიშნული მარწმუნებლის მიერ გაცემულ მინდობილობაში. საქმეში არსებულ რწმუნებულებაში, რომლითაც მ. ფ.-მ ვ. თ.-ს მისცა უფლბამოსილება მისი სახელით ეწარმოებინა საქმე, საპეციალურად არ არის აღნიშნული სარჩელზე უარის თქმის უფლების მინიჭების შესახებ. შესაბამისად, როდესაც სასამართლო სხდომას მხოლოდ კასატორის წარმომადგენელი ესწრებოდა, სასამართლო კოლეგიამ კანონიერად არ დააკმაყოფილა კასატორის წარმომადგენლის შუამდგომლობა სარჩელზე უარის თქმის საფუძველზე საქმის წარმოების შეწყვეტის თაობაზე. ამავე დროს საკასაციო პალატა აღნიშნავს იმ გარემოებასაც, რომ საკასაციო პალატის სხდომაზე, სასამართლოს მხრიდან შეთავაზებაზე, დაეყენებინათ აღნიშნული შუამდგომლობა, კასატორმა და მისმა წარმომადგენელმა არ ისურვეს ესარგებლათ ამ უფლებით, რითაც ფაქტობრივად უარი განაცხადეს საკასაციო საჩივარში მითითებულ პრეტენზიაზე აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით.
საკასაციო პალატა ეთანხმება სასამართლო კოლეგიის მოსაზრებას, რომ ეროვნული ბანკის მიერ საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თხოვნით, კორპორაცია “ბ.კ.-ზე" 15 მილიარდი მანეთის სესხის გაცემით გაიქვითა 1993წ. 13 სექტემბრის კონტრაქტიდან წარმოშობილი საქართველოს მთავრობის ვალდებულებები და 1999წ. 4 მარტის შეთანხმებით მოთხოვნის დათმობის შესახებ, ერთი პირის საწარმო “ბ.-ის" დირექტორმა კასატორს დაუთმო არარსებული მოთხოვნის უფლება და რომ კასატორისათვის უცნობი იყო ეს გარემოება, არ წარმოადგენს გადაწყვეტილების გაუქმების საფუძველს. კასატორს უფლება აქვს აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით ედავოს მისთვის არარსებული მოთხოვნის უფლების დამთმობ პირს.
საკასაციო პალატა, უსაფუძვლობის მოტივით, ვერ გაიზიარებს კასატორის მოსაზრებას ფინანსთა სამინისტროს შეგებებული სარჩელის ხანდაზმულად მიჩნევის თაობაზე, რადგან სახელშეკრულებო ურთიერთობებს მოცემულ შემთხვევაში მხარეებს შორის ადგილი არა აქვს. ამავე დროს მოთხოვნის წარმოშობის მომენტად უნდა მიჩნეულ იქნეს 2002წ. 17 ივნისი, როდესაც გახდა ცნობილი მ. ფ.-ის უსაფუძვლო გამდიდრების ფაქტი, რაც გამორიცხავს სარჩელის ხანდაზმულობას.
საკასაციო პალატა კასატორის წარმომადგენლის მოსაზრებასთან მიმართებაში, რომ ფინანსთა სამინისტროს შეგებებული სარჩელი უნდა განეხილა არა როგორც შეგებებული სარჩელის სახით, არამედ როგორც დამოუკიდებელი სარჩელი, აღნიშნავს, რომ სსკ-ის 393-ე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად, საპროცესო სამართლის ნორმების დარღვევა მხოლოდ მაშინ შეიძლება გახდეს გადაწყვეტილების გაუქმების საფუძველი, თუU ამ დარღვევის შედეგად საქმეზე არასწორი გადაწყვეტილება იქნება გამოტანილი. საკასაციო პალატა გასაჩივრებულ გადაწყვეტილებას არსებითად სწორ გადაწყვეტილებად მიიჩნევს და თვლის, რომ ზემოაღნიშნული გარემოებების გათვალისწინებით, არ არსებობს კასატორ მ. ფ.-ის საკასაციო საჩივრის დაკმაყოფილების სამართლებრივი საფუძვლები, შესაბამისად, უცვლელად უნდა დარჩეს თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა კოლეგიის 2003წ. 29 დეკემბრის გადაწყვეტილება.



სარეზოლუციო ნაწილი:

საკასაციო პალატამ იხელმძღვანელა სასკ-ის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, სსკ-ის 399-ე, 404-ე, 410-ე მუხლებით და





დ ა ა დ გ ი ნ ა :

1. კასატორ მ. ფ.-ის საკასაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდეს;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა კოლეგიის 2003წ. 29 დეკემბრის გადაწყვეტილება;
3. მ. ფ.-ს დაეკისროს სახელმწიფო ბაჟის გადახდა 5000 ლარის ოდენობით;
4. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.