გ ა ნ ჩ ი ნ ე ბ ა

¹ ბს-286-429-კ-03 12 ნოემბერი, 2003 წ., ქ. თბილისი

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციული და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატა
შემადგენლობა: ბ. კობერიძე (თავმჯდომარე),
მ. ვაჩაძე,
გ. ქაჯაია

დავის საგანი: ბრძანების გაუქმება და სამუშაოზე აღდგენა.

აღწერილობითი ნაწილი:
2002წ. 22 ოქტომბერს ზ. დ-ემ თბილისის მთაწმინდა-კრწანისის რაიონულ სასამართლოში მოპასუხის შინაგან საქმეთა სამინისტროს კადრების სამსახურის მიმართ სარჩელი აღძრა დაშინაგან საქმეთა მინისტრის 2002წ. 30 სექტემბრის ¹504 ბრძანების გაუქმება და სამუშაოზე აღდგენა მოითხოვა.
მოსარჩელემ სარჩელის დაკმაყოფილების საფუძვლად შემდეგ გარემოებებზე მიუთითა:
მოსარჩელე აღნიშნავდა, რომ 1975 წლიდან შს ორგანოებში, ხოლო 1995 წლიდან შინაგან საქმეთა სამინისტროს საგზაო პოლიციის მთავარ სამმართველოს მე-4 განყოფილების უფროს ინსპექტორად მუშაობდა. მან 2002წ. 4 ოქტომბერს შსს გენერალური ინსპექციის სამსახურის უფროსის წერილით შეიტყო, რომ შინაგან საქმეთა სამინისტროს გენერალურ ინსპექციაში ჩატარებული სამსახურებრივი შემოწმების მასალების საფუძველზე “პოლიციის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-8 მუხლის მე-4 პუნქტის და შს მინისტრის 2002წ. 12 მარტის ¹135 ბრძანების პირველი პუნქტის “გ” ქვეპუნქტის მოთხოვნათა უხეში დარღვევისათვის, რაც გამოიხატა დამრღვევი მძღოლის მიმართ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმის შეუდგენლობასა და სტაციონალურ საგუშაგოზე ავტომანქანის არასწორ რეგისტრაციაში, “პოლიციის შესახებ” საქართველოს კანონის 30-ე მუხლის მე-8 პუნქტის, “შს ორგანოების დისციპლინური წესდების” მე-13 მუხლის “ა” პუნქტის მე-8 ქვეპუნქტის და “შს ორგანოებში სამსახურის გავლის წესის შესახებ” დებულების 44-ე მუხლის შესაბამისად, შს ორგანოებიდან იქნა დათხოვნილი.
მოსარჩელის მოსაზრებით, შინაგან საქმეთა სამინისტროს გენერალური ინსპექციის სამსახურს, მოქმედი კანონმდებლობით მისი სამსახურიდან დათხოვნის უფლება არ ჰქონდა, ვინაიდან, “პოლიციის შესახებ” საქართველოს კანონის 22-ე მუხლის თანახმად, პოლიციის თანამშრომლის სამსახურიდან დათხოვის გადაწყვეტილებაშინაგან საქმეთა მინისტრს უნდა მიეღო, ხოლო მინისტრის ბრძანება მას არ ჩაბარებია. შსს გენერალური ინსპექციის სამსახურს კი მხოლოდ დასკვნის შედგენის უფლება ჰქონდა, რომელშიც კონკრეტულად იქნებოდა მითითებული მოსარჩელეს თუ რა დისციპლინურ დარღვევებში მიუძღოდა ბრალი.
მოსარჩელემ ჩათვალა, რომ შსს გენერალური ინსპექციის სამსახურმა აღნიშნული გადაწყვეტილება 2002წ. 9 აგვისტოს თბილისი – ლესელიძის საავტომობილო გზაზე მომხდარი ავტოსაგზაო შემთხვევის ფაქტთან დაკავშირებით მიიღო, რაშიც მას ბრალი არ მიუძღოდა, რადგან აღნიშნული ფაქტი შსს საგზაო პოლიციის მთავარი სამმართველოს მე-6 განყოფილებას დაქვემდებარებულ ტერიტორიაზე მოხდა.
მოსარჩელე აღნიშნავდა, რომ ავტოსაგზაო შემთხვევა სატვირთო-სამგზავრო ავტობუსის მძღოლის დაუდევარმა ქმედებამ გამოიოწვია, რასაც თანმხვედრი მიმართულებით მოძრავ მიკროავტობუსზე შეჯახება და მძიმე შედეგი მოყვა. მან 2002წ. 12 მარტის შს მინისტრის ¹135-ე ბრძანების საფუძველზე ორივე სატრანსპორტო საშუალებების სათანადო სარეგისტრაციო დოკუმენტები შეამოწმა, კერძოდ, სატვირთო-სამგზავრო ავტობუსის მძღოლს თან ჰქონდა მართვის დროებითი მოწმობა, მანქანის ტექპასპორტი და სამარშრუტო ფურცელი. იგი გატარებული იყო ტექდათვალიერებაზეც, რომელსაც ვადა მხოლოდ რამდენიმე დღის წინ გაუვიდა. მძღოლს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმი გამოწერილი ჰქონდა, რომლის საფუძველზეც ჩამორთმეული ჰქონდა მართვის მოწმობა და სარგებლობდა დროებითი მართვის მოწმობით, რომელიც ჯერ კიდევ ძალაში იყო.
მოსარჩელე მიუთითებდა, რომ მის მიმართ მკაცრი სასჯელი გამოიყენეს, ვინაიდან “შს ორგანოების დისციპლინური წესდების” 28-ე მუხლის თანახმად, უფროს ოფიცერთა შემადგენლობის შს ორგანოებიდან დათხოვნა დისციპლინური სასჯელის უკიდურესი ზომაა და გამოიყენება მხოლოდ დისციპლინის სისტემატური და უხეში დარღვევისათვის და ისეთი გადაცდომის ჩადენისათვის, რომელიც შს ორგანოებში სამსახურთან შეუთავსებელია, რასაც 27 წლის მუშაობის განმავლობაში მისი მხრიდან ადგილი არ ჰქონია.
თბილისის მთაწმინდა-კრწანისის რაიონული სასამართლოს 2003წ. 10 თებერვლის სასამართლო სხდომაზე მოპასუხემ სარჩელი არ ცნო და მიუთითა, რომ მოსარჩელემ უხეშად დაარღვია შინაგან საქმეთა მინისტრის 2002წ. 12 მარტის ¹135 ბრძანების პირველი პუნქტის “გ” ქვეპუნქტის მოთხოვნები, რომლის თანახმად, საგზაო პოლიციის თანამშრომელმა გადაუდებელი ღონისძიებების გასატარებლად უნდა უზრუნველყოს “მოძრავი სატრანსპორტო საშუალებების გაჩერება, მძღოლების მართვის უფლებისა და ავტოტრანსპორტის სარეგისტრაციო მოწმობის, აგრეთვე საგზაო პოლიციაში რეგისტრირებული მართვის უფლების გაცემის დამადასტურებელი დოკუმენტის ან მინდობილობის შემოწმება”, მას კი შემოწმება სრულყოფილად არ ჩაუტარებია.
მოპასუხე აღნიშნავდა, რომ საგამოძიებო დეპარტამენტის იმერეთის სამხედრო საგამოძიებო სამსახურის მიერ გაცემული ცნობის თანახმად, აღნიშნული სატვირთო-სამგზავრო ავტობუსი ექსპლოატაციაში ხელშეკრულებისა და სატრანსპორტო საგზაო ბარათის გარეშე იმყოფებოდა. მძღოლებსა და საწარმოს დირექციას შორის ავტობუსის ექსპლოატაციაზე ხელშეკრულება 1999წ. 1 ივნისიდან 2000წ. 1 ივლისამდე იყო გაფორმებული, შემდეგ კი მსგავსი ხელშეკრულება მხარეებს შორის აღარ დადებულა. აღნიშნული დაადასტურა საწარმოს ეკონომისტმა და მიუთითა, რომ ხელშეკრულების ვადის გასვლის შემდეგ მძღოლები საწარმოდან საგზურებს არ იღებდნენ, ავტობუსი მათ მხოლოდ შენახვის მიზნით ჰყავდათ გაყვანილი.
მოპასუხის მოსაზრებით, დარღვეული იყო ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის 119-ე მუხლი, რომლის შენიშვნის შესაბამისად, “ამ კოდექსის 116, 118, 119, 121-ე და 122-ე მუხლებით გათვალისწინებულ სამართალდარღვევებზე, მძღოლის მოწმობის ან სატრანსპორტო საშუალების სარეგისტრაციო დოკუმენტის უქონლობის შემთხვევაში საქმის განხილვამდე დამრღვევს დროებით ჩამოერთმევა სატრანსპორტო საშუალება”.
თბილისის მთაწმინდა-კრწანისის რაიონული სასამართლოს 2003წ. 19 თებერვლის გადაწყვეტილებით ზ. დ-ის სარჩელი დაკმაყოფილდა და შს მინისტრის 2002წ. 30 სექტემბრის ¹504 ბრძანება გაუქმდა.
აღნიშნული გადაწყვეტილება შს სამინისტრომ იმავე საფუძვლებით სააპელაციო წესით გაასაჩივრა. აპელანტმა გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით მისი სააპელაციო საჩივრის დაკმაყოფილება მოითხოვა.
თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა პალატის 2003წ. 6 ივნისის გადაწყვეტილებით შს სამინისტროს სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა. რაიონული სასამართლოს 2003წ. 19 თებერვლის გადაწყვეტილება გაუქმდა. ზ. დ-ის სარჩელი უსაფუძვლობის გამო არ დაკმაყოფილდა.
სააპელაციო სასამართლომ გადაწყვეტილება შემდეგ გარემოებებზე დააფუძვნა:
სასამართლომ საქმის მასალებზე დაყრდნობით მიჩნია, რომ ზ. დ-ემ სატვირთო-სამგზავრო ავტობუსი რეგისტრაციაში ისე გაატარა, რომ არ დაინტერესებულა ჰქონდა თუ არა მძღოლს სატრანსპორტო სამგზავრო ბარათი, ავტომანქანის ექსპლოატაციისათვის საჭირო საბუთები და შესაბამისად, სათანადო დოკუმენტები არ შეადგინა, ანუ მან დაარღვია “პოლიციის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-8 მუხლის მე-4 პუნქტი, რომლის თანახმად, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის შესახებ ოქმი უნდა შედგენილიყო.
სასამართლოს მოსაზრებით, ვინაიდან, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის 239-ე მუხლის შესაბამისად, 116-126-ე მუხლებით გათვალისწინებულ დარღვევათა შესახებ ოქმს შინაგან საქმეთა ორგანოები (საგზაო პოლიცია) ადგენენ, აქედან გამომდინარე, სასამართლომ ჩათვალა, რომ “პოლიციის შესახებ” საქართველოს კანონის 30-ე მუხლის მე-8 პუნქტის, “შს ორგანოების დისციპლინური წესდების” მე-13 მუხლის “ა” პუნქტის მე-8 ქვეპუნქტის და შს ორგანოებში სამსახურის გავლის წესის შესახებ” დებულების 44-ე მუხლის საფძველზე, სამსახურებრივი დისციპლინის დარღვევის გამო ზ. დ-ის შს ორგანოებიდან დათხოვნა მართლზომიერი იყო.
სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება ზ. დ-ემ საკასაციო წესით გაასაჩივრა და გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და მისი სასარჩელო მოთხოვნის დაკმაყოფილება მოითხოვა.
კასატორი აღნიშნავს, რომ სააპელაციო სასამართლომ გამოიყენა კანონი, რომელიც არ უნდა გამოეყენებინა და არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა და არასწორად განმარტა კაონი. კერძოდ, მან გადაწყვეტილების გამოტანისას “პოლიციის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-8 მუხლის მე-4 პუნქტით იხელმძღვანელა, რომლის შესაბამისად, პოლიციის მუშაკი ვალდებულია დამრღვევი მძღოლის მიმართ სამართალდარღვევის ოქმი შეადგინოს, მოცემულ შემთხვევაში კი სამართალდარღვევის ოქმი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის 119-ე მუხლის საფუძველზე უნდა შედგენილიყო. ამავე მუხლის შენიშვნით გათვალისწინებული სატრანსპორტო საშუალების ჩამორთმევა კი სავალდებულო არ იყო.
კასატორი მიუთითებს, რომ შს მინისტრის 2002წ. 12 მარტის ¹135 ბრძანების შესაბამისად, აღნიშნული ავტობუსი რეგისტრაციის მიზნით გააჩერა, მძღოლს თან ჰქონდა დროებითი მართვის მოწმობა, რომელიც მართვის მოწმობის სანაცვლოდ ხუთი დღის ვადით ზესტაფონის შს რაიგანყოფილების საგზაო პოლიციის ქვეგანყოფილების ინსპექტორმა გადასცა, აგრეთვე ტრანსპორტის სარეგისტრაციო მოწმობა და ცეკავშირის ზესტაფონის ავტოსატრანსპორტო საწარმოს დირექტორის 1987წ. 23 ნოემბრის ¹148 ბრძანება აღნიშნულ ავტობუსზე მისი მძღოლად დანიშვნის შესახებ, რითაც კასატორის მოსაზრებით, საწარმოს დირექციამ გამოხატა ნება მასზე ავტოსატრანსპორტო საშუალების სამართავად მინდობის შესახებ, რის გამოც, სხვა სახის ნებართვა ან მინდობილობა საჭირო აღარ იყო.
კასატორი აღნიშნავს, რომ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის 127 მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, მას მძღოლის საგზაო სატრანსპორტო ბარათის შემოწმების და მისი არქონის შემთხვევაში ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმის შედგენის უფლება არ ჰქონდა. ამავე კოდექსის 239-ე მუხლის შესაბამისად, აღნიშნული სახის სამართალდარღვევებზე კონტროლს ახორციელებენ და ოქმს ადგენენ სახელმწიფო მართვის ორგანოები, კერძოდ, ავტოსატრანსპორტო საქმიანობაზე კონტროლს საქართველოს პრეზიდენტის 1999წ. 15 აპრილის ¹145 ბრძანებულების თანახმად, ტრანსპორტის სამინისტროს საავტომობილო ტრანსპორტის დეპარტამენტის ავტოსატრანსპორტო საქმიანობის სახელმწიფო კონტროლის სამსახური.

სამოტივაციო ნაწილი:
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციული და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატა გაეცნო საქმის მასალებს, შეამოწმა გასაჩივრებული განჩინების კანონიერება და დასაბუთებულობა, წარმოდგენილი საკასაციო საჩივრის საფუძვლიანობა და თვლის, რომ ზ. დ-ის საკასაციო საჩივარი ნაწილობრივ უნდა დაკმაყოფილდეს, უნდა გაუქმდეს თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა სააპელაციო პალატის 2003წ. 6 ივნისის გადაწყვეტილება და საქმე ხელახლა განსახილველად უნდა დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს შემდეგ გარემოებათა გამო:
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ მოცემული დავის გადაწყვეტისას სააპელაციო სასამართლომ არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა და გამოიყენა კანონი, რომელიც არ უნდა გამოეყენებინა და არასწორად განმარტა კანონი.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ “პოლიციის შესახებ” საქართველოს კანონის 30-ე მუხლის და ,,შს ორგანოებში სამსახურის გავლის წესის შესახებ” დებულების 44-ე მუხლის თანახმად, სამსახურებრივი დისციპლინის დარღვევისათვის პოლიციის თანამშრომლის მიმართ გამოიყენება დისციპლინური სახდელები: ,,შენიშვნა, საყვედური, სასტიკი საყვედური, შინაგან საქმეთა სამინისტროს სამკერდე ნიშნის ჩამორთმევა, თანამდებობიდან ჩამოქვეითება, სპეციალური წოდების ერთი საფეხურით ჩამოქვეითება, დისციპლინური პატიმრობა 3-დან 10 დღე-ღამემდე ჰაუპტვახტში მოხდით, შინაგან საქმეთა ორგანოებიდან დათხოვნა”.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ მართალია, სააპელაციო სასამართლომ გადაწყვეტილების გამოტანისას იხელძღვანელა “პოლიციის შესახებ” საქართველოს კანონით და ,,შს ორგანოებში სამსახურის გავლის წესის შესახებ” დებულების 44-ე მუხლით, მაგრამ მან არასწორად განმარტა ,,პოლიციის შესახებ” საქართველოს კანონის 30-ე მუხლი და ,,შს ორგანოებში სამსახურის გავლის წესის შესახებ” დებულების 44-ე მუხლი, რომლებიც სწორედ იმ შემთხვევებს არსგულირებენ, როდესაც სამსახურებრივი დისციპლინის დარღვევისათვის პოლიციის თანამშრომლების მიმართ გამოიყენება დისციპლინური სახდელები, მაგრამ კასატორის მიმართ 30-ე მუხლის მე-8 პუნქტის გამოყენება დაუშვებელი იყო, ვინაიდან, საქმეში არსებული შინაგან საქმეთა სამინისტროს გენერალური ინსპექციის უფროსის დასკვნით დასტურდება, რომ ზ. დ-ეს მოქმედი დისციპლინური სასჯელი არ აქვს.
ამასთან, საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრებას, რომ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 119-ე მუხლის შენიშვნის თანახმად, ზ. დ-ეს მძღოლისათვის ავტობუსი უნდა ჩამოერთმია.
აღნიშნულთან დაკავშირებით, საკასაციო სასამართლო ეთანხმება კასატორის მითითებას, რომ მას ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 119-ე მუხლის მოთხოვნები არ დაურღვევია, ვინაიდან, საქმის მასალებით დასტურდება, რომ კასატორმა შინაგან საქმეთა მინისტრის 2002წ. 12 მარტის ¹135 ბრძანების შესაბამისად, ავტობუსი რეგისტრაციის მიზნით გააჩერა, მძღოლს თან ჰქონდა დროებითი მართვის მოწმობა, რომელიც მართვის მოწმობის სანაცვლოდ ხუთი დღის ვადით ზესტაფონის შინაგან საქმეთა რაიგანყოფილების ინსპექტორმა გადასცა. აგრეთვე ტრანსპორტის სარეგისტრაციო მოწმობა და ცეკავშირის ზესტაფონის ავტოსატრანსპორტო საწარმოს დირექტორის 1987წ. 23 ნოემბრის ¹148 ბრძანება აღნიშნულ ავტობუსზე მისი მძღოლად დანიშვნის შესახებ, რასთან დაკავშირებითაც საკასაციო პალატა იზიარებს კასატორის მოსაზრებას, რომ საწარმოს დირექციამ გამოხატა ნება მასზე ავტოსატრანსპორტო საშუალების სამართავად მინდობის შესახებ, რის გამოც, სხვა სახის ნებართვა ან მინდობილობა საჭირო აღარ იყო.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ სააპელაციო სასამართლო არასწორად დაეყრდნო საწარმოს დირექტორის ცნობას და ეკონომისტის ახსნა-განმარტებას, ყურადღება არ მიაქცია იმ ფაქტს, რომ ავტომანქანას ბოლო ტექდათვალიერება 2001წ. 31 იანვრიდან 2002წ. 31 იანვრის ჩათვლით ანუ 1 წლის ვადით ჰქონდა გავლილი, ხოლო ისინი აღნიშნავდნენ, რომ 2000წ. 1 ივნისის შემდეგ ხელშეკრულება არ გაგრძელებულა ანუ წარმოიქმნა წინააღმდეგობა, თუ ხელშეკრულება 2000წ. 1 ივნისს შეწყდა 2001 წელს ავტომანქანა ტექდათვალიერებაზე არ უნდა გაეტარებინათ.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ ზ. დ-ის საკასაციო საჩივარი ნაწილობრივ უნდა დაკმაყოფილდეს.

სარეზოლუციო ნაწილი:
საკასაციო სასამართლომ იხელძღვანელა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, სსკ-ს 412-ე მუხლით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა :

1. ზ. დ-ის საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ.
2. გაუქმდეს თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა პალატის 2003წ. 6 ივნისის გადაწყვეტილება და საქმე ხელახლა განხილვისათვის დაუბრუნდეს იმავე პალატას.
3. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.