საქმე ¹ბს-631-619(კ-12) 24 სექტემბერი, 2012 წელი
ქ. თბილისი


ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატამ
შემდეგი შემადგენლობით:


L ლევან მურუსიძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები:
მაია ვაჩაძე, პაატა სილაგაძე

კასატორი (მოსარჩელე) – მ. ს-ე

მოწინააღმდეგე მხარე (მოპასუხე) – საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭო, სსიპ შემოსავლების სამსახური
გასაჩივრებული განჩინება – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2012 წლის 19 ივნისის განჩინება

სარჩელის საგანი – ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა

საკასაციო სასამართლომ საქმის მასალების გაცნობის შედეგად
გ ა მ ო ა რ კ ვ ი ა:

2011 წლის 12 ნოემბერს თბილისის საქალაქო სასამართლოს სარჩელით მიმართა შპს “...” წარმომადგენელ მ. ს-ის წარმომადგენელმა ლ. ნ-ამ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსა და სსიპ შემოსავლების სამსახურის მიმართ და მოითხოვა სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 7 ივლისის ¹35 წინასწარი გადაწყვეტილების, საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 13 სექტემბრის ¹7918 ბრძანებისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოს 5 დეკემბრის გადაწყვეტილების ბათილად ცნობა. ასევე მოითხოვა, დადგენილ იქნას, რომ მ. ს-ის მიერ განხორციელებული “ი. ო. ნ. ლ-ის” აქციების რეალიზაციის “ნ. ლ-ზე”, შედეგადაც მიღებული შემოსავალი არ განეკუთვნება საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებულ შემოსავალს და მოქმედი საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 82-ე მუხლის პირველი ნაწილის “ფ” ქვეპუნქტის თანახმად მ. ს-ეს აღნიშნული ოპერაციის ფარგლებში არ წარმოეშვება საშემოსავლო გადასახადის გადახდის ვალდებულება.
Mმოსარჩელემ ასევე მიუთითა, რომ მათი აღიარებითი სარჩელის საფუძველი იყო მ. ს-ის დარღვეული კანონიერი უფლების აღდგენა საგადასახადო ორგანოების მიერ გაუთვალისწინებელი ოპერაციის არსებობის, მისი ეკონომიკური მნიშვნელობისა და არსებითობის ფაქტის დადასტურებით. აღნიშნულის შედეგად დაცული იქნებოდა მ. ს-ის უფლება დაიბეგროს მხოლოდ იმ გადასახადებით და იმ ოდენობით, რომლის გადახდის ვალდებულებაც ეკისრებოდა საგადასახადო კოდექსით გათვალისწინებული შეღავათებით.
2011 წლის 27 დეკემბერს სარჩელი წარმოებაში იქნა მიღებული და დასაშვებად იქნა ცნობილი.
სარჩელზე მოპასუხის _ სსიპ შემოსავლების სამსახურის მიერ შეტანილ იქნა შესაგებელი, რომლითაც მოპასუხე არ დაეთანხმა სასარჩელო მოთხოვნას და მოითხოვა მის დაკმაყოფილებაზე, როგორც დაუსაბუთებელზე, უარის თქმა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2011 წლის 19 მარტის გადაწყვეტილებით მ. ს-ის სარჩელზე წარმოება ნაწილობრივ შეწყდა, კერძოდ, რიგით მეოთხე მოპთხოვნის ნაწილში, რომლითაც მოსარჩელე ითხოვდა, რომ დადგენილი ყოფილიყო, რომ მ. ს-ის მიერ განხორციელებული “ი. ო. ნ. ლ-ის” აქციების რეალიზაციის “ნ. ლ-ზე”, შედეგადაც მიღებული შემოსავალი არ განეკუთვნება საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებულ შემოსავალს და მოქმედი საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 82-ე მუხლის პირველი ნაწილის “ფ” Qქვეპუნქტის თანახმად მ. ს-ეს აღნიშნული ოპერაციის ფარგლებში არ წარმოეშვება საშემოსავლო გადასახადის გადახდის ვალდებულება. სასამართლომ მიიჩნია, რომ მოცემული მე-4 აღიარებითი მოთხოვნა დაუშვებელია იმ მოტივით, რომ მოსარჩელეს ამ აღიარებითი სასარჩელო მოთხოვნიდან გამომდინარე დავის, სამართლებრივი პრობლემის გადაჭრის მიზნით შეეძლო და აღძრა კიდეც საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 22-ე მუხლით გათვალისწინებული სარჩელი ინდივიდუალური ადმინისტრაციული-სამართლებრივი აქტების - სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 7 ივლისის ¹35 წინასწარი გადაწყვეტილების, საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 13 სექტემბრის ¹7918 ბრძანების და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოს 5 დეკემბრის გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის თაობაზე. შესაბამისად, სასამართლომ მიიჩნია, რომ მოსარჩელეს არ გააჩნია იმის აუცილებლობა, რომ სასამართლოში აღიარებითი სარჩელის წარდგენის გზით მოითხოვოს უფლების (ვალდებულების) არსებობა-არარსებობის დადგენა. თბილისის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილებით სარჩელი დანარჩენ ნაწილში არ დაკმაყოფილდა.
N გადაწყვეტილებაზე სააპელაციო საჩივარი შეიტანა მ. ს-ემ, რომლითაც მოითხოვა გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის სრულად დაკმაყოფილება.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2012 წლის 19 ივნისის განჩინებით სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა, შესაბამისად უცვლელად დარჩა გასაჩივრებული გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლო დაეთანხმა საქალაქო სასამართლოს მსჯელობას იმის თაობაზე, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 73-ე მუხლის მე-9 ნაწილით, მ. ს-ის მიერ კუთვნილი წილის (შ.პ.ს. ,,...’’ წილის) ,,ი. ო. ნ. ლ-ისთვის’’ გადაცემის ოპერაციას არ გააჩნდა არსებითი ეკონომიკური გავლენა; წილის გადაცემის ოპერაციის ამგვარმა შეფასებამ საგადასახადო ორგანოს მისცა შესაძლებლობა, რომ წილის გადაცემის ოპერაციის შემდგომი ოპერაციის, კერძოდ, მოსარჩელე მ. ს-ის მიერ კუთვნილი აქციების (,,ი. ო. ნ. ლ-ის’’ აქციების) ,,ნ. ლ-ისთვის’’ მიყიდვის ოპერაციის მიმართ გამოეყენებინა ამ ოპერაციის ჩატარების დროს მოქმედი 2004 წლის რედაქციის საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 24-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის ,,ე’’ პუნქტის დებულებები;
სააპელაციო სასამართლოს მითითებით წილის გადაცემის ოპერაციის ეკონომიკური გავლენის არმქონედ მიჩნევა იმაზე მიუთითებს, რომ წილის გადაცემის ოპერაცია წარმოადგენდა ხელოვნურად შექმნილ შუალედურ რგოლს, რომელიც მიმართული იყო იმ მიზნისკენ, რომ მ. ს-ის მიერ მისი კუთნილი წილის (შ.პ.ს. ,,...’’ წილის) რეალიზაციიდან მიღებული შემოსავალი არ მიჩნეულიყო საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებულ შემოსავლად და არ მომხდარიყო მისი დაბეგვრა საშემოსავლო გადასახადით; თუკი მ. ს-ე ხსენებული შუალედური რგოლის გარეშე პირდაპირ განახორციელებდა კუთვნილი წილის ,,ნ. ლ-ისთვის’’ მიყიდვის ოპერაციას, მას ერთმნიშვნელოვნად წარმოეშობოდა საშემოსავლო გადასახადის გადახდის ვალდებულება.
სააპელაციო სასამართლო ასევე დაეთანხმა საქალაქო სასამართლოს მოსაზრებას, რომ კრედიტის (სესხის) აღება/გაცემა, აგრეთვე კრედიტის (სესხის) უზრუნველსაყოფად ქმედებების განხორციელება განიხილება ფინანსურ ოპერაციად, ხოლო ფინანსური ოპერაციის, როგორც ნებისმიერი საქმიანობის ერთ-ერთი სახეობის განხორციელება, რომელიც ემსახურება მოგების, შემოსავლის ან კომპენსაციის მიღების მიზანს, თავის მხრივ, განიხილება როგორც ეკონომიკური საქმიანობა და, არც ადმინისტრაციული წარმოების და არც საქმის სასამართლო განხილვის ეტაპზე მოსარჩელემ ვერ მიუთითა იმ გარემოებაზე, რომ შ.პ.ს. ,,...’’ და კომპანია EB,,ნ. ლ-ისთვის’’ შორის 2008 წლის 22 დეკემბერს გაფორმებული სესხის ხელშეკრულების უზრუნველსაყოფად მ. ს-ის კუთვნილი წილის დაგირავება, როგორც ფინანსური ოპერაცია, არ ემსახურებოდა მ. ს-ის მიერ მოგების, შემოსავლის ან კომპენსაციის მიღების მიზანს.
სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ საქმის მასალებით არ დასტურდება, ხოლო აპელანტის მიერ სააპელაციო ინსტანციაში საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 102-ე მუხლის შესაბამისად, ვერ იქნა წარმოდგენილი მტკიცებულება, რომლითაც დადასტურდებოდა, რომ საგადასახადო ორგანომ სადავო აქტები გამოსცა საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოების გამოკვლევის გარეშე და მათ მიერ გადაწყვეტილების მიღებისას დაირღვა კანონის მოთხოვნები.
სააპელაციო სასამართლომ განმარტა, რომ საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე–601 მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი ბათილია, თუ იგი ეწინააღმდეგება კანონს ან არსებითად დარღვეულია მისი მომზადების ან გამოცემის კანონმდებლობით დადგენილი სხვა მოთხოვნები. მე-2 ნაწილის თანახმად კი ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის მომზადების ან გამოცემის წესის არსებით დარღვევად ჩითვლება ადმინისტრაციულ–სამართლებრივი აქტის გამოცემა ამ კოდექსის 32-ე, 34-ე მუხლით გათვალისწინებული წესის დარღვევით ჩატარებულ სხდომაზე ან კანონით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სახის დარღვევით, ან/და კანონის ისეთი დარღვევა, რომლის არარსებობის შემთხვევაში მოცემულ საქმეზე მიღებული იქნებოდა სხვაგვარი გადაწყვეტილება. შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ გასაჩივრებული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები გამოცემულია საქართველოს კანონმდებლობის სრული დაცვით და არ არსებობს მისი ბათილად ცნობის საფუძველი.
სააპელაციო სასამართლოს განჩინებაზე საკასაციო საჩივარი შეიტანა მ. ს-ემ, რომლითაც მოითხოვა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2012 წლის 19 ივნისის განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღება, რომლითაც სარჩელი დაკმაყოფილდება.
Kკასატორი საკასაციო საჩივარში მიუთითებს, რომ მოცემული საქმის განხილვა მნიშვნელოვანია ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებისათვის. Kკასატორი მიუთითებს, რომ არასწორია პირველი და სააპელაციო ინსტანციის სასამართლოების მსჯელობა იმის თაობაზე, რომ წილის გადაცემის ოპერაცია წარმოადგენდა ხელოვნურად შექმნილ შუალედურ რგოლს, რომელიც მიმართული იყო იმ მიზნისკენ, რომ მ. ს-ის მიერ კუთვნილი წილის რეალიზაციიდან მიღებული შემოსავალი არ მიჩნეულიყო საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებულ შემოსავლად და არ მომხდარიყო მისი დაბეგვრა საგადასახადო შემოსავლით. საკასაციო საჩივარში ასევე მითითებულია, რომ სადავო განჩინების ერთ-ერთ საფუძველს წარმოადგენს ის გარემოება, რომ ეკონომიკურ საქმიანობად იქნა მიჩნეული მ. ს-ის მიერ შპს ,,...’’ მისი წილის ამავე კომპანიის მიერ აღებული სესხის უზრუნველყოფის მიზნით გირავნობის უფლებით დატვირთვა. Kკასატორი მიუთითებს, რომ ნაწილობრივ ეთანხმება გადაწყვეტილებაში მითითებულ მსჯელობას იმ ნაწილში, რომ მ. ს-ის მიერ განხორციელდა აქტივების რეალიზაცია, ხოლო საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 175-ე მუხლის “ბ” ქვეპუნქტის თანახმად ეკონომიკური საქმიანობით მიღებულ შემოსავლებს მიეკუთვნება აქტივების რეალიზაციით მიღებული ნამეტი შემოსავალი და რომ ამავე კოდექსის 210-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად აქტივების მიწოდებისას მიღებული მოგება არის დადებითი სხვაობა მათი მიწოდებით მიღებულ შემოსავალსა და ამ აქტივების ღირებულებას შორის. K კასატორი მიიჩნევს, რომ მ. ს-ის მიერ განხორციელებული ქმედება, მის საკუთრებაში არსებული წილის დაგირავება არ განიხილება ეკონომიკურ საქმიანობად და შესაბამისად არ არსებობს მ. ს-ის მიმართ 2011 წლის პირველ იანვრამდე მოქმედი საგადასახადო კოდექსის 168-ე მუხლის პირველი ნაწილის “ვ.გ.” პუნქტებით გათვალისწინებული შეღავათის არგამოყენების საფუძველი. კასატორი აღნიშნავს, რომ სააპელაციო სასამართლოს მიერ არასწორად იქნა განმარტებული საქართველოს 2010 წლის 17 სექტემბრის საგადასახადო კოდექსის 73-ე მუხლი, საქართველოს 2004 წლის 22 დეკემბრის საგადასახადო კოდექსის მე-13 მუხლის პირველი ნაწილი და 168-ე მუხლის პირველი ნაწილის “ვ.გ.” ქვეპუნქტი. Yყოველივე ზემოაღნიშნულის საფუძველზე საკასაციო საჩივრის ავტორი ითხოვს გაუქმდეს სააპელციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება; ბათილად იქნას ცნობილი სსიპ შემოსავლების სამსახურის 20011 წლის 7 ივლისის ¹35 წინასწარი გადაწყვეტილება, საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 13 სექტემბრის ¹7918 ბრძანება და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოს 5 დეკემბრის გადაწყვეტილება.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2012 წლის 18 სექტემბრის განჩინებით მ. ს-ის საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნა დასაშვებად.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო, ზეპირი მოსმენის გარეშე, გაეცნო საქმის მასალებს, შეამოწმა გასაჩივრებული განჩინების კანონიერება-დასაბუთებულობა, წარმოდგენილი საკასაციო საჩივრის საფუძვლიანობა და მიაჩნია, რომ მ. ს-ის საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ, გაუქმდეს სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება და საკასაციო სასამართლოს მიერ მიღებულ იქნეს ახალი გადაწყვეტილება, რომლითაც მ. ს-ის სარჩელი დაკმაყოფილდება ნაწილობრივ; სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად იქნეს ცნობილი სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 7 ივლისის ¹35 წინასწარი გადაწყვეტილება, სსიპს შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 13 სექტემბრის ¹7918 ბრძანება (საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ) და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოს 2011 წლის 5 დეკემბრის გადაწყვეტილება და სსიპ შემოსავლების სამსახურს დაევალოს საქმის გარემოებების გამოკვლევისა და შეფასების შემდეგ ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციიულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა მ. ს-ის მიმართ, შემდეგ გარემოებათა გამო:
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სააპელაციო სასამართლოს მიერ გასაჩივრებული განჩინების გამოტანისას დარღვეულია სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 393-ე მუხლის მე-2 მოთხოვნები, კერძოდ, სასამართლომ არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა, სასამართლომ განსახილველი დავა გადაწყვიტა არსებითად, მაშინ როცა საქმეში წარმოდგენილი მტკიცებულებების შეფასების საფუძველზე სამართლებრივი დასკვნის ჩამოყალიბება შეუძლებელია.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სასამართლომ სამართლებრივი შეფასება მისცა იმ სახის მტკიცებულებებს, რომლებიც სადავო აქტის გამოცემისას ადმინისტრაციული ორგანოს განხილვისა და შეფასების საგანი არ ყოფილა. შესაბამისად, მოცემულ შემთხვევაში გამოყენებულ უნდა იქნეს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4. მუხლი, რამდენადაც ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები გამოიცა საქმის გარემოებათა გამოკვლევისა და შეფასების გარეშე.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად, თუ სასამართლო მიიჩნევს, რომ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი გამოცემულია საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის გარემოების გამოკვლევისა და შეფასების გარეშე, რაც მოცემულ შემთხვევაში სახეზეა, იგი უფლებამოსილია სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად ცნოს იგი და დაავალოს ადმინისტრაციულ ორგანოს ამ გარემოებათა გამოკვლევისა და შეფასების შემდეგ გამოსცეს ახალი ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი. სასამართლო ამ გადაწყვეტილებას იღებს, თუ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობისათვის არსებობს მხარის გადაუდებელი კანონიერი ინტერესი, რაც მოცემულ შემთხვევაში სახეზეა.
საკასაციო სასამართლო დადგენილად მიიჩნევს შემდეგ ფაქტობრივ გარემოებებს, რომ მოსარჩელემ - მ. ს-ემ 2011 წლის 23 თებერვალს განცხადებით მიმართა შემოსავლების სამსახურს და მოითხოვა წინასწარი გადაწყვეტილების მიღება მასზედ, თუ რა საგადასახადო ვალდებულებები აქვს მას კომპანია ,,ნ. ლ-ისთვის’’ აქციების მიყიდვიდან გამომდინარე, საგადასახადო ვალდებულებების შესრულების ვადების მითითებით; შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 7 ივლისის ¹35 წინასწარი გადაწყვეტილებით შემოსავლების სამსახურმა მიიჩნია, რომ კომპანია ,,ნ. ლ-ისთვის’’ აქციების მიყიდვიდან გამომდინარე მ. ს-ეს წარმოეშვა საშემოსავლო გადასახადის გადახდის ვალდებულება; მოსარჩელე მ. ს-ემ შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 7 ივლისის ¹35 წინასწარი გადაწყვეტილება 2011 წლის 27 ივლისს წარდგენილი საჩივრით გაასაჩივრა სსიპ შემოსავლების სამსახურში, ხოლო შემოსავლების სამსახურმა თავისი 2011 წლის 13 სექტემბრის ¹7918 ბრძანებით არ დააკმაყოფილა მ. ს-ის საჩივარი; სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 13 სექტემბრის ¹7918 ბრძანება მოსარჩელე მ. ს-ემ 2011 წლის 29 სექტემბერს წარდგენილი საჩივრით გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დავების განხილვის საბჭოში, რომლის 2011 წლის 5 დეკემბრის ¹3386/2/11 გადაწყვეტილებით არ დაკმაყოფილდა მოსარჩელის საჩივარი;
საქმის მასალებით ასევე დადგენილია, რომ მ. ს-ე 2001 წლიდან 2010 წლამდე ფლობდა საქართველოში რეგისტრირებული საწარმოს - შ.პ.ს. ,,...’’ წილს; 2009 წლის 10 დეკემბერს მ. ს-ემ შ.პ.ს. ,,...’’ წილი 80,06% გადასცა ,,ი. ო. ნ. ლ-ს’’ (რეგისტრირებულია ბრიტანული ვირჯინიის კუნძულებზე), რის შედეგადაც მ. ს-ე გახდა ,,ი. ო. ნ. ლ-ის’’ 370 300 აქციის მფლობელი;
2010 წლის 24 მარტს მ. ს-ემ ,,ი. ო. ნ. ლ-ის’’ აქციების ერთი ნაწილი - 250 000 აქცია მიყიდა იურიდიულ პირს - ,,ნ. ლ-ს’’ 18 000 000 ა.შ.შ. დოლარად; ასევე, 2011 წლის 23 მარტს მ. ს-ემ ,,ი. ო. ნ. ლ-ის’’ აქციების კიდევ ერთი ნაწილი - 150 300 ცალი აქცია მიყიდა იმავე იურიდიულ პირს - ,,ნ. ლ-ს’’; სულ მთლიანობაში 250 000 ცალი აქციის, აგრეთვე 150 300 ცალი აქციის საერთო ფასად განისაზღვრა 13 000 000 ა.შ.შ. დოლარი;
როგორც საქმის მასალებით ირკვევა, შ.პ.ს. ,,...’’ და კომპანია ,,ი-ს’’ შორის 2008 წლის 22 დეკემბერს გაფორმებული სესხის ხელშეკრულების თანახმად, კომპანია ,,ი-ის’’ ერთ-ერთ ძირითად მოთხოვნას, ანუ სესხის პირველი ტრანშის წინაპირობას წარმოადგენდა არსებული კომპანიის რესტრუქტურიზაცია ახალ ჯგუფად - კერძოდ, ,,ი. ო. ნ. ლ-ის’’ მეწილეები უნდა ყოფილიყვნენ კომპანია ,,ი-ი’’ (5%), ,,გ. მ. ჰ. ა-ი’’ (18,98%) და მ. ს-ე (76,02%), თავად ,,ი. ო. ნ. ლ-ი’’ კი უნდა ყოფილიყო შ.პ.ს. ,,...’’ 100%-იანი წილის მესაკუთრე;
საკასაციო სასამართლო საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 2010 წლის რედაქციის 73-ე მუხლის მე-9 ნაწილის ,,ა’’ პუნქტის საფუძველზე განმარტავს, რომ საგადასახადო ვალდებულების განსაზღვრის მიზნით საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს მხედველობაში არ მიიღოს სამეურნეო ოპერაციები, რომლებსაც არა აქვს არსებითი ეკონომიკური გავლენა;
ამავე კოდექსის 2004 წლის რედაქციის 24-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის ,,ე’’ პუნქტის მიხედვით, საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებულ შემოსავალს განეკუთვნება რეზიდენტი იურიდიული პირისაგან მიღებული დივიდენდები, რეზიდენტი იურიდიული პირის აქციის ან/და იურიდიულ პირში პარტნიორის წილის რეალიზაციით მიღებული შემოსავლები.
როგორც საქმის მასალებით ირკვევა, მოპასუხე საგადასახადო ორგანომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 73-ე მუხლის მე-9 ნაწილზე დაყრდნობით მიიჩნია, რომ მოსარჩელე მ. ს-ის მიერ კუთვნილი წილის (შ.პ.ს.,,...’’ წილის) ,,ი. ო. ნ. ლ-ისთვის’’ გადაცემის ოპერაციას არ გააჩნდა არსებითი ეკონომიკური გავლენა, თუმცა საგადასახადო ორგანომ წილის გადაცემის ოპერაციის შემდგომი, კერძოდ, მოსარჩელე მ. ს-ის მიერ კუთვნილი აქციების (,,ი. ო. ნ. ლ-ის’’ აქციები) ,,ნ. ლ-ისთვის’’ მიყიდვის ოპერაციის მიმართ გამოიყენა ამ ოპერაციის ჩატარების დროს მოქმედი 2004 წლის რედაქციის საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 24-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის ,,ე’’ პუნქტის დებულებები. საგადასახადო ორგანომ მიიჩნია, რომ წილის გადაცემის ოპერაციის ეკონომიკური გავლენის არმქონედ მიჩნევა იმაზე მიუთითებდა, რომ წილის გადაცემის ოპერაცია წარმოადგენდა ხელოვნურად შექმნილ შუალედურ რგოლს, რომელიც მიმართული იყო იმ მიზნისკენ, რომ მ. ს-ის მიერ მისი კუთვნილი წილის (შ.პ.ს.,,...’’ წილის) რეალიზაციიდან მიღებული შემოსავალი არ მიჩნეულიყო საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებულ შემოსავლად და არ მომხდარიყო მისი დაბეგვრა საშემოსავლო გადასახადით. წინააღმდეგ შემთხვევაში, თუ მ. ს-ე აღნიშნული შუალედური რგოლის (მოქმედების) გარეშე, პირდაპირ განახორციელებდა კუთვნილი წილის ,,ნ. ლ-ისთვის’’ მიყიდვის ოპერაციას, მას უპირობოდ წარმოეშობოდა საშემოსავლო გადასახადის გადახდის ვალდებულება.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, საგადასახადო ორგანომ ისე ჩამოაყალიბა ზემოაღნიშნული დასკვნა, რომ წილის გადაცემა მ. ს-ის მიერ მოხდა ხელოვნურად შექმნილი შუალედური რგოლის გამოყენებით, რაც საშემოსავლო გადასახადის გადახდის ვალდებულებისაგან გათავისუფლების საფუძველი გახდა, რომ არ გაითვალისწინა საქმეში წარმოდგენილი მთელი რიგი მტკიცებულებები. კერძოდ, ადმინისტრაციულმა ორგანომ საკითხის გადაწყვეტისას არ გაითვალისწინა შ.პ.ს. ,,...’’ და კომპანია ,,ი-ს’’ შორის 2008 წლის 22 დეკემბერს გაფორმებული სესხის ხელშეკრულება, რომლის მიხედვითაც, კომპანია ,,ი-ის’’ ერთ-ერთ ძირითად მოთხოვნას, ანუ სესხის პირველი ტრანშის წინაპირობას სწორედ არსებული კომპანიის რესტრუქტურიზაცია ახალ ჯგუფად - ,,ი. ო. ნ. ლ-ის’’ ჩამოყალიბება წარმოადგენდა, რომლის მეწილეები უნდა ყოფილიყვნენ კომპანია ,,ი-ი’’ (5%), ,,გ. მ. ჰ. ა-ი’’ (18,98%) და მ. ს-ე (76,02%). ამასთან, ხელშეკრულების მიხედვით, ,,ი. ო. ნ. ლ-ი’’ შ.პ.ს. ,,...’’ 100%-იანი წილის მესაკუთრე უნდა ყოფილიყო. შესაბამისად, ადმინისტრაციულმა ორგანომ საკითხის ხელახალი განხილვისას უნდა იმსჯელოს აღნიშნულ გარემოებაზე და სხვა მტკიცებულებებთან ერთობლივი შეფასების საფუძველზე გამოტანოს დასკვნა, აღნიშნული გარემოება შესაძლებელია თუ არა გამხდარიყო მ. ს-ის მიერ, ,,ი. ო. ნ. ლ-ის” კაპიტალში შპს „...“ წილის შეტანის საფუძველი, თუ სახეზე იყო მოსარჩელი მიერ წილის გადაცემის ოპერაციის განხორციელება ხელოვნურად შექმნილი შუალედური რგოლის გამოყენებით.
საკასაციო სასამართლო საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 2004 წლის რედაქციის 168-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის ,,ვ.გ’’ პუნქტის საფუძველზე განმარტავს, რომ საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრისაგან თავისუფლდება ფიზიკურ პირთა შემოსავლების შემდეგი სახეები: ფიზიკური პირის მიერ: 2 წელზე მეტი ვადით საკუთრებაში არსებული აქტივების მიწოდებით მიღებული ნამეტი, გარდა გამსხვისებლის მიერ აქტივების მიწოდებამდე ეკონომიკურ საქმიანობაში გამოყენებისა ან/და ამ ქვეპუნქტის “ვ.ა” და “ვ.ბ” ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული შემთხვევებისა. ამასთანავე, აქტივების ეკონომიკურ საქმიანობაში გამოყენებად არ ითვლება მათი 2 წლის შემდეგ მიწოდება ან/და ფასიანი ქაღალდების/წილის მხოლოდ ფლობა დივიდენდებისა და პროცენტების მიღების მიზნით.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ საგადასახადო ორგანომ საკითხის ხელახალი განხილვისას უნდა შეაფასოს ის გარემოება, რომ მოსარჩელე მ. ს-ე გასხვისებამდე ორ წელზე მეტი ვადით ფლობდა შ.პ.ს. „...“ წილს. ამასთან, საგადასახადო ორგანომ გადაწყვეტილების მიღებისას უნდა გაითვალისწინოს, რომ მ. ს-ემ წილის მიწოდებამდე აღნიშნული წილი დატვირთა (დააგირავა) კომპანია ,,ი-ისგან’’ მიღებული სესხის უზრუნველსაყოფად. ამდენად, აღნიშნული გარემოების შეფასების საფუძველზე საგადასახადო ორგანომ უნდა გამოიტანოს დასკვნა, ის გარემოება, რომ მოსარჩელემ კუთვნილი წილი გამოიყენა სესხის უზრუნველყოფის საშუალებად, შეიძლება თუ არა ჩაითვალოს, რომ მოსარჩელე წილის მიწოდებამდე ცოტა ხნით ადრე მას იყენებდა ეკონომიკურ საქმიანობაში.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ საგადასახადო ორგანომ მხოლოდ ზემოაღნიშნული გარემოების დადგენისა და შეფასების საფუძველზე უნდა გამოიტანოს დასკვნა, მოსარჩელის მიმართ უნდა გავრცელდეს თუ არა საგადასახადო კოდექსის 168-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის ,,ვ.გ’’ პუნქტის დებულებები;
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ გასაჩივრებული აქტების მიღების დროს საგადასახადო ორგანო ვალდებული იყო გაეთვალისწინებინა ზემოაღნიშნული სამართლებრივი გარემოებები, რა შემთხვევაშიც საქმეზე შესაძლოა მიღებული ყოფილიყო სხვაგვარი გადაწყვეტილება.
საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-601 მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი ბათილია, თუ იგი ეწინააღმდეგება კანონს ან არსებითად დარღვეულია მისი მომზადების ან გამოცემის კანონმდებლობით დადგენილი სხვა მოთხოვნები.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-601 მუხლში მოცემულია ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობის სავალდებულო წინაპირობები, რომლებიც მათი რეალიზების თვალსაზრისით, ამ მუხლში არა კუმულაციური, არამედ ალტერნატიული სახით არის წარმოდგენილი. ამასთან, არსებით დარღვევად ჩაითვლება ისეთი დარღვევა, რომელსაც შეეძლო არსებითი გავლენა მოეხდინა ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებაზე.
საკასაციო სასამართლო ასევე მიუთითებს საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 96-ე მუხლის პირველ და მე-2 ნაწილებზე, რომელთა თანახმად, ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია, ადმინისტრაციული წარმოებისას გამოიკვლიოს საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ყველა გარემოება და გადაწყვეტილება მიიღოს ამ გარემოებათა შეფასებისა და ურთიერთშეჯერების საფუძველზე. დაუშვებელია, ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემას საფუძვლად დაედოს ისეთი გარემოება ან ფაქტი, რომელიც კანონით დადგენილი წესით არ არის გამოკვლეული ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ მოცემულ შემთხვევაში, გასაჩივრებული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის მომზადებისა და გამოცემისას საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებას წარმოადგენდა საქმეში წარმოდგენილი ხელშეკრულების (წილის გადაცემის თაობაზე) გამოკვლევა და სწორი სამართლებრივი შეფასება, რაც არ განხორციელებულა.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, იმისათვის, რომ შესრულდეს კანონის მოთხოვნა და ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება იყოს კანონშესაბამისი, ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის მნიშვნელოვანი და სავალდებულო წინაპირობაა საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ყველა გარემოების გამოკვლევა, გაანალიზება, შესწავლა და გადაწყვეტილების მიღება ამ გარემოებათა შეფასების შედეგად, იმისათვის, რომ თავიდან იქნეს აცილებული ადმინისტრაციული ორგანოს დაუსაბუთებელი დასკვნის გაკეთება.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილზე, რომლის თანახმად, თუ სასამართლო მიიჩნევს, რომ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი გამოცემულია საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის გარემოების გამოკვლევისა და შეფასების გარეშე, იგი უფლებამოსილია, სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად, ბათილად ცნოს ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი და დაავალოს ადმინისტრაციულ ორგანოს, ამ გარემოებათა გამოკვლევისა და შეფასების შემდეგ გამოსცეს ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი. სასამართლო ამ გადაწყვეტილებას იღებს, თუ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობისათვის არსებობს მხარის გადაუდებელი კანონიერი ინტერესი.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ მოცემულ შემთხვევაში გამოყენებულ უნდა იქნეს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილი და მ. ს-ის სარჩელი უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ; გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება და საკასაციო სასამართლო მიერ მიღებულ იქნეს ახალი გადაწყვეტილება, რომლითაც სარჩელი დაკმაყოფილდება ნაწილობრივ; ბათილად იქნეს ცნობილი სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 7 ივლისის ¹35 წინასწარი გადაწყვეტილება, სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 13 სექტემბრის ¹7918 ბრძანება (საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ) და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოს 2011 წლის 5 დეკემბრის გადაწყვეტილება და სსიპ შემოსავლების სამსახურს საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის გარემოებების გამოკვლევისა და შეფასების შემდეგ, დაევალოს ახალი ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა მ. ს-ის მიმართ.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, ვინაიდან სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები გამოცემულია საქმის გარემოებების გამოკვლევისა და შეფასების გარეშე, საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-10 მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე, შპს „...“ (...) მიერ მ. ს-ის სახელზე გადახადილი სახელმწიფო ბაჟის 300 (სამასი) ლარის გადახდა უნდა დაეკისროს სსიპ შემოსავლების სამსახურს შპს „...“ სასარგებლოდ.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :


საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 408-ე მუხლის მე-3 ნაწილით, 411-ე მუხლით და

გ ა დ ა წ ყ ვ ი ტ ა :

1. მ. ს-ის საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
2. გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2012 წლის 19 ივნისის განჩინება და საკასაციო სასამართლოს მიერ მიღებულ იქნეს ახალი გადაწყვეტილება;
3. მ. ს-ის სარჩელი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
4. ძალაში შესვლის მომენტიდან ბათილად იქნეს ცნობილი სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 7 ივლისის ¹35 წინასწარი გადაწყვეტილება, სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 13 სექტემბრის ¹7918 ბრძანება (საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ) და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოს 2011 წლის 5 დეკემბრის გადაწყვეტილება და სსიპ შემოსავლების სამსახურს საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის გარემოებების გამოკვლევისა და შეფასების შემდეგ, დაევალოს ახალი ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა მ. ს-ის მიმართ.
5. შპს „...“ (...) მიერ მ. ს-ის სახელზე გადახადილი სახელმწიფო ბაჟის 300 (სამასი) ლარის გადახდა დაეკისროს სსიპ შემოსავლების სამსახურს, შპს „...“ სასარგებლოდ.
6. საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საბოლოოა და არ საჩივრდება.


თავმჯდომარე ლ. მურუსიძე


მოსამართლეები: მ. ვაჩაძე


პ. სილაგაძე