№ბს-426-421(კ-12) 18 აპრილი, 2013 წელი
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

მაია ვაჩაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
ლევან მურუსიძე, პაატა სილაგაძე



სხდომის მდივანი _ ანა ვარდიძე


კასატორი _ ა. ტ-ა
წარმომადგენელი – ნ. ტ-ა


მოწინააღმდეგე მხარე _ 1. საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო;
წარმომადგენელი – ე. მ-ე

2. სსიპ შემოსავლების სამსახური;
წარმომადგენელი – მ. ნ-ე


გასაჩივრებული განჩინება _ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2012 წლის 29 თებერვლის განჩინება


დავის საგანი _ ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ნაწილობრივ ბათილად ცნობა



ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :

2011 წლის 13 ივლისს ა. ტ-ამ სასარჩელო განცხადებით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას, მოპასუხეების _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს და სსიპ შემოსავლების სამსახურის მიმართ.
მოსარჩელემ სსიპ შემოსავლების სამსახურის ფოთის რეგიონული ცენტრის 2010 წლის 17 დეკემბრის №209 საგადასახადო მოთხოვნის, სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 13 ივლისის №29 საგადასახადო მოთხოვნის, სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 4 მაისის №2194 ბრძანების ნაწილობრივ და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დავების განხილვის საბჭოს 2011 წლის 27 ივნისის №238/11 გადაწყვეტილების ნაწილობრივ ბათილად ცნობა მოითხოვა.
მოსარჩელის განმარტებით, მას სარევიზიო პერიოდში (01.04.2005-01.05.2009) საერთოდ არ წარმოშობია როგორც დეკლარირების, ისე საშემოსავლო გადასახადის გადახდის ვალდებულება, შესაბამისად, მოსარჩელის მოსაზრებით უკანონოა მის მიმართ წარდგენილი საგადასახადო მოთხოვნები.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2011 წლის 28 ნოემბრის გადაწყვეტილებით ა. ტ-ას სარჩელი არ დაკმაყოფილდა.
სასამართლომ დაადგინა, რომ ფოთის რეგიონული ცენტრის (საგადასახადო ინსპექციის) უფროსის 2009 წლის 29 ივლისის №83 ბრძანების საფუძველზე, იმავე საგადასახადო ინსპექციამ ჩაატარა ფიზიკური პირის - ა. ტ-ას საქმიანობის კამერალური საგადასახადო შემოწმება; შემოწმება დაიწყო 2009 წლის 29 ივლისს და დასრულდა 2009 წლის 7 აგვისტოს; შემოწმება შეეხო 2005 წლიდან 2009 წლის მაისის თვემდე საანგარიშო პერიოდში იჯარით მიღებული შემოსავლის თაობაზე საკითხს. შემოწმების შედეგად შედგა 2009 წლის 7 აგვისტოს კამერალური საგადასახადო შემოწმების აქტი, რომლის თანახმად, შემმოწმებელმა მიიჩნია, რომ ა. ტ-ას უნდა დარიცხვოდა სახელმწიფო ბიუჯეტში გადასახდელად დამატებით თანხები ორი სახეობის გადასახადში - საშემოსავლო გადასახადში და დღგ-ში; მასვე უნდა დარიცხვოდა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 130-ე მუხლით გათვალისწინებული ჯარიმა 200 ლარის ოდენობით.
დადგენილია, რომ ა. ტ-ა ფოთის საგადასახადო ინსპექციაში გადასახადის გადამხდელად დარეგისტრირდა 2007 წლის ნოემბრის თვიდან; შემმოწმებლის აზრით, მოსარჩელეს ასეთი რეგისტრაციის ვალდებულება წარმოეშვა 2005 წლიდან.
ფიზიკური პირი - ა. ტ-ა წარმოადგენს შპს „...“ ერთადერთ დამფუძნებელს.
ფიზიკური პირი - ა. ტ-ა საკუთრების უფლებით ფლობს უძრავ ნივთს - ქ. ფოთში, ... ქ. №11-ში მდებარე შენობასა და მის მიმდებარე 1178 კვ.მ. ფართის მიწის ნაკვეთს.
ფიზიკურ პირს - ა. ტ-ასა და შპს „...“ შორის 2005 წლიდან დადებული იჯარის ხელშეკრულების თანახმად, ა. ტ-ას ამ იურიდიულ პირზე იჯარით აქვს გადაცემული ზემოხსენებული შენობა მისი მიმდებარე მიწის ნაკვეთთან ერთად; შეთანხმების თანახმად, იჯარით აღებული ქონებით სარგებლობის სანაცვლოდ შპს „...“ კისრულობს ვალდებულებას ა. ტ-ას ნაცვლად გადაიხადოს ქონებისა და მიწის გადასახადები.
აღნიშნული გარემოებების გათვალისწინებით შემმოწმებელმა მიიჩნია, რომ ფიზიკური პირი - ა. ტ-ა და შპს „...“ წარმოადგენენ ურთიერთდამოკიდებულ პირებს, რამაც გავლენა მოახდინა გარიგების შედეგებზე; შემმოწმებელმა უძრავი ქონების სააგენტოს „...“ მიერ მიწოდებული ინფორმაციის საფუძველზე დაადგინა ა. ტ-ას მიერ მისაღები იჯარის ქირის საბაზრო ფასი და ამ უკანასკნელის გათვალისწინებით გამოიანგარიშა ფიზიკური პირის - ა. ტ-ას 2005, 2006, 2007, 2008 წლის, აგრეთვე 2009 წლის აპრილამდე პერიოდის ერთობლივი შემოსავლის ოდენობები და ეს უკანასკნელები დაბეგრა საშემოსავლო გადასახადით.
შემმოწმებელმა ასევე მიიჩნია, რომ ა. ტ-ას ევალებოდა საშემოსავლო გადასახადის დეკლარაციების წარდგენა, ხოლო მათი წარუდგენლობისთვის მას უნდა დაკისრებოდა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლით გათვალისწინებული ჯარიმა 6 627 ლარის ოდენობით.
დადგენილია, რომ ა. ტ-ა არ არის რეგისტრირებული დღგ-ს გადამხდელად; იმის გათვალისწინებით, რომ ა. ტ-ას უწყვეტი თორმეტი თვის მანძილზე მიღებულმა დღგ-თ დასაბეგრი ოპერაციის ჯამმა შეადგინა 2006 წლის 31 იანვრის მდგომარეობით 102 660 ლარი, შესაბამისად, შემმოწმებელმა მიიჩნია, რომ მოსარჩელე დღგ-ს გადამხდელად ითვლება 2006 წლის 1 თებერვლიდან; ამ ფაქტორის გათვალისწინებით, შემმოწმებელმა მოსარჩელეს 2006, 2007, 2008 და 2009 წლების მიხედვით დაარიცხა დღგ-ს თანხები; მასვე დააკისრა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 139-ე და 140-ე მუხლებით გათვალისწინებული ჯარიმების თანხები.
სასამართლომ დაადგინა, რომ ფოთის რეგიონული ცენტრის (საგადასახადო ინსპექციის) 2009 წლის 7 აგვისტოს კამერალური საგადასახადო შემოწმების აქტის საფუძველზე იმავე რეგიონულმა ცენტრმა ფიზიკური პირის - ა. ტ-ას მიმართ გამოსცა 2009 წლის 12 აგვისტოს №139 ბრძანება, რომლის თანახმად, მოსარჩელეს სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ გადასახდელად დაეკისრა დამატებითი თანხები; ხოლო აღნიშნული ბრძანების საფუძველზე ა. ტ-ას გაეგზავნა და ჩაბარდა 2009 წლის 12 აგვისტოს №41-103 „საგადასახადო მოთხოვნა“, რომლის თანახმად, მოსარჩელეს დაეკისრა გადასახდელად: ა) დღგ-ში - 297 408.85 ლარი (აქედან 99 430 ლარი - გადასახადის ძირითადი თანხა, 154 793 ლარი - ჯარიმა, ხოლო 43 185.85 ლარი - საურავი), ბ) საშემოსავლო გადასახადში - 136 160.28 ლარი (აქედან 73 218 ლარი - გადასახადის ძირითადი თანხა, 34 653 ლარი - ჯარიმა, 28 289.28 ლარი - საურავი), გ) ჯარიმა (გათვალისწინებული საგადასახადო კოდექსის 130-ე მუხლით) - 200 ლარი.
სასამართლომ გამოარკვია, რომ ა. ტ-ამ 2009 წლის 2 სექტემბერს წარდგენილი საჩივრით შემოსავლების სამსახურში გაასაჩივრა ფოთის რეგიონული ცენტრის (საგადასახადო ინსპექციის) 2009 წლის 12 აგვისტოს №41-103 „საგადასახადო მოთხოვნა“. მოსარჩელემ სადავო გახადა ორივე სახის გადასახადში (საშემოსავლო გადასახადი, დღგ) თანხების დარიცხვის კანონიერების საკითხი. შემოსავლების სამსახურმა 2009 წლის 7 ოქტომბრის №3429 ბრძანებით ნაწილობრივ დააკმაყოფილა ა. ტ-ას საჩივარი; კერძოდ, ფოთის რეგიონულ ცენტრს (საგადასახადო ინსპექციას) დაევალა ქ. ფოთში, ... ქ. №11-ში განთავსებული ფიზიკური პირის - ა. ტ-ას კუთვნილი შენობისა და მისი მიმდებარე მიწის ფართის იჯარის საბაზრო ფასის განსაზღვრის მიზნით სსიპ ლევან სამხარაულის სახელობის ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროსთვის მიმართვა, ამ საექსპერტო დაწესებულების მიერ განსაზღვრული საბაზრო ფასის საფუძველზე კამერალური საგადასახადო შემოწმების აქტით დარიცხული თანხების გადაანგარიშება და შესაბამისი საფუძვლების არსებობის შემთხვევაში გადასახადის გადამხდელისთვის ახალი, შესწორებული საგადასახადო მოთხოვნის წარდგენა.
სასამართლომ დაადგინა, რომ შემოსავლების სამსახურის ფოთის რეგიონული ცენტრის მიმართვის საფუძველზე სსიპ „ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნულმა ბიურომ“ 2010 წლის 15 ოქტომბერს შეადგინა №14850/10/1 ექსპერტიზის დასკვნა ქ. ფოთში, ... ქ. №11-ში განთავსებული ა. ტ-ას კუთვნილი შენობისა და მისი მიმდებარე მიწის ფართის იჯარის საბაზრო ფასის თაობაზე. აღნიშნული დასკვნის გათვალისწინებით, ფოთის რეგიონულმა ცენტრმა (საგადასახადო ინსპექციამ) ხელახლა შეისწავლა ფიზიკური პირის - ა. ტ-ას მიმართ საშემოსავლო გადასახადში და დღგ-ში გადასახადების დარიცხვის საკითხი ისე, რომ მოხდა ფოთის რეგიონული ცენტრის (საგადასახადო ინსპექციის) 2009 წლის 7 აგვისტოს კამერალური საგადასახადო შემოწმების აქტის საფუძველზე დარიცხული თანხების შემცირება; დადგენილია, რომ თანხების გადაანგარიშების შედეგად მოსარჩელეს საერთოდ მოეხნა ერთი სახეობის გადასახადში - დღგ-ში დარიცხული ძირითადი თანხა, საურავი და ჯარიმა (ჯარიმები); საკითხის ხელახალი შესწავლის შედეგები აისახა ფოთის რეგიონული ცენტრის 2010 წლის 9 დეკემბრის დასკვნაში. აღნიშნული დასკვნის საფუძველზე კი ფოთის რეგიონულმა ცენტრმა ფიზიკური პირის - ა. ტ-ას მიმართ გამოსცა 2010 წლის 9 დეკემბრის №2-51953 ბრძანება თანხების გადაანგარიშებისა და დარიცხვის (შემცირების) თაობაზე; იმავე საგადასახადო ორგანომ ა. ტ-ას გაუგზავნა 2010 წლის 12 დეკემბრის №209 „საგადასახადო მოთხოვნა“, რომლის თანახმადაც მოსარჩელეს საშემოსავლო გადასახადში გადასახდელად დაეკისრა ა) გადასახადის ძირი თანხა - 15 399.00 ლარი, ბ) ჯარიმა - 7 484.00 ლარი და გ) საურავი - 2 092.00 ლარი; მასვე დაეკისრა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 130-ე მუხლით გათვალისწინებული ჯარიმა - 200 ლარი; სასამართლომ დაადგინა, რომ 2010 წლის 12 დეკემბრის №209 „საგადასახადო მოთხოვნით“ ფაქტიურად შემცირდა იმავე საგადასახადო ორგანოს 2009 წლის 12 აგვისტოს №41-103 „საგადასახადო მოთხოვნით“ დარიცხული თანხები.
ა. ტ-ამ შემოსავლების სამსახურში გაასაჩივრა ფოთის რეგიონული ცენტრის 2010 წლის 17 დეკემბრის №209 „საგადასახადო მოთხოვნა“. შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 4 მაისის №2194 ბრძანებით ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა მოსარჩელის საჩივარი; კერძოდ, შემოსავლების სამსახურის აუდიტის დეპარტამენტს დაევალა საშემოსავლო გადასახადის ნაწილში ა. ტ-ას ვალდებულებების განსაზღვრა მისი გადასახადის გადამხდელად რეგისტრაციის თარიღიდან, მასვე დაევალა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 168-ე მუხლით გათვალისწინებული შეღავათის გავრცელების საკითხის გადაწყვეტა იმის მიხედვით, წარადგენდა თუ არა მომავალში ა. ტ-ა საგადასახადო ორგანოში ინვალიდობის დამადასტურებელ საბუთს (ბრძანების მე-2 პუნქტი); ამავე ბრძანებით აუდიტის დეპარტამენტს დაევალა ამ ბრძანების მე-2 პუნქტის შესრულების შედეგების გათვალისწინებით ა. ტ-ასთვის შესწორებული „საგადასახადო მოთხოვნის“ წარდგენა (ბრძანების მე-3 პუნქტი); შემოსავლების სამსახურმა მოსარჩელის საჩივარი შემოსავლის აღრიცხვის მეთოდის ცვლილებასთან დაკავშირებით საკითხის ნაწილში დატოვა განუხილველი (ბრძანების მე-4 პუნქტი); შემოსავლების სამსახურმა თავისი 2011 წლის 4 მაისის №2194 ბრძანებით მოსარჩელის საჩივარი დანარჩენ ნაწილში არ დააკმაყოფილა (ბრძანების მე-5 პუნქტი). შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 4 მაისის №2194 ბრძანების საფუძველზე შემოსავლების სამსახურის აუდიტის დეპარტამენტმა 2011 წლის 12 ივლისს გამოსცა #1369 ბრძანება, რომლითაც მოსარჩელეს საშემოსავლო გადასახადში დარიცხული ძირი თანხა შეუმცირდა 9 956 ლარით, ხოლო ჯარიმის თანხა - 5 911 ლარით.
სასამართლომ დაადგინა, რომ შემოსავლების სამსახურის აუდიტის დეპარტამენტის 2011 წლის 12 ივლისის #1369 ბრძანების საფუძველზე, იმავე აუდიტის დეპარტამენტმა მოსარჩელეს გაუგზავნა 2011 წლის 13 ივლისის №29 „საგადასახადო მოთხოვნა“, რომლითაც განხორციელდა ფოთის რეგიონული ცენტრის 2010 წლის 12 დეკემბრის №209 „საგადასახადო მოთხოვნის“ კორექტირება იმ მხრივ, რომ შემცირდა ამ საგადასახადო მოთხოვნით დარიცხული საშემოსავლო გადასახადის ძირი თანხა 9 956 ლარით (15 399.00 ლარს - 9 956 ლარი) და ჯარიმის თანხა 5 911 ლარით (7 484.00 ლარს - 5 911 ლარი).
ა. ტ-ამ შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 4 მაისის #2194 ბრძანება და ფოთის რეგიონული ცენტრის 2010 წლის 17 დეკემბრის №209 „საგადასახადო მოთხოვნა“ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დავების განხილვის საბჭოში გაასაჩივრა, რომლის 2011 წლის 27 ივნისის №2382/2/11 გადაწყვეტილების პირველი პუნქტით ა. ტ-ას საჩივარი საშემოსავლო გადასახადის გადახდის ნაწილში დარჩა განუხილველი; იმავე გადაწყვეტილების მე-2 პუნქტით შემოსავლის აღრიცხვის მეთოდის ცვლილებასთან დაკავშირებით საკითხის ნაწილში საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; გადაწყვეტილების მე-3 პუნქტით ძალაში დარჩა შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 4 მაისის #2194 ბრძანება.
სასამართლომ მიუთითა, რომ მოსარჩელის ორი არგუმენტი, კერძოდ, 1) არგუმენტი იმის შესახებ, რომ იგი შემოსავლების აღრიცხვის დროს იყენებს საკასო მეთოდს (და არა დარიცხვის მეთოდს), აგრეთვე 2) არგუმენტი იმის შესახებ, რომ გადასახადების გადახდის ვალდებულება ეკისრება შპს „...“, როგორც საგადასახადო აგენტს და არა მას, უკავშირდება და საფუძვლად უდევს მოსარჩელის პოზიციას მასზედ, რომ მას საერთოდ არ ევალება საიჯარო ხელშეკრულებიდან გამომდინარე საშემოსავლო გადასახადის (07.08.2009 წლის კამერალური საგადასახადო შემოწმების აქტიდან გამომდინარე საშემოსავლო გადასახადის) გადახდის ვალდებულება.
სასამართლომ განმარტა, რომ ა. ტ-ას და შპს „...“ შორის დადებული იჯარის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე საშემოსავლო გადასახადის გადახდის ვალდებულების მოსარჩელისთვის დაკისრების საკითხი გადაწყდა ჯერ კიდევ 2009 წლის 7 აგვისტოს კამერალური საგადასახადო შემოწმების აქტით, ამ აქტის საფუძველზე გამოცემული ფოთის რეგიონული ცენტრის (საგადასახადო ინსპექციის) 12.08.2009 წლის #139 ბრძანებითა და 12.08.2009 წლის #41-103 „საგადასახადო მოთხოვნით“.
საყურადღებოა, რომ თავად მოსარჩელემ 12.08.2009 წლის #41-103 „საგადასახადო მოთხოვნის“ გამო საგადასახადო ორგანოთა სისტემაში წარდგენილი საჩივარი დაასაბუთა ორ მოტივზე მითითებით; კერძოდ, პირველი მოტივი იყო ის, რომ საშემოსავლო გადასახადით დასაბეგრი ერთობლივი შემოსავალის საერთო რაოდენობა, ანუ იჯარის ქირის საბაზრო ფასი გამოთვლილი იყო არასწორად, შემმოწმებელმა დაადგინა და გამოანგარიშების დროს გამოიყენა იჯარის ქირის არარეალურად მაღალი საბაზრო ფასი; მეორე მოტივი იყო ის, რომ მოსარჩელე შემოსავლების აღრიცხვას აწარმოებდა საკასო მეთოდით, რომ მას საერთოდაც არ ევალებოდა ამ საფუძვლით საშემოსავლო გადასახადის გადახდა.
სასამართლოს განმარტებით, შემოსავლების სამსახურის 2009 წლის 7 ოქტომბრის #3429 ბრძანების ანალიზი ცხადყოფს, რომ საჩივრის განმხილველმა ორგანომ ფაქტიურად ნაწილობრივ გაიზიარა ა. ტ-ას საჩივრის მოტივაცია; კერძოდ, შემოსავლების სამსახურმა, ა. ტ-ას საჩივრიდან გამომდინარე ეჭვქვეშ დააყენა საიჯარო ქირის საბაზრო ფასი, აქედან გამომდინარე - თავად ა. ტ-ას ერთობლივი შემოსავლის საერთო ოდენობები წლების მიხედვით და აქედან გამომდინარე - საბოლოოდ გამოანგარიშებული საშემოსავლო გადასახადისა და დღგ-ს ოდენობები; ამასთან, შემოსავლების სამსახურმა მიიჩნია, რომ დარიცხვა უნდა მომხდარიყო, მაგრამ არა იმ ოდენობით, როგორც ეს ასახული იყო 2009 წლის 7 აგვისტოს კამერალური საგადასახადო შემოწმების აქტში, ამ აქტის საფუძველზე გამოცემულ ფოთის რეგიონული ცენტრის (საგადასახადო ინსპექციის) 12.08.2009 წლის #139 ბრძანებასა და 12.08.2009 წლის #41-103 „საგადასახადო მოთხოვნაში“.
სასამართლოს განმარტებით, ის ფაქტი, რომ მოსარჩელემ შემოსავლების სამსახურის 2009 წლის 7 ოქტომბრის #3429 ბრძანების გამოცემის შემდგომ აღარ გააგრძელა საგადასახადო დავა არც დავების განხილვის საბჭოში და არც სასამართლოში, ნიშნავს იმას, რომ მოსარჩელე ფაქტიურად დაეთანხმა საშემოსავლო გადასახადის დარიცხვის პრინციპს, სადავო და გამოსარკვევი იყო მხოლოდ დარიცხული გადასახადების ოდენობა; აღნიშნულის გათვალისწინებით, სასამართლო დაეთანხმა მოპასუხე მხარის პოზიციას და მიიჩნია, რომ მოსარჩელე ა. ტ-ას დავის გაგრძელების მომდევნო ეტაპებზე შეეძლო ედავა ახალი საგადასახადო მოთხოვნების - 2010 წლის 12 დეკემბრის #209 „საგადასახადო მოთხოვნისა“ და 2011 წლის 13 ივლისის #29 „საგადასახადო მოთხოვნის“ კანონიერებაზე მხოლოდ დარიცხული საშემოსავლო გადასახადის (ძირი თანხის, საურავის, ჯარიმის) ოდენობის ჭრილში, მაგრამ არა საშემოსავლო გადასახადის დარიცხვის პრინციპის კანონიერების ჭრილში.
აღნიშნული მოსაზრებიდან გამომდინარე სასამართლომ მიიჩნია, რომ შემოსავლების სამსახურის პოზიცია შემოსავლის აღრიცხვის მეთოდთან დაკავშირებით, რაც ასახულია 2011 წლის 4 მაისის #2194 ბრძანებაში, კანონიერია.
კერძოდ, 2010 წლის რედაქციის საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 301-ე მუხლის „ზ“ პუნქტის თანახმად, დავის განმხილველი ორგანო საჩივარს არ განიხილავს, თუ არსებობს იმავე მომჩივნის მიმართ იმავე დავის საგანზე იმავე ორგანოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება. სასამართლოს მითითებით, შემოსავლების სამსახურის 2009 წლის 7 ოქტომბრის #3429 ბრძანება წარმოადგენს იმავე მომჩივანის - ა. ტ-ას მიმართ იმავე დავის საგანზე (დავის საგანია იჯარის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე საშემოსავლო გადასახადის დარიცხვის პრინციპი) იმავე ორგანოს მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებას, რაც იმას ნიშნავს, რომ 2010 წლის 12 დეკემბრის #209 „საგადასახადო მოთხოვნის“ გამო შემოსავლების სამსახურში წარდგენილი საჩივრის განხილვის დროს შემოსავლების სამსახური აღარ იყო უფლებამოსილი შეემოწმებინა მომჩივანის - ა. ტ-ას საჩივრის იგივე მოტივი - ანუ შემოსავლის აღრიცხვის მეთოდის გათვალისწინებით იჯარის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე საშემოსავლო გადასახადის დარიცხვის დაუშვებლობის, დარიცხვის უკანონობის მოტივი, შემოსავლების სამსახური უფლებამოსილი იყო, შეემოწმებინა რამდენად სწორად, სრულყოფილად აღსრულდა შემოსავლების სამსახურის 2009 წლის 7 ოქტომბრის #3429 ბრძანება, ანუ რამდენად სწორად და კანონიერად მოხდა დარიცხული საშემოსავლო გადასახადის თანხების შემცირება.
სასამართლოს მითითებით, აღსანიშნავია, რომ მოსარჩელის საჩივრის მეორე არგუმენტი მასზედ, რომ იჯარის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე საშემოსავლო გადასახადის გადახდის ვალდებულება გააჩნდა შპს „...“, როგორც საგადასახადო აგენტს და არა მას, როგორც ფიზიკურ პირს, დავების განმხილველმა ორივე ადმინისტრაციულმა ორგანომ (შემოსავლების სამსახურმა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დავების განხილვის საბჭომ) ფაქტიურად გაიზიარა კიდეც და ეს გაზიარება ასახეს თავიანთ გადაწყვეტილებებში (2011 წლის 4 მაისის #2194 ბრძანებაში, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დავების განხილვის საბჭოს 2011 წლის 27 ივნისის #2382/2/11 გადაწყვეტილებაში); კერძოდ, მოპასუხე მხარემ ა. ტ-ა გაათავისუფლა საშემოსავლო გადასახადის გადახდის ტვირთისგან მისი, როგორც გადასახადის გადამხდელი ფიზიკური პირის, საგადასახადო ორგანოში რეგისტრაციის მომენტამდე, ანუ 2007 წლის 12 ნოემბრამდე.
აღნიშნულთან დაკავშირებით სასამართლომ სრულად გაიზიარა რა მოპასუხე მხარის ეს მოსაზრება, მიუთითა შემდეგზე: 2004 წლის რედაქციის საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 165-ე მულხის „ა“ პუნქტით დადგენილია, რომ საშემოსავლო გადასახადის გადამხდელია: რეზიდენტი ფიზიკური პირი; ამავე კოდექსის 166-ე მუხლის პირველი ნაწილით თანახმად, რეზიდენტი ფიზიკური პირის საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია დასაბეგრი შემოსავალი, რომელიც განისაზღვრება, როგორც სხვაობა კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებულ ერთობლივ შემოსავალსა და ამ პერიოდისათვის ამ კოდექსით გათვალისწინებული გამოქვითვების თანხებს შორის; 175-ე მულხის „კ“ პუნქტით განსაზღვრულია, რომ ეკონომიკური საქმიანობით მიღებულ შემოსავლებს მიეკუთვნება: ლიზინგით, უზუფრუქტით, იჯარით, ქირით ან სხვა ამგვარი ფორმით გაცემული ქონებიდან მიღებული შემოსავლები; 41-ე მუხლის პირველი ნაწილის „გ“ პუნქტის თანახმად, გადასახადის გადამხდელი ვალდებულია: ამ კოდექსით დადგენილი წესით აღრიცხვაზე დადგეს შესაბამის საგადასახადო ორგანოში ან დარეგისტრირდეს მეწარმეთა და არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირების რეესტრში საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად; მე-100 მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, საქართველოს მოქალაქე ფიზიკური პირი (მათ შორის, მეწარმე ფიზიკური პირი) ვალდებულია ამ კოდექსით გათვალისწინებული ეკონომიკური საქმიანობის დაწყებამდე, გარდა ისეთი ეკონომიკური საქმიანობისა, რომლის შედეგად მიღებული შემოსავალი ამ კოდექსის მიხედვით იბეგრება წყაროსთან ან განთავისუფლებულია დაბეგვრისაგან, განცხადებით მიმართოს საგადასახადო ორგანოს საიდენტიფიკაციო ნომრის მინიჭების მიზნით; 218-ე მუხლის პირველი ნაწილის „დ“ პუნქტის თანახმად, გადახდის წყაროსთან გადასახადის დაკავება ევალება საგადასახადო აგენტს, რომელიც არის იურიდიული პირი, საწარმო/ორგანიზაცია ან მეწარმე ფიზიკური პირი, კერძოდ: საწარმო/ორგანიზაცია ან მეწარმე ფიზიკური პირი, რომელიც გაწეული მომსახურების ღირებულებას უნაზღაურებს ფიზიკურ პირს, რომელსაც არ გააჩნია გადასახადის გადამხდელის მოწმობა.
სასამართლოს მითითებით, იმის გათვალისწინებით, რომ მოსარჩელე ა. ტ-ა საგადასახადო ორგანოში გადასახადის გადამხდელად დარეგისტრირდა 2007 წლის 12 ნოემბერს, დასახელებულ თარიღამდე მოსარჩელის კუთვნილი საშემოსავლო გადასახადის გამოანგარიშებისა და სახელმწიფო ბიუჯეტში გადარიცხვის ვალდებულება გააჩნდა შემოსავლის გამცემს, იგივე საგადასახადო აგენტს - შპს „...“, რაც იმას ნიშნავს, რომ იჯარის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე საშემოსავლო გადასახადის გადაუხდელობისთვის პასუხისმგებლობა ა. ტ-ას არ უნდა დაეკისროს 2007 წლის 12 ნოემბრამდე პერიოდში; მაგრამ მას მერე, რაც თავად მოსარჩელე დარეგისტრირდა საგადასახადო ორგანოში, როგორც გადასახადის გადამხდელი, რეგისტრაციის მომენტიდან სწორედ მას (მოსარჩელეს) წარმოეშვა კუთვნილი გადასახადების დეკლარირებისა და სახელმწიფო ბიუჯეტში გადახდის ვალდებულება.
სასამართლოს განმარტებით, 2005 წლის 10 თებერვალს ა. ტ-ასა და შპს „...“ შორის დადებული იჯარის ხელშეკრულების ანალიზი ცხადყოფს, რომ იჯარით გაცემული ქონების სანაცვლოდ ა. ტ-ა რეალური ფულადი თანხების სახით (ანუ ნაღდი ან უნაღდო ანგარიშსწორებით) არასდროს არ იღებს იჯარის ქირას, მაგრამ შეთახმების თანახმად შპს „...“ კისრულობს ვალდებულებას, ა. ტ-ას გადაუხადოს მისი კუთვნილი ყველა გადასახადი, მათ შორის - მიწისა და ქონების გადასახადები; უდავოა, რომ 10.02.2005 წლის იჯარის ხელშეკრულება ა. ტ-ასთვის სარგებლიანია, შემოსავლის მომტანია, რაც იმაში გამოიხატება, რომ ა. ტ-ას წლების განმავლობაში არ უწევს საკუთარი სახსრების გახარჯვა სახელმწიფო ბიუჯეტის კუთვნილი გადასახადების გადასახდელად.
ამდენად, სასამართლომ მიიჩნია, რომ გასაჩივრებული ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები კანონიერია, სრულად შეესაბამება მისი გამოცემის სამართლებრივ საფუძვლებს, რაც სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის საფუძველია.
ამასთან, სასამართლომ მიუთითა, რომ მოსარჩელემ – ა. ტ-ამ სარჩელის აღძვრისას სახელმწიფო ბაჟის სახით გადაიხადა 340 (სამასორმოცი) ლარი; სასამართლომ მიიჩნია, რომ სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის პირობებში, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 53-ე მუხლის თანახმად, მოსარჩელის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის თანხა უნდა დარჩენილიყო სახელმწიფო ბიუჯეტში გადახდილად.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2011 წლის 28 ნოემბრის გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა ა. ტ-ამ, რომელმაც გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილება მოითხოვა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2012 წლის 29 თებერვლის განჩინებით ა. ტ-ას სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2011 წლის 28 ნოემბრის გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლომ გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებები და სამართლებრივი დასკვნები და მიუთითა მათზე.
სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრებით, პირველი ინსტანციის სასამართლომ საქმე განიხილა არსებითი საპროცესო დარღვევების გარეშე, სწორად დაადგინა საქმეზე ფაქტობრივი გარემოებები და სწორი სამართლებრივი შეფასება მისცა მათ. შესაბამისად, სახეზე არ იყო გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმების სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 393-ე და 394-ე მუხლებით გათვალისწინებული ფაქტობრივი და სამართლებრივი საფუძვლები.
ამასთან, სააპელაციო სასამართლომ საპროცესო ხარჯების საკითხის გადაწყვეტისას მიიჩნია, რომ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 55-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე ა. ტ-ას მიერ სახელმწიფო ბაჟის სახით გადახდილი თანხა, უნდა დარჩენილიყო სახელმწიფო ბიუჯეტში გადახდილად.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2012 წლის 29 თებერვლის განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა ა. ტ-ამ, რომელმაც გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება, ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილება და მის მიერ საქალაქო და სააპელაციო სასამართლოებში გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის დაბრუნება მოითხოვა.
კასატორი მიიჩნევს, რომ ქვედა ინსტანციის სასამართლოებმა ფაქტობრივი და სამართლებრივი გარემოებების იგნორირებით მიიღეს დაუსაბუთებელი და უკანონო გადაწყვეტილება განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით.
კასატორის განმარტებით, ვინაიდან ფიზიკური პირი ა. ტ-ა არ ახორციელებდა სამეწარმეო საქმიანობას, შემოსავლების და ხარჯების აღრიცხვას აწარმოებდა საგადასახადო კოდექსის 199.3, მე-200, 201-ე და 202-ე მუხლების შესაბამისად, რომლებიც არ ითვალისწინებს შემოსავლების მიღების უფლებას მოპოვებულად. აღნიშნულის საწინააღმდეგოდ კი საგადასახადო ორგანომ ა. ტ-აზე გაავრცელა 203-ე, 204-ე და 205-ე მუხლები, რომლებიც თავისთავად გულისხმობს შემოსავლის მიღების უფლებას მოპოვებულად და არამეწარმე ფიზიკურ პირს საშემოსავლო გადასახადი დააკისრეს.
კასატორის მითითებით, სადავო პერიოდში მოქმედი კანონის თანახმად, იგი ვალდებული იყო შემოსავლები აღერიცხა საკასო მეთოდით. რევიზიის აქტმა და მის საფუძველზე გამოცემულმა საგადასახადო მოთხოვნამ კი მას უკანონოდ დაარიცხა საშემოსავლო გადასახადი.
კასატორის მოსაზრებით, სააპელაციო სასამართლომ არასწორად მიიჩნია, რომ მოსარჩელემ შემოსავლების სამსახურის 2009 წლის 7 ოქტომბრის №3429 ბრძანების გამოცემის შემდგომ აღარ გააგრძელა საგადასახადო დავა, რითაც ფაქტობრივად დაეთანხმა საშემოსავლო გადასახადის დარიცხვის პრინციპს. აღნიშნულთან დაკავშირებით კასატორი მიუთითებს იმჟამად მოქმედი საგადასახადო კოდექსის 146-ე მუხლის მე-6 ნაწილზე, რომლის თანახმად, საგადასახადო ორგანოს ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გასაჩივრება ნიშნავს მის საფუძველზე გამოცემული საგადასახადო მოთხოვნის გასაჩივრებას და პირიქით. ამდენად, კასატორის მითითებით, აუცილებლობას არ წარმოადგენდა შემოსავლების აღრიცხვის მეთოდთან დაკავშირებით ცალკე დავის წარმოება.
კასატორის განმარტებით, სასამართლოს გადაწყვეტლების უსაფუძვლობაზე მიუთითებს ის გარემოებაც, რომ რევიზიის აქტი ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში განხილვის პერიოდში როგორც შინაარსობრივად, ისე ციფრობრივად შეიცვალა და ცვლილებების შესაბამისად გამოიცემოდა ახალი საგადასახადო მოთხოვნები: 12.08.2009 წლის №41-109 საგადასახადო მოთხოვნა, 17.12.2010 წლის №209 საგადასახადო მოთხოვნა და 13.06.2012 წლის საგადასახადო მოთხოვნა.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2012 წლის 11 მაისის განჩინებით, საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული ა. ტ-ას საკასაციო საჩივარი.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2012 წლის 14 ივნისის განჩინებით ა. ტ-ას საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნა დასაშვებად საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით და მისი განხილვა დაინიშნა მხარეთა დასწრებით 2013 წლის 20 სექტემბერს 12:30 საათზე.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების გაცნობის, მხარეთა ახსნა-განმარტებების მოსმენის, საკასაციო საჩივრის საფუძვლიანობის შესწავლის, გასაჩივრებული განჩინების კანონიერება-დასაბუთებულობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ ა. ტ-ას საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ.
საკასაციო სასამართლო იზიარებს ქვედა ინსტანციის სასამართლოების მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს და განსახილველი სამართალურთიერთობის მიმართ გაკეთებულ სამართლებრივ დასკვნებს და მიიჩნევს, რომ კასატორის - ა. ტ-ას მიერ ვერ იქნა გაბათილებული სადავო საკითხის მიმართ სააპელაციო სასამართლოს შეფასებები.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ განსახილველ შემთხვევაში ა. ტ-ა სადავოდ ხდის და მოითხოვს სსიპ შემოსავლების სამსახურის ფოთის რეგიონული ცენტრის 2010 წლის 17 დეკემბრის №209 საგადასახადო მოთხოვნის, სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 13 ივლისის №29 საგადასახადო მოთხოვნის, სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 4 მაისის №2194 ბრძანების ნაწილობრივ და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დავების განხილვის საბჭოს 2011 წლის 27 ივნისის №2382/11 გადაწყვეტილების ნაწილობრივ ბათილად ცნობას.
ა. ტ-ას სსიპ შემოსავლების სამსახურის ფოთის რეგიონული ცენტრის 2010 წლის 17 დეკემბრის №209 საგადასახადო მოთხოვნით სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 4 მაისის №2194 ბრძანების საფუძველზე შეუმცირდა დარიცხული თანხები და საშემოსავლო გადასახადში გადასახდელად დაეკისრა ძირი თანხა - 15 399.00 ლარი, ჯარიმა - 7 484.00 ლარი და საურავი - 2 092.00 ლარი; მასვე დაეკისრა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 130-ე მუხლით გათვალისწინებული ჯარიმა - 200 ლარი (ჯამში 25175.04 ლარი). ხოლო ა. ტ-ას საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დავების განხილვის საბჭოს 2011 წლის 27 ივნისის №2382/11 გადაწყვეტილების საფუძველზე კვლავ შეუმცირდა დარიცხული თანხები და წარედგინა სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2011 წლის 13 ივლისის №29 საგადასახადო მოთხოვნა, რომლითაც ა. ტ-ას საშემოსავლო გადასახადში ძირი თანხა 9956 ლარით, ხოლო ჯარიმა 5911 ლარით (სულ 15867 ლარით) შეუმცირდა.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ განსახილველ შემთხვევაში გაუგებრობას იწვევდა ა. ტ-ასთვის დარიცხული თანხის ოდენობა. კერძოდ, ერთის მხრივ, წარდგენილი საგადასახადო მოთხოვნების მიხედვით მოსარჩელეს გადასახდელად 7216 ლარი (15399-9956=5443 (ძირი თანხა); 7484-5911=1537 (ჯარიმა); 200 ლარი (სსკ-ის 130-ე მუხ.)) ეკისრებოდა; ხოლო, მეორეს მხრივ, სსიპ შემოსავლების სამსახურის მომსახურების დეპარტამენტის 2012 წლის 23 აპრილის №21-11/27544 წერილით კასატორს ეცნობა, რომ ა. ტ-ას დავალიანება 7357.66 ლარს შეადგენდა. ამასთან, სარჩელის აღძვრის დროისათვის დავის საგანს 11295.7 ლარი წარმოადგენდა. საკასაციო სასამართლოში გამართულ სხდომებზე დაზუსტდა საშემოსავლო გადასახადში ა. ტ-ასთვის დარიცხული თანხები და საბოლოოდ მოსარჩელისათვის საშემოსავლო გადასახადში დარიცხული ძირი თანხა 5443 ლარით განისაზღვრა.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ განსახილველ შემთხვევაში დავის საგანს საშემოსავლო გადასახადის დარიცხვის კანონიერება წარმოადგენს. ამასთან, სადავოა გადასახადის გადამხდელად რეგისტრაციის თარიღიდან – 2007 წლის 12 ნოემბრიდან, საშემოსავლო გადასახადის დეკლარირებისა და გადახდის ვალდებულება (ვინაიდან 2007 წლის 12 ნოემბრამდე პერიოდზე მოსარჩელეს მოეხნსა დარიცხული თანხები). მოსარჩელის მიზანია საშემოსავლო გადასახადისაგან განთავისუფლება. გასაჩივრებული აქტების უკანონობას კი კასატორი იმით ასაბუთებს, რომ ფიზიკური პირი - ა. ტ-ა საერთოდ არ წარმოადგენდა საშემოსავლო გადასახადის გადამხდელ სუბიექტს.
საკასაციო სასამართლოს მითითებით, დადგენილია, რომ ფიზიკური პირი - ა. ტ-ა წარმოადგენს შპს „...“ ერთადერთ დამფუძნებელს. ფიზიკური პირი - ა. ტ-ა საკუთრების უფლებით ფლობს უძრავ ნივთს - ქ. ფოთში, ... ქ. №11-ში მდებარე შენობასა და მის მიმდებარე 1178 კვ.მ. ფართის მიწის ნაკვეთს. ფიზიკურ პირს - ა. ტ-ასა და შპს „...“ შორის 2005 წლიდან დადებული იჯარის ხელშეკრულების თანახმად, ა. ტ-ას ამ იურიდიულ პირზე იჯარით აქვს გადაცემული ზემოხსენებული შენობა მისი მიმდებარე მიწის ნაკვეთთან ერთად; შეთანხმების თანახმად, იჯარით აღებული ქონებით სარგებლობის სანაცვლოდ შპს „...“ კისრულობს ვალდებულებას ა. ტ-ას ნაცვლად გადაიხადოს ქონებისა და მიწის გადასახადები.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ განსახილველ შემთხვევაში სწორედ იჯარის ხელშეკრულების არსებობა წარმოშობს ა. ტ-ასთავის საშემოსავლო გადასახადის გადახდის ვალდებულებას. საკასაციო სასამართლო ეთანხმება ქვედა ინსტანციის სასამართლოების მოსაზრებას, რომ 2005 წლის 10 თებერვლის იჯარის ხელშეკრულება ა. ტ-ასთვის სარგებლიანია, შემოსავლის მომტანია.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ 2004 წლის საგადასახადო კოდექსის 165-ე მულხის „ა“ პუნქტის თანახმად, საშემოსავლო გადასახადის გადამხდელია რეზიდენტი ფიზიკური პირი; ამავე კოდექსის 166-ე მუხლის პირველი ნაწილით რეზიდენტი ფიზიკური პირის საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია დასაბეგრი შემოსავალი, რომელიც განისაზღვრება, როგორც სხვაობა კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებულ ერთობლივ შემოსავალსა და ამ პერიოდისათვის ამ კოდექსით გათვალისწინებული გამოქვითვების თანხებს შორის; ხოლო, 175-ე მულხის „კ“ პუნქტით ეკონომიკური საქმიანობით მიღებულ შემოსავლებს მიეკუთვნება: ლიზინგით, უზუფრუქტით, იჯარით, ქირით ან სხვა ამგვარი ფორმით გაცემული ქონებიდან მიღებული შემოსავლები. 41-ე მუხლის პირველი ნაწილის „გ“ პუნქტის თანახმად, გადასახადის გადამხდელი ვალდებულია: ამ კოდექსით დადგენილი წესით აღრიცხვაზე დადგეს შესაბამის საგადასახადო ორგანოში ან დარეგისტრირდეს მეწარმეთა და არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირების რეესტრში საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად; მე-100 მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, საქართველოს მოქალაქე ფიზიკური პირი (მათ შორის, მეწარმე ფიზიკური პირი) ვალდებულია ამ კოდექსით გათვალისწინებული ეკონომიკური საქმიანობის დაწყებამდე, გარდა ისეთი ეკონომიკური საქმიანობისა, რომლის შედეგად მიღებული შემოსავალი ამ კოდექსის მიხედვით იბეგრება წყაროსთან ან განთავისუფლებულია დაბეგვრისაგან, განცხადებით მიმართოს საგადასახადო ორგანოს საიდენტიფიკაციო ნომრის მინიჭების მიზნით. ამასთან, 218-ე მუხლის პირველი ნაწილის „დ“ პუნქტის თანახმად, გადახდის წყაროსთან გადასახადის დაკავება ევალება საგადასახადო აგენტს, რომელიც არის იურიდიული პირი, საწარმო/ორგანიზაცია ან მეწარმე ფიზიკური პირი, კერძოდ: საწარმო/ორგანიზაცია ან მეწარმე ფიზიკური პირი, რომელიც გაწეული მომსახურების ღირებულებას უნაზღაურებს ფიზიკურ პირს, რომელსაც არ გააჩნია გადასახადის გადამხდელის მოწმობა. აღნიშნულიდან გამომდინარე საკასაციო სასამართლო სრულად იზიარებს ქვედა ინსტანციის სასამართლოების პოზიციას, რომ ა. ტ-ას 2007 წლის 12 ნოემბრამდე პერიოდში არ უნდა დაეკისროს გადასახადის გადახდის ვალდებულება; ხოლო მას შემდეგ, რაც მოსარჩელე დარეგისტრირდა საგადასახადო ორგანოში, როგორც გადასახადის გადამხდელი, რეგისტრაციის მომენტიდან სწორედ მას წარმოეშვა გადასახადების დეკლარირებისა და სახელმწიფო ბიუჯეტში გადახდის ვალდებულება.
ამასთან, საკასაციო სასამართლო იზიარებს საგადასახადო ორგანოს პოზიციას შემოსავლის აღრიცხვის მეთოდთან დაკავშირებით და მიუთითებს, რომ შემოსავლის აღრიცხვის მეთოდის ცვლილებასთან დაკავშირებით საკითხი დასმული იყო ა. ტ-ას მიერ 2009 წლის 2 სექტემბერს წარდგენილ საჩივარში, რომელზეც შემოსავლების სამსახურის 2009 წლის 7 ოქტომბრის №3429 ბრძანებით მიღებულ იქნა გადაწყვეტილება აღნიშნულ ნაწილში საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ. ხსენებული ბრძანებით რეგიონალურ ცენტრს დაევალა სსიპ ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს მიერ განსაზღვრული იჯარის საბაზრო ფასის გათვალისწინებით გადაეანგარიშებინა კამერალური საგადასახადო შემოწმების აქტით დარიცხული თანხები და შესაბამისი საფუძვლის არსებობის შემთხვევაში გადასახადის გადამხდელისათვის წარედგინა შესწორებული „საგადასახადო მოთხოვნა“. საკასაციო სასამართლო ყურადღებას ამახვილებს იმ გარემოებაზე, რომ აღნიშნული გადაწყვეტილება ა. ტ-ას არ გაუსაჩივრებია საგადასახადო კოდექსის მე-8 კარით დადგენილი წესით ზემდგომ ორგანოში (საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დავების განხილვის საბჭოში ან სასამართლოში), რის გამოც იმ პერიოდში მოქმედი საგადასახადო კოდექსის 147-ე მუხლის მე-6 ნაწილის თანახმად დანარჩენ ნაწილში (დარიცხვის მეთოდის გამოყენების ნაწილში) სადავო საკითხი დარჩა ძალაში. ამდენად, სადავო და გამოსარკვევი იყო მხოლოდ დარიცხული გადასახადების ოდენობა. შესაბამისად, 2010 წლის 12 დეკემბრის №209 საგადასახადო მოთხოვნაზე წარდგენილი საჩივრის განხილვის დროს შემოსავლების სამსახური უფლებამოსილი იყო შეემოწმებინა რამდენად სწორად განხორციელდა დარიცხული საშემოსავლო გადასახადის თანხების შემცირება, შემოსავლების სამსახურის მსჯელობის საგანს თანხების სწორად გადაანგარიშება წარმოადგენდა.
ასევე, საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს კასატორის მოსაზრებას იმის თაობაზე, რომ იმ პირობებში, როდესაც ფოთის საქალაქო სასამართლოს 2009 წლის 7 სექტემბრის გადაწყვეტილებით შეწყდა ადმინისტრაციული წარმოება 200 ლარით დაჯარიმების საკითხზე, შემოსავლების სამსახურმა მაინც არ მოუხსნა აღნიშნული ჯარიმა მას. საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ კასატორის აღნიშნული მსჯელობა არ შეესაბამება საქმის ფაქტობრივ გარემოებებს, ვინაიდან, ფოთის საქალაქო სასამართლოს 2009 წლის 7 სექტემბრის გადაწყვეტილება ეხება საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 164-ე მუხლის მოთხოვნათა შესაბამისად დარიცხულ ჯარიმას და არა საგადასახადო კოდექსის 130-ე მუხლის მოთხოვნების შესაბამისად საგადასახადო ორგანოში გადასახადის გადამხდელად აღრიცხვის წესის დარღვევას.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ არც საქმის მასალებიდან გამომდინარეობს და არც კასატორის მიერ საკასაციო სასამართლოს სხდომებზე იქნა დასაბუთებული სადავო აქტების კანონთან შეუსაბამობა, რომ აღნიშნული აქტები მიღებულ იქნა კანონის მოთხოვნათა დარღვევით. საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სადავო აქტებში ასახული კონკრეტული ურთიერთობის მოწესრიგება შეესაბამება მისი გამოცემის სამართლებრივ საფუძვლებს და წინააღმდეგობაში არ მოდის მოცემული ურთიერთობის მარეგულირებელ სამართლებრივ ნორმებთან; შესაბამისად, არ არსებობს გასაჩივრებული აქტების ბათილად ცნობის საფუძველი.
რაც შეეხება სახელმწიფო ბაჟის საკითხს, საკასაციო სასამართლო აღნიშნულ ნაწილში საფუძვლიანად მიიჩნევს კასატორის მოთხოვნას. საკასაციო სასამართლო მიუთითიებს, „სახელმწიფო ბაჟის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-5 მუხლის პირველი პუნქტის „მ“ ქვეპუნქტზე, რომლის თანახმად, საერთო სასამართლოებში განსახილველ საქმეებზე სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან თავისუფლდებიან ინვალიდები – ყველა სარჩელზე. საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ საქმის მასალებში წარმოდგენილია სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს ფოთის საქალაქო განყოფილების მიერ 2012 წლის 6 იანვარს ა. ტ-ას სახელზე გაცემული №05/18 ცნობა, რომლითაც დასტურდება, რომ კასატორი - ა. ტ-ა მეორე ჯგუფის ინვალიდია და 2007 წლიდან შეზღუდული შესაძლებლობის გამო იღებს პენსიას. ამდენად, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ ა. ტ-ა „სახელმწიფო ბაჟის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-5 მუხლის პირველი პუნქტის „მ“ ქვეპუნქტის საფუძველზე განთავისუფლებულია სახელმწიფო ბაჟის გადახდის ვალდებულებისაგან. შესაბამისად, მ. ტ-ას უნდა დაუბრუნდეს ა. ტ-ას სასარგებლოდ თბილისის საქალაქო სასამართლოში გადახდილი სახელმწიფო ბაჟი – 340 ლარის და თბილისის სააპელაციო სასამართლოში გადახდილი სახელმწიფო ბაჟი – 290 ლარის ოდენობით.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ ა. ტ-ას საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ; უნდა გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციული საქმეთა პალატის 2012 წლის 29 თებერვლის განჩინება სასამართლო ხარჯების ნაწილში და ამ ნაწილში მიღებულ იქნეს ახალი გადაწყვეტილება; დაუბრუნდეს მ. ტ-ას ა. ტ-ას სასარგებლოდ თბილისის საქალაქო სასამართლოში გადახდილი სახელმწიფო ბაჟი – 340 ლარის და თბილისის სააპელაციო სასამართლოში გადახდილი სახელმწიფო ბაჟი – 290 ლარის ოდენობით; ხოლო დანარჩენ ნაწილში უცვლელად უნდა დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციული საქმეთა პალატის 2012 წლის 29 თებერვლის განჩინება.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 411-ე მუხლით და
გ ა დ ა წ ყ ვ ი ტ ა :

1. ა. ტ-ას საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
2. გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციული საქმეთა პალატის 2012 წლის 29 თებერვლის განჩინება სასამართლო ხარჯების ნაწილში და ამ ნაწილში მიღებულ იქნეს ახალი გადაწყვეტილება;
3. დაუბრუნდეს მ. ტ-ას ა. ტ-ას სასარგებლოდ თბილისის საქალაქო სასამართლოში გადახდილი სახელმწიფო ბაჟი – 340 ლარის და თბილისის სააპელაციო სასამართლოში გადახდილი სახელმწიფო ბაჟი – 290 ლარის ოდენობით;
4. დანარჩენ ნაწილში უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციული საქმეთა პალატის 2012 წლის 29 თებერვლის განჩინება;
5. საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საბოლოოა და არ საჩივრდება.


თავმჯდომარე მ. ვაჩაძე


მოსამართლეები: ლ. მურუსიძე


პ. სილაგაძე