საქმე №ბს-544-535(კ-12) 2 აპრილი, 2013 წელი
ქ. თბილისი
ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:
ნათია წკეპლაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: მაია ვაჩაძე, ბესარიონ ალავიძე
სხდომის მდივანი - ნინო გოგატიშვილი
კასატორი (მოსარჩელე) – გ. ბ-ი; წარმომადგენელი – უ. მ-ე
მოწინააღმდეგე მხარეები (მოპასუხე) - საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტი; საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისის და მცხეთა-მთიანეთის საპატრულო პოლიციის მთავარი სამმართველო; წარმომადგენელი - ა. ა-ა
დავის საგანი – ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ- სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა
გასაჩივრებული განჩინება – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2012 წლის 10 მაისის განჩინება
ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:
მოსარჩელე: გ. ბ-ი
წარმომადგენელი: უ. მ-ე
მოპასუხეები: საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტი; საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისის და მცხეთა-მთიანეთის საპატრულო პოლიციის მთავარი სამმართველო;
წარმომადგენლები: – ი. ა-ი, ლ. შ-ი
მესამე პირი: – მესამე პირი საქმეში არ მონაწილეობს
სარჩელის სახე: – საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 22-ე მუხლის საფუძველზე ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა;
სარჩელის საგანი:
1 საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის მთავარი სამმართველოს 2011 წლის 11 აგვისტოს №ბდ 967448 საჯარიმო ქვითრის ბათილად ცნობა;
2 საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის მთავარი სამმართველოს 2011 წლის 9 სექტემბრის¹20/26-7-8-1109 გადაწყვეტილების ბათილად ცნობა;
3. საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის მთავარი სამმართველოსათვის გ. ბ-ის სასარგებლოდ ზიანის სახით - 302 ლარის ანაზღაურების დაკისრება;
4. საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მაცხეთა-მთიანეთის საპატრულო პოლიციის მთავარი სამმართველოს 2011 წლის 2 ნოემბრის №ბდ967448 დადგენილების, სატრანსპორტო საშუალების მართვის უფლების აკრძალვის თაობაზე, ბათილად ცნობა.
5. მოპასუხისათვის - სახელმწიფო ბაჟისა და საადვოკატო მომსახურებისათვის გადახდილი 690 ლარისა და 16 დღის განაცდურის ანაზღაურების დაკისრება.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2012 წლის 11 იანვრის განჩინებით ადმინისტრაციული საქმეები გ. ბ-ის სარჩელებისა გამო¹3/6991-11 და ¹3/8931-11 გაერთიანდა ერთ წარმოებად და მიენიჭათ ნომერი ¹3/6991-11
სარჩელის საფუძველი:
ფაქტობრივი: მოსარჩელის განმარტებით, 2011 წლის 11 აგვისტოს საკუთარი სატვირთო ,,მაზის“ მარკის ავტომანქანით მოძრაობდა ქ. თბილისში დიღომი -9 და დიღომი-10 მონაკვეთზე, სადაც მან მოძრაობისას დააზიანა გაზსადენი მილი. უბედური შემთხვევის თავიდან აცილების გამო განარიდა ავტოსატრანსპორტო საშუალება შემთხვევის ადგილიდან, რის გამოც შემთხვევის ადგილზე გამოძახებულმა საპატრულო პოლიციის პატრულ-ინსპექტორმა შეადგინა საჯარიმო ქვითარი №ბდ967448 საქართველოს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის 123-ე მუხლით გათვალისწინებული ქმედებისათვის და დააჯარიმა - 300 ლარით, ხოლო მანქანა გადაიყვანეს შპს ,,...“ სპეციალურ დაცულ ავტოსადგომზე.
მოსარჩელის მითითებით, მისი მართვის ქვეშ მყოფი სატრანსპორტო საშუალება შეესაბამება კანონით დაშვებულ ნორმებს და არის 4 მეტრის სიმაღლის.
დიღომი-10-ის მონაკვეთზე შპს ,,...“ გაზსადენი მილის სიმაღლე სავალი ზედაპირიდან შეადგენს 3მ და 92 სმ-ს, რაც არ შეეესაბამება ,,გზებზე მოძრაობის უსაფრთხოების შესახებ” კანონსა და საქართველოს ეკონომიკური განვითარების მინისტრის 2010 წლის 14 აპრილის ¹1-1/525 ბრძანების მოთხოვნებს, რის გამოც საპატრულო პოლიციის თანამშრომელმა გ. ბ-ს უკანონოდ ჩამოართვა ავტომანქანა და დააჯარიმა 300 ლარით (იხ. ს.ფ. 10; ტ.2).
2011 წლის 19 აგვისტოს გ. ბ-ის წარმომადგენელმა უ. მ-ემ საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის მთავარ სამმართველოში გაასაჩივრა ადმინისტრაციული სამართლადარღვევის ოქმი დაჯარიმების თაობაზე. ქ. თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის საპატრულო პოლიციის მთავარი სამმართველოს¹2011 წლის 9 სექტემბრის №20/26-7-8-1109 გადაწყვეტილებით ადმინისტრაციული საჩივარი არ დაკმაყოფილდა (იხ. ს.ფ. 12-16; ტ.2 ).
2011 წლის 2 ნოემბრის ქ. თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის საპატრულო პოლიციის მთავარი სამმართველოს ¹№ბდ96448 დადგენილებით გ. ბ-ს აეკრძალა მართვის უფლება 24 თვის ვადით, იმ მოტივით, რომ მან დაარღვია საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევთა კოდექსის 290.1 მუხლით გათვალისწინებული საურავისა და საჯარიმო თანხის გადახდის ვადა. აღნიშნული გაასაჩივრა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტში, რომლის 2011 წლის 21 ნოემბრის ¹20/7-1451 გადაწყვეტილებით საჩივარი არ დაკმაყოფილდა (იხ. ს.ფ. 27; 28-29; ტ.2 ).
მოსარჩელის მოსაზრებით, ზემოაღნიშნული გადაწყვეტილება უკანონოა, ვინაიდან საჯარიმო თანხის გადახდის ვადა არ დაურღვევია, მას 2011 წლის 9 სექტემბრის ქ. თბილისის და მცხეთა-მთიანეთის საპატრულო პოლიციის მთავარი სამმართველოს¹20/26-7-8-1109 გადაწყვეტილებით დაკისრებული ჯარიმის გადახდა შეეძლო 2011 წლის 4 ნოემბრამდე. თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 17 ოქტომბრის განჩინებით გ. ბ-ის შუამდგომლობა ინდივიდუალურ-ადმინისტრაციული სამართლებრივი აქტების ქ. თბილისის და მცხეთა-მთიანეთის მთავარი სამმართველოს 2011 წლის 9 სექტემბრის ¹№20/26-7-8-1109 გადაწყვეტილების აღსრულებისა და ¹№ბდ967448 საჯარიმო ქვითრით 300 ლარის გადახდის აღსრულების შეჩერების შესახებ არ დაკმაყოფილდა, აღნიშნული განჩინება ჩაბარდა 2011 წლის 24 ოქტომბერს, რომელშიც მითითებული იყო, რომ მას განჩინების გასაჩივრება კერძო საჩივრით შეეძლო 12 დღის ვადაში ანუ 2011 წლის 4 ნოემბრამდე, მან არ გამოიყენა გასაჩივრების უფლება და 2011 წლის 31 ოქტომბერს, 2011 წლის 4 ნოემბრამდე, ვადაზე ადრე გადაიხადა დაკისრებული ჯარიმა - 300 ლარი.
სამართლებრივი: მოსარჩელემ სარჩელის დაკმაყოფილების სამართლებრივ საფუძვლად მიუთითა საქართველოს ეკონომიკური განვითარების მინისტრის 2010 წლის 14 აპრილის ¹ №1-1/525 ბრძანების მე-6 მუხლის მე-13 პუნქტი, მე-11 მუხლის მე-2 პუნქტი, 24-ე მუხლის 14-ე პუნქტის ,,ბ” ქვეპუნქტი, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის მე-10 მუხლის პირველი პუნქტი, მე-18 მუხლი, ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 22-ე მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტები; ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 207-ე მუხლი, სამოქალაქო კოდექსის 120-ე მუხლი, ადმინისტრაციულ სამართლადარღვევათა კოდექსის მე-40 მუხლის მე-2 და მე-8 პუნქტები, 252-ე მუხლის პირველი პუნქტი, 275-ე მუხლი (იხ. ს.ფ. 1-10; ტ.1).
მოპასუხის - საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის შესაგებელი:
ფაქტობრივი: მოპასუხემ საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის წარმომადგენელმა წერილობითი შესაგებლით სარჩელი არ ცნო შემდეგი საფუძვლით: მას შემდეგ რაც გ. ბ-მა დააზიანა შპს ,,...” გაზგამტარი მილი, შემთხვევის ადგილიდან ისე გადაიყვანა სატრანსპორტო საშუალება, რომ არ დააფიქსირა სატრანსპორტო საშუალების მდგომარეობა. შესაბამისად დაჯარიმდა ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123-ე მუხლის პირველი ნაწილით (საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის მონაწილე მძღოლის მიერ შემთხვევის ადგილის მიტოვება), აღნიშნული საჯარიმო ქვითარი მოსარჩელემ გაასაჩივრა 2011 წლის 19 აგვისტოს და მოითხოვა მისი გაუქმება. ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის 275-ე მუხლის შესაბამისად, საჯარიმო ქვითრის აღსრულება შეჩერდა საჩივრის განხილვამდე ქ. თბილისის და მცხეთა-მთიანეთის მთავარი სამმართველოს 2011 წლის 9 სექტემბრის ¹20/26-7-8-1109 გადაწყვეტილებით საჩივარი არ დაკმაყოფილდა და მოსარჩელე ვალდებული იყო გადაეხადა ჯარიმა.
2011 წლის 17 ოქტომბრის შუამდგომლობა აქტების მოქმედების შეჩერების თაობაზე არ დაკმაყოფილდა, აღნიშნული განჩინება მოსარჩელეს ჩაბარდა 2011 წლის 24 ოქტომბერს, განჩინებით მოსარჩელეს ეძლეოდა უფლება მისი გადაცემიდან 12 დღის ვადაში გაესაჩივრებინა იგი კერძო საჩივრით, რაც არ ითვალისწინებდა იმას, რომ მას შეეძლო, დადგენილი ვადის დაურღვევლად, 4 ნოემბრამდე გადაეხადა ჯარიმა.
მოპასუხის განმარტებით, ვინაიდან მოსარჩელემ ჯარიმა არ გადაიხადა კანონით დადგენილ დროში, გ. ბ-ს კანონმდებლობის შესაბამისად დაეკისრა საურავი და აეკრძალა მართვის უფლება.
სამართლებრივი: მოპასუხე მიუთითებს საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-601, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123-ე და 275-ე მუხლებზე. საქართველოს კანონზე ,,საგზაო მოძრაობის წესების უსაფრთხოების შესახებ” მე-20 და 29-ე მუხლებზე და მიიჩნევს, რომ როგორც 2011 წლის 11 აგვისტოს @967448 საჯარიმო ქვითარი ასევე 2011 წლის 9 სექტემბრის ¹20/26-7-8-1109 გადაწყვეტილება, რომელთა ბათილობასაც ითხოვს მოსარჩელე, შეესაბამება კანონმდებლობას და არ არსებობს მათი ბათილად ცნობის სამართლებრივი საფუძვლები (იხ. ს.ფ. 43-51; ტ.2)..
საქმის გარემოებები:
2011 წლის 11 აგვისტოს გ. ბ-ი საკუთარი ავტომანქანით (სახელმწიფო ნომრით ..., მისაბმელი სახელმწიფო ნომრით ...) მოძრაობდა ქ, თბილისში, დიღომი-9 და 10-ის ხელმარცხნივ მშენებარე ბიზნესცენტრ ობიექტისკენ. აღმაშენებლის ხეივნიდან გადაუხვია რა ხელმარჯვნივ, დიღომი 9-ის დამრეც მონაკვეთზე, ჩვეულებრივად გაიარა გაზის მილსადენის ქვეშ, საიდანაც ხელმარცხნივ 70-80 მეტრის მოშორებით გავიდა დიღომი 10-ის მონაკვეთზე, სადაც ავტომანქანის მისაბმელზე განთავსებული კონტეინერის ზედაპირით დააზიანა გაზგამტარი მილი. Mმილის დაზიანების შემდეგ, იმის გამო რომ მანქანას არ ჰქონდა ნაპერწკალსაქრობი მოწყობილობა ავტომანქანა 70-80 მეტრში განარიდა გაზამოფრქვევის ადგილს და თვითონ დაბრუნდა შემთხვევის ადგილას, სადაც უკვე იმყოფებოდნენ იქვე მდებარე შენობის დაცვის სამსახურის თანამშრომლები, რომლებსაც მომხდარზე ინფორმაცია უკვე გადაცემული ჰქონდათ გაზმომსახურების სამსახურისათვის, ხოლო თავად გამოიძახა საპატრულო პოლიცია.
მოსარჩელის განმარტებით, ადგილზე გამოცხადებულმა პოლიციის თანამშრომელმა აზომა მხოლოდ მილსადენის გვერდულის პერპენდიკულაური სიმაღლე და ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის 123.1 მუხლის შესაბამისად, (საგზაო-სატრასპორტო შემთხვევის მონაწილე მძღოლის მიერ შემთხვევის ადგილის მიტოვების გამო) დააჯარიმა - 300 ლარით, ასევე ჩამოართვა სატრანსპორტო საშუალება და გადაიყვანა შემთხვევის ადგილიდან შპს „...” სპეციალურ დაცულ ავტოსადგომზე, სადაც იმყოფებოდა 2011 წლის 27 აგვისტომდე.
თავის მხრივ, შპს ,,...“ შემთხვევიდან მეექვსე დღეს - 2011 წლის 16 აგვისტოს წარუდგინა 1787,26 ლარის ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა, თუმცა 2011 წლის 2 სექტემბერს აღნიშნული მოთხოვნა სიტყვიერად მოხსნა.
მოსარჩელის განმარტებით, შემოწმებით დადგინდა, რომ მისი ავტომანქანის სიმაღლე კონტეინერის ჩათვლით არ აღემატებოდა 4 მეტრს, ხოლო შპს ,,...“ გაზსადენის მილი განთავსებულია 3 მეტრზე და 92 სმ-ზე, რაც არ შეესაბამება საქართველოს ,,საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების შესახებ“ კანონის და საქართველოს ეკონომიკური განვითარების მინისტრის 2010 წლის 14 აპრილის №31-1/525 ბრძანებით დადგენილ მიწისზედა გაზსადენის მაღალ საყრდენებზე გაყვანის მინიმალურ 5 მეტრიან სიმაღლეს, აღნიშნულის გამო მოსარჩელემ ადმინისტრაციული საჩივრით მიმართა საქართველოს შს სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის შესაბამის სამმართველოს საჯარიმო ქვითრის გაუქმების თაობაზე, რაც საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის მთავარი სამმართველოს 2011 წლის 9 სექტემბრის¹№20/26-7-8-1109 გადაწყვეტილებით არ დაკმაყოფილდა.
ამასთან, მოსარჩელის განმარტებით, მას 2011 წლის 11 აგვისტოს №ბდ967446 ქვითრით დაკისრებული ჯარიმის გადახდა შეეძლო 2011 წლის 4 ნოემბრამდე. მან აღნიშნული საჯარიმო ქვითარი გაასაჩივრა 2011 წლის 19 აგვისტოს, 2011 წლის 9 სექტემბრის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის საპატრულო პოლიციის მთავარმა სამმართველომ საჩივარი არ დააკმაყოფილა და გასაჩივრების უფლება განუსაზღვრა 1 თვის ვადით. მოსარჩელემ 2011 წლის 6 ოქტომბერს თბილისის საქალაქო სასამართლოს სარჩელით მიმართა და მოითხოვა, როგორც საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის მთავარი სამმართველოს 2011 წლის 9 სექტემბრის¹20/26-7-8-1109 გადაწყვეტილების ადმინისტრაციული სახდელის სახით - 300 ლარის დაკისრების თაობაზე ბათილად ცნობა ასევე მისი გადახდის ვალდებულების საქმის განხილვის ვადით შეჩერება. საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 17 ოქტომბრის განჩინებით უარი ეთქვა ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების მოქმედების შეჩერებაზე, აღნიშნული განჩინება ჩაბარდა 2011 წლის 24 ოქტომბერს, სადაც მითითებული იყო, რომ 12 დღის ვადაში ანუ 2011 წლის 4 ნოემბრამდე შეეძლო მისი გასაჩივრება კერძო საჩივრით. მოსარჩელის განმარტებით, თუ იგი გასაჩივრების უფლებას არ გამოიყენებდა, უნდა გადაეხადა ჯარიმა. მან 2011 წლის 31 ოქტომბერს ანუ დადგენილ ვადაზე 4 დღით ადრე გადაიხადა ჯარიმა - 300 ლარი, მიუხედავად აღნიშნულისა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის საპატრულო პოლიციის მთავარი სამმართველოს 2011 წლის 2 ნოემბრის №ბდ967448 დადგენილებით ჯარიმის გადაუხდელობის გამო 24 თვით ჩამოერთვა სატრანსპორტო საშუალების მართვის უფლება (იხ. ს.ფ. 1-10, ტ.1; 1-9, ტ.2).
რაიონული/საქალაქო/ სასამართლოს გადაწყვეტილება/სარეზოლუციო:
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2012 წლის 15 მარტის გადაწყვეტილებით გ. ბ-ის სარჩელი არ დაკმაყოფილდა.
სასამართლოს მიერ უდავოდ მიჩნეული ფაქტები:
2011 წლის 11 აგვისტოს გ. ბ-ი, მართავდა რა კუთვნილ ,,მაზის” მარკის სატვირთო ავტომანქანას (სახელმწიფო ნომრით ..., მოსაბმელი სახელმწიფო ნომრით ...), ქ. თბილისში, დიღომი-10-ის საავტომობილო გზაზე, ავტომანქანის მისაბმელზე განთავსებული კონტეინერის ზედაპირით მოედო სიმაღლეზე გამავალ გაზგამტარ მილს, რის შედეგადაც მილი გატყდა. შეჯახების შემდეგ, ვინაიდან გატეხილი მილიდან გამოდიოდა გაზი, აფეთქების თავიდან ასაცილებლად მძღოლმა ავტომანქანა გადაიყვანა შემთხვევის ადგილიდან მოშორებით, ისე რომ არ მოუნიშნავს ავტომანქანის მდებარეობა შეჯახების შემდეგ.
მოსარჩელის გამოძახების შედეგად საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის ადგილზე გამოცხადდა საპატრულო პოლიციის ეკიპაჟი. Pპატრულ-ინსპექტორმა გ. თ-მა გ. ბ-ის მიმართ შეადგინა საჯარიმო ქვითარი ¹№ბდ96448, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123-ე მუხლით გათვალისწინებული ქმედების ჩადენის ფაქტზე და დააჯარიმა მოსარჩელე 300 ლარით.
ამავდროულად, ავტომანქანა გადაყვანილ იქნა შპს ,,...” სპეციალურ დაცულ ავტოსადგომზე, სადაც იმყოფებოდა 2011 წლის 27 აგვისტომდე; ავტოსადგომიდან გამოყვანისას გ. ბ-მა გადაიხადა საფასური 302 ლარის ოდენობით.
საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის მთავარი სამმართველოს 2011 წლის 9 სექტემბრის¹20/26-7-8-1109 გადაწყვეტილებით გ. ბ-ის საჩივარი №ბდ96448 საჯარიმო ქვითარის ბათილად ცნობის თაობაზე არ დაკმაყოფილდა.
მოსარჩელემ დაკისრებული ჯარიმა გადაიხადა 2011 წლის 31 ოქტომბერს.
საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის მთავარი სამმართველოს 2011 წლის 2 ნოემბრის ¹ბდ96448 დადგენილებით გ. ბ-ს აეკრძალა მართვის უფლება 24 თვის ვადით.
საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის 2011 წლის 21 ნოემბრის ¹20/7-1451 გადაწყვეტილებით საჩივარი არ დაკმაყოფილდა.
სასამართლოს მიერ სადავოდ მიჩნეული ფაქტები:
2011 წლის 11 აგვისტოს საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის შემდეგ გ. ბ-მა მისი მართვის ქვეშ მყოფი სატვირთო ავტომანქანა გადაიყვანა შემთხვევის ადგილიდან და მიაფარა თვალთახედვის არეს. საპატრულო პოლიციის ეკიპაჟს, ადგილზე გამოცხადებისას ავტომანქანა შემთხვევის ადგილის სიახლოვეს არ შეუნიშნავს.
მხარეთა მიერ სადავოდ გახდილი ფაქტების შეფასება:
საქალაქო სასამართლომ არ გაიზიარა მოძრაობის წესების დარღვევის არარსებობისა და აგრეთვე – სატვირთო ავტომანქანის თვალთახედვის არეში დატოვების თაობაზე მოსარჩელის ახსნა-განმარტება და განმარტა, რომ სამართალდამცავი ორგანოს წარმომადგენელს მიზანმიმართული ყურადღება ახასიათებს, რაც პროფესიული საქმიანობის შინაარსით, საკუთარი საზოგადოებრივი და მოქალაქეობრივი ვალის გაცნობიერებით არის განპირობებული. თვითმხილველ მოწმეთა თვალსაზრისით ამ ჯგუფის მიერ სამართალდარღვევის შესახებ ინფორმაციის მიღება უკავშირდება მათ მიერ სამსახურებრივი მოვალეობების შესრულებას, თავიანთ პროფესიულ მოვალეობას ისინი ასრულებენ გარკვეულ გარემოებებზე, მოქმედებებზე, ობიექტებზე, ადამიანებზე გაცნობიერებულად მიზანმიმართული ყურადღების მეშვეობით. ასეთი თვითმხილველის აღქმის მაღალი ხარისხი, ჩვენების სისრულე, უკავშირდება იმას, რომ მუშაკმა წინასწარ, თუნდაც ზოგადად იცის აღსაქმელი სიტუაციის, მოვლენის არსი.
საქალაქო სასამართლოს მითითებით, იმ პირის ახსნა-განმარტება, რომლის მიმართაც მიმდინარეობს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმე შესაძლოა ნაკარნახევი იყოს დარღვევის დაფარვის, მოსალოდნელი პასუხისმგებლობისაგან თავის აცილების ან სხვა ქვენაგრძნობით, ამიტომ ასეთი პირის ჩვენება ყოველთვის უნდა შეჯერდეს საქმეზე შეკრებილ სხვა მტკიცებულებებთან.
სამართლებრივი შეფასება /კვალიფიკაცია/:
,,საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების შესახებ” საქართველოს კანონის მე-20 მუხლის მე-7 პუნქტისა ,,დ” ქვეპუნქტის თანახმად საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევაში მონაწილე მძღოლი ვალდებულია სავალი ნაწილის გათავისუფლების, დაშავებულის საკუთარი სატრანსპორტო საშუალებით სამკურნალო დაწესებულებაში მიყვანის აუცილებლობის შემთხვევაში, მოწმეთა თანდასწრებით, წინასწარ დააფიქსიროს სატრანსპორტო საშუალების მდგომარეობა, შემთხვევასთან დაკავშირებული ნაკვალევი და საგნები, მიიღოს ყველა საჭირო ზომა მათი შენარჩუნებისა და შემთხვევის ადგილის შემოსაზღვრისათვის. საქალაქო სასამართლოს განმარტებით, აღნიშნული ვალდებულება მოსარჩელეს არ შეუსრულებია, ისე გადაიყვანა მისი მართვის ქვეშ მყოფი სატრანსპორტო საშუალება საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის ადგილის თვალთახედვის არედან.
საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის მონაწილე მძღოლის მიერ შემთხვევის ადგილის მიტოვება – გამოიწვევს დაჯარიმებას 300 ლარის ოდენობით ან სატრანსპორტო საშუალების მართვის უფლების ჩამორთმევას 1 წლის ვადით. ზემოთ მითითებული ვალდებულებების შეუსრულებლობა ქმნის ამ სამართალდარღვევის შემადგენლობას, შესაბამისად – გასაჩივრებული საჯარიმო ქვითრით ზუსტად, კანონის საფუძველზე დაფიქსირდა ჩადენილი სამართალდარღვევა და სამმართველოც იხილავდა რა საჩივარს კანონიერ საჯარიმო ქვითართან დაკავშირებით, მოკლებული იყო შესაძლებლობას – გამოეცა 2011 წლის 9 სექტემბრის ¹20/26-7-8-1109 გადაწყვეტილებისაგან განსხვავებული შინაარსის ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი.
საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123-ე მუხლის შენიშვნის პირველი პუნქტის თანახმად ჯარიმის ნებაყოფლობითი აღსრულებისათვის ამ კოდექსის 290-ე მუხლის პირველი ნაწილით განსაზღვრული ვადის გასვლის შემდეგ, ამ მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევებისათვის პირს დაერიცხება საურავი 500 ლარის ოდენობით, ხოლო 290-ე მუხლის 11-ლი ნაწილით განსაზღვრულ ვადაში ჯარიმისა და საურავის გადაუხდელობისას ჯარიმა შეიცვლება სატრანსპორტო საშუალების მართვის უფლების ჩამორთმევით 2 წლით; 290-ე მუხლის 11-ლი ნაწილის თანახმად ამ კოდექსის 123-ე მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევების ჩადენისას დამრღვევს უფლება აქვს დაკისრებული ჯარიმა გადაიხადოს ამ მუხლის პირველი ნაწილით განსაზღვრული ვადის გასვლიდან ოცდაათ დღეში. აღნიშნულ ვადაში ჯარიმისა და საურავის გადაუხდელობისას დამრღვევს ამ კოდექსის შესაბამისი მუხლით გათვალისწინებული ვადით ჩამოერთმევა სატრანსპორტო საშუალების (სასოფლო-სამეურნეო ტექნიკის) მართვის უფლება. 290-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად კი დამრღვევმა ჯარიმა უნდა გადაიხადოს ადგილზე დაჯარიმების შემთხვევაში – საჯარიმო ქვითრის მისთვის ჩაბარებიდან ოცდაათ დღეში. სასამართლოს განმარტებით, ზემოაღნიშნული მუხლის დანაწესიდან გამომდინარე, სამართალდამრღვევმა 123-ე მუხლით გათვალისწინებული ჯარიმა საურავთან ერთად უნდა გადაიხადოს საჯარიმო ქვითრის შედგენიდან 60 დღის ვადაში. კონკრეტულ შემთხვევაში კი დადგენილია, რომ გ. ბ-ს აღნიშნულ ვადაში ჯარიმა და საურავი არ გადაუხდია.
რაც შეეხება მოსარჩელისათვის ზიანის ანაზღაურებას, საქალაქო სასამართლოს განმარტებით, ვინაიდან, სასამართლოს მიერ კანონიერადაა მიჩნეული გასაჩივრებული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები, მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანოების მხრიდან მოსარჩელის მიმართ მართლსაწინააღმდეგო და ბრალეული ქმედებების განხორციელების ფაქტი არ დგინდება, რის გამოც სასარჩელო მოთხოვნა ზიანის ანაზღაურების ნაწილში უსაფუძვლოა (იხ. ს.ფ. 162-169).
აპელანტი: გ. ბ-ი
წარმომადგენელი: უ. მ-ე
მოწინააღმდეგე მხარე: საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტი; საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის ქ. თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის მთავარი სამმართველო
წარმომადგენლები: ლ. შ-ი, ი. ა-ი
აპელაციის საგანი და მოცულობა /ფარგლები/
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2012 წლის 15 მარტის გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილება.
აპელაციის მოტივები:
ფაქტობრივი: აპელანტ გ. ბ-ის წარმომადგენლის განმარტებით, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის მთავარი სამმართველოს 2011 წლის 11 აგვისტოს №ბდ 967448 საჯარიმო ქვითარში დაჯარიმების საფუძვლად მითითებული მიზეზი და სამართლებრივ საფუძვლად მითითებული ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123.1 მუხლი ურთიერთწინააღმდეგობაშია, კერძოდ, აპელანტის განმარტებით, ოქმში მითითებულია, რომ თითქოს მან ვერ უზრუნველყო საგაბარიტო სიმაღლის უსაფრთხოება და ამიტომ შეეჯახა ჰაერში გამავალ მილს. უდავოა, რომ მისი მართვის ქვეშ მყოფი ავტომანქანის სიმაღლე ზუსტად თავსდება კანონით დადგენილ პარამეტრებში და იგი არ აღემატება 4 მ-ს, ხოლო ჰაერში გამავალი მილი, რომლის სიმაღლე უნდა ყოფილიყო არანაკლებ 5 მეტრისა, ნორმიდან დაშვებულია 108 სმ-ით. აპელანტის განმარტებით, აღნიშნული მილი ქუჩის გადაკვეთაზე ჰაერში საერთოდ არ უნდა გატარებულიყო და პროექტის შესაბამისად უნდა გადიოდეს მიწის ქვეშ გრუნტში 0.9 მ სიღრმეზე. აქედან გამომდინარე, აპელანტის განმარტებით, საპატრულო პოლიციის არგუმენტები უსაფუძვლოა, ამასთან, დავას არ იწვევს ის ფაქტი, რომ გაზსადენის მილის დაზიანების შედეგად აფეთქების თავიდან აცილების მიზნით, მან სატრანსპორტო საშუალება შემთხვევის ადგილიდან გაიყვანა, აღნიშნულის აუცილებლობაზე მიუთითა თავად პატრულ ინსპექტორმა საქალაქო სასამართლოს 2012 წლის 7 მარტის სასამართლოს სხდომაზეც.
დავას არ იწვევს ის გარემოებაც, რომ მანქანის გადაყვანის შემდეგ თვითონ დაბრუნდა შემთხვევის ადგილას და გამოიძახა საპატრულო პოლიცია, რომელსაც სადავოდ არ გაუხდია მილთან ავტოკონტეინერის შეხების ადგილის პოზიცია. აპელანტისთვის გაუგებარია თუ რატომ გახდა მისი ბრალეულობის გარემოებად შემთხვევის ადგილის მოუნიშვნელობა იმ დროს, როდესაც ეს ადგილი ანუ შეხების კონტაქტურობა დაფიქსირდა 392 სმ სიმაღლეზე.
აპელანტის შეფასებით, არასწორია საქალაქო სასამართლოს შეფასება, რომ მან დაკისრებული ჯარიმა გადაიხადა ვადის დარღვევით, ვინაიდან, თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 17 ოქტომბრის განჩინებით მისი შუამდგომლობა ინდივიდუალურ-ადმინისტრაციული სამართლებრივი აქტების ქ. თბილისის და მცხეთა-მთიანეთის მთავარი სამმართველოს 2011 წლის 9 სექტემბრის ¹№20/26-7-8-1109 გადაწყვეტილების აღსრულებისა და ¹№ბდ 967448 საჯარიმო ქვითრით 300 ლარის გადახდის აღსრულების შეჩერების შესახებ არ დაკმაყოფილდა, აღნიშნული განჩინება ჩაბარდა 2011 წლის 24 ოქტომბერს, რომელშიც მითითებული იყო, რომ მას განჩინების გასაჩივრება კერძო საჩივრით შეეძლო 12 დღის ვადაში ანუ 2011 წლის 4 ნოემბრამდე, მან არ გამოიყენა გასაჩივრების უფლება და 2011 წლის 31 ოქტომბერს, 2011 წლის 4 ნოემბრამდე, ვადაზე ადრე გადაიხადა დაკისრებული ჯარიმა - 300 ლარი.
სამართლებრივი: აპელანტის განმარტებით, საქალაქო სასამართლომ არ გაამახვილა ყურადღება საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევთა კოდექსის 270-ე და 275-ე მუხლებზე, რასაც შედეგად მოჰყვა გ. ბ-ისათვის მართვის უფლების აკრძალვა და დამატებით 550 ლარის საურავის დაკისრება (იხ. ს.ფ. 175-185; ტ.1).
მოწინააღმდეგე მხარემ - შსს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტმა სააპელაციო შესაგებლით სააპელაციო საჩივარი არ ცნო და მიუთითა, რომ სადავო ოქმი №ბდ967448 შედგენილია კანონმდებლობის სრული დაცვით და არ არსებობს სააპელაციო საჩივრის დაკმაყოფილების სამართლებრივი საფუძველი (იხ. ს.ფ. 10-17; ტ.3).
სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება/სარეზოლუციო/:
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2012 წლის 10 მაისის განჩინებით გ. ბ-ის სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2012 წლის 15 მარტის გადაწყვეტილება.
აპელაციის მოტივების არ გაზიარების თაობაზე სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობა:
სააპელაციო სასამრთლომ არ გაიზიარა აპელაციის მოტივები, პალატამ მიიჩნია, რომ მასში მითითებული გარემოებები არ ქმნიან საპროცესო კოდექსის 393-ე და 394-ე მუხლებით გათვალისწინებული გადაწყვეტილების გაუქმების პროცესუალურ-სამართლებრივ საფუძვლებს.
გასაჩივრებული განჩინების დასკვნების გაზიარების თაობაზე სასამართლოს მსჯელობა:
დადგენილი გარემოებების ანალიზის საფუძველზე სააპელაციო პალატა დაეთანხმა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს და სამართლებრივ დასკვნებს სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ და მიიჩნია, რომ მოსარჩელის მოთხოვნა გასაჩივრებული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობის შესახებ უსაფუძვლოა და შესაბამისად, არ არსებობს მისი დაკმაყოფილების ფაქტობრივი და სამართლებრივი საფუძვლები. მოსარჩელის მიერ ვერც სააპელაციო სასამართლოს სხდომაზე იქნა წარმოდგენილი რაიმე მტკიცებულება, იმ გარემოებების დასადგენად, რომ სადავო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები გამოცემულ იქნა კანონის მოთხოვნათა ისეთი დარღვევით, რაც ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-601 მუხლის შესაბამისად, შეიძლებოდა გამხდარიყო მათი ბათილად ცნობის საფუძველი.
კასატორი: გ. ბ-ი
წარმომადგენელი: უ. მ-ე
მოწინააღმდეგე მხარე: საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტი; საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის ქ. თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის მთავარი სამმართველო
წარმომადგენლები: ლ. შ-ი, ი. ა-ი
კასაციის საგანი და მოცულობა /ფარგლები/
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 2012 წლის 10 მაისის განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილება.
კასაციის მოტივები:
სამართლებრივი:
პროცესუალური: კასატორის მითითებით გადაწყვეტილება იურიდიულად არ არის საკმარისად დასაბუთებული. გადაწყვეტილების დასაბუთება იმდენად არასრულია, რომ მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება შეუძლებელია.
მატერიალური: კასატორის მიმართ გამოიყენეს საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123-ე მუხლის პირველი ნაწილი, რომლითაც დადგენილია პასუხისმგებლობა სატრანსპორტო შემთხვევაში მონაწილე მძღოლის მიერ შემთხვევის ადგილის მიტოვების გამო, რასაც მისი მხრიდან ადგილი არ ჰქონია. კასატორის განმარტებით, სატრანსპორტო საშუალების სახიფათო ადგილიდან გაყვანა სრულებით არ ნიშნავს შემთხვევის ადგილის მიტოვებას. სააპელაციო სასამართლომ არასწორად გამოიყენა ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123-ე მუხლი.
კასატორის მოსაზრებით, მას ბრალი დასდეს შემთხვევის ადგილის არ მონიშვნის გამო, რაც საერთოდ არ არის დაფიქსირებული ოქმში და საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123-ე მუხლით საერთოდ არ არის დასჯადი, ამასთან, პოლიციის სამმართველომ, დეპარტამენტმა და სასამართლოებმა არ გაითვალისწინეს ადმინისტრაციულ-სამართალდარღვევათა კოდექსის 275-ე მუხლის პირველი ნაწილი და უკანონოდ დაარიცხეს საურავი ჯარიმის გადაუხდელობის გამო, ამასთანავე აუკრძალეს მართვის უფლება ორი წლის ვადით.
საკასაციო სასამართლოს მიერ საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის პროცესუალური წანამძღვრები: (საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34.3 მ.)
საკასაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ კასატორის გ. ბ-ის საკასაციო საჩივარი შეიცავს მითითებებს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34.3 ნაწილის ,,ა” ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საფუძვლის თაობაზე და იგი მიჩნეულ იქნა დასაშვებად როგორც აბსოლუტური კასაცია.
მოწინააღმდეგე მხარემ - შსს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტმა და ქ. თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის მთავარი სამმართველომ საკასაციო საჩივარი არ ცნეს და მოითხოვეს კასატორისათვის საკასაციო საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:
საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების შესწავლის, საკასაციო საჩივრის მოტივების საფუძვლიანობის, მხარეთა ახსნა-განმარტებების მოსმენის, გასაჩივრებული განჩინების დასაბუთებულობა-კანონიერების შემოწმებისა და საქმის სასამართლო განხილვის შედეგად მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ გ. ბ-ის საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს; გაუქმდეს ქ. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2012 წლის 10 მაისის განჩინება და საკასაციო სასამართლოს მიერ მიღებულ იქნეს ახალი გადაწყვეტილება, რომლითაც გ. ბ-ის სარჩელი დაკმაყოფილდეს, კერძოდ:
ბათილად იქნეს ცნობილი: ა) საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის მთავარი სამმართველოს 2011 წლის 11 აგვისტოს №ბდ 967448 საჯარიმო ქვითარი, მისი გამოცემის მომენტიდან; ბ) საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის 2011 წლის 9 სექტემბრის¹20/26-7-8-1109 გადაწყვეტილება, მისი გამოცემის მომენტიდან; გ) საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის საპატრულო პოლიციის მთავარი სამმართველოს 2011 წლის 2 ნოემბრის №ბდ967448 დადგენილება, მისი გამოცემის მომენტიდან; დ) საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის 2011 წლის 21 ნოემბრის ¹20/7-1451 გადაწყვეტილება, მისი გამოცემის მომენტიდან; საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის საპატრულო პოლიციის მთავარ სამმართველოს დაეკისროს გ. ბ-ის სასარგებლოდ ზიანის სახით - 302 ლარის გადახდა; გ. ბ-ს დაუბრუნდეს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის უკანონო ადმინისტრაციული აქტების საფუძველზე დაკისრებული ჯარიმა-საურავის სახით გადახდილი - 550 ლარი; მოპასუხეებს სოლიდარულად დაეკისროთ მოსარჩელის გ. ბ-ის მიერ სამართალწარმოებისას გაღებული სასამართლო ხარჯების - 50+50+50+100+150=400 ლარის (სახელმწიფო ბაჟის სახით) გადახდა მის სასარგებლოდ; მოპასუხეებს სოლიდარულად დაეკისროთ მოსარჩელის გ. ბ-ის მიერ სამართალწარმოებისას გაღებული სასამართლოს გარეშე ხარჯების - 690 ლარის მოსარჩელის სასარგებლოდ გადახდა, შემდეგ გარემოებათა გამო:
საკასაციო საჩივრის მოტივი _ განსახილველ დავაში ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123.1 მუხლით განსაზღვრული სამართალდარღვევის - საგზაო-სატრასპორტო შემთხვევის ადგილის მიტოვების კვალიფიკაციის კანონიერების საკითხი, რამაც საკასაციო სასამართლოს მოსაზრებით შექმნა აბსოლუტური კასაციის წანამძღვრები, არის საგულისხმო და განსაკუთრებული, რამაც მოცემულ საქმეს მიანიჭა სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებისათვის მნიშვნელოვანი საქმის სტატუსი, კერძოდ, საკასაციო სასამართლოს მიერ სამართლებრივი შეფასება უნდა მიეცეს რამდენად კანონშესაბამისად ხდება საპოლიციო ორგანოების მიერ საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის გამოვლენისას საქმის ფაქტობრივი გარემოებების გამოკვლევა, დადგენა, შემთხვევის სამართალდამრღვევად მიჩნევა და ადეკვატური სამართლებრივი კვალიფიკაციის მიცემა.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ მოცემულ საქმეზე ჩამოყალიბებული სამართლებრივი შეფასებები და სასამართლო დასკვნები სასარგებლო იქნება, როგორც საპოლიციო ორგანოების, მოხელე პოლიციელების მმართველობითი საქმიანობისათვის, ასევე საგზაო-სატრანსპორტო ურთიერთობათა მონაწილეთათვის, რამდენადაც საპოლიციო სამართალი განეკუთვნება ადმინისტრაციული სამართლის განსაკუთრებულ ნაწილს, განსაზღვრავს საზოგადოებრივი წესრიგის დაცვისა და უზრუნველყოფის ინსტრუმენტებს, პროცედურებსა და წესებს, ადგენს ქმედების ხასიათის მიხედვით დიფერენცირებულ შეფასებას და განსაზღვრავს პასუხისმგებლობის სახეთა სისტემას. ამდენად, აღნიშნული სამართლის ინსტიტუტების სწორი გაგება-გამოყენება უშუალოდ განაპირობებს ადამიანთა ყოფას, საზოგადოებრივი წესრიგის ხარისხსა და კულტურას.
ამავდროულად, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევების სწორი გამოკვლევა და კვალიფიკაცია უშუალო კავშირშია ადამიანის, როგორც მატერიალური, ასევე პროცედურული უფლებების უზრუნველყოფასთან, მმართველობის კანონიერებისა და კანონიერი ნდობის უფლების პრინციპების განხორციელებასთან.
ამდენად, საკასაციო სასამართლოს სამართლებრივი დასკვნა სახელმძღვანელო გახდება სახელმწიფოში არსებული ადმინისტრაციული ორგანოებისათვის და მათი პრაქტიკისათვის, ხოლო ადმინისტრაციულ სამართალურთიერთობებში შესაბამისი სასამართლო განმარტება ხელს შეუწყობს ადმინისტრაციულ საქმეთა განმხილველ სასამართლოებს ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებაში.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123.1 მუხლით გათვალისწინებული ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევის - საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის ადგილის მიტოვება, კვალიფიკაცია მოითხოვს ნორმათშემფარდებელი ადმინისტრაციული ორგანოების, ასევე კონკრეტული მოხელე-პოლიციელების მხრიდან მთელ რიგ პროცედურული მოქმედებების ადეკვატურ შესრულებას, სპეციალური ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარებას საქმეზე ფაქტობრივი გარემოებების სრულყოფილად გამოკვლევა-დადგენის გზით და კანონშესაბამის კვალიფიკაციას.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გამოტანისას სააპელაციო სასამართლომ დაარღვია მატერიალური და საპროცესო სამართლის ნორმები, კერძოდ, სსსკ-ის 393.2 და 394 ,,ე” მუხლების მოთხოვნები; სასამართლომ დავა გადაწყვიტა ისე, რომ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს არ მისცა სწორი სამართლებრივი შეფასება, სადავო სამართალურთიერთობას არასწორად შეუფარდა სამართლის ნორმა, სასამართლო დასკვნა არ გამომდინარეობს საქმეში შეკრებილი მტკიცებულებების ობიექტური ანალიზისა და შეფასებიდან. აგრეთვე სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობებში არ არის გაქარწყლებული აპელაციის მოტივები.
სადავო სამართალურთიერთობა წარმოიშვა საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა სფეროში, საპატრულო პოლიციის - ინსპექტორსა და მძღოლს (კასატორ გ. ბ-ს) შორის.
დავის გადაწყვეტისას სასამართლომ გამოიყენა ,,საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების შესახებ“ კანონის 20.7 მუხლი, თუმცა კანონის მუხლის შინაარსის ციტირება არ ნიშნავს მის მისადაგებას სადავო სამართალურთიერთობისადმი, რამდენადაც სააპელაციო სასამართლოს არ უმსჯელია და დაუსაბუთებია განსახილველი დავის ფაქტობრივი გარემოებების დადგენა-შეფასებისას მითითებული მუხლით გათვალისწინებული რომელი მოთხოვნა უგულებელყო მოსარჩელემ, სადავო აქტით მოხდენილი კვალიფიკაცია გამომდინარეობდა თუ არა ჩადენილი ქმედების ფაქტობრივი გარემოებების ობიექტური გამოკვლევისა და შეფასებიდან.
აგრეთვე, სასამართლომ ისე მიიჩნია კანონიერად გასაჩივრებული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი - საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის მთავარი სამმართველოს 2011 წლის 11 აგვისტოს №ბდ 967448 საჯარიმო ქვითარი, rom არ გამოუკვლევია და არ შეუფასებია ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123.1. მუხლის შეფარდების კანონიერება.
სააპელაციო სასამართლოს საერთოდ არ უმსჯელია აპელაციის მოტივებზე, კერძოდ, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევად მიჩნეული ქმედება - საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის მონაწილე მძღოლის მიერ შემთხვევის ადგილის მიტოვება, იყო თუ არა სახეზე, ასევე, გ. ბ-ის მოქმედებაში იყო თუ არა პასუხისმგებლობის გამომრიცხველი გარემოებები.
სააპელაციო სასამართლომ საერთოდ არ მისცა შეფასება თბილისის საქალაქო სასამართლოს განზოგადებულ მსჯელობას ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევის შეფასებისას სამართალდამრღვევისა და პოლიციის მოხელის ჩვენებების სანდოობასთან დაკავშირებით (იხ. ს.ფ. 165; ტ.1) შესაბამისად, ბუნდოვანია სააპელაციო სასამართლო ეთანხმება თუ არა მას.
განსახილველ შემთხვევაში, საკასაციო სასამართლოს შეფასება-განმარტების საგანს წარმოადგენს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123.1 მუხლის ბოლო წინადადებით გათვალისწინებული ქმედების - საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის მონაწილე მძღოლის მიერ შემთხვევის ადგილის მიტოვება, რომელიც განეკუთვნება ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კატეგორიას და მისი ჩადენა იწვევს კანონით გათვალისწინებულ პასუხისმგებლობას.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ზემომითითებული ნორმის ჩამოყალიბებისას, კანონმდებელმა არ განსაზღვრა თუ რა ფაქტობრივი გარემოებები, ან მათი ერთობლიობა ჩაითვლება ქმედების სამართალდარღვევად კვალიფიკაციისათვის, რაც უდავოდ საკანონმდებლო ხარვეზად უნდა შეფასდეს. ასევე, ამ საკითხს არ აწესრიგებს არც კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტი, რომელიც შეავსებდა ხარვეზს. ამგვარ ვითარებაში, დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ნორმათშემფარდებელი ადმინისტრაციული ორგანოების პრაქტიკას, თუ როგორ გამოიყენებენ აღნიშნულ ნორმას მმართველობითი ღონისძიებების განხორციელებისას. ასევე, ქვეყანაში საჯარო წესრიგისა და სამართლიანი მმართველობის უზრუნველყოფისათვის უმნიშვნელოვანესია სრულფასოვანი სასამართლო კონტროლის განხორციელება მართლმსაჯულების განმხორციელებელი სასამართლო ორგანოების მხრიდან, რომ დაცულ იქნეს კერძო და საჯარო ინტერესების პროპორციულობის პრინციპი, რათა მიღწულ იქნეს მმართველობითი სამართლის უმთავრესი მიზანი: ადმინისტრაციულმა ორგანოებმა თავიანთი საქმიანობის განხორციელებისას უზრუნველყონ ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების, კანონის უზენაესობისა და საჯარო ინტერესების დაცვა.
საქმის მასალების მიხედვით, ფაქტობრივი გარემოებებით დადგენილია:
2011 წლის 11 აგვისტოს გ. ბ-ი, კუთვნილი ,,მაზის” მარკის სატვირთო ავტომანქანის (სახელმწიფო ნომრით ..., მოსაბმელი სახელმწიფო ნომრით ...) მართვისას, ქ. თბილისში, დიღომი-10 -ის საავტომობილო გზაზე, ავტომანქანის მისაბმელზე განთავსებული კონტეინერის ზედაპირით მოედო სიმაღლეზე გამავალ გაზგამტარ მილს, რის შედეგადაც მილი გატყდა. შეჯახების შემდეგ, ვინაიდან გატეხილი მილიდან გამოდიოდა გაზი, აფეთქების თავიდან ასაცილებლად მძღოლმა ავტომანქანა გადაიყვანა შემთხვევის ადგილიდან მოშორებით, ისე რომ არ მოუნიშნავს ავტომანქანის მდებარეობა შეჯახების შემდეგ.
მოსარჩელის გამოძახების საფუძველზე საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის ადგილზე გამოცხადდა საპატრულო პოლიციის ეკიპაჟი. Pპატრულ-ინსპექტორმა გ. თ-მა გ. ბ-ის მიმართ შეადგინა საჯარიმო ქვითარი № ბდ 96448, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123-ე მუხლით გათვალისწინებული ქმედების ჩადენის ფაქტზე და დააჯარიმა მოსარჩელე 300 ლარით.
ამავდროულად, ავტომანქანა გადაყვანილ იქნა შპს ,,...” სპეციალურ დაცულ ავტოსადგომზე, სადაც იმყოფებოდა 2011 წლის 27 აგვისტომდე; ავტოსადგომიდან გამოყვანისას გ. ბ-მა გადაიხადა საფასური 302 ლარის ოდენობით.
მოსარჩელემ დაკისრებული ჯარიმა გადაიხადა 2011 წლის 31 ოქტომბერს.
საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის მთავaრი სამმართველოს 2011 წლის 2 ნოემბრის №¹ბდ96448 დადგენილებით გ. ბ-ს აეკრძალა მართვის უფლება 24 თვის ვადით, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 290.1 მუხლით გათვალისწინებული საურავისა და საჯარიმო თანხის გადახდის ვადის დარღვევის მოტივით.
აღნიშნულზე გ. ბ-მა ადმინისტრაციული საჩივარი შეიტანა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტში, რომლის 2011 წლის 21 ნოემბრის ¹20/7-1451 გადაწყვეტილებით საჩივარი არ დაკმაყოფილდა (იხ. ს.ფ. 27; 28-29; ტ.2 ).
საქმის მასალებით დადგენილია, რომ გ. ბ-ის მართვის ქვეშ მყოფი ავტომანქანის სიმაღლე ზუსტად თავსდება კანონით დადგენილ პარამეტრებში და იგი არ აღემატება 4 მ-ს, ხოლო ჰაერში გამავალი მილი, რომლის სიმაღლე უნდა ყოფილიყო არანაკლებ 5 მეტრისა, ნორმიდან დაშვებულია 108 სმ-ით (იხ. აზომვის აქტი. ს.ფ. 36-37, ტ.I).
მოსარჩელემ სადავო გახადა ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევის ჩადენის ფაქტი, მიიჩნია, რომ ოქმში აღწერილi ფაქტობრივი გარემოებები, კერძოდ, საჯარიმო ქვითარში დაჯარიმების საფუძვლად მითითებული მიზეზი და სამართლებრივ საფუძვლად მითითებული ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123.1 მუხლი ურთიერთწინააღმდეგობაშია. ოქმში მითითებული რომ თითქოს მან ვერ უზრუნველყო საგაბარიტო სიმაღლის უსაფრთხოება და ამიტომ შეეჯახა ჰაერში გამავალ მილს, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123.1 მუხლით გათვალისწინებულ დასჯად ქმედებას არ განეკუთვნება.
საკასაციო სასამართლო წინამდებარე საქმის განხილვისას ეყრდნობა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2007 წლის 25 დეკემბრის გადაწყვეტილებაში ადმინისტრაციულ saqmeზე #bs-626-596(k-07) ზ. ნ-ის სარჩელისა გამო, მოპასუხის _ თბილისის საპატრულო პოლიციის მიმართ, ჩამოყალიბებულ სამართლებრივ შეფასებებსა და დასკვნებს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა გამოვლენისა და ადმინისტრაციული სახდელის შეფარდების კანონიერებასთან მიმართებით, კერძოდ:
„ადმინისტრაციული სამართალდარღვევები საქართველოში მოწესრიგებულია საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსით, რომელიც განსაზღვრავს, თუ რომელი მოქმედება ან უმოქმედობა წარმოადგენს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევას, რომელი ადმინისტრაციული სახდელი, რომელი ორგანოს (თანამდებობის პირის) მიერ და რა წესით შეიძლება განესაზღვროს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევის ჩამდენს.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსი თავისი იურიდიული ბუნებით რეპრესიული ტიპის საკანონმდებლო აქტია, აღნიშნულისაგან პრინციპულად განსხვავებული ანუ ადმინისტრაციასთან მიმართებაში მოქალაქეთა უფლებებზე დაფუძნებულ კანონმდებლობას წარმოადგენს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსი, რომლის მიზანია უზრუნველყოს ადმინისტრაციული ორგანოების მიერ ადამიანის უფლებების და თავისუფლებების, საჯარო ინტერესებისა და კანონის უზენაესობის დაცვა. ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსი ადგენს განსაზღვრულ ფორმალურ წესს ადმინისტრაციული ორგანოსათვის, რომელიც დაცული უნდა იქნეს ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემისას.
ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა თაობაზე ადმინისტრაციულ სამართლებრივი აქტების გამოცემისას მათი სამართლებრივი სპეციფიკიდან გამომდინარე, გამოიყენება ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსით განსაზღვრული პროცედურა.
საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის საფუძველზე გამოცემულ კანონქვემდებარე ნორმატიულ-ადმინისტრაციულ სამართლებრივი აქტის საქართველოს შს მინისტრის 2005 წლის 4 აგვისტოს №792 ბრძანებით დამტკიცებულ ,,ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა ოქმის, საჯარიმო ქვითრისა და სატრანსპორტო საშუალების მისთვის დროებითი ნებართვის ფორმირების დამტკიცების, მათ შევსებასა და ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა საქმის განმხილველ ორგანოში წარდგენის წესის შესახებ~ მე-3 მუხლი განსაზღვრავს საჯარიმო ქვითრის შევსების შესაძლებლობას და წესს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსით გათვალისწინებულ იმ შემთხვევებში, როცა კოდექსის შესაბამისი მუხლით ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა ითვალისწინებს ჯარიმას, სამართალდარღვევა არ საჭიროებს ადმინისტრაციულ გამოკვლევას, ხოლო საამისოდ უფლებამოსილი პირი ადგილზე განიხილავს სამართალდარღვევათა საქმეს და დამრღვევს ადგილზე შეუფარდებს სახდელს, მიუხედავად იმისა, დამრღვევი ეთანხმება თუ არა მის მიმართ გამოყენებულ პასუხისმგებლობის ზომას. ამავე ბრძანების მე-5 მუხლის მე-2 პუნქტის ,,კ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულია სამართალდარღვევის უფლება, სურვილის შემთხვევაში საჯარიმო ქვითრის I ნაწილს დაურთოს ახსნა-განმარტება და შენიშვნები, სადაც კეთდება სათანადო ჩანაწერი.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის გამოვლენა და მის თაობაზე გადაწყვეტილების მიღება სპეციფიკურ მმართველობის საქმიანობას წარმოადგენს. სამართალდარღვევის გამოვლენა იურიდიული ფაქტის დადგენა-დაფიქსირებას ნიშნავს, რაც შესაბამის იურიდიულ შედეგს იწვევს. ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის თაობაზე მიღებული გადაწყვეტილება არსებითად განსხვავდება სხვა მმართველობით სფეროებში მიღებული გადაწყვეტილებისაგან. უპირველესად, მისი მომზადების და გამოცემის პროცედურის თვალსაზრისით.
ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის IV თავის მიხედვით გამოცემული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი უნდა პასუხობდეს ამავე კოდექსით განსაზღვრულ ადმინისტრაციული წარმოებისათვის (შესაბამისი სახით) დადგენილ წესს. კოდექსით გათვალისწინებულია ადმინისტრაციული წარმოების პროცედურა, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსი შეიცავს ადმინისტრაციული წარმოების განსაკუთრებულ სახეს ადმინისტრაციული სანქციების დადებასთან დაკავშირებით. ამდენად, მატერიალურ-სამართლებრივი თვალსაზრისით კანონმდებელი ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა და ზოგად ადმინისტრაციულ კოდექსებში ადმინისტრაციული წარმოების განსხვავებულ სახეს, განსხვავებულ პროცედურას ამკვიდრებს, მმართველობითი ფუნქციის სპეციფიკიდან გამომდინარე.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ დოქტრინის მიხედვით ყოველი პროცესუალური კანონმდებლობა აირეკლავს და ითვალისწინებს შესაბამისი დარგის მატერიალური კანონმდებლობის ინსტიტუტებს, პრინციპებს, მიზანს. ადმინისტრაციულ მართლმსაჯულების მეშვეობით პირი ახდენს თავის სუბიექტური უფლების სასამართლოსადმი მიმართვის შესაძლებლობის რეალიზაციას, ხოლო სასამართლო ამოწმებს ადმინისტრაციის მოქმედების კანონიერებას.
ყოველი კონკრეტული საქმის გადაწყვეტა სასამართლოში დაკავშირებულია გარკვეული ფაქტების დადგენასთან. ფაქტების დადგენის აუცილებლობა განპირობებულია იმით, რომ სასამართლო იხილავს და წყვეტს მხარეთა შორის წარმოქმნილ დავებს, რომლებიც სამართლით რეგულირებულ ურთიერთობებიდან წარმოიშობიან. სამართლებრივი ურთიერთობა კი შეიძლება აღმოცენდეს, განვითარდეს ან შეწყდეს მხოლოდ იურიდიული ფაქტების საფუძველზე. ე.ი. ისეთი ფაქტების საფუძველზე, რომლებსაც სამართლის ნორმა უკავშირებს გარკვეულ იურიდიულ შედეგს“.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ გასაჩივრებული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი - საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის მთავარი სამმართველოს 2011 წლის 11 აგვისტოს №ბდ 967448 საჯარიმო ქვითარი, როგორც კანონსაწინააღმდეგო, ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.1. მუხლის შესაბამისად ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი, შემდეგ გარემოებათა გამო: 1.სადავო აქტში აღწერილი ფაქტობრივი გარემოებები, კერძოდ, ოქმში მითითებული, რომ „გ. ბ-მა ვერ უზრუნველყო საგაბარიტო სიმაღლის უსაფრთხოება და შეეჯახა ჰაერში გამავალ მილს“, არ ჰპოვებს დადასტურებას საქმის მასალებით, პირიქით, დადგენილია, რომ გ. ბ-ის მართვის ქვეშ მყოფი ავტომანქანის სიმაღლე ზუსტად თავსდება კანონით დადგენილ პარამეტრებში და იგი არ აღემატება 4 მ-ს, ხოლო ჰაერში გამავალი გაზის მილი, რომლის სიმაღლე საქართველოს ეკონომიკური განვითარების მინისტრის 2010 წლის 14 აპრილის¹ №1-1/525 ბრძანების მიხედვით უნდა ყოფილიყო არანაკლებ 5 მეტრისა, ნორმიდან დაშვებულია 108 სმ-ით. amდენად, აქტში დაფიქსირებული ფაქტობრივი გარემოება არ ემყარება შემთხვევის ადგილზე საქმის გარემოებების ყოველმხრივ და ობიექტური გამოკვლევას, დადგენასა და შეფასებას, შესაბამისად, ნორმათშეფარდების ფუნქცია განხორციელებულია სრულიად კანონსაწინააღმდეგოდ, ვინაიდან ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123.1 მუხლით გათვალისწინებულ დასჯად ქმედებასთან მას საერთო არა აქვს.
2. აქტში აღწერილი მეორე ფაქტობრივი გარემოება - „მძღოლმა ავტომანქანა შეჯახების ადგილიდან თვალთახედვიდან ყავდა გაყვანილი“ /ციტირებულია. იხ.ს.ფ. 10. ტ. 1/, რაც შესაძლებელია მიჩნეულ იქნეს ადმინისტრაციულ სამარ-თალდარღვევათა კოდექსის 123.1. მუხლის შეფარდების საფუძვლად, ექვემდე-ბარება სამართლებრივ შეფასებას, თუ რამდენად კანონიერად დაკვალიფიცირდა კონკრეტული ქმედება ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევად.
საკასაციო სასამართლო ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის მე- 10-ე მუხლის, რომელშიც დეფინირებულია ადმინისტრაციული სამართალდარღვე-ვის ცნება, განმარტავს: ქმედება, რომლითც გამოხატულია პოზიტიური თუ ნეგატიური ფორმით, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევად (გადაცდომად) კვალიფიცირდება თუ სახეზეა შემდეგი ერთობლიობა: სახელმწიფო ან საზოგადოებრივი წესრიგის, საკუთრების, მოქალაქეთა უფლებებისა და თავისუფლებების, მმართველობის დადგენილი წესის ხელმყოფი მართლსაწინააღმდეგო, ბრალეული (განზრახი ან გაუფრთხილებელი) მოქმედება ან უმოქმედობა, რომლისთვისაც კანონმდებლობით გათვალისწინებულია ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა. ამავე კოდექსით განსაზღვრულია ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის გამომრიცხველი გარემოებები:
1. ადმინისტრაციული ქმედუნარიანობა /მუხლი 13. / ;
2. აუცილებელი მოგერიება /მუხლი 18./ ;
3. უკიდურესი აუცილებლობა /მუხლი 19. /;
4. შეურაცხადობა /მუხლი 20. /.
ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის 2341 მუხლით განისაზღვრა ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის სამართალდარღვევის ჩადენის ადგილზე განხილვის წესი, კერძოდ: ,,ამ კოდექსით გათვალისწინებულ შემთხვევებში საქმის განხილვა შესაძლებელია სამართალდარღვევის ჩადენის ადგილზე, რაც გულისხმობს საქმის ყოველმხრივ, სრულ და ობიექტურ გამორკვევას, მის გადაწყვეტას საქართველოს კანონმდებლობასთან ზუსტი შესაბამისობით, ადგილზე ადმინისტრაციული სახდელის დადებას და საჯარიმო ქვითრის ჩაბარებას დამრღვევისათვის.“
ადმინისტრაციული სახდელის შემფარდებელი ადმინისტრაციული ორგანოების მიერ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის შემთხვევის გამოვლენისას საქმის ფაქტობრივი გარემოებების გამოკვლევა, დადგენა, შემთხვევის მონაწილის სამართალდამრღვევად მიჩნევა, ადეკვატური სამართლებრივი კვალიფიკაციის მოხდენა და სამართალდამრღვევისთვის სანქციის შეფარდება აუცილებლად მოიცავს ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის გამომრიცხველი გარემოებების, ისევე, როგორც ადმინისტრაციული სამართალდარღვევისათვის პასუხისმგებლობის შემამსუბუქებელ ან დამამძიმებელ გარემოებათა გამოკვლევა-დადგენასა და შეფასებას. სწორედ, ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის გამომრიცხველი გარემოებების არარსებობის პირობებში შეიძლება პირს შეეფარდოს ადმინისტრაციული სახდელი, რომლის დადების ზოგადი წესების თანახმად, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევისათვის სახდელი დაედება იმ ნორმატიული აქტით დაწესებულ ფარგლებში, რომელიც ითვალისწინებს პასუხისმგებლობას ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევისათვის ამ კოდექსის და ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა შესახებ სხვა აქტების ზუსტი შესაბამისობით /მუხლი 33. 1/.
ხოლო, ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით სახდელის დადებისას შეფასების საგანს წარმოადგენს - ჩადენილი სამართალდარღვევის ხასიათი, დამრღვევის პიროვნება, მისი ბრალის ხარისხი, ქონებრივი მდგომარეობა, პასუხისმგებლობის შემამსუბუქებელი და დამამძიმებელი გარემოებანი.
აღნიშნული ნორმის საფუძველზე საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევისათვის სახდელის დადება უნდა განხორციელდეს ადმინისტრაციული სამართლის უმნიშვნელოვანესი პრინციპის -კანონიერების პრინციპის ზედმიწევნით დაცვის საფუძველზე.
ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 5.1. მუხლში რეგლამენტირებულია ადმინისტრაციული ორგანოს უფლებამოსილების განხორციელების სავალდებულო პრინციპი _ უფლებამოსილების განხორციელება კანონის საფუძველზე და მის შესაბამისად, რაც გულისხმობს, რომ ადმინისტრაციულ ორგანოს ეკრძალება კანონმდებლობის მოთხოვნის საწინააღმდეგოდ განახორციელოს რაიმე მოქმედება.
აღნიშნული პრინციპი პირდაპირ გამომდინარეობს სამართლებრივი სახელწიფოს პრინციპიდან, რომელიც პირველ რიგში გულისხმობს სახელმწიფოს ვალდებულებას -სამართლებრივი ნორმის სიცხადის და სამართლებრივი შედეგების განჭვრეტადობის უზრუნველყოფის თაობაზე. მოცემულ შემთხვევაში, სადავო აქტში გამოყენებული სამართლებრივი ნორმა არ განსაზღვრავს თუ რა ფაქტობრივი გარემოებები, ან მათი ერთობლიობა ჩაითვლება ქმედების სამართალდარღვევად კვალიფიკაციისათვის, რაც პრობლემატურს ხდის მისი შეფარდების კანონიერებასა და სამართლიანობას.
აღნიშნულ საკითხზე მსჯელობისას საკასაციო სასამართლო ეყრდნობა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 21 ივლისის გადაწყვეტილებაში ადმინისტრაციულ საქმეზე #ბს-906-192-(კ-05) დ. ა-ის სარჩელისა გამო, მოპასუხის _ საქართველოს სოციალური დაზღვევის ერთიანი სახელმწიფო ფონდის მიმართ, ჩამოყალიბებულ სამართლებრივ შეფასებებსა და დასკვნებს, კერძოდ, ,,სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპი უზრუნველყოფს სამართლებრივ ნდობას, რაც თავის მხრივ, მოითხოვს კანონის ნორმების სიცხადეს. კანონმდებლობის `არაწინააღმდეგობრიობის~ პრინციპი კი განაპირობებს კანონმდებლობას, როგორც ჰარმონიულ ურთიერთობას, რომელიც თავისუფალი იქნება შიდა წინააღმდეგობისაგან. სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპი აწესებს კანონის ნორმების ერთმანეთთან ისე შეხამების ვალდებულებას, რომ ესა თუ ის მოქალაქე არ აღმოჩნდეს დაუცველი ურთიერთსაწინააღმდეგო მოვალეობისაგან. კანონშემოქმედებითი საქმიანობის განხორციელებისას კანონმდებელი შეზღუდულია ნორმატიული, სოციალური, ლოგიკური, ენობრივი და სხვა ხასიათის შეზღუდვებით, კერძოდ, კანონმდებლის ნორმატიული შეზღუდვა კონსტიტუციიდან და სამართლებრივი სისტემის კონსტიტუციით დაცულ ნორმათა კომპლექსიდან გამომდინარეობს.”
აღნიშნულთან დაკავშირებითANსაკასაციო სასამართლო ასევე ეყრდნობა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს - საქმეზე მ. ნ-ე და სხვები საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს პრეზიდენტის წინააღმდეგ 2007 წლის 26 ოქტომბრის გადაწყვეტილებაში #2/2-389 ჩამოყალიბებულ განმარტებებს:
,,საკონსტიტუციო სასამართლომ ხარისხის მიხედვითაც უნდა შეაფასოს სადავო ნორმები. თუ სასამართლო დაადგენს, რომ სადავო ნორმა უხარისხოა, დადგინდება კონკრეტული უფლების დარღვევაც. ხარისხის თვალსაზრისით კანონს წაეყენება გარკვეული მოთხოვნები - ის უნდა იყოს ხელმისაწვდომი, განჭვრეტადი, არ იძლეოდეს ძალაუფლების ბოროტად გამოყენების შესაძლებლობას“
,,დარღვეულია სამართლებრივი უსაფრთხოების პრინციპი, რომელიც, თავის მხრივ, გამომდინარეობს სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპიდან და გულისხმობს, რომ ნორმა უნდა იყოს ნათელი და განსაზღვრულობის მოთხოვნებთან შესაბამისი. ადამიანს უნდა შეეძლოს ზუსტად გაარკვიოს, თუ რას მოითხოვს მისგან კანონმდებელი და მიუსადაგოს ამ მოთხოვნას თავისი ქცევა. საკონსტიტუციო სასამართლომ, კონსტიტუციის სხვადასხვა ნორმებთან სადავო ნორმების შესაბამისობის ანალიზისას, უნდა დაადგინოს, ხომ არ გამოუწვევია უფლების დარღვევა ნორმის განუსაზღვრელობას.”
საკასაციო სასამართლოს შეფასებით, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123.1 მუხლის ბოლო წინადადებით გათვალისწინებული ქმედების - საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის მონაწილე მძღოლის მიერ შემთხვევის ადგილის მიტოვება, სამართალდარღვევად დადგენა ვერ პასუხობს სამართლის ნორმის სიცხადის, განჭვრეტადობის, განსაზღვრულობის მოთხოვნებთან შესაბამისობის სტანდარტს, რის გამოც ნორმის გამოყენება-განმარტება ნორმათშემფარდებელი ორგანოების მხრიდან შესაძლებელია უკიდურესად ფართო და გაუმართლებელი დისკრეციის საფრთხის შემცველი აღმოჩნდეს. აღნიშნულის პრევენციისთვის აუცილებელია სასამართლო ორგანოებმა სამართლის ნორმის ინტერპრეტაციის უფლებამოსილებაზე დაყრდნობით დაადგინონ ნორმის ლოგიკური გამოყენება-განმარტების ფარგლები.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123.1 მუხლის ბოლო წინადადებით გათვალისწინებული ქმედების - საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის მონაწილე მძღოლის მიერ შემთხვევის ადგილის მიტოვება, განხილული უნდა იქნეს საგზაო-სატრანსპორტო კანონმდებლობის მოთხოვნების კონტექსტში, კერძოდ, 1999წლის 28 მაისის საქართველოს კანონის “საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების შესახებ” მე-20 მუხლით დადგენილია მძღოლის ზოგადი მოვალეობები, საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის მონაწილე მძღოლის ქცევის სტანდარტი განსაზღვრულია ამავე მუხლის მე-7-ე პუნქტით, რომლის მიხედვით: ა) დაუყოვნებლივ გააჩეროს (არ დაძრას ადგილიდან) სატრანსპორტო საშუალება, ჩართოს საავარიო მაშუქი სიგნალიზაცია.
დ) სავალი ნაწილის გათავისუფლების, დაშავებულის საკუთარი სატრანსპორტო საშუალებით სამკურნალო დაწესებულებაში მიყვანის აუცილებლობის შემთხვევაში, მოწმეთა თანდასწრებით, Dწინასწარ დააფიქსიროს სატრანსპორტო საშუალების მდგომარეობა, შემთხვევასთან დაკავშირებული ნაკვალევი და საგნები, მიიღოს ყველა საჭირო ზომა მათი შენარჩუნებისა და შემთხვევის ადგილის შემოსაზღვრისათვის.
აღსანიშნავია, რომ არც მოცემული ნორმატიული აქტი არ განსაზღვრავს მძღოლის მიერ შემთხვევის ადგილის მიტოვების კვალიფიკაციის განმსაზღვრელ გარემოებებს. ამგვარ ვითარებაში, როგორც ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123.1 მუხლის ბოლო წინადადების, ასევე, კანონის “საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების შესახებ” მე-20 მუხლის მე-7-ე პუნქტის ა) ქვეპუნქტის მძღოლისთვის შეფარდება უნდა გამომდინარეობდეს საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების მიზნებიდან და ეფუძნებოდეს ობიექტურად გამოკვლეულ და დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს.
1999 წლის 28 მაისის საქართველოს კანონის “საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების შესახებ” მე-20 მუხლის მე-7-ე პუნქტის ა) და დ) ქვეპუნქტებით –დადგენილი მოთხოვნები – მიზნად ისახავს და უზრუნველყოფს საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის ფაქტების ზუსტ და უტყუარად დაფიქსირებას, მონაწილეთა ბრალეულობის ხარისხის განსაზღვრას, დაშავებულის დახმარებას.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ მითითებული ნორმებით კანონმდებელი საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის მონაწილე მძღოლს, ავალებს რა შემთხვევის ადგილის ფაქტების ფიქსაციას, განიხილავს მას, როგორც საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის ობიექტური გამოკვლევისა და კვალიფიკაციის კანონიერების უზრუნველყოფის კეთილსინდისიერ თანამონაწილედ, რაც საპოლიციო ორგანოების საქმიანობისა და საჯარო წესრიგისა და კანონიერების დაცვაში ხელშეწყობას მოიცავს. თუმცა, ეს არ გამორიცხავს საგამონაკლისო, ატიპიურ საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის არსებობას და მათ მიმართ იდენტური მიდგომები შესაძლებელია გაუმართლებელი აღმოჩნდეს.
განსახილველ შემთხვევაში, საკასაციო სასამართლოს შეფასებით, სწორედ ამგვარ არაორდინალურ საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევას ჰქონდა ადგილი, ხოლო პოლიციის მოხელის სტანდარტულმა მიდგომამ, საბოლოოდ უკანონო და დაუსაბუთებელი გადაწყვეტილების მიღება განაპირობა. საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 123.1 მუხლის ბოლო წინადადებით გათვალისწინებული ქმედების - მონაწილე მძღოლის მიერ შემთხვევის ადგილის მიტოვება, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კატეგორიად უნდა დაკვალიფიცირდეს მძღოლის მოქმედების არაკეთილსინდისიერების, საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის ობიექტური გამოკვლევისა და კვალიფიკაციის კანონიერების უზრუნველყოფის, როგორც საჯარო ფუნქციის განხორციელებაში თანამონაწილეობის, თავის არიდების ობიექტურად დადასტურების პირობებში. მძღოლის მოქმედების შეფასებისას შესწავლილი და გამოკვლეული უნდა იქნეს ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის გამომრიცხველი გარემოებების არსებობის ფაქტები. რა ამოძრავებდა მძღოლს შემთხვევის ადგილის მიტოვებისას, ჰქონდა თუ არა ადგილი იმგვარ ობიექტურ გარემოებას, რა შემთხვევაშიც შეიძლება გამოირიცხოს მისი ბრალეულობის საკითხი, რამდენადაც პირის ბრალის გარეშე ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის შემადგენლობა სახეზე არ არის.
მოცემულ შემთხვევაში, ქვემდგომმა სასამართლოებმა ისე შეაფასეს კანონიერად საპოლიციო ორგანოს მიერ გ. ბ-ის ადმინისტრაციულ სამარ-თალდამრღვევად მიჩნევის საკითხი, რომ ვერ დაასაბუთეს, თუ რაში გამოიხატა მისი ბრალეულობა, ობიექტურად არ იქნა გამოკვლეული და შეფასებული შემთხვევის ადგილზე არსებული ვითარება, ფაქტობრივი გარემოებები, კერძოდ, რა მიზეზებმა განაპირობა მძღოლის მიერ სატრანსპორტო საშუალების შემთხვევის ადგილიდან გადაყვანა. საქმის მასალებით უტყუარადაა დადგენილი, რომ მძღოლს გ. ბ-ს საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის ადგილი არ მიუტოვებია, იგი დაელოდა პოლიციის მისვლას ადგილზე. სიზუსტისთვის უნდა აღინიშნოს, რომ ,,ადგილი დატოვა” სატრანსპორტო საშუალებამ მეორე (სათადარიგო) მძღოლის მეშვეობით. სასამართლოებს არ შეუფასებიათ, რომ გ. ბ-ის მართვის ქვეშ მყოფი სატრანსპორტო საშუალების შემთხვევის ადგილიდან გადაყვანა იყო თუ არა გამოწვეული მომეტებული საფრთხის - ბუნებრივი გაზის გაჟონვის შესაძლო შედეგების (მაგ, აალება, აფეთქება და სხვა მსგავსი) თავიდან ასაცილებლად. შეეძლო თუ არა მძღოლს ამგვარ ექსტრემალურ ვითარებაში ობიექტურად განესაზღვრა მომეტებული საფრთხის მასშტაბი, მისი გადაწყვეტილება – განერიდებინა მატერიალური ქონება, სატრანსპორტო საშუალება მისი განადგურების, დაზიანების რისკის ზონიდან, გამომდინარეობდა მატერიალური ზიანის თავიდან აცილების, თუ შემთხვევის ადგილის ფაქტობრივი გარემოებების შეცვლის მიზნიდან. მძღოლის მოქმედების მიზნის განსაზღვრა უნდა დაემყაროს კონკრეტული საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის მონაწილის როლის გამორკვევასა და შეფასებას. Dდადასტურებულია, რომ შეჯახება გამოიწვია არა მძღოლის მიერ საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების წესების, არამედ, ჰაერში გამავალი გაზის მილის სიმაღლის ნორმატიულად - საქართველოს ეკონომიკური განვითარების მინისტრის 2010 წლის 14 აპრილის¹ №1-1/525 ბრძანებით განსაზღვრული სტანდარტის დარღვევამ.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ 1999 წლის 28 მაისის საქართველოს კანონის ,,საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების შესახებ” მე-20 მუხლის მე-7 პუნქტის ა)ქვეპუნქტის დანაწესის – მძღოლის ვალდებულების - დაუყოვნებლივ გააჩეროს (არ დაძრას ადგილიდან) სატრანსპორტო საშუალება, მიზანს წარმოადგენს საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის ფაქტების ზუსტი და უტყუარად დაფიქსირება, მონაწილეთა ბრალეულობის ხარისხის განსაზღვრა. მაშინ, როცა განსახილველი საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის ფაქტების დაფიქსირებისთვის ავტო-სატრანსპორტო საშუალების გადაყვანა არ წარმოადგენდა ხელშემშლელ ან დამაბრკოლებელ გარემოებას, რამდენადაც შეჯახება მოხდა არა სხვა ავტო-სატრანსპორტო საშუალებასთან, არამედ, ჰაერში გამავალი გაზის მილთან. ასეთ ვითარებაში, მოხელე-პოლიციელის გამოსაკვლევ ფაქტებს სამართალდამრღვევის გამოსავლენად წარმოადგენს მილის და ავტო-სატრანსპორტო საშუალების სიმაღლის აზომვა მათი კანონით განსაზღვრულ სტანდარტებთან შესაბამისობის დადგენის მიზნით. აღნიშნული პროცედურული მოქმედება ფაქტების მოპოვება-გამოკვლევის მეშვეობით, მიუხედავად მძღოლის თხოვნისა, მოხელე-პოლიციელს საერთოდ არ შეუსრულებია, სადავო აქტში ამგვარი რამ ასახული არ არის. ამდენად, ამ არასტანდარტული საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის მიმართ მოხელე პოლიციელმა გამოიყენა სტანდარტული, ორ ან რამდენიმე ავტო-სატრანსპორტო საშუალებების შეჯახებისთვის დამახასიათებელი ფაქტების გამოკვლევა-შეფასების მიდგომა, რაც სავსებით ლოგიკურად არაკანონზომიერი და გაუმართლებელია, არსებითად, თვისობრივად სხვა ტიპის საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის გამოსაკვლევად.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის 123.1 მუხლის ბოლო წინადადებით გათვალისწინებული ქმედების კვალიფიკაციისათვის პრინციპულია, გაირკვეს ნორმის ფუნქცია, რათა სამართალშეფარდების მომენტში სანქციამ შეასრულოს ნორმის შექმნის მიზანი.
საკასაციო სასამართლო მითითებული ნორმის ნამდვილი შინაარსის ანალიზიდან გამომდინარე, განმარტავს, რომ საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის მონაწილე მძღოლის მიერ შემთხვევის ადგილის მიტოვების სამართალდარღვევად მიჩნევის და მისი სანქცირების დადგენით, კანონმდებელი პასუხობს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის კოდექსის 1-ლი მუხლით განსაზღვრული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევების შესახებ საქართველოს კანონმდებლობის ამოცანებს, რომლის მიხედვით ასეთს წარმოადგენს: ,,მმართველობის დადგენილი წესის, სახელმწიფო და საზოგადოებრივი წესრიგის დაცვა, სამართალდარღვევათა თავიდან აცილების უზრუნველყოფა, მოქალაქეთა აღზრდა საქართველოს კონსტიტუციის, მოქალაქეთა უფლებების, პატივისა და ღირსების, საერთო ცხოვრების წესების პატივისცემის, დაკისრებულ მოვალეობათა შესრულების სულისკვეთებით“.
ავტოსაგზაო-შემთხვევის მონაწილე მძღოლის მიერ შემთხვევის ადგილის მიტოვება სწორედ რომ ეწინააღმდეგება ქვეყანაში საჯარო წესრიგს, წარმოადგენს საერთო ცხოვრების წესების უპატივცემულობას, ხელს უშლის კანონიერების დაცვასა და განმტკიცებას.
აღნიშნული სამართალდარღვევის კვალიფიკაცია და მისი შეფარდება პირისთვის, შეუძლებელი და შესაბამისად, კანონსაწინააღმდეგო იქნება პირის ბრალეულობის განსაზღვრის გარეშე. საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ნორმათშემფარდებელმა ორგანოებმა, კონკრეტულად მოხელე-პოლიციელებმა სამართალშეფარდების პროცესში უნდა გამოიკვლიონ და დაადგინონ შემთხვევის ადგილის მიტოვებისას მძღოლის ბრალეულობის (განზრახვა ან გაუფრთხილებლობა) საკითხი.საკასაციო სასამართლო ლოგიკურად მიიჩნევს, რომ მონაწილე მძღოლის ქმედება შესაძლებელია ამგვარად დაკვალიფიცირდეს იმ შემთხვევაშიც, როცა თავად ადგილზე რჩება, მაგრამ ავტო-სატრასპორტო საშუალებას შეუცვლის ადგილმდებარეობას (გადაყენებს, გაარიდებს ან სხვა ამგვარი), თუკი იგი ამას ჩაიდენს ბრალეულად (განზრახ ან გაუფრთხილებლად), ე.ი. როცა ის შეგნებით მოქმედებს/უმოქმედობს ან ქარაფშუტულად ვარაუდობს ან არ ითვალისწინებს, თუმცა უნდა გაეთვალისწინებინა და შეეძლო კიდეც გაერთვალისწინებინა თავისი მოქმედების/უმოქმედობის მავნე შედეგების დადგომის შესაძლებლობა.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ პირის ბრალეულობის საკითხის გამორკვევა, შეფასება, დადგენა უმნიშვნელოვანესი და ურთულესი სამართლებრივი ღონისძიებაა, რის გამოც ნორმათშემფარდებელი მოხელე პოლიციელები აღჭურვილნი უნდა იყვნენ საფუძვლიანი იურიდიული ცოდნით, მაღალ დონეზე უნდა ფლობდნენ ფაქტობრივ გარემოებათა გამოკვლევის, დადგენის ტექნიკას, შესაბამის აუცილებელ სათანადო უნარ-ჩვევებს. აღნიშნულის მისაღწევად საქართველოს საპოლიციო ორგანოებმა უნდა გაატარონ მასშტაბური სამართლებრივი, ტექნიკური, პროფესიული სწავლების ინტენსიური ღონისძიებები, რათა თავიდან იქნას აცილებული საპოლიციო ფუნქციების არაჯეროვანი შესრულება, რაც ადამიანის უფლებების დარღვევის მიზეზი ხდება.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ არც ზემდგომ ადმინისტრაციულ ორგანოს და არც სასამართლოებს საერთოდ არ უმსჯელიათ გ. ბ-ის მოქმედების კვალიფიკაციისას ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის მე-19 მუხლით დადგენილი ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის გამომრიცხველი გარემოების - უკიდურესი აუცილებლობის თაობაზე, აღნიშნულთან დაკავშირებით, როგორც ადმინისტრაციული საჩივრის, ისე სარჩელისა და აპელაციის მოტივები დატოვებულია უპასუხოდ, სამართლებრივი მსჯელობისა და შეფასების გარეშე, რითაც დარღვეულია ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის XIII თავის, ხოლო სამართალწარმოებისას ადმინისტრაციული და სამოქალაქო საპროცესო კანონმდებლობის პრინციპები და ნორმები.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ გ. ბ-ის სარჩელი დასაბუთებული და საფუძვლიანია, სადავო აქტი გამოცემულია საქმის გარემოებათა სრულყოფილი გამოკვლევისა და შეფასების გარეშე, რამდენადაც ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ სპეციფიური ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარების დროს საქმის ფაქტობრივი გარემოებები არ იქნა მოკვლეული ჯეროვნად. შესაბამისად, საქმის გარემოებების გამოკვლევა ჩატარებულია არასრულყოფილად. სადავო სამართალურთიერთობისთვის შეფარდებული სამართლის ნორმა არ შეესაბამება საქმის ფაქტობრივ გარემოებებს, რის გამოც სადავო აქტი კანონსაწინააღმდეგოა.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, ასევე კანონსაწინააღმდეგოა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის მთავარი სამმართველოს 2011 წლის 9 სექტემბრის 20/26-7-8-1109 გადაწყვეტილება. ზემდგომი ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ ადმინისტრაციული საჩივრის გადაწყვეტისას დარღვეულია ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის XIII თავის მოთხოვნები, რის გამოც იგი ექვემდებარება ბათილად ცნობას ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.1. მუხლის საფუძველზე.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის დასაბუთების კანონისმიერი ვალდებულება განპირობებულია იმ გარემოებით, რომ ადმინისტრაციული ორგანო შებოჭოს სამართლით და მოაქციოს თვითკონტროლის ფარგლებში, რამდენადაც გადაწყვეტილების მიღება უნდა ეფუძნებოდეს კონკრეტულ გარემოებებს და ფაქტებს, სწორედ რომელთა შეფასებასაც ადმინისტრაციული ორგანო მიჰყავს საკითხის ამა თუ იმ გადაწყვეტამდე, კერძოდ, სწორედ კონკრეტული ფაქტები და საქმის გარემოებები განსაზღვრავს გადაწყვეტილების იურიდიულ შედეგს და არა პირიქით.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, მიუხედავად იმისა, რომ ზემდგომმა ადმინისტრაციულმა ორგანომ - საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის მთავარმა სამმართველომ ჩაატარა რიგი პროცედურული მოქმედებები ფაქტობრივი გარემოებების გამოსაკვლევად, სადავო აქტში არ არის მითითებული კონკრეტული გარემოებები, ფაქტები, რომელთა შეფასებისა და გამოკვლევის საფუძველზეც გამოიცა, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სადავო ადმინისტრაციული აქტის გამოცემისას მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ დარღვეულ იქნა ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით ადმინისტრაციული აქტის გამოსაცემად ადმინისტრაციული წარმოებისათვის დადგენილი მოთხოვნები, კერძოდ, ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 96.1. მუხლის თანახმად, ცალსახად არის განსაზღვრული ადმინისტრაციული ორგანოს ვალდებულება, ადმინისტრაციული წარმოებისას გამოიკვლიოს საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ყველა გარემოება და გადაწყვეტილება მიიღოს ამ გარემოებათა შეფასებისა და ურთიერთშეჯერების საფუძველზე, ამავე მუხლის მეორე ნაწილის შესაბამისად, დაუშვებელია ადმინისტრაციული აქტის გამოცემას საფუძვლად დაედოს ისეთი გარემოება ან ფაქტი, რომელიც კანონით დადგენილი წესით არ არის გამოკვლეული. კონკრეტულ შემთხვევაში, კანონმდებლობის აღნიშნული მოთხოვნები უგულებელყოფილ იქნა სადავო გადაწყვეტილების გამოცემისას, რამდენადაც ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებული იყო, შეეფასებინა და ემსჯელა, ადმინისტრაციული საჩივრის მოტივებზე, ხოლო არგაზიარების პირობებში დასაბუთებულად გაექარწყლებინა მათი იურიდიული უსაფუძვლობა.
ს.ფ.60-64-ზე (ტ.I) წარმოდგენილი სადავო აქტში აღწერილია გ. ბ-ის არგუმენტები, მის არაბრალეულობასთან და უკიდურესი აუცილებლობიოს ფარგლებში მოქმედების თაობაზე, რომელიც ზემდგომმა ორგანომ არ გაიზიარა, თუმცა, რა ლოგიკით და საფუძვლებით, გაუგებარია, ვინაიდან გადაწყვეტილება ასეთ მსჯელობას არ შეიცავს. ასევე, დაუსაბუთებელია მსჯელობა მძღოლის მიერ შემთხვევის ადგილის მონიშვნასთან დაკავშირებით, რადგან ზემდგომმა ორგანომაც ასევე, სტანდარტული მიდგომა გამოავლინა სრულიად ორიგინალურ შემთხვევასთან მიმართებით.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ზემდგომი ადმინისტრაციული ორგანოს ადმინისტრაციული საჩივრის განხილვა-გადაწყვეტისას გააჩნია მეტი სამართლებრივი ვალდებულება, საჩივრის მიუკერძოებლად განხილვის პირობებში ობიექტური შეფასება მისცეს ქვემდგომი ადმინისტრაციული ორგანოს გადაწყვეტილების კანონიერებას, გაანალიზოს სადავო საკითხთან მიმართებით დამკვიდრებული პრაქტიკა, უზრუნველყოს მის სისტემაში კანონიერი სამართალშეფარდების სტანდარტის შემუშავება.
საკასაციო სასამართლო დასაბუთებულად მიიჩნევს მოსარჩელის მოთხოვნას - საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის საპატრულო პოლიციის მთავარი სამმართველოს 2011 წლის 2 ნოემბრის №ბდ967448 დადგენილებისა და საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის 2011 წლის 21 ნოემბრის ¹20/7-1451 გადაწყვეტილებis ბათილად ცნობის თაობაზე, ამ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების გამოცემის სამართლებრივი საფუძვლის - საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის მთავaრი სამმართველოს 2011 წლის 11 აგვისტოს №ბდ 967448 საჯარიმო ქვითრიs, მისი გამოცემის მომენტიდან da საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის 2011 წლის 9 სექტემბრის¹20/26-7-8-1109 გადაწყვეტილებis, მისი გამოცემის მომენტიდან კანონსაწინააღმდეგოდ მიჩნევის და ბათილად ცნობის გამო.
შესაბამისად, დასაბუთებულია მოსარჩელის სხვა მოთხოვნები - საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის საპატრულო პოლიციის მთავარ სამმართველოს დაეკისროს მის სასარგებლოდ ზიანის სახით - 302 ლარის გადახდა, ასევე, გ. ბ-ს დაუბრუნდეს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის უკანონო ადმინისტრაციული აქტების საფუძველზე დაკისრებული ჯარიმა-საურავის სახით გადახდილი - 550 ლარი, როგორც გასაჩივრებული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების სამართლებრივი შედეგები, მათი გაუქმების გამო.
საკასაციო სასამართლოს ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის დამკვიდრებისთვის აუცილებლად მიაჩნია სამართლებრივი შეფასება მისცეს თბილისის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილებაში ჩამოყალიბებულ სამართლებრივ მსჯელობასა და დასკვნას, კერძოდ, სასამართლომ არ გაიზიარა მოძრაობის წესების დარღვევის არარსებობისა და აგრეთვე – სატვირთო ავტომანქანის თვალთახედვის არეში დატოვების თაობაზე მოსარჩელის ახსნა-განმარტება და განმარტა: ,,სამართალდამცავი ორგანოს წარმომადგენელს მიზანმიმართული ყურადღება ახასიათებს, რაც პროფესიული საქმიანობის შინაარსით, საკუთარი საზოგადოებრივი და მოქალაქეობრივი ვალის გაცნობიერებით არის განპირობებული. თვითმხილველ მოწმეთა ამ ჯგუფის მიერ სამართალდარღვევის შესახებ ინფორმაციის მიღება უკავშირდება მათ მიერ სამსახურებრივი მოვალეობების შესრულებას, თავიანთ პროფესიულ მოვალეობას ისინი ასრულებენ გარკვეულ გარემოებებზე, მოქმედებებზე, ობიექტებზე, ადამიანებზე გაცნობიერებულად მიზანმიმართული ყურადღების მეშვეობით. ასეთი თვითმხილველის აღქმის მაღალი ხარისხი, ჩვენების სისრულე, უკავშირდება იმას, რომ მუშაკმა წინასწარ, თუნდაც ზოგადად იცის აღსაქმელი სიტუაციის, მოვლენის არსი.
საქალაქო სასამართლოს მითითებით, იმ პირის ახსნა-განმარტება, რომლის მიმართაც მიმდინარეობს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმე შესაძლოა ნაკარნახევი იყოს დარღვევის დაფარვის, მოსალოდნელი პასუხისმგებლობისაგან თავის აცილების ან სხვა ქვენაგრძნობით, ამიტომ ასეთი პირის ჩვენება ყოველთვის უნდა შეჯერდეს საქმეზე შეკრებილ სხვა მტკიცებულებებთან.” /იხ. ს.ფ. 165-166; ტ.1)
აღნიშნული მსჯელობის შეფასებისას საკასაციო სასამართლო ეყრდნოba საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2009 წლის 30 ivnisის გადაწყვეტილებაში ადმინისტრაციულ saqmeზე # ¹ბს-1635-1589(კ-08) ნ. პ-is sarCeliსა გამო, mopasuxis _ saqarTvelos შსს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის mimarT, ჩამოყალიბებულ სამართლებრივ შეფასებებსა და დასკვნებs, რომლითაც საკასაციო სასამართლომ სამართლებრივი შეფასება მისცა თუ რამდენად კანონიერად და ადეკვატურად მიუსადაგა სააპელაციო სასამართლომ სამართლის კონკრეტული ნორმის განმარტებისას (რამდენადაც სამართლის ამ ნორმის სწორ გაგება-გამოყენებასთან დაკავშირებით ნამსჯელი აქვს საკასაციო სასამართლოს), საკასაციო სასამართლოს ჩამოყალიბებული სამართლებრივი დასკვნები განსახილველი დავის გარემოებებს, ვინაიდან აღნიშნულ საქმეზე საკასაციო პალატამ დაასკვნა, რომ საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილებით ამგვარი ,,ხელმძღვანელობა” ასევე აზარალებს მართლმსაჯულების ავტორიტეტს, ამავდროულად არსებობს ასეთის გამეორების საშიშროებაც და მოითხოვს პრევენციული ზომის (ანუ შესაბამისი განმარტების) მიღებას, რათა ქვემდგომმა სასამართლოებმა უზენაესი სასამართლოს სამართლებრივი დასკვნები მათი გაზიარების შემთხვევაში კვალიფიციურად მიუსადაგონ განსახილველ დავის გარემოებებს. კერძოდ,
საკასაციო სასამართლოm აღნიშნა, რომ: ,,სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილება პრაქტიკულად აგებულია საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2007 წლის 25 დეკემბრის გადაწყვეტილების /საქმეზე ზ. ნ-შვილის სარჩელისა გამო, მოპასუხე თბილისის საპატრულო პოლიციის მიმართ/ ძირითადი დასკვნების ციტირებაზე, კერძოდ, ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 17.2. მუხლით განსაზღვრულ მხარეებს შორის მტკიცების ტვირთის გადანაწილების თვალსაზრისით.
,,პირველი და სააპელაციო ინსტანციის სასამართლოების მიერ საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილებებში ჩამოყალიბებული სამართლებრივი შეფასებებისა და დასკვნებით ხელმძღვანელობა მოითხოვს კასაციის არსის და ამოცანების ღრმა გააზრებას, ვინაიდან კასაცია არის სამართლებრივი საშუალება, რომლის საფუძველზეც ხდება გასაჩივრებული გადაწყვეტილების შემოწმება მატერიალურ-სამართლებრივი დარღვევებისა და საპროცესო ხარვეზების /სამართლებრივი და ფაქტობრივი შემოწმება/ კუთხით. კასაციის ამოცანებია კონკრეტული დავის ფარგლებში ცალკეული პირის სამართლებრივი დაცვა, ერთიანი სასამართლო პრაქტიკის (მართლმსაჯულების) უზრუნველყოფა და სამართლის განვითარება.
საკასაციო სასამართლო ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის საფუძველზე განმარტავს, რომ კანონმდებელმა საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის წანამძღვრების დადგენით განსაზღვრა სასამართლო ხელისუფლების სისტემაში საკასაციო ინსტანციის სასამართლოს როლი და დანიშნულება: კონცეპტუალური სასამართლო, რომლის ფუნქცია გაცილებით მეტია, ვიდრე მართლმსაჯულების და სასამართლო კონტროლის განხორციელება.
ცენტრალურ და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების უზენაესი სასამართლოების თავმჯდომარეებისა და მოსამართლეთა 1997 წლის 20 ოქტომბერს ქ. პრაღაში გამართულ შეხვედრაზე თემაზე ,,უზენაესი სასამართლო და საკონსტიტუციო სასამართლო: როლის, უფლებამოსილებებისა და მოვალეობების ურთიერთდამოკიდებულება” ჩამოყალიბებული დასკვნების მიხედვით: ,,უზენაესი სასამართლო, რომლის კონკრეტული მიზანია სამართლის დინამიკური, პროგრესირებადი და მაუნიფიცირებელი განმარტების უზრუნველყოფა, მნიშვნელოვან როლს თამაშობს სამართლებრივი უსაფრთხოების განმტკიცებაში. ზოგადად, უზენაესი სასამართლოები უზრუნველყოფენ იმას, რომ გარანტირებული იყოს მოქალაქეთა სამართლებრივი მდგომარეობა სხვა მოქალაქეებთან ან ხელისუფლების ორგანოებთან ურიერთობაში”.
უზენაესი სასამართლოს როლზე მსჯელობისას საკასაციო სასამართლო ასევე ეყრდნობა ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტის 1997 წლის 7 თებერვლის ¹ღ(95)5 რეკომენდაციას წევრ სახელმწიფოების მიმართ, რომლის IV თავის მე-7 მუხლის მიხედვით განისაზღვრა, რომ მესამე სასამართლოში საჩივრების წარდგენა დასაშვები უნდა იყოს მხოლოდ განსაკუთრებულ საქმეებზე, რომელთა გადასინჯვაც დასაშვებია მესამე ინსტანციის მიერ, მაგალითად, ისეთი საქმეები, რომლებმაც შეიძლება განავრცოს სამართალი ან ხელი შეუწყოს სამართლის ერთგვაროვან ინტერპრეტაციას, ეს საქმეები შეიძლება აგრეთვე შეიზღუდოს იმ საჩივრებამდე, რომლებშიც საქმე ეხება საყოველთაო საზოგადოებრივი მნიშვნელობის მქონე სამართლის ნორმას.
საკასაციო სასამართლოს სამართლებრივი როლიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად საკასაციო საჩივრის საფუძვლების განსაზღვრის წესებით შესაძლებელი უნდა გახდეს მართლმსაჯულების ფუნქციონირების უზრუნველყოფასთან ერთად ერთმანეთთან ჰარმონიაში მოიყვანოს ის მთავარი მოთხოვნები, რომლებიც წაეყენება კასაციას:
_ ზოგადად, მართლწესრიგის დაცვა და მისთვის ხელის შეწყობა ერთიანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბების მეშვეობით და ამით სამართლებრივი სტაბილურობის შექმნა;
_ ცალკეულ შემთხვევებზე გადაწყვეტილებების სამართლიანობა.
ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილში მოცემულია საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის სამი საფუძველი:
ა) აბსოლუტური კასაცია;
ბ) დივერგენტული კასაცია;
გ) პროცესუალური კასაცია;
აბსოლუტური კასაციის შემთხვევაში კონკრეტული საქმე მოიცავს საპროცესო საფუძველს, რომელზედაც შესაძლებელია მატერიალური და საპროცესო კანონმდებლობის დებულებათა ზოგადი პრინციპების ჩამოყალიბება ან კანონის ხარვეზის აღმოფხვრა.
აგრეთვე, ისეთ შემთხვევაშიც, როცა თავიდან უნდა იქნეს აცილებული სასამართლო პრაქტიკაში მკვეთრი, უხეში განსხვავების დანერგვა, თუმცა გადამწყვეტია ისიც, თუ რა მნიშვნელობა აქვს გასაჩივრებულ გადაწყვეტილებას ერთიანი სასამართლო პრაქტიკისთვის. აღიარებულია, რომ სამართლის ნორმის განმარტებისას ან გამოყენებისას დაშვებული მატერიალური და ფორმალური შეცდომა მაშინ სცილდება ცალკეული შემთხვევების ფარგლებს და სერიოზულად ვნებს საზოგადო ინტერესებს, როდესაც ეს შეცდომა მასშტაბურია და არსებობს იმის შესაძლებლობა, რომ მის საფუძველზე შეირყეს ნდობა მართლმსაჯულების მიმართ.
დივერგენტული კასაციის მიზანს წარმოადგენს ერთიანი სასამართლო პრაქტიკის დაცვა გარკვეულ სამართლებრივი ნორმების განმარტებებისას. დივერგენტული კასაციის დაშვება ასევე ემსახურება სამართლებრივი ერთიანობის, სტაბილურობის და სამართლის თანასწორი გამოყენების დაცვას. ამავე დროს, სააპელაციო სასამართლოს მიერ განსხვავებული გადაწყვეტილების (განსხვავებული სამართლებრივი შეფასება, განმარტება) მიღებამ, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ეს გააზრებულად, შეგნებულად ხდება და ჯეროვნად არის დასაბუთებული (რამდენადაც სააპელაციო სასამართლოს მართლმსაჯულების უმაღლესი ინსტანციის სასამართლოს განმარტება არასწორად მიაჩნია), შეიძლება ასევე ბიძგი მისცეს სამართლის შემდგომ განვითარებას. დივერგენტული კასაციის დაშვება ემსახურება სააპელაციო და საკასაციო სასამართლოებს შორის იურიდიული დისკუსიის შედეგის მნიშვნელოვანი ხასიათის განსაზღვრას.
პროცესუალური კასაციის შემთხვევაში სახეზე უნდა იყოს დარღვევის მნიშვნელოვანი ხასიათი, რომელსაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა სასამართლოს გადაწყვეტილებაზე /შედეგზე/.
კასაციის დაშვების ეს საფუძველი, პირველ რიგში მოიცავს ისეთ შემთხვევებს, როდესაც მოხდა ძირითადი საპროცესო უფლებების დარღვევა, ასევე სსსკ-ის 394-ე მუხლში ჩამოთვლილი საკასაციო საჩივრის ყველა აბსოლუტური საფუძველი, რაც უდავოდ გავლენას ახდენს მართლმსაჯულების რეპუტაციაზე.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გამოტანისას სააპელაციო სასამართლომ მექანიკურად მიუსადაგა სადავო სამართალურთიერთობას საკასაციო სასამართლოს სამართლებრივი განმარტება, საქმის ფაქტობრივი გარემოებების გამოკვლევა-დადგენის გარეშე, რაც ლახავს პირის კანონით გარანტირებულ უფლებას სამართლიან სასამართლოზე.”
საკასაციო სასამართლოს შეფასებით, თბილისის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილებაში ჩამოყალიბებული ზემოთმოყვანილი სამართლებრივი მსჯელობა და დასკვნა, პრაქტიკულად წარმოადგენს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2007 წლის 25 დეკემბრის გადაწყვეტილებაში ადმინისტრაციულ საქმეზე #ბს-626-596(კ-07) ზ. ნ-ის სარჩელისა გამო, მოპასუხის _ თბილისის საპატრულო პოლიციის მიმართ, ჩამოყალიბებული სამართლებრივი მსჯელობის: ,,საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სამართალდარღვევის ფაქტის დაფიქსირებისას, ვინაიდან კანონმდებელი არ ადგენს მოწმეთა აუცილებელ დასწრებას, ივარაუდება, რომ სამართალდარღვევის გამომვლენ პოლიციის მოხელეს გააჩნია შესაბამისი პროფესიული უნარ-ჩვევები, ადეკვატურად და ობიექტურად შეაფასოს კონკრეტული ფაქტი, ქმედება. აღნიშნული, რასაკვირველია არ გამორიცხავს სამართალდარღვევის გამომვლენის მიერ უზუსტობას, მიკერძოებას ან არაობიექტურ შეფასების კონკრეტული შემთხვევის დასაშვებობას (შესაძლებლობას)”, სრულიად არასწორ, თავისი არსით არასამოსამართლო და კანონშეუსაბამო ინტერპრეტაციას, რადგან საკასაციო სასამართლოს განზოგადებული ხასიათის მსჯელობა განვითარებულია ვარაუდის დონეზე, მათ შორის, მსჯელობაშივე დაშვებულია სამართალდარღვევის გამომვლენის მიერ უზუსტობის, მიკერძოების ან არაობიექტური შეფასების კონკრეტული შემთხვევის შესაძლებლობა, რის გამოც ყოველი კონკრეტული შემთხვევა უნდა შეფასდეს კონკრეტული საქმის გარემოებებიდან გამომდინარე, და არანაირ ლოგიკური წაკითხვის პირობებში ზემოაღნიშნული მსჯელობა არ შეიძლება ქვემდგომი სასამართლოების მიერ ტრანსფორმირდეს იმგვარი იმპერატიული ხასიათის, ლოზუნგის ტიპის დეკლარაციული შინაარსით, როგორიცაა: “სამართალდამცავი ორგანოს წარმომადგენელს მიზანმიმართული ყურადღება ახასიათებს, რაც პროფესიული საქმიანობის შინაარსით, საკუთარი საზოგადოებრივი და მოქალაქეობრივი ვალის გაცნობიერებით არის განპირობებული.”
ან კიდე: ,,იმ პირის ახსნა-განმარტება, რომლის მიმართაც მიმდინარეობს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმე შესაძლოა ნაკარნახევი იყოს დარღვევის დაფარვის, მოსალოდნელი პასუხისმგებლობისაგან თავის აცილების ან სხვა ქვენაგრძნობით, ამიტომ ასეთი პირის ჩვენება ყოველთვის უნდა შეჯერდეს საქმეზე შეკრებილ სხვა მტკიცებულებებთან.”
აღნიშნული განმარტებებით (რაც საკასაციო სასამართლოს ინფორმაციით (ქვემდგომი სასამართლოების პრაქტიკა), სამწუხაროდ, ერთჯერადი ხასიათის არ არის, ამდენად, არსებობს ასეთის გამეორების საშიშროებაც და მოითხოვს პრევენციული ზომის (ანუ შესაბამისი განმარტების) მიღებას, რათა ქვემდგომმა სასამართლოებმა უზენაესი სასამართლოს სამართლებრივი დასკვნები მათი გაზიარების შემთხვევაში ადეკვატურად და კვალიფიციურად მიუსადაგონ განსახილველ საქმეებს), ქვემდგომი სასამართლოები უხეშად არღვევენ ადმინისტრაციული და სამოქალაქო პროცესუალური სამართლის ფუნდამენტურ – მიუკერძოებლობის და მხარეთა თანასწორობის პრინციპებს.
ამგვარი სასამართლო შეფასებები, საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილებებში განვითარებული მსჯელობებითა და შეფასებებით მსგავსი ,,ხელმძღვანელობა”, სინამდვილეში წარმოადგენს იურიდიულ მანიპულაციას და საერთო არა აქვს საკასაციო სასამართლოს მიერ დადგენილი სამართლებრივი სტანდარტების გამოყენებასთან, რაც მთლიანობაში აზარალებს მართლმსაჯულების ავტორიტეტს.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სარჩელი დასაბუთებული და საფუძვლიანია და ექვემდებარება დაკმაყოფილებას. სსსკ-ის 53-ე მუხლის I ნაწილის საფუძველზე მოპასუხეებს სოლიდარულად უნდა დაეკისროთ მოსარჩელის გ. ბ-ის მიერ სამართალწარმოებისას გაღებული სასამართლო ხარჯების - 50+50+50+100+150=400 ლარის (სახელმწიფო ბაჟის სახით) გადახდა მის სასარგებლოდ. ასევე, სსსკ-ის 37-ე მუხლის II ნაწილის და სსსკ-ის 53-ე მუხლის I ნაწილის საფუძველზე მოპასუხეებს სოლიდარულად დაეკისროთ მოსარჩელის გ. ბ-ის მიერ სამართალწარმოებისას გაღებული(ს.ფ. 100) სასამართლოს გარეშე ხარჯების - 690 ლარის მოსარჩელის სასარგებლოდ გადახდა.
ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:
საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა რა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 1.2, 32; სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 53-ე, 411-ე მუხლებით და
გ ა დ ა წ ყ ვ ი ტ ა:
1. გ. ბ-ის საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს;
2. გაუქმდეს ქ. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2012 წლის 10 მაისის განჩინება და საკასაციო სასამართლოს მიერ მიღებულ იქნეს ახალი გადაწყვეტილება;
3. გ. ბ-ის სარჩელი დაკმაყოფილდეს;
4. ბათილად იქნეს ცნობილი:
ა) საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის მთავaრი სამმართველოს 2011 წლის 11 აგვისტოს №ბდ 967448 საჯარიმო ქვითარი, მისი გამოცემის მომენტიდან;
ბ) საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის 2011 წლის 9 სექტემბრის¹20/26-7-8-1109 გადაწყვეტილება, მისი გამოცემის მომენტიდან;
გ) საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის საპატრულო პოლიციის მთავარი სამმართველოს 2011 წლის 2 ნოემბრის №ბდ967448 დადგენილება, მისი გამოცემის მომენტიდან;
დ) საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის 2011 წლის 21 ნოემბრის ¹20/7-1451 გადაწყვეტილება, მისი გამოცემის მომენტიდან;
5. საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის თბილისისა და მცხეთა-მთიანეთის საპატრულო პოლიციის მთავარ სამმართველოს დაეკისროს გ. ბ-ის სასარგებლოდ ზიანის სახით - 302 ლარის გადახდა;
6. გ. ბ-ს დაუბრუნდეს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის უკანონო ადმინისტრაციული აქტების საფუძველზე დაკისრებული ჯარიმა-საურავის სახით გადახდილი - 550 ლარი;
7. მოპასუხეებს სოლიდარულად დაეკისროთ მოსარჩელის გ. ბ-ის მიერ სამართალწარმოებისას გაღებული სასამართლო ხარჯების - 50+50+50+100+150=400 ლარის (სახელმწიფო ბაჟის სახით) გადახდა მის სასარგებლოდ;
8. მოპასუხეებს სოლიდარულად დაეკისროთ მოსარჩელის გ. ბ-ის მიერ სამართალწარმოებისას გაღებული სასამართლოს გარეშე ხარჯების - 690 ლარის მოსარჩელის სასარგებლოდ გადახდა (ს.ფ. 100);
9. საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საბოლოოა და არ საჩივრდება.
თავმჯდომარე: /ნ. წკეპლაძე
მოსამართლეები: /მ. ვაჩაძე/
/ბ. ალავიძე/
