საქმე №ბს-600-578(2კ-13) 29 ივლისი, 2014 წელი
ქ. თბილისი
ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:
ნათია წკეპლაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: მაია ვაჩაძე, პაატა სილაგაძე
განხილვის ფორმა – ზეპირი მოსმენის გარეშე;
კასატორები (მოწინააღმდეგე მხარეები) – საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო; სსიპ შემოსავლების სამსახური;
მოწინააღმდეგე მხარე (მოსარჩელე) – შპს ,,...“;
მესამე პირი - შპს ,,ე...“;
დავის საგანი – ადმინისტრაციული-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა;
გასაჩივრებული განჩინება – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2013 წლის 18 სექტემბრის განჩინება.
ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :
მოსარჩელე: შპს ,,...“;
მოპასუხეები: საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო; სსიპ შემოსავლების სამსახური;
მესამე პირი: შპს ,,ე...“;
სარჩელის სახე: საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 22-ე მუხლის საფუძველზე ადმინისტრაციულ სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა.
სარჩელის საგანი:
1. სსიპ შემოსავლების სამსახურის საგადასახადო მონიტორინგის დეპარტამენტის 2012 წლის 24 ივლისის საგადასახადო სამართალდარღვევის #002410 ოქმის ბათილად ცნობა;
2. სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2012 წლის 21 აგვისტოს #14728 ბრძანების ბათილად ცნობა;
3. სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2012 წლის 10 სექტემბრის #16811 ბრძანების ბათილად ცნობა;
4. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოს 2013 წლის 8 თებერვლის გადაწყვეტილების ბათილად ცნობა.
სარჩელის საფუძველი:
ფაქტობრივი:
2012 წლის 24 ივლისს სსიპ შემოსავლების სამსახურის საგადასახადო მონიტორინგის დეპარტამენტის დასავლეთის განყოფილების ასისტენტ - სტაჟიორების მიერ შპს ,,...-“ მიმართ შედგა საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმი №002410, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 286-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად და სანქციის სახით შეეფარდა ჯარიმა 1000 ლარის ოდენობით, რადგან განახორციელა სამეწარმეო საქმიანობისათვის განკუთვნილი 5 (ხუთი) ტომარა შაქრის მიწოდება შპს ,,ე...“ სასაქონლო ზედნადების გარეშე.
სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2012 წლის 21 აგვისტოს #14728 ბრძანებით კი, ცვლილება შევიდა №002410 სამართალდარღვევის ოქმში და სანქციის სახით მოსარჩელეს შეეფარდა 5000 ლარი.
ზემოაღნიშნული აქტები მოსარჩელემ გაასაჩივრა შემოსავლების სამსახურში, რომლის 2012 წლის 10 სექტემბრის #16811 ბრძანებით საჩივარი არ დაკმაყოფილდა.
აღნიშნული ბრძანება შპს ,,...“ გაასაჩივრა ასევე საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დავების განხილვის საბჭოში, რომლის 2013 წლის 8 თებერვლის გადაწყვეტილებით საჩივარი არ დაკმაყოფილდა.
სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2012 წლის 10 სექტემბრის #16811 ბრძანებით მოსარჩელე შპს ,,...“ გადასახდელად დაეკისრა სულ 5 000 ლარის გადახდა.
მოსარჩელის განმარტებით, ქ. ქუთაისში, ჭავჭავაძის გამზ. #51-ში განთავსებულ შპს ,,ოაზისის“ ტერიტორიაზე არსებულ სავაჭრო ობიექტში ახორციელებს ეკონომიკურ საქმიანობას. 2012 წლის 24 ივლისს სავაჭრო ობიექტში მისულ მოქალაქეს მიყიდა 5 ტომარა შაქარი, რაზეც მყიდველს გამოუწერა საკონტროლო-სალარო აპარატზე შესაბამისი ჩეკი და გადასცა. მყიდველს სასაქონლო ზედნადების გამოწერა არ მოუთხოვია, მიუხედავად ამისა, მყიდველს შესთავაზა, დალოდებოდა, ვინაიდან შპს ,,...“ წარმომადგენელი, რომელიც უზრუნველყოფდა სასაქონლო ზედნადების გამოწერას, იმ დროისათვის არ იმყოფებოდა ობიექტზე დაახლოებით ნახევარი საათის განმავლობაში, რაზედაც მყიდველმა უარი განუცხადა და წავიდა. სასაქონლო ზედნადები გამოიწერა 13:05 საათზე.
სამართლებრივი: მოსარჩელე შპს ,,...“ სარჩელის სამართლებრივ საფუძვლად მიუთითებს საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-601 მუხლს, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 136.4 და 286-ე მუხლის პირველ ნაწილს, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის #994 ბრძანების 69-ე, 71-ე და 72-ე მუხლებს.
მოპასუხის შესაგებელი:
ფაქტობრივი: მოპასუხე სსიპ შემოსავლების სამსახურმა სარჩელი არ ცნო, მიიჩნია, რომ სარჩელი დაუსაბუთებელია და იგი არ უნდა დაკმაყოფილდეს უსაფუძვლობის გამო.
მოპასუხის მითითებით, მოსარჩელე შპს ,,...“ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 286-ე მუხლით გათვალისწინებული სანქცია დაეკისრა იმის გამო, რომ მან დატვირთა შპს ,,ე...“ კუთვნილი ავტომობილი 5 ტომარა შაქრით, გამოწერა სალაროს ქვითარი, ხოლო ზედნადები არ გამოწერა, ვინაიდან მყიდველი არ დაელოდა (და არც მოუთხოვია) სასაქონლო ზედნადების გამოწერას.
სამართლებრივი: მოპასუხის განმარტებით, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 136.4 მუხლის თანახმად, ,,სამეწარმეო საქმიანობისათვის ქვეყნის შიგნით საქონლის ტრანსპორტირებისას, ხოლო საქონლის მიწოდებისას - მყიდველის მოთხოვნის შემთხვევაში (გარდა სპეციალური დამატებული ღირებულების გადასახადის ანგარიშ-ფაქტურების მიხედვით განხორციელებული მიწოდებისა, რომლებიც მოიცავს სასაქონლო ზედნადებით გათვალისწინებულ რეკვიზიტებს) სასაქონლო ზედნადები უნდა გამოიწეროს საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ დადგენილი ფორმითა და წესით. ამასთანავე, საქონლის მიწოდებისას მყიდველის მოთხოვნის შემთხვევაში სასაქონლო ზედნადების გამოწერისას აკრძალულია საქონლის სასაქონლო ზედნადების გარეშე შენახვა“, ხოლო ამავე კოდექსის 286.1 მუხლის თანახმად, სამეწარმეო საქმიანობისათვის საქონლის სასაქონლო ზედნადების გარეშე ტრანსპორტირება, მყიდველის მოთხოვნისას სასაქონლო ზედნადების გაუცემლობა ან საქონლის შეძენისას სასაქონლო ზედნადების მიღებაზე უარის თქმა, თუ სასაქონლო ზედნადების გარეშე ტრანსპორტირებული მიწოდებული/მისაწოდებელი საქონლის საბაზრო ღირებულება არ აღემატება 10 000 ლარს, იწვევს პირის დაჯარიმებას 1000 ლარის ოდენობით, ხოლო ამავე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ქმედება ჩადენილი განმეორებით - იწვევს პირის დაჯარიმებას 5 000 ლარის ოდენობით (იხ. ს.ფ. 48-56; ტ.1).
მოპასუხის შესაგებელი:
საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს წარმომადგენელმა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2013 წლის 16 აპრილის სასამართლო სხდომაზე სარჩელი არ ცნო და განმარტა, რომ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის #996 ბრძანებით დამტკიცებული ,,გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ ინსტრუქციის 251-ე მუხლის საფუძველზე, მოსარჩელე ვალდებული იყო ზედნადები შეევსო საქონლის მიწოდების ან საქონლის გადაზიდვის დაწყებისთანავე. საგადასახადო მონიტორინგის დეპარტამენტის 2012 წლის 24 ივლისის #002410 საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმის მიხედვით დადგინდა, რომ გადამხდელმა საქონლის მიწოდებისას არ გამოწერა შესაბამისი ზედნადები, რის გამოც მისი ქმედება დაკვალიფიცირდა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 286.1 მუხლით.
მესამე პირის მოსაზრება:
შპს ,,ე...“ წარმომადგენელმა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2013 წლის 16 აპრილის სასამართლო სხდომაზე განმარტა, რომ შპს ,,...“ მიერ სასაქონლო ზედნადები არ ამოიწერა მყისიერად იმ მიზეზით, რომ ზედნადების ამომწერი პირი გასული იყო გარკვეული დროით და შპს ,,ე...“ მძღოლი არ დაელოდა მის დაბრუნებას დროის უქონლობის გამო და დაიწყო საქონლის ტრანსპორტირება.
რაიონული/საქალაქო/ სასამართლოს გადაწყვეტილება/სარეზოლუციო:
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2013 წლის 16 აპრილის გადაწყვეტილებით, შპს ,,...“ სარჩელი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად იქნა ცნობილი სსიპ შემოსავლების სამსახურის საგადასახადო მონიტორინგის დეპარტამენტის 2012 წლის 24 ივლისის საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმი #002410, სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2012 წლის 21 აგვისტოს #14728 ბრძანება, სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2012 წლის 10 სექტემბრის #16811 ბრძანება, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დავების განხილვის საბჭოს 2013 წლის 8 თებერვლის გადაწყვეტილება და სსიპ შემოსავლების სამსახურს დაევალა საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებების გამოკვლევისა და შეფასების შემდეგ გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლიდან ერთი თვის ვადაში ახალი აქტის გამოცემა შპს ,,...“ მიმართ (იხ. ს.ფ. 134-142; ტ.1).
სასამართლოს მიერ უდავოდ მიჩნეული ფაქტები:
2012 წლის 24 ივლისს სსიპ შემოსავლების სამსახურის საგადასახადო მონიტორინგის დეპარტამენტის მიერ შპს ,,...“ მიმართ შედგა საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმი #002410, რომლითაც საწარმო, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 286-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე დაჯარიმდა 1000 ლარით. ოქმის თანახმად, 2012 წლის 24 ივლისს 12:24 საათზე ქ. ქუთაისში, ... ქ. #117-ში გადამოწმდა შპს ,,ე...“ კუთვნილი ფორდ ტრანზიტის ავტომობილი. შემოწმებით დადგინდა, რომ შპს ,,...“ შპს ,,...“ მიაწოდა სამეწარმეო საქმიანობისათვის განკუთვნილი 5 ტომარა შაქარი სასაქონლო ზედნადების გარეშე, რითაც დაარღვია საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 136.4 მუხლი.
სსიპ შემოსავლების სამსახურის საგადასახადო მონიტორინგის დეპარტამენტის 2012 წლის 24 ივლისის საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმი #002410.
სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2012 წლის 21 აგვისტოს ბრძანებით შეტანილ იქნა ცვლილება 2012 წლის 24 ივლისს შედგენილ საგადასახადო სამართალდარღვევის #002410 ოქმში, კერძოდ, შპს ,,...“ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 286.1 მუხლის ნაცვლად ამავე კოდექსის 286.2 მუხლის შესაბამისად საგადასახადო სანქციად განესაზღვრა ჯარიმა 5000 ლარით.
სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2012 წლის 21 აგვისტოს #14728 ბრძანება.
სსიპ შემოსავლების სამსახურის საგადასახადო მონიტორინგის დეპარტამენტის 2012 წლის 24 ივლისის საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმი შპს ,,...“ გაასაჩივრა სსიპ შემოსავლების სამსახურში.
სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2012 წლის 10 სექტემბრის #16811 ბრძანებით საჩივარი არ დაკმაყოფილდა.
სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2012 წლის 10 სექტემბრის ბრძანება შპს ,,...“ გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დავების განხილვის საბჭოში.
საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დავების განხილვის საბჭოს 2013 წლის 8 თებერვლის გადაწყვეტილებით საჩივარი არ დაკმაყოფილდა.
სასამართლოს მიერ დადგენილი სადავო ფაქტობრივი გარემოებები:
შპს ,,...“ მყიდველის - შპს ,,ე...“ სასაქონლო ზედნადების გაცემაზე უარი არ უთქვამს. შპს ,,ე...“ დისტრიბუტორს ტრანსპორტირებულ საქონელზე სასაქონლო ზედნადები არ ჰქონია არა გამყიდველის მიერ ზედნადების გაცემაზე უარის თქმის, არამედ საკუთარი მიზეზით - იგი არ დაელოდა ზედნადების გამოწერას.
სასამართლო დაეყრდნო 2013 წლის 16 აპრილის სასამართლოს სხდომაზე შპს ,,ე...“ დირექტორის გაკეთებულ ახსნა-განმარტებებს.
სამართლებრივი შეფასება /კვალიფიკაცია/:
სასამართლოს განმარტებით, საგადასახადო კოდექსის 269.1 მუხლის თანახმად, საგადასახადო სამართალდარღვევად ითვლება პირის მართლსაწინააღმდეგო ქმედება (მოქმედება ან უმოქმედობა), რომლისთვისაც ამ კოდექსით გათვალისწინებულია პასუხისმგებლობა. 286.1 მუხლის (სადავო პერიოდში მოქმედი რედაქცია) თანახმად, სამეწარმეო საქმიანობისათვის საქონლის სასაქონლო ზედნადების გარეშე ტრანსპორტირება, მყიდველის მოთხოვნისას სასაქონლო ზედნადების გაუცემლობა ან საქონლის შეძენისას სასაქონლო ზედნადების მიღებაზე უარის თქმა, თუ სასაქონლო ზედნადების გარეშე ტრანსპორტირებული ან მიწოდებული/მისაწოდებელი საქონლის საბაზრო ღირებულება არ აღემატება 10 000 ლარს, იწვევს პირის დაჯარიმებას 1000 ლარის ოდენობით, ხოლო მეორე ნაწილის თანახმად, ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ქმედება, ჩადენილი განმეორებით, იწვევს პირის დაჯარიმებას 5 000 ლარის ოდენობით. საქონლის დოკუმენტების გარეშე ტრანსპორტირებად/შეძენად კი, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის #994 ბრძანებით დამტკიცებული ,,საგადასახადო კონტროლის განმახორციელებელი პირის შერჩევისა და საგადასახადო კონტროლის განხორციელების, მიმდინარე კონტროლის პროცედურების ჩატარების, სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ჩამოწერის, საგადასახადო დავალიანების გადახდევინების უზრუნველყოფის ღონისძიებების განხორციელების, სამართალდარღვევათა საქმის წარმოების წესის“ 72.1 მუხლის თანახმად, განიხილება სამეწარმეო საქმიანობისათვის საქონლის სასაქონლო ზედნადების გარეშე ტრანსპორტირება, მყიდველის მოთხოვნისას სასაქონლო ზედნადების გაუცემლობა ან საქონლის შეძენისას სასაქონლო ზედნადების მიღებაზე უარის თქმა, თუ სასაქონლო ზედნადების გარეშე ტრანსპორტირებული ან მიწოდებული/მისაწოდებელი საქონლის საბაზრო ღირებულება არ აღემატება 10 000 ლარს.
სასამართლომ მიიჩნია, რომ საგადასახადო კოდექსის 286.1 მუხლით მოსარჩელის ქმედების კვალიფიკაციისათვის მნიშვნელოვანია დადგინდეს, ჰქონდა თუ არა მას სასაქონლო ზედნადების გამოწერის ვალდებულება, რასაც განსაზღვრავს საგადასახადო კოდექსის 136.4 მუხლი, რომლის თანახმად, სამეწარმეო საქმიანობისათვის ქვეყნის შიგნით საქონლის ტრანსპორტირებისას, ხოლო საქონლის მიწოდებისას - მყიდველის მოთხოვნის შემთხვევაში (გარდა სპეციალური დამატებული ღირებულების გადასახადის ანგარიშ-ფაქტურების მიხედვით განხორციელებული მიწოდებისა, რომლებიც მოიცავს სასაქონლო ზედნადებით გათვალისწინებულ რეკვიზიტებს) სასაქონლო ზედნადები უნდა გამოიწეროს საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ დადგენილი ფორმითა და წესით. საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის #996 ბრძანებით დამტკიცებული ,,გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ ინსტრუქციის“ 24.2 მუხლის (სადავო პერიოდში მოქმედი რედაქცია) შესაბამისად, კი სამეწარმეო საქმიანობისათვის ქვეყნის შიგნით საქონლის მიწოდებისას გამოყენებული უნდა იქნეს სასაქონლო ზედნადები, გარდა სპეციალური ანგარიშ-ფაქტურების მიხედვით განხორციელებული მიწოდებისა.
შესაბამისად, სასამართლომ აღნიშნა, რომ სასაქონლო ზედნადების არსებობა აუცილებელია მხოლოდ სამეწარმეო საქმიანობისათვის ქვეყნის შიგნით საქონლის ტრანსპორტირებისას. საქონლის მიწოდებისას კი მისი არსებობა მყიდველის მოთხოვნაზეა დამოკიდებული. ამასთან, მართალია, გადასახადების ადმინისტრირების წესის 24.2 პუნქტი არ შეიცავს მითითებას მყიდველის მოთხოვნაზე, თუმცა აღნიშნული არ გულისხმობს საქონლის მიწოდებისას მყიდველის მოთხოვნის გარეშე სასაქონლო ზედნადების გამოწერის ვალდებულებას, ვინაიდან იგი, როგორც კანონქვემდებარე აქტი, რომელიც ემსახურება საკანონმდებლო აქტის შესრულების მიზანს, განსაზღვრავს სწორედ მყიდველის მოთხოვნის არსებობისას რა შემთხვევაშია ვალდებული, საქონლის მიმწოდებელი გამოწეროს სასაქონლო ზედნადები.
სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ შპს ,,...“ შპს ,,ე...“ საქონლის 5 ტომარა შაქრის მიწოდებისას უარი არ უთქვამს სასაქონლო ზედნადების გაცემაზე, არამედ თავად მყიდველი არ დაელოდა ზედნადების გამოწერას, რაც ვერ იქნება მიჩნეული ზედნადების გაცემაზე უარის თქმად. რაც შეეხება სასაქონლო ზედნადების არსებობის გარეშე საქონლის ტრანსპორტირებას, აღნიშნული ფაქტის გამო პასუხისმგებლობა საქონლის მიმწოდებელს ეკისრება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მის ტრანსპორტირებას თვითონვე ახორციელებს, რასაც მოცემულ შემთხვევაში ასევე ადგილი არ ჰქონია.
სასამართლომ არ გაიზიარა მოპასუხის პოზიცია, რომ შპს ,,...“ პასუხისმგებლობა უნდა დაეკისროს საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 286.1 მუხლის საფუძველზე, ვინაიდან მან დაარღვია საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის #996 ბრძანებით დამტკიცებული ,,გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ’’ ინსტრუქციის 251-ე მუხლის მეორე პუნქტი, რომელიც ავალდებულებდა სასაქონლო ზედნადების შევსებას საქონლის მიწოდებისთანავე ან საქონლის გადაზიდვის დაწყებისთანავე და განმარტა, რომ აღნიშნული მოთხოვნის დარღვევა ვერ იქნება მიჩნეული საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 286.1 მუხლით გათვალისწინებულ სამართალდარღვევად, ვინაიდან მითითებული მუხლი საგადასახადო პასუხისმგებლობას აწესებს არა სასაქონლო ზედნადების გარეშე საქონლის ტრანსპორტირებისათვის, მყიდველის მოთხოვნისას სასაქონლო ზედნადების გაუცემლობის ან საქონლის შეძენისას სასაქონლო ზედნადების მიღებაზე უარის თქმისთვის, რასაც, მოსარჩელის მხრიდან ადგილი არ ჰქონია.
სასამართლომ მიიჩნია, რომ სადავო აქტების გამოცემისას მოპასუხის მხრიდან დაირღვა მითითებული ნორმები და გასაჩივრებული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები გამოცემულია საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის გარემოებების გამოკვლევისა და შეფასების გარეშე, რადგან საგადასახადო ორგანომ გადაწყვეტილების მიღებისას არ გაითვალისწინა ის გარემოება, რომ მყიდველი არ დაელოდა სასაქონლო ზედნადების მიღებას. ასევე, საგადასახადო ორგანოს არ დაუსაბუთებია საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის #996 ბრძანებით დამტკიცებული ,,გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ ინსტრუქციის“ 251-ე მუხლის მეორე პუნქტის დარღვევა, რამდენად წარმოადგენს საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 286.1 მუხლით ქმედების კვალიფიკაციის საფუძველს.
სასამართლომ საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4 მუხლის თანახმად, სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად ცნო სსიპ შემოსავლების სამსახურის საგადასახადო მონიტორინგის დეპარტამენტის 2012 წლის 24 ივლისის საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმი #002410, სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2012 წლის 21 აგვისტოს #14728 ბრძანება, სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2012 წლის 10 სექტემბრის #16811 ბრძანება, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დავების განხილვის საბჭოს 2013 წლის 8 თებერვლის გადაწყვეტილება და სსიპ შემოსავლების სამსახურს დაევალა საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებების გამოკვლევისა და შეფასების შემდეგ გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლიდან ერთი თვის ვადაში ახალი აქტის გამოცემა შპს ,,...“ მიმართ.
აპელანტი: სსიპ შემოსავლების სამსახური
აპელაციის საგანი და მოცულობა /ფარგლები/:
თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2013 წლის 16 აპრილის გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღება სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ.
აპელაციის მოტივები:
ფაქტობრივი: Aაპელანტის წარმომადგენელი მიუთითებს, რომ ქ. ქუთაისში, ... ქ. #117-ში შემოსავლების სამსახურის საგადასახადო მონიტორინგის დეპარტამენტის დასავლეთის განყოფილების ასისტენტ-სტაჟიორების მიერ 12:40 საათზე შემოწმდა შპს ,,ე...“ კუთვნილი ავტომობილი, გამოვლინდა ზედნადების გარეშე საქონლის ტრანსპორტირების ფაქტი და შესაბამისად, საგადასახადო ორგანოს თანამშრომელმა დაიწყო საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმის შევსება, რომელიც დასრულდა 13:30 საათზე, ამოწერილ იქნა სამართალდარღვევის ოქმი #002409.
შპს ,,...“ მიერ სასაქონლო ზედნადები შედგენილ იქნა 13:05 საათზე ე.ი. შპს ,,ე...“ მიერ ჩადენილი სამართალდარღვევის ფაქტის აღმოჩენიდან სამართალდარღვევის ოქმის ამოწერამდე შუალედში. გადამხდელმა დააფიქსირა რა საგადასახადო ორგანოს თანამშრომლის მიერ საგადასახადო სამართალდარღვევის ფაქტის გამოვლენა, შეეცადა საგადასახადო ოქმის შევსებამდე გამოეწერა სასაქონლო ზედნადები. შესაბამისად, შპს ,,...“ მხრიდან ზედნადების გამოუწერლობას აქვს ადგილი და არა დაგვიანებით გამოწერას.
სამართლებრივი: აპელანტის წარმომადგენლის მოსაზრებით, რომ სასამართლომ არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა; გადაწყვეტილება არ არის იურიდიულად საკმარისად დასაბუთებული.
შემოსავლების სამსახური არ ეთანხმება სასამართლოს მსჯელობას, ვინაიდან, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 136-ე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად, ,,სამეწარმეო საქმიანობისთვის ქვეყნის შიგნით საქონლის ტრანსპორტირებისას, ხოლო საქონლის მიწოდებისას - მყიდველის მოთხოვნის შემთხვევაში, (გარდა სპეციალური დამატებული ღირებულების გადასახადის ანგარიშფაქტურის მიხედვით განხორციებული მიწოდებისა, რომლებიც მოიცავს სასაქონლო ზედნადებით გათვალისწინებულ რეკვიზიტებს) სასაქონლო ზედნადები უნდა გამოიწეროს საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ დადგენილი ფორმით და წესით. ამასთანავე, საქონლის მიწოდებისას მყიდველის მოთხოვნის შემთხვევაში სასაქონლო ზედნადების გამოწერისას აკრძალულია საქონლის სასაქონლო ზედნადების გარეშე შენახვა”, ხოლო სსკ-ის 286-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად, ,,სასაქონლო ზედნადების გარეშე ტრანსპორტირება, მყიდველის მოთხოვნისას სასაქონლო ზედნადების გაუცემლობა ან საქონლის შეძენისას სასაქონლო ზედნადების მიღებაზე უარის თქმა, თუ სასაქონლო ზედნადების გარეშე ტრანსპორტირებული მიწოდებული/მისაწოდებელი საქონლის საბაზრო ღირებულება არ აღემატება 10 00 ლარს, - იწვევს პირის დაჯარიმების 100 ლარის ოდენობით, ხოლო ამ მუხლის მეორე ნაწილით გათვალისწინებული ქმედება ჩადენილი განმეორებით, - იწვევს პირის დაჯარიმებას 5000 ლარის ოდენობით.”
,,გადასახადის ადმინისტრირების შესახებ” საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის #996 ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქციის 25-ე მუხლის თანახმად, ზედნადები ივსება ელექტრონულად საქონლის გამყიდველის/გამგზავნის მიერ, საქონლის მიწოდებისთანავე ან საქონლის ტრანსპორტირების დაწყებისთანავე /იხ. ს.ფ. 151-161; ტ.1/.
სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება/სარეზოლუციო/
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2013 წლის 18 სექტემბრის განჩინებით სსიპ შემოსავლების სამსახურის სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა. უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2013 წლის 16 აპრილის გადაწყვეტილება / იხ. ს.ფ. 47-55; ტ.2/.
საპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების ფაქტობრივი და სამართლებრივი დასაბუთება:
2012 წლის 24 ივლისს სსიპ შემოსავლების სამსახურის საგადასახადო მონიტორინგის დეპარტამენტის მიერ შპს ,,...’’ მიმართ შედგა საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმი №002410, რომლითაც საწარმო, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 286-ე მუხლის საფუძველზე დაჯარიმდა 5000 ლარით; აღნიშნული ოქმის შედგენის ფაქტობრივი საფუძველი გახდა ის გარემოება, რომ 2012 წლის 24 ივლისს 12:24 საათზე ქ. ქუთაისში, ... ქ. №117-ში გადამოწმდა რა შპს ,,ე...’’ კუთვნილი ავტომობილი, დადგინდა, რომ შპს ,,...’’ შპს ,,ე...’’ მიაწოდა სამეწარმეო საქმიანობისთვის განკუთვნილი 5 ტომარა შაქარი სასაქონლო ზედნადების გარეშე. სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ აღნიშნული ფაქტობრივი გარემოება არ ქმნის საგადასახადო კოდექსის 286–ე მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევის შემადგენლობას, ვინაიდან არ ადასტურებს შპს „...“ მიერ საგადასახადო კოდექსის 136.4. მუხლის მოთხოვნების დარღვევას;
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 136-ე მუხლის მე-4 ნაწილის მიხედვით სამეწარმეო საქმიანობისთვის ქვეყნის შიგნით საქონლის ტრანსპორტირებისას, ხოლო საქონლის მიწოდებისას მყიდველის მოთხოვნის შემთხვევაში (გარდა სპეციალური დამატებული ღირებულების გადასახადის ანგარიშფაქტურის მიხედვით განხორციელებული მიწოდებისა, რომლებიც მოიცავს სასაქონლო ზედნადებით გათვალისწინებულ რეკვიზიტებს), სასაქონლო ზედნადები უნდა გამოიწეროს საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ დადგენილი ფორმით და წესით;
საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის #996 ბრძანებით დამტკიცებული ,,გადასახადის ადმინისტრირების შესახებ“ ინსტრუქციის 24.2 მუხლის (სადავო პერიოდში მოქმედი რედაქცია) შესაბამისად, სამეწარმეო საქმიანობისათვის ქვეყნის შიგნით საქონლის მიწოდებისას გამოყენებული უნდა იქნეს სასაქონლო ზედნადები, რომელიც ამავე ინსტრუქციის 251-ე მუხლის მიხედვით ივსება ელექტრონულად საქონლის გამყიდველის/გამგზავნის მიერ, საქონლის მიწოდებისთანავე ან საქონლის ტრანსპორტირების დაწყებისთანავე.
სააპელაციო პალატამ მიუთითა, რომ ზემოთ აღნიშნული ნორმების განმარტების შედეგად კანონმდებელმა განსაზღვრა საქონლის მიწოდების შემდეგი წესი: საქონლის მომწოდებელმა უნდა შეავსოს სასაქონლო ზედნადები, მყიდველის მოთხოვნის შემთხვევაში საქონლის მოწოდებისთანავე; სააპელაციო პალატა იზიარებს აპელანტის პოზიციას იმის შესახებ, რომ საქონლის მიწოდებისას სასაქონლო ზედნადები უნდა შეივსოს საქონლის მიწოდებისთანავე, მაგრამ ამავე დროს განმარტავს, რომ ის უნდა განხორციელდეს მყიდველის მოთხოვნის საფუძველზე.
სააპელაციო პალატა საგადასახადო კოდექსის 136–ე მუხლის იმპერატიული დანაწესიდან გამომდინარე იზიარებს პირველი ინსტანციის სასამართლოს პოზიციას იმის შესახებ, რომ საქონლის მიმწოდებელს სასაქონლო ზედნადების გამოწერის ვალდებულება ეკისრება, მხოლოდ მყიდველის მიერ მისი მოთხოვნისას, რაც მან უნდა განახორციელოს დაუყოვნებლივ, საქონლის მოწოდებისთანავე.
სააპელაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმ გარემოებაზეც, რომ საგადასახადო სამართლდარღვევის დეფინიციის შემცველია თვით საგადასახადო კოდექსის 286–ე მუხლი. ამ მუხლით განსაზღვრული საგადასახადო სამართალდარღვევის მაკვალიფიცირებელ გარემოებად მიუთითებს მყიდველის მოთხოვნისას სასაქონლო ზედნადების გაუცემლობას; შესაბამისად, თუ სახეზე არ არის მყიდველის მოთხოვნის მიუხედავად სასაქონლო ზედნადების გაუცემლობა, სახეზე არ არის საგადასახადო კოდექსის 286–ე მუხლის შემადგენლობაც; კერძოდ, საგადასახადო კოდექსის 286–ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით საგადასახადო სამართალდარღვევაა სამეწარმეო საქმიანობისათვის საქონლის სასაქონლო ზედნადების გარეშე ტრანსპორტირება, ან მყიდველის მოთხოვნისას სასაქონლო ზედნადების გაუცემლობა ან საქონლის შეძენისას სასაქონლო ზედნადების მიღებაზე უარის თქმა;
სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ იმის შესაფასებლად მიმწოდებლის მიერ ჩადენილი იქნა თუ არა საგადასახადო კოდექსის 286–ე მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევა უნდა დადგინდეს, მოითხოვა თუ არა მყიდველმა სასაქონლო ზედნადები; მოცემულ საქმეზე დადგენილია, რომ მყიდველს, შპს ,,ეკონომს’’ სასაქონლო ზედნადები არ მოუთხოვია და არც მიმწოდებელს, შპს „...“ უთქვამს მისთვის უარი სასაქონლო ზედნადების გაცემაზე; კერძოდ, მოსარჩელისა და შპს ,,ე...’’ დირექტორის ახსნა-განმარტებებით დგინდება, რომ შპს ,,ე...’’ დისტრიბუტორს ტრანსპორტირებულ საქონელზე სასაქონლო ზედნადები არ ჰქონდა არა გამყიდველის მიერ ზედნადების გაცემაზე უარის თქმის გამო, არამედ იმის გამო, რომ იგი არ დაელოდა ზედნადების გამოწერას;
სააპელაციო სასამართლომ გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს პოზიცია იმის შესახებ, რომ საგადასახადო ორგანოს საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმის შედგენისას უნდა გამოეკვლია ფაქტობრივი გარემოებები იმის შესახებ, მოითხოვა თუ არა მყიდველმა სასაქონლო ზედნადები საქონლის მოწოდებისას, განაცხადა თუ არა მის გაცემაზე უარი მიმწოდებელმა, ასევე უნდა შეეფასებინა მყიდველის მიერ დაფიქსირებული პოზიცია იმის შესახებ, რომ ის არ დაელოდა ზედნადების გამოწერას და ისე დაიწყო მიწოდებული საქონლის ტრანსპორტირება და ისე მიიღო გადაწყვეტილება სამართალდარღვევის ოქმის შედგენაზე / იხ. ს.ფ. 47-55; ტ.2/.
კასატორი: 1. სსიპ შემოსავლების სამსახური;
სარჩელზე მოპასუხე - სსიპ შემოსავლების სამსახური;
მოწინააღმდეგე მხარე: შპს ,,...“;
მესამე პირი: შპს ,,ე...“
კასაციის საგანი და მოცულობა /ფარგლები/:
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2013 წლის 18 სექტემბრის გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
კასაციის მოტივები: სამართლებრივი:
პროცესუალური: კასატორის მითითებით გადაწყვეტილება იურიდიულად არ არის საკმარისად დასაბუთებული. გადაწყვეტილების დასაბუთება იმდენად არასრულია, რომ მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება შეუძლებელია საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის ,,ე” და ,,ე1” ქვეპუნქტების შესაბამისად.
მატერიალური: კასატორის განმარტებით, შპს ,,...“ დაეკისრა საგადასახადო კოდექსით გათვალისწინებული ჯარიმა იმის გამო, რომ მან მოახდინა 5 ტომარა შაქრის მიწოდება შპს ,,ე...“ სასაქონლო ზედნადების გარეშე.
კასატორის განმარტებით, საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმი #00240 საგადასახადო ორგანოს უფლებამოსილი პირის მიერ შედგენილია კანონმდებლობით გათვალისწინებულ მოთხოვნათა დაცვით და მისი გაუქმების სამართლებრივი საფუძვლები არ არსებობდა. გადამხდელმა სასამართლოში საქმის არსებითად განხილვის დროს წარმოადგინა ზედნადების ელექტრონული ვერსია, რომელიც გამოწერილი იყო შემოწმების დაწყებიდან 25 წუთის შემდეგ 13:05 საათზე, რაც სასამართლომ ჩათვალა მტკიცებულებად და სარჩელი დააკმაყოფილა, მიუხედავად იმისა, რომ გადამხდელს ზედნადები სამართალდარღვევის ოქმის შედგენისა და მისთვის სამართალდარღვევის ოქმის ჩაბარების დროს არ გააჩნდა, რაც ოქმზე მისი ხელმოწერით დასტურდება. ფაქტობრივად ზედნადები ელექტრონულად გამოწერილია მოგვიანებით, შემოწმების შემდეგ.
კასატორის მტკიცებით, შპს ,,...“ მიერ ვერც ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოში და ვერც სასამართლოში ვერ იქნა წარმოდგენილი მტკიცებულება ან დასაბუთება, რომლითაც დადასტურდებოდა სასაქონლო ზედნადების შემოწმების დაწყებამდე გამოწერის ფაქტი ან შემოსავლების სამსახურის მიერ საჩივრის არასრულყოფილად განხილვის ფაქტი. მიუხედავად აღნიშნულისა, სასამართლოებმა დაგვიანებით გამოწერილი ზედნადების ელექტრონული ვერსია ჩათვალეს მტკიცებულებად და მიიღეს არასწორი გადაწყვეტილება.
კასატორის განმარტებით, საქმის ადმინისტრაციული წესით განხილვის დროს მოსარჩელის მხრიდან 2012 წლის 7 ივლისს წარმოდგენილ საჩივარში ფიქსირდება, რომ შპს ,,ე...“ წარმომადგენელი არ დაელოდა შპს ,,...’’ წარმომადგენლის სამსახურში მისვლას და სასაქონლო ზედნადების გამოწერას. რაც მიუთითებს იმაზე, რომ ავტომანქანას ტვირთი გადაჰქონდა ზედნადების გარეშე. დადგენილია, რომ ავტომანქანის შემოწმება დაიწყო 12:40 საათზე, ხოლო ზედნადები ელექტრონულად გამოწერილია 13:05 საათზე, ანუ ტვირთის ტრანსპორტირება დაწყებულია სასაქონლო ზედნადების გარეშე, რითაც დასტურდება სამართალდარღვევის ფაქტი.
სამართლებრივი: კასატორის განმარტებით, სადავო აქტები გამოცემულია საგადასახადო კოდექსის 286-ე და 136.4 მუხლების შესაბამისად (იხ. ს.ფ. 60-70; ტ.2).
II კასატორი: საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო;
სარჩელზე მოპასუხე - საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო;
მოწინააღმდეგე მხარე: შპს ,,...“;
მესამე პირი: შპს ,,ე...“.
კასაციის საგანი და მოცულობა /ფარგლები/:
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2013 წლის 16 აპრილის განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
კასაციის მოტივები: სამართლებრივი:
პროცესუალური: კასატორის მითითებით გადაწყვეტილება იურიდიულად არ არის საკმარისად დასაბუთებული. გადაწყვეტილების დასაბუთება იმდენად არასრულია, რომ მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება შეუძლებელია საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის ,,ე” და ,,ე1” ქვეპუნქტების შესაბამისად. სასამართლომ დაარღვია საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის ,,ბ“ ქვეპუნქტის მოთხოვნა, რაც გადაწყვეტილების გაუქმების აბსოლუტურ საფუძველს წარმოადგენს.
მატერიალური: კასატორის განმარტებით, პირველი ინსტანციის სასამართლოში საქმის არსებითად განხილვისას საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო მონაწილეობდა მოპასუხის სტატუსით, ხოლო საქმის დამთავრების შემდეგ სამინისტროს არ ჩაბარებია დასაბუთებული გადაწყვეტილება. სააპელაციო სასამართლოში საქმის განხილვაში საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საერთოდ არ მიუღია მონაწილეობა, ვინაიდან სამინისტრო არ იყო გაფრთხილებული სასამართლო სხდომის შესახებ და არც სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება არ ჩაბარებია კანონით დადგენილი წესით, რაც გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმების აბსოლუტურ საფუძველს წარმოადგენს.
სამართლებრივი: კასატორის განმარტებით, სადავო აქტები გამოცემულია საგადასახადო კოდექსის 286-ე და 136.4 მუხლების, ,,საგადასახადო კონტროლის განმახორციელებელი პირის შერჩევისა და საგადასახადო კონტროლის განხორციელების, მიმდინარე კონტროლის პროცედურების ჩატარების, სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ჩამოწერის, საგადასახადო დავალიანების გადახდევინების უზრუნველყოფის ღონისძიების განხორციელების, სამართალდარღვევათა საქმისწარმოების წესის დამტკიცების თაობაზე“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №994 ბრძანების 72-ე მუხლისა და საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის #996 ბრძანებით დამტკიცებული ,,გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ ინსტრუქციის 251-ე მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად (იხ. ს.ფ. 140-149; ტ.2).
შპს ,,...“ წარმომადგენელმა წერილობითი მოსაზრებით მოითხოვა საკასაციო საჩივრების დაუშვებლად ცნობა და განმარტა, რომ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის #996 ბრძანებით დამტკიცებული ,,გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ ინსტრუქციის 24-ე მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, სასაქონლო ზედნადების არსებობა აუცილებელია მხოლოდ ეკონომიკური საქმიანობისათვის ქვეყნის შიგნით საქონლის ტრანპორტირებისას. საქონლის მიწოდებისას კი მისი არსებობა მყიდველის მოთხოვნაზეა დამოკიდებული. მართალია, აღნიშნული ნორმა არ შეიცავს მითითებას მყიდველის მოთხოვნაზე, მაგრამ აღნიშნული არ გულისხმობს საქონლის მიწოდებისას მყიდველის მოთხოვნის გარეშე სასაქონლო ზედნადების გამოწერის ვალდებულებას, ვინაიდან იგი როგორც კანონქვემდებარე აქტი საკანონმდებლო აქტის შესრულების მიზანს ემსახურება და განსაზღვრავს სწორედ მყიდველის მოთხოვნის არსებობისას რა შემთხვევაშია ვალდებული საქონლის მიმწოდებელი, გამოწეროს სასაქონლო ზედნადები. საქმეში არსებული მტკიცებულებებითა და მოწმეთა ჩვენებებით დადასტურებულია, რომ შპს ,,...“ შპს ,,ე...“ საქონლის მიწოდებისას სასაქონლო ზედნადების გაცემაზე უარი არ უთქვამს, პირიქით, თავად მყიდველს არ მოუთხოვია იგი და არც მის გამოწერას დალოდებია, რაც სასაქონლო ზედნადების გაცემაზე უარის თქმას არ წარმოადგენს. მიუხედავად იმისა, რომ მყიდველს ზედნადები არ მოუთხოვია და არც დალოდებია მის გამოწერას, შპს ,,...“ ზედნადები მაინც გამოწერა 13:05 საათზე და ატვირთა შემოსავლების სამსახურის შესაბამის გვერდზე, ხოლო შპს ,,ე...“ შემოწმება დაიწყო 14:40 საათზე, რის გამოც ყოვლად უსაფუძვლოა მოპასუხეთა მხრიდან იმის მტკიცება, რომ გადამხდელმა შემოწმების ან გასაჩივრების რომელიმე ეტაპზე სასაქონლო ზედნადები ვერ წარადგინა.
რაც შეეხება ზედნადების გარეშე საქონლის ტრანსპორტირებას, აღნიშნული ფაქტის გამო პასუხისმგებლობა საქონლის მიმწოდებელს მხოლოდ იმ შემთხვევაში ეკისრება, თუ მის ტრანპორტირებას თვითონვე ახორციელებს. რასაც ამ შემთხვევაში ადგილი არ ჰქონია.
შპს ,,...“ წარმომადგენელი არ ეთანხმება საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მტკიცებას იმასთან დაკავშირებით, რომ მას თბილისის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება არ ჩაბარებია კანონით დადგენილი წესით და არც სააპელაციო სასამართლოში არ მიუღია მონაწილეობა საქმის განხილვისას, რითაც დაირღვა საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის ,,ბ“ ქვეპუნქტის მოთხოვნა, ვინაიდან საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს წარმომადგენელი ესწრებოდა თბილისის საქალაქო სასამართლოში საქმის განხილვას, სადაც გამოცხადდა სასამართლოს გადაწყვეტილება. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 2591-ე მუხლის შესაბამისად, თუ გადაწყვეტილების გამოცხადებას ესწრება გადაწყვეტილების გასაჩივრების უფლების მქონე პირი, ან თუ ასეთი პირისათვის საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით ცნობილი იყო გადაწყვეტილების გამოცხადების თარიღი, გადაწყვეტილების გასაჩივრების მსურველი მხარე (მისი წარმომადგენელი) ვალდებულია, გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილის გამოცხადებიდან არა უადრეს 20 და არა უგვიანეს 30 დღისა გამოცხადდეს სასამართლოში და ჩაიბაროს გადაწყვეტილების ასლი; წინააღმდეგ შემთხვევაში გასაჩივრების ვადის ათვლა დაიწყება გადაწყვეტილების გამოცხადებიდან 30-ე დღეს. ამ ვადის გაგრძელება და აღდგენა დაუშვებელია (იხ. ს.ფ. 88-95; 178-186; ტ.2).
წერილობითი მოსაზრებით სსიპ შემოსავლების სამსახურმა მოითხოვა სსიპ შემოსავლების სამსახურის საკასაციო საჩივრის დასაშვებად ცნობა, ვინაიდან, მისი მოსაზრებით საკასაციო საჩივარი აკმაყოფილებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებულ წინაპირობებს. საკასაციო საჩივრის განხილვა მნიშვნელოვანია სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებისათვის (იხ. ს.ფ. 85-87; ტ.2).
საკასაციო სასამართლოს მიერ საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის პროცესუალური წანამძღვრები (საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34.3 მუხლი):
საკასაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ კასატორების სსიპ შემოსავლების სამსახურისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საკასაციო საჩივრები შეიცავს მითითებებს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34.3 ნაწილის ,,გ” ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ საკასაციო საჩივრების დასაშვებობის საფუძვლების თაობაზე და ისინი მიჩნეულ იქნენ დასაშვებად, როგორც პროცესუალური კასაცია (იხ. ს.ფ. 1901-1904; 191-194; ტ.2).
ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :
საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების გაცნობის, საკასაციო საჩივრების მოტივების საფუძვლიანობისა და გასაჩივრებული განჩინების კანონიერება-დასაბუთებულობის შემოწმების შედეგად მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსა და სსიპ შემოსავლების სამსახურის საკასაციო საჩივრები უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ, გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2013 წლის 18 სექტემბრის განჩინება და საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს შემდეგ გარემოებათა გამო:
საკასაციო საჩივრების დაშვების წანამძღვრების განმარტება კონკრეტულ საქმეზე: წინამდებარე კასაციების მოტივი _ საქმის განხილვა მხარის მონაწილეობის გარეშე, წარმოადგენს საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის ,,ბ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, გადაწყვეტილების გაუქმების აბსოლუტურ საფუძველს, რამდენად საპროცესო სამართალი აღიარებს მხარის ძირითად უფლებას _ უფლებას სამართლიანი სასამართლო განხილვის უზრუნველყოფის შესახებ.
კასაციების მოტივების გაზიარების თაობაზე სასამართლოს მსჯელობა: სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინების მიღებისას სასამართლოს მიერ დარღვეულია საპროცესო სამართლის ნორმები, კერძოდ, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 393-ე მუხლის მე-3 ნაწილისა და 394-ე მუხლის ,,ბ” ქვეპუნქტის მოთხოვნები, სასამართლომ არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა, გამოიყენა კანონი, რომელიც არ უნდა გამოეყენებინა, არასწორად განმარტა კანონი.
საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 1.2 მუხლის თანახმად, თუ ამ კოდექსით სხვა რამ არ არის დადგენილი, ადმინისტრაციულ სამართალწარმოებაში გამოიყენება საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის დებულებანი.
საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 13.2 მუხლის შესაბამისად, სასამართლო მხარეებს ან მათ წარმომადგენლებს უგზავნის იმ გადაწყვეტილების, განჩინების ან ბრძანების ასლს, რომელიც ექვემდებარება გასაჩივრებას იმავე ან ზემდგომი ინსტანციის სასამართლოში.
საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 70.1 მუხლის შესაბამისად, მხარეს ან მის წარმომადგენელს უწყებით ეცნობება სასამართლო სხდომის ან ცალკეული საპროცესო მოქმედების შესრულების დრო და ადგილი. უწყება მხარისათვის და მისი წარმომადგენლისათვის ჩაბარებულად ჩაითვლება, თუ იგი ჩაბარდება ერთ-ერთ მათგანს ან ამ კოდექსის 74-ე მუხლით გათვალისწინებულ სუბიექტებს. წარმომადგენელი ვალდებულია, უწყების ჩაბარების შესახებ აცნობოს მხარეს. სასამართლო უწყებით სასამართლოში იბარებენ აგრეთვე მოწმეებს, ექსპერტებს, სპეციალისტებსა და თარჯიმნებს. ამავე კოდექსის მეორე ნაწილის თანახმად, მხარეებს ან მათ წარმომადგენლებს სასამართლო უწყება უნდა ჩაჰბარდეთ იმ ვარაუდით, რომ მათ ჰქონდეთ სასამართლოში დროულად გამოცხადებისა და საქმის მომზადებისათვის გონივრული ვადა.
შესაბამისად, საკასაციო სასამართლო იზიარებს კასატორის საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მოტივს იმასთან დაკავშირებით, რომ თბილისის საქალაქო სასამართლომ არ გაუგზავნა საქმეში მონაწილე მოპასუხე მხარეს მიღებული გადაწყვეტილება კანონით დადგენილი წესით, ვინაიდან საქმის მასალების შესაბამისად დგინდება, რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2013 წლის 16 აპრილის სასამართლოს მთავარ სხდომაზე გამოცხადებული იყო მოპასუხის საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს წარმომადგენელი ერეკლე მაისურაძე და მონაწილეობას იღებდა შპს ,,...“ საქმის განხილვაში, მაგრამ კანონით დადგენილი წესით მას არ გაგზავნია სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება (იხ. ტ.1; ს.ფ. 123-129), ასეთის დამადასტურებელი მტკიცებულება საქმეში არ მოიპოვება.
საკასაციო სასამართლო იზიარებს კასატორების საკასაციო პრეტენზიას, რომ ერთ-ერთი მოპასუხე - საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო სააპელაციო სასამართლოს მიერ საერთოდ არ იყო მოწვეული საქმის განხილვაში კანონით დადგენილი წესით, რაც საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის ,,ბ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმების აბსოლუტური საფუძველია, ვინაიდან, სსსკ-ის 70-ე მუხლი ცალსახად ადგენს სასამართლოს ვალდებულებას სასამართლო უწყების მეშვეობით აცნობოს მხარეებს საქმის განხილვის შესახებ. მოცემულ შემთხვევაში სააპელაციო პალატამ მითითებული დანაწესი უგულებელყო, რადგან საქმის მასალების მიხედვით სააპელაციო სასამართლოს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსათვის არ უცნობებია საქმის განხილვის თარიღი და სსიპ შემოსავლების სამსახურის სააპელაციო საჩივარი განიხილა კანონით დადგენილი წესის დარღვევით, მხარისათვის შეუტყობინებლად.
საკასაციო სასამართლო საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის საფუძველზე განმარტავს, რომ კანონმდებელი იმპერატიულად განსაზღვრავს სასამართლო გადაწყვეტილების გაუქმების აბსოლუტურ საფუძვლებს, მათ შორის, ასეთად მიიჩნევს სასამართლოს მიერ საქმის განხილვას ერთ-ერთი მხარის დაუსწრებლად, რომელსაც არ მიუღია შეტყობინება კანონით დადგენილი წესით /,,ბ“ ქვეპუნქტი/; გადაწყვეტილების მიღებას საქმის ზეპირი განხილვის საფუძველზე, რომლის დროსაც დარღვეულია პროცესის საჯაროობის წესები /,,დ“ ქვეპუნქტი /. მხარის მონაწილეობა სასამართლო განხილვაში წარმოადგენს მის ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს პროცესუალურ უფლებას, რომლის პატივისცემა სამოქალაქო საპროცესო სამართლის უმნიშვნელოვანესი პრინციპის - მართლმსაჯულების განხორციელება მხარეთა თანასწორობის საფუძველზე სასამართლოს უპირობო მოვალეობაა და რომლის იგნორირება საპროცესო კანონით მკაცრად განსაზღვრულ პროცესუალურ შედეგს - სასამართლო აქტის გაუქმებას იწვევს.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო იზიარებს კასატორების საკასაციო პრეტენზიას, რომ მხარე - საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო სააპელაციო სასამართლოს მიერ არ იყო მიწვეული საქმის განხილვაში მონაწილეობის მისაღებად საპროცესო კანონმდებლობით დადგენილი მოთხოვნათა დაცვით, რაც სსსკ-ის 394-ე მუხლის ,,ბ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმების აბსოლუტური საფუძველია.
საკასაციო სასამართლოს ასევე მიაჩნია, რომ სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმე განხილულ და გადაწყვეტილ იქნა საპროცესო ნორმებით დადგენილი მოთხოვნების უგულებელყოფით, სასამართლო აქტი საერთოდ არ შეიცავს მსჯელობას სააპელაციო საჩივრის მოტივებზე, არ არის გაქარწყლებული აპელანტის მოსაზრებები, ისე არის მიჩნეული დაუსაბუთებლად და კანონშეუსაბამოდ.
სააპელაციო სასამართლომ უცვლელად დატოვა რა გასაჩივრებული გადაწყვეტილება, დაეთანხმა საქალაქო სასამართლოს მიერ ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4 მუხლით მინიჭებული საპროცესო უფლებამოსილების გამოყენებას, თუმცა არ უმსჯელია ამ სახის სასამართლო გადაწყვეტილების მიღების პროცესუალური წინაპირობების არსებობასა და შესაბამისად კანონიერებაზე, რითაც უგულებელყო ზემდგომი სასამართლოს ფუნქცია - სააპელაციო წესით პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებათა კანონიერების შემოწმება ფაქტობრივი და სამართლებრივი თვალსაზრისით.
საკასაციო სასამართლო წინამდებარე განჩინების მიღებისას ეყრდნობა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ საქმეზე ბს-220-210(კ-06) დ. მ-ის სარჩელისა გამო მოპასუხის საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიმართ, 2006 წლის 4 ივლისის განჩინებაში ჩამოყალიბებულ სასამართლო პრაქტიკას, რომლის მიხედვით საკასაციო სასამართლომ იმსჯელა ქვემდგომი ინსტანციის სასამართლოების მიერ ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4 მუხლის კვალიფიციური გამოყენების შესახებ, კერძოდ: ,,საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სასამართლოს უფლებამოსილება სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად ცნოს ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მიღებული ადმინისტრაციული აქტი, განსაზღვრულია საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილით, კერძოდ, აღნიშნული ნორმის თანახმად, თუ სასამართლო მიიჩნევს, რომ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი გამოცემულია საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის გარემოების გამოკვლევისა და შეფასების გარეშე, უფლებამოსილია სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად ცნოს და დაავალოს ადმინისტრაციულ ორგანოს ამ გარემოებათა გამოკვლევისა და შეფასების შემდეგ გამოსცეს ახალი ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი. სასამართლო ამ გადაწყვეტილებას იღებს, თუ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობისათვის არსებობს მხარის გადაუდებელი კანონიერი ინტერესი. საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 96-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, ადმინისტრაციული ორგანოს ვალდებულებას წარმოადგენს საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებათა გამოკვლევა და სწორედ საქმის გარემოებათა შეფასებისა და ურთიერთშეჯერების საფუძველზე უნდა იქნეს ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ გადაწყვეტილება მიღებული. ზემოაღნიშნული ნორმიდან გამომდინარე, თუ სასამართლო მიიჩნევს, რომ ადმინისტრაციულმა ორგანომ არ გამოიკვლია საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებები და ისე გამოსცა ადმინისტრაციული აქტი, იგი უფლებამოსილია სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად ცნოს ინდივიდუალურ-სამართლებრივი ადმინისტრაციული აქტი და დაავალოს შესაბამის ადმინისტრაციულ ორგანოს გამოსცეს ახალი აქტი. ამდენად, ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილის გამოყენების კომპეტენცია სასამართლოს გააჩნია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ინდივიდუალურ-სამართლებრივი ადმინისტრაციული აქტი გამოცემულია საქმის გარემოებათა გამოკვლევის გარეშე, მხოლოდ ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით ადმინისტრაციული წარმოებისათვის დადგენილ მოთხოვნათა დაცვით.“
საკასაციო სასამართლოს შეფასებით, კონკრეტულ შემთხვევაში არამართებულია სასამართლოების მიერ ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4 მუხლის გამოყენება, ვინაიდან საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4. მუხლით მინიჭებულ უფლებამოსილებას სასამართლო იყენებს იმ ვითარებაში, როცა სასამართლო წესით ვერ ხერხდება ფაქტობრივი გარემოებების დადგენა და შეფასება. შესაბამისად, შეუძლებელი ხდება სადავო ადმინისტრაციული აქტის მატერიალური კანონიერების შეფასება.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ქვემდგომმა სასამართლოებმა ობიექტური შეფასება არ მისცეს საქმეში არსებულ მტკიცებულებებს, სააპელაციო საჩივარში მითითებული გარემოებები არ არის გამოკვლეული, შესაბამისად, მითითებულ საკითხებზე არ არის გადმოცემული სასამართლო მსჯელობები და დასკვნები. სასამართლოთა დასკვნა - ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4. მუხლით მინიჭებული უფლებამოსილების გამოყენების საჭიროების შესახებ სრულიად დაუსაბუთებელია და არ გამომდინარეობს საპროცესო კანონით განსაზღვრული დანაწესის ნამდვილი შინაარსიდან, ამასთან, სასამართლოებმა არ მიუთითეს ადმინისტრაციულ ორგანოს თუ რა ფაქტების გამოკვლევაა საჭირო ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციული აქტის გამოცემისას.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სააპელაციო სასამართლო გასაჩივრებული გადაწყვეტილების კანონიერებასა და დასაბუთებულობას ამოწმებს, როგორც ფაქტობრივი, ისე სამართლებრივი თვალსაზრისით, ანუ საქმეს განიხილავს, როგორც ფაქტობრივი გარემოებების დადგენის, ისე მათი სამართლებრივი შეფასების კუთხით. სააპელაციო სასამართლოს უფლება აქვს დაადგინოს ახალი ფაქტები, ხოლო საქმის მონაწილე პირებს უფლება აქვთ პირველ ინსტანციაში უკვე განხილულთან ერთად სააპელაციო სასამართლოში წარადგინონ ახალი მტკიცებულებები ანუ სააპელაციო სასამართლო, საკასაციო ინსტანციის სასამართლოსგან განსხვავებით, შებოჭილი არაა პროცესუალური შესაძლებლობით, საქმეზე დაადგინოს ფაქტობრივი გარემოებები, გამოითხოვოს და შეაფასოს მტკიცებულებები.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სააპელაციო სასამართლოს სსსკ-ის 385.2 მუხლის შესაბამისად, სრული პროცესუალური უფლებამოსილება ჰქონდა თავად გადაეწყვიტა დავა და არ გაეზიარებინა საქალაქო სასამართლოს დასკვნა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4 მუხლის გამოყენებასთან მიმართებაში, ვინაიდან, გასაჩივრებული აქტების მიღებისას ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ არ იყო დარღვეული აქტის გამოცემის ის პროცედურები, რაც უპირობოდ შექმნიდა საქმის ადმინისტრაციულ ორგანოში დაბრუნების წინაპირობას.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ გასაჩივრებული განჩინების მიღებისას სააპელაციო სასამართლომ უგულებელყო საკასაციო სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული სასამართლო პრაქტიკა სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 390.3 მუხლის ,,გ“ ქვეპუნქტით ხელმძღვანელობით სტანდარტთან დაკავშირებით, კერძოდ, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ საქმეზე №ბს-52-52(კ-08) მ. ხ-ის სარჩელისა გამო მოპასუხის საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საბაჟო დეპარტამენტის მიმართ, 2008 წლის 25 მარტის საკასაციო სასამართლომ იმსჯელა სააპელაციო სასამართლოს მიერ ზემოთ მითითებული საპროცესო ნორმით მინიჭებული კომპეტენციის კვალიფიციური გამოყენების შესახებ, კერძოდ:
,,სსსკ-ის 390-ე მუხლის მე-3 ნაწილის ,,გ’’ ქვეპუნქტის მიხედვით: სააპელაციო სასამართლოს განჩინება, რომლითაც უცვლელად რჩება გასაჩივრებული გადაწყვეტილება და თუ სააპელაციო სასამართლო ეთანხმება პირველი ინსტანციის სასამართლოს შეფასებებსა და დასკვნებს საქმის ფაქტობრივ ან/და სამართლებრივ საკითხებთან დაკავშირებით, მაშინ დასაბუთება იცვლება მასზე მითითებით.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სააპელაციო სასამართლოს პროცესუალური უფლებამოსილება განჩინებაში გადმოსცეს მოკლე დასაბუთება, არც ერთ შემთხვევაში არ უნდა იქნეს გაგებული იმგვარად, რომ სააპელაციო სასამართლო მხოლოდ ფორმალური თვალსაზრისით ახორციელებს მართლმსაჯულებას. მითითებული ნორმით დადგენილი პროცესუალური უფლებამოსილების გამოყენება არ უნდა მოვიდეს წინააღმდეგობაში ამავე კოდექსის 377.1 მუხლით განსაზღვრულ სააპელაციო სასამართლოს იურისდიქციასა და კომპეტენციასთან, ვინაიდან სააპელაციო ინსტანციაში მართლმსაჯულების განხორციელების არსი მდგომარეობს სწორედ გასაჩივრებული გადაწყვეტილების ფაქტობრივი და სამართლებრივი თვალსაზრისით სააპელაციო საჩივრის ფარგლებში შემოწმების ვალდებულების დადგენით. გასაჩივრებული გადაწყვეტილების კანონიერების და დასაბუთებულობის შემოწმების ვალდებულება პროცესუალურ-სამართლებრივი დოქტრინის მიხედვით უცილობლად გულისხმობს და მოიაზრებს სააპელაციო საჩივრის მოტივების საფუძვლიანობის შეფასებას.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სამოქალაქო სამართალწარმოება, რომელიც აგებულია მხარეთა დისპოზიციურობის და შეჯიბრებითობის პრინციპებზე, სააპელაციო და საკასაციო საჩივარს აკუთვნებს მხარის უფლების დაცვის სამართლებრივ საშუალებებს, ამასთან, სწორედ მხარის ამ საპროცესო უფლების რეალიზაცია თანაზომიერია მხარისავე საპროცესო ვალდებულებასთან _ დაასაბუთოს საჩივარი, კერძოდ, სსსკ-ის 368-ე მუხლის პირველი ნაწილის ,,ე’’ და ,,ვ’’ ქვეპუნქტებში მითითებულია თუ რა უნდა იყოს ასახული სააპელაციო საჩივრის შინაარსში. მხარის ამგვარი პროცესუალური ვალდებულება შეიცავს მხარის საპროცესო უფლებრივ გარანტიას, ზემდგომმა სასამართლომ შეაფასოს მისი საჩივრის მოტივების საფუძვლიანობა, გაიზიაროს ან უარყოს, გააქარწყლოს ისინი იურიდიულად არგუმენტირებული სახით.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სსსკ-ის 390-ე მუხლის მე-3 ნაწილის ,,გ’’ ქვეპუნქტით განსაზღვრული უფლებამოსილების გამოყენება ზემომითითებული საპროცესო ნორმების ობიექტური შინაარსის კონტექსტის გათვალისწინების გარეშე, სააპელაციო სამართალწარმოებას გახდის ზედაპირულს და განაპირობებს მის უკიდურესად ფორმალისტურ ხასიათს, რაც წინააღმდეგობაში მოდის სააპელაციო სამართალწარმოების არსსა და მართლმსაჯულების პრინციპებთან.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ საპროცესო ნორმა შეუძლებელია გამოყენებულ იქნეს მხარის პროცესუალური უფლების შეზღუდვის თვალსაზრისით, ასეთ შემთხვევაში სასამართლოს პროცესუალური უფლებამოსილება უნდა შეიზღუდოს, რათა არ მოხდეს მხარის საპროცესო უფლების იგნორირება, უკიდურეს შემთხვევაში, სააპელაციო სასამართლოს მიერ კანონით გათვალისწინებული საპროცესო ზედამხედველობა განუხორციელებელი დარჩება’’.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 105.2 მუხლის საფუძველზე განმარტავს, რომ სასამართლომ თითოეული საქმის განხილვისას უნდა მოიპოვოს მტკიცებულებები, სარწმუნოდ დაადგინოს საქმის ფაქტობრივი გარემოებები, მისცეს მათ სამართლებრივი შეფასება და გამოიტანოს დასკვნა საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებების არსებობის ან არარსებობის შესახებ.
სადავო სამართალურთიერთობა წარმოშობილია საგადასახადო სამართალდარღვევათა სფეროში, გადასახადის გადამხდელსა და საგადასახადო ორგანოს შორის.
საკასაციო სასამართლო წინამდებარე განჩინების მიღებისას ეყრდნობა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ საქმეზე #ბს-364-353(კ-13) ინდმეწარმე ,,ჯ. წ-ის“ სარჩელისა გამო მოპასუხის სსიპ შემოსავლების სამსახურის მიმართ, 2014 წლის 17 ივნისის განჩინებაში ჩამოყალიბებულ სასამართლო პრაქტიკას, რომლის მიხედვით საკასაციო სასამართლომ განმარტა, რომ ,,საგადასახადო სამართალდარღვევები საქართველოში მოწესრიგებულია საგადასახადო კოდექსით, რომელიც განსაზღვრავს საგადასახადო სამართალდარღვევის სახეებსა და საგადასახადო კანონმდებლობის დარღვევისათვის პასუხისმგებლობას. კერძოდ, საგადასახადო კოდექსის 269-ე მუხლით განსაზღვრული ქმედების საგადასახადო სამართალდარღვევად მიჩნევისა და საგადასახადო პასუხისმგებლობის ზოგადი პრინციპები, რომლის მიხედვით საგადასახადო სამართალდარღვევად ჩაითვლება პირის მართლსაწინააღმდეგო ქმედება (მოქმედება ან უმოქმედობა), რომლისთვისაც ამ კოდექსით გათვალისწინებულია პასუხისმგებლობა. საგადასახადო სამართალდარღვევისათვის პირს პასუხისმგებლობა შეიძლება დაეკისროს მხოლოდ ამ კოდექსით დადგენილი საფუძვლითა და წესით. აღნიშნული მუხლიდან გამომდინარე, საგადასახადო პასუხისმგებლობა არის კონკრეტული საგადასახადო სამართალდარღვევის ჩამდენი პირის ვალდებულება, საგადასახადო კოდექსით დადგენილი წესით, პასუხი აგოს მის მიერ ჩადენილი მართლსაწინააღმდეგო ქმედებისათვის. მართლსაწინააღმდეგოა ქმედება, რომელიც არღვევს საგადასახადო კანონმდებლობის ნორმებს.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ყოველი კონკრეტული საქმის გადაწყვეტა სასამართლოში დაკავშირებულია გარკვეული ფაქტების დადგენასთან. ფაქტების დადგენის აუცილებლობა განპირობებულია იმით, რომ სასამართლო იხილავს და წყვეტს მხარეთა შორის წარმოქმნილ დავებს, რომლებიც სამართლით რეგულირებული ურთიერთობებიდან წარმოიშობიან. სამართლებრივი ურთიერთობა კი შეიძლება აღმოცენდეს, განვითარდეს ან შეწყდეს მხოლოდ იურიდიული ფაქტების საფუძველზე. ე.ი. ისეთი ფაქტების საფუძველზე, რომლებსაც სამართლის ნორმა უკავშირებს გარკვეულ იურიდიულ შედეგს.
საქმის გარემოებების გამორკვევა და ფაქტების დადგენა მართლმსაჯულების უპირველეს ამოცანას წარმოადგენს, სწორედ დადგენილი ფაქტების საფუძველზე ხდება ნორმათშეფარდება.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი აგებულია შეჯიბრებითობის პრინციპზე, რაც ოფიციალობის პრინციპის გათვალისწინებით სრულად გამოიყენება ადმინისტრაციულ სამართალწარმოებაში. აღნიშნული პრინციპის შესაბამისად, მხარეები თავად განსაზღვრავენ, თუ რომელი ფაქტები უნდა დაედოს საფუძვლად მათ მოთხოვნას ან რომელი მტკიცებულებებით უნდა იქნეს დადასტურებული ეს ფაქტები (ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის და სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-4 მუხლი).
ადმინისტრაციული სამართალწარმოების უმნიშვნელოვანესი პრინციპი _ ოფიციალობის პრინციპი განსაზღვრავს ადმინისტრაციული მართლმსაჯულების როლს. ადმინისტრაციულ სამართალწარმოებაში, განსხვავებით სამოქალაქო სამართალწარმოებისგან სასამართლო პროცესუალური აქტივობის ცენტრში იმყოფება, ადმინისტრაციულ სამართალში მოქმედი საჯარო და კერძო ინტერესების პროპორციულობის პრინციპი ადმინისტრაციულ საპროცესო სამართალურთიერთობაში სასამართლოს აკისრებს საპროცესო მხარეთა საპროცესო უფლებებში ბალანსის მიღწევისთვის აუცილებელ საპროცესო მოქმედებების შესრულებას.
ოფიციალობის პრინციპზე დაყრდნობით სასამართლო უფლებამოსილია თავისი ინიციატივით მიიღოს გადაწყვეტილება დამატებითი ინფორმაციის ან მტკიცებულების წარმოსადგენად (ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-4 მუხლი); სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 103-ე მუხლით მინიჭებული უფლებამოსილების გარდა, საკუთარი ინიციატივით შეაგროვოს ფაქტობრივი გარემოებები და მტკიცებულებები (ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-19 მუხლი).
ადმინისტრაციული სასამართლოს ეს უფლებამოსილება კანონმდებლის მიერ განმტკიცებულია ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-20 მუხლში ადმინისტრაციულ ორგანოთა ვალდებულების დადგენით, წარუდგინოს სასამართლოს საქმის განხილვისა და გადაწყვეტისათვის აუცილებელი დოკუმენტები და სხვა ინფორმაცია.
სასამართლოს უფლებამოსილება _ თავისი ინიციატივით მოიპოვოს მტკიცებულებები ან ინფორმაცია ნიშნავს, რომ სასამართლომ უნდა განსაზღვროს შემთხვევები, როდესაც საფრთხე ემუქრება მართლმსაჯულების ძირითად პრინციპს _ მხარეთა თანასწორობის /ანუ თანაბარი შესაძლებლობა _ დაიცვან თავიანთი უფლებები/ რეალიზაციას საჯარო სამართლებრივი დავების მონაწილეთა სუბორდინაციული მდგომარეობიდან გამომდინარე.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ საქმის არსებითად /ფაქტობრივი და სამართლებრივი თვალსაზრისით/ განმხილველი სასამართლოების მიერ ოფიციალობის პრინციპის მეშვეობით საქმის გარემოებათა დამატებითი გამოკვლევა, მტკიცებულებათა მოპოვება სახელმწიფოში დღეისათვის არსებული სამართლებრივი კულტურის პირობებში არის უპირობო აუცილებლობა, ადმინისტრაციულ დავათა კანონიერად გადაწყვეტისათვის, ადმინისტრაციულ ორგანოთა საქმიანობაზე სრულფასოვანი სასამართლო კონტროლის განხორციელებისათვის, რის გარეშეც სამართლებრივი სახელმწიფოს, როგორც ღირებულებითი სიკეთით სარგებლობა შესაძლებელია, ვერ მიიღწეს.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ მოცემული დავის გადაწყვეტისას სააპელაციო სასამართლომ სავსებით უგულებელყო ადმინისტრაციული მართლმსაჯულების უმნიშვნელოვანესი, საჯარო ინტერესის უზრუნველმყოფი უფლებამოსილება. კერძოდ, სააპელაციო სასამართლოს არ მიუღია ზომები, დამატებითი მტკიცებულებების, ინფორმაციის მოსაპოვებლად მაშინ, როცა ისედაც მოცემული დავის სპეციფიკიდან გამომდინარე, მტკიცებულებათა წრე უკიდურესად შეზღუდულია.
საკასაციო სასამართლო სსსკ-ის XV-XX თავების საფუძველზე განმარტავს, რომ სამოქალაქო საპროცესო კოდექსით განსაზღვრულია მტკიცებულებათა სახეები: წერილობითი, ზეპირი და ნივთიერი სახის მტკიცებულებები. სსსკ-ის 105-ე მუხლით დადგენილია სასამართლოს მიერ მტკიცებულებათა შეფასების სტანდარტი, კერძოდ, სასამართლოსათვის არავითარ მტკიცებულებას არა აქვს წინასწარ დადგენილი ძალა (1-ლი ნაწილი). სასამართლო აფასებს მტკიცებულებებს თავისი შინაგანი რწმენით, რომელიც უნდა ემყარებოდეს მათ ყოველმხრივ, სრულ და ობიექტურ განხილვას, რის შედეგადაც მას გამოაქვს დასკვნა საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებების არსებობის ან არარსებობის შესახებ“.
საკასაციო სასამართლოს შეფასებით, საქმის მასალებით დადგენილია, რომ 2012 წლის 24 ივლისს სსიპ შემოსავლების სამსახურის საგადასახადო მონიტორინგის დეპარტამენტის მიერ შპს ,,...“ მიმართ შედგა საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმი #002410, რომლითაც საწარმო, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 286-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე, დაჯარიმდა 1000 ლარით. ოქმის თანახმად, 2012 წლის 24 ივლისს 12:24 საათზე ქ. ქუთაისში, ... ქ. #117-ში გადამოწმდა შპს ,,ე...“ კუთვნილი ფორდ ტრანზიტის ავტომობილი. შემოწმებით დადგინდა, რომ შპს ,,...“ შპს ,,...“ მიაწოდა სამეწარმეო საქმიანობისათვის განკუთვნილი 5 ტომარა შაქარი სასაქონლო ზედნადების გარეშე, რითაც დაარღვია საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 136.4 მუხლი.
სსიპ შემოსავლების სამსახურის საგადასახადო მონიტორინგის დეპარტამენტის 2012 წლის 24 ივლისის საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმი #002410.
სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2012 წლის 21 აგვისტოს ბრძანებით შეტანილ იქნა ცვლილება 2012 წლის 24 ივლისს შედგენილ საგადასახადო სამართალდარღვევის #002410 ოქმში, კერძოდ, შპს ,,...“ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 286.1 მუხლის ნაცვლად ამავე კოდექსის 286.2 მუხლის შესაბამისად საგადასახადო სანქციად განესაზღვრა ჯარიმა 5000 ლარით.
სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2012 წლის 21 აგვისტოს #14728 ბრძანება.
სსიპ შემოსავლების სამსახურის საგადასახადო მონიტორინგის დეპარტამენტის 2012 წლის 24 ივლისის საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმი შპს ,,...“ გაასაჩივრა სსიპ შემოსავლების სამსახურში.
სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2012 წლის 10 სექტემბრის #16811 ბრძანებით საჩივარი არ დაკმაყოფილდა.
სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2012 წლის 10 სექტემბრის ბრძანება შპს ,,...“ გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დავების განხილვის საბჭოში.
საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დავების განხილვის საბჭოს 2013 წლის 8 თებერვლის გადაწყვეტილებით საჩივარი არ დაკმაყოფილდა.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ წინამდებარე დავის კანონიერად გადაწყვეტისთვის აუცილებელია განიმარტოს რა დასკვნა გამომდინარეობს საგადასახადო კოდექსის 136-ე, 286-ე მუხლებისა და ,,საგადასახადო კონტროლის განმახორციელებელი პირის შერჩევისა და საგადასახადო კონტროლის განხორციელების, მიმდინარე კონტროლის პროცედურების ჩატარების, სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ჩამოწერის, საგადასახადო დავალიანების გადახდევინების უზრუნველყოფის ღონისძიების განხორციელების, სამართალდარღვევათა საქმისწარმოების წესის დამტკიცების თაობაზე“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №994 ბრძანების 72.1 მუხლის შინაარსიდან.
საგადასახადო კოდექსის 136.4 მუხლით განსაზღვრულია, რომ ,,სამეწარმეო საქმიანობისათვის ქვეყნის შიგნით საქონლის ტრანსპორტირებისას, ხოლო საქონლის მიწოდებისას − მყიდველის მოთხოვნის შემთხვევაში (გარდა სპეციალური დამატებული ღირებულების გადასახადის ანგარიშ-ფაქტურების მიხედვით განხორციელებული მიწოდებისა, რომლებიც მოიცავს სასაქონლო ზედნადებით გათვალისწინებულ რეკვიზიტებს) სასაქონლო ზედნადები უნდა გამოიწეროს საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ დადგენილი ფორმითა და წესით. ამასთანავე, საქონლის მიწოდებისას მყიდველის მოთხოვნის შემთხვევაში სასაქონლო ზედნადების გამოწერისას აკრძალულია საქონლის სასაქონლო ზედნადების გარეშე შენახვა“.
საგადასახადო კოდექსის 269-ე მუხლის მიხედვით კი, საგადასახადო სამართალდარღვევად ჩაითვლება პირის მართლსაწინააღმდეგო ქმედება (მოქმედება ან უმოქმედობა), რომლისთვისაც ამ კოდექსით გათვალისწინებულია პასუხისმგებლობა. საგადასახადო სამართალდარღვევისათვის პირს პასუხისმგებლობა შეიძლება დაეკისროს მხოლოდ ამ კოდექსით დადგენილი საფუძვლითა და წესით.
ამავე კოდექსის (2012 წლის 4 მაისის მდგომარეობით) 286.1 მუხლის შესაბამისად, სამეწარმეო საქმიანობისათვის საქონლის სასაქონლო ზედნადების გარეშე ტრანსპორტირება, მყიდველის მოთხოვნისას სასაქონლო ზედნადების გაუცემლობა ან საქონლის შეძენისას სასაქონლო ზედნადების მიღებაზე უარის თქმა, თუ სასაქონლო ზედნადების გარეშე ტრანსპორტირებული ან მიწოდებული/მისაწოდებელი საქონლის საბაზრო ღირებულება არ აღემატება 10 000 ლარს იწვევს პირის დაჯარიმებას - 1000 ლარით, ხოლო პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ქმედება, ჩადენილი განმეორებით − იწვევს პირის დაჯარიმებას 5 000 ლარის ოდენობით.
საქონლის დოკუმენტის გარეშე ტრასპორტირების/შეძენის ფაქტის გამოვლენის საკითხს აწესრიგებს ასევე ,,საგადასახადო კონტროლის განმახორციელებელი პირის შერჩევისა და საგადასახადო კონტროლის განხორციელების, მიმდინარე კონტროლის პროცედურების ჩატარების, სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ჩამოწერის, საგადასახადო დავალიანების გადახდევინების უზრუნველყოფის ღონისძიების განხორციელების, სამართალდარღვევათა საქმისწარმოების წესის დამტკიცების თაობაზე“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №994 ბრძანება, რომლის 72.1 მუხლის თანახმად: საქონლის დოკუმენტების გარეშე ტრანსპორტირებად/შეძენად განიხილება სამეწარმეო საქმიანობისათვის საქონლის სასაქონლო ზედნადების გარეშე ტრანსპორტირება, მყიდველის მოთხოვნისას სასაქონლო ზედნადების გაუცემლობა ან საქონლის შეძენისას სასაქონლო ზედნადების მიღებაზე უარის თქმა, თუ სასაქონლო ზედნადების გარეშე ტრანსპორტირებული ან მიწოდებული/მისაწოდებელი საქონლის საბაზრო ღირებულება არ აღემატება 10 000 ლარს“, ამავე მუხლით განსაზღვრულია, რომ საქონლის დოკუმენტების გარეშე ტრანსპორტირებად/შეძენის ფაქტის გამოვლენის უფლებამოსილება აქვთ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგამოძიებო სამსახურის უფლებამოსილ პირებს, რომლებიც ზემოაღნიშნული ფაქტის გამოვლენის შემთხვევაში ადგენენ შესაბამის ოქმს.
ამავე ბრძანების 69.1 მუხლის შესაბამისად, საგადასახადო სამართალდარღვევად ითვლება პირის მართლსაწინააღმდეგო ქმედება (მოქმედება ამ უმოქმედობა), რომლისთვისაც საქართველოს საგადასახადო კოდექსით გათვალისწინებულია პასუხისმგებლობა.
საკასაციო სასამართლო წინამდებარე განჩინების მიღებისას ეყრდნობა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ საქმეზე ბს-48-43(2კ-13) ინდმეწარმე ,,ლ. ჩ-ის“ სარჩელისა გამო მოპასუხეების სსიპ შემოსავლების სამსახურისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიმართ, 2013 წლის 18 ივნისის განჩინებაში ჩამოყალიბებულ სასამართლო პრაქტიკას, რომლის მიხედვით საკასაციო სასამართლომ განმარტა, რომ ,,საგადასახადო კოდექსის (2012 წლის 4 მაისის მდგომარეობით) 286.1 მუხლით განსაზღვრული სანქციის შეფარდებისთვის აუცილებელია დადგინდეს, თუ ვინ არის ქმედების სუბიექტი, რომლის გამორკვევა შეუძლებელია ნორმის ფუნქციის, მიზნისა და სტრუქტურის ანალიზის გარეშე. საკასაციო სასამართლოს შეფასებით, კანონმდებელი სამართალდარღვევად აკვალიფიცირებს შემდეგ შემთხვევებს:
1.სამეწარმეო საქმიანობისათვის საქონლის სასაქონლო ზედნადების გარეშე ტრანსპორტირება;
2. მყიდველის მოთხოვნისას სასაქონლო ზედნადების გაუცემლობა;
3. .საქონლის შეძენისას სასაქონლო ზედნადების მიღებაზე უარის თქმა.
სამივე შემთხვევა ექვემდებარება სანქცირებას 1000 ლარით, თუ სასაქონლო ზედნადების გარეშე ტრანსპორტირებული ან მიწოდებული/მისაწოდებელი საქონლის საბაზრო ღირებულება 10 000 ლარის ფარგლებშია.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ I შემთხვევაში - სამეწარმეო საქმიანობისათვის საქონლის სასაქონლო ზედნადების გარეშე ტრანსპორტირება და III შემთხვევაში - საქონლის შეძენისას სასაქონლო ზედნადების მიღებაზე უარის თქმა, ნათელია, რომ ნორმის სუბიექტად გვევლინება საქონლის შემძენი, ხოლო, II შემთხვევაში - მყიდველის მოთხოვნისას სასაქონლო ზედნადების გაუცემლობა, ცხადია, რომ დამრღვევი პირი - საქონლის გამყიდველია.
საგადასახადო ადმინისტრირების სამართლებრივი ბუნების რთული შემადგენლობის გათვალისწინებით, კანონმდებელს არ მოუხდენია ამ ფუნქციის შესრულების მეწარმე სუბიექტებზე დელეგირება. სავსებით ლოგიკურად, კანონით გაწერილია საგადასახადო ადმინისტრირების განმხორციელებელი საგადასახადო მოხელეების კომპეტენცია საგადასახადო სამართალდარღვევის გამოვლენისთვის საჭირო პროცედურული მოქმედებების წესების, ფორმებისა და საშუალებების გამოყენების თაობაზე, კერძოდ, საგადასახადო კოდექსის 286.1 ნაწილით განსაზღვრული სამართალდარღვევის გამოვლენის მიზნით ამავე მუხლის მე-13 ნაწილის შესაბამისად: ,,საგადასახადო ორგანოს უფლებამოსილ თანამშრომელს უფლება აქვს, გააჩეროს პირი და სატრანსპორტო საშუალება, მოსთხოვოს მას პირადობის დამადასტურებელი საბუთი, სატრანსპორტო საშუალებისა და საქონლის თანმხლები საბუთები, მოახდინოს სატრანსპორტო საშუალების ვიზუალური დათვალიერება. შესაბამისი პირისა და სატრანსპორტო საშუალების მძღოლის დაუმორჩილებლობის შემთხვევაში საგადასახადო ორგანოს უფლებამოსილ თანამშრომელს უფლება აქვს, გამოიყენოს საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული ღონისძიებები“. საგადასახადო სამართალდარღვევის გამოვლენისას საგადასახადო ორგანოს უფლებამოსილი პირი ადგენს საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმს. აღნიშნული ნორმის დანაწესი ცალსახად ადასტურებს, საგადასახადო წესრიგის უზრუნველსაყოფად რამდენად ფართოა მოხელის კომპეტენციის და ფაქტობრივ გარემოებათა გამოკვლევის, შეფასებისა და დადგენის დიაპაზონი.
საკასაციო სასამართლო ,,საგადასახადო კონტროლის განმახორციელებელი პირის შერჩევისა და საგადასახადო კონტროლის განხორციელების, მიმდინარე კონტროლის პროცედურების ჩატარების, სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ჩამოწერის, საგადასახადო დავალიანების გადახდევინების უზრუნველყოფის ღონისძიების განხორციელების, სამართალდარღვევათა საქმისწარმოების წესის დამტკიცების თაობაზე“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №994 ბრძანების 72.1 მუხლისა და საგადასახადო კოდექსის 136-ე, 286-ე მუხლების ანალიზის
საფუძველზე მიიჩნევს, რომ საქონლის მიმწოდებელს (გამყიდველს) სასაქონლო ზედნადების გამოწერის ვალდებულება აქვს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ზედნადებს მოითხოვს საქონლის მიმღები (მყიდველი) ან იმ შემთხვევაში, როდესაც საქონლის დისტრიბუციისათვის გადაცემა ხდება სხვა პირისათვის“.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ყოველი კონკრეტული საქმის გადაწყვეტა სასამართლოში დაკავშირებულია გარკვეული ფაქტების დადგენასთან. ფაქტების დადგენის აუცილებლობა განპირობებულია იმით, რომ სასამართლო იხილავს და წყვეტს მხარეთა შორის წარმოქმნილ დავებს, რომლებიც სამართლით რეგულირებული ურთიერთობებიდან წარმოიშობიან. სამართლებრივი ურთიერთობა კი შეიძლება აღმოცენდეს, განვითარდეს ან შეწყდეს მხოლოდ იურიდიული ფაქტების საფუძველზე. ე.ი. ისეთი ფაქტების საფუძველზე, რომლებსაც სამართლის ნორმა უკავშირებს გარკვეულ იურიდიულ შედეგს.
საქმის გარემოებების გამორკვევა და ფაქტების დადგენა მართლმსაჯულების უპირველეს ამოცანას წარმოადგენს, სწორედ დადგენილი ფაქტების საფუძველზე ხდება ნორმათშეფარდება.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ მოქმედი საპროცესო კანონმდებლობის მიხედვით, რომლითაც შებოჭილია სასამართლო, ნებისმიერი სამართლებრივი შეფასება უნდა გამომდინარეობდეს საქმეში არსებული მასალების ობიექტური და კვალიფიციური გამოკვლევა-დადგენის შედეგებიდან, რაც განსახილველ საქმეში უგულებელყოფილია.
მოცემულ შემთხვევაში სააპელაციო სასამართლომ მოსარჩელე შპს ,,...“ და მესამე პირის შპს ,,ე...“ დირექტორის ახსნა-განმარტებებით დადგენილად მიიჩნია, რომ შპს ,,...“ მყიდველისათვის - შპს ,,ე...“ სასაქონლო ზედნადების გაცემაზე უარი არ უთქვამს. შპს ,,ე...“ დისტრიბუტორს ტრანსპორტირებულ საქონელზე ზედნადები არ ჰქონია არა გამყიდველის მიერ ზედნადების გაცემაზე უარის თქმის, არამედ საკუთარი მიზეზით - იგი არ დაელოდა ზედნადების გამოწერას. მყიდველს - შპს ,,ე...“ სასაქონლო ზედნადები არ მოუთხოვია და არც მიმწოდებელს - შპს ,,...“ უთქვამს მისთვის უარი სასაქონლო ზედნადების გაცემაზე. აღნიშნულ განმარტებებს სააპელაციო სასამართლოს მიერ არ მისცემია ადეკვატური სამართლებრივი შეფასება, რის გამოც სასამართლოს დასკვნა იურიდიული თვალსაზრისით იმდენად დაუსაბუთებელია, რომ მისი სამართლებრივი შეფასება შეუძლებელია საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის ,,ე“ ქვეპუნქტის თანახმად.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სააპელაციო სასამართლომ თავად უნდა იმსჯელოს არის თუ არა სახეზე საგადასახადო კოდექსის 286-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, სამართალდარღვევის შემადგენლობა და ვინ წარმოადგენს აღნიშნული სამართალდარღვევის სუბიექტს. შესაბამისად, გაუგებარია სააპელაციო სასამართლოს მიერ ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4 მუხლის საფუძველზე მინიჭებული უფლებამოსილების გამოყენების ლოგიკა.
ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, სახეზეა საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის ,,ბ“ ქვეპუნქტისა და 412.2 მუხლის თანახმად, გასაჩივრებული განჩინების გაუქმების პროცესუალური და მატერიალური სამართლებრივი საფუძვლები, სასამართლომ საქმის ხელახლა განხილვისას კანონიერი და ობიექტური გადაწყვეტილების დადგენის მიზნით, სრულყოფილად უნდა გამოიკვლიოს ზემოაღნიშნული გარემოებები და დავა გადაწყვიტოს მოქმედი კანონმდებლობის შესაბამისად.
ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:
საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 1.2; სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის ,,ბ“ ქვეპუნქტით, 412-ე მუხლებით და
დ ა ა დ გ ი ნ ა:
1. სსიპ შემოსავლების სამსახურისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საკასაციო საჩივრები დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
2. გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2013 წლის 18 სექტემბრის განჩინება და საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს;
3. სასამართლო ხარჯები გადანაწილდეს საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილების დადგენისას;
4. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.
თავმჯდომარე: /ნ. წკეპლაძე/
მოსამართლეები: /მ. ვაჩაძე/
/პ. სილაგაძე/
