#ბს-499-488(გ-14)

20 ნოემბერი, 2014 წელი
ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

მაია ვაჩაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: ნუგზარ სხირტლაძე, ლევან მურუსიძე


საქმის განხილვის ფორმა _ ზეპირი მოსმენის გარეშე

მოსარჩელე _ საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტრო

მოპასუხე _ ააიპ „…“

დავის საგანი _ სასამართლოთა შორის განსჯადობა


ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

2014 წლის 4 სექტემბერს საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტრომ სასარჩელო განცხადებით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას მოპასუხე ააიპ „…“ მიმართ.
მოსარჩელემ აღნიშნა, რომ 2013 წლის 31 მაისს საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტროსა და ააიპ „…“ შორის გაფორმდა მემორანდუმი - შეთანხმება თანამშრომლობის შესახებ, რომელიც ითვალისწინებდა დევნილთათვის საცხოვრებელი სახლების მშენებლობის, ინფრასტრუქტურული პროექტებისა და დევნილთა დასაქმების მიზნის განხორციელებისათვის ხელშეწყობას. შეთანხმების თანახმად, მხარეებს უნდა უზრუნველეყოთ ფინანსური რესურსების მოზიდვა აღნიშნული პროგრამების დასაფინანსებლად. 2013 წლის 10 ივლისს საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტროსა და ააიპ „…“ შორის გაფორმდა გრანტის ხელშეკრულება, რომლის ძალით გრანტის გამცემმა იკისრა ვალდებულება გრანტის მიმღებისათვის გრანტის სახით გადაეცა 270 915 000 ლარი სამ ეტაპად, თითოეულ ეტაპზე 90 305 000 ლარის ოდენობით. 2013 წლის 7 ოქტომბერს ხელშეკრულების 1.1 პუნქტში შევიდა ცვლილება საგრანტო თანხის გაზრდასთან დაკავშირებით და საგრანტო თანხა განისაზღვრა 487 500 000 ლარით. ხელშეკრულების 1.2 პუნქტის თანახმად, გრანტის თანხა გამოყენებული უნდა ყოფილიყო მხოლოდ დევნილთათვის საცხოვრებელი სახლებისა და მასთან დაკავშირებული ინფრასტრუქტურული პროექტების მშენებლობისათვის.
საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტროს შუამდგომლობის საფუძველზე სახელმწიფო ქონების მართვის ეროვნულმა სააგენტომ გამოყო მიწის ნაკვეთები საცხოვრებელი კორპუსების მშენებლობისათვის. საქართველოს მთავრობის 2013 წლის 3 ივლისის N700 განკარგულებით მთავრობამ მოიწონა მხარეთა შორის გაფორმებული გრანტის ხელშეკრულება. საქართველოს მთავრობის გნაკარგულებისა და გრანტის ხელშეკრულების შესაბამისად, საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ 2014 წლის 13 იანვარს გასცა N04-01/1296 საგარანტიო წერილი.
მოსარჩელის მითითებით, საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტრომ შეასრულა ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულება, ხოლო „…“ დაარღვია ხელშეკრულების პირობები, კერძოდ, ხელშეკრულების 1.1 და 2.1.2 პუნქტების მოთხოვნები, რაც ითვალისწინებდა საჭირო დოკუმენტაციის წარდგენიდან 90 დღის ვადაში პირველი ეტაპისათვის გათვალისწინებული საგრანტო თანხის გადარიცხვას. ამასთან, მოსარჩელის მითითებით, სამინისტრომ ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სამშენებლო დოკუმენტაციის მოსამზადებლად გასწია გარკვეული დანახარჯი, კერძოდ, ორ ობიექტზე გამოცხადდა კონკურსი, კონკურსში გამარჯვებულ ორგანიზაციასთან დადებული ხელშეკრულების შესაბამისად, სამინისტრომ თითოეულ ობიექტზე გაწეული სამუშაოების ორგანიზებისათვის გადაიხადა ჯამში 574000 ლარი.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტრომ საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 394-ე და 416-ე მუხლების შესაბამისად, მოითხოვა მოპასუხისათვის პირგასამტეხლოსა და ზიანის ანაზღაურების დაკისრება 488 074 000 ლარის ოდენობით.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2014 წლის 9 სექტემბრის განჩინებით საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტროს სარჩელი განსახილველად გადაეცა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას.
სასამართლო კოლეგიამ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 26-ე მუხლის 1-ლი ნაწილით, ამავე კოდექსის 2.1 მუხლით, ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-2 მუხლის 1-ლი ნაწილით, 65-ე მუხლით და აღნიშნა, რომ ადმინისტრაციული ორგანო ადმინისტრაციული ხელშეკრულების დადებისას იყენებს საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსითა და სამოქალაქო კოდექსით გათვალისწინებულ დამატებით მოთხოვნებს. ადმინისტრაციული ორგანო ადმინისტრაციული ხელშეკრულების დადებისას არ სარგებლობს კერძო პირისათვის დამახასიათებელი ნების ავტონომიით.
ადმინისტრაციული ხელშეკრულების ერთ-ერთ მახასიათებელს წარმოადგენს ის გარემოება, რომ ხელშეკრულების დადების შედეგად შესაბამისი პირი აღიჭურვება საჯარო-სამართლებრივი უფლება-მოვალეობებით, განსხვავებით სამოქალაქო ხელშეკრულებისაგან.
სასამართლო კოლეგიამ მიიჩნია, რომ მოცემული ხელშეკრულების მონაწილე მხარეები არ არიან აღჭურვილნი საჯარო სამართლებრივი უფლება-მოვალეობებით და სარგებლობენ სამოქალაქო ხელშეკრულებისათვის დამახასიათებელი ნების ავტონომიით, შესაბამისად, მოცემული დავა განხილულ უნდა იქნეს სამოქალაქო სამართალწარმოების წესით.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2014 წლის 16 სექტემბრის განჩინებით საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტროს სარჩელი საქმის მასალებთან ერთად გადმოიგზავნა საქართველოს უზენაეს სასამართლოში განსჯადობის თაობაზე დავის გადასაწყვეტად.
სასამართლო კოლეგიამ მიიჩნია, რომ მოცემული დავა განეკუთვნებოდა ადმინისტრაციულ დავათა კატეგორიას.
სასამართლო კოლეგიამ იხელმძღვანელა საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-2 პუნქტით, რომლის თანახმად, ყოველი პირი უნდა განსაჯოს იმ სასამართლომ, რომლის იურისდიქციასაც ექვემდებარება მისი საქმე.
სასამართლო კოლეგიამ ასევე მიუთითა სამოქალაქო კოდექსის მე-11 მუხლზე, რომელიც განსაზღვრავს სამოქალაქო საქმეების სასამართლოსადმი უწყებრივ ქვემდებარეობას, საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-2 მუხლზე და აღნიშნა, რომ ადმინისტრაციული სამართალწარმოების წესით საქმის განხილვის ძირითად ელემენტად კანონმდებლის მიერ განსაზღვრულია დავის საგანი, რომელიც წარმოშობილია იმ სამართალურთიერთობიდან, რომელიც საჯარო, კონკრეტულად ადმინისტრაციული სამართლის კანონმდებლობითაა მოწესრიგებული.
ამა თუ იმ დავის ადმინისტრაციულ-სამართლებრივად მიჩნევისათვის აუცილებელი პირობაა, მოსარჩელის მოთხოვნა სამართლებრივად ეფუძნებოდეს საჯარო, ადმინისტრაციული სამართლის შესაბამის ნორმებს. კონკრეტული სამართლებრივი ურთიერთობები გამომდინარეობდეს ადმინისტრაციული სამართლის კანონმდებლობიდან, ანუ მოსარჩელის მიერ მითითებული საკუთარი უფლების დარღვევა თავისი არსითა და შინაარსით განპირობებული უნდა იყოს მოპასუხის მხრიდან საჯარო, მატერიალური სამართლის შესაბამისი საკანონმდებლო ნორმების დარღვევით.
სასამართლო კოლეგიის მოსაზრებით, მოცემულ შემთხვევაში უნდა შეფასდეს საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტროსა და ააიპ „…“ შორის გაფორმებული ხელშეკრულების სამართლებრივი ბუნება.
ხელშეკრულების ადმინისტრაციულად მიჩნევისათვის განმსაზღვრელია როგორც ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ საჯარო უფლებამოსილების განხორციელების მიზანი, ასევე სამართლებრივ ურთიერთობაში მისი როგორც სუბიექტის მონაწილეობა.
სასამართლო კოლეგიის მითითებით, საქართველოს მთავრობის 2008 წლის 22 თებერვლის N34 დადგენილებით დამტკიცებული საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტროს დებულების 1-ლი მუხლის თანახმად, საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტრო მინდობილ სფეროში სახელმწიფო მმართველობის უზრუნველსაყოფად ასრულებს კანონით გათვალისწინებულ ან საქართველოს მთავრობისა და საქართველოს პრემიერ-მინისტრის მიერ კანონის საფუძველზე დაკისრებულ ამოცანებს. აღნიშნული ამოცანების განხორციელებისას იგი წარმოადგენს სახელმწიფოს. ამავე დებულების 1-ლი მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, სამინისტროს კომპეტენციას განეკუთვნება აღმასრულებელი ხელისუფლების განხორციელება საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა - დევნილთა, თავშესაფარის მაძიებელთა, ლტოლვილის ან ჰუმანიტარული სტატუსის მქონე პირთა, რეპატრიანთა, სტიქიით დაზარალებულთა და სხვა მიგრანტთა სოციალური და სამართლებრივი დაცვის, მიგრაციის კონტროლისა და განსახლების სფეროში. სამინისტრო თავისი კომპეტენციის ფარგლებში შეიმუშავებს და ახორციელებს ერთიან სახელმწიფო პოლიტიკას. ამავე დებულების მე-2 მუხლის „ბ“ პუნქტის შესაბამისად, სამინისტროს ერთ-ერთი ფუნქცია და ამოცანაა ქვეყნის პოლიტიკური, სოციალურ-ეკონომიკური და დემოგრაფიული მდგომარეობის გათვალისწინებით, დევნილთა, თავშესაფრის მაძიებელთა, ლტოლვილის ან ჰუმანიტარული სტატუსის მქონე პირთა, რეპატრიანტთა, საგანგებო სიტუაციებით (სტიქიური უბედურებები, ეპიდემია და სხვ.) გამოწვეული მიგრაციული ნაკადის რეგულირება, მათი დროებითი ან მუდმივი განსახლების ორგანიზება, ადაპტაცია-ინტეგრაციისათვის პირობების შექმნა და სოციალური დაცვა.
ამდენად, სასამართლო კოლეგიამ მიიჩნია, რომ წინამდებარე სადავო სამართალურთიერთობა გამომდინარეობს ადმინისტრაციული კანონმდებლობიდან.



ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო ზეპირი მოსმენის გარეშე გაეცნო საქმის მასალებს, შეამოწმა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიების განჩინებების კანონიერება-დასაბუთებულობა, რის შემდეგაც მივიდა დასკვნამდე, რომ საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტროს სარჩელი საქმესთან ერთად უნდა დაუბრუნდეს თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-11 მუხლი შეეხება სამოქალაქო საქმეების უწყებრივ ქვემდებარეობას სასამართლოებისადმი, რომლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის თანახმად, სამოქალაქო საპროცესო კანონმდებლობით დადგენილი წესით სასამართლო განიხილავს საქმეებს დარღვეული თუ სადავოდ ქცეული უფლების, აგრეთვე, კანონით გათვალისწინებული ინტერესების დაცვის შესახებ, კერძოდ, სამოქალაქო, საოჯახო, შრომის, საადგილმამულო, ბუნებრივი რესურსების გამოყენებისა და გარემოს დაცვის ურთიერთობებიდან წარმოშობილ დავებს მოქალაქეებს, მოქალაქეებსა და იურიდიულ პირებს, აგრეთვე იურიდიულ პირებს შორის.
საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-2 მუხლში მოცემულია სასამართლოს განსჯადი ადმინისტრაციული საქმეების ჩამონათვალი, კერძოდ, ხსნებული მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, ამ კოდექსით დადგენილი წესით საერთო სასამართლოში განიხილება დავა იმ სამართლებრივ ურთიერთობებთან დაკავშირებით, რომლებიც გამომდინარეობს ადმინისტრაციული სამართლის კანონმდებლობიდან, ხოლო ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, სასამართლოში ადმინისტრაციული დავის საგანს შეიძლება წარმოადგენდეს: ა) ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის შესაბამისობა საქართველოს კანონმდებლობასთან; ბ) ადმინისტრაციული ხელშეკრულების დადება, შესრულება ან შეწყვეტა; გ) ადმინისტრაციული ორგანოს ვალდებულება ზიანის ანაზღაურების, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის ან სხვა რაიმე ქმედების განხორციელების თაობაზე; დ) აქტის არარად აღიარება, უფლების ან სამართალურთიერთობის არსებობა-არარსებობის დადგენა. ამავე მუხლის მე-3 ნაწილი მიუთითებს, რომ ამ მუხლით გათვალისწინებული საქმეების გარდა, სასამართლოში ადმინისტრაციული სამართალწარმოების წესით განიხილება სხვა საქმეებიც იმ სამართლებრივ ურთიერთობებთან დაკავშირებით, რომლებიც აგრეთვე გამომდინარეობს ადმინისტრაციული სამართლის კანონმდებლობიდან.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, კანონმდებელმა ადმინისტრაციული სამართალწარმოებით საქმის განხილვის ძირითად ელემენტად განსაზღვრა დავის საგანი, რომელიც წარმოშობილია იმ სამართალურთიერთობიდან, რომელიც საჯარო, კონკრეტულად, ადმინისტრაციული სამართლის კანონმდებლობით არის მოწესრიგებული.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ამა თუ იმ დავის ადმინისტრაციულ-სამართლებრივად მიჩნევისათვის აუცილებელი პირობაა, მოსარჩელის მოთხოვნა სამართლებრივად ეფუძნებოდეს საჯარო - ადმინისტრაციული სამართლის შესაბამის ნორმებს, კონკრეტული სამართლებრივი ურთიერთობები გამომდინარეობდეს ადმინისტრაციული სამართლის კანონმდებლობიდან, ანუ მოსარჩელის მიერ მითითებული საკუთარი უფლების (უფლებების) დარღვევა თავისი არსითა და შინაარსით განპირობებული უნდა იყოს მოპასუხის მხრიდან საჯარო, მატერიალური სამართლის შესაბამისი საკანონმდებლო ნორმების დარღვევით.
მოცემულ შემთხვევაში საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტრო სარჩელით ითხოვს 2013 წლის 10 ივლისს მხარეთა შორის გაფორმებული გრანტის შესახებ ხელშეკრულების პირობების დარღვევის გამო პირგასამტეხლოსა და ზიანის ანაზღაურების მოპასუხისათვის დაკისრებას. შესაბამისად, განსჯადობის საკითხის გადასაწყვეტად უნდა შეფასდეს მითითებული - გრანტის ხელშეკრულების სამართლებრივი ხასიათი.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 65-ე მუხლის 1-ელ ნაწილზე, რომლის თანახმად, თუ კანონით სხვა რამ არ არის დადგენილი, შესაძლებელია ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი ურთიერთობის წარმოშობა, შეცვლა ან შეწყვეტა ადმინისტრაციული ხელშეკრულების დადების გზით. ადმინისტრაციული ორგანო უფლებამოსილია კონკრეტული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი ურთიერთობა, რომლის ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის გზით მოწესრიგების უფლებამოსილება მას კანონით აქვს მინიჭებული, მოაწესრიგოს ადმინისტრაციული ხელშეკრულების დადების გზით.
საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-2 მუხლის „ზ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, ადმინისტრაციული ხელშეკრულება წარმოადგენს ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ საჯარო უფლებამოსილების განხორციელების მიზნით ფიზიკურ ან იურიდიულ პირებთან, აგრეთვე, სხვა ადმინისტრაციულ ორგანოსთან დადებულ სამოქალაქო-სამართლებრივ ხელშეკრულებას. საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ მხარეებს შორის დადებული ხელშეკრულების ადმინისტრაციულ ხელშეკრულებად მიჩნევის განმსაზღვრელ ძირითად ელემენტს წარმოადგეს, როგორც ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ საჯარო უფლებამოსილების განხორციელების მიზანი, ისე სამართლებრივ ურთიერთობაში მისი, როგორც სუბიექტის მონაწილეობა.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ დავაში მხოლოდ ადმინისტრაციული ორგანოს მონაწილეობა განმსაზღვრელი არ არის დავის ადმინისტრაციულად მიჩნევისათვის, რამდენადაც ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 651 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, კერძოსამართლებრივ ურთიერთობებში ადმინისტრაციული ორგანო მოქმედებს, როგორც სამოქალაქო სამართლის სუბიექტი და ასეთ შემთხვევაში მასზე არ ვრცელდება ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მოთხოვნები. ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ დადებული ხელშეკრულების სამართლებრივ ბუნებას განსაზღვრავს ხელშეკრულების მიზანი. ხელშეკრულების მიზანი განისაზღვრება მისი შინაარსიდან გამომდინარე. გადამწყვეტი მნიშვნელობა ენიჭება ხელშეკრულების მხარეების მიერ ნაკისრი ვალდებულებების, ხელშეკრულების დადების შედეგად წარმოშობილი უფლება-მოვალეობების შინაარსს.
საკასაციო სასამართლო იზიარებს სამოქალაქო საქმეთა პალატის მოსაზრებას მხარეთა შორის დადებული ხელშეკრულების ადმინისტრაციულად მიჩნევის თაობაზე, რომ საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტრო მოქმედებდა რა საჯარო უფლებამოსილების განხორციელების ფარგლებში, ააიპ „…“ დაიდო ადმინისტრაციული ხელშეკრულება.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ ხელშეკრულების დადების დროისათვის მოქმედი „საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა – დევნილთა შესახებ“ 1996 წლის 28 ივნისის კანონის მე-54 მუხლის 1-ლი პუნქტის თანახმად, საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტრო ეხმარება დევნილს დროებით საცხოვრებელ ადგილზე საკუთარი უფლებების განხორციელებაში საქართველოს აღმასრულებელი ხელისუფლებისა და ადგილობრივი თვითმმართველობის შესაბამის ორგანოებთან ერთად. ამავე პუნქტის ა) ქვეპუნქტის თანახმად, აღნიშნული ადმინისტრაციული ორგანოები ეხმარებიან დევნილს დროებით დასაქმებაში, მისი პროფესიისა და კვალიფიკაციის გათვალისწინებით; გ) უზრუნველყოფენ დევნილის კონსტიტუციურ უფლებას განათლებაზე და საჯარო ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლაში სახელმწიფოს ხარჯზე უფასო სწავლებას; ე) ეხმარებიან დევნილს სოციალური და საყოფაცხოვრებო საკითხების გადაწყვეტაში; თ) უზრუნველყოფენ დევნილს საქართველოს ფარგლებში დროებითი საცხოვრებლითა და აუცილებელი პირველადი დახმარებით. მითითებული მუხლის მე-4 პუნქტის შესაბამისად, სამინისტრო კოორდინაციას უწევს საქართველოს სხვა სამინისტროებისა და უწყებების საქმიანობას დევნილთა უფლებების განხორციელების სფეროში.
უდავოა, რომ როგორც ხელშეკრულების დადების დროისათვის, ასევე ამჟამად მოქმედი კანონმდებლობით დევნილთა განსახლების საკითხების რეგულირება განეკუთვნება საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტროს უფლებამოსილებას, თუმცა ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ კანონით მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლებში განხორციელებული ნებისმიერი ქმედება ვერ დაკვალიფიცირდება საჯარო სამართლებრივი ხასიათის მატარებლად.
განსჯადობის შესახებ მოცემული დავის გადაწყვეტისათვის განმსაზღვრელია გრანტის ხელშეკრულების სამართლებრივი ბუნების შეფასება. ანუ ხელშეკრულება ეფუძნება საჯარო თუ კერძო სამართლებრივ ნორმებს, მისი შესრულება მოწესრიგებულია თუ არა საჯარო - ადმინისტრაციული სამართლის კანონმდებლობით.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სადავო სამართალურთიერთობა ადმინისტრაციული (საჯარო) სამართლის კანონმდებლობიდან გამომდინარეობს.
საქართველოს მთავრობის 2008 წლის 22 თებერვლის N34 დადგენილებით დამტკიცებული „საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულე¬ბით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილ¬თა სამინისტროს დებულების“ 1-ლი მუხლის მე-4 პუნქტის თანახმად, სამინისტრო ანგარიშვალდებულია საქართველოს მთავ¬რობის წინაშე, რომელიც კოორდინაციასა და კონტროლს უწევს სამინისტროს საქმიანობას საქართველოს კონსტიტუ¬ციით დადგენილ ფარგლებში. ამავე დებულების მე-2 მუხლის კ) პუნქტის თანახმად, სამინისტროს ფუნქციას განეკუთვნება თავის ძირითად ამოცანათა ფარგლებში საქმიანობის სტრატეგიისა და პოლიტიკის შემუშავება, საქართველოს მთავ-რობისათვის წინადადებებისა და პროექტების წარდგენა, მიღე¬ბულ გადაწყვეტილებათა განხორციელების უზრუნველყოფა.
საქმის მასალების თანახმად, მხარეთა შორის გაფორმებული გრანტის ხელშეკრულების პროექტი შეთანხმდა საქართველოს მთავრობასთან, რომლის 2013 წლის 3 ივლისის N700 განკარგულებით მოწონებულ იქნა ხელშეკრულების პროექტი. ამავე განკარგულებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დაევალა საგარანტიო წერილის გაცემა გრანტის ხელშეკრულების 1-ლი მუხლის 1.2 პუნქტის დარღვევის შემთხვევაში გრანტის გამცემისათვის არამიზნობრივად გამოყენებული თანხის ანაზღაურების თაობაზე, ხოლო საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტროს დაევალა გრანტის ხელშეკრულების შესაბამისად სამუშაოების მიმდინარეობის შესახებ პერიოდულად ინფორმაციის საქართველოს მთავრობისათვის მიწოდება.
ამდენად, მხარეთა შორის ხელშეკრულება დაიდო სამინისტროს ძირითადი ფუნქციის განხორციელების მიზნით, ხელშეკრულების არსებით პირობას წარმოადგენდა გრანტის სახით მიღებული თანხის ხელშეკრულებით გათვალისწინებული მიზნობრიობით გამოყენება, ხელშეკრულება შეთანხმდა საქართველოს მთავრობასთან, ამასთან, ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ვალდებულების სამინისტროს მხრიდან შეუსრულებლობა უზრუნველყოფილ იქნა სახელმწიფო ბიუჯეტიდან ანაზღაურებით. აღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ წინამდებარე სადავო სამართალურთიერთობა გამომდინარეობს ადმინისტრაციული (საჯარო) კანონმდებლობიდან, სასარჩელო მოთხოვნა ეხება კერძო სამართლის სუბიექტსა და ადმინისტრაციულ ორგანოს შორის არსებული საჯარო-სამართლებრივი ურთიერთობიდან წარმოშობილ დავას, რის გამოც მოცემული საქმე განეკუთვნება საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-2 მუხლით განსაზღვრულ სასამართლოს განსჯად ადმინისტრაციულ საქმეს.
გარდა აღნიშნულისა, საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტრომ სარჩელი მოპასუხე ააიპ „…“ (იურიდიული მისამართი: ქ. ბათუმი, … ქ.N23) მიმართ, გრანტის ხელშეკრულების პირობების დარღვევის გამო პირგასამტეხლოსა და ზიანის დაკისრების შესახებ წარადგინა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიაში. მოსარჩელე სარჩელში უთითებდა, რომ ვინაიდან ხელშეკრულების შესრულების ადგილად განსაზღვრული იყო ქ. თბილისი, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, რომელიც ადგენს, რომ ხელშეკრულებიდან გამომდინარე სარჩელები სასამართლოს წარედგინება ხელშეკრულების შესრულების ადგილის ან იმ ადგილის მიხედვით, სადაც ხელშეკრულება უნდა შესრულებულიყო, მოცემული დავა თბილისის საქალაქო სასამართლოს განსჯადი იყო.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიამ მოცემული საქმე მიიჩნია სამოქალაქო სამართალწარმოების წესით განსახილველ დავად და იგი ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 26-ე მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, განსახილველად სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას გადაუგზავნა. ამ უკანასკნელმა კი წამოიწყო დავა საგნობრივ განსჯადობაზე და დავის გადასაწყვეტად საქმე საკასაციო სასამართლოში გადმოიგზავნა.
საკასაციო სასამართლო საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 26-ე მუხლის მე-3 ნაწილით მინიჭებული კომპეტენციის ფარგლებში მოცემულ შემთხვევაში უფლებამოსილია გადაწყვიტოს დავა მხოლოდ საგნობრივი განსჯადობის შესახებ, რამდენადაც სასამართლოთა შორის მხოლოდ საგნობრივი კუთხით წარიმართა დავა.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ მოცემული დავა განეკუთვნება რა ადმინისტრაციულ დავათა კატეგორიას, საქმე უბრუნდება ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას. ამასთან, საკასაციო სასამართლო ყურადღებას მიაქცევს იმ გარემოებას, რომ ვინაიდან მოცემულ ეტაპზე დავა ეხებოდა საგნობრივ განსჯადობას, საკასაციო სასამართლოს კომპეტენციას სცილდებოდა ტერიტორიული ნიშნით მოცემული დავის განხილვაზე უფლებამოსილი სასამართლოს დადგენა. შესაბამისად, თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიამ უნდა იმსჯელოს სახელშეკრულებო ურთიერთობასთან დაკავშირებული სარჩელი სწორად არის თუ არა წარდგენილი ხელშეკრულების შესრულების ადგილის მიხედვით, თუ იგი სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-15 მუხლის 1-ლი ნაწილის შესაბამისად, ექვემდებარება საერთო განსჯადობის წესით განხილვას.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 26-ე მუხლი ცალსახად ადგენს სარჩელის წარდგენის ვალდებულებას განსჯად სასამართლოში. მითითებული ნორმის 1-ლი ნაწილის თანახმად, სარჩელი უნდა წარედგინოს იმ სასამართლოს, რომელიც უფლებამოსილია განიხილოს და გადაწყვიტოს ადმინისტრაციული საქმე. ამასთან, ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად არაგანსჯად სასამართლოში სარჩელის წარდგენის შემთხვევაში სასამართლო სარჩელს გადაუგზავნის განსჯად სასამართლოს და ამის შესახებ აცნობებს მოსარჩელეს.
მოცემულ შემთხვევაში ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსი, განსხვავებით სამოქალაქო სამართალწარმოებისაგან ამკვიდრებს არა მხოლოდ განსჯადი სასამართლოს პრინციპს, არამედ ადმინისტრაციული კანონმდებლობის მნიშვნელოვან პრინციპს _ უფლებამოსილი ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ გადაწყვეტილების მიღების თაობაზე, რაც თავის მხრივ გულისხმობს ადმინისტრაციული ორგანოსათვის კანონმდებლობით მინიჭებულ უფლებამოსილებას. ადმინისტრაციული კანონმდებლობის აღნიშნული პრინციპი კი ასახვას პოულობს ადმინისტრაციულ საპროცესო კოდექსში /მუხლი 26/, კერძოდ, დავის განხილვის და გადაწყვეტის აუცილებლობაში უფლებამოსილი სასამართლოს მიერ.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, 26-ე მუხლის მე-3 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 408-ე მუხლის მე-3 ნაწილით და
დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტროს სარჩელი საქმის მასალებთან ერთად დაუბრუნდეს თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას;
2. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.

თავმჯდომარე მ. ვაჩაძე



მოსამართლეები: ნ. სხირტლაძე



ლ. მურუსიძე