საქმე №ბს-226-223(2კ-14) 23 სექტემბერი, 2014 წელი
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატამ
შემდეგი შემადგენლობით:
ნათია წკეპლაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი)
მოსამართლეები: მაია ვაჩაძე, პაატა სილაგაძე

საქმის განხილვის ფორმა - მხარეთა დასწრების გარეშე

კასატორი (მოპასუხე) – სსიპ შემოსავლების სამსახური;
წარმომადგენელი - თ. ვ-ე

კასატორი (მოპასუხე) – საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო;
წარმომადგენელი - ა. რ-ა

მოწინააღმდეგე მხარე (მოსარჩელე) - შპს „...“;
წარმომადგენელი - ლ. დ-ი

დავის საგანი – ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა;

გასაჩივრებული გადაწყვეტილება – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2013 წლის 17 ოქტომბრის გადაწყვეტილება


ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:


მოსარჩელე: შპს „...“;
წარმომადგენელი: ლ. დ-ი


მოპასუხე: საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო;
წარმომადგენელი: ლ. ც-ი;

სარჩელის სახე: საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 22-ე მუხლის საფუძველზე ადმინისტრაციულ სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა.

სარჩელის საგანი: საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დავების განხილვის საბჭოს 2013 წლის 19 აპრილის №5471/2/13 გადაწყვეტილების ბათილად ცნობა და შპს „...“ საჩივრის განსახილველად მიღების დავალება.

სარჩელის საფუძველი:
ფაქტობრივი - მოპასუხის მიერ შპს „...“ -ის საჩივრის განუხილველად დატოვების უკანონობა, აქტის გასაჩივრების ხანდაზმულობის ვადის არასწორი ათვლის გამო.

სამართლებრივი - საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 64-ე მუხლის 1-ლი ნაწილი, საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 52-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის „დ“ ქვეპუნქტი, „ელექტრონული ხელმოწერისა და ელექტრონული დოკუმენტების შესახებ“ კანონის მე-2 მუხლის „ე“ ქვეპუნქტი და მე-3 მუხლი /იხ.ს.ფ.1-13; ტ.1/

მოპასუხის შესაგებელი: საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ სარჩელი არ ცნო, მოითხოვა მის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა, შემდეგი საფუძვლით:

ფაქტობრივი - მოსარჩელემ საჩივრის წარდგენისას დაარღვია საგადასახადო კოდექსის 299-ე მუხლის მე-4 ნაწილით დადგენილი საჩივრის შეტანის ვადა, რის გამოც იგი სწორად დარჩა განუხილველად ამავე კოდექსის 301-ე მუხლის „ე“ ქვეპუნქტის საფუძველზე.

სამართლებრივი - საგადასახადო კოდექსის 301-ე მუხლის „ე“ ქვეპუნქტი; 45-ე მუხლის მე-3 ნაწილი, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №996 ბრძანებით დამტკიცებული „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ ინსტრუქციის მე-11 მუხლის მე-2 ნაწილი /იხ.ს.ფ. 57-65; ტ.1/

2013 წლის 01.07. შპს „...“ წარმომადგენელმა განცხადებით მიმართა საქალაქო სასამართლოს, რომლითაც დააზუსტა სარჩელი და მოითხოვა:
1.საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დავების განხილვის საბჭოს 2013 წლის 19 აპრილის №5471/2/13 გადაწყვეტილების ბათილად ცნობა;
2. შემოსავლების სამსახურის 2013 წლის 14 იანვრის №756 ბრძანების სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად ცნობა და შპს „...“ საჩივრის განხილვისა და ახალი აქტის გამოცემის დავალება, ამასთან, მოსარჩელემ იშუამდგომლა საქმეში მოპასუხედ ასევე შემოსავლების სამსახურის ჩაბმა /იხ.ს.ფ. 69; ტ.1/

მოპასუხის შესაგებელი: შემოსავლების სამსახურმა სარჩელი არ ცნო, მოითხოვა მის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა, შემდეგი საფუძვლით:

ფაქტობრივი - მოსარჩელემ საჩივრის წარდგენისას დაარღვია საგადასახადო კოდექსის 299-ე მუხლის მე-4 ნაწილით დადგენილი საჩივრის შეტანის ვადა, რის გამოც იგი სწორად დარჩა განუხილველად, ამავე კოდექსის 301-ე მუხლის „ე“ ქვეპუნქტის საფუძველზე.

სამართლებრივი - საგადასახადო კოდექსის 301-ე მუხლის „ე“ ქვეპუნქტი; 45-ე მუხლის მე-3 ნაწილი, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №996 ბრძანებით დამტკიცებული „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ ინსტრუქციის მე-11 მუხლის მე-2 ნაწილი /იხ.ს.ფ. 81-87; ტ.1/

საქმის გარემოებები: შემოსავლების სამსახურის აუდიტის დეპარტამენტის მიერ შპს „...“-ის საგადასახადო შემოწმების შედეგად 2012 წლის 11 ოქტომბრის აქტით გადამხდელს დაერიცხა ძირითადი თანხა 15 270 ლარი და ჯარიმა 3918 ლარი, შესაბამისად, გამოიცა 2012 წლის 16 ოქტომბრის №21603 ბრძანება და №513 საგადასახადო მოთხოვნა;

შპს „...“-ის საჩივარი შემოსავლების სამსახურის 2013 წლის 14 იანვრის №756 ბრძანებით დარჩა განუხილველად, რაც უცვლელად იქნა დატოვებული დავების განხილვის საბჭოს 2013 წლის 19 აპრილის №5471/2/13 გადაწყვეტილებით;
შპს „...“ საგადასახადო მოთხოვნა №153 ელექტრონულად გაეგზავნა 2012 წლის 16 ოქტომბრის რეკვიზიტის-ელექტონული ხელმოწერის გარეშე;
შპს „...“ საგადასახადო მოთხოვნა №153 უკვე რეკვიზიტის - ელექტრონული ხელმოწერით კვლავ გაეგზავნა 2012 წლის 14 ნოემბერს.
შემოსავლების სამსახურის სადავო აქტით საჩივრის შეტანის ვადა აითვალა 2012 წლის 16 ოქტომბრის №153 საგადასახადო მოთხოვნის 2012 წლის 16 ოქტომბერს ელექტრონულად გაგზავნის თარიღიდან, რის გამოც საჩივარი მიჩნეულ იქნა ხანდაზმულად, 30 დღიანი ვადის გაშვების გამო.

რაიონული /საქალაქო/ სასამართლოს გადაწყვეტილება /სარეზოლუციო ნაწილი/:

თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2013 წლის 3 ივლისის გადაწყვეტილებით შპს „...“ სარჩელი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ, სასკ-ის 32.4. მუხლის საფუძველზე ბათილად იქნა ცნობილი შემოსავლების სამსახურის 2013 წლის 14 იანვრის №756 ბრძანება და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოს 2013 წლის 19 აპრილის №5471/2/13 გადაწყვეტილება და დაევალა შპს „...“ მიმართ ახალი აქტის გამოცემა.

სასამართლოს მიერ უდავოდ მიჩნეული ფაქტები:
შემოსავლების სამსახურის აუდიტის დეპარტამენტის მიერ შპს „...“ საგადასახადო შემოწმების შედეგად 2012 წლის 11 ოქტომბრის აქტით გადამხდელს დაერიცხა ძირითადი თანხა 15 270 ლარი და ჯარიმა 3918 ლარი, შესაბამისად, გამოიცა 2012 წლის 16 ოქტომბრის №21603 ბრძანება და №513 საგადასახადო მოთხოვნა;

შპს „...“ საჩივარი შემოსავლების სამსახურის 2013 წლის 14 იანვრის №756 ბრძანებით დარჩა განუხილველად, რაც უცვლელად იქნა დატოვებული დავების განხილვის საბჭოს 2013 წლის 19 აპრილის №5471/2/13 გადაწყვეტილებით;
შპს „...“ საგადასახადო მოთხოვნა №153 ელექტრონულად გაეგზავნა 2012 წლის 16 ოქტომბერს , რეკვიზიტის -ელექტონული ხელმოწერის გარეშე;

შპს „...“ საგადასახადო მოთხოვნა №153 უკვე რეკვიზიტის - ელექტრონული ხელმოწერით კვლავ გაეგზავნა 2012 წლის 14 ნოემბერს.

შემოსავლების სამსახურის სადავო აქტით საჩივრის შეტანის ვადა აითვალა საგადასახადო მოთხოვნა №153 2012 წლის 16 ოქტომბერს ელექტრონულად გაგზავნის თარიღიდან, რის გამოც საჩივარი მიჩნეულ იქნა ხანდაზმულად, 30 დღიანი ვადის გაშვების გამო.

სასამართლოს მიერ სადავოდ მიჩნეული ფაქტები:
შპს „...“ მიმართ 2012 წლის 16 ოქტომბერს გამოცემული საგადასახადო მოთხოვნა №153 ელექტრონულად გაეგზავნა მხარეს, რეკვიზიტის - ელექტრონული ხელმოწერის გარეშე იმავე დღეს, შემოსავლების სამსახურის დავების დეპარტამენტის 2012 წლის №1270 21-21-12 27 დეკემბრის წერილის და ერთიანი ელექტრონული ბაზის მონაცემების მიხედვით, შპს საგადასახადო მოთხოვნას გაეცნო იმავე დღეს;
ამავე ბაზის მონაცემების მიხედვით შპს „...“ საგადასახადო მოთხოვნა №153 უკვე რეკვიზიტის - ელექტრონული ხელმოწერით კვლავ გაეგზავნა 2012 წლის 14 ოქტომბერს (უნდა ეწეროს - 14.11.), რომელსაც იგი გაეცნო იმავე დღეს;

სადავოა საჩივრის შეტანის ვადა ათვლის საკითხი.

მხარეთა მიერ სადავოდ გახდილი ფაქტების შეფასება:
გასაჩივრებული აქტები წარმოადგენენ სზაკის მე-2 მუხლის 1-ლი ნაწილის „დ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტებს, რომელთა შესაბამისობა უნდა შემოწმდეს კანონით დადგენილ მოთხოვნებ-თან. საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №996 ბრძანებით დამტკიცებული „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ ინსტრუქციის მე-17 მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით სასამართლომ მიიჩნია, რომ საგადასახადო კანონმდებლობა იმპერატიულად ითვალისწინებს საგადასახადო მოთხოვნაზე უფლებამოსილი თანამდებობის პირის ხელმოწერის სავალდებულოობას, რაც ეხება როგორც წერილობითი, ასევე ელექტრონული ფორმით შედგენილ საგადასახადო მოთხოვნებს, სასამართლომ არ გაიზიარა მოპასუხის მსჯელობა ამავე ბრძანების მე-11 მუხლის გამოყენების თაობაზე, რამდენადაც აღნიშნული ნორმა შეიცავს ზოგადი ხასიათის დანაწესს, რომელიც მიუთითებს, რომ ელექტრონული დოკუმენტის შემთხვევაში ხელმოწერა არ არის აუცილებელი, ხოლო მე-17 მუხლი ამას იმპერატიულად მოითხოვს, იგი სპეციალური ნორმაა, რომელსაც უპირატესი იურიდიული ძალა გააჩნია ნებისმიერ ზოგადი ხასიათის ნორმასთან მიმართებით.

„ელექტრონული ხელმოწერისა და ელექტრონული დოკუმენტების შესახებ“ კანონის მე-5 მუხლის მე--2 ნაწილის საფუძველზე სასამართლომ მიიჩნია, რომ შპს „...“ პორტალზე 2012 წლის 16 ოქტომბერს გადაგზავნილი საგადასახადო მოთხოვნა არ იყო ხელმოწერილი კანონმდებლობით დადგენილი წესით, ამდენად, აქტი ამ თარიღით მიღებულად ვერ ჩაითვლება და რადგან საგადასახადო მოთხოვნა საწარმომ ელექტრონულ ფორმატში სათანადო ფორმით ხელმოწერილი მიიღო 2012 წლის 14 ნოემბერს, ვადის ათვლა დაიწყო სწორედ ამ თარიღიდან.

სამართლებრივი შეფასება /კვალიფიკაცია/: სადავო სამართალურთიერთობის გადაწყვეტისას სასამართლომ გამოიყენა სზაკის მე-2 , 52-ე, 54-ე, 58-ე მუხლები; საგადასახადო კოდექსის 44-ე, 45-ე, 64-ე, 267-ე მუხლები; „ელექტრონული ხელმოწერისა და ელექტრონული დოკუმენტების შესახებ“ კანონის მე-5 მუხლი; საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №996 ბრძანებით დამტკიცებული „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ ინსტრუქციის მე-17 მუხლის მე-2 ნაწილი /იხ.ს.ფ. 141-153; ტ.1/


აპელანტი: საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო;
წარმომადგენელი: ა. რ-ა;

მოწინააღმდეგე მხარე: შპს „...“
წარმომადგენელი: ლ. დ-ი (სხდომაზე არ გამოცხადებულა)

აპელაციის საგანი და მოცულობა /ფარგლები/:
გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.

აპელაციის მოტივები:
ფაქტობრივი - წარმოდგენილი არ არის.
სამართლებრივი- სასამართლომ არასწორი სამართლებრივი შეფასება მისცა საქმეზე დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს, კერძოდ, აპელანტი არ იზიარებს სასამართლოს დასკვნას: 1. საგადასახადო მოთხოვნის ელექტრონული ხელმოწერის გარეშე ჩაბარე-ბულად არჩათვლის და მისი გასაჩივრების ვადის ჩაბარების თარიღიდან არ ათვლის თაობაზე, ვინაიდან ამ საკითხის გადასაწყვეტად სასამართლომ არასწორად გამოიყენა
„ელექტრონული ხელმოწერისა და ელექტრონული დოკუმენტების შესახებ“ კანონი, არ გამოიყენა საგადასახადო კოდექსის 44-ე და 264-ე მუხლები და საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №996 ბრძანებით დამტკიცებული „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ ინსტრუქციის მე-11 მუხლის მე-2 ნაწი-ლი, 2. არასწორია სასამართლოს მსჯელობა საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №996 ბრძანებით დამტკიცებული „გადასახადების ადმინისტრი-რების შესახებ“ ინსტრუქციის მე-17 მუხლის სპეციალურ ნორმად მიჩნევა ამავე ინსტრუქციის მე-11 მუხლის მე-2 ნაწილთან მიმართებით, ვინაიდან მე-17 მუხლი განსაზღვრავს საგადასახადო მოთხოვნის რეკვიზიტებს, ხოლო მისი ვებ-გვერდის მეშვეობით გადაგზავნისას მოქმედებს მე-11 მუხლის მოთხოვნები, რომლის მიხედვით, ხელმოწერა სავალდებულო არ არის /იხ.ს.ფ. 159-170; ტ.1/

აპელანტი: შემოსავლების სამსახური;
წარმომადგენელი: თ. ვ-ე

მოწინააღმდეგე მხარე: შპს „...“
წარმომადგენელი: ლ. დ-ი (სხდომაზე არ გამოცხადებულა)

აპელაციის საგანი და მოცულობა /ფარგლები/:
გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.

აპელაციის მოტივები:
ფაქტობრივი - წარმოდგენილი არ არის.
სამართლებრივი- სასამართლომ დავის გადასაწყვეტად არასწორად გამოიყენა,
„ელექტრონული ხელმოწერისა და ელექტრონული დოკუმენტების შესახებ“ კანონი, უნდა გამოეყენებინა საგადასახადო კოდექსის 44-ე და 264-ე მუხლები და საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №996 ბრძანებით დამტკიცებული „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ ინსტრუქციის მე-11 მუხლის მე-2 ნაწილი, 2. არასწორია სასამართლოს მსჯელობა საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №996 ბრძანებით დამტკიცებული „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ ინსტრუქციის მე-11 და მე-17 მუხლებს შორის კონკურენციის თაობაზე, ვინაიდან მე-17 მუხლი განსაზღვრავს საგადასახადო მოთხოვნის რეკვიზიტებს, ხოლო მისი ვებ-გვერდის მეშვეობით გადაგზავნისას მოქმედებს მე-11 მუხლის მოთხოვნები, რომლის მიხედვით, ხელმოწერა სავალდებულო არ არის /იხ.ს.ფ. 176-180; ტ.1/

მოწინააღმდეგის შეპასუხება: შპს „...“ წარმომადგენელმა წერილობითი შეპასუხებებით არ ცნო აპელაცია და მოითხოვა მათ დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა და გასაჩივრებული გადაწყვეტილების უცვლელად დატოვება.

მოტივები: შპს „...“ პორტალზე 2012 წლის 16 ოქტომბერს გადმოგზავნილი იქნა ისეთი საგადასახადო მოთხოვნა, რომელიც არ იყო ხელმოწერილი საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით, კერძოდ, დოკუმენტს არ ახლდა ელექტრო-ნული/ციფრული ხელმოწერა, რომლის გარეშეც დოკუმენტი იურიდიული ძალის არმქონეა. სათანადო წესით ხელმოწერილი აბსოლუტურად იდენტური დოკუმენტი საწარმომ მიიღო 14 ნოემბერს, საიდანაც დაიწყო მისი გასაჩივრების ვადის ათვლა.

„ელექტრონული ხელმოწერისა და ელექტრონული დოკუმენტების შესახებ“ კანონის მე-2 მუხლის „ე“ ქვეპუნქტით განმარტებულია ელექტრონული ხელმოწერა, რაც 2012 წლის 16 ოქტომბერს გადმოგზავნილ დოკუმენტზე არ იყო მითითებული /იხ.ს.ფ. 10-19; 20-27; ტ.2/

სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება /სარეზოლუციო/:
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 2013 წლის 17 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით სააპელაციო საჩივრები დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ, გაუქმდა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2013 წლის 03 ივლისის გადაწყვეტილება და სააპელაციო სასამართლოს მიერ მიღებულ იქნა ახალი გადაწყვეტილება, შპს „...“ სარჩელი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ, ბათილად იქნა ცნობილი საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოს 2013 წლის 19 აპრილის №5471/2/13 გადაწყვეტილება, ხოლო სასკ-ის 32.4. მუხლის საფუძველზე სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად იქნა ცნობილი შემოსავლების სამსახურის 2013 წლის 14 იანვრის №756 ბრძანება და შემოსავლების სამსახურს დაევალა შპს „...“ მიმართ ახალი აქტის გამოცემა, ერთი თვის ვადაში.

სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების შინაარსი:

აპელაციის მოტივების გაზიარების თაობაზე სააპელაციო სასამართლოს
მსჯელობა: სააპელაციო სასამართლომ სრულად გაიზიარა ქვემდგომი სასამართლოს დასკვნები საქმის ფაქტობრივ გარემოებებთან დაკავშირებით, აპელანტებმა ვერ გააქარწყლეს სასამართლოს მიერ დადგენილი ფაქტები, ვერ წარმოადგინეს ისეთი არგუმენტები და მტკიცებულებები, რომლებზე დაყრდნობით შესაძლებელი იქნებოდა აპელანტთათვის ხელსაყრელი გარემოებების დადგენა, სასამართლომ გაიზიარა საჩივრის ხანდაზმულობის შესახებ სამართლებრივი შეფასება, დავასთან დაკავშირებული სამართლის ნორმების განმარტებები, რომელიც გამოიყენა გადაწყვეტილების დასასაბუთებლად.

გასაჩივრებული გადაწყვეტილების კანონშეუსაბამობისა და დაუსაბუთებლობის თაობაზე სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობა:
სააპელაციო პალატის მიჩნევით, ქვემდგომმა სასამართლომ ერთ-ერთი მოპასუხის - საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიმართ არასწორად გამოიყენა დავის გადა-წყვეტისას ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილი, კერძოდ, დაუშვებელია, რომ საჩივრის განხილვაზე უფლებამოსილი ადმინისტრა-ციული ორგანოების ორსაფეხუროვან სისტემაში შემავალი ორივე ადმინისტრაციული ორგანოს გადაწყვეტილებები ერთდროულად ცნობილ იქნეს ბათილად სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ისე, რომ ერთდროულად ორივე ადმინისტრაციულ ორგანოს დაევალოს ერთი და იგივე საკითხის ხელახალი გამოკვლევის შემდეგ ერთსა და იმავე საკითხზე გადაწყვეტილების მიღება, სასამართლოს შეფასებით, სწორედ შემოსავლების სამსახურმა იმსჯელა არსებითად საჩივრის ხანდაზმულობის საკითხზე, ხოლო დავების განხილვის საბჭომ შპს „...“ საჩივრის საფუძველზე შეამოწმა ქვემდგომი ადმინისტრაციული ორგანოს გადაწყვეტილების სისწორე, ანუ შეამოწმა საკითხი იმის შესახებ, თუ რამდენად სწორად თქვა უარი შემოსავლების სამსახურმა საჩივრის განხილვაზე, რამდენად სწორი იყო სამსახურის პოზიცია საჩივრის ხანდაზმულობასთან მიმართებაში. საპელაციო სასამართლოს დასკვნით შემოსავლების სამსახურის 2013 წლის 14 იანვრის №756 ბრძანების ბათილად ცნობის პირობებში არალოგიკურია, რომ იმავე (უკვე გაბათილებული) ინდივიდუალური აქტის მიმართ ადრე წარდგენილი საჩივარი კვლავ განიხილოს დავების განხილვის საბჭომ /იხ.ს.ფ. 54-64; ტ.2/

კასატორი: საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო;
წარმომადგენელი: ა. რ-ა;

მოწინააღმდეგე მხარე: შპს „...“;
წარმომადგენელი: ლ. დ-ი;

კასაციის საგანი და მოცულობა /ფარგლები/ :
გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.

კასაციის მოტივები:
სამართლებრივი: კასაცია დამყარებულია იმავე მოტივებზე, რაზეც სააპელაციო საჩივარი, დამატებით მითითებულია, რომ სააპელაციო სასამართლომ საერთოდ არ იმსჯელა აპელაციის არგუმენტებზე, რომელთა გაქარწყლების თაობაზე გადაწყვეტი-ლება არ შეიცავს დასაბუთებას /იხ.ს.ფ. 73-81; ტ.2/

მეორე კასატორი: შემოსავლების სამსახური;
წარმომადგენელი: თ. ვ-ე;

მოწინააღმდეგე მხარე: შპს „...“
წარმომადგენელი: ლ. დ-ი;

კასაციის საგანი და მოცულობა /ფარგლები/ :
გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.

კასაციის მოტივები:
სამართლებრივი: კასაცია დამყარებულია იმავე მოტივებზე, რაზეც სააპელაციო საჩივარში, დამატებით მითითებულია, რომ სააპელაციო სასამართლომ საერთოდ არ იმსჯელა აპელაციის არგუმენტებზე, რომელთა გაქარწყლების თაობაზე გადაწყვეტი-ლება არ შეიცავს დასაბუთებას /იხ.ს.ფ. 85-96; ტ.2/

მოწინააღმდეგე მხარეს შპს „...“ წერილობითი შეპასუხება საკასაციო საჩივრებზე არ წარმოუდგენია შეპასუხება:

საკასაციო სასამართლოს მიერ საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის პროცესუალური წანამძღვრები:
საკასაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ საქმე დასაშვებია ადმინისტრაციულ საპროცესო კოდექსის 34.3 მუხლის ,,ა” ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საფუძვლის თაობაზე და იგი მიჩნეულ იქნა დასაშვებად, როგორც აბსოლუტური კასაცია.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების გაცნობის, მხარეთა ახსნა-განმარტებების მოსმენის, გასაჩივრებული განჩინების დასაბუთებულობა-კანონიერების შემოწმებისა და საქმის სასამართლო განხილვის შედეგად მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსა და სსიპ შემოსავლების სამსახურის საკასაციო საჩივრები უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ, გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2013 წლის 17 ოქტომბრის გადაწყვეტილება და საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს, შემდეგ გარემოებათა გამო:

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გამოტანისას სააპელაციო სასამართლომ დაარღვია მატერიალური და საპროცესო სამართლის ნორმები, კერძოდ, სსსკ-ის 393.2 მუხლისა და 394-ე მუხლის ,,ე” პუნქტის მოთხოვნები; სასამართლომ დავა გადაწყვიტა ისე, რომ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს არ მისცა სწორი სამართლებრივი შეფასება, სადავო სამართალურთიერთობას არასწორად შეუფარდა სამართლის ნორმები, მათი არასწორი გაგება-განმარტების საფუძველზე. სასამართლო დასკვნა არ გამომდინარეობს გამოსაყენებელი სამართლებრივი ნორმების შინაარსის და მიზნის სწორი ანალიზისგან, რის გამოც გადაწყვეტილება იურიდიული თვალსაზრისით სრულიად დაუსაბუთებელია. საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმე განხილულ და გადაწყვეტილ იქნა საპროცესო ნორმებით დადგენილი მოთხოვნების უგულებელყოფით, სასამართლო აქტი საერთოდ არ შეიცავს მსჯელობას სააპელაციო საჩივრების მოტივებზე, არ არის გაქარწყლებული აპელანტთა მოსაზრებები, ისე არის მიჩნეული დაუსაბუთებლად და კანონშეუსაბამოდ.

საკასაციო სასამართლოს შეფასებით, სააპელაციო სასამართლომ ასევე არასწორად გამოიყენა საპროცესო სამართლის ნორმა, კერძოდ, ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილი, რომლის მიხედვით გათვალისწინებული გადაწყვეტილების სახეს სასამართლო გამოიყენებს იმ შემთხვევაში, როცა სადავო აქტის ბათილად ცნობა ხდება სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად, მოცემულ ვითარებაში კი სარჩელი სსიპ შემოსავლების სამსახურის მიმართ სასამართლომ დააკმაყოფილა სრულად მოთხოვნის ფარგლებში, რამდენადაც მოპასუხეს დაევალა შპს „...“ -ის საჩივრის განხილვა, მისი გასაჩივრების ვადის დაცვით შეტანის მიჩნევის გამო. საკასაციო სასამართლოს შეფასებით, რეალურად სასამართლოს მიღებულ გადაწყვეტილებას შინაარსის და იურიდიული შედეგის გათვალსიწინებით, შეესაბამება ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის 1-ლი ნაწილი.

კასაციის დაშვების წანამძღვრის განმარტება კონკრეტულ საქმეზე:
წინამდებარე საქმე მნიშვნელოვანია იმ თვალსაზრისით, რომ საკასაციო სასამართლომ უნდა განმარტოს ელექტრონული ფორმით გაგზავნილი საგადასახადო მოთხოვნის, როგორც ინდივიდუალური ადმინისტრაციული-სამართლებრივი აქტის გასაჩივრების ვადის ათვლის საკითხი, რაც მოითხოვს მოცემული თემის მომწესრიგებელი საქართველოს საკანონმდებლო და კანონქვემდებარე აქტების რიგი მუხლების შინაარსის განმარტებას, პრაქტიკაში მათი კვალიფიციურად გამოყენების დამკვიდრების მიზნით.

საკასაციო სასამართლოს მოსაზრებით, საკასაციო საჩივრის მოტივი განსახილველ საქმეში, რამაც შექმნა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34.3 ,,ა” ქვეპუნქტით განსაზღვრული აბსოლუტური კასაციის წანამძღვრები, არის საგულისხმო და განსაკუთრებული სამართლებრივი თვალსაზრისით, რამაც მოცემულ საქმეს მიანიჭა სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებისათვის მნიშვნელოვანი საქმის სტატუსი. სამართლის განვითარებისათვის მნიშვნელოვანია საკასაციო სასამართლომ განმარტოს, საგადასახადო სამართალურთიერთობათა სფეროში გამოცემული ინდივიდუალური ადმინისტრაციული-სამართლებრივი აქტის ელექტრონული ფორმის სპეციფიკა, რეკვიზიტები, აქტის გასაჩივრების ვადის ათვლის თვალსაზრისით.

საკასაციო სასამართლომ სამართლებრივი შეფასება უნდა მისცეს რამდენად კანონშესაბამისად ხდება საგადასახადო ორგანოების მხრიდან ინდივიდუალური ადმინისტრაციული-სამართლებრივი აქტის გასაჩივრების ვადის ათვლა და ადეკვატური სამართლებრივი კვალიფიკაციის მიცემა, რასაც განმსაზღვრელი მნიშვნელობა აქვს გადასახადის გადამხდელთა საპროცესო უფლებების, როგორც საქართველოს კონსტიტუციით გარანტირებული ადამიანის ძირითადი უფლების შეუზღუდავი რეალიზაციისთვის.

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ მოცემულ საქმეზე ჩამოყალიბებული სამართლებრივი შეფასებები და სასამართლო დასკვნები სასარგებლო იქნება, როგორც საგადასახადო ორგანოების, საგადასახადო მოხელეთა მმართველობითი საქმიანობისათვის, ასევე საგადასახადო სამართალურთიერთობათა მონაწილე პირებისათვის, რამდენადაც საგადასახადო სამართალი, რომელიც განეკუთვნება ადმინისტრაციული სამართლის განსაკუთრებულ ნაწილს, აწესრიგებს საქონლისა და სატრანსპორტო საშუალების გადაადგილებასთან დაკავშირებულ სამართლებრივ ურთიერთობებს, გადასახადის გადამხდელისა და უფლებამოსილი ორგანოს სამართლებრივ მდგომარეობას, განსაზღვრავს საგადასახადო სამართალდარღვევის სახეებს, საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობის დარღვევისათვის პასუხისმგებლობას, უფლებამოსილი ორგანოსა და მისი თანამდებობის პირების არამართლზომიერ ქმედებათა გასაჩივრების წესსა და პირობებს, საგადასახადო დავის გადაწყვეტის წესს, არეგულირებს საგადასახადო ვალდებულების შესრულებასთან დაკავშირებულ სამართლებრივ ურთიერთობებს. ამდენად, აღნიშნული სამართლის ინსტიტუტების სწორი გაგება-გამოყენება უშუალოდ განაპირობებს ადამიანთა ყოფას, საზოგადოებრივი წესრიგის ხარისხსა და კულტურას.

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ქვეყნის სწორ განვითარებაში განსაკუთრებული როლი ეკისრება კანონიერ ადმინისტრირებას საგადასახადო სისტემაში, რამდენადაც იგი პირდაპირ კავშირშია ქვეყნის საფინანსო-ეკონომიკურ მდგრადობასთან, სამეწარმეო აქტივობის ხარისხთან, იმპორტ-ექსპორტის ინტენსიურობასთან, ინოვაციური პროექტების განხორციელებასთან, გადასახადის გადამხდელთა კულტურის ჩამოყალიბებასთან და სხვ.; საგადასახადო ადმინისტრირება მმართველობის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი სფეროა და საგადასახადო სამართალურთიერთობების კვალიფიციური მოწესრიგება უშუალოდ აისახება საზოგადოებაში პოზიტიური ტენდენციების და მმართველობითი სისტემის მიმართ ნდობის ატმოსფეროს ჩამოყალიბება-დამკვიდრებაზე.

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ადმინისტრაციული წარმოების პროცესში მონაცემთა ელექტრონული დამუშავების საშუალებების გამოყენება საქართველოში სულ რამდენიმე წლის დანერგილია, ამ ნოვაციის დამკვიდრება, მისი ეროვნული მმართველობის ფორმის ტრადიციიის ნაწილად ჩამოყალიბება მისი ინსტიტუტების სწორ, კანონშესაბამის გაგება-განმარტებას უნდა დაეფუძნოს, რაც, როგორც ადმინისტრაციული ორგანოების, ასევე ეროვნული სასამართლოების მხრიდან მოითხოვს საგადასახადო ინსტიტუტების არსისა და დანიშნულების კვალიფიციურ ანალიზს და სამართლებრივი სტანდარტის დადგენას.

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ამ თვალსაზრისით, სახელმძღვანელოდ რეკომენდირებული სასამართლო შეფასებები და დასკვნები დღემდე სასამართლო აქტებში არ ასახულა, რის გამოც საკასაციო სასამართლოს სამართლებრივი დასკვნა სახელმძღვანელო გახდება სახელმწიფოში არსებული საგადასახადო ორგანოებისათვის და მათი პრაქტიკისათვის, ხოლო ადმინისტრაციულ სამართალურთიერთობებში შესაბამისი სასამართლო განმარტება ხელს შეუწყობს ადმინისტრაციულ საქმეთა განმხილველ სასამართლოებს ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებაში.

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ გასაჩივრებული გადაწყვეტილების (მიუხედავად ქვემდგომი სასამართლოს აქტის შეცვლისა) მიღებისას სააპელაციო სასამართლომ უგულებელყო საკასაციო სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული სასამართლო პრაქტიკა სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 390.3. მუხლის ,,გ“ ქვეპუნქტით ხელმძღვანელობით სტანდარტთან დაკავშირებით, კერძოდ, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ საქმეზე №ბს-52-52(კ-08) მერაბ ხუბულურის სარჩელისა გამო მოპასუხის საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საბაჟო დეპარტამენტის მიმართ, 2008 წლის 25 მარტის საკასაციო სასამართლომ იმსჯელა სააპელაციო სასამართლოს მიერ ზემოთ მითითებული საპროცესო ნორმით მინიჭებული კომპეტენციის კვალიფიციური გამოყენების შესახებ, კერძოდ:

,,სსსკ-ის 390-ე მუხლის მე-3 ნაწილის ,,გ“ ქვეპუნქტის მიხედვით: სააპელაციო სასამართლოს განჩინება, რომლითაც უცვლელად რჩება გასაჩივრებული გადაწყვეტილება და თუ სააპელაციო სასამართლო ეთანხმება პირველი ინსტანციის სასამართლოს შეფასებებსა და დასკვნებს საქმის ფაქტობრივ ან/და სამართლებრივ საკითხებთან დაკავშირებით, მაშინ დასაბუთება იცვლება მასზე მითითებით.

საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სააპელაციო სასამართლოს პროცესუალური უფლებამოსილება განჩინებაში გადმოსცეს მოკლე დასაბუთება, არც ერთ შემთხვევაში არ უნდა იქნეს გაგებული იმგვარად, რომ სააპელაციო სასამართლო მხოლოდ ფორმალური თვალსაზრისით ახორციელებს მართლმსაჯულებას. მითითებული ნორმით დადგენილი პროცესუალური უფლებამოსილების გამოყენება არ უნდა მოვიდეს წინააღმდეგობაში ამავე კოდექსის 377.1 მუხლით განსაზღვრულ სააპელაციო სასამართლოს იურისდიქციასა და კომპეტენციასთან, ვინაიდან სააპელაციო ინსტანციაში მართლმსაჯულების განხორციელების არსი მდგომარეობს სწორედ გასაჩივრებული გადაწყვეტილების ფაქტობრივი და სამართლებრივი თვალსაზრისით სააპელაციო საჩივრის ფარგლებში შემოწმების ვალდებულების დადგენით. გასაჩივრებული გადაწყვეტილების კანონიერების და დასაბუთებულობის შემოწმების ვალდებულება პროცესუალურ-სამართლებრივი დოქტრინის მიხედვით უცილობლად გულისხმობს და მოიაზრებს სააპელაციო საჩივრის მოტივების საფუძვლიანობის შეფასებას.

საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სამოქალაქო სამართალწარმოება, რომელიც აგებულია მხარეთა დისპოზიციურობის და შეჯიბრებითობის პრინციპებზე, სააპელაციო და საკასაციო საჩივარს აკუთვნებს მხარის უფლების დაცვის სამართლებრივ საშუალებებს, ამასთან, სწორედ მხარის ამ საპროცესო უფლების რეალიზაცია თანაზომიერია მხარისავე საპროცესო ვალდებულებასთან _ დაასაბუთოს საჩივარი, კერძოდ, სსსკ-ის 368-ე მუხლის პირველი ნაწილის ,,ე“ და ,,ვ“ ქვეპუნქტებში მითითებულია თუ რა უნდა იყოს ასახული სააპელაციო საჩივრის შინაარსში. მხარის ამგვარი პროცესუალური ვალდებულება შეიცავს მხარის საპროცესო უფლებრივ გარანტიას, ზემდგომმა სასამართლომ შეაფასოს მისი საჩივრის მოტივების საფუძვლიანობა, გაიზიაროს ან უარყოს, გააქარწყლოს ისინი იურიდიულად არგუმენტირებული სახით.

საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სსსკ-ის 390-ე მუხლის მე-3 ნაწილის ,,გ“ ქვეპუნქტით განსაზღვრული უფლებამოსილების გამოყენება ზემომითითებული საპროცესო ნორმების ობიექტური შინაარსის კონტექსტის გათვალისწინების გარეშე, სააპელაციო სამართალწარმოების გახდის ზედაპირულს და განაპირობებს მის უკიდურესად ფორმალისტურ ხასიათს, რაც წინააღმდეგობაში მოდის სააპელაციო სამართალწარმოების არსსა და მართლმსაჯულების პრინციპებთან.

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ საპროცესო ნორმა შეუძლებელია გამოყენებულ იქნეს მხარის პროცესუალური უფლების შეზღუდვის თვალსაზრისით, ასეთ შემთხვევაში სასამართლოს პროცესუალური უფლებამოსილება უნდა შეიზღუდოს, რათა არ მოხდეს მხარის საპროცესო უფლების იგნორირება, უკიდურეს შემთხვევაში, სააპელაციო სასამართლოს მიერ კანონით გათვალისწინებული საპროცესო ზედამხედველობა განუხორციელებელი დარჩება.“

სააპელაციო სასამართლომ ისე გადაწყვიტა დავა, საერთოდ არ უმსჯელია აპელანტების მოტივებზე, არ დაუსაბუთებია მათი კანონშეუსაბამობა.

სადავო სამართალურთიერთობა წარმოშობილია საგადასახადო სამართალდარღვევათა სფეროში, გადასახადის გადამხდელსა და საგადასახადო ორგანოს შორის, საპროცესო დოკუმენტის - საჩივრის შეტანის ვადის ათვლის კანონიერებასთან დაკავშირებით.

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ კასატორის მიერ, სსსკ-ის 407-ე მუხლის შესაბამისად, წამოყენებული არ არის დასაბუთებული საკასაციო პრეტენზია, რის გამოც სააპელაციო სასამართლოს მიერ დამტკიცებულად ცნობილი ფაქტობრივი
გარემოებები სავალდებულოა საკასაციო სასამართლოსათვის, კერძოდ:

შემოსავლების სამსახურის აუდიტის დეპარტამენტის მიერ შპს „...“ საგადასახადო შემოწმების შედეგად 2012 წლის 11 ოქტომბრის აქტით გადამხდელს დაერიცხა ძირითადი თანხა 15 270 ლარი და ჯარიმა 3918 ლარი, შესაბამისად, გამოიცა 2012 წლის 16 ოქტომბრის №21603 ბრძანება და №513 საგადასახადო მოთხოვნა;

შპს „...“-ის საჩივარი შემოსავლების სამსახურის 2013 წლის 14 იანვრის №756 ბრძანებით დარჩა განუხილველად, რაც უცვლელად იქნა დატოვებული დავების განხილვის საბჭოს 2013 წლის 19 აპრილის №5471/2/13 გადაწყვეტილებით;

შპს „...“ საგადასახადო მოთხოვნა №153 ელექტრონულად გაეგზავნა 2012 წლის 16 ოქტომბრის რეკვიზიტის - ელექტრონული ხელმოწერის გარეშე (იხ.ს.ფ.15; ტ.1);

შპს „...“ საგადასახადო მოთხოვნა №153 უკვე რეკვიზიტით - ელექტრონული ხელმოწერით (შტრიხკოდით) კვლავ გაეგზავნა 2012 წლის 14 ნოემბერს (იხ.ს.ფ.16; ტ.1);

შემოსავლების სამსახურის სადავო აქტით საჩივრის შეტანის ვადა აითვალა საგადასახადო მოთხოვნა №153 2012 წლის 16 ოქტომბრის ელექტრონულად გაგზავნის თარიღიდან, რის გამოც საჩივარი მიჩნეულ იქნა ხანდაზმულად, 30 დღიანი ვადის გაშვების გამო;

შპს „...“ მიმართ 2012 წლის 16 ოქტომბერს გამოცემული საგადასახადო მოთხოვნა №153 ელექტრონულად გაეგზავნა მხარეს, რეკვიზიტის - ელექტრონული ხელმოწერის გარეშე იმავე დღეს, შემოსავლების სამსახურის დავების დეპარტამენტის 2012 წლის 27 დეკემბრის №1270 21-21-12 წერილის და ერთიანი ელექტრონული ბაზის მონაცემების მიხედვით შპს „...“ საგადასახადო მოთხოვნას გაეცნო იმავე დღეს (იხ.ს.ფ.126; ტ.1);

ამავე ბაზის მონაცემების მიხედვით შპს „...“ საგადასახადო მოთხოვნა №153 უკვე რეკვიზიტის - ელექტრონული ხელმოწერით კვლავ გაეგზავნა 2012 წლის 14 ოქტომბერს (უნდა ეწეროს - 14 ნოემბერი), რომელსაც იგი გაეცნო იმავე დღეს (იხ.ს.ფ.126; ტ.1).

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ქვემდგომმა სასამართლოებმა არასწორად განმარტეს როგორც საქართველოს საგადასახადო კოდექსისა და „ელექტრონული ხელმოწერისა და ელექტრონული დოკუმენტების შესახებ“ 2008 წლის 14 მარტის საქართველოს კანონის რიგი მუხლები, ასევე, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №996 ბრძანებით დამტკიცებული „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ ინსტრუქციის მე-11 და მე-17 მუხლების შინაარსი.

საკასაციო სასამართლო „ელექტრონული ხელმოწერისა და ელექტრონული დოკუმენტების შესახებ“ 2008 წლის 14 მარტის საქართველოს კანონის 1-ლი მუხლის 1-ლი პუნქტის მიხედვით განმარტავს, რომ ამ კანონით განისაზღვრა რა ელექტრონული დოკუმენტბრუნვის სისტემის და მასში ელექტრონული ხელმოწერის გამოყენების სამართლებრივი საფუძვლები, ქვეყანაში ლეგიტიმაცია მიეცა მართვისა და საქმის წარმოების თანამედროვე სტანდარტებს.

აღნიშნულ თემასთან დაკავშირებით საკასაციო სასამართლომ თავის 2014 წლის 21 ივლისის განჩინებაში ადმინისტრაციულ საქმეზე №ბს-667-642(კ-13), სს,,...“ სარჩელისა გამო მოპასუხე სსიპ სახელმწიფო შესყიდვების სააგენტოს მიმართ, აღნიშნა:

„სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციული აქტის კანონიერების შემოწმებისას არსებითია გაირკვეს, თუ რომელი ფორმით (მეთოდით) არის ის გამოცემული. აღნიშნული საკითხის გამოკვლევას წინ უნდა უძღოდეს შეფასება, თუ რომელი ფორმით განხორციელდა მოცემულ სფეროში საჯარო მმართველობა.

საკასაციო სასამართლო სსიპ შესყიდვების სააგენტოს საქმიანობის მომწესრიგებელი საკანონმდებლო და კანონქვემდებარე აქტების დებულებათა ანალიზის საფუძველზე მიიჩნევს, რომ შესყიდვების სფეროში აქტიურად გამოიყენება მართვის ავტომატური საშუალებები, კერძოდ, ,,სახელმწიფო შესყიდვების შესახებ“ საქართველოს კანონის 4.7. მუხლის მიხედვით სახელმწიფო შესყიდვების ერთიანი ელექტრონული სისტემის ფუნქციონირების მიზნით და შესყიდვების პროცესში ელექტრონული დოკუმენტბრუნვის უზრუნველსაყოფად სააგენტო უფლებამოსილია: ა) ელექტრონული ასლის სახით შეინახოს და გასცეს თავის მიერ შექმნილი ან მასთან დაცული ნებისმიერი დოკუმენტი; ბ) მართვის ერთიანი ავტომატური საშუალების გამოყენებით მიიღოს, გამოსცეს ან გასცეს ნებისმიერი ინფორმაცია ან/და დოკუმენტი (2010 წლის 28 ივნისის საკანონმდებლო ცვლილება, ძალაშია 2010 წლის 1 აგვისტოდან).

საკასაციო სასამართლო მნიშვნელოვნად მიიჩნევს, განმარტოს საჯარო მმართველობის ავტომატიზაციის მიზანი და სამართლებრივი ბუნება. რამდენადაც თანამედროვე დოქტრინალური შეხედულებებით დასაბუთებულია მართვის ავტომატური სისტემების, ანუ მონაცემთა ელექტრონული დამუშავების საშუალებების ადმინისტრაციული წარმოების პროცესში გამოყენების ეფექტურობა საჯარო მმართველობის დახვეწისა და სრულყოფისათვის, რამდენადაც საჯარო მმართველობა თავის საქმიანობას ყოველთვის ეპოქის შესაბამისი ტექნიკური საშუალებებით ახორციელებს. თანამედროვე ტექნოლოგიური პროგრესის მიღწევები ლოგიკურად, ადმინისტრაციული ორგანოების მოქმედების ახალ შესაძლებლობებს ქმნის. მონაცემთა ელექტრონული დამუშავების პროგრამები გამოიყენება როგორც მონაცემთა დოკუმენტირების გაცემის, ასევე, მასობრივი ხასიათის ადმინისტრაციული გადაწყვეტილებების მიღებისა და მათი ორგანიზაციული გავრცელების მიზნით, რაც უდავოდ მიზანშეწონილია, რამდენადაც ზოგავს ისეთ რესურსებს, როგორიცაა: სამოხელეო კადრი, დრო, სახსრები და ა. შ..

საკასაციო სასამართლო დასძენს, რომ საჯარო მმართველობის ორგანოები ხშირად გამოსცემენ ერთგვაროვან ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტებს, რომლის უზრუნველსაყოფად ყველაზე ეკონომიური და პრაქტიკულია მონაცემთა ელექტრონული დამუშავების გამოყენება, რაც შესაძლებელია ადმინისტრაციული წარმოების სხვადასხვა სტადიაზე, მაგრამ ამ საშუალებით გამოცემული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი მხოლოდ მაშინ ჩამოყალიბდება, როდესაც ადმინისტრაციული წარმოების პროცედურაში მიღებული შემაჯამებელი გადაწყვეტილება მონაცემთა ელექტრონული დამუშავების საშუალების გამოყენებით შეიქმნება და გამოიცემა. ამ ვითარებაში ადმინისტრაციული ორგანო მის კანონიერ ძალაში შესვლას უზრუნველყოფს ადრესატისათვის მისი გაცნობის გზით, ამასთან, შესაძლებელია, თვით ეს ფუნქციაც ამავე ავტომატური საშუალებების მეშვეობით განხორციელდეს. მაგ.: ავტომანქანით საგზაო წესის დარღვევა, სიჩქარის გადაჭარბება ფიქსირდება ავტომატურად. ასევე ავტომატურად დგინდება მისი მფლობელი და ავტომატურად დგება მასზე ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი (საჯარიმო ქვითარი). მთელი ეს პროცესი მიმდინარეობს ავტომატურად - ადმინისტრაციული ორგანოს თანამშრომლის ჩაურევლად. ამ უკანასკნელის ამოცანაა, უზრუნველყოს მისი კანონიერ ძალაში შესვლა ადრესატისათვის მისი ოფიციალური გაცნობით.

მონაცემთა ელექტრონული დამუშავების, როგორც მეთოდის, გამოყენება ადმინისტრაციულ ორგანოთა ყოველდღიურ მუშაობაში და მათ მიერ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა არ გამორიცხავს ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ნამდვილობას და ხელს არ უშლის, გადაწყვეტილება მივიჩნიოთ ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტად, რამდენადაც ადმინისტრაციული ორგანოს ხელშია მთელი ამ პროცედურის ჩატარება. იგი ასრულებს შინაარსობრივ სამუშაოს, იღებს გადაწყვეტილებას, ხელმძღვანელობს ელექტრონულ პროგრამას და მისი შეტყობინების საფუძველზე ხდება გადაწყვეტილების ძალაში შესვლა მესამე პირთან მიმართებაში. საქართველოს კანონმდებელმა გაითვალისწინა მართვის ავტომატური საშუალების გამოყენებით ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის შესაძლებლობა და მოახდინა მისი საკანონმდებლო ლეგიტიმაცია ზოგად ადმინისტრაციულ კოდექსში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანის გზით, ასე მაგ.: საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 51.3 მუხლი ადგენს, ინდივიდუალური ადმინისტრაციული-სამართლებრივი აქტი, შესაძლებელია არ შეიცავდეს ამავე კოდექსის 52.1 მუხლის ,,დ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ რეკვიზიტებს. საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ მართვის ავტომატური საშუალებების გამოყენებით გამოცემული ინდივიდუალური ადმინისტრაციული-სამართლებრივი აქტის კანონიერება და მისი სამართლებრივი შედეგები არ განსხვავდება კლასიკური ფორმით გამოცემული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების კანონიერებისაგან. შესაბამისად, მათ მიმართ უფლების დაცვის საპროცესო საშუალებად გამოყენება ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 22-ე და 25-ე მუხლებით გათვალისწინებული სარჩელის სახეები.“

საკასაციო სასამართლო საგადასახადო კოდექსის რიგი ნორმებისა და კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტების გაანალიზების და საგადასახადო ორგანოების პრაქტიკის შესწავლის შედეგად მიიჩნევს, რომ ქვეყნის საგადასახადო სისტემაში დანერგილია მართვის თანამედროვე ტექნოლოგიური სისტემები, რომლის მეთოდებისა და ფორმების აქტიური გამოყენებით ხორციელდება გადასახადების ადმინისტრირება, რომლებიც კანონმდებლობით მკაცრად რეგლამენტირებულ წესებს ექვემდებარება.

„ელექტრონული ხელმოწერისა და ელექტრონული დოკუმენტების შესახებ“ 2008 წლის 14 მარტის საქართველოს კანონის მე-5 მუხლი ადგენს ელექტრონული დოკუმენტის გაგზავნისა და მიღების წესებს. საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ნორმა 3 პუნქტისაგან შედგება, რომელთაგან 1-ლი და მე-2 პუნქტები ადგენს:

1.ხელმოწერილი ელექტრონული დოკუმენტის გაგზავნილად და მიღებულად მიჩნევის მომენტს, ხოლო,

2.ელექტრონული დოკუმენტის, რომლისთვისაც საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული არ არის ელექტრონული ხელმოწერის საჭიროება, გაგზავნისა და მიღების სამართლებრივი საფუძვლები არ განისაზღვრა ამ კანონით, არამედ, მე-3 პუნქტით მისი განსაზღვრა დათქმულია სხვა ნორმატიული აქტებით - „საქართველოს კანონმდებლობით“.

საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 44-ე მუხლის 1-ლი ნაწილით გათვალისწინებულია საგადასახადო დოკუმენტების პირისთვის გაგზავნის, ხოლო მე-13 ნაწილით გადასახადის გადამხდელის მიერ საგადასახადო ორგანოსათვის დოკუმენტის წარდგენის ფორმები: წერილობითი ან ელექტრონული სახით.

44-ე მუხლის მე-12 ნაწილით განისაზღვრა საგადასახადო ორგანოს უფლება - ნებისმიერი სახის დოკუმენტის, რომელსაც შეიძლება მოჰყვეს სამართლებრივი შედეგები, წერილობითი ან/და ელექტრონული დოკუმენტის სახით შექმნის, მიღების, გაგზავნის, შენახვის და გაცემის, აგრეთვე, ელექტრონული დოკუმენტბრუნვის სისტემისა და ელექტრონული ხელმოწერის გამოყენების თაობაზე. აქვეა განსაზღვრული ელექტრონული დოკუმენტის და მისი ამონაბეჭდის ისეთივე იურიდიული ძალა, როგორიც წერილობითი დოკუმენტის.

ამავე მუხლის მე-16 ნაწილის მიხედვით ცალსახაა, რომ გადასახადის გადამხდელსა და საგადასახადო/დავის განმხილველ ორგანოს შორის ელექტრონული მიმოწერისა და დოკუმენტის საჯაროდ გავრცელების წესის განსაზღვრის კომპეტენცია კანონმდებელს დელეგირებული აქვს აღმასრულებელ ხელისუფლებაზე, კონკრეტულად საქართველოს ფინანსთა სამინისტროზე.

საკასაციო სასამართლო „ელექტრონული ხელმოწერისა და ელექტრონული დოკუმენტების შესახებ“ 2008 წლის 14 მარტის საქართველოს კანონის მე-5 მუხლის მე-3 პუნქტის საფუძველზე განმარტავს, რომ სადავო ვერ გახდება კანონის ნება, რომ დაშვებულია ელექტრონული ხელმოწერის გარეშე ელექტრონული დოკუმენტის მიმოქცევაში ყოფნა, ერთი პირობით: „ელექტრონული დოკუმენტის, რომლისთვისაც საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული არ არის ელექტრონული ხელმოწერის საჭიროება“, რაც გულისხმობს, რომ საქართველოს კანონმდებლობით, (რომელიც 2009 წლის 22 ოქტომბრის „ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7 მუხლის 1-ლი პუნქტის თანახმად განმარტებულია ამგვარად: „საქართველოს ნორმატიული აქტები იყოფა საქართველოს საკანონმდებლო და საქართველოს კანონქვემდებარე ნორმატიულ აქტებად, რომლებიც ქმნიან საქართველოს კანონმდებლობას“), ანუ რომელიმე საკანონმდებლო ან კანონქვემდებარე აქტით ამა თუ იმ ელექტრონულ დოკუმენტზე შესაძლებელია არ იყოს განსაზღვრული ელექტრონული ხელმოწერის საჭიროება, რაც ამ დოკუმენტის ლეგალურობის პრობლემას და არასათანადოობის შემადგენლობას ვერ ქმნის.

ამდენად, კანონმდებლის მიერ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 44-ე მუხლის მე-16 ნაწილით გადასახადის გადამხდელსა და საგადასახადო/დავის განმხილველ ორგანოს შორის ელექტრონული მიმოწერის წესის განსაზღვრის კომპეტენციის დელეგირება საქართველოს ფინანსთა სამინისტროზე, ნიშნავს, რომ საგადასახადო სამართალურთიერთობებში საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო ადგენს ელექტრონული მიმოწერის წესს, ანუ ნორმატიულ სტანდარტებს.

საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №996 ბრძანებით, რომლის საკანონმდებლო საფუძველია საქართველოს საგადასახდო კოდექსის მე-2 მუხლის მე-3 ნაწილი, დამტკიცებულია „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ ინსტრუქცია თანდართულ დანართებთან ერთად.

აღნიშნული ბრძანების მე-3 მუხლის მე-4 პუნქტის თანახმად ძალადაკარგულად გამოცხადდა „ელექტრონული ფორმით მიმოწერის/საგადასახადო დეკლარირების და ვალდებულების დამდგენი დოკუმენტის საჯაროდ გავრცელების წესის შესახებ“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2007 წლის 16 აგვისტოს №1000 ბრძანება.

საკასაციო სასამართლო მოცემული კანონქვემდებარე აქტთან დაკავშირებით
აღნიშნავს, რომ ინსტრუქცია „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ მოცულობითი ნორმატიული აქტია, სტრუქტურულად დაყოფილია კარებად, კარი -თავებად. I კარის „საგადასახადო აღრიცხვა და კომუნიკაცია“; III თავის -ელექტრო- ნული ფორმით კომუნიკაცია, ნორმებით მოწესრიგდა შემოსავლების სამსახურსა და გადასახადის გადამხდელს შორის კომუნიკაციის (მათ შორის, დეკლარირების) ელექტრონული ფორმით, ონლაინ რეჟიმში, შემოსავლების სამსახურის ოფიციალური ვებ-გვერდის www.rs.ge (შემდეგში – სამსახურის ვებ-გვერდი) გამოყენებით, განხორციელების შესაძლებლობა, წესი და ფორმები, კერძოდ: მე-11 მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით: „სამსახურის ვებ-გვერდის მეშვეობით – პირის მიერ ელექტრონული ფორმით შედგენილი და წარდგენილი დოკუმენტი/წერილი, ასევე საგადასახადო ორგანოს მიერ ელექტრონული ფორმით შექმნილი და გაგზავნილი დოკუმენტი/წერილი არ საჭიროებს უფლებამოსილი პირის ხელმოწერას და მას აქვს ისეთივე იურიდიული ძალა, როგორიც წერილობითი ფორმით წარდგენილ/გაგზავნილ, პირადი ხელმოწერითა და ბეჭდით დამოწმებულ დოკუმენტს/წერილს.“

ამგვარად, ნათელია, რომ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტით, საგადასახადო დოკუმენტები, რომლებიც ელექტრონული ფორმით იქნება შედგენილი, არ საჭიროებს ელექტრონულ ხელმოწერას, რისი კომპეტენციაც მინისტრის გააჩნია „ელექტრონული ხელმოწერისა და ელექტრონული დოკუმენტების შესახებ“ 2008 წლის 14 მარტის საქართველოს კანონის მე-5 მუხლის მე-3 პუნქტისა და საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 44-ე მუხლის მე-16 ნაწილის საფუძველზე. აუცილებელია, აღვნიშნოთ, რომ ანალოგიური მიდგომაა გამოყენებული ინსტრუქციის მე-13 მუხლში - ელექტრონულ საჩივართან დაკავშირებით, კერძოდ: პირი უფლებამოსილია სამინისტროს სისტემაში ელექტრონული საჩივარი წარადგინოს სამსახურის ან სამინისტროს ვებ-გვერდის საშუალებით, რაც მას არ ართმევს უფლებას საგადასახადო დავის განმხილველ ორგანოსთან კომუნიკაცია აწარმოოს წერილობითი ფორმით. სამსახურის ვებ-გვერდის საშუალებით წარდგენილი ელექტრონული საჩივარი და თანდართული დოკუმენტები ითვლება მომჩივნის მიერ ხელმოწერილად და დანომრილად(1-2პუნქტები).

საგულისხმოა, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-300 მუხლის, რომლის 1-ლი ნაწილით განსაზღვრულია დავის განმხილველი ორგანოს მიერ საჩივრის წარმოებაში მიუღებლობის პროცედურული საფუძვლების ჩამონათვალი, მათ შორის, ერთ-ერთ ასეთ საფუძვლად „თ“ ქვეპუნქტის მიხედვით მიჩნეულია: „საჩივრის ხელმოუწერლობა (გარდა ელექტრონულად წარმოდგენილი საჩივრისა)“, რაც ნიშნავს, რომ საგადასახადო ურთიერთობებში კანონმდებელიც ითვალისწინებს ელექტრონული ხელმოწერის გარეშე ელექტრონული დოკუმენტის ლეგალურობას.

ამავე ბრძანების მე-11 მუხლის მე-3-4 პუნქტების მიხედვით საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ გადასახადის გადამხდელის ელექტრონული ფორმით კომუნიკაციაზე გადასვლა ხორციელდება მის მიერ ვიდეოზარით მიმართვის ან №I-07 დანართის შესაბამისად წარდგენილი წერილობითი განცხადების საფუძველზე, რომლის სავალდებულო რეკვიზიტებს შორის ,,დ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულია გადასახადის გადამხდელის/მისი წარმომადგენლის ხელმოწერა, რაც ლოგიკურია, ვინაიდან წერილობითი ფორმით კომუნიკაციის გამოყენებისას ხელმოწერა ყველა სახის, საჯარო თუ კერძო ხასიათის დოკუმენტაციაში ნების გამოვლენის დამადასტურებელ ფაქტს წარმოადგენს.

საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს თბილისის საქალაქო სასამართლოს დასკვნას (რასაც დაეთანხმა სააპელაციო სასამართლო, თუმცა, ამის იურიდიული დასაბუთება გადაწყვეტილებაში გადმოცემული არ არის) მითითებული ინსტრუქციის მე-11 და მე-17 მუხლის მე-2 ნაწილს შორის ნორმათა კონკურენციის თაობაზე, შემდეგი მსჯელობით, რომ საგადასახადო კანონმდებლობა იმპერატიულად ითვალისწინებს საგადასახადო მოთხოვნაზე უფლებამოსილი თანამდებობის პირის ხელმოწერის სავალდებულოობას, რაც ეხება როგორც წერილობითი, ასევე ელექტრონული ფორმით შედგენილ საგადასახადო მოთხოვნებს, მე-11 მუხლის არგამოყენების მოტივია, რომ აღნიშნული ნორმა შეიცავს ზოგადი ხასიათის დანაწესს, რომელიც მიუთითებს, რომ ელექტრონული დოკუმენტის შემთხვევაში ხელმოწერა არ არის აუცილებელი, ხოლო მე-17 მუხლი ამას იმპერატიულად მოითხოვს და იგი სპეციალური ნორმაა, რომელსაც უპირატესი იურიდიული ძალა გააჩნია ნებისმიერ ზოგადი ხასიათის ნორმასთან მიმართებით, მისი კანონშეუსაბამობისა და დაუსაბუთებულობის გამო, კერძოდ, მე-17 მუხლი, სტრუქტურულად გაწერილია ინსტრუქციის VI თავში, რომელიც სულ 2 მუხლისაგან შედგება, მე-17 მუხლი - საგადასახადო მოთხოვნა და მე-18 მუხლი - გა-
დასახადის გადამხდელის მოთხოვნა, ანუ აღნიშნული თავის -საგადასახადო მოთხოვნა და გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნა, მოწესრიგების დეტალიზაცია მოხდა ორი ნორმით.

საგადასახადო კოდექსით განსაზღვრულია საგადასახადო მოთხოვნის და გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნის ფორმების სახეები: წერილობითი ან ელექტრონული, ელექტრონული დოკუმენტის მიმართ გათვალისწინებული სტანდარტები აისახა ინსტრუქციის III თავის - ელექტრონული ფორმით კომუნიკაცია, ნორმებით, მათ შორის, მე-11 მუხლით, ხოლო წერილობითი ფორმისა - ინსტრუქციის IV თავში, რაც გამორიცხავს მისი სტანდარტების გავრცელების შესაძლებლობას ელექტრონული ფორმის დოკუმენტის მიმართ.

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სხვაგვარი სამართლებრივი შეფასება და დასკვნა ეწინააღმდეგება ნორმათშემოქმედების სტრუქტურულ ლოგიკას და სამართლის ნორმის ინტერპრეტაციის ნებისმიერ მეთოდსა და სტანდარტს. შესაბამისად, სასამართლოს მსჯელობა კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტის ნორმათა კონკურენციის, ზოგადი და სპეციალური ხასიათის ნორმებს შორის უპირატესობასთან დაკავშირებით, ვერ უძლებს კრიტიკას და სრულ წინააღმდეგობაშია 2009 წლის 22 ოქტომბრის „ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7 მუხლით დადგენილ ნორმატიულ აქტთა ურთიერთმიმართების კანონისმიერ სტანდარტთან.

საკასაციო სასამართლო ასევე შეუსაბამოდ მიიჩნევს, სადავო სამართალურთიერთობის გადაწყვეტისას საქალაქო სასამართლოს მიერ საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-2 , 52-ე, 54-ე, 58-ე მუხლების გამოყენებას, ხოლო ამავე კოდექსის 51-ე მუხლის მე-3 ნაწილის გამოუყენებლობას, რის გამოც დარღვეულია სსსკ-ის 393.2. მუხლის „ა“ და“ბ“ ქვეპუნქტების მოთხოვნები, შემდეგ გარემოებათა გამო:

საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 51-ე მუხლით დადგენილია ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის ფორმები: წერილობითი ან ზეპირი.

საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 52-ე მუხლით განისაზღვრა ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის რეკვიზიტები, რომლის 1-ლი ნაწილის „დ“ ქვეპუნქტით აქტის ერთ-ერთი სავალდებულო რეკვიზიტია - უფლებამოსილი თანამდებობის პირის გვარი, სახელი და ხელმოწერა, რაც საკასაციო სასამართლოს განმარტებით ლოგიკურად სავალდებულოა წერილობითი ფორმით გამოცემულ აქტთან მიმართებით, ვინაიდან საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 51-ე მუხლის მე-3 ნაწილით იმპერატიულად არის დადგენილი, რომ ზეპირად გამოცემული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის მიმართ არ ვრცელდება ამ კოდექსის 52-ე–58-ე მუხლების მოთხოვნები. აქვე, კანონმდებელი საგამონაკლისო დათქმას აკეთებს მართვის ავტომატური საშუალებების გამოყენებით გამოცემული წერილობითი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის მიმართ, კერძოდ, იგი შეიძლება არ აკმაყოფილებდეს ამ კოდექსის 52-ე მუხლის პირველი ნაწილის „დ“ ქვეპუნქტის მოთხოვნებს. (24.06.2005. N1801 საკანონმდებლო ცვლილება).

საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ელექტრონული დოკუმენტი სწორედ მართვის ავტომატური საშუალებების გამოყენებით გამოცემული წერილობითი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტია და ცალსახაა, რომ ადმინისტრაციული სამართალი აღიარებს ხელმოწერის გარეშე შესრულებული ელექტრონული დოკუმენტის ფორმით გამოცემული წერილობითი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ლეგალურ ხასიათს, მით უფრო ლეგალურია წერილობითი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ელექტრონული ფორმატით უფლებამოსილი თანამდებობის პირის გვარის, სახელისა და ხელმოწერის გარეშე ადრესატისთვის გაგზავნის საკითხი.

საკასაციო სასამართლო სხვა ქვეყნების ელექტრონული დოკუმენტბრუნვის სისტემების გაცნობის შედეგად განმარტავს, რომ საქმის წარმოებაში დაშვებული და აპრობირებულია, ელექტრონული დოკუმენტების, როგორც ელექტრონული ხელმოწერით, ასევე ხელმოწერის გარეშე გამოყენება და მათი სათანადოობის საკითხი საეჭვო არ არის.

ამდენად, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ კასატორების პრეტენზია - განსახილველ დავაში საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №996 ბრძანებით დამტკიცებული „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ ინსტრუქციის მე-11 მუხლის სტანდარტის გამოყენებასთან დაკავშირებით დასაბუთებულია და ექვემდებარება გაზიარებას, მსჯელობის კანონშესაბამისობის გამო.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №996 ბრძანებით დამტკიცებული „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ ინსტრუქციის მე-11 მუხლის სწორი განმარტების შედეგად, ცალსახაა, რომ 2012 წლის 16 ოქტომბერს ელექტრონული ხელმოწერის გარეშე საგადასახადო შეტყობინების გაგზავნა შეესაბამება კანონს, შედეგად, საგადასახადო კოდექსის 264-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, იგი ჩაბარებულად ითვლება ადრესატის მიერ მისი გაცნობისთანავე, რაც განაპირობებს მისი გასაჩივრების 30 დღიანი ვადის ათვლის დაწყებას.

მიუხედავად აღნიშნულისა, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ შპს „...“ საჩივრის ხანდაზმულად მიჩნევის შესახებ შემოსავლების სამსახურისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს გადაწყვეტილებათა კანონიერების შეფასება უნდა მოხდეს სხვა სამართლებრივი საფუძვლის დამადასტურებელი ფაქტების გამოკვლევისა და შეფასების შედეგად, ქვეყანაში ადმინისტრაციული წარმოების პროცესში მონაცემთა ელექტრონული დამუშავების საშუალებების გამოყენების ნოვაციური ხასიათისა და ადმინისტრაციული ორგანოების მიერ კანონიერი საჯარო მმართველობის სტანდარტით განხორციელების ვალდებულების, კეთილსინდისიერი ადმინისტრირების ამოცანების გათვალისწინებით, კერძოდ:

საკასაციო სასამართლომ ერთ-ერთ საგადასახადო დავასთან დაკავშირებით 2014
წლის 25 თებერვალს გამოტანილ განჩინებაში ადმინისტრაციულ საქმეზე №ბს-421-410(კ-13) ი/მ ,,ლ. ც-ას“ სარჩელისა გამო მოპასუხე სსიპ შემოსავლების სამსახურის მიმართ, განმარტა: „საგადასახადო ადმინისტრირების პოლიტიკის ადეკვატურობა საზოგადოების წევრების სამართლებრივი კულტურისადმი, დისციპლინისადმი დამოკიდებულების ხარისხის გათვალისწინებასა და მისი პოზიტიური ევოლუციის (ამაღლებაში) მიღწევის მიზნის დასახვაში გამოიხატება. განვითარებადი სახელმწიფოს სტატუსით ფუნქციონირების პირობებში კანონიერი მმართველობის სტანდარტის უზრუნველსაყოფად საგადასახადო ადმინისტრირების ამოცანას წარმოადგენს მეწარმეთა და საზოგადოდ, გადასახადის გადამხდელთა ცნობიერებისა და მართლშეგნების ამაღლება, გაზრდა, საერთო თანაცხოვრების წესების პატივისცემის სულისკვეთების ჩამოყალიბება და დამკვიდრება. საგადასახადო ადმინისტრირება საზოგადოების საჯარო ინტერესებისადმი საერთო განწყობისა და სოლიდარობის მიღწევას და ჩამოყალიბებას უნდა ემსახურებოდეს. სამართლებრივი სახელმწიფოს შექმნის იდეით ფუნქციონირებად მმართველობით სისტემაში დაუშვებელია ადმინისტრირებას კამპანიური ხასიათი გააჩნდეს საბიუჯეტო შემოსავლების შევსებისა და მობილიზების მიზნით, რამაც ქვეყნის საგადასახადო სისტემაში ტენდენციის სახე მიიღო და შესაბამისად აისახა სამეწარმეო საქმიანობის თავისუფლებისა და განვითარების მასშტაბებსა და ხარისხზე.

საკასაციო სასამართლო საგადასახადო კოდექსის მე-12 მუხლის მე-4 ნაწილში დეფინირებული ტერმინის - საგადასახადო ადმინისტრირება, რომლის მიხედვით: ,,გადასახადების გამოანგარიშებასთან, გადახდასთან და დეკლარირებასთან, საგადასახადო კონტროლთან, აგრეთვე გადასახადის გადამხდელთა/საგადასახადო აგენტთა აღრიცხვასთან, ინფორმირებასთან და საგადასახადო ვალდებულებათა შესრულების უზრუნველყოფასთან დაკავშირებული ფორმების, მეთოდებისა და წესების ერთობლიობა, რომლებსაც საგადასახადო ორგანოები ახორციელებენ საგადასახადო კანონმდებლობის აღსრულების პროცესში (2007 წელს მოქმედი რედაქციით) - განმარტავს, რომ კანონმდებელი აღნიშნულ ფუნქციასა და პროცედურას სწორედ სისტემატიზირებულ და მეთოდურად დაგეგმილ ღონისძიებათა კომპლექსად მოიაზრებს, რომლის კვალიფიციური და ჯეროვანი აღსრულება საგადასახადო ორგანოების საჯარო ვალდებულებას წარმოადგენს.“

საკასაციო სასამართლომ თავის 2014 წლის 17 ივნისის განჩინებაში ადმინისტრაციულ საქმეზე №ბს-364-353(კ-13) ი/მ „ჯ. წ-ის სარჩელისა გამო მოპასუხე სსიპ შემოსავლების სამსახურის მიმართ, აღნიშნა: „საკასაციო სასამართლო საგადასახადო პოლიტიკის უმნიშვნელოვანეს ამოცანად მიიჩნევს, რომ ადმინისტრირება მიმართული იყოს გადასახადის გადამხდელის არა მხოლოდ სანქცირებისკენ, არამედ, უპირველესად, საგადამხდელო კულტურის, როგორც საჯარო წესრიგის უზრუნველმყოფი ძირითადი ფაქტორის ჩამოყალიბების, დამკვიდრებისა და განმტკიცებისაკენ. გადასახადის გადამხდელის კეთილსინდისიერება პირდაპირპროპორციულია საზოგადოების თანაცხოვრების საერთო წესების პატივისცემისა, ამგვარი ატმოსფეროს შექმნა მთელი საზოგადოების, განსაკუთრებით კი საჯარო ინსტიტუტების მაქსიმალურ ძალისხმევას, შესაბამისი ღონისძიებების გატარებას მოითხოვს.“
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ იმ პირობებში, როცა ქვემდგომი სასამართლოების მიერ დადგენილ ფაქტობრივი გარემოებებზე:

შპს „...“ საგადასახადო მოთხოვნა №153 ელექტრონულად გაეგზავნა 2012 წლის 16 ოქტომბერს, რეკვიზიტის -ელექტრონული ხელმოწერის გარეშე (იხ.ს.ფ.15;ტ.1);

შპს „...“ საგადასახადო მოთხოვნა №153 უკვე რეკვიზიტით - ელექტრონული ხელმოწერით (შტრიხკოდით) კვლავ გაეგზავნა 2012 წლის 14.11. (იხ.ს.ფ.16; ტ.1);

შემოსავლების სამსახურის სადავო აქტით საჩივრის შეტანის ვადა აითვალა საგადასახადო მოთხოვნის №153 ელექტრონულად გაგზავნის თარიღიდან 2012 წლის 16 ოქტომბერს, რის გამოც საჩივარი მიჩნეულ იქნა ხანდაზმულად, 30 დღიანი ვადის გაშვების გამო;

შპს „...“ მიმართ 2012 წლის 16 ოქტომბერს გამოცემული საგადასახადო
მოთხოვნა №153 ელექტრონულად გაეგზავნა მხარეს, რეკვიზიტის - ელექტრონული ხელმოწერის გარეშე იმავე დღეს, შემოსავლების სამსახურის დავების დეპარტამენტის 2012 წლის 27 დეკემბრის №1270 21-21-12 წერილის და ერთიანი ელექტრონული ბაზის მონაცემების მიხედვით შპს საგადასახადო მოთხოვნას გაეცნო იმავე დღეს (იხ.ს.ფ.126; ტ.1);

ამავე ბაზის მონაცემების მიხედვით შპს „...“ საგადასახადო მოთხოვნა №153 უკვე რეკვიზიტის - ელექტრონული ხელმოწერით კვლავ გაეგზავნა 2012 წლის 14 ოქტომბერს (უნდა ეწეროს - 14 ნოემბერი), რომელსაც იგი გაეცნო იმავე დღეს (იხ.ს.ფ.126; ტ.1),

კასატორებს საერთოდ არ წარმოუდგენიათ შედავება, საკასაციო სასამართლოსათვის სსსკ-ის 407-ე მუხლის საფუძველზე ისინი დამტკიცებულად ითვლება, სააპელაციო სასამართლომ საქმის ხელახლა განხილვისას უნდა გამოიკვლიოს და სამართლებრივი შეფასება უნდა მისცეს მთელ რიგ გარემოებებს, დავის სამართლიანად და კანონიერად გადაწყვეტის მიზნით.

საკასაციო სასამართლომ თავის გადაწყვეტილებებში არაერთგზის განმარტა, რომ სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი აგებულია შეჯიბრებითობის პრინციპზე, რაც ოფიციალობის პრინციპის გათვალისწინებით სრულად გამოიყენება ადმინისტრაციულ სამართალწარმოებაში. აღნიშნული პრინციპის შესაბამისად, მხარეები თავად განსაზღვრავენ, თუ რომელი ფაქტები უნდა დაედოს საფუძვლად მათ მოთხოვნას ან რომელი მტკიცებულებებით უნდა იქნეს დადასტურებული ეს ფაქტები (ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის და სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-4 მუხლები).

ადმინისტრაციული სამართალწარმოების უმნიშვნელოვანესი პრინციპი _ ოფიციალობის პრინციპი განსაზღვრავს ადმინისტრაციული მართლმსაჯულების როლს. ადმინისტრაციულ სამართალწარმოებაში, განსხვავებით სამოქალაქო სამართალწარმოებისგან სასამართლო პროცესუალური აქტივობის ცენტრში იმყოფება, ადმინისტრაციულ სამართალში მოქმედი საჯარო და კერძო ინტერესების პროპორციულობის პრინციპი ადმინისტრაციულ საპროცესო სამართალში სასამართლოს აკისრებს საპროცესო სამართალურთიერთობაში მხარეთა საპროცესო უფლებებში ბალანსის მიღწევისთვის აუცილებელ საპროცესო მოქმედებების შესრულებას.

ოფიციალობის პრინციპზე დაყრდნობით სასამართლო უფლებამოსილია თავისი ინიციატივით მიიღოს გადაწყვეტილება დამატებითი ინფორმაციის ან მტკიცებულების წარმოსადგენად (ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მუხლი 4); სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 103-ე მუხლით მინიჭებული უფლებამოსილების გარდა, საკუთარი ინიციატივით შეაგროვოს ფაქტობრივი გარემოებები და მტკიცებულებები (ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მუხლი 19).

ადმინისტრაციული სასამართლოს ეს უფლებამოსილება კანონმდებლის მიერ განმტკიცებულია ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-20 მუხლში ადმინისტრაციულ ორგანოთა ვალდებულების დადგენით, წარუდგინოს სასამართლოს საქმის განხილვისა და გადაწყვეტისათვის აუცილებელი დოკუმენტები და სხვა ინფორმაცია.

სასამართლოს უფლებამოსილება _ თავისი ინიციატივით მოიპოვოს მტკიცებუ-
ლებები ან ინფორმაცია, ნიშნავს, რომ სასამართლომ უნდა განსაზღვროს შემთხვევები, როდესაც საფრთხე ემუქრება მართლმსაჯულების ძირითად პრინციპს _ მხარეთა თანასწორობის /ანუ თანაბარი შესაძლებლობა _ დაიცვან თავიანთი უფლებები/ რეალიზაციას საჯარო სამართლებრივი დავების მონაწილეთა სუბორდინაციული მდგომარეობიდან გამომდინარე.

საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ საქმის არსებითად /ფაქტობრივი და სამართლებრივი თვალსაზრისით/ განმხილველი სასამართლოების მიერ ოფიციალობის პრინციპის მეშვეობით საქმის გარემოებათა დამატებითი გამოკვლევა, მტკიცებულებათა მოპოვება სახელმწიფოში დღეისათვის არსებული სამართლებრივი კულტურის პირობებში არის უპირობო აუცილებლობა, ადმინისტრაციულ დავათა კანონიერად გადაწყვეტისათვის, ადმინისტრაციულ ორგანოთა საქმიანობაზე სრულფასოვანი სასამართლო კონტროლის განხორციელებისათვის, რის გარეშეც სამართლებრივი სახელმწიფოს, როგორც ღირებულებითი სიკეთით სარგებლობა შესაძლებელია ვერ იქნეს მიღწეული.

საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ საგადასახადო სამართალურთიერთობებში ამ უფლებამოსილების კვალიფიციური გამოყენება ემსახურება სასამართლო კონტროლის ფუნქციის სრულფასოვან განხორციელებას, რაც, სასამართლო ორგანოების, როგორც საჯარო ხელისუფლების ინსტიტუტის უმნიშვნელოვანეს ამოცანას წარმოადგენს, რამდენადაც მხოლოდ კანონშესაბამისი პრაქტიკის დამკვიდრება უზრუნველყოფს საგადასახადო კანონმდებლობის პრინციპებისა და სამართლებრივი სტანდარტების საფუძველზე მათ მოწესრიგებას, რაც არსებითია საგადასახადო დავების კანონიერი და სამართლიანი გადაწყვეტისთვის.

საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ ურთიერ
-თობებში ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული ორგანოს ვალდებულება სამართლებრივი დახმარების გაწევის თაობაზე ასევე რეგლამენტირებულია საქართველოს საგადასახადო კოდექსში, კერძოდ, კოდექსის 38-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით, გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს საგადასახადო ორგანოებისაგან მიიღოს ინფორმაცია საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობის გამოყენების, გადასახადის გადამხდელის უფლებების დაცვის შესახებ, კანონით დადგენილი წესით გაეცნოს მის შესახებ საგადასახადო ორგანოებში არსებულ ინფორმაციას (გადასახადის გადამხდელის სამართლებრივი დაცვის უფლება).

საგადასახადო კოდექსის 51-ე მუხლით გათვალისწინებულია საგადასახადო ორგანოების ვალდებულებები, მათ შორის, განსახილველ დავასთან დაკავშირებით ჩვენთვის საინტერესოა და განსაკუთრებული აღნიშვნის ღირსია: საგადასახადო კანონმდებლობის დაცვის (I ნაწილის ,,ა“ ქვეპუნქტი), გადასახადის გადამხდელთა უფლებების დაცვის ( ,,ბ“ ქვეპუნქტი), საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობის დარღვევის ფაქტების შესწავლის, ანალიზის და შეფასების და დასახონ საგადასახადო სამართალდარღვევათა გამომწვევი მიზეზებისა და პირობების აღმოსაფხვრელად შესაბამისი ღონისძიებების დასახვის ( ,,ი“ ქვეპუნქტი),
გადასახადის გადამხდელის წერილების, საჩივრების და შეკითხვების დადგენილი წესით განხილვის, გადასახადის გადამხდელის უფლებებისა და ვალდებულებების თაობაზე ინფორმაციის მიწოდების (,,ნ“ ქვეპუნქტი), საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობის გამოყენებასთან დაკავშირებით განმარტებითი მუშაობის ჩატარების, მეთოდური მითითებების, სახელმძღვანელოებისა და ბროშურების გამოცემის, მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებში კონსულტაციებისა და განმარტებების გამოქვეყნების ვალდე-ბულებები(,,ო“ ქვეპუნქტი).

საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ საზოგადოების საგადასახადო–სამართლებრივი კულტურის ჩამოყალიბება-დამკვიდრებაში საგადასახადო პოლიტიკის პრევენციულ–განმარტებით ხასიათის მიდგომებს განსაკუთრებული დატვირთვა გააჩნია.

საგადასახადო კოდექსით დადგენილია გადასახადის გადამხდელთა უფლებებისა და კანონიერი ინტერესების დაცვის უზრუნველყოფის ვალდებულება.

საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციულ ორგანოთათვის კანონმდებლობით დაწესებული ვალდებულებები წარმოადგენს მათ საჯარო ვალდებულებას და რომლის შესრულების კანონიერი, პატივსადები მოლოდინი გააჩნია ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი ურთიერთობის მონაწილე ნებისმიერ დაინტერესებულ პირს.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ქვეყნის ყველა სფეროს, განსაკუთრებით ფინანსურ-ეკონომიკური განვითარების უზრუნველყოფა პირდაპირ კავშირშია ადმინისტრაციული ორგანოების მიერ კანონიერი საჯარო მმართველობისა და კეთილსინდისიერი ადმინისტრირების სტანდარტით განხორციელების ამოცანასთან, რის მისაღწევად საგადასახადო ორგანოების როლი უმნიშვნელოვანესია. საგადასახადო სამართალურთიერთობებში ადმინისტრაციული წარმოების პროცესში მონაცემთა ელექტრონული დამუშავების საშუალებების დანერგვის ნოვაციური ხასიათი ამ ორგანოების წინაშე უდავოდ აყენებს საგადასახადო კოდექსის 51-ე მუხლის I ნაწილის „ო“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული ვალდებულების - საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობის გამოყენებასთან დაკავშირებით განმარტებითი მუშაობის ჩატარების, მეთოდური მითითებების, სახელმძღვანელოებისა და ბროშურების გამოცემის, მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებში კონსულტაციებისა და განმარტებების გამოქვეყნების, უზრუნველყოფას, გადასახადის გადამხდელთა სამართლებრივი ცნობიერების ამაღლების მიზნით.

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ მმართველობის კანონიერებისა და კანონისა და ადმინისტრაციული ორგანოს წინაშე მოქალაქეთა თანასწორობის კონსტიტუციური რანგის პრინციპებიდან გამომდინარე, სააპელაციო სასამართლომ უნდა გამოიკვლიოს, რა ღონისძიებები იქნა გატარებული სახელმწიფოს საგადასახადო სისტემის მიერ გადასახადის გადამხდელთა სამართლებრივი ინფორმირების უზრუნველსაყოფად ელექტრონული დამუშავების საშუალებების გამოყენების თვალსაზრისით.

საკასაციო სასამართლოს განმარტებით, სსიპ შემოსავლების სამსახური კანონმდებლობის საფუძველზე ახორციელებს საჯარო უფლებამოსილებას, რა დროსაც საქართველოს კანონმდებლობით გარანტირებული პირის უფლებები წარმოშობს საჯარო ფუნქციის განმახორციელებელი პირების საჯარო ვალდებულებას - სრულად უზრუნველყონ პირის უფლებების რეალიზაციისათვის ხელშემწყობი პირობების შექმნა. აღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ შემოსავლების სამსახურის მოხელეების მიმართ სრულად ვრცელდება საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2010 წლის 9 თებერვლის განჩინებაში ადმინისტრაციულ საქმეზე №ბს-1250-1194(კ-09), შპს „...“ სარჩელისა გამო, მოპასუხის - საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის თბილისის რეგიონალური ცენტრის მიმართ, სასამართლო დავასთან დაკავშირებით, ჩამოყალიბებული სამართლებრივი შეფასებები და დასკვნები, კერძოდ:

„ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 85-ე მუხლით დადგენილია ადმინისტრაციული ორგანოს მოვალეობა სამართლებრივი დახმარების გაწევის თაობაზე. ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია, განუმარტოს დაინტერესებულ მხარეს მისი უფლებები და მოვალეობები, გააცნოს განცხადების განხილვის წესი, წარმოების სახე და ვადა. აგრეთვე ის მოთხოვნები, რომლებსაც უნდა აკმაყოფილებდეს განცხადება ან საჩივარი, მიუთითოს განცხადებაში დაშვებული შეცდომების შესახებ. გარდა აღნიშნულისა, ადმინისტრაციული ორგანო (წარმოდგენილი საჯარო მოსამსახურის სახით) დაინტერესებული პირისათვის სამართლებრივი დახმარების გაწევისას მოქმედებს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის პრინციპების საფუძველზე _ კანონის წინაშე თანასწორობის, უფლებამოსილების კანონის საფუძველზე განხორციელების, საჯარო და კერძო ინტერესების პროპორციულობის დაცვის, კანონიერი ნდობისა და საქმის მიუკერძოებლად გადაწყვეტის პრინციპების გათვალისწინებით.“

,,საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ საზოგადოებისა და ქვეყნის განვითარების თანამედროვე მოცემულობა – დაბალი სამართლებრივი კულტურა, მოსახლეობის მძიმე სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობა, უმუშევრობის მაღალი მაჩვენებელი, სრულფასოვანი და კვალიფიციური იურიდიული დახმარების ხელმიუწვდომელობა, პროფესიული კავშირების საქმიანობის არაეფექტიანობა და სხვ., განაპირობებს ზოგადად, საჯარო წესრიგისადმი დამოკიდებულების საერთო-ეროვნული ტრადიციის, როგორც კულტურის შემადგენელი ნაწილის, ჩამოყალიბების სირთულეს. ამ ვითარებაში საჯარო მოსამსახურე თავისი ფუნქციების განხორციელებისას ვალდებულია მოქმედებდეს სწორედ არსებული მოცემულობის ადეკვატურად, მისი მომსახურების სტანდარტი უნდა იქმნებოდეს და ყალიბდებოდეს არა შექმნილი კლიშეს ან კანონის დანაწესის ცალმხრივი, ფორმალისტური გაგებიდან, არამედ მომსახურების მიმღების ინტერესების დაცვის მაქსიმალური უზრუნველყოფით. სწორედ, თანამედროვე საჯარო მოსამსახურეების კეთილსინდისიერებაზე, ნებისყოფასა და მზრუნველ დამოკიდებულებაზე არის მიბმული, თუ რამდენად მცირერიცხოვანი იქნება ან რა მასშტაბებს მიიღებს მოქალაქეთა კონფლიქტი კანონთან. საჯარო სამსახურის არსი, ნამდვილი შინაარსი სწორედ ამგვარი შესაძლო კონფლიქტის პრევენციას გულისხმობს. თავის მხრივ, საჯარო მოსამსახურეთა კორპუსის მხრიდან მითითებული პროფესიული და მორალური ტვირთის გასიგრძეგანება, საკუთარი სტატუსის და პასუხისმგებლობის მნიშვნელობის გათავისება უაღრესად დადებით როლს შეასრულებს საჯარო ინსტიტუტების მიმართ ნდობის, პატივისცემის ატმოსფეროს დამკვიდრებაში, საზოგადოების პოზიტიური განვითარების ტენდენციის გამოკვეთაში.

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ საჯარო მოსამსახურეთა ვალდებულებას წარმოადგენს დაინტერესებულ პირთა სრული ინფორმირება არა მხოლოდ უფლებრივი ასპექტით, არამედ მოსალოდნელი სამართლებრივი შედეგების თაობაზე, რაც მოცემულ შემთხვევაში უგულებელყოფილია. გადასახადის გადამხდელის ვალდებულება – იცოდნენ კანონი, უშუალოდ გამომდინარეობს საგადასახადო /და არა მხოლოდ/ მოსამსახურის ვალდებულებისგან – ასწავლოს (განუმარტოს) კანონი. შესაბამისად, გადამხდელის პასუხისმგებლობა დგება მაშინ, როცა საჯარო მოსამსახურის პასუხისმგებლობა – სამართლებრივი კონსულტაციის გაწევა, უზრუნველყოფილია“.

ელექტრონული დამუშავების საშუალებების ფორმების სპეციფიკაში გარკვევა, საკასაციო სასამართლოს შეფასებით, უკიდურესად პრობლემატურია თანამედროვე საქართველოს მოსახლეობის ფართო ფენებში შესაბამისი უნარ-ჩვევების არქონის, ელექტრონული კომუნიკაციების მოხმარების სტატისტიკურად დაბალი ეროვნული მაჩვენებლის, შესაბამისი ტექნოლოგიების გამოყენების ტრადიციის ჩამოუყალიბებლობის გამო, შესაბამისად, სამართლის ნორმის ფორმალისტური გაგება-გამოყენება შეუძლებელს გახდის კვალიფიციურ და კეთილსინდისიერი ადმინისტრირების სტანდარტის, რაც ჩამოყალიბებულია ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 1-ლი მუხლის მე-2 ნაწილით, რომლის მიხედვით კანონიერი მმართველობის მიზანს ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების, კანონის უზენაესობისა და საჯარო ინტერესის დაცვა წარმოადგენს.

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სააპელაციო სასამართლომ ასევე უნდა გამოიკვლიოს რამდენად არის საგადასახადო ორგანოების მიერ თავად სისტემაში, კონკრეტულ საჯარო მოსამსახურეებში დანერგილი ელექტრონული დამუშავების საშუალებების ფორმების, მათი გამოყენების სპეციფიკა, რამდენად კვალიფიციურად ხდება მართვის ავტომატური საშუალებების გამოყენება. აღნიშნული საკითხი პრინციპულია მოცემული დავის (და მსგავსი შემთხვევებისთვის) გადასაწყვეტად, იმ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებების ფონზე, რომლის თანახმად ირკვევა, რომ შპს „...“ საგადასახადო მოთხოვნა №153 ელექტრონულად გაეგზავნა 2012 წლის 16 ოქტომბერს რეკვიზიტის - ელექტრონული ხელმოწერის გარეშე (იხ.ს.ფ.15;ტ.1), ხოლო, საგადასახადო მოთხოვნა №153 უკვე რეკვიზიტით - ელექტრონული ხელმოწერით (შტრიხკოდით) კვლავ გაეგზავნა 2012 წლის 14 ნოემბერს (იხ.ს.ფ.16; ტ.1).
საკასაციო სასამართლოს შეფასებით, სასამართლომ იმ ვითარებაში, როცა მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანოები, კანონმდებლობის, კერძოდ, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №996 ბრძანებით დამტკიცებული „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ ინსტრუქციის მე-11 მუხლის მიხედვით სწორად აფუძნებენ თავიანთ შესაგებელს იმ სამართლებრივ სტანდარტზე, რომ ელექტრონული ფორმით შექმნილი და გაგზავნილი დოკუმენტი/წერილი არ საჭიროებს უფლებამოსილი პირის ხელმოწერას, უნდა გამოიკვლიოს, რატომ გაეგზავნა შპს „...“ მეორედ, 2012 წლის 14 ნოემბერს საგადასახადო მოთხოვნა №153 უკვე რეკვიზიტით - ელექტრონული ხელმოწერით (შტრიხკოდით), რით იყო ხელმოწერილი ელექტრონული დოკუმენტის გაგზავნა განპირობებული - საგადასახადო ორგანოების არაერთგვაროვანი პრაქტიკით, რაშიც იგულისხმება, როგორც ხელმოწერილი, ისე ხელმოწერის გარეშე ელექტრონული დოკუმენტბრუნვის შემთხვევები, თუ დოკუმენტის გამგზავნი საჯარო მოხელის არაკვალიფიციურობით ან ფუნქციის არაჯეროვანი შესრულებით.

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ მოსარჩელის კანონიერი ნდობის უფლების არსებობის გამოსაკვლევად და შესაფასებლად, სასამართლომ ასევე უნდა გამოარკვიოს, თუ როდიდან ახორციელებს მოსარჩელე საგადასახადო ორგანოებთან, როგორც გადასახადის გადამხდელი, ელექტრონული ფორმით კომუნიკაციას, რომელი თარიღით და კომუნიკაციის ამ ფორმაზე გადასვლისას მის მიმართ დაცული იყო თუ არა საგადასახადო კოდექსის 51-ე მუხლის I ნაწილის ,,ა“ ქვეპუნქტის (გადამხდელთა უფლებების დაცვის) და ,,ნ“ ქვეპუნქტის (გადასახადის გადამხდელის უფლებებისა და ვალდებულებების თაობაზე ინფორმაციის მიწოდების) დანაწესებით გათვალისწინებულია საგადასახადო ორგანოების ვალდებულებები; აგრეთვე, გამოიკვლიოს კომუნიკაციის ამ ფორმაზე გადასვლიდან მოსარჩელეს როგორი ელექტრონული დოკუმენტები ეგზავნებოდა, ხელმოწერით, ხელმოწერის გარეშე, თუ ორივე სახით; გამოკვლევა-შეფასებას ექვემდებარება ასევე შპს „...“, თავად როგორ მონაწილეობდა ელექტრონულ დოკუმენტბრუნვაში, რამდენადაც „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ ინსტრუქციის მე-11 მუხლის მე-2 ნაწილის სუბიექტს ასევე წარმოადგენს საგადასახადო სამართალურთიერთობის მონაწილე პირი; როგორი ფორმით წარადგენდა განსახილველ დავამდე და დავის მიმდინარე პერიოდებში იგი ელექტრონულ დოკუმენტებს, მათ შორის, ელექტრონულ საჩივარს, ასეთის არსებობის პირობებში.

საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ თავის მხრივ, მოსარჩელე უფლებამოსილია
ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-4 მუხლით რეგლამენტირებული კანონისა და ადმინისტრაციული ორგანოს წინაშე მოქალაქეთა თანასწორობის კონსტიტუციური რანგის პრინციპის რეალიზაციის მიზნით ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-17 მუხლის 1-ლი ნაწილის შესაბამისად, წარმოადგინოს საგადასახადო ორგანოების არაერთგვაროვანი პრაქტიკის დამამტკიცებელი მტკიცებულებები სხვა გადასახადის გადამხდელთან დაკავშირებით ხელმოწერილი ელექტრონული დოკუმენტის გაგზავნის თაობაზე.

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სწორედ ზემომითითებული ფაქტობრივი გარემოებების მოპოვების, გამოკვლევის და მათი ობიექტური შეფასების საფუძველზე უნდა ჩამოყალიბდეს სასამართლო დასკვნა არის თუ არა სახეზე მოსარჩელის კანონიერი ნდობის უფლება, ასეთი ფაქტის დადგენის შემთხვევაში, ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-9 და მე-601 მუხლის მე-4-5 ნაწილებით (ანალოგიით გამოყენების) დადგენილი სტანდარტის მიხედვით არის თუ არა ეს უფლება დაცვის ღირსი, კერძოდ, კეთილსინდისიერად მოქმედებდა მოსარჩელე, როცა ელექტრონული ხელმოწერის გარეშე მიღებული საგადასახადო აქტი არ მიიჩნია კანონით დადგენილი წესით წარდგენილად და მხოლოდ ელექტრონული ხელმოწერით გაგზავნილი დოკუმენტის მიღების შემდეგ წარადგინა საჩივარი; ეს გარემოება გამოწვეული იყო მის მიერ კანონის ნორმის არასწორი გაგება-განმარტებით (რაც გამორიცხავს პირი კანონიერი ნდობის უფლებას), თუ საგადასახადო ორგანოების არაერთგვაროვანი პრაქტიკის გამო.

ამდენად, გადასახადის გადამხდელის კეთილსინდისიერების შეფასება უნდა მოხდეს საქმეზე შეკრებილი მტკიცებულებების ერთობლიობაში გამოკვლევის და დადგენილი ფაქტების საფუძველზე, საჯარო მმართველობის კანონიერების, კანონის წინაშე თანასწორობის, პირის კანონიერი ნდობის უფლებისა და მიუკერძოებლობის პრინციპების საფუძველზე განხორციელების სტანდარტის მიღწევის მიზნით.

საკასაციო სასამართლო აქვე მიუთითებს საგადასახადო სამართალურთიერთობებში პირის კანონიერი ნდობის უფლების შეფასება-დადგენის საკასაციო სასამართლოს მიერ განსაზღვრულ სტანდარტს და ჩამოყალიბებულ პრაქტიკას, კერძოდ:

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2009 წლის 17 მარტის განჩინებაში ადმინისტრაციულ საქმეზე ¹ბს-1433-1391(კ-08), „ი/მ თ. ა-ე” სარჩელისა გამო, მოპასუხის - საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის თბილისის რეგიონალური ცენტრის მიმართ, სასამართლო დავასთან დაკავშირებით, საკასაციო პალატამ აღნიშნა:

„საგადასახადო შეტყობინება წარმოადგენს საგადასახადო კოდექსის 145.2 მუხლის ,,გ” ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ _ საგადასახადო ორგანოს მიერ გადასახადის გადამხდელისათვის/საგადასახადო აგენტისათვის ან სხვა ვალდებული პირისათვის ამავე კოდექსის საფუძველზე გამოცემულ ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტს (გარდა იმ აქტებისა, რომლებიც ცალკე გასაჩივრებას არ ექვემდებარება), რის გამოც თუ მოსარჩელე არ ეთანხმებოდა მისთვის წარდგენილ საგადასახადო შეტყობინებას, უნდა დაეცვა საგადასახადო კოდექსის 147.2 მუხლით დადგენილი მისი გასაჩივრების 20-დღიანი ვადა, რაც დარღვეული იყო კონკრეტულ შემთხვევაში. აღნიშნულ არგუმენტს საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს, რადგან ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 52.2 მუხლის შესაბამისად, კანონიერ ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტში უნდა მიეთითოს ორგანო, რომელშიც შეიძლება მისი გასაჩივრება, მისამართი, საჩივრის (ან სარჩელის) შეტანის ვადა. სადავო საგადასახადო შეტყობინებით /იხ. ს.ფ. 3/. მხარეს განემარტა მისი გასაჩივრების შესაძლებლობა საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 180-ე მუხლის შესაბამისად, აქტის ოფიციალურად გაცნობის დღიდან ერთი თვის ვადაში, რაც დაცულია მოსარჩელის მიერ, რად-
გან საგადასახადო შეტყობინება ჩაჰბარდა 2007 წლის 28 თებერვალს და სარჩელი სასამართლოში აღძრა 2007 წლის 28 მარტს. ამ ვითარებაში, გაზიარებული ვერ იქნება კასატორის მოსაზრება, რომ მოსარჩელეს უნდა დაეცვა
საგადასახადო კოდექსის 147.2 მუხლით დადგენილი 20-დღიანი ვადა, ვინაიდან, სახეზეა სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით გასაჩივრების ვადის არასწორი განმარტება აქტის გამომცემი ორგანოს მხრიდან, რაც გავლენას ახდენს აქტის გასაჩივრების ვადის ათვლაზე.

საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციული სამართლის ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს ინსტიტუტს წარმოადგენს კანონიერი ნდობა. კანონიერი ნდობის უფლება ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ ურთიერთობებში განსაკუთრებულ დატვირთვას ატარებს, რადგან ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ ურთიერთობას თავისი არსით სუბორდინაციული ხასიათი გააჩნია. კანონიერი ნდობის უფლება იცავს პირს ადმინისტრაციული ორგანოს სამართლებრივი შეცდომის და მომავალში განსახორციელებელი მოქმედების შეუსრულებლობისაგან. აღნიშნული ინსტიტუტის სრულფასოვანი დამკვიდრება
უზრუნველყოფს მმართველობის კანონიერებას, სტაბილურობას, მის ავტორიტეტს საზოგადოებაში.

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ მოცემულ შემთხვევაში, სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის სარეზოლუციო ნაწილში გასაჩივრების უფლების განმარტებისას დაშვებულია არსებითი ხასიათის შეცდომა, ვინაიდან საგადასახადო კოდექსი ადგენს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსისაგან განსხვავებულ, სპეციალურ გასაჩივრების ვადას, რის გამოც საგადასახადო აქტების გასაჩივრების მიმართ მოქმედებს სწორედ სპეციალური, კერძოდ, 20-დღიანი ვადა.

საკასაციო სასამართლო განმარტავს, ვინაიდან საგადასახადო ორგანომ დაუშვა სამართლებრივი შეცდომა აქტის გასაჩივრების უფლების განმარტებისას, ხოლო, ფიზიკური პირი სარგებლობს, აღჭურვილი და დაცულია კანონიერი ნდობის ინსტიტუტით, იგი უფლებამოსილია აქტი გაასაჩივროს იმ წესით და ვადაში, როგორც ეს ადმინისტრაციულმა ორგანომ განუმარტა.

საწინააღმდეგო განმარტების პირობებში, ადმინისტრაციულ ორგანოს ყოველთვის შეუძლია არასწორად განუმარტოს, ანუ შეცდომაში შეიყვანოს პირი, რაც სავსებით გამორიცხავდა საჩივრის ან სარჩელის წარდგენის უფლებით სარგებლობის შესაძლებლობას.

ამდენად, საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ დაშვებული სამართლებრივი შეცდომა ვერ გახდება პირის სარჩელის დასაშვებობის დამაბრკოლებელი მატერიალურ-სამართლებრივი საფუძველი.

ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით განსაზღვრული არ არის ამავე კოდექსის 52.2 მუხლით დადგენილი წესის დარღვევის სამართლებრივი შედეგი, რაც საკანონმდებლო ხარვეზით უნდა აიხსნას, რის გამოც საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ადმინისტრაციული სამართლის დოქტრინის საფუძველზე შესაძლებელია ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის პროცესზე ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-12 მუხლით დადგენილი წესის გავრცელება, რომლის მიხედვით, თუ მხარეს არ განემარტა გასაჩივრების შესაძლებლობა, გასაჩივრების ვადა და წესი, ან არასწორად განემარტა იგი, მაშინ გასაჩივრება შეიძლება აქტის გამოტანიდან ერთი წლის განმავლობაში, თუმცა კანონის ანალოგიის გამოყენების საჭიროება განსახილველ შემთხვევაში არ არსებობს, რადგან მოსარჩელის მხრიდან დაცულია ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ განმარტებული სადავო შეტყობინების გასაჩივრების ერთთვიანი ვადა.“

აგრეთვე, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2010 წლის 9 თებერვლის განჩინებაში ადმინისტრაციულ საქმეზე №ბს-1250-1194(კ-09), შპს „...“ სარჩელისა გამო, მოპასუხის - საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის თბილისის რეგიონალური ცენტრის მიმართ, აღნიშნულია:

„საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ საჯარო მოსამსახურეთა ვალდებულებას წარმოადგენს დაინტერესებულ პირთა სრული ინფორმირება არა მხოლოდ უფლებრივი ასპექტით, არამედ, მოსალოდნელი სამართლებრივი შედეგების თაობაზე, რაც მოცემულ შემთხვევაში უგულებელყოფილია. გადასახადის გადამხდელის ვალდებულება – იცოდნენ კანონი, უშუალოდ გამომდინარეობს საგადასახადო /და არა მხოლოდ/ მოსამსახურის ვალდებულებისგან – ასწავლოს (განუმარტოს) კანონი. შესაბამისად, გადამხდელის პასუხისმგებლობა დგება მაშინ, როცა საჯარო მოსამსახურის პასუხისმგებლობა – სამართლებრივი კონსულტაციის გაწევა, უზრუნველყოფილია.

საქმის გარემოებების და ზემომითითებული ნორმების შინაარსის ანალიზი ცხადყოფს, რომ საგადასახადო ორგანოს საჯარო მოსამსახურე ვალდებული იყო მოსარჩელისათვის განემარტა, რომ მას მოთხოვნა საკონტროლო-სალარო აპარატის შეკეთების თაობაზე უნდა წარედგინა წერილობითი სახით ფაქტის გამოვლენიდან არა უგვიანეს მეორე სამუშაო დღისა, წინააღმდეგ შემთხვევაში მის მიმართ გამოყენებული იქნებოდა საჯარიმო სანქცია.
საკასაციო სასამართლო იზიარებს სააპელაციო სასამართლოს დასკვნას, რომ შპს „...“ მიერ ზეპირი ფორმით საგადასახადო კოდექსის 139.11 მუხლით დადგენილ ვადაში საგადასახადო ორგანოს თანამშრომლისათვის მიმართვა გულისხმობს, რომ მხარემ დადგენილ ვადაში კეთილსინდისიერად უზრუნველყო კანონით გათვალისწინებული ვალდებულების _ სალარო აპარატის დაზიანების თაობაზე ინფორმაციის საგადასახადო ორგანოსათვის წარდგენა, ხოლო, თავის მხრივ, ადმინისტრაციულმა ორგანომ /საჯარო მოსამსახურემ/ არ შეასრულა კანონით მისთვის დაკისრებული მოვალეობა და არ განუმარტა მხარეს სამართლებრივი ფორმით სწორად როგორ უნდა უზრუნველეყო ვალდებულების შესრულება. შესაბამისად, პასუხისმგებლობა შესაძლებელია დადგეს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მხარე ბრალეულად არ შეასრულებს მისთვის დაკისრებულ ვალდებულებას, რაც მოცემულ შემთხვევაში არ დადასტურდა. მეტიც, საჯარო მოსამსახურის მიერ მასზე დაკისრებული მოვალეობის არაჯეროვანი შესრულება, კანონის ფორმალური დანაწესის შეუსრულებლობის პირობებშიც კი, გამორიცხავს გადასახადის გადამხდელის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის დადგომას.

სადავო სამართალურთიერთობაში დადგენილია გადასახადის გადამხდელის კეთილსინდისიერი მოქმედება და პირიქით, საჯარო მოსამსახურის მხრიდან მისი კანონიერი ნდობის უფლების უგულებელყოფა, ადმინისტრაციული სამართლის, მათ შორის, საჯარო სამსახურის პრინციპების და საჯარო მოსამსახურის ეთიკის სტანდარტის დარღვევა, რაც ობიექტურად და მიუკერძოებლად შეფასდა პირველი და სააპელაციო ინსტანციის სასამართლოების მიერ მოქმედი კანონმდებლობის ნორმების სწორი გამოყენება-განმარტების საფუძველზე.“

ამდენად, სააპელაციო სასამართლომ დავის ხელახლა განხილვისას მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანოების მიერ გამოცემული აქტების კანონიერების - შპს „...“ -ის საჩივრის ხანდაზმულად მიჩნევის შემოწმებისას ზემომითითებული ფაქტობრივი გარემოებების ყოველმხრივი და სრული გამოკვლევის შედეგად უნდა იმსჯელოს ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, არის თუ არა სახეზე მოსარჩელის კანონიერი ნდობის უფლება და დაცვის ღირსია თუ არა იგი.



ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 1.2; საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 412-ე მუხლებით და


დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს და სსიპ შემოსავლების სამსახურის საკასაციო საჩივრები დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
2.გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2013 წლის 17 ოქტომბრის გადაწყვეტილება და საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს;
3. სასამართლო ხარჯები გადანაწილდეს საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილების დადგენისას;
4. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.


თავმჯდომარე: /ნ. წკეპლაძე/


მოსამართლეები: /მ. ვაჩაძე/


/პ. სილაგაძე/