საქმე #ბს-560-574(კ-14) 14 ივლისი, 2015 წელი
ქ. თბილისი


ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:


ნუგზარ სხირტლაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: ლევან მურუსიძე, მაია ვაჩაძე


სხდომის მდივანი - ანა ვარდიძე;

კასატორი (მოპასუხე) - სსიპ შემოსავლების სამსახური;

მოწინააღმდეგე მხარე (მოსარჩელე) – თ. გ-ი

დავის საგანი - ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობა; საკონტროლო-სალარო აპარატის დაკარგვა

გასაჩივრებული განჩინება - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 11.06.2014წ. განჩინება;



ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

თ. გ-მა სარჩელი აღძრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიაში მოპასუხე სსიპ შემოსავლების სამსახურის მიმართ 25.06.2013წ. №035918 საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმისა და შემოსავლების სამსახურის 16.07.2013წ. №32802 ბრძანების ბათილად ცნობის მოთხოვნით.
მოსარჩელემ აღნიშნა, რომ 01.06.2005 წლის ბოლომდე ამუშავებდა მარკეტს, როგორც ინდ. მეწარმემ 2006 წლიდან შეწყვიტა საქმიანობა. სალარო აპარატს ,,ელვეს მიკრო-ფ“ №50423 წლების განმავლობაში ინახავდა საცხოვრებელ ბინაში. 2009 წლის სექტემბერში დააფიქსირა მისი მოპარვის ფაქტი, მაგრამ პოლიციაში არ განუცხადებია. სალარო აპარატი შესაძლოა მოეპარათ წინა წლებშიც. 09.07.2010წ. შემოსავლების სამსახურმა გაანულა მისი პირადი აღრიცხვის ბარათი, რის შესახებაც აცნობებს წერილობით.
2013 წელს შეიტყო ძველი სალარო აპარატის რეგისტრაციიდან მოხსნის აუცილებლობის შესახებ, შეეცადა კიდევ მოეძებნა სალარო აპარატი, მაგრამ უშედეგოდ, რის შემდეგაც განაცხადა პოლიციაში, ქურდობის ფაქტზე სისხლის სამართლის საქმის აღძვრაზე ხანდაზმულობის მოტივით უთხრეს უარი, დაუდასტურეს მხოლოდ გაურკვეველ ვითარებაში დაკარგვის ფაქტი, რაც მოსარჩელის აზრით არ შეესაბამება სინამდვილეს. 25.06.2013წ. №035918 საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმის საფუძველზე დააჯარიმეს 3000 ლარით, შემოსავლების სამსახურმა არ გაითვალისწინა 01.12.2009 წ. №2191-11ს საქართველოს კანონი საგადასახადაო კოდექსში დამატებების და ცვლილებების შეტანის შესახებ, ასევე საგადასახადო კოდექსის 269.2 მუხლი და საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-5 ნაწილი.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს 29.10.2013წ. გადაწყვეტილებით ი/მ ,,თ. გ-ის“ სარჩელი დაკმაყოფილდა; ბათილად იქნა ცნობილი სსიპ შემოსავლების სამსახურის საგადასახადო სამართალდარღვევის 25.06.2013 წ. №035918 ოქმი და სსიპ შემოსავლების სამსახურის 16.07.2013წ. №32802 ბრძანება; სსიპ შემოსავლების სამსახურს მოსარჩელის სასარგებლოდ დაეკისრა სახელმწიფო ბაჟის - 100 ლარის გადახდა.
სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ 25.06.2013წ სსიპ შემოსავლების სამსახურის საგადასახადო მონიტორინგის დეპარტამენტის ოფიცრების მიერ ი/მ ,,თ. გ-ის“ მიმართ საკონტროლო-სალარო აპარატის ,,ელვეს მიკრო-ფ“ საქ.№50423 დაკარგვის ფაქტზე შედგა საგადასახადო სამართალდარღვევის №035918 ოქმი, რომლითაც მეწარმე სსკ-ის 281.7 მუხლის საფუძველზე დაჯარიმდა 3000 ლარით. თ. გ-მა აღნიშნული სამართალდარღვევის ოქმი გაასაჩივრა შემოსავლების სამსახურში, რომლის 16.07.2013წ №32802 ბრძანებით საჩივარი არ დაკმაყოფილდა. საქალაქო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია აგრეთვე, რომ საკონტროლო-სალარო აპარატის ,,ელვეს მიკრო-ფ“ საქ.№50423 დაკარგვაში არ იკვეთება მოსარჩელის - თ. გ-ის არათუ განზრახვა, არამედ გაუფრთხილებლობაც კი, ვინაიდან, შსს ქ. თბილისის მთავარი სამმართველოს ვაკე-საბურთალოს სამმართველოს პოლიციის მე-4 განყოფილების უფროსის მოადგილის ცნობის თანახმად, თ. გ-მა 27.06.2013 წ. შსს ვაკე-საბურთალოს სამმართველოს პოლიციის მე-4 განყოფილებაში განაცხადა მისი საკონტროლო-სალარო აპარატის გაურკვეველ ვითარებაში დაკარგვის შესახებ. საქალაქო სასამართლომ მიუთითა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 269.1, 281.7 მუხლებზე, საქართველოს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის მე-10, მე-11 და მე-12 მუხლებზე და არნიშნა, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 281.7 მუხლი არ გულისხმობს პირისათვის ბრალის გარეშე პასუხისმგებლობის დაკისრებას. საგადასახადო კოდექსისა და სამართალდარღვევათა კოდექსის ზემოთაღნიშნული მუხლების დაბეულებით დადენილია ადმინისტრაციული (მათ შორის საგადასახადო) სამართალდარღვევისათვის პასუხისმგებლობის დაწესების საფუძვლები, რომლის მიხედვითაც, პირს პასუხისმგებლობა ეკისრება მის მიერ ჩადენილი მართლსაწინააღმდეგო, განზრახი ან გაუფრთხილებელი ქმედებისათვის. ამდენად, დაუშვებელია პასუხისმგებლობის დაკისრება მაშინ როდესაც პირს არ ჩაუდენია მართლსაწინააღმდეგო ქმედება, არ დაურღვევია კანონმდებლობით განმტკიცებული მართლწესრიგი, მასზე დაკისრებული მოვალეობები, არ შეულახავს სხვისი უფლებები და განზრახი ან გაუფრთხილებელი ქმედებით არ გამოუწვევია მართლსაწინააღმდეგო შედეგი. საგადასახადო კოდექსის 281.7 მუხლის შინაარსი, თავისთავად მოიცავს მართლსაწინააღმდეგო, განზრახი ან გაუფრთხილებელი ქმედების ელემენტებს და დათქმა სხვა პირის მიერ მართლსაწინააღმდეგო ქმედების ჩადენაზე არ უნდა განიმარტოს ისე, თითქოს სხვა პირის დანაშაულებრივი ქმედება არ არის დადგენილი, ნებისმიერ შემთხვევაში სალარო აპარატის დაკარგვისათვის პასუხი უნდა აგოს გადასახადის გადამხდელმა.
სასამართლომ ასევე მიუთითა, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №994 ბრძანებით დამტკიცებულ ,,საგადასახადო კონტროლის განმახორციელებელი პირის შერჩევისა და საგადასახადო კონტროლის განხორციელების, მიმდინარე კონტროლის პროცედურების ჩატარების, სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ჩამოწერის, საგადასახადო დავალიანების გადახდევინების უზრუნველყოფის ღონისძიებების განხორციელების, სამართალდარღვევათა საქმეების საქმისწარმოების წესის დამტკიცების შესახებ’’ დებულებაზე, რომლითაც არ არის დადგენილი საკონტროლო-სალარო აპარატის შენახვის რაიმე სპეციალური წესი, რაც სავალდებულოდ უნდა დაიცვას მეწარმემ. ამდენად, გადასახადის გადამხდელს არ მოეთხოვება რაიმე განსაკუთრებული ღონისძიებების გატარება, რათა თავიდან აიცილოს საკონტროლო-სალარო აპარატის დაკარგვა, არამედ იგი ვალდებულია, მეწარმისათვის დამახასიათებელი გულისხმიერებით გაუფრთხილდეს მას და შეინახოს იგი ისეთ პირობებში, რომელიც გამორიცხავს სხვა პირთა უნებართვოდ დაშვებას მასთან, დაუფლებას ან სხვა გზით აპარატის გასვლას გადასახადის გადამხდელის მფლობელობიდან. სასამართლომ მიუთითა, რომ საგადასახადო კოდექსის 281.7 მუხლით გათვალისწინებული ქმედების კვალიფიკაციისათვის მნიშვნელოვანია იმის დადგენა, გამოიწვია თუ არა საკონტროლო-სალარო აპარატის დაკარგვა პირის, სულ მცირე გაუფრთხილებელმა ქმედებამ, რაც შეიძლება გამოიხატოს აპარატის არასათანადო შენახვაში, უყურადღებოდ დატოვებაში და ა.შ., რასაც მოსარჩელის მხრიდან ადგილი არ ჰქონია.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს 29.10.2013წ. გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გასაჩივრდა სსიპ შემოსავლების სამსახურის მიერ.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 11.06.2014 წ. განჩინებით სსიპ შემოსავლების სამსახურის სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა, უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 29.10.13წ. გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლომ სსკ 390-ე მუხლის მე-3 ნაწილის ,,გ“ ქვეპუნქტზე მითითებით სრულად გაიზიარა საქალაქო სასამართლოს მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებები, მათი სამართლებრივი შეფასებები და დამატებით აღნიშნა, რომ საგადასახადო კოდექსის 281.7 მუხლი არ გულისხმობს პირისათვის ბრალის გარეშე პასუხისმგებლობის დაკისრებას. სააპელაციო სასამართლომ მიუთითა, რომ არ იკვეთება მოსარჩელის მხრიდან განზრახი ან გაუფრთხილებელი ბრალის არსებობა. შესაბამისად, დაუშვებელია პასუხისმგებლობის დაკისრება მაშინ, როდესაც პირს არ დაურღვევია კანონმდებლობით განმტკიცებული მართლწესრიგი, მასზე დაკისრებული მოვალეობები, არ შეულახავს სხვისი უფლებები და განზრახი ან გაუფრთხილებელი ქმედებით არ გამოუწვევია მართლსაწინააღმდეგო შედეგი. სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ მოცემულ შემთხვევაში ადგილი არ ჰქონია მოსარჩელის მხრიდან განზრახი ან გაუფრთხილებელი ბრალის არსებობას, საქმის მასალებით დასტურდება, რომ თ. გ-მა 27.06.13წ. შსს ვაკე-საბურთალოს სამმართველოს პოლიციის მე-4 განყოფილებაში განაცხადა აპარატის გაურკვეველ ვითარებაში დაკარგვის თაობაზე.
სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ საგადასახადო კოდექსის 43.1 მუხლის ,,ვ“ ქვეპუნტის შესაბამისად, გადასახადის გადამხდელი ვალდებულია უზრუნველყოს იმ დოკუმენტების შენახვა 6 წლის ვადით: ვ.ა) რომლის საფუძველზედაც ხდება გადასახადებით დაბეგვრის ობიექტების აღრიცხვა და საგადასახადო დეკლარაციების შედგენა, აგრეთვე შემოსავლის/მოგების მიღების, გაწეული ხარჯებისა და გადახდილი ან/და დაკავებული გადასახადების დადასტურება; ვ.ბ) რომელიც აღნიშნულია საბაჟო დეკლარაციაში და რომლის შემოსავლების სამსახურისათვის წარდგენა საქონლის დეკლარირებისას სავალდებულო არ არის. იმის გათვალისწინებით, რომ საკონტროლო-სლარო აპარატის ფისკალურ მეხსიერებაში გროვდება მისი მეშვეობით განხორციელებული ყველა ოპერაციის შესახებ მონაცემები, რომელიც საგადასახადო სამსახურისათვის წარმოადგენს სააღრიცხვო დოკუმენტაციას საგადასახადო კოდექსის მე-8 მუხლის 22-ე პუნქტის საფუძველზე, ამ სააღრიცხვო დოკუმენტაციის შესაბამისად, ხორციელდება მეწარმის საგადასახადო კონტროლი, ე.ი. სააღრიცხვო დოკუმენტაცია შეიცავს ნებისმიერი წერილობითი (მათ შორის, ელექტრონული) ფორმით შესრულებულ საბუთს, რომელსაც კავშირი აქვს დაბეგვრასთან და აღნიშნულიდან გამომდინარე, რამდენადაც საკონტროლო-სალარო აპარატი წარმოადგენს უმნიშვნელოვანესი მმართველობითი ღონისძიების - საგადასახადო ადმინისტრირების ერთ-ერთ განსაკუთრებულ სახეს, შეიძლება ჩაითვალოს, რომ იგი წარმოადგენს საგადასახადო კოდექსის 43.1 მუხლის „ვ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ დოკუმენტს. შესაბამისად, პალატის მოსაზრებით, მეწარმე ვალდებულია განსაკუთრებული გულისხმიერებით შეინახოს საკონტროლო-სალარო აპარატი, თუმცა მოცემულ შემთხვევაში (2007 წლიდან) გასულია ასეთი დოკუმენტის შენახვის 6 წლიანი ვადა. სააპელაციო პალატამ გაითვალისწინა ის გარემოებაც, რომ 2005 წლიდან მოქმედი საგადასახადო კოდექსის (ძალადაკარგულია 08.17.2010 წ.№3591 კანონით, 2011 წლის 1 იანვრიდან დაწყებული საგადასახადო პერიოდებისათვის) მე-5 მუხლის შესაბამისად: ,,საგადასახადო მოთხოვნის“ (გადასახადის ან/და სანქციის თანხის დარიცხვის შესახებ) და ,,გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნის“ (ზედმეტად გადახდილი თანხის დაბრუნების ან/და ჩათვლის თაობაზე) წარდგენის ხანდაზმულობის ვადაა 6 წელი, თუ ამ კოდექსით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული. ეს ვადა აითვლება შესაბამისი ვალდებლების წარმოშობის კალენდარული წლის დასრულებიდან. ამავე კოდექსის მე-4 მუხლით, განისაზღვრა საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობით დადგენილი ვადის გამოთვლის წესი. საგადასახდო კოდექსის 4.1 მუხლის (ამოქმედდა 2013 წლის 01 იანვრიდან) მოქმედი რედაქციის შესაბამისად, გადასახადის გადამხდელისათვის გადასახდის თანხის დარიცხვისა და საგადასახადო ვალდებულების შესახებ საგადასახდო მოთხოვნის წარდგენის ხანდაზმულობის ვადაა 6 წელი, თუ ამ კოდექსით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული. ამავე ნორმის მე-2 ნაწილის თანახმად, ამ მუხლის პირველი ნაწილით განსაზღვრული ვადა აითვლება შესაბამისი საგადასახადო ვალდებულების წარმოშობის კალენდარული წლის დასრულებიდან. საქმის მასალებით დადგენილია, რომ ი/მ ,,თ. გ-ი“ 2006 წლიდან აღარ ეწევა სამეწარმეო საქმიანობას. დარიცხვის ბარათების მიხედვით, 2006 წლის შემდეგ მასზე გადასახადის დარიცხვა არ განხორციელებულა. მას ამ პერიოდის საგადასახადო ვალდებულება რომც გააჩნდეს, გასულია გადასახადის თანხის დარიცხვისა და საგადასახადო ვალდებულების შესახებ საგადასახადო მოთხოვნის წარდგენის ხანდაზმულობის 6 წლიანი ვადა. პალატამ ასევე არ გაიზიარა აპელენტის მოსაზრება, რომ არასწორად მოხდა მათთვის მოსარჩელის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის დაკისრება და მიუთითა, სამოქალაქო კოდექსის 53.1 მუხლზე.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 11.06.2014 წ. განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა სსიპ შემოსავლების სამსახურმა და აღნიშნა, რომ საგადასახადო კოდექსის მე-13 კარი (საგადასახადო სამართალდარღვევა და პასუხისმგებლობა), ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსისაგან განსხვავებით, არ იცნობს სამართალდარღვევის ბრალს ან ბრალის ხარისხს. შესაბამისად, საგადასახადო კოდექსის 281-ე მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევის სახისათვის საკონტროლო-სალარო აპარატის დაკარგვის ფაქტი, როდესაც სახეზე არ არის სხვა პირის მიერ ჩადენილი მართლსაწინააღმდეგო ქმედება - წარმოადგენს საგადასახადო სამართალდარღვევას და ითვალისწინებს პასუხისმგებლობას. საგადასახადო სამართალდარღვევისთვის პირს პასუხისმგებლობა შეიძლება დაეკისროს მხოლოდ ამ კოდექსით დადგენილი საფუძვლით და წესით. ამავე 281-ე მუხლის მე-7 ნაწილის შესაბამისად, გადასახადის გადამხდელის მიერ საკონტროლო-სალარო აპარატის (გარდა GPRS-ის და CRYPTO-ს მოდულის ფისკალური საკონტროლო-სალარო აპარატებისა) დაკარგვა, თუ დადგენილი არ არის, რომ ეს გამოწვეულია სხვა პირის მიერ ჩადენილი მართლსაწინააღმდეგო ქმედებით - იწვევს გადასახადის გადამხდელის დაჯარიმებას 3 000 ლარის ოდენობით. კასატორი აღნიშნავს, რომ ყოველი ცალკეული საგადასახდო სამართალდარღვევის ფაქტის განხილვისას მსჯელობა არ უნდა შეეხოს ზიანს, ვინაიდან, საგადასახადო კოდექსის მიზნებისათვის არსებითი ამ შემთხვევაში არის არა ზიანი, არამედ საგადასახადო სამართალდარღვევის ჩადენის ფაქტი. ზიანის შეფასება სამართალდარღვევის საქმის განხილვის მომენტში შეუძლებელიცაა, რადგან ზიანის თანხობრივი გამოხატულება ანუ გადაუხდელი გადასახადების ოდენობა შესაძლებელია დადგინდეს მხოლოდ კომპლექსური ან თემატური საგადასახადო შემოწმების დანიშვნის გზით. კონკრეტულ შემთხვევაში კი, არსებითია ის გარემოება, რომ გადასახადის გადამხდელმა დაარღვია კანონმდებლობით მასზე დაკისრებული კოკრეტული ვალდებულება, რისთვისაც კანონით გათვალიწინებულია პასუხისმგებლობა. კასატორის მითითებით, სასამართლო გარკვეულ წილად ეყრდნობა შსს ვაკე-საბურთალოს მთავარი სამმართველოს მე-4 განყოფილების 2013 წლის 27 ივნისის ცნობას, მასზედ, რომ ი/მ ,,თ. გ-მა“ განცხადებით მიმართა პოლიციის განყოფილებას სალარო აპარატის დაკარგვის შესახებ, აღნიშნული ცნობა ჩათვალა მტკიცებულებად და პოლიციის განყოფლებიდან არ მოითხოვა მოკლვლევის მასალები და სისხლის სამართლის აღძვრის შესახებ დადგენილება. საქმეში არსებული მტკივებულებებით არ დგინდება, რომ საკონტროლო-სალარო აპარატის დაკარგვა გამოწვული იყო სხვა პირის მართლსაწინააღმდეგო ქმედებით. კასატორმა ასევე არ გაიზიარა სასამართლოს განმარტება, რომ საგადასახადო კანონმდებლობა არ ითვალისწინებს საკონტროლო-სალარო აპარატის შენახვის რაიმე სპეციალურ წესს, რაც სავალდებულოდ უნდა დაიცვას მეწარმემ და მიუთითა, რომ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №994 ბრძანების ,,საგადასახადო კონტროლის განმახორციელებელი პირის შერჩევისა და საგადასახადო კონტროლის განხორციელების, მიმდინარე კონტროლის პროცედურების ჩატარების, სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ჩამოწერის, საგადასახადო დავალიანების გადახდევინების უზრუნველყოფის ღონისძიებების განხორციელების, სამართალდარღვევათა საქმისწარმოების წესის დამტკიცების შესახებ’’ მე-19 მუხლის 1-ლი პუნქტით განსაზღვრულია სსა-ის რეგისტრაცია, რომელიც გულისხმობს საკონტროლო-სალარო აპარატზე ფისკალური მეხსიერების ჩართვას და მონაცემთა ერთიან კომპიუტერულ ბაზაში სსა-ის სარეგისტრაციო მონაცემების ასახვას, რომელიც ხელშეუხებლად უნდა იქნას დაცული. სსა-ზე პასუხისმგებლობა ეკისრება გადასახადის გადამხდელს, რომელიც საკონტროლო-სალარო აპარატის გამოყენებით ახორციელებს ანგარიშსწორებას. ვინაიდან, საკონტროლო-სალარო აპარატის ფისკალურ მეხსიერებაში არსებული ინფორმაცია წარმოადგენს გადასახადით დაბეგვრის ობექტის აღრიცხვის ერთ-ერთ საშუალებას - სააღრიცხვო დოკუმენტაციას დაბეგვრასთან დაკავშირებული მონაცემების შენახვისათვის დადგენილი გადამხდელის ვალდებულებებიდან გამომდინარე, მეწარმე ვალდებული იყო, უზრუნველეყო საკონტროლო-სალარო აპარატის სათანადო შენახვა, რასაც ამყარებს ის გარემოებაც, რომ სალარო აპარატის რეგისტრაციიდან მოხსნის შემდეგაც წინა 6-წლიანი პერიოდის საგადასახადო შემოწმების შემთხვევაში, გადამხდელს წარმოეშობოდა ვალდებულება აპარატის ფისკალურ მეხსიერებაში არსებული ინფორმაციის შემმოწმებლისათვის წარდგენა, რაც დადგენილია საგადასახადო კოდექსის 43-ე მუხლის პირველი ნაწილის ,,ვ“ ქვეპუნქტით.კასატორის განმარტებით, ასევე არასწორია სასამართლოს მიერ სსიპ შემოსავლების სამსახურისათვის სახელმწიფო ბაჟის დაკისრება, ვინაიდან ,,სახელმწიფო ბაჟის შესახებ“ კანონის შესაბამისად, საგადასახადო ორგანოები გათავისუფლებული არიან ბაჟის გადახდისაგან.
საკასაციო პალატის სხდომაზე კასატორის წარმომადგენელმა მხარი დაუჭირა საკასაციო საჩივარს და მოითხოვა მისი დაკმაყოფილება. მოწინააღმდეგე მხარემ - თ. გ-მა საკასაციო საჩივრის საფუძვლები არ ცნო და მოითხოვა სააპელაციო სასამართლოს განჩინების უცვლელად დატოვება საკასაციო საჩივრის უსაფუძვლობის გამო.
ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების და საკასაციო საჩივრის საფუძვლების შესწავლის, მხარეთა ახსნა-განმარტებების მოსმენის შედეგად თვლის, რომ საკასაციო საჩივარი არ უნდა დაკმაყოფილდეს შემდეგ გარემოებათა გამო:
საგადასახადო კოდექსის 269.2 მუხლის თანახმად, საგადასახადო სამართალდარღვევად ითვლება პირის მართლსაწინააღმდეგო ქმედება (მოქმედება ან უმოქმედობა), რომლისთვისაც კოდექსით გათვალისწინებულია პასუხისმგებლობა. საგადასახადო კოდექსის 281.7 მუხლი ითვალისწინებს პასუხისმგებლობას საკონტროლო-სალარო აპარატის დაკარგვისათვის. ხსენებული ნორმის მიხედვით, პირის პასუხისმგებლობის გამომრიცხავ გარემოებას შეადგენს აპარატის დაკარგვა სხვა პირის მიერ ჩადენილი მართლსაწინააღმდეგო ქმედების შედეგად. მოცემულ შემთხვევაში არ იკვეთება სხვა პირის მართლსაწინააღმდეგო ქმედება. საქმეში არ მოიპოვება სხვა პირის მართლსაწინააღმდეგო ქმედების შედეგად სალარო აპარატის დაკარგვის დამადასტურებელი რაიმე მტკიცებულება. ასეთად ვერ იქნება მიჩნეული ვაკე-საბურთალოს სამმართველოს პოლიციის მე-4 განყოფილებაში 27.06.13წ. განცხადების შეტანა სალარო აპარატის „ელვეს-მოკრო-ფ“ 2009 წელს გაურკვეველ ვითარებაში დაკარგვის შესახებ. საკონტროლო-სალარო აპარატის (სსა) დაკარგვა თავისთავად არ ადასტურებს სხვა პირის მიერ აპარატის დაუფლებას ქურდობის შედეგად, ქურდობის ფაქტის დამადასტურებელი რაიმე მტკიცებულება არ წარმოდგენილა. საგადასახადო კოდექსის 281.7 მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევა - საკონტროლო-სალარო აპარატის დაკარგვა თავისი ბუნებით წარმოადგენს გაუფრთხილებლობით ჩადენილ ქმედებას. სამართალდარღვევა გაუფრთხილებლობით ჩადენილად ჩაითვლება თუ მისი ჩამდენი ითვალისწინებდა თავისი მოქმედების ან უმოქმედობის მავნე შედეგების დადგომის შესაძლებლობას, მაგრამ ქარაფშუტულად ვარაუდობდა მათ თავიდან აცილებას ან არ ითვალისწინებდა ასეთი შედეგების დადგომის შესაძლებლობას, თუმცა უნდა გაეთვალისწინებინა ისინი (ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის მე-12 მუხლი). ამდენად, გაუფრთხილებლობა ბრალის ერთ-ერთი ფორმაა. შესაბამისად ქვედა ინსტანციის სასამართლოების მითითება არაბრალეული პასუხისმგებლობის, ობიექტური შერაცხვის შესახებ საფუძველს არის მოკლებული.
მიუხედავად იმისა, რომ საგადასახადო კანონმდებლობა არ ითვალისწინებს საკონტროლო-სალარო აპარატის შენახვის რაიმე სპეციალურ წესს, ის გარემოება, რომ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 31.12.10წ. №994 ბრძანებით დამტკიცებული „საგადასახადო კონტროლის განმახორციელებელი პირის შერჩევისა და საგადასახადო კონტროლის განხორციელების, მიმდინარე კონტროლის პროცედურების ჩატარების, სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ჩამოწერის, საგადასახადო დავალიანების გადახდევინების უზრუნველყოფის ღონისძიებების განხორციელების, სამართალდარღვევათა საქმის წარმოების წესის“ მე-19.1 პუნქტით გათვალისწინებულია აპარატის რეგისტრაცია, რომელიც გულისხმობს აპარატზე ფისკალური მეხსიერების ჩართვას და მონაცემების ერთიან კომპიუტერულ ბაზაში აპარატის სარეგისტრაციო მონაცემების ასახვას, აკისრებს საკონტროლო-სალარო აპარატის გამოყენებით ანგარიშსწორების განმახორციელებელ გადასახადის გადამხდელს სათანადო გულისხმიერებით მიუდგეს მის შენახვას, მეწარმისათვის საჭირო გულისხმიერებით გაუფრთხილდეს აპარატს და შეინახოს იგი ისეთ პირობებში, რომელიც გამორიცხავს სხვა პირთა აპარატთან უნებართვოდ დაშვებას, აპარატის დაუფლებას ან სხვა გზით აპარატის გასვლას გადასახადის გადამხდელის მფლობელობიდან. აღნიშნული ვალდებულების უგულვებელყოფით აპარატის დაკარგვა ადასტურებს ბრალის გაუფრთხილებლობის ფორმას, რაც მეწარმის მიმართ საჯარიმო სანქციის გამოყენების საფუძველია. საკონტროლო-სალარო აპარატის შენახვის ვალდებულების არცოდნა, აღნიშნულის შესახებ მხოლოდ 2013 წელს შეტყობა, კანონის ცოდნის პრეზუმპციის გათვალისწინებით, არ არის პასუხისმგებლობის გამომრიცხავი გარემოება.
ზემოაღნიშნულთან ერთად, საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმ გარემოებაზე, რომ საგადასახადო კოდექსის 309-ე მუხლის 37-ე ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტის თანახმად, კოდექსის 281-ე მუხლის და 2011 წლის 1 იანვრამდე მოქმედი საგადსახადო კოდექსის 139-ე მუხლის საფუძველზე, ფიზიკური პირისათვის 2013 წლის 1 იანვრამდე დაკისრებული/დარიცხული და ამ ქვეპუნქტის ამოქმედებამდე გადაუხდელი ჯარიმა ექვემდებარება ჩამოწერას ფინანსთა მინისტრის მიერ დადგენილი წესით. მოცემულ შემთხვევაში სსიპ შემოსავლების სამსახურის საგადასახადო მონიტორინგის დეპარტამენტის ოფიცრის მიერ ი/მ „თ. გ-ის“ მიმართ საკონტროლო-სალარო აპარატის „ელვის-მიკრო-ფ“ საქ. №50423 დაკარგვის ფაქტზე საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმი №035918 შედგა 16.07.13 წ., რომლითაც მეწარმე, საგადასახადო კოდექსის 281-ე მუხლის მე-7 ნაწილის საფუძველზე, დაჯარიმდა 3000 (სამი ათასი) ლარით. საგადასახადო კოდექსის 271.1 მუხლის მიხედვით საგადასახადო სამართალდარღვევის საქმის წარმოების წესს განსაზღვრავს საქართველოს ფინანსთა მინისტრი. საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 31.12.10წ. №994 ბრძანებით დამტკიცებული წესის 84-ე მუხლის 51 პუნქტში 30.12.14წ. №416 ბრძანებით შეტანილი ცვლილების შედეგად დადგინდა, რომ იმ პირზე რეგისტრირებული საკონტროლო-სალარო აპარატი, რომელსაც 2012 წლის იანვრიდან 2014 წლის 1 აგვისტომდე ამავე საანგარიშო პერიოდ(ებ)ზე საგადასახადო ორგანოში არ წარუდგენია საგადასახადო დეკლარაციის გაანგარიშება ან საგადასახადო ორგანოებში წარდგენილ საგადასახადო დეკლარაციის გაანგარიშების საფუძველზე გადასახდელად დასარიცხი გადასახადის თანხა ნულის ტოლია, 2014 წლის 1 აგვისტოდან ჩაითვალა რეგისტრაციიდან მოხსნილად.
საქმის მასალებით დასტურდება და დავას არ იწვევს, რომ ინდ.მეწარმე „თ. გ-ი“ 2006 წლიდან აღარ ეწევა სამეწარმეო საქმიანობას, ბარათი დასმულ იქნა ნულოვან ნიშნულზე, რაც დასტურდება 2006 წლის სოციალური და საშემოსავლო დეკლარაციებით, შემოსავლების სამსახურის თბილისის რეგიონალური ცენტრის 09.07.10წ. წერილით, რომლის თანახმად ფინანსთა მინისტრის 05.03.10წ. №158 ბრძანების საფუძველზე თბილისის რეგიონალური ცენტრის მიერ განხორციელდა მოსარჩელის პირადი აღრიცხვის (საბაჟო) ბარათზე წარმოშობილი ზედმეტობის შესწავლა, შესწავლის შედეგად ბარათი დასმულ იქნა ნულოვან ნიშნულამდე. დარიცხვის ბარათების მიხედვით, 2006 წლის შემდეგ მასზე გადასახადის დარიხვა არ განხორციელებულა. ამდენად, ინდ.მეწარმეს სამეწარმეო საქმიანობის დასრულებისათვის რომც ჰქონოდა საგადასახადო დავალიანება, გასულია საგადასახადო მოთხოვნის წარდგენის ხანდაზმულობის ექვსწლიანი ვადა (საგადსახადო კოდექსის 43.1 მუხლის „ვ“ ქვეპუნქტი). ვინაიდან აპარატის ფისკალურ მეხსიერებაში არსებული ინფორმაცია წარმოადგენს გადასახადით დაბეგვრის ობიექტის აღრიცხვის საშუალებას - სააღრიცხვო დოკუმენტაციას, დაბეგვრასთან დაკავშირებული მონაცემების შენახვისათვის დადგენილი ვალდებულებიდან გამომდინარე, გადამხდელი ვალდებულია უზრუნველყოს საკონტროლო-სალარო აპარატის (სსა) სათანადო შენახვა, მისი დაცულობა. საგადასახადო კოდექსის 43.1 მუხლის „ვ“ ქვეპუნქტის მიხედვით, გადასახადის გადამხდელი ვალდებულია უზრუნველყოს იმ დოკუმენტის შენახვა 6 წლის განმავლობაში, რომლის საფუძველზე ხდება გადასახადის დაბეგვრის ობიექტის აღრიცხვა. საკონტროლო-სალარო აპარატი წარმოადგენს სახელმწიფოს კონტროლის ინსტრუმენტს ნაღდი ფულის ბრუნვაზე და გადასახადის გადამხდელის მიერ მომხმარებლებთან ნაღდი ფულით ანგარიშსწორებისას შესაბამისი მონაცემების თავისდროულად აღრიცხვაზე. სალარო აპარატი განკუთვნილია მომხმარებელთან ნაღდი ფულით ანგარიშსწორებისას მიწოდებული საქონლის (მომსახურების) რეგისტრაციისათვის და შესაბამისი მონაცემების აღრიცხვისათვის. აპარატის ფისკალურ მეხსიერებაში გროვდება ამ აპარატის მეშვეობით განხორციელებული ყველა ოპერაციის შესახებ მონაცემები. აპარატის დანიშნულებიდან გამომდინარე სსა განეკუთვნება საგადასახადო კოდექსის მე-8 მუხლის 22-ე ნაწილით გათვალისწინებულ სააღრიცხვო დოკუმენტაციას, შესაბამისად კოდექსის 43.1 მუხლის „ვ“ ქვეპუნქტით დადგენილი გადასახადის გადამხდელის ვალდებულება - უზრუნველყოს ამ ქვეპუნქტის ჩამონათვალში მოცემული დოკუმენტების შენახვა 6 წლის განმავლობაში, მოიცავს საკონტროლო-სალარო აპარატის შენახვის ვალდებულებასაც. სააღრიცხვო დოკუმენტაცია შეიცავს ნებისმიერი წერილობითი (მათ შორის ელექტრონული) ფორმით შესრულებულ საბუთს, რომელსაც კავშირი აქვს დაბეგვრასთან. საქმის მასალებით დასტურდება, რომ გასულია დოკუმენტის შენახვის ექვსწლიანი ვადა. საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 31.12.10წ. №994 ბრძანებით დამტკიცებული „საგადასახადო კონტროლის განმახორციელებელი პირის შერჩევისა და საგადასახადო კონტროლის განხორციელების, მიმდინარე კონტროლის პროცედურების ჩატარების, სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ჩამოწერის, საგადასახადო დავალიანების გადახდევინების უზრუნველყოფის ღონისძიებების განხორციელების სამართალდარღვევათა საქმეების საქმისწარმოების წესის“ თანახმად, დარეგისტრირებული საკონტროლო-სალარო აპარატი სადღეისოდ ითვლება რეგისტრაციიდან (აღრიცხვიდან) მოხსნილად. რეგისტრაციიდან მოხსნა, თავის მხრივ, გულისხმობს იმას, რომ პირმა აღნიშნულის შესახებ მიმართა ორგანოს, მონაცემთა ერთიან ბაზაში გაკეთებულია აღნიშვნა საკონტროლო-სალარო აპარატის რეგისტრაციიდან მოხსნის შესახებ (წესის მე-19 მუხლი). მხედველობაშია მისაღები აგრეთვე ის გარემოება, რომ ხსენებულ წესში შეტანილი ცვლილებების შედეგად გაუქმდა წესის 84-ე მუხლის ის დებულებები, რომლებიც ითვალისწინებდნენ რეგისტრაციიდან მოხსნას დაქვემდებარებული საკონტროლო-სალარო აპარატების დაკარგულად ჩათვლას, ასეთი აპარატებისათვის დაკარგულის სტატუსის მინიჭებას და კანონმდებლობით გათვალისწინებული სანქციის დადებას (5 პ.). რეგისტრაციიდან მოხსნა გულისხმობს საკონტროლო-სალარო აპარატის ფისკალური მეხსიერების გამორთვას და მის განულებას. 31.12.10წ. №994 ბრძანებით დამტკიცებული წესის 19.15 მუხლის თანახმად, რეგისტრაციიდან მოხსნის მიზნით ხდება დაუნაშთავი ჯამის და ანგარიშის ამოღება, მონაცემთა ერთიან ბაზაში კეთდება აღნიშვნა ამის თაობაზე, ინფორმაცია აღნიშნულის შესახებ ინახება. წესის 84-ე მუხლის მე-51 პუნქტის დანაწესი სალარო აპარატის 2014 წლის 1 აგვისტოდან რეგისტრაციიდან მოხსნილად ჩათვლის შესახებ იძლევა რეგისტრაციიდან მოხსნასთან დაკავშირებით აღნიშნული პროცედურების ი/მ „თ. გ-ის“ მიერ შესრულებულად მიჩნევის შესაძლებლობას. ამდენად, ანგარიშსწორება განულებულად ითვლება. მეწარმისათვის სალარო აპარატის შენახვის დავალდებულების და მისი დაკარგვისათვის სანქციის დაწესების (281.7 მუხ.) მიზანია მეწარმის შემოწმება. სალარო აპარატის რეგისტრაციიდან მოხსნა გამორიცხავს შემდგომში სალარო აპარატის მონაცემების მიხედვით მეწარმის შემოწმებას და 281.7 მუხლით გათვლისწინებული საფუძვლით ჯარიმის დაკისრებას. ამდენად, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 31.12.10წ. №994 ბრძანებით დამტკიცებული წესის 84-ე მუხლის 51 პუნქტი ქმნის საგადასახადო სამართალდარღვევისათვის პასუხისმგებლობისაგან გათავისუფლების საფუძველს. საგადასახადო კოდექსის 2.2 მუხლის, 269.2 მუხლის თანახმად, წესის 84-ე მუხლის 51 პუნქტით გათვალისწინებულ რეგულაციას უკუქცევითი ძალა აქვს და მისი რეგულაცია ვრცელდება განსახილველ შემთხვევაზე.
საკასაციო სასამართლო არ იზიარებს კასატორის მოსაზრებას იმასთან დაკავშირებით, რომ არასწორად მოხდა მოპასუხისათვის მოსარჩელის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის დაკისრება. ის გარემოება, რომ „სახელმწიფო ბაჟის შესახებ“ კანონის მე-5 მუხლის „ლ“ ქვეპუნქტის მიხედვით საგადასახადო ორგანოები გათავისუფლებულნი არიან სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან, არ ადასტურებს სასამართლო ხარჯების განაწილების უსწორობას. სსკ-ის 53-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის შესაბამისად, იმ მხარის მიერ გაღებული ხარჯების გადახდა, რომლის სასარგებლოდაც იქნა გამოტანილი გადაწყვეტილება, ეკისრება მეორე მხარეს, თუნდაც ეს მხარე განთავისუფებული იყოს სახელმწიფოს ბიუჯეტში სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან. ამდენად, მართლზომიერია სსიპ შემოსავლების სამსახურისათვის მოსარჩელის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის დაკისრება, მიუხედავად იმისა, რომ სსიპ შემოსავლების სამსახური განთავისუფლებულია სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სახელმწიფო ბაჟის გადახდის ვალდებულებისაგან.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატა თვლის, რომ სსიპ შემოსავლების სამსახურის საკასაციო საჩივარი არ უნდა დაკმაყოფილდეს, სააპელაციო სასამართლოს განჩინებას საფუძვლად არ უდევს კანონის დარღვევა, გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილის ცალკეული ხარვეზის მიუხედავად სააპელაციო სასამართლოს განჩინება არსებითად სწორია, რაც სსკ-ის 410-ე მუხლის „ბ“, „გ“ ქვეპუნქტების მიხედვით საკასაციო საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის პირობას წარმოადგენს.



ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტარციული საპროცესო კოდექსის 1-ლი მუხლის მე-2 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კდოექსის 257-ე, 410-ე მუხლებით და


დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. სსიპ შემოსავლების სამსახურის საკასაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდეს;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტარციულ საქმეთა პალატის 11.06.14წ. განჩინება;
3. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.


თავმჯდომარე ნ. სხირტლაძე


მოსამართლეები: ლ. მურუსიძე


მ. ვაჩაძე