№ბს-134-132(კ-15) 10 სექტემბერი, 2015 წელი
ქ. თბილისი


ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

მაია ვაჩაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: ნუგზარ სხირტლაძე, ლევან მურუსიძე



განხილვის ფორმა - ზეპირი მოსმენის გარეშე


კასატორი _ სს „...“


მოწინააღმდეგე მხარე _ სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო


მესამე პირი _ შპს „პ...“


გასაჩივრებული განჩინება _ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2014 წლის 30 ოქტომბრის განჩინება


დავის საგანი _ მატერიალური ზიანის ანაზღაურება
ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :

2013 წლის 25 დეკემბერს სს „...“ სასარჩელო განცხადებით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას, მოპასუხეების - საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოსა და საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის მიმართ.
მოსარჩელის განმარტებით, 2007 წლის 13 დეკემბერს სს „...“ და შპს „პ...“ შორის გაფორმდა საკრედიტო პროდუქტების მომსახურების შესახებ №807611/1 ხელშეკრულება, რომლის ფარგლებში 2008 წლის 3 ივნისს გაფორმდა საბანკო კრედიტის ხელშეკრულება №807611-853817, რომლის საფუძველზეც ბანკმა შპს „პ...“ საბანკო კრედიტის სახით გასცა 300 000 ლარი. 2008 წლის 9 იანვარს სს „...“ და შპს „პ...“ შორის აღნიშნული საკრედიტო ვალდებულების უზრუნველსაყოფად გაფორმდა ნოტარიულად დამოწმებული გირავნობის ხელშეკრულება №807611/2. გირავნობის ხელშეკრულების საფუძველზე გირავნობით დაიტვირთა შპს „პ...“ კუთვნილი მოძრავი ნივთი კოშკურა ამწე პოტეინის ფირმის მოდელი H20/14C ნომერი ... . გირავნობის საგანზე გირავნობა და ყადაღა რეგისტრირებული არ იყო, რაც დასტურდებოდა საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის მიერ 2007 წლის 26 დეკემბერს გაცემული №12/01-47995 წერილით.
იმის გათვალისწიებით, რომ შპს „პ...“ ბანკის მიმართ ნაკისრი თანხის გადახდის ვალდებულება დაარღვია, სს „...“ 2012 წლის 12 სექტემბერს სარჩელით მიმართა სასამართლოს, რომლითაც ბანკმა შპს „პ...“ 32 896 ლარის დაკისრება და დავალიანების დაფარვის მიზნით აუქციონზე გირავნობით დატვირთული მოძრავი ქონების სარეალიზაციოდ მიქცევა მოითხოვა. 2012 წლის 23 ოქტომბერს სასამართლომ დააკმაყოფილა ბანკის მოთხოვნა შპს „პ...“ 32 896 ლარის დაკისრებისა და მოძრავი ქონების სარეალიზაციოდ მიქცევის შესახებ და 28 ნოემბერს გასცა სააღსრულებო ფურცელი.
2012 წლის 12 დეკემბერს ბანკმა მიმართა თბილისის სააღსრულებო ბიუროს იძულებით აღსრულების პროცედურების დაწყების შესახებ სააღსრულებო ფურცლით გათვალისწინებული თანხის გადახდევინების მიზნით. სააღსრულებო წარმოების პროცესში აღმოჩნდა, რომ შპს „პ...“ კუთვნილ ქონებაზე გავრცელებული იყო საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკის უფლება, რომელიც ბანკის მიერ მოძრავ ნივთზე გირავნობის რეგისტრაციის მომენტში და მას შემდეგაც რამდენიმე წელი რეგისტრირებული არ იყო. ამდენად, მოსარჩელის მითითებით, ადმინისტრაციული ორგანო - საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახური საჯარო უფლებამოსილების განხორციელებისას ქმნიდა არასწორ საჯარო ინფორმაციას.
მოსარჩელის მითითებით, გირავნობის რეგისტრაციის დროისთვის მოქმედი სამოქალაქო კოდექსის 312-ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით რეესტრის მონაცემების მიმართ მოქმედებს უტყუარობისა და სისრულის პრეზუმფცია, ე. ი. რეესტრის ჩანაწერები ითვლება სწორად, ვიდრე არ დამტკიცდება მათი უზუსტობა. ამასთან, მოსარჩელე მიუთითებს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 35-ე მუხლით გათვალისწინებულ საჯარო დაწესებულების ვალდებულებაზე შეიტანოს ამ დაწესებულებაში არსებული საჯარო ინფორმაცია საჯარო რეესტრში.
მოსარჩელის მოსაზრებით, საჯარო რეესტრის შეცდომის გამო ბანკს მიადგა ზიანი 32 896 ლარის ოდენობით, კერძოდ, რომ არა ადმინისტრაციული ორგანოს შეცდომა ბანკი არ დატვირთავდა გირავნობის უფლებით უკვე საგადასახადოს პირველი რიგის გირავნობით დატვირთულ ქონებას ბანკის მიმართ არსებული ვალდებულების უზრუნველსაყოფად.
ამდენად, მოსარჩელემ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოსთვის სს „...“ სასარგებლოდ მატერიალური ზიანის სახით 32896 ლარის გადახდის დაკისრება მოითხოვა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2014 წლის 28 იანვრის საოქმო განჩინებით საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე საქმეში მესამე პირად ჩაება შპს „პ...“.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2014 წლის 27 თებერვლის გადაწყვეტილებით სს „...“ სარჩელი არ დაკმაყოფილდა.
სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ 2007 წლის 13 დეკემბერს სს „...“ და შპს „პ...“ შორის გაფორმდა საკრედიტო პროდუქტებით მომსახურების შესახებ ხელშეკრულება, ხოლო 2008 წლის 3 ივნისს მათ შორის დაიდო საბანკო კრედიტის ხელშეკრულება, რომლის საფუძველზეც სს „...“ შპს „პ...” მისცა საბანკო კრედიტი 300000 ლარის ოდენობით.
2008 წლის 9 იანვარს, ზემოაღნიშნული საკრედიტო ვალდებულების უზრუნველსაყოფად, სს „...“ და შპს „პ...“ შორის სანოტარო წესით დაიდო გირავნობის ხელშეკრულება. გირავნობის უფლებით დაიტვირთა შპს „პ...“ კუთვნილი მოძრავი ნივთი - კოშკურა ამწე პოტეინის ფირმის მოდელი H20/14C, ნომერი ... . სს „...“ დაეყრდნო საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის მიერ 26.12.2007 წელს ი. კ-ის განცხადების საპასუხოდ გაცემულ №12/01-47995 წერილს, რომლის თანახმად, გირავნობის საგანზე არ იყო რეგისტრირებული გირავნობა და ყადაღა.
2012 წლის 12 სექტემბერს სს „...“ წარმომადგენელმა სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს, მოპასუხე შპს „პ...“ მიმართ დავალიანების გადახდევინების მოთხოვნით. თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2012 წლის 23 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით სარჩელი დაკმაყოფილდა და შპს „პ...ს“ დაეკისრა მოსარჩელის სასარგებლოდ დავალიანების გადახდა 32896 ლარის ოდენობით. დავალიანების დაფარვის მიზნით, აუქციონზე სარეალიზაციოდ მიექცა გირავნობით დატვირთული კოშკურა ამწე პოტეინის ფირმის. 2012 წლის 28 ნოემბერს თბილისის საქალაქო სასამართლოს მიერ გაიცა სააღსრულებო ფურცელი.
2012 წლის 12 დეკემბერს ბანკმა მიმართა თბილისის სააღსრულებო ბიუროს იძულებითი აღსრულების პროცედურების დაწყების შესახებ სააღსრულებო ფურცლით გათვალისწინებული თანხის გადახდევინების მიზნით. სააღსრულებო წარმოების პროცესში აღმოჩნდა, რომ მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 2007 წლის 21 ნოემბრის, 2008 წლის 16 ივლისისა და ქ. თბილისის საგადასახადო ინსპექციის 2009 წლის 11 აგვისტოს მიმართვების საფუძველზე, საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს მიერ შპს „პ...“ ქონებაზე განხორციელებული იყო საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკის წარმოშობის რეგისტრაცია 2007 წლის 28 ნოემბერს, 2008 წლის 21 ივლისსა და 2009 წლის 12 აგვისტოს.
2013 წლის 12 აპრილს თბილისის სააღსრულებო ბიუროს მიერ განხორციელდა შპს „პ...“ კუთვნილი ქონების (კოშკურა ამწე, პოტეინის ფირმის) რეალიზაცია 45500 ლარად. ამოღებული თანხა, სააღსრულებო საფასურის, ხარჯისა და დღგ-ს გადარიცხვის შემდეგ, გადაეცა პირველი რიგის მოგირავნეს სსიპ შემოსავლების სამსახურს.
სასამართლომ მიუთითა, რომ საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-9 პუნქტის თანახმად, ყველასთვის გარანტირებულია სახელმწიფო, ავტონომიური რესპუბლიკების და თვითმმართველობის ორგანოთა და მოსამსახურეთაგან უკანონოდ მიყენებული ზარალის სასამართლო წესით სრული ანაზღაურება შესაბამისად სახელმწიფო, ავტონომიური რესპუბლიკის და ადგილობრივი თვითმმართველობის სახსრებიდან. საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 208-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, სახელმწიფო ადმინისტრაციული ორგანოს, აგრეთვე მისი თანამდებობის პირის ან სხვა სახელმწიფო მოსამსახურის მიერ სამსახურებრივი მოვალეობის განხორციელებისას მიყენებული ზიანისათვის პასუხისმგებელია სახელმწიფო. ამასთან, 207-ე მუხლი განსაზღვრავს, რომ თუ ამ კოდექსით სხვა რამ არ არის დადგენილი, ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მიყენებული ზიანის ანაზღაურებისას გამოიყენება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით დადგენილი წესი.
საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 992-ე მუხლის თანახმად, პირი, რომელიც სხვა პირს მართლსაწინააღმდეგო, განზრახი ან გაუფრთხილებელი მოქმედებით მიაყენებს ზიანს, ვალდებულია აუნაზღაუროს მას ეს ზიანი. 1005-ე მუხლის პირველი ნაწილი კი ადგენს, რომ თუ სახელმწიფო მოსამსახურე განზრახ ან უხეში გაუფრთხილებლობით არღვევს თავის სამსახურებრივ მოვალეობას სხვა პირთა მიმართ, მაშინ სახელმწიფო ან ის ორგანო, რომელშიც მოსამსახურე მუშაობს, ვალდებულია აანაზღაუროს დამდგარი ზიანი. განზრახვის ან უხეში გაუფრთხილებლობის დროს მოსამსახურე სახელმწიფოსთან ერთად სოლიდარულად აგებს პასუხს. ზემოაღნიშნული ნორმის ანალიზის საფუძველზე, სასამართლომ განმარტა, რომ ზიანის ანაზღაურებას ექვემდებარება მხოლოდ ის ზიანი, რომელიც წარმოადგენს ზიანის გამომწვევი მოქმედების უშუალო შედეგს, ანუ უნდა არსებობდეს ზიანის მიყენებისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრების პირობები, კერძოდ, ზიანი მიყენებული უნდა იყოს მართლსაწინააღმდეგო ქმედებით, მართლსაწინააღმდეგო ქმედებასა და ზიანს შორის უნდა არსებობდეს მიზეზობრივი კავშირი და ბრალი ზიანის მიმყენებელს უნდა მიუძღვოდეს.
სს „...“ მიუთითებს, რომ იგი დაეყრდნო საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის მიერ 26.12.2007 წელს გაცემულ №12/01-47995 წერილს, რომლის შესაბამისადაც, ყადაღა და გირავნობა არ იყო რეგისტრირებული შპს „პ...“ კუთვნილ მოძრავ ნივთზე. მოსარჩელე აღნიშნავს, რომ საჯარო რეესტრის მიერ ინფორმაციის სწორად და დროულად მიწოდების შემთხვევაში, მისთვის ცნობილი გახდებოდა გირავნობის საგანზე საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკის უფლების არსებობა, რის გამოც ბანკი არ დატვირთავდა გირავნობით საგადასახადოს პირველი რიგის გირავნობით დატვირთულ ქონებას და არ მიადგებოდა ზიანი. საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს მითითებული წერილი გაიცა ი. კ-ის განცხადების საპასუხოდ, რომელშიც იგი ითხოვდა ინფორმაციას შპს „პ...“ კუთვნილ მოძრავ ნივთზე (კოშკურა ამწე პოტეინის ფირმის მოდელი H20/14C) გირავნობისა და ყადაღის არსებობის თაობაზე. დაინტერესებულმა პირმა მოითხოვა ინფორმაცია ქონებაზე მხოლოდ გირავნობისა და ყადაღის არსებობის შესახებ და მის მიერ არ გამოთხოვილა ინფორმაცია ქონებაზე საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკის თაობაზე. სასამართლომ აღნიშნა, რომ კანონმდებლობა მიჯნავს საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკის უფლებას გირავნობის უფლებისაგან. შესაბამისად, მოპასუხემ 26.12.2007 წლის წერილით გასცა კონკრეტულად ის ინფორმაცია, რასაც დაინტერესებული პირი ითხოვდა. მან მიუთითა, რომ ქონებაზე არ არსებობდა ყადაღა და გირავნობის უფლება, რაც არ გამორიცხავდა ამ ქონებაზე საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკის არსებობას.
სს „...“ დაეყრდნო ი. კ-ის განცხადების საფუძველზე მომზადებულ და წარმოდგენილ ინფორმაციას. მხარეთა ახსნა-განმარტების შედეგად, სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ მოსარჩელისთვის არ იყო ცნობილი ამ პირის სამართლებრივი მიმართება მხარეებთან და მათ შორის დადებულ ხელშეკრულებასთან. მიუხედავად ამისა, სს „...“ თავად არ მიუმართავს საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოსთვის ინფორმაციის გამოთხოვის მიზნით და დაეყრდო მისთვის უცნობი პირის მიერ წარმოდგენილ წერილს. სასამართლოს მითითებით, ბანკს შეეძლო, შეემცირებინა სამართლებრივი რისკები საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოსადმი ინფორმაციის მისაღებად მიმართვის შემთხვევაში. საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 415-ე მუხლის შესაბამისად, თუ ზიანის წარმოშობას ხელი შეუწყო დაზარალებულის მოქმედებამაც, მაშინ ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება და ამ ანაზღაურების მოცულობა დამოკიდებულია იმაზე, თუ უფრო მეტად რომელი მხარის ბრალით არის ზიანი გამოწვეული. ეს წესი გამოიყენება მაშინაც, როცა დაზარალებულის ბრალი გამოიხატება მის უმოქმედობაში - თავიდან აეცილებინა ან შეემცირებინა ზიანი. ხოლო 1005-ე მუხლის მე-2 ნაწილი ადგენს, რომ ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება არ წარმოიშობა,თუ დაზარალებული განზრახ ან უხეში გაუფრთხილებლობით არ შეეცადა სამართლებრივი გზებით თავიდან აეცილებინა ზიანი.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სასამართლომ მიიჩნია, რომ არ იკვეთება ზიანის ანაზღაურების დაკისრების საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წინაპირობების არსებობა. საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს მიერ არ განხორციელებულა მართლსაწინააღმდეგო ქმედება, რომელიც გახდებოდა ზიანის დადგომის პირდაპირი და უშუალო მიზეზი. შესაბამისად, სარჩელი უსაფუძვლოა და არ არსებობს მისი დაკმაყოფილების კანონმდებლობით გათვალისწინებული საფუძვლები.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2014 წლის 27 თებერვლის გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა სს „...“, რომელმაც გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილება მოითხოვა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2014 წლის 30 ოქტომბრის განჩინებით სს „...“ სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2014 წლის 27 თებერვლის გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლომ სრულად გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს დასკვნები საქმის ფაქტობრივ და სამართლებრივ საკითხებთან დაკავშირებით და დამატებით ყურადღება გაამახვილა შემდეგზე:
სააპელაციო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ 20.12.2007 წელს ი. კ-ემ განცხადებით მიმართა თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის მოძრავ ნივთებზე გირავნობის რეგისტრაციის სექტორს, რომლითაც მოითხოვა ინფორმაცია მასზედ, იყო თუ არა რეგისტრირებული საჯარო რეესტრში შპს „პ...“ კუთვნილი მოძრავი ნივთის - კოშკურა ამწის, პოტეინის ფირმის მოდელი H20/14C, ნომერი ... , გამო გირავნობა და ყადაღა; დადგენილია, რომ ი. კ-ემ მარეგისტრირებელი ორგანოსადმი მიმართვისას ისარგებლა განცხადების სტანდარტული ნიმუშით, რომელიც (ანუ, განცხადების ტრაფარეტული ნიმუში) შედგენილი ჰქონდა თავად მარეგისტრირებელ ორგანოს და სთავაზობდა მომხმარებელს (დაინტერესებულ პირებს) მომსახურების განხორციელების დროს; დადგენილია, რომ განცხადების ტრაფარეტულ ტექსტში ჩამოთვლილია ყველა ის სანივთო უფლების/ვალდებულების სახეობა, რომელიც კი შესაძლებელია, რომ იყოს რეგისტრირებული საჯარო რეესტრში მოძრავ ნივთებთან მიმართებაში; აღნიშნული ჩამონათვალი ასე გამოიყურება: 1) გირავნობა, 2) საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკა, 3) ყადაღა; მოცემულ ჩამონათვალს აგრძელებს ცარიელი გრაფა, რომელიც უნდა შეავსოს თავად განმცხადებელმა იმგვარად, რომ დააკონკრეტოს, ზუსტად მიუთითოს, თუ რომელი სახის ვალდებულების შესახებ ინფორმაცია აინტერესებს მას; დადგენილია, რომ ი. კ-ემ ცარიელ გრაფაში ჩაწერა, მიუთითა მხოლოდ ორი სახის ვალდებულებაზე - გირავნობაზე და ყადაღაზე, არ მიუთითა განცხადების სტანდარტული ტექსტით გათვალისწინებული მესამე სახის ვალდებულებაზე - საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკაზე, რითაც მან მარეგისტრირებელი ორგანოს წინაშე გამოხატა მკაფიო და ნათელი ნება/სურვილი მასზედ, თუ რომელი სახის ვალდებულების შესახებ ინფორმაციის მიღება სურდა მას საჯარო რეესტრიდან.
სააპელაციო სასამართლოს მითითებით, სს „...“ მისთვის მიყენებული და სარჩელით მოთხოვნილი მატერიალური ზიანის წარმოშობის საფუძვლად იმ ფაქტს მიიჩნევს, რომ მას დღემდე არ აქვს უკან დაბრუნებული/მიღებული სესხის ხელშეკრულების საფუძველზე მესამე პირისთვის - შპს „პ...“ ნასესხები თანხა; აპელანტის - სს „...“ მსჯელობის ხაზი ასეთია: მასა და შპს „პ...“ შორის დაიდო გირავნობის უფლებით უზრუნველყოფილი სესხის ხელშეკრულება, გირავნობის უფლებით დაიტვირთა შპს „პ...“ კუთვნილი მოძრავი ნივთი, გირავნობის ხელშეკრულების დადებისას სს „...“ იხელმძღვანელა მარეგისტრირებელი ორგანოს (თბილისის სარეგიტრაციო სამსახურის) მიერ გაცემული წერილობითი ინფორმაციით (26.12.2007 წლის №12/01-47995 წერილი) მასზედ, რომ შპს „პ...“ კუთვნილ კოშკურა ამწეზე არ ვრცელდებოდა (არ იყო რეგისტრირებული) არც გირავნობა და არც ყადაღა. ხელშეკრულებების დადებისა და სესხის თანხის გაცემის შემდეგ აღმოჩნდა, გაირკვა, რომ თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის 26.12.2007 წლის №12/01-47995 წერილი არ ასახავდა რეალობას, სინამდვილეში შპს „პ...“ მთელს ქონებაზე და მათ შორის - კოშკურა ამწეზე უკვე რეგისტრირებული იყო საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკის უფლება; აპელანტის მსჯელობით, რომ არა თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის 26.12.2007 წლის №12/01-47995 წერილში გამოსახული ინფორმაციის უსწორობა, იგი (ბანკი) არ დადებდა შპს „პ...“ არც გირავნობის და არც სესხის ხელშეკრულებებს, შპს „პ...“ არ ასესხებდა თანხას/იზრუნებდა სესხის სხვა გზით და საშუალებით უზრუნველყოფაზე.
სააპელაციო სასამართლომ მიუთითა საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 207-ე მუხლზე, 208-ე მუხლის პირველ ნაწილსა და საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 992-ე მუხლზე და განმარტა, რომ საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 992-ე მუხლის ანალიზი ცხადყოფს, რომ დელიქტით გამოწვეული ზიანი მხოლოდ მაშინ ანაზღაურდება, თუკი 1. პირი მოქმედებდა მართლსაწინააღმდეგოდ, 2. პირის მოქმედება იყო განზრახი ან გაუფრთხილებელი, 3. უშუალოდ ამ მართლსაწინააღმდეგო, განზრახმა ან გაუფრთხილებელმა მოქმედებამ ზიანი მიაყენა სხვა პირს, კერძოდ შელახა პირის ქონებრივი ან/და არაქონებრივი უფლებები ან/და კანონით დაცული ინტერესები (მიზეზობრივი კავშირი); დელიქტით გამოწვეული ზიანის ასანაზღაურებლად აუცილებელია სამივე პირობის თანადროულობა, თანაარსებობა.
სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ აპელანტის - სს „...“ შემთხვევაში არ არსებობს დელიქტით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურებისთვის კანონით (სს კოდექსის 992-ე მუხლი) დადგენილი წინაპირობებიდან არცერთი წინაპირობა; კერძოდ, პირველ რიგში, უნდა ითქვას, რომ პირის - თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის მოქმედება, ანუ ი. კ-ის 20.12.2007 წლის განცხადების პასუხად 26.12.2007 წლის №12/01-47995 წერილის გაცემა არ წარმოადგენს მართლსაწინააღმდეგო ქმედებას შემდეგ მოსაზრებათა გამო: უდავოა, რომ თბილისის სარეგისტრაციო სამსახური, როგორც საჯარო რეესტრის მწარმოებელი ადმინისტრაციული ორგანო, 26.12.2007 წლის №12/01-47995 წერილის გაცემისას მოქმედებდა იმ დროს მოქმედი საკანონმდებლო აქტის - „უძრავ ნივთებზე უფლებათა რეგისტრაციის შესახებ“ საქართველოს კანონის, ასევე საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის საფუძველზე; შესაბამისად, „უძრავ ნივთებზე უფლებათა რეგისტრაციის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-41 მუხლი ადგენდა, რომ რეგისტრირებული მონაცემები ხელმისაწვდომია გასაცნობად ნებისმიერი პირისათვის, ხოლო რეგისტრაციის საფუძვლად გამოყენებული უფლების დამადასტურებელი დოკუმენტი თუ სხვა დოკუმენტაცია – მხოლოდ დაინტერესებული პირისათვის, გარდა საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი შემთხვევებისა.
ამასთან, სააპელაციო სასამართლოს მითითებით, საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 28-ე მუხლი (სადავო პერიოდში მოქმედი რედაქციის) ადგენდა, რომ საჯარო ინფორმაცია ღიაა გარდა საკანონმდებლო აქტით გათვალისწინებული შემთხვევებისა... იმავე კოდექსის 37-ე მუხლი (სადავო პერიოდში მოქმედი რედაქციის) ადგენდა, რომ ყველას აქვს უფლება მოითხოვოს საჯარო ინფორმაცია მისი ფიზიკური ფორმისა და შენახვის მდგომარეობის მიუხედავად და აირჩიოს საჯარო ინფორმაციის მიღების ფორმა, თუ იგი სხვადასხვა სახით არსებობს, აგრეთვე გაეცნოს ინფორმაციას დედანში. თუ არსებობს დედნის დაზიანების საფრთხე, საჯარო დაწესებულება ვალდებულია უზრუნველყოს ზედამხედველობის ქვეშ მისი გაცნობის შესაძლებლობა.
სააპელაციო სასამართლოს მითითებით, უდავოა, რომ თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურმა განმცხადებლის - ი. კ-ის 20.12.2007 წლის განცხადების პასუხად 26.12.2007 წლის №12/01-47995 წერილის გაცემისას შეასრულა ზემოხსენებული სამართლებრივი ნორმებით მასზე დაკისრებული ვალდებულება - მასთან დაცული საჯარო ინფორმაციის დაინტერესებული პირისთვის გადაცემის ვალდებულება ისე, რომ მას (მოპასუხე) ამ ვალდებულების შესრულებისას არ დაურღვევია არც ამ და არც სხვა სამართლებრივ ნორმათა მოთხოვნები - მარეგისტრირებელმა ორგანომ სწორედ ის ინფორმაცია მიაწოდა ი. კ-ეს, რომელ ინფორმაციასაც ითხოვდა ეს უკანასკნელი თავისი 20.12.2007 წლის განცხადებით; თბილისის სარეგისტრაციო სამსახური იმ შემთხვევაში იმოქმედებდა მართლსაწინააღმდეგოდ, თუკი იგი: 1) დაუსაბუთებლად უარს იტყოდა მოთხოვნილი ინფორმაციის გაცემაზე, ან 2) მოთხოვნილი ინფორმაციის ნაცვლად გასცემდა სხვა, არამოთხოვნილ ინფორმაციას, ან 3) გასცემდა გადაუმოწმებელ, არასწორ ინფორმაციას; უდავოა, რომ ჩამოთვლილ შემთხვევათაგან არცერთს არ ჰქონია ადგილი მოცემულ საქმეზე; მტკიცება მასზედ, რომ თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურს ევალებოდა და არ მიუთითა თავის 26.12.2007 წლის №12/01-47995 წერილში შპს „პ...“ ქონებაზე, მათ შორის - კოშკურა ამწეზე გავრცელებული საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკის უფლების თაობაზე, უსაფუძვლოა, გამომდინარე იმ მოსაზრებიდან, რომ საჯარო რეესტრის მწარმოებელი ორგანოს მიერ გასაცემი ინფორმაციის შინაარსი და მოცულობა წინასწარ განსაზღვრა თავად განმცხადებელმა (ი. კ-ემ) თავისი 20.12.2007 წლის განცხადებით, განცხადებაში გამოხატული მკაფიო და ნათელი ნების ხარჯზე; მოსაზრება მასზედ, რომ თბილისის სარეგისტრაციო სამსახური ვალდებული იყო, გარდა განცხადებაში მითითებული/დაკონკრეტებული ინფორმაციისა, გაეცა ასევე სხვა, განმცხადებლისთვის არასაინტერესო, განცხადებით არმოთხოვნილი ინფორმაცია, უსაფუძლოა, არ გამომდინარეობს კანონიდან.
სააპელაციო სასამართლომ ყურადღება გაამახვილა ი. კ-ის 20.12.2007 წლის განცხადებაზე, რომელიც წარმოადგენს განცხადების სტანდარტულ ნიმუშს და რომელიც შედგენილი ჰქონდა რა თავად მარეგისტრირებელ ორგანოს, სთავაზობდა მომხმარებელს (დაინტერესებულ პირებს) მომსახურების განხორციელების დროს ისე, რომ დაინტერესებულ პირს განცხადების სტანდარტული ნიმუშის ყურადღებით წაკითხვის პირობებში შეეძლო გაეაზრებინა და გადაეწყვიტა, თუ კონკრეტულად რა სახის ინფორმაციის მიღება სურდა მას მარეგისტრირებელი ორგანოსგან - ინფორმაციის შინაარსის დაკონკრეტებაში განმცხადებელს ეხმარებოდა განცხადების სტანდარტულ ტექსტში წარმოდგენილი სანივთო ვალდებულებების/უფლებების ჩამონათვალი; სადავო შემთხვევაში სააპელაციო სასამართლომ დადასტურებულად მიიჩნია, რომ ი. კ-ემ ამ ჩამონათვალიდან არჩევანი გააკეთა ორი სახის სანივთო ვალდებულების - გირავნობის და ყადაღის სასარგებლოდ; მარეგისტრირებელ ორგანოს ი. კ-ის 20.12.2007 წლის განცხადების განხილვისა და მასზედ პასუხის მომზადების პირობებში არ შეეძლო და არც იყო ვალდებული, სცოდნოდა და ევარაუდა, რომ გარდა მოთხოვნილი ინფორმაციისა, ი. კ-ეს, სინამდვილეში, აინტერესებდა ასევე საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკის უფლების შესახებ ინფორმაციაც - ასეთი დაინტერესების პირობებში განმცხადებელს ისეთივე წარმატებით შეეძლო განცხადების შესაბამის გრაფაში საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკის უფლების შესახებ ინფორმაციის მოთხოვნის გამოსახვა, როგორც ეს მან გააკეთა გირავნობის და ყადაღის შემთხვევაში.
ამდენად, ზემოთ მოხმობილი მსჯელობიდან გამომდინარე, სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ თბილისის სარეგისტრაციო სამსახური ი. კ-ის 20.12.2007 წლის განცხადების პასუხად 26.12.2007 წლის №12/01-47995 წერილის გაცემისას არ მოქმედებდა მართლსაწინააღმდეგოდ.
აპელანტის მტკიცებით, განმცხადებელი ი. კ-ე, თავის დროზე, იყო შპს „პ...“ თანამშრომელი, სწორედ ამით აიხსნება ის ფაქტი, რომ დასაგირავებელი ნივთის შესახებ ინფორმაცია საჯარო რეესტრიდან მოიპოვა ი. კ-ემ. სააპელაციო სასამართლომ არ მიიჩნია აუცილებლად იმ ფაქტის გამორკვევა და დადგენა (ანუ, ნამდვილად შპს „პ...“ თანამშრომელი იყო თუ არა ი. კ-ე), რადგან მიუხედავად ამ უკანასკნელის სტატუსისა და შპს „პ...“ კავშირის ქონა/არქონისა, დავის გადაწყვეტისთვის არსებითად მნიშვნელოვანია 20.12.2007 წლის განცხადებაში ასახული მოთხოვნის და ამ მოთხოვნის პასუხად გაცემული წერილის შინაარსი; მოდავე მხარეთაგან არცერთი ეჭვქვეშ არ აყენებს 26.12.2007 წლის №12/01-47995 წერილის ავთენტურობას.
ზიანის ანაზღაურების მიზნებისთვის პირის ქმედების ბრალეულობის (ბრალის სახის - განზრახვის ან გაუფრთხილებლობის განსაზღვრა), ასევე პირის ქმედებასა და დამდგარ ზიანს შორის მიზეზობრივი კავშირის დადგენა რელევანტური იმ შემთხვევაში იქნებოდა, თუკი დადასტურდებოდა, რომ თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურმა 26.12.2007 წლის №12/01-47995 წერილის გაცემის პირობებში განახორციელა კანონსაწინააღმდეგო რეალაქტი; აღნიშნულთან დაკავშირებით სასამართლომ განმარტა, რომ სადავო შემთხვევაში თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის რეალაქტი კანონიერია, შესაბამისად, კანონიერი რეალაქტი შესრულდა განზრახ, თუ გაუფრთხილებლობით, მოცემული საქმისთვის არამნიშვნელოვანია, ასევე, ზიანის ანაზღაურების მიზნებიდან გამომდინარე, შეუძლებელია, ითქვას, რომ კანონოერმა რეალაქტმა განაპირობა, გამოიწვია პირისთვის მატერიალური ზიანის წარმოშობა.
სააპელაციო სასამართლომ აპელანტის - სს „...“ მოსაზრება მასზედ, რომ თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის 26.12.2007 წლის №12/01-47995 წერილში ასახული იყო (უნდა ყოფილიყო ასახული) ინფორმაცია შპს „პ...“ ქონების მიმართ როგორც ყადაღის და გირავნობის, ისე - საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკის უფლების შესახებ, უსაფუძვლოდ მიიჩნია და აღნიშნა, რომ ასეთი მოსაზრება ვარაუდის ტოლფასია, რომელიც ფაქტიურად არაფერს ეფუძნება.
სააპელაციო სასამართლომ მიუთითა საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 415-ე მუხლსა (დაზარალებულის ბრალი ზიანის დადგომაში) და 1005-ე მუხლის მე-2 ნაწილზე და აღნიშნა, რომ სასამართლომ გაითვალისწინა რა საქმის ფაქტობრივი მხარე, მიიჩნია, რომ აპელანტმა - სს „...“ თავისივე უმოქმედობით, ანუ საჯარო რეესტრის მწარმოებელი ორგანოდან შესაბამისი შინაარსის, სრულყოფილი ინფორმაციის არგამოთხოვით, ასევე უსაფუძვლო ვარაუდით მასზედ, რომ თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის 26.12.2007 წლის №12/01-47995 წერილში ასახული იყო ინფორმაცია შპს „პ...“ ქონების მიმართ როგორც ყადაღის და გირავნობის, ისე - საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკის უფლების შესახებ, თავადვე შეუწყო ხელი მატერიალური ზიანის წარმოშობას, რაც გამორიცხავს მოპასუხისადმი წაყენებული პრეტენზიის გაზიარების, დაკმაყოფილების შესაძლებლობას. საკითხი იმის შესახებ, ცნობილი იყო თუ არა სს „...“ ი. კ-ის მიერ დაწერილი 20.12.2007 წლის განცხადების შინაარსი, განცხადებაში ასახული მოთხოვნების ჩამონათვალი, ორივე შემთხვევაში უნდა განიმარტოს სს „...“ ინტერესების საწინააღმდეგოდ; კერძოდ, განცხადების შინაარსის ცოდნის შემთხვევაში ბანკს საერთოდ არ უნდა ჰქონოდა მარეგისტრირებელი ორგანოდან სრულყოფილი ინფორმაციის მიღების მოლოდინი, ხოლო არცოდნის შემთხვევაში მას არ გააჩნდა მყარი, უცილო საფუძველი ვარაუდისთვის, რომ თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის 26.12.2007 წლის №12/01-47995 წერილში ასახული იყო ინფორმაცია შპს „პ...“ ქონების მიმართ ასევე საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკის უფლების შესახებ.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2014 წლის 30 ოქტომბრის განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა სს „...“, რომელმაც გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილება მოითხოვა.
კასატორის განმატებით, სააპელაციო სასამართლომ არასწორად მიიჩნია, რომ განსახილველ შემთხვევაში არ არსებობდა დელიქტით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურებისათვის კანონით გათვალისწინებული წინაპირობები. კასატორის მითითებით, მართლსაწინააღმდეგოა სარეგისტრაციო სამსახურის მიერ საკუთარი კანონისმიერი ვალდებულების შეუსრულებლობა, კერძოდ, საჯაროსამართლებრივი შეზღუდვის დაურეგისტრირებლობა და არასწორი ინფორმაციის გაცემა და არა მის მიერ ი. კ-ისთვის პასუხის გაცემა, რაც მარეგისტრირებელი ორგანოს კანონისმიერ ვალდებულებას წარმოადგენდა და აღნიშნული საკითხი სადავოდ არ ქცეულა.
კასატორის მოსაზრებით, თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურმა გასცა არასწორი ინფორმაცია რამაც გამოიწვია შესაბამისი სამართლებრივი შედეგები და ბანკს მიადგა ზიანი. სასამართლოს განმარტებით ი. კ-ემ სარეგისტრაციო სამსახურს მიმართა განცხადების სტანდარტული ნიმუშით სადაც მიუთითა, რომ იგი ითხოვდა ინფორმაციას „გირავნობისა“ და „ყადაღის“ შესახებ და ამ განცხადებით წინასწარ განსაზღვრა იმ ინფორმაციის მოცულობა რა ინფორმაციაც უნდა გაეცა თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურს და სასამართლოს მოსაზრებით სწორედ ამიტომ არ იყო ვალდებული რეესტრი მიეწოდებინა ინფორმაცია საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკის შესახებ. აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით კასატორი მიუთითებს, რომ მოთხოვნილი ინფორმაცია კერძოდ, „გირავნობა“ თავის თავში მოიცავს ყველა სახის სამართლებრივ შეზღუდვას, მათ შორის როგორც სისხლის სამართლებრივს ისე სამოქალაქო სამართლებრივსა და საგადასახადოს მიერ გავრცელებულ სამართლებრივ შეზღუდვას. სამართლებრივად ტერმინი „გირავნობა“ ინფორმაციის ბევრად უფრო ფართო არეალს ფარავს, ვიდრე საგადასახადო გირავნობა. სასამართლო მიუთითებს, რომ კანონი ერთმანეთისგან მიჯნავს გირავნობასა და საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკას, მაგრამ ვერ მიუთითებს სამართლებრივ ნორმაზე.
ამასთან, კასატორის განმარტებით, ბანკი დაეყრდნო საჯარო ინფორმაციას და მისი გადამოწმების სამართლებრივი ვალდებულება მას არ ჰქონდა. რეესტრმა კი თავის მხრივ არ განახორციელა მისთვის კანონმდებლობით დაკისრებული ვალდებულება, არ დაარეგისტრირა საჯაროსამართლებრივი შეზღუდვა და გასცა არასწორი ინფორმაცია, რამაც გამოიწვია ბანკისთვის ზიანის მიყენება.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2015 წლის 13 მარტის განჩინებით, საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული სს „...“ საკასაციო საჩივარი.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2015 წლის 7 მაისის განჩინებით სს „...“ საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნა დასაშვებად და მისი განხილვა დაინიშნა მხარეთა დასწრების გარეშე.


ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების გაცნობის, საკასაციო საჩივრის საფუძვლების შესწავლისა და გასაჩივრებული განჩინების კანონიერება-დასაბუთებულობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ სს „...“ საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ, გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2014 წლის 30 ოქტომბრის განჩინება და საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქმის მასალებში ასახულ შემდეგ ფაქტობრივ გარემოებებზე: 2007 წლის 13 დეკემბერს სს „...“ და შპს „პ...“ შორის გაფორმდა საკრედიტო პროდუქტებით მომსახურების შესახებ ხელშეკრულება, ხოლო 2008 წლის 3 ივნისს მათ შორის დაიდო საბანკო კრედიტის ხელშეკრულება, რომლის საფუძველზეც სს „...“ შპს „პ...“ მისცა საბანკო კრედიტი 300000 ლარის ოდენობით. 2008 წლის 9 იანვარს, აღნიშნული საკრედიტო ვალდებულების უზრუნველსაყოფად, სს „...“ და შპს „პ...“ შორის სანოტარო წესით გაფორმდა გირავნობის ხელშეკრულება. გირავნობის უფლებით დაიტვირთა შპს „პ...“ კუთვნილი მოძრავი ნივთი - კოშკურა ამწე პოტეინის ფირმის მოდელი H20/14C, ნომერი ... . სს „...“ დაეყრდნო საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის მიერ 26.12.2007 წელს ი. კ-ის განცხადების საპასუხოდ გაცემულ №12/01-47995 წერილს, რომლის თანახმად, გირავნობის საგანზე რეგისტრირებული არ იყო გირავნობა და ყადაღა.
2012 წლის 12 სექტემბერს სს „...“ სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს, მოპასუხე შპს „პ...“ მიმართ დავალიანების გადახდევინების მოთხოვნით. თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2012 წლის 23 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით სარჩელი დაკმაყოფილდა და შპს „პ...“ დაეკისრა მოსარჩელის სასარგებლოდ დავალიანების გადახდა 32896 ლარის ოდენობით. დავალიანების დაფარვის მიზნით აუქციონზე სარეალიზაციოდ მიექცა გირავნობით დატვირთული კოშკურა ამწე პოტეინის ფირმის. 2012 წლის 28 ნოემბერს თბილისის საქალაქო სასამართლოს მიერ გაიცა სააღსრულებო ფურცელი.
2012 წლის 12 დეკემბერს ბანკმა მიმართა თბილისის სააღსრულებო ბიუროს იძულებითი აღსრულების პროცედურების დაწყების შესახებ სააღსრულებო ფურცლით გათვალისწინებული თანხის გადახდევინების მიზნით. სააღსრულებო წარმოების პროცესში აღმოჩნდა, რომ მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის 2007 წლის 21 ნოემბრის, 2008 წლის 16 ივლისისა და ქ. თბილისის საგადასახადო ინსპექციის 2009 წლის 11 აგვისტოს მიმართვების საფუძველზე, საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს მიერ შპს „პ...“ ქონებაზე განხორციელებული იყო საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკის წარმოშობის რეგისტრაცია 2007 წლის 28 ნოემბერს, 2008 წლის 21 ივლისსა და 2009 წლის 12 აგვისტოს.
2013 წლის 12 აპრილს თბილისის სააღსრულებო ბიუროს მიერ განხორციელდა შპს „პ...“ კუთვნილი ქონების (კოშკურა ამწე, პოტეინის ფირმის) რეალიზაცია 45500 ლარად. ამოღებული თანხა, სააღსრულებო საფასურის, ხარჯისა და დღგ-ს გადარიცხვის შემდეგ, გადაეცა პირველი რიგის მოგირავნეს სსიპ შემოსავლების სამსახურს.
განსახილველ შემთხვევაში დავის საგანს წარმოადგენს საჯარო რეესტრისთვის მის მიერ განხორციელებული ქმედებით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურების ვალდებულების დაკისრება, ვინაიდან, მოსარჩელის - სს „...“ მტკიცებით, რომ არა სარეგისტრაციო სამსახურის 26.12.2007 წლის №12/01-47995 წერილით გაცემული არასწორი საჯარო ინფორმაცია, ბანკის მიმართ არსებული ვალდებულების უზრუნველსაყოფად სს „...“ გირავნობის უფლებით არ დატვირთავდა საგადასახადო გირავნობით დატვირთულ ქონებას.
თავდაპირველად საკასაციო სასამართლო განსახილველი დავის ფარგლებში მნიშვნელოვნად მიიჩნევს სათანადო შეფასება მიეცეს ადმინისტრაციული ორგანოს ქმედების კანონიერებას თავად საჯარო რეესტრის არსებობის მიზნებისა და მისთვის კანონით დაკისრებული ვალდებულებების გათვალისწინებით, რასაც განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება შემდგომში საჯარო რეესტრის მიერ კანონით განსაზღვრული უფლება-მოვალეობების კეთილსინდისიერად და კანონის შესაბამისად განხორციელების კუთხით.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ ქვედა ინსტანციის სასამართლოები ფორმალურად მიუდგნენ სარეგისტრაციო სამსახურის ქმედების კანონიერების შეფასებას, რითაც წინააღმდეგობაში მოვიდნენ საჯარო რეესტრის საქმიანობის მიზნებსა და პრინციპებთან და შექმნეს მარეგისტრირებელი ორგანოს მიერ არასწორი პრაქტიკის დამკვიდრების ტენდენცია. ქვედა ინსტანციის სასამართლოების განმარტებები ეწინააღმდეგება თავად საჯარო რეესტრის საქმიანობის არსს და საფრთხეს უქმნის სამოქალაქო ბრუნვის სტაბილურობას. სადავო საკითხის ამგვარი განმარტებით იკარგება საჯარო რეესტრის მიმართ ნდობის ხარისხი.
სადავო არ არის ის გარემოება, რომ 20.12.2007 წელს როდესაც ი. კ-ემ განცხადებით მიმართა სარეგისტრაციო სამსახურს შპს „პ...“ კუთვნილ მოძრავ ნივთზე (კოშკურა ამწე, პოტეინის ფირმის მოდელი H20/14C, ნომერი ... ) გირავნობისა და ყადაღის შესახებ ინფორმაციის გამოთხოვის მიზნით, ი. კ-ემ ისარგებლა განცხადების სტანდარტული ნიმუშით, რომელიც შედგენილი ჰქონდა თავად მარეგისტრირებელ ორგანოს და სთავაზობდა მომხმარებელს (დაინტერესებულ პირებს) მომსახურების განხორციელების დროს. დადგენილია, რომ მიუხედავად განცხადების ტექსტში ჩამოთვლილი სანივთო უფლების/ვალდებულების სახეობისა - 1) გირავნობა, 2) საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკა, 3) ყადაღა - ი. კ-ემ ცარიელ გრაფაში მიუთითა გირავნობასა და ყადაღაზე. თავის მხრივ სარეგისტრაციო სამსახურმა 26.12.2007 წერილით ი. კ-ეს აცნობა, რომ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურში მოძრავ ნივთსა და არამატერიალურ ქონებრივ სიკეთეზე გირავნობის და ყადაღის შესახებ დაცული მონაცემებით, მოთხოვნის მომენტისათვის მოძრავ ქონებაზე გირავნობა და ყადაღა რეგისტრირებული არ იყო.
საკასაციო სასამართლო ყურადღებას ამახვილებს განმცხადებლის მოტივებზე, როდესაც იგი მარეგისტრირებელ ორგანოს ამა თუ იმ ნივთის უფლებრივი მდგომარეობის ამსახველი ინფორმაციის გამოთხოვის მიზნით მიმართავს. ასეთ დროს განმცხადებელს სურს მიიღოს ინფორმაცია მისთვის სასურველი ნივთის უფლებრივი მდგომარეობის შესახებ. ამასთან, როდესაც განმცხადებელი დაინტერესებულია ნივთზე ზოგადად გირავნობის უფლების არსებობა-არარსებობით, მით უფრო უნდა მიეწოდოს მას ინფორმაცია საგადასახადო გირავნობის შესახებ (ასეთის არსებობის შემთხვევაში), ვინაიდან, ნივთზე ამ უკანასკნელის გავრცელება არსებით ზეგავლენას ახდენს მის სამართლებრივ მდგომარეობაზე. თავად საჯარო რეესტრი კი მისი არსებობის მიზნებიდან გამომდინარე, რომელიც ინფორმაციის სიზუსტისა და უტყუარობის გარანტს უნდა ქმნიდეს, დაუშვებელია ფორმალურად მიუდგეს მასზე კანონით დაკისრებული ვალდებულების შესრულებას და არასრული ინფორმაცია გასცეს მხოლოდ იმ არგუმენტით, რომ სიტყვასიტყვით რაც იყო განცხადებით მოთხოვნილი მანაც ის ინფორმაცია გასცა, ინფორმაციის მოთხოვნის მიზნის გაუთვალისწინებლად. ამასთან, მოცემულ შემთხვევაში განმცხადებლის მიერ მითითებული გირავნობა არ გამორიცხავს ნივთზე გავრცელებულ საგადასახადო გირავნობაზე ინფორმაციის გაცემას. საკასაციო სასამართლო იზიარებს კასატორის მითითებას მასზედ, რომ სამართლებრივად ტერმინი „გირავნობა“ ინფორმაციის ბევრად უფრო ფართო არეალს მოიცავს, ვიდრე საგადასახადო გირავნობა. მოთხოვნილ მოძრავ ქონებაზე არსებული ვალდებულებების შესახებ ინფორმაციის მოძიებისას გაურკვეველია სარეგისტრაციო სამსახურმა რატომ არ გასცა ინფორმაცია საგადასახადო გირავნობის არსებობის შესახებ, იმ პირობებში, როდესაც შპს „პ...“ მთელ ქონებაზე გავრცელებული იყო საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკა. დაუშვებელია კანონშესაბამისად შეფასდეს სარეგისტრაციო სამსახურის მიერ გაცემული ინფორმაცია გირავნობის არარსებობასთან დაკავშირებით, როდესაც შპს „პ...“ მთელ ქონებაზე გავრცელებული იყო საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკა (სადავო პერიოში მოქმედი „უძრავ ნივთებზე უფლებათა რეგისტრაციის შესახებ“ საქართველოს კანონის 41 მუხლითა და საქართველოს იუსტიციის მინისტრის 2006 წლის 13 დეკემბრის №800 ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქციის 69-ე მუხლით დადგენილი იყო რეგისტრირებული მონაცემების ხელმისაწვდომობა ნებისმიერი პირისათვის). მარეგისტრირებელი ორგანოს მიერ შეთავაზებული განცხადების სტანდარტული ნიმუში კი, რომელიც შედგენილი ჰქონდა თავად ადმინისტრაციულ ორგანოს და სთავაზობდა მომხმარებელს მომსახურების განხორციელების დროს, მარეგისტრირებელ ორგანოს არ ათავისუფლებს მასზე დაკისრებული ფუნქციების კეთილსინდისიერად შესრულებისგან; საგულისხმოა, რა მოცულობის ინფორმაციას გასცემდა სარეგისტრაციო სამსახური, დაინტერესებულ პირს გირავნობაზე ინფორმაციის მოთხოვნისას განცხადების სტანდატრული ნიმუშით რომ არ ესარგებლა. მარეგიტრირებელი ორგანოს მიერ უფლებამოსილების ამგვარი განხორციელება რისკის შემცველია დაინტერესებული პირისთვის, ეს იმ პირობებში, როდესაც საჯარო რეესტრი ნდობის მაღალ გარანტს უნდა ქმნიდეს.
ასევე იმ გარემოებაზე მითითება, რომ უშუალოდ სს „...“ არ მიუმართავს მარეგისტრირებელი ორგანოსთვის და იგი ი. კ-ის განცხადებას დაეყრდნო, ვერ შეცვლის ფაქტს იმის შესახებ, რომ სადავო ქონებასთან მიმართებაში სარეგისტრაციო სამსახურმა არასრული ინფორმაცია გასცა. განსახილველ შემთხვევაში მნიშვნელოვანია თავად მარეგისტრირებელი ორგანოს ქმედების შეფასება, მოქმედებდა თუ არა იგი კანონის შესაბამისად. სს „...“ დაეყრდნო საჯარო ინფორმაციას, რომლის უტყუარობასა და სისწორეზეც პასუხისმგებელია ინფორმაციის გამცემი ადმინისტრაციული ორგანო.
ამასთან, მოცემულ შემთხვევაში ადმინისტრაციული ორგანოსთვის ზიანის ანაზღაურების ვალდებულების დაკისრებისას გადამწყვეტია დადგინდეს ზიანის ანაზღაურების ვალდებულების წარმოშობისათვის კანონით განსაზღვრული აუცილებელი პირობების არსებობა.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ საქართველოს კონსტიტუციით აღიარებულია სახელმწიფო ორგანოებისა და მოსამსახურეების უკანონო ქმედებით დამდგარი ზიანის ანაზღაურების უფლება, კერძოდ, კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-9 ნაწილის მიხედვით, ყველასთვის გარანტირებულია სახელმწიფო, ავტონომიური რესპუბლიკების და თვითმმართველობის ორგანოთა და მოსამსახურეთაგან უკანონოდ მიყენებული ზარალის სასამართლო წესით სრული ანაზღაურება შესაბამისად სახელმწიფო, ავტონომიური რესპუბლიკის და ადგილობრივი თვითმმართველობის სახსრებიდან. საქართველოს კონსტიტუციით აღიარებული უფლების რეალიზაციას ემსახურება საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის XIV თავი, რომელიც უშუალოდ აწესრიგებს ადმინისტრაციული ორგანოს პასუხისმგებლობის საკითხს.
საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 207-ე მუხლის შესაბამისად, თუ ამ კოდექსით სხვა რამ არ არის დადგენილი, ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მიყენებული ზიანის ანაზღაურებისას გამოიყენება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით დადგენილი წესი. ზიანის ანაზღაურების განსაკუთრებული წესია დადგენილი ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 208-ე მუხლით, რომლის შესაბამისად, სახელმწიფო ადმინისტრაციული ორგანოს, აგრეთვე მისი თანამდებობის პირის ან სხვა სახელმწიფო მოსამსახურის მიერ მისი სამსახურებრივი მოვალეობის განხორციელებისას მიყენებული ზიანისათვის პასუხისმგებელია სახელმწიფო. ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს, აგრეთვე მისი თანამდებობის პირის ან სხვა მოსამსახურის მიერ მისი სამსახურებრივი მოვალეობის განხორციელებისას მიყენებული ზიანისათვის პასუხისმგებელია ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანო.
ამდენად, მოქმედი კანონმდებლობა ადგენს საჯარო მოხელის ქმედებით ან გადაწყვეტილებით მიყენებული ზიანის სახელმწიფოს მხრიდან ანაზღაურების ვალდებულებას. ზიანის ანაზღაურების ვალდებულების წარმოშობისათვის კი აუცილებელია შემდეგი პირობების არსებობა: ქმედება, რამაც ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება წარმოშვა, დაკავშირებული უნდა იყოს საჯარო-სამართლებრივი უფლებამოსილების განხორციელებასთან, ამ უფლებამოსილების განხორციელების პროცესში დაშვებული დარღვევა მიმართული უნდა იყოს სხვა პირის უფლებების შელახვისკენ, სახეზე უნდა იყოს ზიანის მიმყენებლის ბრალი და მართლსაწინააღმდეგო მოქმედებასა და ზიანს შორის მიზეზობრივი კავშირი.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ მოცემული საქმის ხელახლა განხილვისას სააპელაციო სასამართლომ საქმეში წარმოდგენილი მტკიცებულებების ერთობლიობაში შესწავლისა და მათი ანალიზის საფუძველზე სრულყოფილად უნდა დაადგინოს საქმის სწორად გადაწყვეტისთვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე ფაქტობრივი გარემოებები, რის საფუძველზეც სააპელაციო სასამართლომ უნდა შეაფასოს სს „...“ მიყენებული მატერიალური ზიანი გამოწვეულია თუ არა უშუალოდ სარეგისტრაციო სამსახურის ქმედებით.
საკასაციო სასამართლო საქმის ხელახლა განხილვისას სააპელაციო სასამართლოს ყურადღებას მიაქცევს თავად სს „...“ ინფორმაციულ დამოკიდებულებაზე სადავო მოძრავ ნივთზე გავრცელებულ სამართლებრივ შეზღუდვასთან დაკავშირებით, ხომ არ ფლობდა ბანკი ინფორმაციას გირავნობის საგნის უფლებრივ ნაკლზე და წარმოდგენილი სარჩელი ხომ არ ქმნის ადმინისტრაციული ორგანოსთვის ზიანის ანაზღაურების ვალდებულების დაკისრების ფორმალურ საფუძველს. ასევე, საგულისხმოა, რამდენად არსებობდა შესაძლებლობა სს „...“ მიეღო ინფორმაცია სადავო მოძრავ ქონებაზე გავრცელებული სამართლებრივი შეზღუდვის შესახებ.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ, გაუქმდეს გასაჩივრებული განჩინება და საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 412-ე მუხლის თანახმად, საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს.



ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 53-ე მუხლის მე-4 ნაწილითა და 412-ე მუხლით და



დ ა ა დ გ ი ნ ა :

1. სს „...“ საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
2. გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2014 წლის 30 ოქტომბრის განჩინება და საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს;
3. სასამართლო ხარჯების განაწილების საკითხი გადაწყდეს საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებისას;
4. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.


თავმჯდომარე მ. ვაჩაძე


მოსამართლეები: ნ. სხირტლაძე


ლ. მურუსიძე