საქმე ¹ბს-1062-1033(კ-10) 02 თებერვალი, 2017 წ
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატამ
შემადგენლობა:
ნუგზარ სხირტლაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: მაია ვაჩაძე, ვასილ როინიშვილი

საქმის განხილვის ფორმა – ზეპირი მოსმენის გარეშე

კასატორი – ქ. თბილისის მერია

მოწინააღმდეგე მხარე – ე. ზ-ი, ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის ისნის რაიონის გამგეობა (ძველი თბილისის რაიონის გამგეობის უფლებამონაცვლე)

მესამე პირი - საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო

დავის საგანი – ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობა , ახალი აქტის გამოცემა

გასაჩივრებული განჩინება – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 08.12.2009წ. განჩინება


ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

ე. ზ-მა 12.01.2009წ. სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას ქ. თბილისის მერიისა და ძველი თბილისის რაიონის გამგეობის მიმართ ძველი თბილისის რაიონის გამგეობის 05.08.2008წ. N03-14/2423, 12.09.2008წ. N3-14/2555, 10.10.2008წ. N03-14/3012 აქტების, აგრეთვე ადმინისტრაციული საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ ქ. თბილისის მერიის გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა და ძველი თბილისის რაიონის გამგეობისთვის ქ. თბილისში, ... ქ. N1-ში მდებარე N20 ბინის (ოთახი N112 – 12,3 კვ.მ., ოთახი N113 – 9,38 კვ.მ., სამზარეულო - 14 კვ.მ., დამხმარე ფართი - 8 კვ.მ.) მოსარჩელის საკუთრებაში უსასყიდლოდ გადაცემის მოთხოვნით.
მოსარჩელემ აღნიშნა, რომ 1992 წელს ი. ბ-ასგან შეიძინა ქ. თბილისში, ... ქ. N1-ში მდებარე N20 ბინა და არის მისი მართლზომიერი მფლობელი, რაც დასტურდება თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 22.11.2005წ. დაუსწრებელი გადაწყვეტილებით. 24.07.2008წ. ძველი თბილისის რაიონის გამგეობას სადავო ფართის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემის მოთხოვნით განცხადებით მიმართა მოსარჩელემ, რაც გამგეობის 05.08.2008წ. გადაწყვეტილებით არ დაკმაყოფილდა, მართლოზმიერი ფლობის დამადასტურებელი დოკუმენტის წარუდგენლობის გამო. მსგავსი განცხადებებით ე. ზ-მა 03.09.08წ. მიმართა მერიას განცხადებით, რომელიც მას საჩივრად მიაჩნდა, მერიამ განცხადება გადაუგზავნა ძველი თბილისის რაიონის გამგეობას, რომლის 12.09.08წ. წერილით ე. ზ-ს უარი ეთქვა მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე. 09.10.08წ. კვლავ მიმართა ე. ზ-მა განცხადებით გამგეობას, რომლის დაკმაყოფილებაზე უარი ეთქვა 27.10.08წ. წერილით, რაც ადმინისტრაციული საჩივრით ქ. თბილისის მერიაში გასაჩივრდა ე. ზ-ის მიერ. ქ. თბილისის მერიის პასუხი აღნიშნულ საჩივარზე მოსარჩელეს არ ჩაბარებია. მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ ადმინისტრაციულ ორგანოებს უნდა გაეთვალისწინებინათ კანონიერ ძალაში შესული დაუსწრებელი გადაწყვეტილება და საქართველოს პრეზიდენტის 29.01.2007წ. N73 ბრძანებით დამტკიცებული „კანონიერი მოსარგებლეებისათვის გადასაცემი არაპრივატიზებული საცხოვრებელი და არასაცხოვრებელი (იზოლირებული და არაიზოლირებული) ფართობის ადგილობრივი თვითმმართველობის აღმასრულებელი ორგანოების მიერ კანონიერი მოსარგებლეებისათვის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემის წესის“ მიხედვით მოეხდინათ სადავო ფართის ე. ზ-ის საკუთრებაში უსასყიდლოდ გადაცემა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 04.06.2009წ. გადაწყვეტილებით სარჩელი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ, ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4 მუხლის შესაბამისად, სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად იქნა ცნობილი ძველი თბილისის რაიონის გამგეობის 05.08.2008წ. N03-14/3012, 12.09.2008წ. N03-14/2555, 10.10.2008წ. N03-14/3012 აქტები და თბილისის მერიის გადაწყვეტილება ადმინისტრაციული საჩივრის ძველი თბილისის რაიონის გამგეობაში გადაგზავნასთან დაკავშირებით, მოპასუხეებს დაევალათ საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებების გამოკვლევისა და ურთიერთშეჯერების შედეგად ახალი ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა ე. ზ-ისათვის ქ. თბილისში, ... ქ. N1-ში მდებარე N20 ბინის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემასთან დაკავშირებით.
სასამართლომ სასკ-ის 32.4, სზაკ-ის 96.1 მუხლების საფუძველზე აღნიშნა, რომ კონკრეტულ შემთხვევაში მოპასუხეების მიერ უგულებელყოფილ იქნა საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მოთხოვნები საქმის გარემოებათა ყოველმხივ გამოკვლევის შესახებ. ქ. თბილისის მერიამ არ განიხილა მასთან წარდგენილი ე. ზ-ის ადმინისტრაციული საჩივარი და დაუსაბუთებლად გადაუგზავნა ძველი თბილისის რაიონის გამგეობას. ადმინისტრაციულმა ორგანოებმა არ გაითვალისწინეს საქართველოს პრეზიდენტის 29.01.2007წ. N73 ბრძანებით დამტკიცებული „წესის“ მე-2 მუხლის „ე“ ქვეპუნქტი, რომლის მიხედვით კანონიერი მოსარგებლეა ფიზიკური პირი, რომელიც უფლებამოსილი ორგანოს მიერ გამოცემული უფლების დამადასტურბელი დოკუმენტის საფუძველზე კანონიერად სარგებლობს საცხოვრებელი ფართით. განსახილველ შემთხვევაში თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 22.11.2005წ. დაუსწრებელი გადაწყვეტილებით ე. ზ-ი ცნობილია ქ. თბილისში, ... ქ. N1-ში მდებარე N20 ბინის მართლზომიერ მფლობელად. სასამართლომ მიიჩნია, რომ მოპასუხეების მიერ დარღვეულ იქნა სზაკ-ის 182-ე, 201-ე, 202-ე მუხლები, რომლებიც კონკრეტულად განსაზღვრავენ ადმინისტრაციული საჩივრის მიღებაზე და განხილვაზე უარის თქმის საფუძვლებს.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 04.06.2009წ. გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრეს ქ. თბილისის მერიამ და ძველი თბილისის რაიონის გამგეობამ.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 10.11.2009წ. განჩინებით საქმეში მესამე პირად ჩაერთო საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 08.12.2009წ. განჩინებით ქ.თბილისის მერიისა და ძველი თბილისის რაიონის გამგეობის სააპელაციო საჩივრები არ დაკმაყოფილდა, უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 04.06.2009წ. გადაწყვეტილება. სააპელაციო სასამართლომ სრულად გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებები და მათი სამართლებრივი შეფასება. აღნიშნული განჩინება საკასაციო წესით გასაჩივრდა ქ.თბილისის მერიის მიერ.
კასატორმა აღნიშნა, რომ გასაჩივრებული განჩინება დაუსაბუთებელია, ვინაიდან საქართველოს პრეზიდენტის 29.01.2007წ. N72 ბრძანებით დამტკიცებული „კანონიერი მოსარგებლეებისათვის გადასაცემი არაპრივატზებული საცხოვრებელი და არასაცხოვრებელი (იზოლირებული და არაიზოლირებული) ფართობის ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების მიერ კანონიერი მოსარგებლეებისათვის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემის წესის“ მე-2 მუხლის 1-ლი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტის თანახმად, კანონიერ მოსარგებლეს წარმოადგენს პირი, რომელიც უფლებამოსილი ორგანოს მიერ გაცემული უფლების დამადასტურებელი დოკუმენტის (ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის, ბინის ორდერის, საბინაო წიგნაკის და სხვ.) საფუძველზე კანონიერად სარგებლობს საცხოვრებელი და არასაცხოვრებელი (იზოლირებული და არაიზოლირებული) ფართობით. განსახილველ შემთხვევაში თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 22.11.2005წ. დაუსწრებელი გადაწყვეტილება მართლზომიერი ფლობის დამადასტურებელ მტკიცებულებად ვერ ჩაითვლება, რადგან გადაწყვეტილების მიხედვით ე. ზ-მა 1992 წ. ფართი შეიძინა ი. ბ-ისგან, რომელიც არ იყო ფართის მესაკუთრე და მასთან გაფორმებული ზეპირი ხელშეკრულება არ შეიძლება ჩაითვალოს ე. ზ-ის კანონიერი სარგებლობის დამადასტურებელ დოკუმენტად. ამასთანავე, კასატორმა მიუთითა, რომ 22.11.2005წ. დაუსწრებელი გადაწყვეტილება თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის მიერ ბათილად იქნა ცნობილი და აღნიშნულ საქმეზე განახლდა წარმოება, შესაბამისად, მოსარჩელის მოთხოვნას არ გააჩნია სამართლებრივი და ფაქტობრივი საფუძვლები.
კასატორი მიიჩნევს, რომ არსებობდა ე. ზ-ის ე.წ. საჩივრის ძველი თბილისის რაიონის გამგეობისათვის გადაგზავნის სამართლებრივი საფუძველი, რადგან რეალურად ქ. თბილისის მერიაში წარდგენილ იქნა განცხადება ფართის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემის მოთხოვნით და არა საჩივარი. საქართველოს პრეზიდენტის 29.01.2007წ. N73 ბრძანებით დამტკიცებული „წესის“ მე-3 მუხლის თანახმად, ფართის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემის შესახებ გადაწყვეტილებას იღებს ადგილობრივი თვითმმართველობის აღმასრულებელი ორგანოს უფლებამოსილი პირი. ამდენად, განსახილველ შემთხვევაში ქ. თბილისის მერია არ იყო უფლებამოსილი ემსჯელა ე. ზ-ის 03.09.2008წ. განცხადებაში დასმულ საკითხზე, შესაბამისად, სზაკ-ის მე-80 მუხლის საფუძველზე, განცხადება გადაეგზავნა უფლებამოსილ ორგანოს - ძველი თბილისის რაიონის გამგეობას. ამასთანავე, კასატორი თვლის, რომ ე. ზ-ის განცხადების ძველი თბილისის რაიონის გამგეობაში გადაგზავნის შესახებ ქ. თბილისის მერიის გადაწყვეტილება არ არის ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი, რადგან არ აწესებს, ცვლის, წყვეტს ან ადასტურებს პირის უფლებებსა და მოვალეობებს. კასატორი აღნიშნავს, რომ უსაფუძვლოა აგრეთვე ორივე ადმინისტრაციული ორგანოსათვის - ქ. თბილისის მერიისა და ძველი თბილისის რაიონის გამგეობისათვის ახალი აქტის გამოცემის დავალება, რადგან ფართის კანონიერი მოსარგებლისათვის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემის შესახებ გადაწყვეტილებას არ იღებს ქ. თბილისის მერია.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 29.07.2010წ. განჩინებით ქ.თბილისის მერიის საკასაციო საჩივარი მიღებულ იქნა წარმოებაში, ხოლო ამავე სასამართლოს 27.10.2010წ. განჩინებით ქ.თბილისის მერიის საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნა დასაშვებად.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 22.12.2010წ. განჩინებით ქ.თბილისის მერიის საკასაციო საჩივართან დაკავშირებით თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 08.12.2009წ. განჩინებაზე შეჩერდა საქმის წარმოება ე.ზ-ის სამოქალაქო სარჩელთან დაკავშირებით სასამართლოს მიერ საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებამდე. საკასაციო პალატამ აღნიშნა, რომ საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს მიერ წარმოდგენილ იქნა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 19.02.2010წ. საოქმო განჩინება, რომლითაც დასტურდება, რომ თავდაცვის სამინისტროს განცხადება თბილისის საქალაქო სასამართლოს 22.11.2005წ. გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის თაობაზე დაკმაყოფილდა და ე.ზ-ის სარჩელზე განახლდა საქმის წარმოება. გაბათილებული გადაწყვეტილებით დაკმაყოფილებული იყო ე.ზ-ის სარჩელი მოპასუხეების - შპს ,,…“ და კომუნალურ-ექსპლუატაციური ნაწილის ,,…“ მიმართ, ე.ზ-ი ცნობილ იქნა ქ.თბილისში, ... ქ. =1-ში მდებარე ბინის მართლზომიერ მფლობელად და მოსარგებლედ. საკასაციო სასამართლომ მიუთითა, რომ სწორედ აღნიშნული გაბათილებული გადაწყვეტილება დაედო საფუძვლად მიმდინარე დავაში გასაჩივრებულ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს განჩინებას, რის გამო საკასაციო პალატამ მიინჩია, რომ ე.ზ-ის სამოქალაქო სარჩელზე გამოტანილ გადაწყვეტილებას არსებითი კავშირი აქვს განსახილველ დავასთან, რის გამო, სსკ-ის 279-ე მუხლის ,,დ“ ქვეპუნქტის საფუძველზე საქმის წარმოება შეჩერდა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 20.05.2011წ. გადაწყვეტილებით ე.ზ-ს უარი ეთქვა სარჩელის დაკმაყოფილებაზე.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 02.06.2015წ. მომართვით დგინდება, რომ საქალაქო სასამართლოს 20.05.2011წ. გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გასაჩივრდა ე.ზ-ის მიერ. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 25.04.2012წ. განჩინებით თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 20.05.2011წ. გადაწყვეტილება სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის ნაწილში დარჩა უცვლელი.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 26.06.2015წ. მომართვის თანახმად, თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 25.04.2012წ. განჩინება შესულია კანონიერ ძალაში, ასევე კანონიერ ძალაშია შესული თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 20.05.2011წ. გადაწყვეტილების პირველი პუნქტი.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 14.07.2015წ. განჩინებით ქ. თბილისის მერიის საკასაციო საჩივარზე განახლდა საქმის წარმოება. საკასაციო პალატამ მიიჩნია, რომ დასტურდება ე.ზ-ის სამოქალაქო სარჩელზე მიმდინარე სამართალწარმოების დასრულება, შესაბამისად, აღმოფხვრილი იყო ის გარემოება, რის საფუძველზეც საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 22.12.2010წ. განჩინებით შეჩერდა საქმის წარმოება ქ.თბილისის მერიის საკასაციო საჩივარზე და ამდენად, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 283-ე მუხლის შესაბამისად არსებობს საქმის წარმოების განახლების საფუძველი.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 24.11.2016წ. განჩინებით საქმეში ძველი თბილისის რაიონის გამგეობის საპროცესო უფლებამონაცვლედ ცნობილ იქნა ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის ისნის რაიონის გამგეობა.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების და საკასაციო საჩივრის საფუძვლების შესწავლის, მხარეთა ახსნა-განმარტებების მოსმენის შედეგად თვლის, რომ საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს შემდეგ გარემოებათა გამო:
საქმის მასალებით დადგენილია, რომ 24.07.2008წ. ე. ზ-მა განცხადებით მიმართა ძველი თბილისის რაიონის გამგეობას და მოითხოვა ქ. თბილისში, ... ქ. N1-ში მდებარე ბ.N20-ის - 44 კვ. მ. საცხოვრებელი ფართის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემა. ძველი თბილისის რაიონის გამგეობის 05.08.2008წ. გადაწყვეტილებით ე. ზ-ის მოთხოვნა არ დაკმაყოფილდა იმ საფუძვლით, რომ არ დგინდებოდა აღნიშნულ ქონებაზე კანონიერი სარგებლობის დამადასტურებელი დოკუმენტის არსებობა. 03.03.2008წ. ე. ზ-მა განცხადებით მიმართა ქ. თბილისის მერიას, რომელმაც 09.09.08წ. განსახილველად განცხადება გადააგზავნა ძველი თბილისის რაიონის გამგეობაში. ძველი თბილისის რაიონის გამგეობის 12.09.2009წ. გადაწყვეტილებით ე. ზ-ის განცხადებას განხილვის გარეშე დაკმაყოფილებაზე ეთქვა უარი სზაკ-ის 102-ე მუხლის საფუძველზე. 09.10.2008წ. ე. ზ-მა საცხოვრებელი ფართის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემის მოთხოვნით განმეორებით მიმართა ძველი თბილისის რაიონის გამგეობას, რომლის 27.10.2008წ. აქტით, სზაკ-ის 102-ე მუხლის საფუძველზე, ე. ზ-ის განცხადება დატოვებულ იქნა განუხილველად, როგორც განმეორებით შეტანილი.
სადავო პერიოდში მოქმედი, საქართველოს პრეზიდენტის 29.01.2007წ. N73 ბრძანებულებით დამტკიცებული „კანონიერი მოსარგებლეებისათვის გადასაცემი არაპრივატზებული საცხოვრებელი და არასაცხოვრებელი (იზოლირებული და არაიზოლირებული) ფართობის ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების მიერ კანონიერი მოსარგებლეებისათვის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემის წესის“ მე-2 მუხლის 1-ლი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტის თანახმად, კანონიერი მოსარგებლე წარმოადგენს ფიზიკურ პირს, რომელიც უფლებამოსილი ორგანოს მიერ გაცემული უფლების დამადასტურებელი დოკუმენტის (ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის, ბინის ორდერის, საბინაო წიგნაკის და სხვ.) საფუძველზე კანონიერად სარგებლობს საცხოვრებელი და არასაცხოვრებელი (იზოლირებული და არაიზოლირებული) ფართობით (ანალოგიურ დებულებას შეიცავს ამჟამად მოქმედი, საქართველოს მთავრობის 20.02.14წ. N189 დადგენილებით დამტკიცებული „კანონიერი მოსარგებლეებისათვის გადასაცემი არაპრივატიზებული საცხოვრებელი და არასაცხოვრებელი (იზოლირებული და არაიზოლირებული) ფართობის ადგილობრივი თვითმმართველობის აღმასრულებელი ორგანოს მიერ კანონიერი მოსარგებლეებისათვის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემის წესი“ (2.1 მუხლის „ე“ ქვეპუნქტი)). ნორმაში ჩამოთვლილია ის დოკუმენტები, რომლებითაც უნდა დადასტურდეს კანონიერი სარგებლობა, თუმცა კანონმდებელი არ იძლევა ამ დოკუმენტების ამომწურავ ჩამონათვალს და ადმინისტრაციულ ორგანოს ანიჭებს უფლებამოსილებას დაეყრდნოს უძრავი ქონების კანონიერი სარგებლობის ფაქტის დამადასტურებელ სხვა დოკუმენტებსაც.
მხედველობაშია მისაღები ის გარემოება, რომ ფართი იმყოფება საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს ბალანსზე, სადავო აქტების გამოცემის დროს მოქმედი საქართველოს პრეზიდენტის 30.04.08წ. N219 ბრძანებულებით დამტკიცებული „სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს ბალანსზე რიცხული საცხოვრებელი და არასაცხოვრებელი ფართობის საკუთრებაში გადაცემის შესახებ“ დებულების 1-ლი და მე-2 მუხლების თანახმად, სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს ბალანსზე რიცხული ბინების უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემა ხორციელდება ადგილობრივი თვითმმართველობის აღმასრულებელი ორგანოების მიერ საქართველოს პრეზიდენტის 29.01.07წ. N73 ბრძანებულებით დადგენილი „წესით“, ხსენებული დებულებით გათვალისწინებული თავისებურებების შესაბამისად. სამინისტროს ბალანსზე რიცხული ფართის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემისათვის საქართველოს პრეზიდენტის 30.04.08წ. N219 ბრძანებულებით დამტკიცებული „სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს ბალანსზე რიცხული საცხოვრებელი და არასაცხოვრებელი ფართობის საკუთრებაში გადაცემის შესახებ“ დებულების მე-3 მუხლი შეიცავდა საკუთრებაში ფართის უსასყიდლოდ გადაცემისათვის წარსადგენი დოკუმეტაციის ამომწურავ ჩამონათვალს. დებულების მე-3 მუხლში მითითებული დოკუმენტთაგანი არც ერთი არ იქნა წარმოდგენილი მოსარჩელის მიერ. სასამართლოს გადაწყვეტილება, რომელიც ადასტურებდა ფართით სარგებლობის უფლებას, სადღეისოდ ბათილად არის ცნობილი. ამდენად, არ დასტურდება ფართის მოსარჩელის საკუთრებაში გადაცემის რაიმე სამართლებრივი საფუძველი.
სასარჩელო მოთხოვნის დაკმაყოფილების საფუძვლად ე.ზ-ი უთითებს თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 22.11.2005წ. დაუსწრებელ გადაწყვეტილებას, რომლითაც იგი ცნობილია ქ. თბილისში, ... ქ. N1-ში მდებარე ბინის მართლზომიერ მფლობელად. სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილება, რომლითაც დასტურდება პირის მართლზომიერი ფლობა, წარმოადგენს კანონიერი სარგებლობის დამდგენ დოკუმენტს. საქართველოს პრეზიდენტის 30.04.08წ. N219 ბრძანებულებით დამტკიცებული დებულების მე-3 მუხლის „გ“ ქვეპუნქტი ფართის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემის ერთ-ერთ საფუძვლად ითვალისწინებდა სასამართლო გადაწყვეტილებას, რომელიც ადასტურებს პირის სარგებლობის უფლებას.
22.11.2005წ. დაუსწრებელ გადაწყვეტილებაში აღნიშნულია, რომ ე. ზ-მა ფართი 1992 წელს შეიძინა ი. ბ-ისაგან, თუმცა თავის მხრივ დადგენილია, რომ ი. ბ-ი არ წარმოადგენდა არათუ ფართის მესაკუთრეს, არამედ კანონიერ მოსარგებლეს, შესაბამისად, მასთან გაფორმებული ზეპირი შეთანხმება ვერ ჩაითვლებოდა კანონიერი სარგებლობის დამადასტურებელ დოკუმენტად. მართლზომიერი მფლობელია ნივთის მესაკუთრე და ის პირები, რომელთა მფლობელობაც მესაკუთრის მფლობელობიდანაა ნაწარმოები. არამესაკუთრე პირის მიერ ქონების განკარგვა არ ადასტურებს ე. ზ-ის მართლზომიერ მფლობელობას. სკ-ის 477-ე მუხლის თანახმად, გამყიდველი სათანადო ანაზღაურების სანაცვლოდ მყიდველს გადასცემს საკუთრების უფლებას ნასყიდობის საგანზე, უკეთუ გამყიდველი არ არის ნივთის მესაკუთრე იგი ვერ დადებს ნამდვილ ნასყიდობის ხელშეკრულებას, რადგან პირი მოკლებულია შესაძლებლობას სხვას გადასცეს იმაზე მეტი უფლება, ვიდრე თვითონ აქვს. ამასთანავე, უძრავი ქონების ნასყიდობის ხელშეკრულება არ არის ფორმათავისუფალი გარიგება, უძრავი ქონების გასხვისება წერილობით და არა ზეპირი ხელშეკრულების დადებას მოითხოვდა (სამოქალაქო კოდექსის 183-ე მუხ., 1992 წელს მოქმედი სამოქალაქო სამართლის კოდექსის 239-ე მუხ.), ამასთანავე, კანონით განსაზღვრული ფორმის დაუცველად დადებული გარიგება ბათილია (სამოქალაქო კოდექსის 59.1 მუხ., 1992 წელს მოქმედი სამოქალაქო სამართლის კოდექსის 47-ე მუხ.), რაც ნიშნავს, რომ იგი არ ახდენს მხარეების აღჭურვას სათანადო უფლება-მოვალეობებით. ამდენად, ე. ზ-ის განმარტებების გაზიარების შემთხვევაშიც კი, არ არსებობს სადავო უძრავი ნივთის მესაკაუთრედ ან მართლზომიერ მფლობელად მისი მიჩნევის საფუძველი. მფლობელობა არამართლზომიერია იმ შემთხვევაში, როდესაც მფლობელს არ გააჩნია და არ შეუძლია წარმოადგინოს მის მიერ ნივთის ფლობის დამადასტურებელი სამართლებრივი საფუძველი. მოსარჩელე მფლობელობის სხვა საფუძველს, გარდა დაუსწრებელი გადაწყვეტილებისა, ვერ უთითებს. აღნიშნულთან დაკავშირებით, საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმ გარემოებაზე, რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 19.02.2010წ. საოქმო განჩინებით დაკმაყოფილდა საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს განცხადება, ბათილად იქნა ცნობილი 22.11.05წ. გადაწყვეტილება, რომელსაც ე. ზ-ი ფართის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადმოცემის სამართლებრივ საფუძვლად უთითებდა. გაბათილებული 22.11.05წ. გადაწყვეტილებით დაკმაყოფილებული იყო ე. ზ-ის სარჩელი მოპასუხეების შპს „…“ და კომუნალურ-ექსპლუატაციური ნაწილის „კეჩის“ მიმართ, ე. ზ-ი ცნობილ იქნა ქ. თბილისში, ... ქ. N1-ში მდებარე N112 ოთახის - 12,3 კვ.მ., N113 ოთახის - 9,38 კვ.მ., სამზარეულოს - 14 კვ.მ., დამხმარე ფართის - 8 კვ.მ. მართლზომიერ მფლობელად, ე.ზ-ს ნება დაერთო საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურში მოეხდინა აღნიშნული ბინის სამართლებრივი რეგისტრაცია. ამდენად, სასარჩელო მოთხოვნის ერთადერთი საფუძველი, რომელსაც აფუძნებდა მოთხოვნას მოსარჩელე, გაუქმდა. საქმის მასალებით დასტურდება აგრეთვე, რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 20.05.2011წ. გადაწყვეტილებით და თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 25.04.2012წ. განჩინებით ე. ზ-ს უარი ეთქვა ქ. თბილისში, ... ქ. N1-ში მდებარე, საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს საკუთრებაში არსებული შენობა-ნაგებობიდან ნაწილის მართლზომიერ მფლობელად ე. ზ-ის ცნობის შესახებ სარჩელის დაკმაყოფილებაზე. ამდენად, ის ერთადერთი დოკუმენტი, რომელზე მითითებითაც მოსარჩელე ადასტურებდა ფართზე მართლზომიერ სარგებლობას, გაუქმებულია. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ არ არსებობს საცხოვრებელი ფართის მოსარჩელის საკუთრებაში გადაცემის საფუძველი, რადგან მოსარჩელეს სსკ-ის მე-4, 102-ე მუხლების შესაბამისად არ წარმოუდგენია თავისი სასარჩელო მოთხოვნის საფუძვლიანობის დამადასტურებელი, პრივატიზაციის უფლების წარმომშობი, მართლზომიერი ფლობის დამდგენი მტკიცებულება. „წესის“ 5.4 მუხლის შესაბამისად, თუ განცხადებაზე თანდართული დოკუმენტები არ ადასტურებს ფართობზე განმცხადებლის კანონიერი სარგებლობის უფლების ფაქტს, ადგილობრივი თვითმმართველობის აღმასრულებელი ორგანო იღებს გადაწყვეტილებას განცხადების დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ.
ქვედა ინსტანციის სასამართლოებმა სარჩელის ნაწილობრივ დაკმაყოფილების საფუძვლად მიუთითეს აგრეთვე იმ გარემოებაზე, რომ ქ. თბილისის მერიას არ უნდა გადაეგზავნა მასთან შესული ე. ზ-ის საჩივარი ძველი თბილისის რაიონის გამგეობაში, მერია ვალდებული იყო ემსჯელა საჩივარზე და თავად მიეღო გადაწყვეტილება საქმის გარემოებათა ყოველმხრივი გამოკვლევის შემდეგ.
საკასაციო პალატა თვლის, რომ ქ.თბილისის მერიაში შეტანილი 03.09.08წ. ე. ზ-ის განცხადება ვერ ჩაითვლება ადმინისტრაციულ საჩივრად. მოსარჩელის მითითება, რომ განცხადებას ის მიიჩნევდა ადმინისტრაციულ საჩივრად არ არის ასეთად მისი მიჩნევის საფუძველი. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ადმინისტრაციული საჩივარი არის დაინტერესებული მხარის მიერ უფლებამოსილ ადმინისტრაციულ ორგანოში ამ კოდექსით დადგენილი წესით წარდგენილი წერილობითი მოთხოვნა დარღვეული უფლების აღდგენის მიზნით იმავე ან ქვემდგომი ორგანოს მიერ გამოცემული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად გამოცხადების, შეცვლის ან ახალი ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის ან ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ ისეთი მოქმედების განხორციელების ან ისეთი მოქმედების განხორციელებისაგან თავის შეკავების შესახებ, რომელიც არ გულისხმობს ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემას (სზაკ-ის მე-2 მუხლის „თ“ ქვეპუნქტი), ხოლო განცხადება არის უფლების მოპოვებაზე ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემით დაინტერესებული მხარის მიერ ამ კოდექსით დადგენილი წესით შეტანილი წერილობითი მოთხოვნა (სზაკ-ის მე-2 მუხლის „ი“ ქვეპუნქტი). განსახილველ შემთხვევაში საქმეში დაცულია ე. ზ-ის მიერ ქ. თბილისის მერიაში წარდგენილი განცხადება (ტ.1, ს.ფ. 74), რომლის მიხედვით ე. ზ-ი ითხოვს ქ. თბილისში, ... ქ. N1-ში მდებარე N20 ოთახის მის სახელზე პრივატიზებას. განცხადება არ შეიცავს მითითებას გასაჩივრებული აქტის, უკვე მიღებული გადაწყვეტილების, ძველი თბილისის რაიონის გამგეობაში ჩატარებული ადმინისტრაციული წარმოების, ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებით მისი უფლების შელახვის ან სხვა რაიმე ისეთი გარემოების შესახებ, რომელიც ქ. თბილისის მერიას მისცემდა იმის ვარაუდის საფუძველს, რომ წარდგენილი იყო სახელდობრ საჩივარი და არა განცხადება. ე. ზ-ი წერილობით ითხოვდა მხოლოდ ბინის პრივატიზებას, ანუ ისეთი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემას, რომლითაც მოხდებოდა მართლზომიერ მფლობელობაში არსებული ბინის ე.ზ-ისათვის უსასყიდლოდ გადაცემა. განცხადებაში ასახული მოთხოვნის გათვალისწინებით, საკასაციო პალატა იზიარებს კასატორის მოსაზრებას, რომ განცხადება არსობრივად არ იყო საჩივარი, არც ფორმალური და არც შინაარსობრივი თვალსაზრისით, განცხადება არ პასუხობდა ადმინისტრაციული საჩივრისათვის კანონმდებლობით დადგენილ მოთხოვნებს (სზაკ-ის 181-ე მუხ.), განცხადების ტექსტიდან საერთოდ არ იყო შესაძლებელი იმის დადგენა, რომ შეტანილია ადმინისტრაციული საჩივარი და არა განცხადება პრივატიზაციის საკითხზე, შესაბამისად, არ იკვეთება ე.ზ-ის გაცხადებისათვის ხარვეზის დადგენის ვალდებულება.
სზაკ-ის 80.1 მუხლის თანახად, თუ განცხადებით მოთხოვნილი საკითხის გადაწყვეტა მიეკუთვნება სხვა ადმინისტრაციული ორგანოს უფლებამოსილებას, ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია არა უგვიანეს 5 დღისა გადაუგზავნოს განცხადება და მასზე დართული საბუთები უფლებამოსილ ადმინისტრაციულ ორგანოს. სადავო პერიოდში მოქმედი, საქართველოს პრეზიდენტის 29.01.2007წ. N73 ბრძანებულებით დამტკიცებული „კანონიერი მოსარგებლეებისათვის გადასაცემი არაპრივატზებული საცხოვრებელი და არასაცხოვრებელი (იზოლირებული და არაიზოლირებული) ფართობის ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების მიერ კანონიერი მოსარგებლეებისათვის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემის წესის“ მე-3 მუხლის მიხედვით, არაპრივატიზებული საცხოვრებელი და არასაცხოვრებელი (იზოლირებული და არაიზოლირებული) ფართობის კანონიერი მოსარგებლისათვის საკუთრებაში გადაცემის შესახებ გადაწყვეტილებას იღებდა შესაბამისი ადგილობრივი თვითმმართველობის აღმასრულებელი ორგანოს უფლებამოსილი თანამდებობის პირი: თვითმმართველი ქალაქის მერი, მუნიციპალიტეტის გამგებელი, ქალაქ თბილისში – შესაბამისი რაიონის გამგებელი (ანალოგიურ დებულებას შეიცავს ამჟამად მოქმედი, საქართველოს მთავრობის 20.02.14წ. N189 დადგენილებით დამტკიცებული „კანონიერი მოსარგებლეებისათვის გადასაცემი არაპრივატიზებული საცხოვრებელი და არასაცხოვრებელი (იზოლირებული და არაიზოლირებული) ფართობის ადგილობრივი თვითმმართველობის აღმასრულებელი ორგანოს მიერ კანონიერი მოსარგებლეებისათვის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემის წესი“ (მე-3 მუხ.)). ამდენად, ქ. თბილისში, ... ქ. N1-ში მდებარე საცხოვრებელი ფართის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემის მოთხოვნის გადაწყვეტაზე უფლებამოსილი იყო არა ქ. თბილისის მერია, არამედ ძველი თბილისის რაიონის გამგეობა.
საკასაციო პალატა დამატებით აღნიშნავს, რომ მერიის მიერ განსჯადობით ე. ზ-ის განცხადების გადაგზავნა ძველი თბილისის რაიონის გამგეობისათვის არის შუალედური აქტი, ხოლო გამგეობის მიერ მისთვის გადაგზავნილ განცხადებაზე გაცემული პასუხი ემყარება კანონმდებლობის მოთხოვნებს. გაურკვეველია რა მოსაზრებებით იქნა ქვედა ინსტანციის სასამართლოების მიერ ბათილად ცნობილი გამგეობის სადავო 27.10.2008წ. N03-14/3012 ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი მაშინ, როდესაც მოსარჩელე ვერ ასაბუთებს პრივატიზების საკითხზე გამგეობისათვის ხელახალი მიმართვის კანონმდებლობით გათალისწინებულ რაიმე საფუძველს. ძველი თბილისის რაიონის გამგობის 12.09.08წ. N03-14/2555 და 27.10.08წ. N03-14/3012 წერილებით ე.ზ-ს განემარტა, რომ გამგეობის მიერ ერთხელ უკვე ეთქვა უარი ე. ზ-ს პრივატიზების შესახებ განცხადების დაკმაყოფილებაზე, ვინაიდან არ შეცვლილა ფაქტობრივი ან სამართლებრივი მდგომარეობა, არ არსებობდა ახლად გამოვლენილი ან ახლად აღმოჩენილი გარემოება, შესაბამისად განცხადების განმეორებით განხილვის საფუძველი არ არსებობდა. აღნიშნული შეესაბამება სზაკ-ის 102-ე მუხლის დანაწესს, რომელიც გამორიცხავს ორგანოსათვის ერთსა და იმავე საკითხზე რამდენჯერმე მიმართვის შესაძლებლობას ახლად აღმოჩენილი ან ახლად გამოვლენილი გარემოებების არსებობის გარეშე. „წესის“ მე-6 მუხლის შესაბამისად, იმ შემთხვევაში, როდესაც არსებობს ადგილობრივი თვითმმართველობის აღმასრულებელი ორგანოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება განცხადების განუხილველად დატოვების ან განცხადების დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის თაობაზე, საცხოვრებელი და არასაცხოვრებელი (იზოლირებული და არაიზოლირებული) ფართობის საკუთრებაში გადაცემის განხილვის შესახებ განცხადება შესაძლებელია განმეორებით იქნეს წარდგენილი, თუ ფაქტობრივი ან სამართლებრივი მდგომარეობა, რომელიც საფუძვლად დაედო ადგილობრივი თვითმმართველობის აღმასრულებელი ორგანოს გადაწყვეტილებას, შეიცვალა განმცხადებლის სასარგებლოდ. ადმინისტრაციულმა ორგანომ მიუთითა იმ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტზე, რომლითაც მან უკვე გადაწყვიტა განცხადებაში აღნიშნული საკითხი. ამდენად, საკასაციო პალატა იზიარებს მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანოების მოსაზრებას, რომ არ არსებობდა ე. ზ-ის განცხადების განმეორებით განხილვის საფუძველი. ასეთი საფუძვლის არსებობა ე. ზ-მა არამარტო ადმინისტრაციულ ორგანოში არამედ სასამართლოში მიმდინარე სამართალწარმოების დროსაც ვერ დაასაბუთა.
რაც შეეხება ე. ზ-ის 10.11.08 წ. ადმინისტრაციულ საჩივარს, რომლითაც ის მოითხოვდა გამგეობის 05.08.08წ., N03-14/2423, 12.09.08წ. , N03-14/2555 და 27.10.08წ. N03-14/3012 ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობას, საკასციო პალატა აღნიშნავს, რომ ხსენებული აქტებით განმცხადებელს კანონმდებლობით დადგენილი წესით განმარტებული ჰქონდა აქტების გასაჩივრების შესაძლებლობა. აღნიშნულის მიუხედავად 05.08.08წ. და 12.09.08წ. აქტების მიმართ 10.11.08 წ. ადმინისტრაციული საჩივარი კანონმდებლობით (სზაკ-ის 180-ე მუხლით) განსაზღვრული ერთთვიანი ვადის დარღვევით იქნა შეტანილი. რაც შეეხება 10.11.08 წ. ადმინისტრაციულ საჩივარზე პასუხის გაუცემლობას, საჩივართან დაკავშირებული გადაწყვეტილების გამოტანისათვის დადგენილი ვადის გასვლა ითვლება უარად. ამასთანავე, იმის გათვალისწინებით, რომ არ არსებობდა ადმინისტრაციული საჩივრის ავტორის სახელზე ფართის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემის კანონმდებლობით გათვალისწინებული საფუძველი, შესაბამისად არ არსებობს აგრეთვე გამგეობის 05.08.08წ. N03-14/2423, 12.09.08წ. N03-14/2555 და 27.10.08წ. N03-14/3012 აქტების ბათილად ცნობის, მერიისათვის ადმინისტრაციული საჩივრის განხილვის დავალების საფუძველი.
საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს აგრეთვე იმ გარემოებაზე, რომ პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილებით, რომელიც უცვლელად იქნა დატოვებული სააპელაციო ინსტანციის სასამართლოს მიერ, ბათილად იქნა ცნობილი სადავო აქტები და მოპასუხეებს: ძველი თბილისის რაიონის გამგეობასა და ქ. თბილისის მერიას დაევალათ ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა. სადავო პერიოდში მოქმედი, საქართველოს პრეზიდენტის 29.01.2007წ. N73 ბრძანებულებით დამტკიცებული „კანონიერი მოსარგებლეებისათვის გადასაცემი არაპრივატზებული საცხოვრებელი და არასაცხოვრებელი (იზოლირებული და არაიზოლირებული) ფართობის ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების მიერ კანონიერი მოსარგებლეებისათვის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემის წესის“ მე-3 მუხლის მიხედვით, არაპრივატიზებული საცხოვრებელი და არასაცხოვრებელი (იზოლირებული და არაიზოლირებული) ფართობის კანონიერი მოსარგებლისათვის საკუთრებაში გადაცემის შესახებ გადაწყვეტილებას იღებდა ქალაქ თბილისში – შესაბამისი რაიონის გამგებელი. ამდენად, საფუძვლს არის მოკლებული ორივე მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანოსთვის - მერიისათვის და გამგეობისათვის სასკ-ის 32.4 მუხლის საფუძველზე, ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის დავალება, მით უფრო, რომ სამართლებრივი საფუძველი, რომელზე დაყრდნობითაც მოსარჩელე ითხოვდა ფართის საკუთრებაში გადაცემას - თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის დაუსწრებელი გადაწყვეტილება, გაუქმებულია.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატა თვლის, რომ ე. ზ-ის სასარჩელო მოთხოვნას არ გააჩნია სათანადო ფაქტობრივი და სამართლებრივი საფუძვლები, რის გამოც მერიის საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს, გაუქმდეს გასაჩივრებული გადაწყვეტილება და სსკ-ის 411-ე მუხლის შესაბამისად, საკასაციო სასამართლოს ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელი არ უნდა დაკმაყოფილდეს.
საქმის მასალებით დასტურდება, რომ ე. ზ-მა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას მიმართა ძველი თბილისის რაიონის გამგეობის 05.08.2008წ. N03-14/2423, 12.09.2008წ. N3-14/2555, 10.10.2008წ. N03-14/3012 აქტების, აგრეთვე ადმინისტრაციული საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ ქ. თბილისის მერიის გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა და ძველი თბილისის რაიონის გამგეობისთვის ქ. თბილისში, ... ქ. N1-ში მდებარე N20 ბინის მოსარჩელის საკუთრებაში უსასყიდლოდ გადაცემის მოთხოვნით. სარჩელს თანდართული ჰქონდა სახელმწიფო ბაჟის - 100 ლარის გადახდის დამადასტურებელი ქვითრის დედანი (ტ.1, ს.ფ. 37). თბილისის საქალაქო სასამართლოს 28.01.2009წ. განჩინებით ე. ზ-ს სარჩელზე დაუდგინდა ხარვეზი იმ საფუძვლით, რომ მას უნდა გადაეხადა სახელმწიფო ბაჟი არა 100 ლარის ოდენობით, არამედ სსკ-ის 41-ე მუხლის „ბ“ ქვეპუნქტის საფუძველზე, უძრავი ქონების საბაზრო ღირებულების 3 %-ს ოდენობით, მაგრამ არანაკლებ 100 ლარისა. აღნიშნული განჩინების საფუძველზე ე. ზ-მა სასამართლოში წარადგინა ქონების შეფასების შესახებ აუდიტორული დასკვნა და სახელმწიფო ბაჟის - 1 160 ლარის გადახდის დამადასტურებელი ქვითრის დედანი, რის შედეგადაც მისი სარჩელი წარმოებაში იქნა მიღებული. საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ არ არსებობდა ე. ზ-ის სარჩელზე ხარვეზის დადგენის საფუძვლები, საქალაქო სასამართლომ არასწორად გამოიყენა სსკ-ის 41-ე მუხლის „ბ“ ქვეპუნქტი, რადგან აღნიშნული ნორმის მიხედვით ნივთის საბაზრო ღირებულებით დავის საგნის ოდენობა განისაზღვრება ნივთის გადაცემის ან მიწოდების შესახებ სარჩელის წარდგენის შემთხვევაში, განსახილველ დავაში ე. ზ-ი ითხოვდა ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობას და ქონების უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემის შესახებ ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემას, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემაზე უარის თქმის კანონიერების შემოწმებას. ამდენად, უსაფუძლოა გადასახდელი სახელმწიფო ბაჟის უძრავი ნივთის საბაზრო ღირებულებიდან დათვლა. სსკ-ის 53-ე მუხლის მიხედვით, თუ საკასაციო სასამართლო შეცვლის გადაწყვეტილებას ან გამოიტანს ახალ გადაწყვეტილებას, იგი შესაბამისად შეცვლის სასამართლო ხარჯების განაწილებასაც (მე-3 ნაწ.), საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებისას სარჩელის აღძვრიდან დაწყებული საქმის განხილვასთან დაკავშირებული მთელი სასამართლო ხარჯები უნდა შეჯამდეს და შემდეგ განაწილდეს მხარეთა შორის (მე-4 ნაწ.). საკასაციო პალატა თვლის, რომ არ არსებობდა ე. ზ-ის სარჩელის დაკმაყოფილების საფუძველი, შესაბამისად, მის მიერ სარჩელზე სახელმწიფო ბაჟის სახით გადახდილი - 100 ლარი უნდა დარჩეს სახელმწიფო ბიუჯეტში გადახდილად.
მოსარჩელის მიერ სახელმწიფო ბაჟის სახით 1160 ლარის გადახდასთან დაკავშირებით, სასამართლო აღნიშნავს, რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 04.06.2009წ. გადაწყვეტილებით ე. ზ-ის სარჩელი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ, რაც სააპელაციო წესით გასაჩივრდა ე. ზ-ის, ქ. თბილისის მერიისა და ძველი თბილისის რაიონის გამგეობის მიერ. ე. ზ-ის სააპელაციო საჩივარი დატოვებულ იქნა განუხილველად, ხოლო ადმინისტრაციული ორგანოების სააპელაციო საჩივრები მიღებულ იქნა წარმოებაში, „სახელმწიფო ბაჟის შესახებ“ კანონის მე-5 მუხლის „უ“ ქვეპუნქტის თანახმად ადმინისტრაციული ორგანოები თავისუფლდებიან სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან. სააპელაციო პალატის 08.12.2009წ. განჩინებით სააპელაციო საჩივრები არ დაკმაყოფილდა, რაც საკასაციო წესით გასაჩივრდა ქ. თბილისის მერიის მიერ. სსკ-ის 55.1 მუხლის მიხედვით, სახელმწიფო ბაჟი, რომლის გადახდისაგან განთავისუფლებული იყო მოსარჩელე, გადახდება მოპასუხეს ბიუჯეტის შემოსავლის სასარგებლოდ. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ სსკ-ის 55.1 მუხლის მიზნებისათვის მოსარჩელეში მოიაზრება არა მხოლოდ სასარჩელო განცხადების უშუალო ავტორი, არამედ ის პირიც, რომელიც ზემდგომი ინტანციის სასამართლოებში მიმდინარე სასამართლო წარმოების ინიცირებას ახდენს (აპელანტი, კასატორი), ასეთი პირი შესაძლოა იყოს როგორც თავდაპირველი მოსარჩელე ან მოპასუხე, ასევე გასაჩივრების უფლების მქონე მესამე პირი. ამდენად, მართალია აპელანტები და კასატორი გათავისუფლებული იყვნენ სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან, თუმცა ვინაიდან წინამდებარე გადაწყვეტილებით დადგინდა ე. ზ-ის სარჩელის უსაფუძვლობა, შესაბამისად - სააპელაციო და საკასაციო საჩივრების საფუძვლიანობა, სსკ-ის 55.1 მუხლის საფუძველზე ე. ზ-ს, რომელიც არ არის გათავისუფლებული სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან (სსკ-ის 55.3 მუხ.), სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ უნდა გადახდეს სააპელაციო და საკასაციო ინსტანციის სასამართლოებში გადასახდელი სახელმწიფო ბაჟი 450 (150+300) ლარის ოდენობით. ამასთანავე, საკასაციო პალატა ითვალისწინებს, რომ ე. ზ-ისათვის დაბრუნებას ექვემდებარება საქალაქო სასამართლოში ზედმეტად გადახდილი სახელმწიფო ბაჟი - 1160 ლარი და აღნიშნულიდან გამომდინარე თვლის, რომ ე. ზ-ს უნდა დაუბრუნდეს შეცდომით გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის ნაწილი - 710 (1160-450) ლარის ოდენობით.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი


საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 1-ლი მუხლის მე-2 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 411-ე, 257-ე მუხლებით და

გ ა დ ა წ ყ ვ ი ტ ა

1. ქ. თბილსის მუნიციპალიტეტის მერიის საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს;
2. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 08.12.2009წ. განჩინების გაუქმებით საკასაციო სასამართლოს მიერ მიღებულ იქნეს ახალი გადაწყვეტილება;
3. ე. ზ-ს უარი ეთქვას სარჩელის დაკმაყოფილებაზე;
4. ეკატერინე ზ-ს (პ.ნ. 01011057803) დაუბრუნდეს 05.02.2009წ. N1 საგადახდო დავალებით გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის - 1 160 (ათას ასსამოცი) ლარის ნაწილი - 710 (შვიდას ათი) ლარი;
5. საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საბოლოოა და არ საჩივრდება.


თავმჯდომარე ნ. სხირტლაძე


მოსამართლეები: მ. ვაჩაძე


ვ. როინიშვილი