საქმე №ბს-407-407(კ-18) 30 ოქტომბერი, 2018 წელი
ქ. თბილისი
ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემდეგი შემადგენლობა:
ვასილ როინიშვილი (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მაია ვაჩაძე, ნუგზარ სხირტლაძე
საქმის განხილვის ფორმა - ზეპირი მოსმენის გარეშე
კასატორი - სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახური (მოპასუხე)
მოწინააღმდეგე მხარეები: სს „სადაზღვევო კომპანია …“, სს „სადაზღვევო კომპანია ჯ…“, სს „ი...“ (მოსარჩელეები)
გასაჩივრებული გადაწყვეტილება - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2018 წლის 25 იანვრის განჩინება
კასატორის მოთხოვნა - გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღება

დავის საგანი - ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

სს „სადაზღვევო კომპანია …“, სს „სადაზღვევო კომპანია ჯ…“, სს „ი…“ 2016 წლის 18 მარტს სარჩელი აღძრეს თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიაში მოპასუხე სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის მიმართ. მოსარჩელეებმა მოითხოვეს: ბათილად იქნეს ცნობილი სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის უფროსის 2016 წლის 17 თებერვლის №01/10-ო ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი - ბრძანება, რომლის საფუძველზეც სს „სადაზღვევო კომპანია …“ დაჯარიმებულ იქნა 1000 (ათასი) ლარის ოდენობით; ბათილად იქნეს ცნობილი სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის უფროსის 2016 წლის 17 თებერვლის №01/9-ო ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი - ბრძანება, რომლის საფუძველზეც სს „სადაზღვევო კომპანია ჯ…“ დაჯარიმებული იქნა 1000 (ათასი) ლარის ოდენობით; ბათილად იქნეს ცნობილი სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის უფროსის 2016 წლის 17 თებერვლის №01/8-ო ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი - ბრძანება, რომლის საფუძველზეც სს „ი…“ დაჯარიმებულ იქნა 1000 (ათასი) ლარის ოდენობით.
მოსარჩელეები აღნიშნავდნენ, რომ 2016 წლის 29 იანვარს სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის ელექტრონული ფოსტიდან 14:43 საათზე მოსარჩელეთა ელექტრონულ ფოსტებზე გაგზავნილ იქნა მოთხოვნა, რომ იმავე დღის ბოლომდე სამსახურისთვის მიეწოდებინათ ჯანმრთელობის დაზღვევის პროგრამის ფარგლებში სადაზღვევო კომპანიებში დაზღვეულ პირთა მონაცემები 2016 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით (სახელი, გვარი, პირადი ნომერი, დაზღვევის პერიოდი). აღნიშნული მოთხოვნა კვლავ განმეორდა ელექტრონული ფოსტის საშუალებით 2016 წლის 1 თებერვალს. სს „სადაზღვევო კომპანია …“ 2016 წლის 2 თებერვალს ელექტრონული ფოსტის საშუალებით შეატყობინა სამსახურს, რომ აღნიშნული ინფორმაცია „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის თანახმად, წარმოადგენდა პერსონალურ მონაცემებს, რომლის გადაცემის/დამუშავებისათვის საჭირო იყო კანონით გათვალისწინებული საფუძველი და სთხოვა სამსახურს, რომ მიეთითებინა იმ ნორმატიულ აქტზე, რომელიც უფლებას მისცემდა სადაზღვეო კომპანიას გაეცა მოთხოვნილი მონაცემები და ეცნობებინა ინფორმაციის მოთხოვნის მიზანი, რაზეც სამსახურის მხრიდან რაიმე რეაგირებას ადგილი არ ჰქონია.
სამსახურმა 2016 წლის 4 თებერვალს №54, №56 და №58 წერილებით მოსთხოვა სს „სადაზღვევო კომპანია …“, სს „სადაზღვევო კომპანია ჯ…“ და სს „ი…“ ინფორმაციის გაცემა არა უგვიანეს 2016 წლის 5 თებერვლისა. წერილში მითითებულ იქნა ის ნორმატიული აქტები, რომელიც საფუძველს აძლევდა სამსახურს მოეთხოვა მოსარჩელეებისგან ინფორმაციის მიღება.
სს „სადაზღვევო კომპანია …“ 2016 წლის 5 თებერვლის №GE058OUT წერილით აცნობა სამსახურს, რომ ის ნორმატიული საფუძველი, რომელსაც ის უთითებდა ინფორმაციის მოთხოვნის უფლების დასადასტურებლად №54 წერილში, არ იძლეოდა ინფორმაციის გადაცემის სამართლებრივ საფუძველს და კვლავ სთხოვა, რომ მიეთითებინა სათანადო ნორმატიულ აქტზე, რათა ინფორმაციის გამცემი ორგანიზაცია დარწმუნებულიყო ინფორმაციის გაცემის სავალდებულოობაში და არ დაერღვია „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მოთხოვნები, რომლის დამრღვევი პირი ექვემდებარება დაჯარიმებას ამავე კანონის თანახმად.
სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის 2016 წლის 9 თებერვლის №69, №70 და №73 წერილებით სადაზღვევო ბაზრის შესახებ სტატისტიკური ინფორმაციის კვლევისა და ანალიზის მიზნით მოსარჩელეებისგან მოთხოვნილ იქნა ინფორმაცია 2013 წლის 1 ივლისისა და 2015 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით კომპანიებში დაზღვეულ პირთა რაოდენობის შესახებ, პირადი ნომრის და დაბადების თარიღის მითითებით. აღნიშნული ინფორმაცია სს „სადაზღვევო კომპანია …“ სამსახურს მიაწოდა 2016 წლის 10 თებერვლის №GE074OUT წერილით, ხოლო სს „სადაზღვევო კომპანია ჯ…“ და სს „ი…“ 2016 წლის 9 თებერვლის №0869 და №86 წერილებით. მოგვიანებით, 2016 წლის 11 თებერვლის №81, №83 და №84 წერილებით სამსახურმა მოსარჩელეებს მისცა წერილობითი გაფრთხილება და კვლავ მოითხოვა №54, №56 და №58 წერილებით გათვალისწინებული ინფორმაციის მიწოდება. აღნიშნულის პასუხად სს „სადაზღვევო კომპანია …“ 2016 წლის 19 თებერვლის №GE107OUT წერილით აცნობა, რომ ინფორმაცია მას უკვე მიწოდებული ჰქონდა 2016 წლის 10 თებერვლის №GE074OUT წერილით.
სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის 2016 წლის 17 თებერვლის №01-10-ო ბრძანების საფუძველზე სს „სადაზღვევო კომპანია …“ დაჯარიმდა 1000 ლარით №54 და №81 წერილობითი მოთხოვნის შეუსრულებლობის გამო. ასევე 1000 ლარით დაჯარიმდა სს „ი…“ - 2016 წლის 17 თებერვლის №01/8-ო ბრძანებით, სამსახურის №58 და №83 წერილობითი მოთხოვნის შეუსრულებლობის გამო, ხოლო სს „სადაზღვევო კომპანია ჯ…“ – 2016 წლის 17 თებერვლის №01/9-ო ბრძანებით დაჯარიმდა 1000 ლარით, სამსახურის №56 და №84 წერილობითი მოთხოვნის შეუსრულებლობის გამო.
მოსარჩელეების მოსაზრებით სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის მიერ მოთხოვნილი ინფორმაციის გაცემისათვის საჭირო იყო კანონით გათვალისწინებული საფუძველი, რადგან მოთხოვნილი ინფორმაცია შეიცავდა პერსონალურ მონაცემებს, რის შესახებაც სს „სადაზღვევო კომპანია …“ აცნობა სამსახურს, რაზეც სამსახურს დამატებითი რეაგირება არ მოუხდენია.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2017 წლის 18 იანვრის გადაწყვეტილებით სს „სადაზღვევო კომპანია …“, სს „სადაზღვევო კომპანია ჯ…“, სს „ი…“ სარჩელი დაკმაყოფილდა; ბათილად იქნა ცნობილი სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის უფროსის 2016 წლის 17 თებერვლის №01/10-ო, №01/9-ო და №01/8-ო ბრძანებები. აღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურმა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2018 წლის 25 იანვრის განჩინებით სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2017 წლის 18 იანვრის გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლომ მიუთითა, რომ მოცემულ საქმეზე მნიშვნელოვან ფაქტობრივ გარემოებას წარმოადგენს შემდეგი: სს „სადაზღვევო კომპანია …“ სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურს, ელექტრონული ფოსტით გაუგზავნა წერილი, რომლითაც აცნობა, რომ მოთხოვნილი ინფორმაცია წარმოადგენდა პერსონალურ მონაცემს, რომლის დამუშავება (გადაცემა) „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის თანახმად, მოითხოვდა კანონით გათვალისწინებული საფუძველის არსებობას. სწორედ აღნიშნულის გათვალისწინებით სთხოვა მიეთითებინათ იმ ნორმატიულ აქტზე, რომელიც უფლებას მისცემდა სადაზღვევო კომპანიას, გაეცა ხსენებული მონაცემები და ასევე სთხოვა ეცნობებინა ინფორმაციის მოთხოვნის მიზანი.
სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ საქმეზე შეფასებას საჭიროებდა ჰქონდა თუ არა უფლება სადაზღვევო კომპანიას, შესაბამისი ნორმატიული აქტის მიუთითებლობის, ანუ სამართლებრივი საფუძვლის არარსებობის პირობებში, გაეცა სხვათა პერსონალური ინფორმაცია. პერსონალური მონაცემის ცნება, მათ დაცვასა და დამუშავებასთან დაკავშირებული ურთიერთობები წესრიგდება „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონით, რომლის მიზანია, პერსონალური მონაცემის დამუშავებისას უზრუნველყოს ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა, მათ შორის, პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის დაცვა, ხოლო ამავე კანონის მე-2 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის თანახმად, პერსონალური მონაცემი არის ნებისმიერი ინფორმაცია, რომელიც უკავშირდება იდენტიფიცირებულ ან იდენტიფიცირებად ფიზიკურ პირს. პირი იდენტიფიცირებადია, როდესაც შესაძლებელია მისი იდენტიფიცირება პირდაპირ ან არაპირდაპირ, კერძოდ, საიდენტიფიკაციო ნომრით ან პირის მახასიათებელი ფიზიკური, ფიზიოლოგიური, ფსიქოლოგიური, ეკონომიკური, კულტურული ან სოციალური ნიშნებით. კანონი მონაცემთა დამუშავებისას გარკვეული პრინციპების მკაცრად დაცვას განსაზღვრავს, კერძოდ, „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლის თანახმად, მონაცემთა დამუშავებისას დაცული უნდა იქნეს შემდეგი პრინციპები: ა) მონაცემები უნდა დამუშავდეს სამართლიანად და კანონიერად, მონაცემთა სუბიექტის ღირსების შეულახავად; ბ) მონაცემები შეიძლება დამუშავდეს მხოლოდ კონკრეტული, მკაფიოდ განსაზღვრული, კანონიერი მიზნებისათვის. დაუშვებელია მონაცემთა შემდგომი დამუშავება სხვა, თავდაპირველ მიზანთან შეუთავსებელი მიზნით; გ) მონაცემები შეიძლება დამუშავდეს მხოლოდ იმ მოცულობით, რომელიც აუცილებელია შესაბამისი კანონიერი მიზნის მისაღწევად. მონაცემები უნდა იყოს იმ მიზნის ადეკვატური და პროპორციული, რომლის მისაღწევადაც მუშავდება ისინი; ამავე საკანონმდებლო აქტის მე-5 მუხლის „ბ“ და „გ“ ქვეპუნქტების თანახმად, მონაცემთა დამუშავება დასაშვებია, თუ მონაცემთა დამუშავება გათვალისწინებულია კანონით და მონაცემთა დამუშავება საჭიროა მონაცემთა დამმუშავებლის მიერ მისთვის კანონმდებლობით დაკისრებული მოვალეობების შესასრულებლად. ამავე კანონის მე-16 მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად, უფლებამოსილმა პირმა შეიძლება დაამუშაოს მონაცემები სამართლებრივი აქტის ან მონაცემთა დამმუშავებელთან დადებული წერილობითი ხელშეკრულების საფუძველზე, რომელიც უნდა შეესაბამებოდეს ამ კანონითა და სხვა ნორმატიული აქტებით დადგენილ მოთხოვნებს და უნდა ითვალისწინებდეს ამ კანონით დადგენილ წესებსა და აკრძალვებს, ხოლო მეორე პუნქტის თანახმად, უფლებამოსილმა პირმა მონაცემები უნდა დაამუშაოს შესაბამისი სამართლებრივი აქტით ან ხელშეკრულებით დადგენილ ფარგლებში. დაუშვებელია უფლებამოსილი პირის მიერ ნებისმიერი სხვა მიზნით მონაცემთა შემდგომი დამუშავება. დაუშვებელია, უფლებამოსილმა პირმა მონაცემთა დამუშავების უფლება სხვა პირს მონაცემთა დამმუშავებლის თანხმობის გარეშე გადასცეს. ამდენად, მონაცემთა დამუშავების კანონიერად განხორციელებისათვის აუცილებელია, რომ იგი დამუშავდეს სამართლიანად და კანონიერად, პიროვნების ღირსების შეულახავად, რაც გულისხმობს მონაცემთა დამუშავების სამართლებრივი საფუძვლის არსებობას, მონაცემთა დამუშავების მიზნის გამჭვირვალობას და მათ გამოყენებას კანონიერი მიზნით; ამასთან, პერსონალურ მონაცემთა დამუშავებამდე აუცილებელია კანონიერი და კონკრეტული მიზნის განსაზღვრა. ასევე მონაცემები შესაძლებელია დამუშავდეს თუ ეს პირდაპირ არის გათვალისწინებული კანონით და მონაცემთა დამუშავება წარმოადგენს მონაცემთა დამმუშავებლისთვის კანონმდებლობით დაკისრებულ ვალდებულებას.
განსახილველ შემთხვევაში სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრებით მოპასუხის მიერ, მოსარჩელე კომპანიებისაგან გამოთხოვილია დაზღვეულ პირთა (ჯანმრთელობის დაზღვევით მოსარგებლეთა) პერსონალური მონაცემების შემცველი ინფორმაცია და სასამართლომ მიიჩნია, რომ სსიპ საქართველოს დაზღვევის ზედამხედველობის სამსახურის მიერ სადაზღვევო კომპანიების მიმართ გაგზავნილ წერილებში არ იყო კონკრეტულად მითითებული სამართლებრივი საფუძველი, ნორმატიული აქტი და ინფორმაციის გამოთხოვის მიზანი, თუ რატომ უნდა გადაეცათ მოსარჩელეებს სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურისათვის, დაზღვეულ პირთა (ჯანმრთელობის დაზღვევით მოსარგებლეთა) პერსონალური მონაცემი (სახელი, გვარი, დაბადების თარიღი, პირადი ნომერი), მით უფრო იმ პირობებში, როდესაც „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის თანახმად, პერსონალური მონაცემის გაცემა კანონით გათვალისწინებული საფუძვლის გარეშე დაუშვებელია და იწვევს ადმინისტრაციულ პასუხისმგებლობას. პერსონალურ მონაცემთა დამუშავებისას და გაცემისას, კანონი პირდაპირ ითხოვს კონკრეტულ ნორმატიულ აქტზე მითითებას. მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებული იყო, პერსონალური მონაცემების გამოთხოვისას მიეთითებინა კანონით განსაზღვრული საფუძველი, რაც დაავალდებულებდა მოსარჩელეებს, გაეცათ მათთან დაცული, დაზღვეულ პირთა (ჯანმრთელობის დაზღვევით მოსარგებლეთა) პერსონალური მონაცემი, მოთხოვნა უნდა ყოფილიყო დასაბუთებული და მოთხოვნის შესასრულებლად მიცემული ვადა - გონივრული.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2018 წლის 25 იანვრის განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურმა.
კასატორი აღნიშნავს, რომ სააპელაციო სასამართლომ არ იხელძღვანელა „დაზღვევის შესახებ“ საქართველოს კანონის 29–ე მუხლის პირველი პუნქტით დადგენილი ნორმებით, რასაც არსებითი მნიშვნელობა აქვს მოცემულ საქმეზე სწორი გადაწყვეტილების მისაღებად. კერძოდ, „დაზღვევის შესახებ“ საქართველოს კანონის 29–ე მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით: ,,1. დამზღვევის/დაზღვეულის/მოსარგებლის მიერ განხორციელებული სადაზღვევო ოპერაციისა და ტრანზაქციის (მათ შორის, გარიგების დადების მცდელობის შემთხვევაში) შესახებ ინფორმაცია შეიძლება მიეცეთ მხოლოდ თავად დამზღვევს/დაზღვეულს/მოსარგებლეს და მის წარმომადგენელს, სამსახურს – მისი კომპეტენციის ფარგლებში, საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებულ შემთხვევებში – საქართველოს ფინანსური მონიტორინგის სამსახურს,...“ ნათელია, რომ მზღვეველებს კანონით პირდაპირ აქვთ მინიჭებული საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურისთვის არათუ მოქმედი გარიგებების, არამედ გარიგების დადების მცდელობის შესახებ ინფორმაციის გაცემის უფლება. მზღვეველს, როგორც მონაცემთა დამმუშავებელს კანონით აქვს მინიჭებული მონაცემთა გადაცემის უფლება სამსახურისთვის მისი (სამსახურის) კომპეტენციის ფარგლებში, რაც გამორიცხავს მათ ადმინისტრაციულ პასუხისმგებლობას პერსონალური მონაცემების გადაცემის კუთხით. რაც შეეხება სამსახურის კომპეტენციას, იგი განსაზღვრულია „დაზღვევის შესახებ“ საქართველოს კანონითა და მთავრობის 2013 წლის 2 მაისის №102 დადგენილებით „სსიპ - საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის შექმნისა და მასთან არსებული სამეთვალყურეო საბჭოს ჩამოყალიბების შესახებ“. სადავო შემთხვევაში მზღვეველისადმი მიწერილ ორივე წერილში მითითებულია სამსახურის კომპეტენციის ფარგლები. კერძოდ: 2016 წლის 4 თებერვლის №54 წერილში განმარტებულია, რომ ინფორმაციის გამოთხოვა ხდება „დაზღვევის შესახებ“ საქართველოს კანონის 21–ე მუხლის „ბ“ ქვეპუნქტით - „ზედამხედველობა გაუწიოს მზღვეველის მიერ ნორმატიული და მეთოდოლოგიური დოკუმენტაციით გათვალისწინებული მოთხოვნების დაცვას და შეამოწმოს ისინი, ასევე შეამოწმოს ბუღალტრული აღრიცხვის დოკუმენტები, ფინანსური ანგარიშგების კომპონენტები და სხვა მასალები, რისთვისაც შეუძლია მზღვეველისაგან გამოითხოვოს და მიიღოს ნებისმიერი ინფორმაცია საკუთარი კომპეტენციის ფარგლებში“. 2013 წლის 2 მაისის მთავრობის №102 დადგენილების „სსიპ - საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის შექმნისა და მასთან არსებული სამეთვალყურეო საბჭოს ჩამოყალიბების შესახებ“ მე–4 მუხლის მე-2 პუნქტის „რ“ და „ს“ ქვეპუნქტებით მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლებში სამსახური „ახორციელებს სხვა ქმედებებს, რომლებიც მიმართულია სამსახურის მიზნებისა და ფუნქციების შესრულებისკენ; ახორციელებს ამ დებულებით და კანონმდებლობით განსაზღვრულ სხვა უფლებამოსილებებს“, რომელიც თავის თავში მოიცავს გამოთხოვის მიზანსა და მიზეზს. 2016 წლის 11 თებერვლის №73 წერილში კი მითითებულია დამატებითი საფუძვლები, რაც მზღვეველისთვის, როგორც სადაზღვევო ბაზრის სპეციალური ქმედუნარიანობით აღჭურვილი მონაწილისთვის ისედაც ცხადი და ნაცნობი უნდა ყოფილიყო. სახელდობრ, „დაზღვევის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტი, მე-20 მუხლი, 21-ე მუხლის „ბ“ ქვეპუნქტი და 29-ე მუხლის პირველი პუნქტი. კასატორის მოსაზრებით სწორედ ზემოაღნიშნული სამართლებრივი საფუძვლების გამოყენების სისწორე უნდა შეეფასებინა სასამართლოს, რაზეც მას რეალურად არც უმსჯელია და მხოლოდ ამის შემდეგ მიეღო გადაწყვეტილება გასაჩივრებული ბრძანებების კანონიერების თაობაზე.
კასატორის მოსაზრებით ასევე დაუსაბუთებელია სასამართლოს დასკვნა, რომ სადავო შემთხვევაში მზღვეველისთვის „მოთხოვნის შესასრულებლად მიცემული ვადა უნდა ყოფილიყო გონივრული“. უპირველეს ყოვლისა, აღსანიშნავია, რომ სააპელაციო სასამართლოს საერთოდ არ უმსჯელია: ა) აპელანტის მიერ წარდგენილ მტკიცებულებებზე, რომლებიც ადასტურებს, რომ მზღვეველის საქმიანობის აღრიცხვისას კომპიუტერული ტექნოლოგიების გამოყენების ფაქტორის გათვალისწინებით მიცემული ვადა სრულებითაც არ იყო არაგონივრული და აღებული იყო ზედამხედველობის პროცესის პრაქტიკიდან. მაგალითად, თავად მოსარჩელეების მიერ პირველ ინსტანციაში წარდგენილი წერილები (სარჩელის დანართი №07, №08, №09), ასევე, აპელანტის მიერ სააპელაციო სასამართლოში წარდგენილი მოსარჩელეების წერილები (სააპელაციო საჩივრის დანართი №3). იმ შემთხვევაში, თუ სასამართლო მოახდენდა წარმოდგენილი მტკიცებულებების შესწავლასა და შეფასებას, ნათელი გახდებოდა, რომ სადაზღვევო კომპანიების მიერ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურისთვის, მიწოდებულ იქნა ანალოგიური ხასიათის და მოცულობის ინფორმაცია დაზღვევის სხვადასხვა პერიოდზე, ზედამხედველობის სამსახურის მიერ მოთხოვნის წარდგენიდან ერთიდან მაქსიმუმ ორი სამუშაო დღის ვადაში. ამდენად, საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის მიერ განსაზღვრული ვადა ინფორმაციის წარმოდგენის ნაწილში, ცალსახად, წარმოადგენდა გონივრულ ვადას დანერგილი პრაქტიკიდან და სამუშაო პროცესებიდან გამომდინარე.
კასატორის მიიჩნევს, რომ მოსარჩელეებისთვის ინფორმაციის წარდგენისათვის განსაზღვრული ვადა შეესაბამებოდა საქართველოს საფინანსო ზედამხედველობის სააგენტოს უფროსის 2009 წლის 15 მაისის № 21 ბრძანებით „მზღვეველის საქმიანობის აღრიცხვის წესის“ დამტკიცების თაობაზე დადგენილ ვადას, ასევე, საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის უფროსის 2016 წლის 17 თებერვლის №11 ბრძანებით „სადაზღვევო ორგანიზაციების შიგა აღრიცხვის მოთხოვნების“ დამტკიცების თაობაზე დადგენილ ვადას, რომელიც გარდა ვადებისა განსაზღვრავს მზღვეველის მონაცემთა ბაზის სტანდარტს, მათ შორის „ინფორმაციას სადაზღვევო პოლისების შესახებ“ და მონაცემთა ბაზაში დაცული ინფორმაციის საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურში წარდგენის წესს. რასაც არსებითი მნიშვნელობა ჰქონდა საქმეზე სწორი გადაწყვეტილების მისაღებად.
კასატორი აღნიშნავს, რომ განჩინების გამოტანისას სასამართლომ გარდა იმისა, რომ არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა, ასევე არასწორად განმარტა ის კანონი, რომელიც საფუძვლად დაუდო გასაჩივრებული ბრძანებების ბათილად ცნობას. კერძოდ, სასამართლომ იმსჯელა „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2, მე-4, მე-5 და მე-16 მუხლებზე დაყრდნობით და მიუთითა, რომ „მონაცემთა დამუშავება დასაშვებია, თუ მონაცემთა დამუშავება გათვალისწინებულია კანონით და მონაცემთა დამუშავება საჭიროა მონაცემთა დამმუშავებლის მიერ მისთვის კანონმდებლობით დაკისრებული მოვალეობების შესასრულებლად“ და მივიდა დასკვნამდე, რომ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურს „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონიდან გამომდინარე, არ ჰქონდა უფლებამოსილება კანონით გათვალისწინებული საფუძვლის არსებობის გარეშე მოეხდინა პერსონალურ მონაცემთა გამოთხოვა და დამუშავება. იმისათვის, რომ სასამართლოს სწორად მოეხდინა „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის განმარტება და პერსონალურ მონაცემთა გადაცემასთან დაკავშირებით სამართლებრივი საფუძველების არსებობის დადგენა, პირველ რიგში, მას უნდა ემსჯელა სადაზღვევო საქმიანობის მარეგულირებელ სპეციალურ სამართლებრივ აქტებზე, ამ ჭრილში გამოეკვლია სადავო საკითხი და მხოლოდ ამის შემდეგ „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონისა და „დაზღვევის შესახებ“ საქართველოს კანონის ერთობლივად განმარტების საფუძველზე მიეღო გადაწყვეტილება. ვინაიდან, სხვაგვარად უბრალოდ შეუძლებელია სასამართლოს მხრიდან მომხდარიყო ნორმათა სწორი კვალიფიკაცია.
კასატორი აღსანიშნავს, რომ სასამართლოს საერთოდ არ უმსჯელია ისეთ მნიშვნელოვან მტკიცებულებასთან დაკავშირებით, როგორიც არის პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის აპარატის 2016 წლის 16 დეკემბრის წერილი, რომელიც წარდგენილ იქნა აპელანტის მიერ სააპელაციო სასამართლოში (სააპელაციო საჩივრის დანართი №3, 2016 წლის 27 დეკემბრის №616 წერილის დანართი). ამ წერილით პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის აპარატმა ააიპ „საქართველოს სადაზღვევო კომპანიათა ასოციაციას“ გაუწია კონსულტაცია საკითხზე, რომელიც შეეხებოდა „მზღვეველი ორგანიზაციების მიერ ე.წ. „ჩვეულებრივი კატეგორიის“ პერსონალური მონაცემების გადაცემას სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურისთვის, ჯანმრთელობის დაზღვევის სფეროში სტატისტიკური კვლევის განხორციელებისა და მზღვეველის მიერ სწორი აღრიცხვიანობის წარმოების შემოწმების მიზნით“. სწორედ აღნიშნული ინფორმაციის მიუწოდებლობის საფუძველზე განხორციელდა საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის მხრიდან გასაჩივრებული ბრძანების გამოცემა. რაც დაუშვებელია თუნდაც იმ გარემოების გათვალისწინებით, რომ პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის აპარატის ძირითად საქმიანობას წარმოადგენს საჯარო და კერძო დაწესებულებებისათვის, აგრეთვე ფიზიკური პირებისათვის მონაცემთა დაცვასთან დაკავშირებულ საკითხებზე კონსულტაციის გაწევა. სააპელაციო სასამართლოში წარდგენილ, საქმეზე მტკიცებულებად დართულ წერილში კი – პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორი ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ „მონაცემთა გადაცემის სამართლებრივი საფუძვლ(ებ)ის არსებობა/არარსებობის შეფასებისას აუცილებელია სადაზღვევო საქმიანობის მარეგულირებელი სპეციალური სამართლებრივი აქტების გათვალისწინებაც“, რის საფუძველზეც, საკითხის განხილვას ავითარებს „დაზღვევის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-19, მე-20, 21-ე, საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის უფროსის 2016 წლის 17 თებერვლის „სადაზღვევო ორგანიზაციების შიგა აღრიცხვის მოთხოვნების“ დამტკიცების თაობაზე №11 ბრძანების შესახებ მსჯელობით და ამ ნორმატიული აქტების ანალიზის შედეგად კი აკეთებს შემდეგ დასკვნას - „მოცემულ შემთხვევაში, თქვენ მიერ წარმოდგენილი ინფორმაციით და მასში მითითებული სამართლებრივი აქტებით იკვეთება მზღვეველი ორგანიზაციების მიერ ინფორმაციის სამსახურისთვის გადაცემის „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-5 მუხლის „ბ“ და „გ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული საფუძვლების არსებობა“. ამდენად, კასატორი მიიჩნევს, რომ სასამართლოს მიერ გამოყენებული კანონის არასწორი ინტერპრეტაციისა და კონკრეტულ სფეროში არსებული სპეციალური ნორმატიული აქტების განუხილველობის შედეგად, სასამართლო მივიდა სამართლებრივად დაუსაბუთებელ დასკვნამდე და არასწორად განმარტა, რომ არ არსებობდა პერსონალურ მონაცემთა დამუშავების კანონიერი საფუძვლები და მიზნები. საერთოდ არ გაამახვილა ყურადღება, სექტორში დამკვიდრებულ პრაქტიკაზე, სადაზღვევო კომპანიების მხრიდან საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურისთვის, სხვადასხვა პერიოდებში მიწოდებულ ანალოგიური შინაარსის შემცველ ინფორმაციასთან დაკავშირებით, რაზეც ცალსახად მიუთითებს მოსარჩელეების მიერ პირველ ინსტანციაში წარდგენილი მტკიცებულებები (სარჩელის დანართი №07, №08, №09) და აპელანტის მიერ სააპელაციო სასამართლოში დამატებით წარდგენილი წერილები (სააპელაციო საჩივრის დანართი №3).
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2018 წლის 10 ივლისის განჩინებით სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნა დასაშვებად და მიღებულ იქნა არსებითად განსახილველად; საქმის განხილვა დაინიშნა ზეპირი მოსმენის გარეშე.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების გაცნობის, მათი შესწავლისა და ანალიზის, გასაჩივრებული განჩინების იურიდიული დასაბუთებულობისა და წარმოდგენილი საკასაციო საჩივრის მოტივების შემოწმების საფუძველზე მიიჩნევს, რომ სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს, გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2018 წლის 25 იანვრის განჩინება და მიღებულ იქნეს ახალი გადაწყვეტილება, რომლითაც სს „სადაზღვევო კომპანია …“, სს „სადაზღვევო კომპანია ჯ…“ და სს „ი…“ სარჩელი არ უნდა დაკმაყოფილდეს შემდეგ გარემოებათა გამო:
განსახილველ შემთხვევაში გასაჩივრებული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების გამოცემის ფაქტობრივი საფუძველი გახდა ის გარემოება, რომ მოსარჩელეების მიერ არ იქნა შესრულებული სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის მოთხოვნა 2016 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით მათდამი დაქვემდებარებულ კომპანიაში დაზღვეული პირების (ჯანმრთელობის დაზღვევით მოსარგებლე) თაობაზე ინფორმაციის (დაზღვეულის სახელი, გვარი, დაბადების თარიღი, პირადი ნომერი, მზღვეველი და სადაზღვევო პერიოდი) მიწოდების შესახებ. გასაჩივრებული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები გამოცემულია „დაზღვევის შესახებ“ საქართველოს კანონის 211 მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით, ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტით, საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის 2015 წლის 17 მარტის №02 ბრძანებით დამტკიცებული „მზღვეველის მიმართ ფულადი ჯარიმის განსაზღვრის, დაკისრებისა და აღსრულების წესის“ მე-2 მუხლის მე-11 პუნქტითა და საქართველოს მთავრობის 2013 წლის 2 მაისის №102 დადგენილებით დამტკიცებული „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის დებულების“ მე-4 მუხლის მე-2 პუნქტის „თ“ ქვეპუნქტით სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურისათვის მინიჭებული უფლებამოსილების საფუძველზე.
სასამართლომ სარჩელის დაკმაყოფილების საფუძვლად მიუთითა იმ გარემოებაზე, რომ „სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის მიერ სადაზღვევო კომპანიების მიმართ გაგზავნილ წერილებში არ იყო კონკრეტულად მითითებული სამართლებრივი საფუძველი, ნორმატიული აქტი და ინფორმაციის გამოთხოვის მიზანი, თუ რატომ უნდა გადაეცათ მოსარჩელეებს სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურისათვის, დაზღვეულ პირთა (ჯანმრთელობის დაზღვევით მოსარგებლეთა) პერსონალური მონაცემი (სახელი, გვარი, დაბადების თარიღი, პირადი ნომერი), მით უფრო იმ პირობებში, როდესაც „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის თანახმად, პერსონალური მონაცემის გაცემა კანონით გათვალისწინებული საფუძვლის გარეშე დაუშვებელია და იწვევს ადმინისტრაციულ პასუხისმგებლობას. პერსონალურ მონაცემთა დამუშავებისას და გაცემისას, კანონი პირდაპირ ითხოვს კონკრეტულ ნორმატიულ აქტზე მითითებას. მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებული იყო, პერსონალური მონაცემების გამოთხოვისას მიეთითებინა კანონით განსაზღვრული საფუძველი, რაც დაავალდებულებდა მოსარჩელეებს, გაეცათ მათთან დაცული, დაზღვეულ პირთა (ჯანმრთელობის დაზღვევით მოსარგებლეთა) პერსონალური მონაცემი, მოთხოვნა უნდა ყოფილიყო დასაბუთებული და მოთხოვნის შესასრულებლად მიცემული ვადა უნდა ყოფილიყო გონივრული“.
საკასაციო პალატა ვერ გაიზიარებს ქვედა ინსტანციის სასამართლოს ზემოაღნიშნულ დასაბუთებას, მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლო ფორმალურად მიუდგა საკითხის გადაწყვეტას, არასწორად განმარტა კანონი და არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა უნდა გამოეყენებინა. პირველყოვლისა უნდა აღნიშნოს, რომ სამართლებრივ ურთიერთობებში მოქმედებს კანონის ცოდნის პრეზუმფცია, ანუ ივარაუდება, რომ პირმა იცის კანონი, რამეთუ სამოქალაქო კოდექსის მე-3 მუხლი განსაზღვრავს ნორმატიული აქტების ძალაში შესვლის, გაუქმებისა და კანონის ცოდნის პრეზუმფციის ზოგად დებულებებს და მას რაიმე მხოლოდ სამოქალაქო სამართლისათვის დამახასიათებელი სპეციფიური დანიშნულება და ფუნქცია არ გააჩნია. ამდენად, სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის უფლებამოსილებისა და მზღვეველის ვალდებულების განმსაზღვრელი ნორმატიული აქტების არცოდნა არ შეიძლება გახდეს მოსარჩელეთა მიერ კანონით დაკისრებული ვალდებულების შესრულებაზე უარის თქმის საფუძელი.
მონაცემთა დამუშავების პრინციპები განსაზღვრულია „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლით. იმავე კანონის მე-2 თავით დადგენილია მონაცემთა დამუშავების წესები, მე-5 მუხლი განსაზღვრავს მონაცემთა დამუშავების საფუძვლებს, რომლის „ბ“ და „გ“ ქვეპუნქტების შესაბამისად მონაცემთა დამუშავება დასაშვებია, თუ მონაცემთა დამუშავება გათვალისწინებულია კანონით ან/და მონაცემთა დამუშავება საჭიროა მონაცემთა დამმუშავებლის მიერ მისთვის კანონმდებლობით დაკისრებული მოვალეობების შესასრულებლად. მე-6 მუხლის მე-2 პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად კი, განსაკუთრებული კატეგორიის მონაცემთა დამუშავებაც შესაძლებელია იმ შემთხვევაში თუ ეს აუცილებელია ჯანმრთელობის დაცვის სისტემის მართვისათვის ან ფუნქციონირებისათვის. ამდენად, სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის მიერ 2016 წლის 4 თებერვლის №54, №56, №58 და 2016 წლის 11 თებერვლის №81, №83, №84 წერილებით მოთხოვნილი ინფორმაციის გადაცემის ვალდებულების არსებობა/არარსებობის შეფასებისას გათვალისწინებულ უნდა იქნეს სადაზღვევო საქმიანობის მარეგულირებელი სპეციალური სამართლებრივი აქტები და დადგინდეს ამ აქტების საფუძველზე სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურისათვის ინფორმაციის მოძიებასა და დამუშავებაზე მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლები.
საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ სადავო შემთხვევაში სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის მიერ მოსარჩელეებისთვის ინფორმაცია მოთხოვნილ იქნა „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-5 მუხლის „ბ“ და „გ“ ქვეპუნქტების შესაბამისად, კანონით გათვალისწინებული მიზნითა და სამსახურისათვის კანონმდებლობით დაკისრებული მოვალეობების შესასრულებლად. რამდენადაც, სადაზღვევო საქმიანობაზე სახელმწიფო ზედამხედველობის განხორცილებას ითვალისწინებს „დაზღვევის შესახებ“ საქართველოს კანონის V თავი. აღნიშნული კანონის მე-19 მუხლის შესაბამისად, სადაზღვევო საქმიანობაზე სახელმწიფო ზედამხედველობას ახორციელებს სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახური. სამსახურის უფლებამოსილება განისაზღვრება ამ კანონით, ხოლო მის საქმიანობასთან დაკავშირებული სხვა საკითხები რეგულირდება სამსახურის დებულებით, რომელსაც ამტკიცებს საქართველოს მთავრობა. მე-20 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, ამ კანონის მიზნებისათვის სამსახურის ფუნქციებია: დაზღვევის სფეროში სახელმწიფო პოლიტიკის გატარება, სადაზღვევო ბაზრის ფინანსური სტაბილურობისათვის ხელის შეწყობა, საკუთარი კომპეტენციის ფარგლებში მომხმარებელთა უფლებების დაცვა, სადაზღვევო ორგანიზაციების ქმედობაუნარიანობისა და გადახდისუნარიანობის უზრუნველყოფა, კონკურენტუნარიანი გარემოს შექმნა, რისთვისაც იგი ახორციელებს სადაზღვევო საქმიანობის განზოგადებას, საკუთარი კომპეტენციის ფარგლებში ნორმატიული და მეთოდოლოგიური ბაზის შექმნას და მისი შესრულების კონტროლს, ახალი კანონპროექტებისა და სხვა პროექტების, ასევე არსებულებში ცვლილების შეტანის თაობაზე პროექტების შემუშავებას.
საქართველოს მთავრობის 2013 წლის 2 მაისის №102 დადგენილებით დამტკიცებული „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის დებულების“ პირველი მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად, საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახური (შემდგომში – ზედამხედველობის სამსახური) არის „დაზღვევის შესახებ“ საქართველოს კანონის საფუძველზე შექმნილი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი, რომელიც წარმოადგენს სახელმწიფოს მიერ განსაზღვრული სფეროს რეგულირების მიზნით შექმნილ, სპეციალური უფლებაუნარიანობის მქონე დამოუკიდებელ ორგანოს. ზედამხედველობის სამსახურის მიზნები და ფუნქციები გათვალისწინებულია ზემოაღნიშნული დებულების მე-2 მუხლით. ამასთან, სამსახურის მიზნებისა და ფუნქციების განხორციელების უზრუნველსაყოფად „დაზღვევის შესახებ“ საქართველოს კანონის 21-ე და დებულების მე-3 მუხლებით გათვალისწინებულია ზედამხედველობის სამსახურის უფლებამოსილებები, მათ შორის, „ბ“ ქვეპუნქტით ზედამხედველობის სამსახური თავისი მიზნებისა და ფუნქციების განხორციელების უზრუნველსაყოფად უფლებამოსილია ზედამხედველობა გაუწიოს მზღვეველის მიერ ნორმატიული და მეთოდოლოგიური დოკუმენტაციით გათვალისწინებული მოთხოვნების დაცვას და შეამოწმოს ისინი, ასევე შეამოწმოს ბუღალტრული აღრიცხვის დოკუმენტები, ფინანსური ანგარიშგების კომპონენტები და სხვა მასალები, რისთვისაც შეუძლია მზღვეველისაგან გამოითხოვოს და მიიღოს ნებისმიერი ინფორმაცია საკუთარი კომპეტენციის ფარგლებში. შესაბამისად, მაკონტროლებელი ორგანოს - სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურისათვის ნორმატიულ საფუძველზე დადგენილი საგამოძიებო და გაუფრთხილებელი ინსპექტირების უფლებამოსილება წარმოშობს სამსახურის მიერ მისი კომპეტენციის ფარგლებში მოთხოვნილი ინფორმაციის მზღვეველის მიერ გაცემის ვალდებულებას. აღნიშნული ვალდებულების არსებობას ასევე ადასტურებს „დაზღვევის შესახებ“ საქართველოს კანონის 29-ე მუხლის პირველი პუნქტის დათქმა, რომ დამზღვევის/დაზღვეულის/მოსარგებლის მიერ განხორციელებული სადაზღვევო ოპერაციისა და ტრანზაქციის (მათ შორის, გარიგების დადების მცდელობის შემთხვევაში) შესახებ ინფორმაცია შეიძლება მიეცეთ მხოლოდ თავად დამზღვევს/დაზღვეულს/მოსარგებლეს და მის წარმომადგენელს, სამსახურს – მისი კომპეტენციის ფარგლებში, საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებულ შემთხვევებში – საქართველოს ფინანსური მონიტორინგის სამსახურს, აგრეთვე საგადასახადო ორგანოს – „ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობასა და საქართველოს მთავრობას შორის საერთაშორისო საგადასახადო ვალდებულებების შესრულების გაუმჯობესების და უცხოური ანგარიშის საგადასახადო შესაბამისობის აქტის (FATCA) შესრულების მიზნით“ შეთანხმების საფუძველზე. აღნიშნული მუხლის მე-2 და მე-3 პუნქტები ითვალისწინებს სამსახურის თანამშრომლის მიერ მიღებული ინფორმაციის დაცვის ვალდებულებასა და ვალდებულების დარღვევის შემთხვევაში დამრღვევზე პასუხისმგებლობის დაკისრების შესაძლებლობას. ამდენად, პერსონალურ მონაცემთა დაცვის კანონით დადგენილ მონაცემთა უსაფრთხოებაზე მიღებულ ინფორმაციასთან მიმართებაში პასუხისმგებლობა გადადის მონაცემთა მიმღებზე - სსიპ საქართველოს დაზღვევის ზედამხედველობის სამსახურზე და მზღვეველს უფლება არ აქვს სამსახურს – მისი კომპეტენციის ფარგლებში მოთხოვნილი ინფორმაციის გაცემაზე უარი უთხრას „კანონით გათვალისწინებული საფუძველისა“ და „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის დაცვაზე მითითებით.
საკასაციო პალატა მიუთითებს, რომ „დაზღვევის შესახებ“ საქართველოს კანონში ცვლილების შეტანის თაობაზე“ (№354-IIს 20.03.2013წ.) საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის მე-5 პუნქტით დადგინდა, რომ საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის მიერ ახალი ნორმატიული აქტების გამოცემამდე დაზღვევის და საპენსიო სქემების ზედამხედველობის მარეგულირებელი საქართველოს ეროვნული ბანკის ნორმატიული აქტები ინარჩუნებს იურიდიულ ძალას. ამდენად, საკასაციო პალატა მნიშვნელოვნად მიიჩნევს სამსახურის 2016 წლის 4 თებერვლის №54, №56, №58 და 2016 წლის 11 თებერვლის №81, №83, №84 წერილებით გათვალისწინებული მოთხოვნის შესაბამისობის დადგენას სადავო პერიოდში მოქმედ, საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის უფროსის 2016 წლის 17 თებერვალის №11 ბრძანების მე-2 მუხლით ძალადაკარგულად გამოცხადებული „მზღვეველის საქმიანობის აღრიცხვის წესის“ დამტკიცების თაობაზე საქართველოს საფინანსო ზედამხედველობის სააგენტოს უფროსის 2009 წლის 15 მაისის N21 ბრძანებით დადგენილ მოთხოვნებთან. მითითებული ბრძანების პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით დამტკიცებული „მზღვეველის საქმიანობის აღრიცხვის წესის“ (დანართი N1) პირველი მუხლის თანახმად, მზღვეველის საქმიანობის აღრიცხვის წესის (შემდგომში წესი) მიზანია აღრიცხვას დაქვემდებარებული მზღვეველის ძირითად საქმიანობასთან დაკავშირებული მონაცემების განსაზღვრა და აღნიშნული მონაცემების სისტემატიზაცია. წესი განკუთვნილია საქართველოს ტერიტორიაზე მოქმედი მზღვეველებისათვის. ამ წესით განსაზღვრული აღრიცხვის მოთხოვნების დაცვა სავალდებულოა მზღვეველის მიერ საქმიანობის განხორციელების ყველა ეტაპზე. მე-3 მუხლით მზღვეველი ვალდებულია: შექმნას შიდა აღრიცხვის მონაცემთა ერთიანი ბაზა და შეიმუშავოს ანალიზური აღრიცხვის წარმოების სისტემა. მე-4, მე-5 და მე-6 მუხლებით დადგენილია მზღვეველის ვალდებულება მონაცემთა ბაზაში ინფორმაციის განახლების, შენახვის, ფორმების მომზადების წესის, ფორმების მომზადების ვადისა და მაკონტროლებელი ორგანოსათვის წარდგენაზე. მე-7 მუხლის პირველი პუნქტი ითვალისწინებს უფლებამოსილი ორგანოს მიერ მზღვეველებისაგან ამ წესით განსაზღვრული ფორმების წარდგენის მოთხოვნის შესაძლებლობას. იმავე მუხლის მე-2 პუნქტით მზღვეველის მიერ ამ წესით გათვალისწინებული მოთხოვნების დადგენილ ვადებში შეუსრულებლობის შემთხვევაში უფლებამოსილი ორგანო გამოიყენებს საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებულ სანქციებს.
სადავო შემთხვევაში სამსახურის მიერ 2016 წლის 4 თებერვლის №54, №56, №58 და 2016 წლის 11 თებერვლის №81, №83, №84 წერილებით გათვალისწინებული ინფორმაციის (2016 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით მათდამი დაქვემდებარებულ კომპანიაში დაზღვეული პირების (ჯანმრთელობის დაზღვევით მოსარგებლე) შესახებ - დაზღვეულის სახელი, გვარი, დაბადების თარიღი, პირადი ნომერი, მზღვეველი და სადაზღვევო პერიოდი) მოთხოვნა შეესაბამებოდა „მზღვეველის საქმიანობის აღრიცხვის წესის“ დამტკიცების თაობაზე საქართველოს საფინანსო ზედამხედველობის სააგენტოს უფროსის 2009 წლის 15 მაისის N21 ბრძანების პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტით დამტკიცებული „ინფორმაცია სადაზღვევო პოლისების შესახებ“ (დანართი N2) გათვალისწინებულ მოთხოვნებს. აღნიშნულიდან გამომდინარე, სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის მიერ მისი კომპეტენციის ფარგლებში ინფორმაციის მოთხოვნა არ საჭიროებს დამატებით დასაბუთებას. რამდენადაც, მაკონტროლებელი ორგანოს მიერ მისი კომპეტენციის ფარგლებში ინფორმაციის მოთხოვნისა და მიღებული მონაცემების დამუშავების უფლებამოსილება გათვალისწინებულია კანონით და მონაცემთა დამუშავება საჭიროა მონაცემთა დამმუშავებლის - სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის მიერ მისთვის კანონმდებლობით დაკისრებული მოვალეობების შესასრულებლად.
საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 601 მუხლის პირველი ნაწილით განსაზღვრულია თუ რა შემთხვევაში შეიძლება ჩაითვალოს ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი ბათილად. აღნიშნული მუხლის თანახმად, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი ბათილია, თუ იგი ეწინააღმდეგება კანონს ან არსებითად დარღვეულია მისი მომზადების ან გამოცემის კანონმდებლობით დადგენილი სხვა მოთხოვნები. სასამართლო მიიჩნევს, რომ მოცემულ შემთხვევაში ადგილი არა აქვს საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 601 მუხლით გათვალისწინებული კანონის დარღვევას, გასაჩივრებულ ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტებში ასახული კონკრეტული ურთიერთობის მოწესრიგება შეესაბამება მისი გამოცემის სამართლებრივ საფუძვლებს, „მზღვეველის მიმართ ფულადი ჯარიმის განსაზღვრის, დაკისრებისა და აღსრულების წესის დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის უფროსის 2015 წლის 17 მარტის №02 ბრძანებით გათვალისწინებულ მოთხოვნებს და წინააღმდეგობაში არ მოდის მოცემული ურთიერთობის მარეგულირებელ სამართლებრივ ნორმებთან. სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები მიღებულია საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე ყველა გარემოებების გამოკვლევის საფუძველზე. შესაბამისად, არ არსებობს, მოსარჩელეების არგუმენტების გაზიარებისა და გასაჩივრებული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობის როგორც სამართლებრივი, ისე ფაქტობრივი საფუძველი.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 53-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, იმ მხარის მიერ გაღებული ხარჯების გადახდა, რომლის სასარგებლოდაც იქნა გამოტანილი გადაწყვეტილება, ეკისრება მეორე მხარეს, თუნდაც ეს მხარე განთავისუფლებული იყოს სახელმწიფო ბიუჯეტში სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან. ამავე მუხლის მე-2 და მე-3 ნაწილების მიხედვით კი, ამ მუხლში აღნიშნული წესები შეეხება აგრეთვე სასამართლო ხარჯების განაწილებას, რომლებიც გასწიეს მხარეებმა საქმის სააპელაციო და საკასაციო ინსტანციებში წარმოებისას. თუ სააპელაციო ან საკასაციო სასამართლო შეცვლის გადაწყვეტილებას ან გამოიტანს ახალ გადაწყვეტილებას, შესაბამისად, იგი შეცვლის სასამართლო ხარჯების განაწილებასაც.
განსახილველ შემთხვევაში, სს „სადაზღვევო კომპანია …“, სს „სადაზღვევო კომპანია ჯ…“ და სს „ი…“ კასატორ სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურს უნდა აუნაზღაუროს სააპელაციო და საკასაციო ინსტანციის სასამართლოებში გადახდილი სახელმწიფო ბაჟი - 450 ლარი.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 411-ე, 53-ე მუხლებით და

გ ა დ ა წ ყ ვ ი ტ ა:

1. სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის საკასაციო საჩივრი დაკმაყოფილდეს;
2. გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2018 წლის 25 იანვრის განჩინება და მიღებულ იქნეს ახალი გადაწყვეტილება;
3. სს „სადაზღვევო კომპანია ...“, სს „სადაზღვევო კომპანია ჯ...“ და სს „ი...“ სარჩელი არ დაკმაყოფილდეს;
4. მოსარჩელეებს: სს „სადაზღვევო კომპანია ...“, სს „სადაზღვევო კომპანია ჯ...“ და სს „ი...“ სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახურის სასარგებლოდ დაეკისროთ ამ უკანასკნელის მიერ სააპელაციო და საკასაციო ინსტანციის სასამართლოებში გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის - (150+300) 450 ლარის ანაზღაურება;
5. საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საბოლოოა და არ საჩივრდება.



თავმჯდომარე ვ. როინიშვილი



მოსამართლეები: მ. ვაჩაძე



ნ. სხირტლაძე