#ბს-1243(2კ-19) 30 ნოემბერი, 2020 წელი
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატამ
შემდეგი შემადგენლობით:

თავმჯდომარე მაია ვაჩაძე (მომხსენებელი)
მოსამართლეები: ნუგზარ სხირტლაძე
ალექსანდრე წულაძე

საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლისა და 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის საფუძველზე, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 408-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, ზეპირი განხილვის გარეშე, შეამოწმა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და დ. თ-ის საკასაციო საჩივრების დასაშვებობის საფუძვლების არსებობა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 17 ივლისის გადაწყვეტილებისა და ამავე სასამართლოს 2019 წლის 3 ივლისის საოქმო განჩინების გაუქმების თაობაზე.

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :

2017 წლის 20 ოქტომბერს დ. თ-მა სასარჩელო განცხადებით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას მოპასუხის - საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიმართ.
მოსარჩელის განმარტებით, 2017 წლის 3 ოქტომბერს 23:52 საათზე იგი იმყოფებოდა ...ის ქუჩის N...-ში მდებარე ...-ის აფთიაქში. აფთიაქიდან გამოსვლისთანავე, მას დახვდა პოლიციის ორი მუშაკი, რომელთა მხრიდანაც მის მიმართ ადგილი ჰქონდა შემდეგ მოთხოვნებს: 1. პირადობის მოწმობის წარდგენა; 2. ჯიბეებიდან ყველა ნივთის ამოლაგება; 3. ზურგჩანთის გახსნა და მისი დათვალიერება.
მოსარჩელის მითითებით, მან პოლიციელებს აღნიშნული მოთხოვნების შესრულებაზე უარი განუცხადა და მოსთხოვა მათ, დაესახელებინათ სამართლებრივი საფუძველი და მოტივი, რის საფუძველზეც იგი პოლიციელების მხრიდან იქნა შეყოვნებული. ამავდროულად, პოლიციის ერთ-ერთი მუშაკი ცდილობდა ტელეფონის აპარატით მისთვის ფოტოს გადაღებას, რისი საშუალებაც მას მოსარჩელემ არ მისცა და მიუთითა „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის დარღვევაზე.
მოსარჩელის განმარტებით, პოლიციელების მიერ არ ყოფილა დასახელებული მისი გაჩერების სათანადო საფუძველი. აღნიშნულთან დაკავშირებით, 10 წუთის ინტერვალში, მან დარეკა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს გენერალური ინსპექციის ცხელი ხაზის ნომერზე - 126. აღნიშნული ზარის განხორციელების შემდგომ, ადგილზე გამოცხადდა დიდუბე-ჩუღურეთის პოლიციის I სამმართველოს უფროსის მოადგილე, რის შედეგადაც იგი გადაყვანილ იქნა ამავე პოლიციის განყოფილებაში, სადაც მის მიმართ შედგენილ იქნა სრულიად ყალბი იდენტიფიკაციის ოქმი. მოსარჩელის მითითებით, მას არ მისცემია ოქმში საკუთარი მოსაზრების დაფიქსირების შესაძლებლობა, არ მისცემია ასევე სახალხო დამცველთან ან ნათესავთან/ახლობელთან სატელეფონო ზარის განხორციელების საშუალება. მოსარჩელის განმარტებით, მთელი ამ დროის მანძილზე, მას თავისუფლება სრულიად უკანონოდ და უსაფუძვლოდ ჰქონდა აღკვეთილი.
მოსარჩელის მითითებით, მოპასუხის თანამშრომელთა მხრიდან მას 93 წუთის მანძილზე, კერძოდ, 2017 წლის 3 ოქტომბრის 23:52 საათიდან 2017 წლის 4 ოქტომბრის 01:25 საათამდე უკანონოდ აღეკვეთა თავისუფლება.
ამდენად, მოსარჩელემ საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსათვის დ. თ-ის სასარგებლოდ მორალური ზიანის 3 000 ლარის ოდენობით ანაზღაურების დაკისრება მოითხოვა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2019 წლის 22 თებერვლის გადაწყვეტილებით დ. თ-ის სარჩელი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს დ. თ-ის სასარგებლოდ დაეკისრა მორალური ზიანის ანაზღაურება 200 (ორასი) ლარის ოდენობით; საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს დ. თ-ის სასარგებლოდ დაეკისრა სასამართლოსგარეშე ხარჯის ანაზღაურება 24 (ოცდაოთხი) ლარის ოდენობით; დანარჩენ ნაწილში სარჩელი არ დაკმაყოფილდა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2019 წლის 22 თებერვლის გადაწყვეტილება სარჩელის დაკმაყოფილების ნაწილში სააპელაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ, რომელმაც გასაჩივრებულ ნაწილში გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა მოითხოვა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 17 ივლისის გადაწყვეტილებით საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; გაუქმდა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2019 წლის 22 თებერვლის გადაწყვეტილება და მიღებულ იქნა ახალი გადაწყვეტილება; დ. თ-ის სარჩელი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს დ. თ-ის სასარგებლოდ დაეკისრა მორალური ზიანის ანაზღაურება 200 (ორასი) ლარის ოდენობით; საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს დ. თ-ის სასარგებლოდ დაეკისრა სასამართლოსგარეშე ხარჯის ანაზღაურება 24 (ოცდაოთხი) ლარის ოდენობით; დანარჩენ ნაწილში სარჩელი არ დაკმაყოფილდა.
სააპელაციო სასამართლომ განსახილველ საქმეზე გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილება შედეგობრივი თვალსაზრისით, თუმცა არ დაეთანხმა სამოტივაციო ნაწილში განვითარებულ მსჯელობას და მის საფუძველზე საკითხის გადაწყვეტას. მოცემულ შემთხვევაში, სააპელაციო პალატამ განმარტა, რომ სამოტივაციო ნაწილის შეცვლით იღებდა არსებითად ახალ გადაწყვეტილებას, რომელიც შედეგობრივი თავლსაზრისით ემთხვეოდა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებას.
უპირველესყოვლისა, სააპელაციო პალატამ იმსჯელა პოლიციის თანამშრომლების მიერ განხორციელებული ქმედების - შეჩერების კანონიერებაზე და ყურადღება გაამახვილა „პოლიციის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-19 მუხლზე, სადაც მითითებულია სხვადასხვა საპოლიციო ღონისძიებები. ამავე მუხლის მე-3 პუნქტის მიხედვით, პირს უნდა განემარტოს საპოლიციო ღონისძიების განხორციელების საფუძველი, თუ ეს ხელს არ შეუშლის პოლიციას, შეასრულოს ამ კანონით დაკისრებული ფუნქციები. ამ მუხლის მე-2 პუნქტით გათვალისწინებული გამოკითხვის შემთხვევაში პირს ამ ღონისძიების განხორციელებამდე უნდა განემარტოს, რომ მასში მონაწილეობა ნებაყოფლობითია.
სააპელაციო პალატამ იქვე მიუთითა, რომ შეჩერების საფუძვლები დეტალურად არის მითითებული ამავე კანონის მე-18 მუხლის პირველი პუნქტში. კერძოდ, პოლიცია საზოგადოებრივი უსაფრთხოებისა და მართლწესრიგის საფრთხის თავიდან აცილების ან მათი დარღვევის აღკვეთის მიზნით თავისი კომპეტენციის ფარგლებში ახორციელებს შემდეგ პრევენციულ ღონისძიებებს: ა) პირის გამოკითხვა; ბ) პირის იდენტიფიკაცია; გ) პირის მოწვევა; დ) ზედაპირული შემოწმება და დათვალიერება; ე) სპეციალური შემოწმება და დათვალიერება; ვ) სპეციალური საპოლიციო კონტროლი; ზ) ადგილის დატოვების მოთხოვნა და კონკრეტულ ტერიტორიაზე შესვლის აკრძალვა; თ) პირის ან სატრანსპორტო საშუალების გადაადგილების ან ნივთის ფაქტობრივი ფლობის შეზღუდვა; ი) ავტომატური ფოტოტექნიკის (რადარის) და ვიდეოტექნიკის გამოყენება; კ) ტექნიკური საშუალებების შექმნა და გამოყენება; ლ) ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიებების განხორციელება.
ზემოთმითითებული კანონის მიზნებიდან გამომდინარე, სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ ზედაპირული შემოწმება, დათვალიერება და გამოკითხვა თავსდებოდა კანონში მითითებულ საპოლიციო ღონისძიებებში. პოლიციის თანამშრომლისათვის ეჭვის გაჩენის შემთხვევაში, მით უფრო იმ პირობებში, როდესაც პირის შეჩერების მომენტში განიმარტა შეჩერების ძირითადი საფუძველი, მხოლოდ ის ფაქტი, რომ პოლიციის თანამშრომელმა ვერ მიუთითა სამართლებრივი საფუძველი და ვერ დაასახელა კონკრეტული მუხლის კონკრეტული პუნქტი, პალატის მოსაზრებით, არ შეიძლებოდა გამხდარიყო პირის შეჩერების უკანონოდ ცნობის საფუძველი.
სააპელაციო სასამართლომ განმარტა, რომ შესაძლო დანაშაულთან დაკავშირებული გარემოებების შეფასებას, შეჩერებას ან ზედაპირული შემოწმების გადაწყვეტილებას, პოლიციელს საკუთარი ინტუიცია, გამოცდილება და სამართლებრივი ნორმები კარნახობს. ეს გადაწყვეტილება პოლიციელის ინდივიდუალურ გამოცდილებას, მის ცოდნას ეფუძნება. შესაბამისად, სავარაუდო დანაშაულის ჩადენასთან დაკავშირებული ეჭვის წარმოშობა დაკავშირებულია ობიექტური გარემოებების სუბიექტურ შეფასებასთან. გონივრული ეჭვის მტკიცებულებითი სტანდარტი წარმოადგენს დასაბუთებული ვარაუდის წინა საფეხურს. გონივრული ეჭვის საფუძველზე, სახეზე არის მხოლოდ ეჭვი.
სააპელაციო სასამართლომ განმარტა, რომ იმ პირობებში, როდესაც პოლიციელს საეჭვო ქმედებებიდან გამომდინარე უჩნდება ეჭვი, რომ პიროვნებამ შეიძლება სამართალდარღვევა ან დანაშაული ჩაიდინოს, ეს არის პოლიციელის სუბიექტური შეფასება და საზოგადოება უნდა ენდოს მის სუბიექტურ შეფასებას, სანამ არ დამტკიცდება საწინააღმდეგო, კერძოდ, სანამ არ დამტკიცდება, რომ პოლიციელი მოქმედებდა კანონის ფარგლების გადაცილებით. უფრო კონრეტულად, პოლიციელთა განმარტებით, შეჩერების საფუძველი გახდა ის, რომ მოქალაქე (რომელიც შემდგომში დ. თ-ი აღმოჩნდა) ღამის საათებში (23:53 საათი), სწრაფი ნაბიჯით კვეთდა ქუჩას, გადადიოდა ტრუტუარიდან ტროტუარზე და იყურებოდა მაღაზიების ვიტრინებში.
აღნიშნული მსჯელობიდან გამომდინარე, პალატამ მიიჩნია, რომ შსს ქ. თბილისის პოლიციის დეპარტამენტის დიდუბე-ჩუღურეთის სამმართველოს პირველი განყოფილების უბნის უფროსი ინსპექტორ-გამომძიებლისა და ამავე განყოფილების უბნის ინსპექტორ-გამომძიებლის მიერ 2017 წლის 3 ოქტომბერს 23:53 წუთზე, ...ის ...ში, ...ისა და ....ს ქუჩების კვეთაზე, ...ის ქუჩა N...-ში მდებარე ...-ს აფთიაქთან დ. თ-ის შეჩერება და ზედაპირული გადამოწმება განხორციელდა კანონიერად. ამდენად, ნათელი იყო შეჩერებისა და ზედაპირული გადამოწმების ლეგიტიმურობა.
სააპელაციო პალატამ საქმეში არსებული თითოეული ფაქტის დეტალურად შესწავლის შედეგად, პოლიციის თანამშრომელთა მიერ განხორციელებულ ქმედებებში კანონის დარღვევად მიიჩნია შემდეგი ქმედებები: ცენტრალურ საინფორმაციო ბანკში პირის მონაცემთა დამუშავება და პირის შეჩერების (მათ შორის, პოლიციის განყოფილებაში დაყოვნების) – 30-წუთიანი ვადის დარღვევა.
სააპელაციო სასამართლომ განსაკუთრებული ყურადღება გაამახვილა იმ ფაქტობრივ გარემოებაზე, რომ დ. თ-ის შესახებ პირადი მონაცემების გადამოწმება საინფორმაციო ბანკში განხორციელდა მას შემდეგ, რაც ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ დასრულდა ყველა პრევენციული ღონისძიება, დადგინდა მისი ვინაობა და მან დატოვა პოლიციის განყოფილება.
იმ ფაქტობრივი გარემოების გათვალისწინებით, რომ სამინისტროს მიერ დასრულებული იყო ყველა პრევენციული ღონისძიება, ხოლო განმცხადებელი აღარ იმყოფებოდა განყოფილებაში, სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიერ 2017 წლის 4 ოქტომბერს 01:54:30 საათზე დ. თ-ის მონაცემების ცენტრალურ საინფორმაციო ბანკში წვდომის გზით დამუშავება განხორციელდა შესაბამისი სამართლებრივი საფუძვლის გარეშე. რაც შეეხება ადმინისტრაციული ორგანოს იმ განმარტებას, რომ დადგენილი პრაქტიკით, დამატებითი გადამოწმება განპირობებული იყო მათ მიერ განხორციელებული საპოლიციო ღონისძიებების კანონიერებაში უშუალო ხელმძღავნელის დარწმუნების მიზნით, პალატის მოსაზრებით, აღნიშნული პოზიცია არ ეფუძნებოდა სამართლის ნორმებს და წარმოადგენდა მხოლოდ დამკვიდრებული არაჯანსაღი პრაქტიკის შედეგს.
სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ იმ პირობებში, როდესაც პოლიციამ შეასრულა სამსახურეობრივი მოვალეობა, განხორციელდა ადრესატის ზუსტი იდენტიფიცირება, შედგა პირის იდენტიფიკაციის შესახებ ოქმი, სამინისტროს მიერ შედგა პრევენციული ღონისძიების ამსახველი სამი ოქმი, რომლებშიც მონაცემთა სუბიექტის შესახებ მითითებული იყო იდენტური დემოგრაფიული მონაცემები და სამინისტროს მიერ დასრულებული იყო ყველა პრევენციული ღონისძიება და თან განმცხადებელი აღარ იმყოფებოდა განყოფილებაში, ცალსახად, დაუსაბუთებელი იყო ადმინისტრაციული ორგანოს პოზიცია, თუ რამ განაპირობა დასრულებულ და ხელმოწერილ ოქმებში ასახული მონაცემების სიზუსტეში ეჭვის შეტანა, ხოლო აღნიშნულის საფუძვლად ხელმძღვანელი პირის დარწმუნებაზე აპელირება პალატამ ყოველგვარ სამართლებრივ საფუძველს მოკლებულად მიიჩნია.
რაც შეეხება ერთ-ერთ სადავო გარემოებას, კანონით დადგენილი 30-წუთიანი ვადის დარღვევას, აღნიშნულთან დაკავშირებით პალატამ მეტი სიცხადისთვის ზუსტი ქრონოლოგიით მიუთითა მოვლენებზე და აღნიშნა, რომ პერიოდის სრული დაანგარიშების შედეგად, შეჩერების მომენტიდან შსს ქ. თბილისის პოლიციის დეპარტამენტის დიდუბე-ჩუღურეთის სამმართველოს პირველ განყოფილებაში დაყოვნებამდე განვლო 107 წუთმა, რაც სააპელაციო პალატის მოსაზრებით, არღვევდა „პოლიციის შესახებ“ საქართველოს კანონის 22-ე მუხლის მე-8 პუნქტის იმპერატიულ დათქმას, სადაც მითითებულია, რომ პირის შეჩერების ვადა არ უნდა აღემატებოდეს შეჩერების მომენტიდან 30 წუთს. სააპელაციო პალატის მოსაზრებით, მართალია კანონში მითითებული ტერმინი „შეჩერება“ არის უფრო ლოკალური ტერმინი, თუმცა ადამიანის უფლებების სამართლიანად განმარტების მიზნებისათვის, აღნიშნულ ვადაში უნდა განხორციელებულიყო პირის შეჩერებასთან დაკავშირებული ყველა პროცედურა. შესაბამისად, კანონით დადგენილი 30-წუთიანი დროის ორჯერ და მეტჯერ გადაცილება, პალატამ ცალსახად კანონის დარღვევად მიიჩნია.
შეჯამების თვალსაზრისით, პალატამ განმარტა, რომ პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილება - მოპასუხე შინაგან საქმეთა სამინისტროსათვის 200 ლარის ანაზღაურების დაკისრების თაობაზე გაზიარებულ იქნა შედეგობრივი თვალსაზრისით. პირველი ინსტანციის სასამართლოს მსჯელობისაგან განსხვავებით, პალატამ პოლიციის თანამშრომლების მიერ განხორციელებული ქმედებები - შეჩერება, ზედაპირული გადამოწმება და ფოტო გადაღება მიიჩნია კანონიერად. რაც შეეხება დ. თ-ის პირადი მონაცემების სანფორმაციო ბანკში გადამოწმებასა და 30-წუთიანი ვადის დარღვევას, სააპელაციო სასამართლოს მიერ სწორედ აღნიშნული ქმედებები იქნა მიჩნეული კანონის დარღვევად.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 17 ივლისის გადაწყვეტილება სარჩელის დაკმაყოფილების ნაწილში საკასაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ, რომელმაც გასაჩივრებულ ნაწილში გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა მოითხოვა.
კასატორის განმარტებით, გასაჩივრებულმა გადაწყვეტილებამ პოლიციელებს კონკრეტული საპოლიციო ღონისძიებებისათვის განუსაზღვრა ვადა, რაც სამინისტროს მოსაზრებით, საპოლიციო სისტემისათვის, საქმიანობის ეფექტურად განხორციელების კუთხით, დაბრკოლებას წარმოადგენს.
კასატორის მითითებით, მოსარჩელე როგორც პირველი ინსტანციის სასამართლოში, აგრეთვე, სააპელაციო სასამართლოში ზიანის ანაზღაურებას მისი გადაადგილების უფლებაში ჩარევის გამო ითხოვდა. შესაბამისად, სამინისტროსათვის ზიანის ანაზღაურების დაკისრება პერსონალური მონაცემების უკანონოდ დამუშავების გამო, კასატორს გაუმართლებლად მიაჩნია. კასატორის განმარტებით, სასამართლომ დაუსაბუთებლად არ გაიზიარა მოპასუხის მითითება იმის თაობაზე, რომ სამინისტროს მიერ პერსონალური მონაცემები მოგვიანებით მხოლოდ შედგენილი ოქმების სიზუსტის დადგენის მიზნით იქნა დამუშავებული. კასატორის მითითებით, სამინისტროს პოზიციას ამყარებდა, ასევე, ის გარემოება, რომ დ. თ-ის შესახებ ინფორმაცია დამუშავდა სუბორდინაციის პრინციპის შესაბამისად, ოქმის შემდგენი პირის ზემდგომი თანამდებობის პირების ხელმძღვანელების მიერ. ამდენად, სამინისტრო მიიჩნევს, რომ ცალსახად დადგენილი ფაქტობრივი გარემოების ფონზე, პერსონალური მონაცემების დამუშავება შეესაბამებოდა კანონის მოთხოვნებს, ხოლო ის ფაქტი, რომ მონაცემების რამდენჯერმე გადამოწმება ემსახურებოდა სისტემაშივე საქმიანობის სრულყოფას, გამორიცხავდა ზიანის დაკისრების საფუძვლებს.
ამასთან, კასატორი მიუთითებს საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის მე-18 მუხლზე და განმარტავს, რომ ხსენებული მუხლი მორალური ზიანის დაკისრებისათვის იმპერატიულად ადგენს ბრალეული ხელყოფის აუცილებლობას, რაც, სამინისტროს მოსაზრებით, მოცემულ საქმეზე არ არსებობს. პირიქით, დადგენილია, რომ მოსარჩელის მონაცემების გადამოწმება განხორციელდა მხოლოდ საპოლიციო ღონისძიებების განხორციელების მოტივით. ამდენად, კასატორი მიიჩნევს, რომ გადაწყვეტილებაში მითითებული საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის მე-18 მუხლი განსახილველ დავასთან მიმართებით ვერ ქმნის ზიანის დაკისრების სამართლებრივ საფუძველს.
კასატორი ასევე ყურადღებას ამახვილებს ზიანის დაკისრების მეორე საფუძველზე, კერძოდ, ზედაპირული შემოწმების ხანგრძლივობაზე. „პოლიციის შესახებ“ საქართველოს კანონის 22-ე მუხლის მე-8 პუნქტის შესაბამისად, პირის შეჩერების ვადა არ უნდა აღემატებოდეს შეჩერების მომენტიდან 30 წუთს. კასატორის განმარტებით, ზემოაღნიშნული ჩანაწერი გულისხმობს მხოლოდ ზედაპირული შემოწმების ხანგრძლივობას, თუმცა იგი გასაჩივრებული გადაწყვეტილებით იმგვარად იქნა განმარტებული, რომ მოქალაქის შეჩერების მომენტიდან მის მიერ განყოფილების დატოვების მომენტამდე დროის ხანგრძლივობა არ უნდა აღემატებოდეს 30 წუთს, რაც როგორც პრაქტიკული, ასევე, სამართლებრივი თვალსაზრისით დაუსაბუთებელია. კასატორის მოსაზრებით, მოხმობილი დანაწესის ნორმატიული შინაარსი განსაზღვრავს მხოლოდ საპოლიციო ღონისძიების ერთი სახისათვის - ზედაპირული შემოწმებისათვის ვადის დაწესებას 30 წუთის ხანგრძლივობით და ეს ვადა მხოლოდ აღნიშნულ ღონისძიებას ეხმიანება. შესაბამისად, იგი არ შეიძლება გავრცელდეს სხვა ღონისძიებებზე, რომელიც შესაძლებელია საჭირო გახდეს საპოლიციო საქმიანობის დროს. კასატორი მიიჩნევს, რომ გასაჩივრებული გადაწყვეტილების ძალაში დატოვების შემთხვევაში, საპოლიციო ღონისძიებების ხანგრძლივობასთან დაკავშირებით დადგინდება არასწორი პრაქტიკა, რითიც, შესაძლებელია, საფრთხე შეექმნას საჯარო ინტერესს.
კასატორი ასევე ყურადღებას ამახვილებს სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრებაზე სამინისტროს ნორმატიული ბაზით „ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის მოთხოვნების დარღვევასთან დაკავშირებით, კერძოდ, საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის 2012 წლის 24 აგვისტოს #709 ბრძანების ძალადაკარგულობის საკითხზე და განმარტავს, რომ „საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს დებულების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2013 წლის 13 დეკემბრის #337 დადგენილების მე-2 მუხლის შესაბამისად, ამ დადგენილების ამოქმედებამდე გამოცემული საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის ბრძანებები, რომლებიც ეწინააღმდეგება ამ დადგენილებას, ინარჩუნებენ იურიდიულ ძალას შესაბამისი სამართლებრივი აქტების ამოქმედებამდე. კასატორის მოსაზრებით, აღნიშნული ჩანაწერი ასევე შეეხება საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის 2012 წლის 24 აგვისტოს #709 ბრძანებას, რის გამოც იგი მოქმედად უნდა ჩაითვალოს.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 17 ივლისის გადაწყვეტილება საკასაციო წესით გაასაჩივრა დ. თ-მა, რომელმაც გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღება მოითხოვა, რომლითაც გაზიარებულ იქნება თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2019 წლის 22 თებერვლის გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილი. კასატორმა ასევე იმ საოქმო განჩინების გაუქმება მოითხოვა, რომლითაც მისი შუამდგომლობა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს თანამდებობის პირის დაჯარიმების თაობაზე არ იქნა დაკმაყოფილებული. ამასთან, კასატორმა წარმოდგენილი საკასაციო საჩივრით საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-19 მუხლის მე-5 ნაწილის თანახმად, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს შესაბამისი თანამდებობის პირის 200 ლარით დაჯარიმების თაობაზე იშუამდგომლა.
კასატორის მითითებით, მიუხედავად იმისა, რომ სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება შედეგობრივად პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილებას ემთხვევა, გასაჩივრებული გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილი მისთვის სამართლებრივად მიუღებელია.
კასატორის განმარტებით, სააპელაციო სასამართლო გასაჩივრებულ გადაწყვეტილებაში მოხმობილი მსჯელობით ფაქტობრივად უშვებს, რომ პოლიციელის მოქმედება, რომელიც ეფუძნება მის ეჭვს, ინტუიციასა და პიროვნულ გამოცდილებას, შესაძლოა, გამოსადეგი იყოს სამართლებრივი ბოჭვის გარეშეც. კასატორის მოსაზრებით, ეს არის საგანგაშო პრეცენდენტი, რომელიც საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს თანამშრომლებს აძლევს საშუალებას, ნებისმიერი მოქალაქე საკუთარი შეხედულებისამებრ გააჩეროს.
კასატორის მითითებით, გამომდინარე იქიდან, რომ საზოგადოებას პოლიციელის მიმართ ნდობა მოეთხოვება, საზოგადოების თითოეული წევრი უნდა იყოს დარწმუნებული, რომ პოლიციელი არ მოქმედებს თვითნებურად, არამედ მან იცის კანონი და შეუძლია მიუთითოს „პოლიციის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებულ საფუძვლებზე.
კასატორი აღნიშნავს, რომ მის შეჩერებასთან დაკავშირებით, თავად შინაგან საქმეთა სამინისტრომ მიუთითა ორი ურთიერთგანსხვავებული საფუძველი, კერძოდ, თავდაპირველად, აღნიშნა, რომ მოსარჩელე შეჩერებულ იქნა „პოლიციის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის (არსებობს საკმარისი საფუძველი ვარაუდისათვის, რომ პირმა ჩაიდინა სამართალდარღვევა ან ჩაიდენს მას) საფუძველზე, ხოლო შემდგომ კი სამინისტრომ მიუთითა ამავე კანონის 22-ე მუხლის მე-2 პუნქტზე (არსებობს საკმარისი საფუძველი ვარაუდისთვის, რომ პირს თან აქვს ნივთი, რომლის გადატანა შეზღუდულია ან რომელიც საფრთხეს უქმნის მის ან სხვის სიცოცხლესა და ჯანმრთელობას).
კასატორის განმარტებით, შინაგან საქმეთა სამინისტროს თანამშრომლების მხრიდან ვერ დასახელდა ვერც ერთი სამართლებრივად ღირსი მიზეზი, რამაც მის მიმართ საფუძვლიანი ეჭვი წარმოშვა. უფრო მეტიც, პოლიციელები იდგნენ ...-ს აფთიაქთან, რა დროსაც მან გადაკვეთა ქუჩა იმისათვის, რომ შესულიყო მითითებულ აფთიაქში. კასატორისათვის გაუგებარია, როგორ შეიძლება პოტენციური დამნაშავე თავადვე მიდიოდეს პოლიციასთან.
ამასთან, კასატორი მიუთითებს, რომ შინაგან საქმეთა სამინისტროს განმარტებით, მისი შეჩერება და ზედაპირული გადამოწმება განხორციელდა „პოლიციის შესახებ“ საქართველოს კანონის 22-ე მუხლის მე-2 პუნქტის საფუძველზე (არსებობს საკმარისი საფუძველი ვარაუდისთვის, რომ პირს თან აქვს ნივთი, რომლის გადატანა შეზღუდულია ან რომელიც საფრთხეს უქმნის მის ან სხვის სიცოცხლესა და ჯანმრთელობას). კასატორი ყურადღებას ამახვილებს ...-ის აფთიაქის გარე სათვალთვალო კამერის ჩანაწერებზე და აღნიშნავს, რომ იგი მოძრაობდა ზურგჩანთით, რისი გათვალისწინებითაც, მას შეეძლო ზემოაღნიშნულ ნორმაში მოხმობილი ნივთი ჩანთაში ჩაემალა. კასატორი მიუთითებს, რომ მისი მხრიდან დანაშაულებრივი ნივთის დამალვის შემთხვევაშიც კი, აგრეთვე, იმ შემთხვევაში, თუკი იგი იმყოფებოდა დანაშაულის ჩადენისათვის მზადების პროცესში, პოლიციელთა მხრიდან ზედაპირული გადამოწმებით მაინც ვერ იქნებოდა დანაშაული არიდებული, რამდენადაც მათ ჩანთა არ გაუჩხრიკავთ.
რაც შეეხება ფოტოგადაღებას, აღნიშნული საკითხი შეისწავლა პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის აპარატმა, მიიღო გადაწყვეტილება და დაადგინა, რომ პოლიციელები მოქმედებდნენ არამართლზომიერად. ხსენებული გადაწყვეტილება შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიერ არ გასაჩივრებულა და იგი შესულია კანონიერ ძალაში. შესაბამისად, კასატორი მიიჩნევს, რომ აღნიშნული არ წარმოადგენდა სააპელაციო პალატის შეფასების საგანს.
კასატორის განმარტებით, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს დღემდე არ აღუსრულებია 2017 წლის 23 ოქტომბრის განჩინება მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის შესახებ, რომლის სარეზოლუციო ნაწილის მე-3 პუნქტის თანახმად, გამოთხოვილ იქნა ქ. თბილისის დიდუბე-ჩუღურეთის პოლიციის I სამმართველოდან (მისამართი: ქ. თბილისი, ...ის ... ...კვ, კორპუსი N...) ყველა შიდა და გარე სათვალთვალო ვიდეო-კამერების ჩანაწერი 2017 წლის 4 ოქტომბრის 00:15-01:29 საათის პერიოდში. მოპასუხემ თავიდან წარადგინა რამდენიმე დისკი, რომლებიც არ იხსნებოდა, ხოლო მას შემდგომ, რაც სასამართლომ განმეორებით მოითხოვა დისკების წარდგენა, სამინისტრომ განაცხადა, რომ მოსარჩელისათვის მნიშვნელოვანი ვიდეო აღარ მოიპოვებოდა, რადგანაც იგი წაშლილი იყო.
კასატორი აღნიშნავს, რომ აუცილებელია, პოლიციელს გააჩნდეს საკუთარი საქმიანობის მარეგულირებელი კანონმდებლობის ცოდნა, რამდენადაც მას უნდა შეეძლოს მოქალაქეს აუხსნას, თუ რა მიზეზით იქნა იგი შეჩერებული. კასატორის განმარტებით, საქართველოს პარლამენტის მიერ „პოლიციის შესახებ“ საქართველოს კანონის ახალი რედაქციის მიღების დროს, განმარტებით ბარათში მითითებულ იქნა, რომ „პოლიციას უნდა ჰქონდეს მკაცრად გაწერილი სახელმძღვანელო პრინციპები, რომელიც საპოლიციო ღონისძიების განხორციელებისას განუხრელად უნდა იქნას დაცული“. ამავე განმარტებით ბარათში განიმარტა, რომ „პირის გამოკითხვის დროს, შესაძლოა გარკვეული შეკითხვები გაჩნდეს პერსონალური მონაცემების მოთხოვნასთან დაკავშირებით. მაგრამ შეიძლება თამამად ითქვას, რომ პირის გამოკითხვის პრევენციული ღონისძიება არ ეწინააღმდეგება „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონს, რადგან აღნიშნული ღონისძიების განხორციელების მიზანს წარმოადგენს - საზოგადოებრივი უსაფრთხოების დაცვა“.
ამასთან, კასატორი არ იზიარებს სააპელაციო სასამართლოს მითითებას მოსარჩელისათვის შეჩერების მიზნის განმარტებასთან დაკავშირებით და აღნიშნავს, რომ მისთვის პოლიციელების მხრიდან არ ყოფილა განმარტებული შეჩერების მიზეზი და მიზანი. მათ განუცხადეს, რომ შეჩერება მოხდა იდენტიფიკაციის მიზნით, ხოლო რამ გამოიწვია მისი იდენტიფიკაციის საჭიროება, ამის თაობაზე მოსარჩელეს ინფორმაცია პოლიციელებისაგან არ მიუღია. კასატორის მითითებით, ამასვე აღნიშნავს სააპელაციო სასამართლოც: „მხოლოდ ის ფაქტი, რომ პოლიციის თანამშრომელმა ვერ მიუთითა სამართლებრივი საფუძველი და ვერ დაასახელა კონკრეტული მუხლი, პალატის მოსაზრებით, არ შეიძლება შეჩერების უკანონოდ ცნობის საფუძველი გახდეს“. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, კასატორი მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლოს მიერ განვითარებული მსჯელობები ურთიერთსაწინააღმდეგოა.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 15 ნოემბრის განჩინებით (მომხსენებელი მოსამართლე: ვ. როინიშვილი), საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და დ. თ-ის საკასაციო საჩივრები.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს პლენუმის 29.05.2020წ. #28/პლ-2020 დადგენილებით მოსამართლე ვ. როინიშვილი დაინიშნა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს წევრად, რის გამოც მის წარმოებაში არსებული საქმეები საკასაციო სასამართლოს მოსამართლეებზე განაწილდა შემთხვევითი განაწილების პრინციპით საქმეთა ელექტრონული განაწილების სისტემის მეშვეობით. მოცემული საქმე 2020 წლის 23 ივნისს დაეწერა მოსამართლე მ. ვაჩაძეს.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლო საქმის შესწავლის, საკასაციო საჩივრების დასაშვებობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და დ. თ-ის საკასაციო საჩივრები არ აკმაყოფილებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მოთხოვნებს და არ ექვემდებარება დასაშვებად ცნობას შემდეგ გარემოებათა გამო:
საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილი განსაზღვრავს საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის ამომწურავ საფუძვლებს, კერძოდ, აღნიშნული ნორმის თანახმად, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ საკასაციო საჩივარი დაიშვება, თუ კასატორი დაასაბუთებს, რომ: ა) საქმე მოიცავს სამართლებრივ პრობლემას, რომლის გადაწყვეტაც ხელს შეუწყობს სამართლის განვითარებას და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებას; ბ) საქართველოს უზენაეს სასამართლოს მანამდე მსგავს სამართლებრივ საკითხზე გადაწყვეტილება არ მიუღია; გ) საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მოცემულ საქმეზე სავარაუდოა მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღება; დ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება განსხვავდება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან; ე) სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით, რასაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე; ვ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება ეწინააღმდეგება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ წარმოდგენილი საკასაციო საჩივრები არ არის დასაშვები საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული არც ერთი ზემოთ მითითებული საფუძვლით.
საკასაციო საჩივრები არ არის დასაშვები სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების საკასაციო სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული პრაქტიკისაგან განსხვავების არსებობის საფუძვლით და ამასთან, არ არსებობს საკასაციო საჩივრების განხილვის შედეგად მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღების ვარაუდი. სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილება ასევე არ ეწინააღმდეგება ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს. ამასთან, საქმის განხილვისა და საკასაციო სასამართლოს მიერ საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღების საჭიროება არ არსებობს არც სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბების თვალსაზრისით.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ კასატორები ვერ ასაბუთებენ სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმის განხილვას მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით. კასატორები საკასაციო საჩივრებში ვერ აქარწყლებენ სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს და დასკვნებს.
საკასაციო სასამართლო იზიარებს მოცემულ საქმეზე სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს და ამ გარემოებებთან დაკავშირებით გაკეთებულ სამართლებრივ შეფასებებს და მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლომ არსებითად სწორად გადაწყვიტა მოცემული დავა.
განსახილველ შემთხვევაში, დავის საგანს წარმოადგენს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსათვის დ. თ-ის სასარგებლოდ მორალური ზიანის ანაზღაურების დაკისრება.
უპირველესყოვლისა, საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს პოლიციის თანამშრომლების მიერ განხორციელებული ქმედების - შეჩერების კანონიერებაზე და მიუთითებს „პოლიციის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-19 მუხლზე, სადაც მითითებულია სხვადასხვა საპოლიციო ღონისძიებები. ამავე მუხლის მე-3 პუნქტის მიხედვით, პირს უნდა განემარტოს საპოლიციო ღონისძიების განხორციელების საფუძველი, თუ ეს ხელს არ შეუშლის პოლიციას, შეასრულოს ამ კანონით დაკისრებული ფუნქციები. ამ მუხლის მე-2 პუნქტით გათვალისწინებული გამოკითხვის შემთხვევაში პირს ამ ღონისძიების განხორციელებამდე უნდა განემარტოს, რომ მასში მონაწილეობა ნებაყოფლობითია.
საკასაციო პალატა იქვე მიუთითებს, რომ შეჩერების საფუძვლები დეტალურად არის მითითებული ამავე კანონის მე-18 მუხლის პირველ პუნქტში. კერძოდ, პოლიცია საზოგადოებრივი უსაფრთხოებისა და მართლწესრიგის საფრთხის თავიდან აცილების ან მათი დარღვევის აღკვეთის მიზნით თავისი კომპეტენციის ფარგლებში ახორციელებს შემდეგ პრევენციულ ღონისძიებებს: ა) პირის გამოკითხვა; ბ) პირის იდენტიფიკაცია; გ) პირის მოწვევა; დ) ზედაპირული შემოწმება და დათვალიერება; ე) სპეციალური შემოწმება და დათვალიერება; ვ) სპეციალური საპოლიციო კონტროლი; ზ) ადგილის დატოვების მოთხოვნა და კონკრეტულ ტერიტორიაზე შესვლის აკრძალვა; თ) პირის ან სატრანსპორტო საშუალების გადაადგილების ან ნივთის ფაქტობრივი ფლობის შეზღუდვა; ი) ავტომატური ფოტოტექნიკის (რადარის) და ვიდეოტექნიკის გამოყენება; კ) ტექნიკური საშუალებების შექმნა და გამოყენება; ლ) ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიებების განხორციელება.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ პოლიციის მთავარ ფუნქციას და მოვალეობას საზოგადოებრივი უსაფრთხოებისა და მართლწესრიგის დაცვა წარმოადგენდა. სააპელაციო სასამართლოს განმარტებით, ამ მოვალეობათა შესრულებისას წარმოიშობა გარდაუვალი კონფლიქტი საზოგადოების უსაფრთხოებასა და ინდივიდის თავისუფლებას შორის. პრევენციის კონცეფცია ითვალისწინებს სახელმწიფოს და მისი მოქალაქეების ინტერესების წინააღმდეგ მიმართული შესაძლო საფრთხეების დროულ აღმოჩენასა და აღკვეთას. პოლიციას პრევენციული საქმიანობის, კერძოდ საზოგადოებრივი უსაფრთხოებისა და მართლწესრიგისათვის საფრთხის არიდების მიზნით ენიჭება შესაბამისი უფლებამოსილებები, რომელთა საფუძველზეც ხორციელდება პოლიციის კონკრეტული ქმედებები. კონკრეტულ საფრთხეში მოიაზრება მდგომარეობა, როდესაც კონკრეტულ შემთხვევაში არსებობს შესაბამისი ალბათობა იმისა, რომ ახლო დროში ზიანი მიადგება საზოგადოებრივ უსაფრთხოებასა და მართლწესრიგს. კონკრეტული საფრთხის არსებობა არის პოლიციის ქმედების მართლზომიერების წინაპირობა. ამასთან, კონკრეტული საფრთხე პოლიციის ქმედების (ქმედების განხორციელების უფლებამოსილების) საწყის და სასრულ პუნქტს საზღვრავს და, იმავდროულად, უზრუნველყოფს მოქალაქეთა უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვას დაუსაბუთებელი ჩარევისგან. აბსტრაქტული საფრთხისაგან განსხვავებით, კონკრეტული საფრთხე ყოველთვის უკავშირდება ინდივიდუალური შემთხვევის გარემოებებს და პოლიციის მიერ გადაწყვეტილებაც ცალკეულ სიტუაციასთან კავშირში მიიღება. თუმცა, ჯერ კიდევ არარეალიზებული საფრთხის პროგნოზირებისას, პრევენციული ღონისძიებების თავისებურებიდან გამომდინარე, მოქმედებს ფაქტობრივი გარემოებების დადგენის შედარებით დაბალი სტანდარტი. სხვაგვარად შეუძლებელი იქნებოდა, დროის დეფიციტურობის პირობებში, მოქმედი პოლიციის ორგანოს საქმიანობის ეფექტიანობის უზრუნველყოფა. პრევენციული საქმიანობისთვის რელევანტური საფრთხეების წინასწარ, ზუსტი განჭვრეტა შეუძლებელია. საფრთხის პროგნოზი საპოლიციო სამართალში თითქმის ყოველთვის ეფუძნება არასრულ ფაქტობრივ გარემოებებს. საფრთხის დადგენისას გამოირიცხება ბოლომდე უტყუარი გარემოებების არსებობა. საფრთხის დადგენისათვის მნიშვნელოვანია არა ის ფაქტი, რეალურად არსებობს თუ არა საფრთხე, არამედ პოლიციის ე.წ. ხედვა: არსებობდა თუ არა გარემოებები, რომლებიც საფრთხის არსებობის ან წარმოშობის ალბათობას ქმნიდნენ. მოჩვენებითი საფრთხე არსებობს მაშინ, როდესაც პოლიციელი კონკრეტულ ვითარებაში მოცემული გარემოებების წინდახედული შეფასების შემდეგ მივიდა დასკვნამდე, რომ საფრთხე მოსალოდნელია დიდი ალბათობით. თუმცა გადაწყვეტილების განხორციელების შემდგომ, საფრთხის არსებობა რეალურად არ დადასტურდა. ამ დროს პოლიციელის მიერ განხორციელებული ქმედება მაინც ითვლება მართლზომიერად.
საკასაციო პალატა მიუთითებს, რომ „პოლიციის შესახებ“ საქართველოს კანონი განსაზღვრავს იმპერატიულ სახელმძღვანელო პრინციპებს, რომელებიც უნდა იყოს დაცული საპოლიციო ღონისძიებების განხორციელებისას. აღნიშნული კანონის მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, პოლიციელი თავის საქმიანობაში განუხრელად იცავს ადამიანის ძირითადი უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვისა და პატივისცემის, კანონიერების, დისკრიმინაციის დაუშვებლობის, თანაზომიერების, დისკრეციული უფლებამოსილების განხორციელების, პოლიტიკური ნეიტრალობისა და პოლიციის საქმიანობის გამჭვირვალობის პრინციპებს. ამავე კანონის მე-12 მუხლი აყალიბებს თანაზომიერების პრინციპის ცნებას. წინამდებარე მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით, საპოლიციო ღონისძიება უნდა ემსახურებოდეს ლეგიტიმური მიზნის მიღწევას. შერჩეული საპოლიციო ღონისძიება უნდა იყოს გამოსადეგი, აუცილებელი და პროპორციული. ამავე მუხლის მე-3 და მე-4 პუნქტები განმარტავს აუცილებლობისა და პროპორციულობის კრიტერიუმებს. საპოლიციო ღონისძიება აუცილებლად ჩაითვლება, თუ ვერ იქნება გამოყენებული სხვა საშუალება, რომელიც ლეგიტიმური მიზნის მიღწევისას უფრო ნაკლებ ზიანს მიაყენებდა როგორც ღონისძიების ადრესატს, ისე სხვა პირს. ამასთან, საპოლიციო ღონისძიება დააკმაყოფილებს პროპორციულობის მოთხოვნებს, თუ კანონით დაცული სამართლებრივი სიკეთისათვის მიყენებული ზიანი, არ აღემატება იმ სიკეთეს, რომლის დასაცავადაც ის განხორციელდა.
საკასაციო პალატა იზიარებს სააპელაციო პალატის განმარტებას, რომ შეჩერება გულისხმობს პირთან კომუნიკაციის დამყარებას, მის იდენტიფიცირებასა და გამოკითხვას. პოლიციის ეს უფლებამოსილება გამომდინარეობს „პოლიციის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-8 და მე-9 მუხლებიდან, ისევე როგორც „ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონიდან და მოქმედი კანონმდებლობიდან. შეჩერება წარმოადგენს პირის კონსტიტუციით გარანტირებული გადაადგილების თავისუფლების უფლებაში ხანმოკლე ჩარევას, რაც საჭიროა გონივრული ეჭვის დადასტურების ან გამორიცხვისთვის. აღნიშნული ღონისძიება არ გულისხმობს პირის გადაყვანას პოლიციის დაწესებულებაში ან რაიმე სხვა მოქმედების ჩატარებას.
ზემოთმითითებული კანონის მიზნებიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატა ეთანხმება სააპელაციო სასამართლოს შეფასებას, რომ ზედაპირული შემოწმება, დათვალიერება და გამოკითხვა თავსდება კანონში მითითებულ საპოლიციო ღონისძიებებში. ამასთან, შესაძლო დანაშაულთან დაკავშირებული გარემოებების შეფასებას, შეჩერებას ან ზედაპირული შემოწმების გადაწყვეტილებას, პოლიციელს საკუთარი ინტუიცია, გამოცდილება და სამართლებრივი ნორმები კარნახობს. ეს გადაწყვეტილება პოლიციელის ინდივიდუალურ გამოცდილებას, მის ცოდნას ეფუძნება. შესაბამისად, სავარაუდო დანაშაულის ჩადენასთან დაკავშირებული ეჭვის წარმოშობა დაკავშირებულია ობიექტური გარემოებების სუბიექტურ შეფასებასთან. გონივრული ეჭვის მტკიცებულებითი სტანდარტი წარმოადგენს დასაბუთებული ვარაუდის წინა საფეხურს. გონივრული ეჭვის საფუძველზე, სახეზე არის მხოლოდ ეჭვი.
საკასაციო პალატა იზიარებს სააპელაციო სასამართლოს განმარტებას, რომ იმ პირობებში, როდესაც პოლიციელს საეჭვო ქმედებებიდან გამომდინარე უჩნდება ეჭვი, რომ პიროვნებამ შეიძლება სამართალდარღვევა ან დანაშაული ჩაიდინოს, ეს არის პოლიციელის სუბიექტური შეფასება და საზოგადოება უნდა ენდოს მის სუბიექტურ შეფასებას, სანამ არ დამტკიცდება საწინააღმდეგო, კერძოდ, სანამ არ დამტკიცდება, რომ პოლიციელი მოქმედებდა კანონის ფარგლების გადაცილებით. უფრო კონრეტულად, პოლიციელთა განმარტებით, შეჩერების საფუძველი გახდა ის, რომ მოქალაქე (რომელიც შემდგომში დ. თ-ი აღმოჩნდა) ღამის საათებში (23:53 საათი), სწრაფი ნაბიჯით კვეთდა ქუჩას, გადადიოდა ტრუტუარიდან ტროტუარზე და იყურებოდა მაღაზიების ვიტრინებში.
აღნიშნული მსჯელობიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატა იზიარებს სააპელაციო სასამართლოს დასკვნას, რომ შსს ქ. თბილისის პოლიციის დეპარტამენტის დიდუბე-ჩუღურეთის სამმართველოს პირველი განყოფილების უბნის უფროსი ინსპექტორ-გამომძიებლისა და ამავე განყოფილების უბნის ინსპექტორ-გამომძიებლის მიერ 2017 წლის 3 ოქტომბერს 23:53 წუთზე, ...ის ...ში, ...ისა და ....ს ქუჩების კვეთაზე, ...ის ქუჩა N...-ში მდებარე ...-ს აფთიაქთან დ. თ-ის შეჩერება და ზედაპირული გადამოწმება განხორციელდა კანონიერად. ამდენად, ნათელი იყო შეჩერებისა და ზედაპირული გადამოწმების ლეგიტიმურობა.
საკასაციო პალატა ყუღადღებას ამახვილებს იმ ფაქტობრივ გარემოებაზეც, რომ პოლიციის თანამშრომლების მიერ დ. თ-ის შეჩერების შემდგომ, ცალსახად დადგა იდინტიფიციკაციის საჭიროება. საქმის მასალებით დგინდება და მხარეთა განმარტებებით სადავოს არ წარმოადგენს ის გარემოება, რომ პირის მიერ დასახელდა მხოლოდ სახელი (დავითი), გვარი კი არ განაცხადა, ხოლო პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტის წარდგენაზე განაცხადა უარი. ამასთან, მოქალაქემ მიუთითა, რომ პირადობის მოწმობას ქონის შემთხვევაშიც, არ უჩვენებდა მას პოლიციელებს. უარის თქმის საფუძვლად კი მიუთითა ის ფაქტი, რომ პოლიციის თანამშრომლების მიერ ვერ მოხდა შეჩერების სამართლებრივი საფუძვლის მითითება.
საკასაციო პალატა იზიარებს სააპელაციო სასამართლოს შეფასებას, რომ პოლიციელის უფლებამოსილება, შეჩერების შემთხვევაში მოითხოვოს პირადობის დამადასტურებელი საბუთი ან სხვაგვარად მოახდინოს პირის იდენტიფიცირება, შესაძლებელია უშუალოდ უკავშირდებოდეს პოლიციელის ფუნქციას, გამომდინარეობდეს პოლიციელის ზოგადი უფლებამოსილებიდან, უზრუნველყოს საზოგადოებრივი წესრიგის დაცვა. როდესაც ადგილი აქვს სავარაუდო დანაშაულს ან სხვა სამართალდარღვევას, პოლიციელს უნდა გააჩნდეს უფლებამოსილება, გაარკვიოს იმ პირის ვინაობა, რომელმაც ასეთი ქმედება განახორციელა. მართალია, პოლიციელისათვის იდენტიფიკაციაზე უარის თქმა არ არის დანაშაული, თუმცა ადგილი შეიძლება ჰქონდეს ობსტრუქციას, რომ პიროვნების იდენტიფიკაციაზე უარის თქმით შეგნებულად ან განზრახ აფერხებს სხვა პირის მიერ სამართალდარღვევაზე პოლიციის მიერ წარმოებულ გამოძიებას. ნათელია, რომ თუ პოლიციელი არ დააკავებს მოქალაქეს ან არ შექმნის იმის შთაბეჭდილებას, რომ მას შეუზღუდა გადაადილების თავისუფლება, მაშინ პოლიციელს უფლება აქვს მივიდეს მოქალაქესთან, თხოვოს პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტი და დაუსვას კითხვები ეჭვის გამომწვევი ყოველგვარი გამოხატული ნიშნის გარეშე.
საკასაციო სასამართლო იზიარებს სააპელაციო სასამართლოს დასკვნას, რომ აღნიშნული ფაქტობრივი გარემოება, კერძოდ ის, რომ პირმა განაცხადა მხოლოდ სახელი და უარი განაცხადა გვარის მითითებაზე, ასევე, მისი ცალსახა და იმპერატიული განმარტება პირადობის ქონის შემთხვევაშიც მისი წარუდგენლობის შესახებ, „პოლიციის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-20 მუხლის დათქმიდან გამომდინარე, უკვე წარმოშობდა იდენტიფიციკაციის საჭიროებას.
ამასთან, საკასაციო პალატა ეთანხმება სააპელაციო სასამართლოს დასკვნას, რომელმაც საქმეში არსებული თითოეული ფაქტის დეტალურად შესწავლის შედეგად, პოლიციის თანამშრომელთა მიერ განხორციელებულ ქმედებებში კანონის დარღვევად მიიჩნია შემდეგი ქმედებები: ცენტრალურ საინფორმაციო ბანკში პირის მონაცემთა დამუშავება და პირის შეჩერების (მათ შორის, პოლიციის განყოფილებაში დაყოვნების) – 30-წუთიანი ვადის დარღვევა.
საკასაციო პალატა განსაკუთრებულ ყურადღებას ამახვილებს იმ ფაქტობრივ გარემოებაზე, რომ დ. თ-ის შესახებ პირადი მონაცემების გადამოწმება საინფორმაციო ბანკში განხორციელდა მას შემდეგ, რაც ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ დასრულდა ყველა პრევენციული ღონისძიება, დადგინდა მისი ვინაობა და მან დატოვა პოლიციის განყოფილება.
იმ ფაქტობრივი გარემოების გათვალისწინებით, რომ სამინისტროს მიერ დასრულებული იყო ყველა პრევენციული ღონისძიება, ხოლო განმცხადებელი აღარ იმყოფებოდა განყოფილებაში, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიერ 2017 წლის 4 ოქტომბერს 01:54:30 საათზე დ. თ-ის მონაცემების ცენტრალურ საინფორმაციო ბანკში წვდომის გზით დამუშავება განხორციელდა შესაბამისი სამართლებრივი საფუძვლის გარეშე. რაც შეეხება ადმინისტრაციული ორგანოს იმ განმარტებას, რომ დადგენილი პრაქტიკით, დამატებითი გადამოწმება განპირობებული იყო მათ მიერ განხორციელებული საპოლიციო ღონისძიებების კანონიერებაში უშუალო ხელმძღვანელის დარწმუნების მიზნით, საკასაციო პალატის მოსაზრებითაც, აღნიშნული პოზიცია არ ეფუძნება სამართლის ნორმებს და წარმოადგენს მხოლოდ დამკვიდრებული არაჯანსაღი პრაქტიკის შედეგს.
საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ იმ პირობებში, როდესაც პოლიციამ შეასრულა სამსახურეობრივი მოვალეობა, განხორციელდა ადრესატის ზუსტი იდენტიფიცირება, შედგა პირის იდენტიფიკაციის შესახებ ოქმი, სამინისტროს მიერ შედგა პრევენციული ღონისძიების ამსახველი სამი ოქმი, რომლებშიც მონაცემთა სუბიექტის შესახებ მითითებული იყო იდენტური დემოგრაფიული მონაცემები და სამინისტროს მიერ დასრულებული იყო ყველა პრევენციული ღონისძიება და თან განმცხადებელი აღარ იმყოფებოდა განყოფილებაში, ცალსახად, დაუსაბუთებელი იყო ადმინისტრაციული ორგანოს პოზიცია, თუ რამ განაპირობა დასრულებულ და ხელმოწერილ ოქმებში ასახული მონაცემების სიზუსტეში ეჭვის შეტანა, ხოლო აღნიშნულის საფუძვლად ხელმძღვანელი პირის დარწმუნებაზე აპელირებას საკასაციო პალატა ყოველგვარ სამართლებრივ საფუძველს მოკლებულად მიიჩნევს.
რაც შეეხება ერთ-ერთ სადავო გარემოებას, კანონით დადგენილი 30-წუთიანი ვადის დარღვევას, საკასაციო პალატა იზიარებს სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობას და აღნიშნავს, რომ პერიოდის სრული დაანგარიშების შედეგად, შეჩერების მომენტიდან შსს ქ. თბილისის პოლიციის დეპარტამენტის დიდუბე-ჩუღურეთის სამმართველოს პირველ განყოფილებაში დაყოვნებამდე განვლო 107 წუთმა, რაც არღვევს „პოლიციის შესახებ“ საქართველოს კანონის 22-ე მუხლის მე-8 პუნქტის იმპერატიულ დათქმას, სადაც მითითებულია, რომ პირის შეჩერების ვადა არ უნდა აღემატებოდეს შეჩერების მომენტიდან 30 წუთს. საკასაციო სასამართლო ეთანხმება სააპელაციო პალატის მოსაზრებას, რომ მართალია, კანონში მითითებული ტერმინი - „შეჩერება“ არის უფრო ლოკალური ტერმინი, თუმცა ადამიანის უფლებების სამართლიანად განმარტების მიზნებისათვის, აღნიშნულ ვადაში უნდა განხორციელებულიყო პირის შეჩერებასთან დაკავშირებული ყველა პროცედურა. შესაბამისად, საკასაციო პალატა კანონით დადგენილი 30-წუთიანი დროის ორჯერ და მეტჯერ გადაცილებას კანონის ცალსახა დარღვევად მიიჩნევს.
ამასთან, საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს კასატორის - დ. თ-ის შუამდგომლობებზე, კერძოდ, კასატორი მოითხოვს იმ საოქმო განჩინების გაუქმებას, რომლითაც მისი შუამდგომლობა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს თანამდებობის პირის დაჯარიმების თაობაზე არ იქნა დაკმაყოფილებული. კასატორი, ასევე, საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-19 მუხლის მე-5 ნაწილის თანახმად, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს შესაბამისი თანამდებობის პირის 200 ლარით დაჯარიმების თაობაზე შუამდგომლობს.
საკასაციო პალატა მიუთითებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილზე, რომლის თანახმად, თუ ამ კოდექსით სხვა რამ არ არის დადგენილი, ადმინისტრაციულ სამართალწარმოებაში გამოიყენება საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის დებულებანი. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 407-ე მუხლის თანახმად, საკასაციო სასამართლო იმსჯელებს მხარის მხოლოდ იმ ახსნა-განმარტებაზე, რომელიც ასახულია სასამართლოთა გადაწყვეტილებებში ან სხდომათა ოქმებში. გარდა ამისა, შეიძლება მხედველობაში იქნეს მიღებული ამ კოდექსის 396-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ვ“ ქვეპუნქტში მითითებული ფაქტები. სააპელაციო სასამართლოს მიერ დამტკიცებულად ცნობილი ფაქტობრივი გარემოებები სავალდებულოა საკასაციო სასამართლოსათვის, თუ წამოყენებული არ არის დასაშვები და დასაბუთებული პრეტენზია (შედავება).
ამასთან, საკასაციო პალატა მიუთითებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-19 მუხლზე, რომელიც განსაზღვრავს სასამართლოს მიერ მტკიცებულებათა შეგროვების სამართლებრივ თავისებურებებს. მითითებული მუხლის მე-5 ნაწილის თანახმად, თუ ადმინისტრაციულმა ორგანომ არასაპატიო მიზეზით ვერ უზრუნველყო მტკიცებულებათა წარდგენა, სასამართლო ადმინისტრაციული ორგანოს შესაბამის თანამდებობის პირს აჯარიმებს 200 ლარით, რაც არ ათავისუფლებს მას მტკიცებულებათა შემდგომში წარდგენის ვალდებულებისაგან. ასეთ შემთხვევაში სასამართლო უფლებამოსილია ადმინისტრაციული ორგანოს ხელმძღვანელს ან ზემდგომ ადმინისტრაციულ ორგანოს მიმართოს წარდგინებით სასამართლოში მტკიცებულებათა წარუდგენლობის მიზეზების დადგენისა და შესაბამისი თანამდებობის პირის მიმართ დისციპლინური ღონისძიებების გატარების თაობაზე.
საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ საკასაციო სასამართლო გასაჩივრებული გადაწყვეტილების/განჩინების კანონიერებას ამოწმებს მხოლოდ სამართლებრივი თვალსაზრისით. საკასაციო სასამართლო დამატებით არ იკვლევს ფაქტობრივ გარემოებებს, მისთვის სავალდებულოა სააპელაციო სასამართლოს მიერ დამტკიცებულებად ცნობილი ფაქტობრივი გარემოებები. შესაბამისად, საკასაციო პალატა არ იყენებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-19 მუხლით განსაზღვრულ დებულებებს. საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-19 მუხლის მე-5 ნაწილით დადგენილი რეპრესიული ღონისძიების - ჯარიმის გამოყენება მიემართება სასამართლო პროცესში მტკიცებულებათა წარმოდგენის უზრუნველყოფას უშუალოდ იმ სასამართლოს მხრიდან, რომელიც უფლებამოსილია შეაგროვოს საქმესთან დაკავშირებული მტკიცებულებები. შესაბამისად, იმ პირობებში, როდესაც საკასაციო სასამართლო, შესაბამისი სამართლებრივი საფუძვლის არარსებობის გამო, მოკლებულია მტკიცებულებათა დამატებით მოპოვების შესაძლებლობას, თავის მხრივ, იგი არ არის უფლებამოსილი მიმართოს ამ მტკიცებულებათა არასაპატიო მიზეზით წარმოუდგენლობის გამო საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსით განსაზღვრულ რეპრესიულ ღონისძიებას და დააჯარიმოს მტკიცებულებათა წარმოდგენაზე ვალდებული სუბიექტი. ამდენად, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ დ. თ-ის შუამდგომლობა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს შესაბამისი თანამდებობის პირის 200 ლარით დაჯარიმების თაობაზე უსაფუძვლოა და არ უნდა დაკმაყოფილდეს.
რაც შეეხება იმ საოქმო განჩინების კანონიერებას, რომლითაც დ. თ-ის შუამდგომლობა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს თანამდებობის პირის დაჯარიმების თაობაზე არ იქნა დაკმაყოფილებული, საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-19 მუხლის მე-5 ნაწილით განსაზღვრული პროცესუალური ღონისძიება სასამართლოს ექსკლუზიურ კომპეტენციას განეკუთვნება და მისი გამოყენება არ არის დამოკიდებული პროცესში მონაწილე პირის შუამდგომლობაზე. მტკიცებულებების შემგროვებელი სასამართლო რეპრესიულ ღონისძიებას მიმართავს და ადმინისტრაციული ორგანოს უფლებამოსილ თანამდებობის პირს აჯარიმებს არა აღნიშნულთან დაკავშირებით უშუალოდ მხარის რაიმე შესაძლო დაინტერესების საფუძვლით, არამედ იმიტომ, რომ ასეთ დროს, ადმინისტრაციული ორგანო არასაპატიო მიზეზით არ აღასრულებს მტკიცებულებათა წარმოდგენასთან დაკავშირებით სასამართლოს მიერ მიცემულ დავალებას. ამდენად, საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ აღნიშნული ურთიერთობა წარმოადგენს სასამართლოსა და უშუალოდ იმ ადმინისტრაციულ ორგანოს შორის არსებულ სამართლებრივ კავშირს, რომელსაც დაევალა მტკიცებულებათა სასამართლოში წარდგენა, შესაბამისად, მოცემული სამართლებრივი ურთიერთობისათვის ირელევანტურია საჯარიმო ღონისძიებების გატარების თაობაზე კონკრეტულად რომელიმე პროცესუალური სუბიექტის მხრიდან გარკვეული ინიციატივის გამოჩენა. ამასთან, საგულისხმოა, რომ რეპრესიული ღონისძიების გამოყენება-გამოუყენებლობა არ აზარალებს პროცესში მონაწილე რომელიმე მხარეს, რამდენადაც ადმინისტრაციული ორგანოს უფლებამოსილი თანამდებობის პირის დაჯარიმება ან მისი დაუჯარიმებლობა არ ათავისუფლებს ადმინისტრაციულ ორგანოს სასამართლოს მიერ განსაზღვრული ვალდებულების შესრულებისაგან, კერძოდ, სასამართლოსთვის შესაბამის მტკიცებულებათა წარდგენისაგან. ამდენად, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-19 მუხლის მე-5 ნაწილით განსაზღვრული სასამართლოს პროცესუალური შესაძლებლობის სამართლებრივი ბუნებიდან გამომდინარე, საოქმო განჩინების გაუქმებით ვერ შეიქმნება ის სამართლებრივი წინაპირობები, რომელსაც შეეძლო ზეგავლენა მოეხდინა საქმის სხვაგვარი შედეგით დასრულებაზე. შესაბამისად, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ კასატორის მოთხოვნა იმ საოქმო განჩინების გაუქმების თაობაზე, რომლითაც მისი შუამდგომლობა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს თანამდებობის პირის დაჯარიმების თაობაზე არ იქნა დაკმაყოფილებული, უსაფუძვლოა და არ უნდა დაკმაყოფილდეს.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ მოცემულ საქმეს არ გააჩნია არავითარი პრინციპული მნიშვნელობა სასამართლო პრაქტიკისათვის, ხოლო საკასაციო საჩივრებს - წარმატების პერსპექტივა.
ამასთან, საკასაციო სასამართლო საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს ყურადღებას დამატებით მიაქცევს იმ გარემოებაზე, რომ საპოლიციო ღონისძიებათა განხორციელებისას, განსაკუთრებით იმ შემთხვევაში, როდესაც საპოლიციო მოქმედებებს შედეგად მოჰყვება პირის კონსტიტუციით გარანტირებული უფლებებისა და თავისუფლებების შეზღუდვა, პოლიციელს კანონი აკისრებს ვალდებულებას, აღნიშნულ საპოლიციო მოქმედებათა ადრესატს განუმარტოს საპოლიციო ღონისძიების განხორციელების საფუძველი, თუ ეს ხელს არ შეუშლის პოლიციას, შეასრულოს კანონით დაკისრებული ფუნქციები. ამდენად, საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ პოლიციელთა ქმედებები, მათი მოთხოვნა საზოგადოების წევრთა მხრიდან გარკვეული მოქმედებების შესრულების თაობაზე, უნდა ეფუძნებოდეს კანონით განსაზღვრულ კონკრეტულ საფუძველს, რომელთან დაკავშირებითაც, პირი აუცილებლად უნდა იქნეს ინფორმირებული. საპოლიციო საქმიანობის ეფექტურობა და პოლიციის რეპუტაცია, თავის მხრივ, მომეტებული ხარისხით დამოკიდებულია საზოგადოების მხრიდან არსებულ ნდობაზე. საზოგადოებრივი ნდობის მოპოვება კი უშუალოდ უკავშირდება პოლიციელთა საქმიანობის ლოგიკურობასა და ობიექტურობას, საპოლიციო ღონისძიებათა განხორციელებას მხოლოდ კანონის საფუძველზე და პოლიციელთა ქმედებების საფუძვლიანობის თაობაზე იმ პირთა ინფორმირებას, რომელთა მიმართაც უშუალოდ ადგილი აქვს კონკრეტული საპოლიციო ღონისძიების შესრულებას. ამდენად, შესაძლებლობის არსებობის შემთხვევაში, კერძოდ, იმ დროს, როდესაც პირთა ინფორმირება ხელს არ უშლის საპოლიციო ღონისძიების განხორციელებას, პოლიცია ვალდებულია, პირს განუმარტოს მის მიმართ განხორციელებული თუ განსახორციელებელი ქმედების კანონისმიერი საფუძველი. საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ ასეთ პირობებში, პირს შეექმნება ობიექტურობის განცდა და მაქსიმალურად გამოირიცხება პოლიციელთა მხრიდან თვითნებური მოქმედების რისკები, ამასთან, საზოგადოების თითოეულ წევრს, რომლის მიმართაც უშუალოდ ხორციელდება საპოლიციო ღონისძიება, მიეცემა შესაძლებლობა, განჭვრიტოს და აღიქვას პოტენციურად გამოწვევადი ის სამართლებრივი შედეგები, რაც, შესაძლოა, აღნიშნულ საპოლიციო ღონისძიებებს შედეგად მოჰყვეს. ამდენად, საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ მაქსიმალურად უნდა იზრუნოს საპოლიციო საქმიანობის მიმართ საზოგადოებრივი ნდობის ამაღლებასა და საპოლიციო ღონისძიებების თაობაზე საზოგადოების წევრთა ინფორმირების ხარისხის გაუმჯობესების გზით, საკუთარი საქმიანობის დახვეწაზე.
ზემოთქმულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ არ არსებობს საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით რეგლამენტირებული არც ერთი საფუძველი, რის გამოც საკასაციო საჩივრები არ უნდა იქნეს დაშვებული განსახილველად.
ამასთან, საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლის მე-4 ნაწილზე და აღნიშნავს, რომ საკასაციო საჩივრის დაუშვებლად ცნობის შემთხვევაში პირს დაუბრუნდება მის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 70 პროცენტი. საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ ვინაიდან დ. თ-ს (პ/ნ ...) საკასაციო საჩივარზე 02.09.2019წ. #1 საგადასახადო დავალებით გადახდილი აქვს სახელმწიფო ბაჟი - 300 ლარის ოდენობით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად, დ. თ-ს (პ/ნ ...) უნდა დაუბრუნდეს საკასაციო საჩივარზე გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 70 პროცენტი - 210 ლარი, შემდეგი ანგარიშიდან: ქ. თბილისი, სახელმწიფო ხაზინა, ბანკის კოდი TRESGE22, მიმღების ანგარიშის #200122900, სახაზინო კოდი #300773150.




ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლით, 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლის მე-4 ნაწილით და


დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და დ. თ-ის საკასაციო საჩივრები მიჩნეულ იქნეს დაუშვებლად;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 17 ივლისის გადაწყვეტილება და ამავე სასამართლოს 2019 წლის 3 ივლისის საოქმო განჩინება;
3. დ. თ-ის შუამდგომლობა არ დაკმაყოფილდეს;
4. დ. თ-ს (პ/ნ ...) დაუბრუნდეს საკასაციო საჩივარზე 02.09.2019წ. #1 საგადასახადო დავალებით გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის - 300 ლარის 70 პროცენტი - 210 ლარი, შემდეგი ანგარიშიდან: ქ. თბილისი, სახელმწიფო ხაზინა, ბანკის კოდი TRESGE22, მიმღების ანგარიშის #200122900, სახაზინო კოდი #300773150;
5. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.


თავმჯდომარე მ. ვაჩაძე


მოსამართლეები: ნ. სხირტლაძე


ა. წულაძე