№ბს-365(კ-20) 21 ოქტომბერი, 2020 წელი ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:
ქეთევან ცინცაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: ნინო ქადაგიძე, ნუგზარ სხირტლაძე

საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლისა და 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის საფუძველზე, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 408-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, ზეპირი განხილვის გარეშე, შეამოწმა თ. კ-ას საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საფუძვლების არსებობა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2018 წლის 26 ნოემბრის განჩინების გაუქმების თაობაზე (მოწინააღმდეგე მხარე - საქართველოს გენერალური პროკურატურა; მესამე პირი - საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო).

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

2015 წლის 13 ივლისს ფ. ბ-მა სასარჩელო განცხადებით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას, მოპასუხე - საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიმართ.
მოსარჩელემ მოპასუხისათვის მის სასარგებლოდ 70 000 არის ოდენობით მორალური და მატერიალური ზიანის ანაზღაურების დაკისრება მოითხოვა.
2015 წლის 04 ნოემბერს მოსარჩელემ წარადგინა დაზუსტებული სარჩელი და მოპასუხედ მიუთითა საქართველოს მთავარი პროკურატურა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2015 წლის 05 ნოემბრის განჩინებით ადმინისტრაციულ საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე, საქმეში მესამე პირად ჩაერთო საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2016 წლის 04 იანვრის განჩინებით საქმის წარმოება შეჩერდა მოსარჩელის უფლებამონაცვლის დადგენამდე, მაგრამ არაუმეტეს ერთი წლისა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2016 წლის 17 ივნისის განჩინებით ფ. ბ-ის უფლებამონაცვლედ ცნობილ იქნა თ. კ-ა, საქმის წარმოება განახლდა.
2017 წლის 19 დეკემბრის სხდომაზე მოსარჩელემ დააზუსტა სასარჩელო მოთხოვნა და მოპასუხეთა წრე და საბოლოოდ საქართველოს მთავარი პროკურატურისათვის მატერიალური ზიანის სახით 35 000 ლარისა და მორალური ზიანის სახით 35 000 ლარის ანაზღაურების დაკისრება მოითხოვა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2017 წლის 25 დეკემბრის გადაწყვეტილებით თ. კ-ას სარჩელი არ დაკმაყოფილდა, რაც მოსარჩელემ სააპელაციო წესით გაასაჩივრა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2018 წლის 26 ნოემბრის განჩინებით თ. კ-ას სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა, უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2017 წლის 25 დეკემბრის გადაწყვეტილება.
სააპელაციო პალატამ დადგენილად მიიჩნია, რომ საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა სასამართლო კოლეგიის 1998 წლის 16 სექტემბრის განაჩენით ფ. ბ-ი ცნობილ იქნა დამნაშავედ საქართველოს სისხლის სამართლოს კოდექსის 104-ე მუხლის პირველი, მეექვსე და მეშვიდე პუნქტებითა და 228-ე მუხლის მეორე ნაწილით გათვალისწინებულ დანაშაულთა ჩადენაში და მიესაჯა უვადო თავისუფლების აღკვეთა. ყაჩაღობის ჩადენის ნაწილში კი სასამართლომ საქმე დააბრუნა დამატებითი გამოძიების ჩასატარებლად. გარდაბნის რაიონის პროკურატურაში ჩატარებული დამატებითი გამოძიების შემდგომ ფ. ბ-ის მიმართ ყაჩაღობის ჩადენის ბრალდებით საქმე განსახილველად წარიმართა სასამართლოში. გარდაბნის რაიონული სასამართლოს 2000 წლის 20 ივნისის განაჩენით ფ. ბ-ი ცნობილ იქნა დამნაშავედ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 152-ე მუხლის მეორე ნაწილის პირველი პუნქტით და მიესაჯა 9 წლით თავისუფლების აღკვეთა მკაცრი რეჟიმის სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში მოხდით. პალატამ დადგენილად მიიჩნია, რომ თბილისის საოლქო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა სააპელაციო პალატის 2002 წლის 15 ოქტომბრის განაჩენით რაიონული სასამართლოს ზემოაღნიშნული განაჩენი უცვლელად იქნა დატოვებული. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2003 წლის 6 თებერვლის განჩინებით ერთ წარმოებად გაერთიანდა უზენაესი სასამართლოს 1998 წლის 16 სექტემბრის განაჩენზე შეტანილი საზედამხედველო საჩივარი და საოლქო სასამართლოს სააპელაციო პალატის 2002 წლის 15 ოქტომბრის განაჩენზე შეტანილი საკასაციო საჩივარი. ზემოაღნიშნულ საჩივრებთან დაკავშირებით, 2003 წლის 7 მაისს, მხარეთა პოზიციების მოსმენის შემდეგ, საკასაციო პალატამ მიიღო განჩინება საქმის უზენაესი სასამართლოს დიდი პალატისთვის გადაცემის შესახებ. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს დიდი პალატის 2003 წლის 16 ივნისის განჩინებით (საქმე №201-აპ-222-საზ) გაუქმდა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა სასამართლო კოლეგიის 1998 წლის 16 სექტემბრის განაჩენი ფ. ბ-ის მიმართ განზრახ მკვლელობის ბრალდების ნაწილში. ამასთანავე, გაუქმდა მის მიმართ თბილისის საოლქო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა სააპელაციო პალატის 2002 წლის 15 ოქტომბრის განაჩენი და საქმე დამატებითი გამოძიების ჩასატარებლად დაუბრუნდა საქართველოს გენერალურ პროკურატურას. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა სასამართლო კოლეგიის 1998 წლის 16 სექტემბრის განაჩენი ხულიგნობის ბრალდების ნაწილში ფ. ბ-ის მიმართ დარჩა უცვლელად. იმის გამო, რომ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 228-ე მუხლის მეორე ნაწილით (ხულიგნობა) მისჯილი სასჯელი - ოთხი წლით თავისუფლების აღკვეთა მოხდილი ჰქონდა, ფ. ბ-ი გათავისუფლდა პატიმრობიდან. უზენაესი სასამართლოს დიდი პალატის განჩინების შესაბამისად, რუსთავის რაიონული პროკურატურის პროკურორმა ხელახლა განიხილა სისხლის სამართლის საქმე ფ. ბ-ის მიმართ (დანაშაული გათვალისწინებული საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 104-ე მუხლის პირველი, მე-6 და მე-7 პუნქტებითა და 152-ე მუხლის მე-2 ნაწილის პირველი პუნქტით) და გამოიტანა 2006 წლის 26 ივლისის დადგენილება სისხლისსამართლებრივი დევნის შეწყვეტის შესახებ, ვინაიდან გასული იყო პირის ბრალდებულად პასუხისგებაში ყოფნის 24-თვიანი ვადა.
სააპელაციო პალატამ მიუთითა სამოქალაქო კოდექსის 1005-ე, 1008-ე, 130-ე მუხლებზე და აღნიშნა, რომ გამამართლებელი განაჩენი რომელზეც მოსარჩელე მიუთითებდა და რომელიც საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 1005-ე მუხლისმე-3 ნაწილით გათვალისწინებული ზიანის ანაზღაურების საფუძველს წარმოადგენდა, გამოტანილი იყო საქართველოს უზენაესი სასამართლოს დიდი პალატის მიერ 2003 წლის 16 ივნისს, შესაბამისად, აღნიშნული პერიოდიდან პირისათვის უკვე ცნობილი იყო უკანონო სისხლისსამართლებრივი დევნის, პატიმრობაში უკანონოდ ყოფნისა და ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლების თაობაზე. სარჩელი კი სასამართლოში წარდგენილ იქნა 2015 წლის 13 ივლისს, სამ წლიანი ხანდაზმულობის ვადის გასვლის შემდგომ, რაც, სააპელაციო პალატის მოსაზრებით, სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის საკმარის საფუძველს წარმოადგენდა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2018 წლის 26 ნოემბრის განჩინება საკასაციო წესით გასაჩივრდა თ. კ-ას მიერ. კასატორმა გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილება მოითხოვა.
კასატორმა აღნიშნა, რომ სააპელაციო პალატის გასაჩივრებული განჩინება უკანონო და დაუსაბუთებელია. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2003 წლის 16 ივნისის განაჩენით ფ. ბ-ის მიმართ გაუქმდა განაჩენი მკვლელობისა და ყაჩაღობის ნაწილში და ამ ნაწილში საქმე ხელახალი გამოძიებისათვის დაუბრუნდა პროკურატურას. განაჩენი უცვლელად დარჩა ხულიგნობის ნაწილში.
კასატორის მითითებით, რუსთავის საოლქო პროკურატურის მიერ მიღებულ იქნა 2006 წლის 26 ივლისის დადგენილება ფ. ბ-ის მიმართ სისხლის სამართლებრივი დევნის შეწყვეტის შესახებ. თ. კ-ას მოსაზრებით, სწორედ 2006 წლის 26 ივლისიდან უნდა აითვალოს სასამართლოსადმი სარჩელით მიმართვის 10 წლიანი ვადა. კასატორის მითითებით, მის მიერ მოხსნილ იქნა მატერიალური ზიანის ანაზღაურების თაობაზე სასარჩელო მოთხოვნა. მორალური ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნაზე ვრცელდება ხანდაზმულობის ათწლიანი ვადა. კონკრეტულ შემთხვევაში ხანდაზმულობის ვადის ათვლა უნდა დაიწყოს 2006 წლის 26 ივლისიდან. სარჩელი წარდგენილია 2015 წლის 13 ივლისს ანუ ხანდაზმულობის ათწლიანი ვადის დაცვით.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2020 წლის 29 ივნისის განჩინებით საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული თ. კ-ას საკასაციო საჩივარი.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2020 წლის 16 სექტემბრის განჩინებით საქართველოს მთავარი პროკურატურის უფლებამონაცვლედ ცნობილ იქნა საქართველოს გენერალური პროკურატურა.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების შესწავლის და საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საკითხის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ თ. კ-ას საკასაციო საჩივარი არ აკმაყოფილებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მოთხოვნებს და არ ექვემდებარება დასაშვებად ცნობას შემდეგ გარემოებათა გამო:
საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილი განსაზღვრავს საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის ამომწურავ საფუძვლებს, კერძოდ, აღნიშნული ნორმის თანახმად, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ საკასაციო საჩივარი დაიშვება, თუ კასატორი დაასაბუთებს, რომ: ა) საქმე მოიცავს სამართლებრივ პრობლემას, რომლის გადაწყვეტაც ხელს შეუწყობს სამართლის განვითარებას და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებას; ბ) საქართველოს უზენაეს სასამართლოს მანამდე მსგავს სამართლებრივ საკითხზე გადაწყვეტილება არ მიუღია; გ) საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მოცემულ საქმეზე სავარაუდოა მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღება; დ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება განსხვავდება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან; ე) სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით, რასაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე; ვ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება ეწინააღმდეგება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ წარმოდგენილი საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული არც ერთი ზემოთ მითითებული საფუძვლით.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ როგორც უკვე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ არაერთგზის განიმარტა (მათ შორის, საქმეზე #ბს-1531(კ-18); 14.03.19) „საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 1005-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, თუ სახელმწიფო მოსამსახურე განზრახი ან უხეში გაუფრთხილებლობით არღვევს თავის სამსახურებრივ მოვალეობას სხვა პირთა მიმართ, მაშინ სახელმწიფო ან ის ორგანო, რომელშიც მოსამსახურე მუშაობს, ვალდებულია აანაზღაუროს ზიანი. განზრახვის ან უხეში გაუფრთხილებლობის დროს მოსამსახურე სახელმწიფოსთან ერთად სოლიდარულად აგებს პასუხს. ამავე მუხლის მე-3 ნაწილის მიხედვით, რეაბილიტირებული პირისათვის უკანონო მსჯავრდების, სისხლის სამართლის პასუხისგებაში უკანონოდ მიცემის, აღკვეთის ღონისძიების სახით პატიმრობის ან გაუსვლელობის ხელწერილის უკანონოდ გამოყენების, პატიმრობის ან გამასწორებელი სამუშაოების სახით ადმინისტრაციული სახდელის არასწორად დაკისრების შედეგად მიყენებული ზიანი ანაზღაურდება სახელმწიფოს მიერ მოკვლევის, წინასწარი გამოძიების, პროკურატურის ორგანოებისა და სასამართლოს თანამდებობის პირთა ბრალის მიუხედავად. განზრახი ან უხეში გაუფრთხილებლობისას ეს პირები სახელმწიფოსთან ერთად სოლიდარულად აგებენ პასუხს. ამასთან, ამავე კოდექსის 413-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, არაქონებრივი ზიანისათვის ფულადი ანაზღაურება შეიძლება მოთხოვნილ იქნეს მხოლოდ კანონით ზუსტად განსაზღვრულ შემთხვევაში, გონივრული და სამართლიანი ანაზღაურების სახით."
განსახილველ შემთხვევაში საკასაციო სასამართლო დადგენილად მიიჩნევს, რომ საქართველოს უზენაესი სასამართლოს დიდი პალატის 2003 წლის 16 ივნისის განჩინებით გაუქმდა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა სასამართლო კოლეგიის 1998 წლის 16 სექტემბრის განაჩენი ფ. ბ-ის მიმართ განზრახ მკვლელობის ბრალდების ნაწილში. ამასთანავე, გაუქმდა მის მიმართ თბილისის საოლქო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა სააპელაციო პალატის 2002 წლის 15 ოქტომბრის განაჩენი და საქმე დამატებითი გამოძიების ჩასატარებლად დაუბრუნდა საქართველოს გენერალურ პროკურატურას. უზენაესი სასამართლოს დიდი პალატის განჩინების შესაბამისად, რუსთავის რაიონული პროკურატურის პროკურორმა ხელახლა განიხილა სისხლის სამართლის საქმე ფ. ბ-ის მიმართ და 2006 წლის 26 ივლისის დადგენილებით შეწყდა სისხლისსამართლებრივი დევნა, ვინაიდან გასული იყო პირის ბრალდებულად პასუხისგებაში ყოფნის 24-თვიანი ვადა.
საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ სამოქალაქო კოდექსის 1008-ე მუხლის შესაბამისად, დელიქტით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლების ხანდაზმულობის ვადა არის სამი წელი იმ მომენტიდან, როცა დაზარალებულმა შეიტყო ზიანის ან ზიანის ანაზღაურებაზე ვალდებული პირის შესახებ. კონკრეტულ შემთხვევაში მოსარჩელემ ზიანისა და ზიანის ანაზღაურებაზე ვალდებული პირის შესახებ ინფორმაცია მიიღო რუსთავის რაიონული პროკურატურის პროკურორის 2006 წლის 26 ივლისის დადგენილებით. ამდენად, ხანდაზმულობის სამწლიანი ვადის ათვლა სწორედ ხსენებული თარიღიდან აითვლება. დაუსაბუთებელია კასატორის მოსაზრება, რომ კონკრეტულ შემთხვევაში მორალური ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნაზე უნდა გავრცელდეს ხანდაზმულობის ათწლიანი ვადა, რადგან უდავოა, რომ მოსარჩელე მორალური ზიანის ანაზღაურების საფუძვლად მოპასუხის მხრიდან დელიქტური ვალდებულების დარღვევას მიუთითებს. დელიქტით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლებაზე კი, სამოქალაქო კოდექსის 1008-ე მუხლის მიხედვით, ვრცელდება სამწლიანი ხანდაზმულობის ვადა, რაც ადასტურებს წინამდებარე საჩელის ხანდაზმულობას.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო იზიარებს მოცემულ საქმეზე სააპელაციო სასამართლოს მიერ გაკეთებულ სამართლებრივ შეფასებებს, რომელიც თავის მხრივ არსებითად ეყრდნობა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს და მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლომ სწორად გადაწყვიტა დავა.
ამასთან, არ არსებობს საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღების ვარაუდი. სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილება ასევე არ ეწინააღმდეგება ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს. ამასთან, საქმის განხილვისა და საკასაციო სასამართლოს მიერ საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღების საჭიროება არ არსებობს არც სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბების თვალსაზრისით.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ მოცემულ საქმეს არ გააჩნია არავითარი პრინციპული მნიშვნელობა სასამართლო პრაქტიკისათვის, ხოლო საკასაციო საჩივარს - წარმატების პერსპექტივა.
ზემოთქმულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ არ არსებობს საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით რეგლამენტირებული არც ერთი საფუძველი, რის გამოც საკასაციო საჩივარი არ უნდა იქნეს დაშვებული განსახილველად.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლით, 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით

დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. თ. კ-ას საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნეს დაუშვებლად;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2018 წლის 26 ნოემბრის განჩინება;
3. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.

თავმჯდომარე ქ. ცინცაძე


მოსამართლეები: ნ. ქადაგიძე


ნ. სხირტლაძე