№ბს-419(2კ-20) 28 აპრილი, 2021 წელი ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:
ქეთევან ცინცაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: ნუგზარ სხირტლაძე, ალექსანდრე წულაძე

საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლისა და 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის საფუძველზე, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 408-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, ზეპირი განხილვის გარეშე, შეამოწმა სსიპ შემოსავლების სამსახურისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საკასაციო საჩივრების დასაშვებობის საფუძვლების არსებობა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 09 ოქტომბრის განჩინების გაუქმების თაობაზე (მოწინააღმდეგე მხარე - შპს „...“).

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

2017 წლის 07 ივნისს შპს „...მა“ სასარჩელო განცხადებით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას მოპასუხეების - სსიპ შემოსავლების სამსახურისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიმართ.
მოსარჩელემ, სასარჩელო მოთხოვნათა დაზუსტების შემდეგ, სსიპ შემოსავლების სამსახურის მომსახურების დეპარტამენტის 2017 წლის 25 იანვრის №21-11/9291 შესაგებლის, სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2017 წლის 14 მარტის №6566 ბრძანებისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოს 2017 წლის 5 მაისის გადაწყვეტილების ბათილად ცნობა და სსიპ შემოსავლების სამსახურისათვის შპს „...ისათვის“ ზედმეტად გადახდილი თანხის დაბრუნების დავალება მოითხოვა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2018 წლის 16 ივლისის გადაწყვეტილებით შპს „...ის“ სარჩელი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; სადავო საკითხოს გადაუწყვეტლად ბათილად იქნა ცნობილი სსიპ შემოსავლების სამსახურის მომსახურების დეპარტამენტის 2017 წლის 25 იანვრის №21-11/9291 შესაგებელი, სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2017 წლის 14 მარტის №6566 ბრძანება და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოს 2017 წლის 5 მაისის გადაწყვეტილება და სსიპ შემოსავლების სამსახურს, საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებების გამოკვლევისა და შეფასების შემდეგ, ახალი ინდივიდუალური ადმინისტაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა დაევალა. აღნიშნული გადაწყვეტილება სსიპ შემოსავლების სამსახურმა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ სააპელაციო წესით გაასაჩივრეს.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 09 ოქტომბრის განჩინებით სსიპ შემოსავლების სამსახურისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სააპელაციო საჩივრები არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2018 წლის 16 ივლისის გადაწყვეტილება.
სააპელაციო პალატამ მიუთითა სადავო პერიოდში მოქმედი „ორმაგი დაბეგვრის თავიდან აცილების შესახებ საერთაშორისო შეთანხმებით განსაზღვრული საგადასახადო შეღავათით სარგებლობისა და არარეზიდენტისათვის საქართველოში გადახდილი გადასახადის დაბრუნების წესის დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2011 წლის 28 დეკემბრის №633 ბრძანების პირველი მუხლის პირველი პუქნტზე, მე-2 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტზე, მე-3 მუხლის მე-3 და მე-4 პუნქტებზე და აღნიშნა, რომ შპს „...“-ის წარმომადგენელმა 2013 წლის 15 აპრილს განცხადებით მიმართა სსიპ შემოსავლების სამსახურის მომსახურების დეპარტამენტს და მოითხოვა ორმაგად დაბეგრილი თანხების დაბრუნება. მოთხოვნა შეეხო 2011 წლის საანგარიშო პერიოდზე გადახდის წყაროსთან, შპს „ე...ის“ მიერ დაკავებულ გადასახადის თანხას - 50846.17 ლარს. განცხადებას ერთვოდა საგადასახადო ორგანოს მიერ ბეჭდით დამოწმებული ფორმა №2-ის ასლი. სსიპ შემოსავლების სამსახურის მომსახურების დეპარტამენტის 2013 წლის 29 აპრილის შესაგებელით გადასახადის გადამხდელს უარი ეთქვა მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე. შპს „...“-ის წარმომადგენელმა 2013 წლის 7 ნოემბერს განცხადებით (...), კვლავ მიმართა სსიპ შემოსავლების სამსახურს და მოითხოვა „არარეზიდენტის დეკლარაცია საქართველოში გადახდილი/დაკავებული გადასახადების შესახებ“ ფორმა №2-ის დადასტურება. 2014 წლის 13 თებერვალს შპს „...“-ის წარმომადგენელმა აგრეთვე მიმართა განცხადებით სსიპ შემოსავლების სამსახურს, რომლის საფუძველზეც, 2013 წლის 7 ნოემბრის განცხადების (...) პასუხთან (ხარვეზი) დაკავშირებით დამატებით წარადგინა თურქეთის რეზიდენტობის ცნობა და 2011 წლის 30 დეკემბრის საგადასახადო დავალება. მოსარჩელის წარმომადგენელის განმარტებით, აღნიშნული განცხადება ასევე ელექტრონულად გაიგზავნა RS.GE პორტალის მეშვეობით საგადასახადო ორგანოში, რაც ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ არ იყო უარყოფილი.
სააპელაციო პალატის მითითებით, საგადასახადო მოთხოვნის წარდგენის ვადებს განსაზღვრავდა საქართველოს საგადასახადო კოდექსი. 2013 წლის 15 აპრილის მდგომარეობით მოქმედი საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-4 მუხლის მე-8 ნაწილის შესაბამისად, საგადასახადო ორგანოსათვის გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნის წარდგენის ხანდაზმულობის ვადა შეადგენდა 6 წელს, რომელიც აითვლებოდა გადასახადის ან/და სანქციის ზედმეტად გადახდილი თანხის დაბრუნების უფლების წარმოშობის კალენდარული წლის დასრულებიდან. 2013 წლის 26 დეკემბრის №1886 საქართველოს კანონით ცვლილება შევიდა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-4 მუხლში და მე-4 მუხლის მე-8 ნაწილი ჩამოყალიბდა შემდეგნაირად - „საგადასახადო ორგანოსათვის გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნის წარდგენის ხანდაზმულობის ვადაა 3 წელი, რომელიც აითვლება გადასახადის ან/დასანქციის ზედმეტად გადახდილი თანხის დაბრუნების უფლების წარმოშობის კალენდარული წლის დასრულებიდან“ (ამოქმედდა 2017 წლის 1 იანვრიდან). ამავე კანონით ცვლილება შევიდა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 309-ე მუხლში, კერძოდ დაემატა 62-ე ნაწილი, რომლის თანახმად, ამ კოდექსის მე-4 მუხლის პირველი,მე-3, მე-5, მე-8 და მე-9 ნაწილებით განსაზღვრული ხანდაზმულობის ვადა შეადგენდა: ა) 2015 წლის 1 იანვრიდან 2016 წლის 1 იანვრამდე პერიოდში − 5 წელს; ბ) 2016 წლის 1 იანვრიდან 2017 წლის 1 იანვრამდე პერიოდში − 4 წელს.
სააპელაციო სასამართლომ არ გაიზიარა ადმინისტრაციული ორგანოს პოზიცია იმის თაობაზე, რომ საწარმოს მიერ გაშვებული იყო მოთხოვნის წარდგენის ვადა. შპს „...“-ის წარმომადგენელმა 2011 წლის საანგარიშო პერიოდზე ადმინისტრაციულ ორგანოს მიმართა 2013 წლის 15 აპრილს, ანუ 2 წლის ვადაში, ასევე მიმართა იმავე წლის 7 ნოემბერს, ხოლო 2014 წლის 13 თებერვალს სსიპ შემოსავლების სამსახურს საწარმომ მიმართა დადგენილი ხარვეზის აღმოფხვრის მიზნით და დამატებით წარუდგინა თურქეთის რეზიდენტობის ცნობა და 2011 წლის 30 დეკემბრის საგადასახადო დავალება. სააპელაციო სასამართლომ გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს დასკვნა იმის თაობაზე, რომ, რამდენადაც საწარმომ გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნა საგადასახადო ორგანოში წარადგინა საგადასახადო კანონმდებლობით განსაზღვრულ ვადაში, სსიპ შემოსავლების სამსახური ვალდებული იყო მოთხოვნა განეხილა არსებითად. პალატამ ასევე მართებულად მიიჩნია პირველი ინსტანციის სასამართლოს შეფასება 2013 წლის 30 მაისს მეჰმეთ მელექზე გაცემული მინდობილობის თაობაზე და აღნიშნა, რომ მოქმედი კანონმდებლობის თანახმად, მინდობილობა შეიძლება იყოს ვადიანი ან უვადო, რამდენადაც განსახილველ შემთხვევაში, მინდობილობაში არ იყო მითითებული ვადა, აღნიშნული ნიშნავდა იმას, რომ მინდობილობა გაცემული იყო უვადოდ. სააპელაციო პალატის მითითებით, აპელანტის მხრიდან სააპელაციო საჩივრის ერთ-ერთ მოტივად ასევე მითითებული იყო ის არგუმენტი, რომ ადმინისტრაციულ ორგანოს მიმდინარე ეტაპზე არ გააჩნდა ზედმეტად გადახდილი თანხების კანონიერების შემოწმების მექანიზმი. სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ სსიპ შემოსავლების სამსახურის რისკების მართვის სამმართველოს უფროსის 2013 წლის 21 მაისის №52020-21-14 მოხსენებითი ბარათის თანახმად შპს „ე...ის“ საგადასახადო შემოწმების მიზანს წარმოადგენდა არარეზიდენტი შპს „...“-ისათვის (ს/ნ ...) გაწეულ მომსახურებაზე გადახდილი თანხების დაბეგვრისა და საშემოსავლო გადასახადის ბიუჯეტში გადახდის სისწორის შემოწმება. სწორედ ამ საფუძვლით მიზანშეწონილად იქნა მიჩნეული შპს „ე...ის“ კამერალური საგადასახადო შემოწმება. ზემოაღნიშნული შემოწმების შედეგების საფუძველზე გამოიცა სსიპ შემოსავლების სამსახურის აუდიტის დეპარტამენტის 2013 წლის 20 სექტემბრის №313 კორექტირებული საგადასახადო მოთხოვნა და შპს „ე...ზე“ დასარიცხმა თანხამ შეადგინა ნული ლარი. სსიპ შემოსავლების სამსახურის აუდიტის დეპარტამენტის 2014 წლის 15 მაისის №25347 ბრძანებით შპს „ე...ში“ ასევე დაინიშნა გასვლითი საგადასახადო შემოწმება, რომლის მიხედვით, შესამოწმებელ პერიოდად განისაზღვრა 2008 წლის პირველი იანვრიდან 2014 წლის პირველ აპრილამდე პერიოდი, მოგებისა და ქონების გადასახადების ნაწილში 2008, 2009, 2010, 2011, 2012 და 2013 წლების საანგარიშო პერიოდი. შემოწმების შედეგებზე გამოიცა სსიპ შემოსავლების სამსახურის აუდიტის დეპარტამენტის 2016 წლის 21 მარტის №002-84 კორექტირებული საგადასახადო მოთხოვნა. ამდენად, შპს ,,ე...ის“ შემოწმებამ სრულად მოიცვა სადავო პერიოდი, რაც გამორიცხავდა იმ გარემოების მტკიცების შესაძლებლობას, რომ ზედმეტად გახდილი თანხების კანონიერების საკითხი საგადასახადო ორგანოს მხრიდან ვერ შემოწმდებოდა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 09 ოქტომბრის განჩინება საკასაციო წესით ცალ-ცალკე გასაჩივრდა სსიპ შემოსავლების სამსახურისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიერ. კასატორებმა გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა მოითხოვეს.
კასატორი - საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო მიუთითებს საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2016 წლის 14 დეკემბრის №313 ბრძანებისა და „ორმაგი დაბეგვრის თავიდან აცილების შესახებ საერთაშორისო შეთანხმებით განსაზღვრული საგადასახადო შეღავათით სარგებლობისა და არარეზიდენტისათვის საქართველოში გადახდილი გადასახადის დაბრუნების წესის დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2011 წლის 28 დეკემბრის №633 ბრძანებით დამტკიცებული წესის მე-3 მუხლზე, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-4 მუხლის მე-8 ნაწილზე, 63-ე-65-ე მუხლებზე და აღნიშნავს, რომ შემოსავლების სამსახურის მომსახურების დეპარტამენტის 2017 წლის 07 მარტის №27779-21-11 წერილის მიხედვით, მომჩივნის მიერ თანხის დაბრუნების შესახებ მოთხოვნა მომსახურების დეპარტამენტში წარდგენილ იქნა 2017 წლის 12 იანვარს, რომლითაც გადამხდელი ითხოვდა 2013 წელს დამოწმებული „ფორმა №2“-ის შესაბამისად 2011 წლის საანგარიშო პერიოდზე გადასახადის წყაროსთან დაკავებული გადასახადის თანხის დაბრუნებას. ამდენად, გასული იყო ზემოხსენებული წესით განსაზღვრული ხანდაზმულობის ვადა. ამასთანავე, განმცხადებლის სახელზე გაცემული მინდობილობით განსაზღვრული არ იყო მისი მოქმედების ვადა.
კასატორის მითითებით, მომჩივნის მიერ 2013 წლის 15 აპრილს წარდგენილ „მოთხოვნაზე“ მომსახურების დეპარტამენტის მიერ 2013 წლის 29 აპრილს გაგზავნილ იქნა „შესაგებელი“ შესაბამისი უარის თქმის საფუძვლების მითითებით. აღნიშნული პერიოდიდან 2017 წლამდე გადასახადის გადამხდელს მომსახურების დეპარტამენტისთვის თანხის დაბრუნების მოთხოვნით არ მიუმართავს. ამდენად, დასტურდება „მოთხოვნის“ ხანდაზმულობის ვადის დარღვევით წარდგენა. კასატორის მითითებით სადავო შემთხვევაზე უნდა გავრცელდეს 2017 წლისათვის მოქმედი კანონმდებლობა, რომლიც ხანდაზმულობის 3 წლიან ვადას ითვალისწინებდა.
კასატორი - სსიპ შემოსავლების სამსახური აღნიშნავს, რომ მომსახურების დეპარტამენტს 2017 წლის 12 იანვარს წარედგინა მოთხოვნა, რომლითაც გადამხდელი ითხოვდა 2013 წელს დამოწმებული „ფორმა №2“-ის შესაბამისად 2011 წლის საანგარიშო პერიოდზე გადასახადის წყაროსთან დაკავებული გადასახადის თანხის დაბრუნებას. შემოსავლების სამსახურის მიერ 2013 წლის 29 აპრილს მოსარჩელეს გაეგზავნა „შესაგებელი“, რომლითაც განემარტა, რომ გასული იყო ხანდაზმულობის 3 წლიანი ვადა. კასატორის განმარტებით, იმავე საფუძვლით დახარვეზდა მოსარჩელის 2013 და 2016 წელს წარდგენილი განცხადებები. რაც შეეხება, განცხადების 2014 წელს წარდგენას, კასატორის მითითებით, აღნიშნული არ დასტურდება.
სსიპ შემოსავლების სამსახურმა აღნიშნა, რომ საგადასახადო კოდექსის მე-4 მუხლის მე-8 ნაწილი გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნის წარმოშობას უკავშირებს გადასახადის ან/და სანქციის ზედმეტად გადახდილი თანხის დაბრუნების უფლების წარმოშობის კალენდარული წლის დასრულებას, შესაბამისად მოსარჩელის მოთხოვნა წარმოშობილად უნდა ჩაითვალოს 2012 წლიდან. 2017 წლის 12 იანვარს წარდგენილ მოთხოვნაზე კი უნდა გავრცელდეს 2017 წლის 01 იანვრიდან მოქმედი ხანდაზმულობის 3 წლიანი ვადა. კასატორის მოსაზრებით, სააპელაციო სასამართლოს სადავო განჩინებით სათანადოდ არ არის დასაბუთებული დავის ადმინისტრაციულ საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილის შესაბამისად გადაწყვეტის მართებულობა.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2020 წლის 06 ივლისის განჩინებით საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული სსიპ შემოსავლების სამსახურის საკასაციო საჩივარი.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2020 წლის 06 ივლისის განჩინებით საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საკასაციო საჩივარი.


ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების შესწავლის და საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საკითხის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ სსიპ შემოსავლების სამსახურისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საკასაციო საჩივრები არ აკმაყოფილებენ საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მოთხოვნებს და არ ექვემდებარებიან დასაშვებად ცნობას შემდეგ გარემოებათა გამო:
საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილი განსაზღვრავს საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის ამომწურავ საფუძვლებს, კერძოდ, აღნიშნული ნორმის თანახმად, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ საკასაციო საჩივარი დაიშვება, თუ კასატორი დაასაბუთებს, რომ: ა) საქმე მოიცავს სამართლებრივ პრობლემას, რომლის გადაწყვეტაც ხელს შეუწყობს სამართლის განვითარებას და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებას; ბ) საქართველოს უზენაეს სასამართლოს მანამდე მსგავს სამართლებრივ საკითხზე გადაწყვეტილება არ მიუღია; გ) საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მოცემულ საქმეზე სავარაუდოა მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღება; დ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება განსხვავდება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან; ე) სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით, რასაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე; ვ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება ეწინააღმდეგება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ წარმოდგენილი საკასაციო საჩივრები არ არის დასაშვები საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული არც ერთი ზემოთ მითითებული საფუძვლით.
საკასაციო სასამართლო დადგენილად მიიჩნევს იმ გარემოებას, რომ შპს „...“-ის წარმომადგენელმა 2013 წლის 15 აპრილს განცხადებით მიმართა სსიპ შემოსავლების სამსახურის მომსახურების დეპარტამენტს და მოითხოვა ორმაგად დაბეგრილი თანხების დაბრუნება. მოთხოვნა შეეხო 2011 წლის საანგარიშო პერიოდზე გადახდის წყაროსთან, შპს „ე...ის“ მიერ დაკავებულ გადასახადის თანხას - 50846.17 ლარს. განცხადებას ერთვოდა საგადასახადო ორგანოს მიერ ბეჭდით დამოწმებული ფორმა №2-ის ასლი. სსიპ შემოსავლების სამსახურის მომსახურების დეპარტამენტის 2013 წლის 29 აპრილის შესაგებლით გადასახადის გადამხდელს უარი ეთქვა მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე. ადმინისტრაციული ორგანოს მითითებით, მოთხოვნის მონაცემები არ შეესაბამებოდა შემოსავლების სამსახურში არსებულ მონაცემებს. მოთხოვნაზე თანდართული ფორმა №2 არ იყო დამოწმებული შემოსავლების სამსახურის ბეჭდის ორიგინალით. შეუსაბამობა იყო შპს „ე...ის“ (ს/ნ ...) მიერ 2011 წელს შპს „...“-ისათვის გადახდის წყაროსთან ყოველთვიურად დაკავებული გადასახადის თანხის ოდენობასა და ამავე პერიოდში „გაცემული თანხებისა და დაკავებული გადასახადების შესახებ“ წარმოდგენილ ყოველწლიურ ინფორმაციას შორის. ასევე არასწორად იყო შეტანილი მონაცემები ყოველწლიური მონაცემების შესახებ ინფორმაციაში განთავისუფლებას ან შემცირებას დაქვემდებარებული გადასახადის გრაფაში. საგადასახადო ორგანომ, ასევე, განუმარტა გადასახადის გადამხდელს, რომ აღნიშნული საფუძვლებით მოთხოვნაზე უარის თქმა არ ართმევდა უფლებას შემდგომი განხილვის მიზნით წარედგინა ახალი „მოთხოვნა“ ზემოაღნიშნული საკითხების გამოსწორების შემთხვევაში.
საკასაციო სასამართლო ყურადღებას მიაქცევს იმ გარემოებას, რომ სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2013 წლის 23 მაისის №22431 ბრძანებით დაინიშნა შპს „ე...ის“ საქმიანობის კამერალური საგადასახადო შემოწმება, არარეზიდენტ - შპს „...“-ისთვის გაწეული მომსახურებაზე გადახდილი თანხების დაბეგვრისა და საშემოსავლო გადასახადის ბიუჯეტში გადახდის სისწორის შემოწმების მიზნით. ბრძანების საფუძველს წარმოადგენდა სსიპ შემოსავლების სამსახურის რისკების მართვის სამმართველოს უფროსის 2013 წლის 21 მაისის №52020-21-14 მოხსენებითი ბარათი, რომლის თანახმად არარეზიდენტის მიერ მოთხოვნილი იყო 2011 წელს შპს „ე...ისათვის“ (ს.ნ....) გაწეული მომსახურებისთვის მიღებული შემოსავლიდან წყაროსთან დაკავებული გადასახადი - 50846,17 ლარი. მომსახურების დეპარტამენტმა მიზანშეწონილად მიიჩნია შეესწავლა არარეზიდენტი შპს „...“-ისათვის (ს/ნ ...) გაწეულ მომსახურებაზე გადახდილი თანხების დაბეგვრისა და საშემოსავლო გადასახადის ბიუჯეტში გადახდის სისწორე. თავისმხრივ, შპს „...“-ის წარმომადგენელმა, ორმაგად დაბეგრილი თანხის დაბრუნების მიზნით, 2013 წლის 7 ნოემბერის, 2014 წლის 13 თებერვლისა და 2017 წლის 16 იანვრის განცხადებებით კვლავ მიმართა სსიპ შემოსავლების სამსახურს.
შპს „...ის“ 2017 წლის 16 იანვრის განცხადების თანახმად, ორმაგად დაბეგრილი თანხის დაბრუნების მოთხოვნის წარდგენის შემდგომ, 2013 წელს შპს „...ის“ პარტნიორ კომპანიაში (საგადასახადო აგენტი) შპს „ე...ში“ (ს/კ ...) შემოსავლების სამსახურის აუდიტის დეპარტამენტის 2013 წლის 23 მაისის №22431 ბრძანების საფუძველზე ჩატარდა კამერალური საგადასახადო შემოწმება, რომელიც დასრულდა 2013 წლის 19 სექტემბერს. 2014 წლის 15 მაისს შპს „ე...ში“ კვლავ დაიწყო საგადასახადო შემოწმება, რომელიც დასრულდა 2014 წლის 19 ნოემბერს, თუმცა დავა გრძელდებოდა 2016 წლის დეკემბრამდე.
სსიპ შემოსავლების სამსახურის მომსახურების დეპარტამენტის 2017 წლის 25 იანვრის №21-11/9291 შესაგებლის თანახმად, გადასახადის გადამხდელს ეცნობა, რომ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2016 წლის 14 დეკემბრის №313 ბრძანებისა და „ორმაგი დაბეგვრის თავიდან აცილების შესახებ საერთაშორისო შეთანხმებით განსაზღვრული საგადასახადო შეღავათით სარგებლობისა და არარეზიდენტისათვის საქართველოში გადახდილი გადასახადის დაბრუნების წესის დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2011 წლის 28 დეკემბრის №633 ბრძანებით დამტკიცებული წესის მე-3 მუხლიდან გამომდინარე, გასული იყო სსკ-ის მე-4 მუხლით „მოთხოვნის“ (ფორმა №2) წარმოდგენისთვის დადგენილი ხანდაზმულობის ვადა. ამასთან, შპს „...“-ის (ს/ნ ...) მიერ 2013 წლის 30 მაისს მეჰმეთ მელექზე გაცემული მინდობილობით არ იყო განსაზღვრული მისი მოქმედების ვადა. მოსარჩელემ ადმინისტრაციული საჩივრით გაასაჩივრა სსიპ შემოსავლების სამსახურის მომსახურების დეპარტამენტის 2017 წლის 25 იანვრის №21-11/9291 შესაგებელი, რომელიც არ დაკმაყოფილდა სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2017 წლის 14 მარტის №6566 ბრძანებითა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოს 2017 წლის 5 მაისის გადაწყვეტილებით.
ამდენად, განსახილველი დავის ფარგლებში, შეფასების საგანს სწორედ სსიპ შემოსავლების სამსახურის მომსახურების დეპარტამენტის 2017 წლის 25 იანვრის №21-11/9291 შესაგებლის, სსიპ შემოსავლების სამსახურის 2017 წლის 14 მარტის №6566 ბრძანებისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოს 2017 წლის 5 მაისის გადაწყვეტილების კანონიერების შეფასება წარმოადგენს.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ მოსარჩელისათვის ორმაგი დაბეგვრის თავიდან აცილების მიზნით თანხის დაბრუნებაზე უარის თქმის საფუძვლად, კასატორები მიუთითებენ ორ ძირითად გარემოებაზე - ხანდაზმულობის ვადის გასვლასა და შპს-ს წარმომადგენლის სახელზე გაცებულ მინდობილობაში მისი მოქმედების ვადის ჩანაწერის არარსებობაზე.
„ორმაგი დაბეგვრის თავიდან აცილების შესახებ საერთაშორისო შეთანხმებით განსაზღვრული საგადასახადო შეღავათით სარგებლობისა და არარეზიდენტისათვის საქართველოში გადახდილი გადასახადის დაბრუნების წესის დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2011 წლის 28 დეკემბრის №633 ბრძანების პირველი მუხლის თანახმად, წესი განსაზღვრავს ორმაგი დაბეგვრის თავიდან აცილებისა და გადასახადების გადაუხდელობის აღკვეთის მიზნით საქართველოს მიერ რატიფიცირებული და ძალაში შესული საერთაშორისო შეთანხმების შესაბამისად საგადასახადო შეღავათით სარგებლობის, ზედმეტად გადახდილი გადასახადის დაბრუნების და საქართველოს რეზიდენტობის დადასტურების პროცედურებს. წესის მე-3 მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, შემოსავლის მიმღები საგადასახადო ორგანოს ფორმა №2-ს წარუდგენს ერთ ეგზემპლარად საქართველოს საგადასახადო კოდექსით განსაზღვრული ხანდაზმულობის ვადის გასვლამდე.
2013 წლის 15 აპრილის მდგომარეობით მოქმედი საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-4 მუხლის მე-8 ნაწილის შესაბამისად, საგადასახადო ორგანოსათვის გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნის წარდგენის ხანდაზმულობის ვადა შეადგენდა 6 წელს, რომელიც აითვლებოდა გადასახადის ან/და სანქციის ზედმეტად გადახდილი თანხის დაბრუნების უფლების წარმოშობის კალენდარული წლის დასრულებიდან. ამასთან, საგასახადო კოდექსში 2013 წლის 26 დეკემბერს განხორციელებული ცვლილების შედეგად, მე-4 მუხლის მე-8 ნაწილი ჩამოყალიბდა შემდეგი რედაქციით - „საგადასახადო ორგანოსათვის გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნის წარდგენის ხანდაზმულობის ვადაა 3 წელი, რომელიც აითვლება გადასახადის ან/და სანქციის ზედმეტად გადახდილი თანხის დაბრუნების უფლების წარმოშობის კალენდარული წლის დასრულებიდან“ (ამოქმედდა 2017 წლის 1 იანვრიდან). ამავე კანონით ასევე ცვლილება შევიდა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 309-ე მუხლში, კერძოდ დაემატა 62-ე ნაწილი, რომლის თანახმად, ამ კოდექსის მე-4 მუხლის პირველი,მე-3, მე-5, მე-8 და მე-9 ნაწილებით განსაზღვრული ხანდაზმულობის ვადა შეადგენდა: ა) 2015 წლის 1 იანვრიდან 2016 წლის 1 იანვრამდე პერიოდში − 5 წელს; ბ) 2016 წლის 1 იანვრიდან 2017 წლის 1 იანვრამდე პერიოდში − 4 წელს.
კონკრეტულ შემთხვევაში, მოსარჩელის მიერ 2013 წლის 15 აპრილს წარდგენილი მოთხოვნა შეეხებოდა 2011 წლის საანგარიშო პერიოდზე გადახდის წყაროსთან, შპს „ე...ის“ მიერ დაკავებულ გადასახადის თანხას. ამდენად, საკასაციო სასამართლო სრულად იზიარებს ქვედა ინსტაციის სასამართლოების განმარტებას იმის თაობაზე, რომ არ დასტურდება მოსარჩელის მიერ ხანდაზმულობის ვადის გაშვება, იმ პირობებში როდესაც, შპს „...“-ის წარმომადგენელმა 2011 წლის საანგარიშო პერიოდზე ადმინისტრაციულ ორგანოს მიმართა 2013 წლის 15 აპრილს, ანუ 2 წლის ვადაში, ასევე მიმართა იმავე წლის 7 ნოემბერს, ხოლო 2014 წლის 13 თებერვალს მიმართა დადგენილი ხარვეზის აღმოფხვრის მიზნით და დამატებით წარუდგინა თურქეთის რეზიდენტობის ცნობა და 2011 წლის 30 დეკემბრის საგადასახადო დავალება.
რაც შეეხება, ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ თანხის დაბრუნებაზე უარის თქმის მეორე საფუძველს - მინდობილობაში მოქმედების ვადის ჩანაწერის არარსებობის შესახებ, საკასაციო სასამართლო ასევე სრულად ეთანხმება სააპელაციო პალატის განმარტებას, იმის შესახებ, რომ მინდობილობაში მოქმედების ვადის მიუთითებლობის შემთხვევაში, მიიჩნევა, რომ მინდობილობა განუსაზღვრელი ვადით არის გაცემული. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სადავო აქტები არ შეიცავს სათანადო დასაბუთებას მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის საფუძვლებთან დაკავშირებით, ასევე არ დასტურდება გადაწყვეტილების მიღება გარემოებათა სრული და ყოველმხრივი გამოკვლევის შედეგად, რაც სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად აქტების ბათილად ცნობის საფუძველს წარმოადგენდა.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლომ სწორად გადაწყვიტა დავა.
ამასთან, არ არსებობს საკასაციო საჩივრების განხილვის შედეგად მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღების ვარაუდი. სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილება ასევე არ ეწინააღმდეგება ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს. ამასთან, საქმის განხილვისა და საკასაციო სასამართლოს მიერ საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღების საჭიროება არ არსებობს არც სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბების თვალსაზრისით.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ მოცემულ საქმეს არ გააჩნია არავითარი პრინციპული მნიშვნელობა სასამართლო პრაქტიკისათვის, ხოლო საკასაციო საჩივრებს - წარმატების პერსპექტივა, რის გამოც საკასაციო საჩივრები არ უნდა იქნეს დაშვებული განსახილველად.



ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლით, 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. სსიპ შემოსავლების სამსახურისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საკასაციო საჩივრები მიჩნეულ იქნეს დაუშვებლად;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 09 ოქტომბრის განჩინება;
3. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.



თავმჯდომარე ქ. ცინცაძე



მოსამართლეები: ნ. სხირტლაძე



ა. წულაძე