#ბს-220(2კ-20) 27 მაისი, 2020 წელი
ქ. თბილისი


ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატამ
შემდეგი შემადგენლობით:

ქეთევან ცინცაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: ნინო ქადაგიძე, ნუგზარ სხირტლაძე

საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლისა და 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის საფუძველზე, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 408-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, ზეპირი განხილვის გარეშე, შეამოწმა საქართველოს გენერალური პროკურატურის, ა. ხ-ასა და ლ. წ-ას საკასაციო საჩივრების დასაშვებობის საფუძვლების არსებობა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 26 დეკემბრის განჩინების გაუქმების თაობაზე.

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

2018 წლის 25 მაისს ა. ხ-ამ და ლ. წ-ამ სასარჩელო განცხადებით მიმართეს თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას, მოპასუხეების - საქართველოს მთავარი პროკურატურისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიმართ.
მოსარჩელეებმა საქართველოს მთავარი პროკურატურისათვის ა. ხ-ას სასარგებლოდ ჯარიმის სახით გადახდილი თანხის - 30 000 ლარის, ამ თანხის პროცენტის - 37 537 ლარის, ზიანის თანხის - 43 000 ლარის, მორალური ზიანის - 25 000 ლარისა და მატერიალური ზიანის (ადვოკატის ხარჯი) - 8 000 ლარის ანაზღაურების დაკისრება, ხოლო ლ. წ-ას სასარგებლოდ ჯარიმის სახით გადახდილი თანხის - 30 000 ლარის, ამ თანხის პროცენტის - 37 537 ლარის და მორალური ზიანის - 25 000 ლარის ანაზღაურების დაკისრება მოითხოვეს.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2018 წლის 25 ივლისის მოსამზადებელ სხდომაზე საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, საქმეში მესამე პირად ჩაება საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2018 წლის 6 ნოემბრის საოქმო განჩინებით საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, საქმეში მესამე პირად ჩაება საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სახაზინო სამსახური.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2019 წლის 18 იანვრის საოქმო განჩინებით საქართველოს მთავარი პროკურატურის უფლებამონაცვლედ ცნობილ იქნა საქართველოს გენერალური პროკურატურა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2019 წლის 29 მარტის გადაწყვეტილებით ა. ხ-ას და ლ. წ-ას სარჩელი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; საქართველოს გენერალურ პროკურატურას ა. ხ-ას სასარგებლოდ დაეკისრა მორალური ზიანის ანაზღაურება 12 000 (თორმეტიათასი) ლარის ოდენობით; საქართველოს გენერალურ პროკურატურას ლ. წ-ას სასარგებლოდ დაეკისრა მორალური ზიანის ანაზღაურება 12 000 (თორმეტიათასი) ლარის ოდენობით; საქართველოს გენერალურ პროკურატურას ა. ხ-ას სასარგებლოდ დაეკისრა ჯარიმის უზრუნველსაყოფად გადახდილი თანხის - 30 000 (ოცდაათიათასი) ლარის ანაზღაურება; საქართველოს გენერალურ პროკურატურას ლ. წ-ას სასარგებლოდ დაეკისრა ჯარიმის უზრუნველსაყოფად გადახდილი თანხის - 30 000 (ოცდაათიათასი) ლარის ანაზღაურება; საქართველოს გენერალურ პროკურატურას ა. ხ-ას სასარგებლოდ დაეკისრა ადვოკატის ხარჯის 8000 (რვაათასი) ლარის ანაზღაურება; დანარჩენ ნაწილში სარჩელი არ დაკმაყოფილდა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2019 წლის 29 მარტის გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით ცალ-ცალკე გაასაჩივრეს საქართველოს გენერალურმა პროკურატურამ, ა. ხ-ამ და ლ. წ-ამ.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 26 დეკემბრის განჩინებით საქართველოს გენერალური პროკურატურის სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; ა. ხ-ას და ლ. წ-ას სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2019 წლის 29 მარტის გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლომ გაიზიარა საქალაქო სასამართლოს მიერ საქმეზე დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებები და აღნიშნა, რომ „ბრალდებულის მიმართ აღკვეთის ღონისძიების სახით დაპატიმრების გამოყენების შესახებ“ 2005 წლის 1 დეკემბრის ბრძანებით ა. ხ-ასა და ლ. წ-ას აღკვეთი ღონისძიების სახით შეეფარდათ პატიმრობა 3 თვის ვადით. ბრძანების თანახმად, პატიმრობის ვადა ჩაეთვალათ დაკავების მომენტიდან.
2005 წლის 2 დეკემბერს ა. ხ-ასა და ლ. წ-ას ადვოკატებმა - შ. ხ-ამ, თ. ჩ-მა და ო. ბ-მა საჩივრით მიმართეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საგამოძიებო კოლეგიას და მოითხოვეს ა. ხ-ასა და ლ. წ-ას მიმართ შეფარდებული აღკვეთი ღონისძიების პატიმრობის არასაპატიმრო ღონისძიებებით შეცვლა.
საქართველოს სასჯელაღსრულებისა და პრობაციის სამინისტროს 2018 წლის 10 მაისის №MOC71800417508 წერილის თანახმად, საარქივო პირად საქმეში არსებული მონაცემების შესაბამისად, ლ. წ-ა ქ. თბილისის ყოფილ №5 საპყრობილეში შესახლებულ იქნა 2005 წლის პირველ დეკემბერს, საიდანაც სასჯელის შემდგომი მოხდის მიზნით 2006 წლის 10 ივნისს გადაყვანილ იქნა ქსანის №7 საპყრობილეში.
საქართველოს სასჯელაღსრულებისა და პრობაციის სამინისტროს 2017 წლის 27 თებერვლის №MOC51700149677 წერილის თანახმად, ა. ხ-ა ქ.თბილისის №5 თავისუფლების აღკვეთის დაწესებულებაში სასჯელს იხდიდა 2005 წლის პირველი დეკემბრიდან 2006 წლის 10 ივნისამდე და შემდეგ ეტაპირებულ იქნა რუსთავის №1 თავისუფლების აღკვეთის დაწესებულებაში.
„ბრალდებულის სახით პასუხისგებაში მიცემის შესახებ“ 2006 წლის 15 თებერვლის დადგენილებით ლ. წ-ა ბრალდებულად პასუხისგებაში იქნა მიცემული საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „გ“ ქვეპუნქტებით, მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით, 210-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით.
„ბრალდებულის სახით პასუხისგებაში მიცემის შესახებ“ 2006 წლის 15 თებერვლის დადგენილებით ა. ხ-ა ბრალდებულად პასუხისგებაში იქნა მიცემული საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „გ“ ქვეპუნქტებით, მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით, 210-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით.
2006 წლის 21 თებერვალს ა. ხ-ასა და ლ. წ-ას ინტერესების დამცელ ადვოკატებს - შ. ხ-ას, თ. ჩ-სა და ო. ბ-ს გაეგზავნა შეტყობინება გამოძიების დამთავრებისა და საქმის საბრალდებო დასკვნით სასამართლოსთვის გადაგზავნის შესახებ.
2006 წლის პირველი ივნისის ... ბანკის №1 საგადასახადო დავალების თანახმად, ლ. ხ-ამ სახელმწიფო შემოსულობების ერთიან ანგარიშზე (მიმღების ანგარიშის სახაზინო ნომერი 302003000, მიმღები ბანკი ქ.თბილისი, „საქართველოს ეროვნული ბანკი“, ბანკის კოდი ...), გადარიცხა 30 000 (ოცდაათიათასი) ლარი (გადახდის დანიშნულება - ხ-ა ა. მ. საპროცესო შეთანხმების ჯარიმის უზრუნველსაყოფად №...).
2006 წლის პირველი ივნისის ... ბანკის №2 საგადასახადო დავალების თანახმად, ლ. ხ-ამ სახელმწიფო შემოსულობების ერთიან ანგარიშზე (მიმღების ანგარიშის სახაზინო ნომერი 302003000, მიმღები ბანკი ქ.თბილისი, „საქართველოს ეროვნული ბანკი“, ბანკის კოდი ...), გადარიცხა 30 000 (ოცდაათიათასი) ლარი (გადახდის დანიშნულება - წ-ა ლ. ე. საპროცესო შეთანხმების ჯარიმის უზრუნველსაყოფად №...).
თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2006 წლის 2 ივნისის განაჩენით (№1/3344-06 საქმეზე) დამტკიცდა ა. ხ-ასა და საქართველოს გენერალური პროკურატურის ფინანსთა სამინისტროს გამოძიების საპროცესო ხელმძღვანელობის დეპარტამენტის სტაჟიორ-პროკურორს შორის 2006 წლის 30 მაისს დადებული საპროცესო შეთანხმება ბრალზე. ა. ხ-ა დამნაშავედ იქნა ცნობილი საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „გ“ ქვეპუნქტებით, მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით, 210-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით და სასჯელის ზომად განესაზღვრა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „გ“ ქვეპუნქტებით, მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით - თავისუფლების აღკვეთა 6 წლის ვადით; საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 210-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით - ჯარიმა 30 000 ლარის ოდენობით; საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 59-ე მუხლის მე-3 ნაწილის საფუძველზე სასჯელთა შეკრების პრინციპის გამოყენებით, საბოლოოდ სასჯელის სახით განესაზღვრა თავისუფლების აღკვეთა 6 წლის ვადით და ჯარიმა 30 000 ლარის ოდენობით; საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 50-ე მუხლის მე-5 ნაწილის თანახმად, დანიშნული სასჯელის ნაწილი ერთი წლით თავისუფლების აღკვეთა მოსახდელად განესაზღვრა სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში, ხოლო დანარჩენი ნაწილი 5 წელი ჩაეთვალა პირობით, იმავე გამოსაცდელი ვადით. ა. ხ-ას სასჯელის მოხდის ვადის ათვლა დაეწყო 2005 წლის 28 ნოემბრიდან.
ამავე განაჩენით, დამტკიცდა ლ. წ-ასა და საქართველოს გენერალური პროკურატურის ფინანსთა სამინისტროს გამოძიების საპროცესო ხელმძღვანელობის დეპარტამენტის სტაჟიორ-პროკურორს შორის 2006 წლის 30 მაისს დადებული საპროცესო შეთანხმება ბრალზე. ლ. წ-ა დამნაშავედ იქნა ცნობილი საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „გ“ ქვეპუნქტებით, მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით, 210-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით და სასჯელის ზომად განესაზღვრა: საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „გ“ ქვეპუნქტებით, მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით - თავისუფლების აღკვეთა 6 წლის ვადით; საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 210-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით - ჯარიმა 30 000 ლარის ოდენობით; საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 59-ე მუხლის მე-3 ნაწილის საფუძველზე სასჯელთა შეკრების პრინციპის გამოყენებით, საბოლოოდ სასჯელის სახით განესაზღვრა თავისუფლების აღკვეთა 6 წლის ვადით და ჯარიმა 30 000 ლარის ოდენობით; საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 50-ე მუხლის მე-5 ნაწილის თანახმად, დანიშნული სასჯელის ნაწილი ერთი წლით თავისუფლების აღკვეთა მოსახდელად განესაზღვრა სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში, ხოლო დანარჩენი ნაწილი 5 წელი ჩაეთვალა პირობით, იმავე გამოსაცდელი ვადით. ლ. წ-ას სასჯელის მოხდის ვადის ათვლა დაეწყო 2005 წლის 28 ნოემბრიდან.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2018 წლის პირველი მარტის განაჩენით (№1/აგ-19-17 საქმეზე) გაუქმდა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2006 წლის 2 ივნისის გამამტყუნებელი განაჩენი ა. ხ-ას და ლ. წ-ას მიმართ და მათ მიმართ გამოტანილ იქნა გამამართლებელი განაჩენი.
განაჩენის თანახმად, ა. ხ-ა ცნობილ იქნა უდანაშაულოდ და გამართლდა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“, „გ“ ქვეპუნქტებით, მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 210-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით წარდგენილ ბრალდებაში.
განაჩენის მიხედვით, ლ. წ-ა ცნობილ იქნა უდანაშაულოდ და გამართლდა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“, „გ“ ქვეპუნქტებით, მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 210-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით წარდგენილ ბრალდებაში.
სსიპ აღსრულების ეროვნული ბიუროს 2018 წლის 27 დეკემბრის №89255 წერილის თანახმად, თბილისის საქალაქო სასამართლოს №1/3344-06 განაჩენის საფუძველზე გაცემული სააღსრულებო ფურცელი ლ. წ-ას მიმართ ჯარიმის 30000 ლარის დაკისრების თაობაზე, სსიპ აღსრულების ეროვნული ბიუროს მიმდინარე და საარქივო მასალებში ვერ მოიძებნა.
საქართველოს მთავარი პროკურატურის 2018 წლის 9 ოქტომბრის №13-99758 წერილის თანახმად, ლ. ხ-ას მიერ №... სისხლის სამართლის საქმესთან დაკავშირებით ლ. წ-ას ჯარიმის უზრუნველსაყოფად გადახდილი საპროცესო შეთანხმების თანხა 30 000 ლარი და ა. ხ-ას ჯარიმის უზრუნველსაყოფად გადახდილი საპროცესო შეთანხმების თანხა 30 000 ლარი 2006 წლის პირველ ივნისს შეტანილია ხაზინის ერთიან №200122900 ანგარიშზე 302003000 სახაზინო კოდზე (დეპოზიტორის კოდი - ...). ამასთან, აღნიშნულ თანხები, ისევ განთავსებულია ხაზინის ერთიან №200122900 ანგარიშზე 302003000 სახაზინო კოდზე (დეპოზიტორის კოდი - ...).
ა. ხ-ამ და ლ. წ-ამ 2018 წლის 26 მარტს განცხადებით მიმართეს საქართველოს ფინანსთა მინისტრს და მოითხოვეს იმ თანხის დაბრუნება, რომელიც გადაიხადეს 2006 წლის 30 მაისს საქართველოს გენერალური პროკურატურის ფინანსთა სამინისტროს გამოძიების საპროცესო ხელმძღვანელობის დეპარტამენტის სტაჟიორ-პროკურორსა და ა. ხ-ასა და ლ. წ-ას შორის დადებული საპროცესო შეთანხმების საფუძველზე, კერძოდ, 2006 წლის პირველ ივნისს სახელმწიფო ბიუჯეტის ანგარიშზე შეტანილ იქნა 30 000 ლარი ა. ხ-ას და ასევე, 30 000 ლარი ლ. წ-ას სახელზე.
საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს 2018 წლის 28 მარტის №08-01/42273 წერილით აღნიშნული განცხადება გადაიგზავნა საქართველოს მთავარ პროკურატურაში.
საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგამოძიებო სამსახურის 2018 წლის 5 აპრილის №2644/15-04-01 წერილის თანახმად, ა. ხ-ასა და ლ. წ-ას განემარტათ, რომ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2018 წლის პირველი მარტის განაჩენის საფუძველზე აქვთ უფლება საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 92-ე მუხლის შესაბამისად, სამოქალაქო/ადმინისტრაციული წესით მოითხოვონ და მიიღონ უკანონოდ ჩატარებული საპროცესო მოქმედებისა და უკანონო გადაწყვეტილების შედეგად მიყენებული ზიანის ანაზღაურება.
საქართველოს მთავარი პროკურატურის 2018 წლის 12 აპრილის №13/26704 წერილის თანახმად, საქართველოს მთავარი პროკურატურის სამართალწარმოების პროცესში ჩადენილი დანაშაულის გამოძიების დეპარტამენტში განხილულ იქნა ა. ხ-ასა და ლ. წ-ას 2018 წლის 26 მარტის №64113/01 განცხადება, რასთან დაკავშირებით განმცხადებლებს განემარტათ, რომ განცხადებით მოთხოვნილი საკითხების გადაწყვეტა სცილდებოდა პროკურატურის კომპეტენციას და მის დასაკმაყოფილებლად უნდა მიმართონ სასამართლოს შესაბამისი მოპასუხე მხარის მითითებით.
ა. ხ-ამ 2018 წლის 8 მაისს მიმართა განცხადებით სსიპ ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნულ ბიუროს ფინანსური და ბუღალტრული ექსპერტიზის ჩატარების მიზნით, ლ. წ-ასა და ა. ხ-ას მიერ დეპოზიტზე თანხის განთავსებისას პროცენტის დარიცხვის შესახებ, რის შესაბამისად, ა. ხ-ამ 2018 წლის 8 მაისს საექსპერტო მომსახურების შესახებ ხელშეკრულება გააფორმა სსიპ ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნულ ბიუროსთან. ამასთან, აღნიშნული შინაარსის ხელშეკრულება იმავე დღეს ა. ხ-ამ, როგორ ლ. წ-ას წარმომადგენელმა დადო.
ა. ხ-ამ ტ...ის მეშვეობით 2018 წლის 22 მაისის სალარო შემოსავლის №15002601 ორდერით გადაიხადა 201 ლარი (გადახდის დანიშნულება - სსიპ ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლოს ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს (ქვით....) (დოკ.13079218) (პ/ნ... - ა. ხ-ა) 200.00(1.00) (სახაზინო კოდი 707767126).
სსიპ ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს 2018 წლის 21 მაისის №003307918 ექსპერტიზის დასკვნის თანახმად, ექსპერტიზაზე წარგენილი მასალების/ინფორმაციის და საქართველოს ეროვნული ბანკის მიერ დადგენილი დეპოზიტზე საშუალო წლიური საბაზრო საპროცენტო განაკვეთის გათვალისწინებით (10.5%), იმ შემთხვევაში, თუ ფიზიკური პირები გამოსაკვლევ პერიოდში, კერძოდ, 2006 წლის პირველი ივნისიდან 2018 წლის პირველ მაისამდე 30 000-30 000 ლარს განათავსებდნენ სადეპოზიტო ანგარიშზე, მათზე დარიცხული სარგებელი საორიენტაციოდ შეადგენდა - ა. ხ-ა - 37537 ლარს და ლ. წ-ა - 37537 ლარს.
ა. ხ-ამ 2018 წლის 17 ოქტომბერს განცხადებით მიმართა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სახაზინო სამსახურს და მოითხოვა ინფორმაცია ლ. ხ-ას მიერ 2006 წლის პირველ ივნისს ა. ხ-ასა და ლ. წ-ას სასარგებლოდ ჯარიმის უზრუნველსაყოფად გადახდილი 30000-30000 ლარის სამართლებრივი სტატუსის შესახებ და ასევე, ვის კომპეტენციას განეკუთვნება აღნიშნული თანხის განკარგვა.
საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სახაზინო სამსახურის 2018 წლის 23 ოქტომბრის №18/132746 წერილის თანახმად, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2009 წლის 30 დეკემბრის №916 ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქციის მე-17 მუხლის თანახმად, ხაზინის ერთიანი ანგარიშის 302003000 სახაზინო კოდზე განთავსებული დეპოზიტური თანხის განკარგვა, რომელიც მოქმედი კანონმდებლობის შესაბამისად ექვემდებარება შესაბამის ბიუჯეტში მიმართვას ან გადამხდელისათვის უკან დაბრუნებას, ხორციელდება დეპოზიტის განმკარგავი ორგანოს მიერ სახელმწიფო ხაზინაში წარდგენილი საგადასახადო დავალების საფუძველზე.
საქართველოს ეროვნული ბანკის 2019 წლის 29 იანვრის №2-15/376 წერილის თანახმად, სახაზინო კოდზე 302003000 „ბიუჯეტის შემოსულობების სახაზინო კოდების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2005 წლის 15 მარტის №136 ბრძანების თანახმად, ირიცხება არასაგადასახადო შემოსულობები, კერძოდ, სხვა დეპოზიტები. ამასთან 2006 წლის პირველი ივნისისათვის 200122900 ანგარიში წარმოადგენს საქართველოს ეროვნულ ბანკში გახსნილ „საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სახაზინო სამსახურის ერთიან ანგარიშს“, სახელმწიფო ბიუჯეტის შემოსულობების აღრიცხვის მიზნით, ხოლო ბანკის კოდი 220101107 წარმოადგენდა საქართველოს ეროვნული ბანკის საბანკო კოდს.
საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სახაზინო სამსახურის 2019 წლის პირველი თებერვლის №18/11548 წერილის თანახმად, 302003000 სახაზინო კოდი წარმოადგენს სადეპოზიტო კოდს, რომელზეც ხდებოდა ისეთი თანხების დეპონირება, რომლებიც შემოსავლად აღიარებამდე საჭიროებს უფლებამოსილი პირების მიერ დადასტურებას, რომლებიც, საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად, შეიძლება გადაეცეს თანხის მიღებაზე უფლებამოსილ პირებს, მიიმართოს შესაბამის ბიუჯეტში ან ანგარიშის მფლობელის სახელმწიფო ხაზინაში არსებულ ანგარიშზე ან დაუბრუნდეს გადამხდელს. სადეპოზიტო კოდზე ჩარიცხული თანხების განკარგვა, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2009 წლის 30 დეკემბრის №916 ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქციის მე-17 მუხლის შესაბამისად, ხორციელდება დეპოზიტის მიმღები და განმკარგველი ორგანიზაციის მიერ სახაზინო სამსახურში წარდგენილი საგადასახადო დავალების საფუძველზე. რაც შეეხება ... დეპოზიტორის კოდს, იგი წარმოადგენს სადეპოზიტო კოდზე თანხის გადამხდელისათვის მინიჭებულ კოდს, აღნიშნული კოდი გადამხდელს ავტომატურად ენიჭება სისტემის მიერ.
2019 წლის 18 თებერვალს ა. ხ-ამ განცხადებით მიმართა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სახაზინო სამსახურს. განცხადების თანახმად, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სახაზინო სამსახურის 2009 წლის პირველი თებერვლის №18/11548 წერილიდან ირკვევა, რომ ხაზინის სადეპოზიტო კოდზე ჩარიცხული თანხების განკარგვა ხდებოდა საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2009 წლის 30 დეკემბრის №916 ბრძანების მე-17 მუხლის შესაბამისად, ხოლო ... წარმოადგენს გადამხდელის კოდს, რომელსაც ავტომატურად ანიჭებს სისტემა. ამავე ბრძანების მე-16 მუხლის შესაბამისად, უნდა გახსნილიყო საბიუჯეტო ორგანიზაციებისათვის სადეპოზიტო ქვეკოდი (მათ შორის, გენერალური პროკურატურა), სადაც უნდა ასახულიყო მისთვის განკუთვნილი თანხები. განცხადების თანახმად მოთხოვნილ იქნა ინფორმაცია, გაიხსნა თუ არა ეს ქვეკოდები გენერალური პროკურატურისათვის და აღნიშნული გადამხდელის მიერ ... კოდზე განთავსებული თანხა აისახა თუ არა გენერალური პროკურატურის ქვეკოდზე. ამასთან, წარდგენილი საგადასახადო დავალების მიხედვით (ჯარიმის უზრუნველსაყოფად გადახდილი თანხა), განცხადების შეტანის დღისათვის სად არის განთავსებული, ვის ანგარიშზე და რა ქვეკოდით.
საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს 2019 წლის პირველი მარტის №1/226222 წერილის თანახმად, სახელმწიფო საბიუჯეტო ორგანიზაციებისათვის სადეპოზიტო ქვეკოდის გახსნა რეგულირდება ფინანსთა მინისტრის 2009 წლის 30 დეკემბრის №916 ბრძანებით, აღნიშნულ ბრძანებამდე სადეპოზიტო ქვეკოდების გახსნა დარეგულირდა 2009 წლის პირველი იანვრიდან, „ბიუჯეტების შემოსულობების აღიცხვა-ანგარიშგებისა და ანგარიშსწორების განხორციელებისა და ბიუჯეტში ზედმეტად ან შეცდომით გადახდილი შემოსულობის თანხის დაბრუნების, აღრიცხვისა და ანგარიშგების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2005 წლის 14 მარტის №45 დადგენილებაში ცვლილებისა და დამატების შეტანის თაობაზე“ საქართველოს მთავრობის 2008 წლის 29 დეკემბრის №260 დადგენილებით. რაც შეეხება 302003000 სახაზინო კოდს, იგი წარმოადგენს სადეპოზიტო კოდს, რომელზეც ხდებოდა ისეთი თანხების დეპონირება, რომლებიც შემოსავლად აღიარებამდე საჭიროებს უფლებამოსილი პირების მიერ დადასტურებას, რომლებიც საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად შეიძლება გადაეცეს თანხის მიღებაზე უფლებამოსილ პირებს, მიიმართოს შესაბამის ბიუჯეტში ან ანგარიშის მფლობელის სახელმწიფო ხაზინაში არსებულ ანგარიშზე ან დაუბრუნდეს გადამხდელს. სადეპოზიტო კოდზე ჩარიცხული თანხების განკარგვა, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2009 წლის 30 დეკემბრის №916 ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქციის მე-17 მუხლის შესაბამისად, ხორციელდება დეპოზიტის მიმღები და განმკარგველი ორგანიზაციის მიერ სახაზინო სამსახურში წარდგენილი საგადასახადო დავალების საფუძველზე.
ამასთან, სააპელაციო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია ის გარემოება, რომ 2006 წლის სტაციონარული პაციენტის სამედიცინო ბარათის მიხედვით, გაცემული 2017 წლის 20 თებერვლის „ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ“ ცნობის თანახმად, ა. ხ-ას დიაგნოზად განსაზღვრული ჰქონდა გ.ი.დ. სტენოკარდია (II ფ.კლ.) ჰემოროიდული დაავადება I-IIხ. გართულებული სისხლდენით უკანა ანალური სპინქტერის სპაზმით, შაქრიანი დიაბეტი 2-E11.
ასევე დადგენილია ის გარემოება, რომ ა. ხ-ამ 2006 წლის 14 ივლისს შ. ხ-ას მისცა მინდობილობა, რომლის თანახმად, შ. ხ-ას მიანიჭა უფლებამოსილება მისი სახელით უარი ეთქვა საკუთრების უფლებაზე საცხოვრებელ ბინაზე, მდებარე ქ.თბილისი, ...ის IV მკ/რ, კვარტალი მე-2, კორპუსი მე-10, ბინა 83-ის პრივატიზაციის დროს მისი მეუღლის რ. წ-ას სასარგებლოდ.
საკუთრების მოწმობის თანახმად, რ. წ-ა გახდა უძრავი ქონების (მდებარე ქ.თბილისი ...ის IVმკ/რ, კვარტალი მე-2, კორპუსი მე-10, ბინა 83) მესაკუთრე. 2006 წლის 26 ოქტომბრის უძრავი ქონების, საცხოვრებელი ბინის, ნასყიდობის ხელშეკრულების თანახმად, ფ. ზ-ემ რ. წ-ასაგან 19 000 ლარად შეიძინა აღნიშნული ქონება.
2018 წლის 2 მარტს ა. ხ-ამ შპს აუდიტორულ ფირმა „...ასთან“ დადო №35/2018 ხელშეკრულება ფ. ზ-ის საკუთრებაში არსებული ზემოაღნიშნული უძრავი ქონების ღირებულების შეფასების მიზნით. მოცემული მომსახურების ღირებულება 200 ლარი ა. ხ-ამ გადაიხადა 2018 წლის 4 აპრილს.
„ფიზიკური პირის ა. ხ-ას მიერ წარმოდგენილი ქონების შეფასების“ 2018 წლის 4 აპრილის შპს აუდიტორულ ფირმა „...ის №2/23-2018 აქტის თანახმად, უძრავი ქონების (მდებარე ქ.თბილისი ...ის IVმკ/რ, კვარტალი მე-2, კორპუსი მე-10, ბინა 83) ღირებულებას 2018 წლის აპრილის თვის მდგომარეობით შეადგენდა 62000 ლარს.
ამასთან, ა. ხ-ასა და შ. ხ-ას შორის 2018 წლის 2 მარტს დაიდო იურიდიული მომსახურების გაწევის თაობაზე ხელშეკრულება, რომლის მე-2 პუნქტის თანახმად, ხელშეკრულების საგანს წარმოადგენდა იურიდიული მომსახურების გაწევა უკანონო ბრლადებით მიყენებული ზიანის ასანაზღაურებლად სასამართლო წარმოებაში. ამავე ხელშეკრულების 4.1 პუნქტის თანახმად, იურიდიული მომსახურების საფასურად განისაზღვრა 8000 (რვაათასი) ლარი. ა. ხ-ამ შ. ხ-ას იურიდიული მომსახურების ანაზღაურების მიზნით გადაუხადა 8000 (რვაათასი) ლარი.
სააპელაციო სასამართლომ განსახილველ საქმეზე იხელმძღვანელა სადავო პერიოდში მოქმედი საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-9 პუნქტით, საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 208-ე მუხლის პირველი ნაწილით და იმავე კოდექსის 207-ე მუხლით, საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 1005-ე მუხლის მე-3 ნაწილით, ამავე კოდექსის 413-ე მუხლის პირველი ნაწილით და მიუთითა, რომ ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში სასამართლოს მხრიდან მორალური ზიანის მოცულობის განსაზღვრა ხდება გონივრული და სამართლიანი ანაზღაურების სახით. მორალური ზიანის განსაზღვრისას სასამართლო მხედველობაში იღებს დაზარალებულის სუბიექტურ დამოკიდებულებას, ობიექტურ გარემოებებს, როგორიცაა დაზარალებულის ცხოვრების პირობები, ჯანმრთელობის მდგომარეობა, ასაკი და ა.შ. სააპელაციო სასამართლომ არ გაიზიარა აპელანტების საქართველოს გენერალური პროკურატურის და ა. ხ-ასა და ლ. წ-ას პრეტენზია მორალურ ზიანთან დაკავშირებით და აღნიშნა, რომ ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში სასამართლოს მხრიდან მორალური ზიანის მოცულობის განსაზღვრა ხდება გონივრული და სამართლიანი ანაზღაურების სახით. მორალური ზიანის განსაზღვრისას სასამართლო მხედველობაში იღებს დაზარალებულების სუბიექტურ დამოკიდებულებას, ობიექტურ გარემოებებს, როგორიცაა დაზარალებულების ცხოვრების პირობები, ჯანმრთელობის მდგომარეობა, ასაკი და ა.შ. სააპელაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ ა. ხ-ას, ლ. წ-ასა და საქართველოს გენერალური პროკურატურის სააპელაციო საჩივრები არ შეიცავს მითითებას იმ გარემოებებზე, რაც დაადასტურებდა ზემოაღნიშნული კრიტერიუმების შეფასების პროცესში სასამართლოს არაგონივრულ და არასამართლიან მიდგომას. შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლომ მორალური ზიანის ასანაზღაურებლად საქართველოს გენერალური პროკურატურისთვის 12 000 – 12 000 ლარის დაკისრება ა. ხ-ას და ლ. წ-ასათვის მიყენებული მორალური ზიანის ანაზღაურების მიზნის პროპორციულად მიიჩნია.
სააპელაციო სასამართლომ ასევე აღნიშნა, რომ ვინაიდან, ა. ხ-ა და ლ. წ-ა უდანაშაულოდ არიან ცნობილები წარდგენილ ბრალდებებში და მათ მიერ სასჯელის - ჯარიმის უზრუნველსაყოფად გადახდილი თანხა - 30 000 – 30 000 ლარი ჩარიცხულია სახელმწიფო ბიუჯეტში ისე, რომ მისი განკარგვის უფლებამოსილება გააჩნია საქართველოს გენერალურ პროკურატურას, აღნიშნული თანხები საქართველოს გენერალური პროკურატურის მიერ ექვემდებარება მოსარჩელეებისათვის დაბრუნებას საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 1005-ე მუხლის მე-3 ნაწილისა და ამავე კოდექსის 408-ე მუხლის საფუძველზე. ამდენად, სააპელაციო სასამართლომ არ გაიზიარა მოსარჩელეთა მოსაზრება, რომ აღნიშნული თანხების დაბრუნების სამართლებრივ საფუძველს წარმოადგენს საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 976-ე მუხლი, რადგან უსაფუძვლო გამდიდრების ნორმების გამოყენება ხდება მოთხოვნის სხვა საფუძვლებთან სუბსიდიალურად, რაც იმას ნიშნავს, რომ თუ არსებობს სასარჩელო მოთხოვნის შესაძლო დაკმაყოფილების სახელშეკრულებო ან სხვა კანონისმიერი საფუძველი (მოთხოვნათა კონკურენცია), უსაფუძვლო გამდიდრების სამართლის ნორმების, როგორც მოთხოვნის საფუძვლის გამოყენება, ბოლოს უნდა განხორციელდეს, ანუ მას შემდეგ, რაც გამოირიცხება მოთხოვნის დაკმაყოფილება სახელშეკრულებო ან სხვა კანონისმიერი საფუძვლებიდან.
სააპელაციო სასამართლომ არ გაიზიარა მხარის არგუმენტაცია სამოქალაქო სამართალწარმოების წესით, უსაფუძვლო გამდიდრების მოტივით საქართველოს გენერალური პროკურატურისათვის მიუღებელ შემოსავალზე პროცენტის დარიცხვის თაოაბაზე და აღნიშნულთან მიმართებით ყურადღება გაამახვილა იმ გარემოებაზე, რომ აპელანტთა მიერ მითითებულ სხვა საქმეზე, მოპასუხისათვის სამოქალაქო კოლეგიის მიერ ანაზღაურების დაკისრების საფუძველი გახდა ის გარემოება, რომ მოსარჩელემ სს „...ის“ ანგარიშზე ვალდებულების გარეშე შეიტანა თანხა და შესაბამისად მისი მოთხოვნა შესრულებულის უკან დაბრუნების თაობაზე საფუძვლიანია, კერძოდ სასამართლომ მიიჩნია, რომ მოსარჩელის მიერ მოპასუხისათვის თანხის გადაცემის ფაქტი, ვალდებულებით სამართლებრივი საფუძვლის გარეშე, ექცევა საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 976-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის რეგულირების რეჟიმში და შესაბამისად, მიღებული შესრულება დაექვემდებარა დაბრუნებას.
სააპელაციო სასამართლომ ასევე არ გაიზიარა სააპელაციო საჩივარში მითითებული გარემოება ბინის გაყიდვასთან დაკავშირებით მატერიალური ზიანის ანაზღაურების თაობაზე და აღნიშნულთან მიმართებით განმარტა, რომ ზიანის ასანაზღაურებლად უნდა იკვეთებოდეს უძრავი ქონების გასხვისებასა და მოპასუხის უკანონო ქმედებას შორის პირდაპირი მიზეზშედეგობრივი კავშირი, თუმცა განსახილველ შემთხვევაში, სააპელაციო სასამართლოს მითითებით, უტყუარად არ მტკიცდებოდა, რომ მოსარჩელის მიმართ მიმდინარე სისხლისსამართლებრივი დევნა იყო უშუალო და პირდაპირი საფუძველი აღნიშნული ქონების გასხვისებისათვის.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 26 დეკემბრის განჩინება საკასაციო წესით ცალ-ცალკე გაასაჩივრეს საქართველოს გენერალურმა პროკურატურამ, ა. ხ-ამ და ლ. წ-ამ.
კასატორი - საქართველოს გენერალური პროკურატურა მიუთითებს საქართველოს კონსტიტუციის 18.4 მუხლზე, საქართველოს ზოგადი ადმინისტარციული კოდექსის 208-ე და 207-ე მუხლებზე, საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 413.1, 992-ე და 1005-ე მუხლებზე. ამასთან აღნიშნავს, რომ საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 1005-ე მუხლის თავისებურებას წარმოადგენს ის, რომ ზიანი ანაზღაურებას ექვემდებარება მიუხედავად ზიანის მიმყენებლის ბრალისა. მორალური ზიანის ანაზღაურების თითოეული შემთხვევა ინდივიდუალურია. დამოკიდებულია მრავალ სხვადასხვა პირობაზე. ზიანის ოდენობის განსაზღვრისას აუცილებელია შეფასდეს, როგორც კონკრეტული პიროვნება და მისი სუბიექტური დამოკიდებულება ზიანის სიმძიმის მიმართ, ასევე ობიექტური გარემოებები.
კასატორის მითითებით, პირს ზიანი უნდა მიადგეს ქმედების განზრახი ან უხეში გაუფრთხილებლობის ფორმით, ამასთან, მიზეზობრივი კავშირი უნდა არსებობდეს განხორციელებულ ქმედებასა და დამდგარ შედეგს-ზიანს შორის. სახეზე უნდა იყოს მოხელის უკანონო ქმედება, რომელმაც პირისთვის ზიანი გამოიწვია. მოცემულ შემთხვევაში კი საქართველოს მთავარი პროკურატურის მხრიდან ამგვარ ქმედებებს ადგილი არ ჰქონია.
კასატორი ასევე მიუთითებს, რომ მორალური ზიანის საკითხის განხილვისას სასამართლომ გარდა მოსარჩელის განმარტებისა და დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებებისა, მხედველობაში უნდა მიიღოს როგორც ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიერ საქართველოსთან მიმართებაში დადგენილი პრაქტიკა, ისე საქართველოს საერთო სასამართლოების პრაქტიკა. ამასთან, კასატორი საორიენტაციოდ ასახელებს რამდენიმე მათგანს. კონკრეტულ შემთხვევაში, მორალური ზიანის საკომპენსაციოდ მიკუთვნებული 12 000 – 12 000 ლარი კი კასატორის მოსაზრებით, ფაქტობრივი გარემოებების, სამართლებრივი ნორმებისა და მითითებული სასამართლო პრაქტიკის გათვალისწინებით შეუსაბამოდ მაღალ ოდენობას წარმოადგენს და არ გამომდინარეობს გონივრული და სამართლიანი ანაზღაურების კრიტერიუმებიდან.
კასატორი ჯარიმის თანხებთან დაკავშირებით აღნიშნავს, რომ მოსარჩელეებსა და პროკურორს შორის დაიდო საპროცესო შეთანხმება, რომელიც დამტკიცდა სასამართლოს განაჩენით. საპროცესო შეთანხმების უზრუნველსაყოფად გადახდილი იქნა ჯარიმა. გადახდილი თანხა განთავსდა სახელმწიფო ხაზინაში დეპოზიტურ ანგარიშზე, რაც ვერ იქნება მიმართული პროკურატურისათვის, როგორც მისგან მიყენებული ზიანი. ზიანის სამართლებრივი ბუნებიდან გამომდინარე სახეზე არ არის დელიქტური ვალდებულება. ეს საკითხი, კასატორის მითითებით, განხილული უნდა იქნეს უსაფუძვლო გამდიდრებიდან გამომდინარე ან/და ქმედების განხორციელების დავალებიდან გამომდინარე სადეპოზიტო ანგარიშზე განთავსებული თანხის დაბრუნების მოთხოვნით და არა როგორც პროკურატურის მიერ მიყენებული მატერიალური ზიანის ანაზღაურება.
კასატორი ასევე არ ეთანხმება საქართველოს გენერალური პროკურატურისათვის ადვოკატისათვის გაწეული ხარჯის დაკისრებას და მიუთითებს, რომ მატერიალური ზიანი არის ფაქტობრივად დამდგარი ქონებრივი დანაკლისი, რომლის ოდენობა დგინდება კონკრეტული მტკიცებულებებით. განსახილველ შემთხვევაში, საქმეში წარმოდგენილი შპს „რიკო ექსპრესის“ გზავნილის მიღების და გაგზავნის დოკუმენტებით არ დასტურდება მოსარჩელის მიერ ადვოკატისათვის გაწეული მომსახურების სანაცვლოდ თანხის გადახდა - ხარჯის გაწევა, შესაბამისად, კასატორის აღნიშვნით, სასამართლოს მიერ დაკისრებული თანხა არ წარმოადგენს განსახილველ საქმესთან დაკავშირებით გაწეულ ხარჯს და მისი საქართველოს პროკურატურისთვის დაკისრება უსაფუძვლოა.
ამდენად, კასატორმა - საქართველოს გენერალურმა პროკურატურამ სარჩელის დაკმაყოფილების ნაწილში გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა მოითხოვა.
კასატორები - ა. ხ-ა და ლ. წ-ა აღნიშნავენ, რომ სააპელაციო სასამართლომ შეფასების გარეშე დატოვა დელიქტის შედეგად მიყენებული ზიანის ანაზღაურების ფარგლები, კერძოდ, რამდენად იყო შესაძლებელი თუნდაც დელიქტური ვალდებულებიდან გამომდინარე დელიქტით მიყენებული პირდაპირი ზიანის თანხის დაბრუნება პროცენტთან ერთად. კასატორებს მიაჩნიათ, რომ მათ მიერ გამამტყუნებელი განაჩენით დადგენილი ჯარიმის გადახდილი თანხის უკან დაბრუნების ფაქტობრივ საფუძველს წარმოადგენს უსაფუძვლო გამდიდრების წესები, კერძოდ, საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 976-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტი.
კასატორები აღნიშნავენ, რომ ვინაიდან, მათ მიერ ჯარიმის სახით გადახდილი თანხები წარმოადგენს უსაფუძვლო გამდიდრების წესებიდან გამომდინარე თანხებს, ეს თანხები უნდა დაბრუნდეს საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 981-ე მუხლით გათვლისწინებული წესის შესაბამისად, პროცენტთან ერთად. ამასთან დაკავშირებით კასატორები მიუთითებენ საქართველოს საერთო სასამართლოების დადგენილ პრაქტიკაზე და საორიენტაციოდ ასახელებენ რამდენიმე მათგანს.
მორალური ზიანის ანაზღაურების კუთხით, კასატორები აღნიშნავენ, რომ სასამართლოებს სულ სხვა შეფასება უნდა მიეცათ იმ გარემოებებისათვის, რომ ა. ხ-ა და ლ. წ-ა პატიმრობაში იმყოფებოდნენ 1 წლის ვადით, 5 წელი იყვნენ პირობითი მსჯავრდებულები. ასევე, ა. ხ-ას უკანონო პატიმრობას მოყვა საპყრობილეში მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესება, რის გამოც იგი გადაყვანილი იქნა ციხის რესპუბლიკურ საავადმყოფოში. გარდა ამისა, ორთაჭალის სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში ე.წ. ციხის ბუნტის დროს განვითარებული მოვლენები საყოველთაოდ ცნობილია, რა დროსაც 7 პატიმარი გარდაიცვალა.
ამდენად, კასატორებმა სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის ნაწილში გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის სრულად დაკმაყოფილება მოითხოვეს.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2020 წლის 28 თებერვლის განჩინებით საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული საქართველოს გენერალური პროკურატურის საკასაციო საჩივარი.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2020 წლის 28 თებერვლის განჩინებით საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული ა. ხ-ასა და ლ. წ-ას საკასაციო საჩივარი.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების შესწავლის და საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საკითხის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ საქართველოს გენერალური პროკურატურის, ა. ხ-ასა და ლ. წ-ას საკასაციო საჩივრები არ აკმაყოფილებენ საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მოთხოვნებს და არ ექვემდებარებიან დასაშვებად ცნობას შემდეგ გარემოებათა გამო:
საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილი განსაზღვრავს საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის ამომწურავ საფუძვლებს, კერძოდ, აღნიშნული ნორმის თანახმად, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ საკასაციო საჩივარი დაიშვება, თუ კასატორი დაასაბუთებს, რომ: ა) საქმე მოიცავს სამართლებრივ პრობლემას, რომლის გადაწყვეტაც ხელს შეუწყობს სამართლის განვითარებას და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებას; ბ) საქართველოს უზენაეს სასამართლოს მანამდე მსგავს სამართლებრივ საკითხზე გადაწყვეტილება არ მიუღია; გ) საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მოცემულ საქმეზე სავარაუდოა მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღება; დ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება განსხვავდება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან; ე) სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით, რასაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე; ვ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება ეწინააღმდეგება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ წარმოდგენილი საკასაციო საჩივრები არ არის დასაშვები საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული არც ერთი ზემოთ მითითებული საფუძვლით.
განსახილველ შემთხვევაში დავის საგანს ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მოსარჩელეებისათვის მიყენებული მორალური და მატერიალური ზიანის ანაზღაურება წარმოადგენს.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სახელმწიფო ორგანოთა და მოსამსახურეთა მიერ უკანონოდ მიყენებული ზიანის სახელმწიფო სახსრებიდან ანაზღაურება აღიარებული და გარანტირებულია საქართველოს კონსტიტუციის სადავო პერიოდში მოქმედი რედაქციის 42-ე მუხლის მე-9 ნაწილით (ამჟამად მოქმედი რედაქციის მე-18 მუხლის მე-4 ნაწილი).
საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 208-ე მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით, სახელმწიფოს, ადმინისტრაციული ორგანოს, აგრეთვე მისი თანამდებობის პირის ან სხვა სახელმწიფო მოსამსახურის მიერ სამსახურებრივი მოვალეობის განხორციელებისას მიყენებული ზიანისათვის პასუხისმგებელია სახელმწიფო, ხოლო ამავე კოდექსის 207-ე მუხლით განისაზღვრა კერძო სამართალში დადგენილი პასუხისმგებლობის ფორმების, პრინციპებისა და საფუძვლების გავრცელება სახელმწიფოს პასუხისმგებლობის შემთხვევებზეც, გარდა იმ გამონაკლისებისა, რომლებიც ამავე კოდექსით არის დადგენილი.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ როგორც უკვე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ არაერთგზის განიმარტა (მათ შორის, საქმეზე #ბს-1531(კ-18); 14.03.19) „საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 1005-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, თუ სახელმწიფო მოსამსახურე განზრახი ან უხეში გაუფრთხილებლობით არღვევს თავის სამსახურებრივ მოვალეობას სხვა პირთა მიმართ, მაშინ სახელმწიფო ან ის ორგანო, რომელშიც მოსამსახურე მუშაობს, ვალდებულია აანაზღაუროს ზიანი. განზრახვის ან უხეში გაუფრთხილებლობის დროს მოსამსახურე სახელმწიფოსთან ერთად სოლიდარულად აგებს პასუხს; ხოლო აღნიშნული მუხლის მე-3 ნაწილის მიხედვით, რეაბილიტირებული პირისათვის უკანონო მსჯავრდების, სისხლის სამართლის პასუხისგებაში უკანონოდ მიცემის, აღკვეთის ღონისძიების სახით პატიმრობის ან გაუსვლელობის ხელწერილის უკანონოდ გამოყენების, პატიმრობის ან გამასწორებელი სამუშაოების სახით ადმინისტრაციული სახდელის არასწორად დაკისრების შედეგად მიყენებული ზიანი ანაზღაურდება სახელმწიფოს მიერ მოკვლევის, წინასწარი გამოძიების, პროკურატურის ორგანოებისა და სასამართლოს თანამდებობის პირთა ბრალის მიუხედავად. განზრახი ან უხეში გაუფრთხილებლობისას ეს პირები სახელმწიფოსთან ერთად სოლიდარულად აგებენ პასუხს. ამასთან, ამავე კოდექსის 413-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, არაქონებრივი ზიანისათვის ფულადი ანაზღაურება შეიძლება მოთხოვნილ იქნეს მხოლოდ კანონით ზუსტად განსაზღვრულ შემთხვევაში, გონივრული და სამართლიანი ანაზღაურების სახით."
განსახილველ შემთხვევაში დადგენილია, რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2006 წლის 2 ივნისის განაჩენით (№1/3344-06 საქმეზე) დამტკიცდა ა. ხ-ასა და საქართველოს გენერალური პროკურატურის ფინანსთა სამინისტროს გამოძიების საპროცესო ხელმძღვანელობის დეპარტამენტის სტაჟიორ-პროკურორს შორის 2006 წლის 30 მაისს დადებული საპროცესო შეთანხმება ბრალზე. ა. ხ-ა დამნაშავედ იქნა ცნობილი საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „გ“ ქვეპუნქტებით, მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით, 210-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით და სასჯელის ზომად განესაზღვრა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „გ“ ქვეპუნქტებით, მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით - თავისუფლების აღკვეთა 6 წლის ვადით; საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 210-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით - ჯარიმა 30 000 ლარის ოდენობით; საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 59-ე მუხლის მე-3 ნაწილის საფუძველზე სასჯელთა შეკრების პრინციპის გამოყენებით, საბოლოოდ სასჯელის სახით განესაზღვრა თავისუფლების აღკვეთა 6 წლის ვადით და ჯარიმა 30 000 ლარის ოდენობით; საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 50-ე მუხლის მე-5 ნაწილის თანახმად, დანიშნული სასჯელის ნაწილი ერთი წლით თავისუფლების აღკვეთა მოსახდელად განესაზღვრა სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში, ხოლო დანარჩენი ნაწილი 5 წელი ჩაეთვალა პირობით, იმავე გამოსაცდელი ვადით. ა. ხ-ას სასჯელის მოხდის ვადის ათვლა დაეწყო 2005 წლის 28 ნოემბრიდან.
ამავე განაჩენით, დამტკიცდა ლ. წ-ასა და საქართველოს გენერალური პროკურატურის ფინანსთა სამინისტროს გამოძიების საპროცესო ხელმძღვანელობის დეპარტამენტის სტაჟიორ-პროკურორს შორის 2006 წლის 30 მაისს დადებული საპროცესო შეთანხმება ბრალზე. ლ. წ-ა დამნაშავედ იქნა ცნობილი საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „გ“ ქვეპუნქტებით, მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით, 210-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით და სასჯელის ზომად განესაზღვრა: საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „გ“ ქვეპუნქტებით, მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით - თავისუფლების აღკვეთა 6 წლის ვადით; საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 210-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით - ჯარიმა 30 000 ლარის ოდენობით; საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 59-ე მუხლის მე-3 ნაწილის საფუძველზე სასჯელთა შეკრების პრინციპის გამოყენებით, საბოლოოდ სასჯელის სახით განესაზღვრა თავისუფლების აღკვეთა 6 წლის ვადით და ჯარიმა 30 000 ლარის ოდენობით; საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 50-ე მუხლის მე-5 ნაწილის თანახმად, დანიშნული სასჯელის ნაწილი ერთი წლით თავისუფლების აღკვეთა მოსახდელად განესაზღვრა სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში, ხოლო დანარჩენი ნაწილი 5 წელი ჩაეთვალა პირობით, იმავე გამოსაცდელი ვადით. ლ. წ-ას სასჯელის მოხდის ვადის ათვლა დაეწყო 2005 წლის 28 ნოემბრიდან.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2018 წლის პირველი მარტის განაჩენით (№1/აგ-19-17 საქმეზე) გაუქმდა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2006 წლის 2 ივნისის გამამტყუნებელი განაჩენი ა. ხ-ას და ლ. წ-ას მიმართ და მათ მიმართ გამოტანილ იქნა გამამართლებელი განაჩენი.
განაჩენის თანახმად, ა. ხ-ა ცნობილ იქნა უდანაშაულოდ და გამართლდა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“, „გ“ ქვეპუნქტებით, მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 210-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით წარდგენილ ბრალდებაში.
განაჩენის მიხედვით, ლ. წ-ა ცნობილ იქნა უდანაშაულოდ და გამართლდა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“, „გ“ ქვეპუნქტებით, მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 210-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით წარდგენილ ბრალდებაში.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ კანონიერ ძალაში მყოფი თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2018 წლის პირველი მარტის განაჩენი (№1/აგ-19-17 საქმეზე), რომლითაც ა. ხ-ა და ლ. წ-ა გამართლდნენ წარდგენილ ბრალდებაში, წარმოადგენს ა. ხ-ას და ლ. წ-ას რეაბილიტაციის საფუძველს. მართალია, სისხლისსამართლებრივი დევნა და ბრალდებულის მიმართ გამოყენებული იძულების ღონისძიებები ემსახურება სახელმწიფოს ლეგიტიმურ მიზანს - საზოგადოების, მისი კონკრეტული წევრის უსაფრთხოების დაცვას, ამასთან, საქართველოს პროკურატურა წინასწარ ვერ განსაზღვრავს კონკრეტული საქმის შედეგს, ვინაიდან მტკიცებულებათა შეფასება გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანისთვის საკმარისობის კუთხით წარმოადგენს სასამართლოს კომპეტენციას, თუმცა, მიუხედავად ამისა, ინდივიდს, რომლის მიმართაც დადგა გამამართლებელი განაჩენი, უნდა მიეცეს შესაბამისი კომპენსაცია სახელმწიფოს მხრიდან მის უფლებებში გაუმართლებელი ან/და გადაჭარბებული ჩარევისთვის.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს №ბს-972-936(3კ-08) განჩინებაზე (08.04.09წ.), სადაც ასევე განიმარტა, რომ „არაქონებრივი უფლებები წარმოადგენს სამოქალაქო სამართლის იმ ობიექტს, რომელსაც გააჩნია მისთვის დამახასიათებელი თავისებურებები. არსებითი განსხვავება მდგომარეობს არაქონებრივი უფლების ხელყოფის შედეგად დამდგარი ზიანის შინაარსში. სამოქალაქო სამართლის აღნიშნული ობიექტის სპეციფიკის გათვალისწინებით მისი ხელყოფის შედეგად დამდგარ ზიანს ქონებრივი ეკვივალენტი არ გააჩნია. ამდენად, არაქონებრივი ზიანის მოთხოვნის წარმოშობისათვის საკმარისია არსებობდეს არაქონებრივი უფლების ხელყოფის ფაქტი, რაც მოცემულ შემთხვევაში სახეზეა. მორალური ზიანის მოცულობას (რომელსაც არ გააჩნია მატერიალური გამოხატულება) განსაზღვრავს სასამართლო გონივრული და სამართლიანი ანაზღაურების სახით.
საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 413-ე მუხლში მითითება მორალური ზიანის გონივრული და სამართლიანი ანაზღაურების თაობაზე გულისხმობს ზიანის მიმყენებლის ბრალეულობის ხარისხის, დაზარალებულის განცდების სიღრმისა და ინდივიდუალური თავისებურების გათვალისწინებას. მორალური ზიანის ოდენობის განსაზღვრისას სასამართლო მხედველობაში იღებს, მოპასუხეების მიერ მატერიალური ზიანის ანაზღაურების ფაქტს, ასევე დაზარალებულის სუბიექტურ დამოკიდებულებას მორალური ზიანის მიმართ და ობიექტურ გარემოებებს. ამ გარემოებათა შორისაა დაზარალებულის ცხოვრების პირობები (საოჯახო, ყოფითი, მატერიალური, ჯანმრთელობის მდგომარეობა, ასაკი და ა.შ.), ბრალის ხარისხი, ქონებრივი მდგომარეობა და სხვა გარემოებები. მორალური ზიანის ანაზღაურების შემთხვევაში არ ხდება ხელყოფილი უფლების რესტიტუცია, რადგან მიყენებულ ზიანს ფულადი ეკვივალენტი არ გააჩნია. შეუძლებელია ფულადი ფორმით ჯანმრთელობის შეფასება, კომპენსაციის მიზანია მორალური ზიანით გამოწვეული ტკივილების, ნეგატიური განცდების შემსუბუქება, დადებითი ემოციების გამოწვევა, რომელიც ეხმარება დაზარალებულს სულიერი გაწონასწორების მიღწევაში, სოციალურ ურთიერთობებში ჩართვაში, რაც მორალური (არაქონებრივი) ზიანის ანაზღაურების სატისფაქციურ ფუნქციას შეადგენს.“
საკასაციო სასამართლო იზიარებს განსახილველ შემთხვევაში საქართველოს გენერალური პროკურატურისათვის ა. ხ-ას და ლ. წ-ას სასარგებლოდ მორალური ზიანის სახით 12 000 – 12 000 ლარის დაკისრებას და აღნიშნავს, რომ უკანონო ბრალდების/პატიმრობის ან მსჯავრდების საქმეებთან მიმართებაში სასამართლოს მიერ არამატერიალური (მორალური) ზიანის თანხის ოდენობის განსაზღვრა ხორციელდება თითოეულ საქმეში ინდივიდუალურად, საქმის ფაქტობრივი გარემოებების, მორალური ზიანის მიმართ დაზარალებულის სუბიექტური დამოკიდებულების, ობიექტური გარემოებების (დაზარალებულის საოჯახო, ყოფითი, მატერიალური, ჯანმრთელობის მდგომარეობა, ასაკი და ა.შ.) და სხვა ფაქტორების გათვალისწინებით (Patsuria v. Georgia; Nikolaishvili v. Georgia; Jashi v. Georgia). განსახილველ შემთხვევაში, საკასაციო სასამართლო არსებული ფაქტობრივი მოცემულობის (პატიმრობის ვადა, პირობითი მსჯავრის ხანგრძლივობა და ა.შ.) გათვალისწინებით პროპორციულად მიიჩნევს, მოპასუხისათვის მოსარჩელეების სასარგებლოდ - 12 000 - 12 000 ლარის დაკისრებას. რაც შეეხება, კასატორების მიერ - საქმეზე - №ბს-1289(2-18) მითითებას, საკასაციო სასამართლო განმარტავს, თითოეული საქმე და შესაბამისად, მოპასუხისათვის დაკისრებული მორალური ზიანის თანხის ოდენობა განისაზღვრება საქმეთა ფაქტობრივი მოცემულობის გათვალისწინებით, რაც თავის მხრივ გამორიცხავს, ყველა საქმეზე იდენტური თანხის ოდენობის დაკისრების შესაძლებლობას.
საკასაციო სასამართლო ასევე იზიარებს ქვედა ინსტანციის სასამართლოების მიერ ა. ხ-ას და ლ. წ-ას მიერ - ჯარიმის სახით სახელმწიფო ბიუჯეტში გადახდილი თანხების - 30 000 – 30 000 ლარის საქართველოს გენერალური პროკურატურისათვის დაკისრებას, საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 1005-ე მუხლის მე-3 ნაწილისა და ამავე კოდექსის 408-ე მუხლის საფუძველზე და განმარტავს, რომ განსახილველ შემთხვევაში მოსარჩელეებისათვის თანხის ანაზღაურების/დაბრუნების საფუძველი წარმოშობილია არა სახელშეკრულებო ან/და სხვა კანონისმიერი საფუძვლებიდან, არამედ მოპასუხის უკანონო ქმედებიდან, რაც თავის მხრივ, გამორიცხავს განსახილველ შემთხვევაზე უსაფუძვლო გამდიდრების ნორმების გამოყენებას. ამასთან, რაც შეეხება, კასატორების - ა. ხ-ას და ლ. წ-ას მიერ მითითებულ სასამართლო პრაქტიკას, უნდა აღინიშნოს, რომ მითითებული საქმეები არსებითად განსხვავდება განსახილველი საქმის როგორც ფაქტობრივი, ისე სამართლებრივი მოცემულობისაგან (საქმეები №ას-650-616-2015; №ას-74-71-2016; №ას-992-950-2013; №ას-24-379-09). საკასაციო სასამართლო ასევე განმარტავს, რომ კასატორების მიერ მითითებული საქმე №ას-665-621-2017 - ასევე არსებითად განსხვავდება განსახილველ საქმეზე არსებული ფაქტობრივი მოცემულობისგან, ვინაიდან, შეეხება სასჯელის შთანთქმის პრინციპის გამოყენების შემდგომ, პირის მიერ გადახდილი ჯარიმის თანხის შესაძლო დაბრუნების საკითხს. ამასთან, აღნიშნული საქმე, როგორც რეალურად არაგანსჯადი, უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის მიერ ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატას, განსჯადობის დაცვით ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატისათვის გადაცემის საკითხის გადაწყვეტის მიზნით. ამასთან, ამ საქმეზე საბოლოო კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილება არ დამდგარა. რაც შეეხება, სს „...ის" საქმეზე მოსარჩელეებისათვის თანხის უსაფუძვლო გამდიდრების ნორმებით უკან დაბრუნებას, უნდა განიმარტოს, რომ მოპასუხისათვის - სს „...ისათვის" სამოქალაქო კოლეგიის მიერ თანხის ანაზღაურების დაკისრების საფუძველი გახდა ის გარემოება, რომ მოსარჩელემ სს „...ის“ ანგარიშზე ვალდებულების გარეშე შეიტანა თანხა და ამავდროულად, საქმეზე არ დგინდებოდა სს „...ის" მიერ მოსარჩელეებისათვის თანხის დელიქტური სამართლის ნორმებიდან გამომდინარე ანაზღაურების საფუძველი, შესაბამისად, აღნიშნული ფაქტობრივი მოცემულობა ექცეოდა საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 976-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის რეგულირების რეჟიმში, განსხვავებით მოცემულ საქმეზე არსებული ფაქტობრივი მოცემულობისაგან.
რაც შეეხება, მოსარჩელეებისათვის მიუღებელი შემოსავლის სახით ჯარიმის თანხის - 30 000 ლარის პროცენტის - 37 537 ლარის ანაზღაურების საკითხს, საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ იმ პირობებში, როდესაც განსახილველ საქმეზე თანხის ანაზღაურება ხორციელდება დელიქტური სამართლის ნორმებიდან გამომდინარე, მიუღებელი შემოსავლის საკითხის გადაწყვეტისას, სასამართლომ უნდა შეაფასოს არა მხოლოდ ზიანის მიმყენებლის ქმედება, არამედ ამ ქმედების უშუალო კავშირი მიუღებელ შემოსავალთან. შესაბამისად, მიუღებელი შემოსავლის მტკიცება არ უნდა ეფუძნებოდეს აბსტრაქტულ, მხოლოდ მოსაზრებაზე დამყარებულ გარემოებებს, არამედ უნდა დასტურდებოდეს კონკრეტული ფაქტებითა და მტკიცებულებებით, რაც განსახილველ შემთხვევაში საქმეზე წარმოდგენილი მტკიცებულებებიდან არ იკვეთება.
ამასთან, საკასაციო სასამართლო ასევე იზიარებს სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობას ა. ხ-ასთვის მატერიალური ზიანის სახით - 43 000 ლარის ანაზღაურებაზე უარის თქმის შესახებ. საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ განსახილველ შემთხვევაში საქმის მასალებით არ დასტურდება პირდაპირი და უშუალო კავშირი კასატორის მიმართ მიმდინარე სისხლის სამართლის დევნასა და ბინის რეალიზებას შორის, განსაკუთრებით იმ პირობებში, როდესაც მხარეთა შორის საპროცესო შეთანხმება გაფორმდა - 2006 წლის 30 მაისს და დამტკიცდა 2006 წლის 2 ივნისს (თანხა გადაიხადეს 2006 წლის 1 ივნისს), ხოლო ბინის რეალიზება განხორციელდა 2006 წლის 26 ოქტომბერს.
რაც შეეხება, კასატორის - საქართველოს გენერალური პროკურატურის პრეტენზიას ადვოკატისათვის გაწეული ხარჯის ანაზღაურების დაკისრებასთან მიმართებაში, აღნიშნულთან დაკავშირებით საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის მიერ #ბს-776-768(2კ-4კს-15) საქმეზე გაკეთებულ განმარტებებზე: „მართლმსაჯულების განხორციელება დაკავშირებულია სასამართლო ხარჯებთან და სასამართლოსგარეშე ხარჯებთან. ადვოკატისათვის გაწეული ხარჯი წარმოადგენს სასამართლოს გარეშე ხარჯებს (სსსკ-ის 37-ე მუხლის მე-3 ნაწილი). ამგვარი ხარჯების ოდენობა უნდა განისაზღვროს მხარის მიერ სასამართლოში წარდგენილ ფაქტობრივად გაწეული ხარჯების ოდენობის დამადასტურებელი მტკიცებულებების საფუძველზე. ამასთანავე, საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ იურიდიული მომსახურების ხელშეკრულების არსებობა, მხარის მიერ ადვოკატისათვის თანხის გადახდის ქვითრის არარსებობა იმთავითვე არ გამორიცხავს გაწეული მომსახურების ანაზღაურების შესაძლებლობას (ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე „დადაევა რუსეთის წინააღმდეგ“,§145, 146) ..... ხარჯების განსაზღვრა ხდება სასამართლოში მხარის მიერ წარდგენილი ფაქტობრივად გაწეული ხარჯების ოდენობის დამადასტურებელი მტკიცებულებების საფუძველზე, ამგვარი მტკიცებულებების არარსებობის შემთხვევაშიც, მხარის მოთხოვნის საფუძველზე, სასამართლოს თავადაც შეუძლია განსაზღვროს იურიდიული დახმარებისათვის გაწეული ხარჯების ოდენობა (საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 11.02.08წ. №ას-792-1114-07 განჩინება), თუკი აშკარაა, რომ პირის უფლების დარღვევის აღკვეთის მიზნით ხარჯი გაღებულია (ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე „პინკოვი და პინკი ჩეხეთის წინააღმდეგ“).“
განსახილველ შემთხვევაში დადგენილია, რომ ა. ხ-ასა და შ. ხ-ას შორის 2018 წლის 2 მარტს დაიდო იურიდიული მომსახურების გაწევის თაობაზე ხელშეკრულება, რომლის მე-2 პუნქტის თანახმად, ხელშეკრულების საგანს წარმოადგენდა იურიდიული მომსახურების გაწევა უკანონო ბრალდებით მიყენებული ზიანის ასანაზღაურებლად სასამართლო წარმოებაში. ამავე ხელშეკრულების 4.1 პუნქტის თანახმად, იურიდიული მომსახურების საფასურად განისაზღვრა 8000 (რვაათასი) ლარი. დადგენილია, ასევე, რომ ა. ხ-ამ შ. ხ-ას იურიდიული მომსახურების ანაზღაურების მიზნით გადაუხადა 8000 (რვაათასი) ლარი.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო იზიარებს მოცემულ საქმეზე სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს და ამ გარემოებებთან დაკავშირებით გაკეთებულ სამართლებრივ შეფასებებს და მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლომ სწორად გადაწყვიტა დავა. სააპელაციო სასამართლოს განჩინება შეესაბამება საკასაციო სასამართლოს დადგენილ პრაქტიკას.
ამასთან, არ არსებობს საკასაციო საჩივრების განხილვის შედეგად მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღების ვარაუდი. სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილება ასევე არ ეწინააღმდეგება ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს. ამასთან, საქმის განხილვისა და საკასაციო სასამართლოს მიერ საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღების საჭიროება არ არსებობს არც სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბების თვალსაზრისით.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ მოცემულ საქმეს არ გააჩნია არავითარი პრინციპული მნიშვნელობა სასამართლო პრაქტიკისათვის, ხოლო საკასაციო საჩივრებს _ წარმატების პერსპექტივა.
ზემოთქმულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ არ არსებობს საკასაციო საჩივრების დასაშვებობის საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით რეგლამენტირებული არც ერთი საფუძველი, რის გამოც საკასაციო საჩივრები არ უნდა იქნეს დაშვებული განსახილველად.



ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლით, 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით და



დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. საქართველოს გენერალური პროკურატურის საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნეს დაუშვებლად;
2. ა. ხ-ასა და ლ. წ-ას საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნეს დაუშვებლად;
3. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 26 დეკემბრის განჩინება;
4. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.




თავმჯდომარე ქ. ცინცაძე



მოსამართლეები: ნ. ქადაგიძე



ნ. სხირტლაძე