საქართველოს უზენაესი სასამართლო
გ ა დ ა წ ყ ვ ე ტ ი ლ ე ბ ა
საქართველოს სახელით

საქმე №ბს-741(კ-20) 22 მარტი, 2022 წელი
თბილისი
ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატამ
შემდეგი შემადგენლობით:

გიორგი გოგიაშვილი (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
ქეთევან ცინცაძე, ნუგზარ სხირტლაძე

საქმის განხილვის ფორმა - ზეპირი მოსმენის გარეშე

კასატორი (მოსარჩელე) - ი. ჭ-ე

მოწინააღმდეგე მხარეები (მოპასუხეები) - ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექცია, ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერია

დავის საგანი - ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა

გასაჩივრებული განჩინება - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 19 სექტემბრის განჩინება

კასატორის მოთხოვნა - გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღება


აღწერილობითი ნაწილი:

ი. ჭ-მ 2018 წლის 16 ივლისს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას, მოპასუხეების - ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიისა და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის მიმართ და ამავე სამსახურის 2017 წლის 20 ივნისის №002281 დადგენილებისა და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2018 წლის 11 ივნისის №224 ბრძანების ბათილად ცნობა მოითხოვა.
სარჩელის თანახმად, ი. ჭ-ე 2000 წლიდან ცხოვრობს ქალაქ თბილისში, ...ის შესახვევის №14-ის მიმდებარედ განთავსებულ სახლში, რომელიც აღიმართა 2007 წლამდე. ამასთან, ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიასთან არსებულმა საკუთრების უფლების აღიარების კომისიამ დაადასტურა შენობის კანონის ამოქმედებამდე (2007 წლამდე) აშენების ფაქტი და მოსარჩელეს აღნიშნულ მიწის ნაკვეთზე უღიარა საკუთრების უფლება. მიუხედავად ამისა, ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის მიერ ი. ჭ-ე დაჯარიმდა 10000 ლარით უნებართვოდ კაპიტალური შენობის მშენებლობისთვის, მას ასევე დაევალა ამავე საცხოვრებელი სახლის დემონტაჟი.
მოსარჩელის მოსაზრებით, უდავოა, რომ ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებები მიღებულია კანონის დარღვევით, რადგან მშენებლობა განხორციელებულია 2007 წლამდე, კანონიერია და ექვემდებარება ლეგალიზებას.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2018 წლის 2 ნოემბრის საოქმო განჩინებით ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის უფლებამონაცვლედ მიჩნეულ იქნა ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექცია.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2019 წლის 16 იანვრის გადაწყვეტილებით ი. ჭ-ის სარჩელი არ დაკმაყოფილდა.
პირველი ინსტანციის სასამართლომ საქმეზე დადგენილად მიიჩნია შემდეგი ფაქტობრივი გარემოებები:
ქალაქ თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის მიერ 2017 წლის 18 იანვარს ი. ჭ-ის მიმართ შედგა №002281 მითითება ქალაქ თბილისში, ...ის მე-2 შესახვევის №14-ის მიმდებარედ (ს.კ. №...) სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთზე შესაბამისი სანებართვო დოკუმენტაციის გარეშე განხორციელებული სამშენებლო სამუშაოების გამო. მითითებაში აღინიშნა, რომ ი. ჭ-ემ ააშენა კაპიტალური შენობა, მოაწყო საყრდენი მონოლითური კედელი, კაპიტალური ღობე, ლითონის ჭიშკარი, შენობაზე მოაწყო საკომუნიკაციო კარადა. ამავე მითითებით ი. ჭ-ეს განხორციელებული სამშენებლო სამუშაოების შესაბამისი სანებართვო დოკუმენტაციის წარდგენა ან უსაფრთხოების ნორმების დაცვით, ობიექტის დემონტაჟის განხორციელება დაევალა, რისთვისაც განესაზღვრა 30-დღიანი ვადა.
ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2017 წლის 20 თებერვლის შემოწმების აქტით კი დაფიქსირდა მითითების მოთხოვნათა შეუსრულებლობა.
ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2017 წლის 20 აპრილის №4-3/64-გ117 ბრძანებით ი. ჭ-ის მიმართ დაწყებული სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმის განხილვის ვადა გაგრძელდა 2 (ორი) თვით - 2017 წლის 20 აპრილიდან 2017 წლის 20 ივნისამდე, ხოლო 2017 წლის 15 ივნისის №002281 ოქმის თანახმად, ი. ჭ-ემ აღნიშნა, რომ მიწის აღიარების კომისიამ თანხმობა განუცხადა მას მიწის დაკანონებაზე, ობიექტის დემონტაჟს არ აპირებს, ვინაიდან სურს მოხდინოს მისი ლეგალიზაცია. ამასთან, მიუთითა, რომ ობიექტი აშენებულია 2007 წლამდე და არ იცის მშენებლობის მწარმოებელი პირის ვინაობა.
საბოლოოდ, შემოწმების აქტით დაფიქსირებული მითითების შეუსრულებლობის გამო, ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2017 წლის 20 ივნისის დადგენილებით ი. ჭ-ე სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთზე უნებართვო მშენებლობისთვის დაჯარიმდა 10000 ლარით, მასვე დაევალა შესაბამისი სანებართვო დოკუმენტაციის გარეშე აშენებული კაპიტალური შენობის, საყრდენი მონოლითური კედელის, კაპიტალური ღობის, ლითონის ჭიშკრისა და შენობაზე მოწყობილი საკომუნიკაციო კარადის დემონტაჟი. სადავო დადგენილება ი. ჭ-ემ ადმინისტრაციული საჩივრით გაასაჩივრა ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიაში, რომელმაც 2018 წლის 11 ივნისის №224 ბრძანებით, ი. ჭ-ის 2017 წლის 30 ივნისის ადმინისტრაციული საჩივარი დააკამაყოფილა ნაწილობრივ - დაკისრებული ჯარიმის ოდენობის ნაწილში. ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2017 წლის 20 ივნისის N002281 დადგენილებით განსაზღვრული ჯარიმა - 10 000 ლარი შემცირდა 8000 ლარამდე; დანარჩენ ნაწილში ძალაში დარჩა გასაჩივრებული დადგენილება.
საქმის მასალებით ასევე დადგენილია, რომ ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების კომისიის 2017 წლის 27 ივნისის №967 საკუთრების უფლების მოწმობის თანახმად, ი. ჭ-ეს საკუთრებაში გადეცა 136. კვ.მ. არასასოფლო სამეურნეო მიწის ნაკვეთი მდებარე: ქალაქ თბილისში, ...ის მე-2 შესახვევის №14-ის მიმდებარედ. საჯარო რეესტრის ამონაწერის თანახმად კი, მითითებული მიწის ნაკვეთი მასზე მდებარე №1 შენობით, 2017 წლის 7 ივლისიდან, საკუთრების უფლებით რეგისტრირებულია ი. ჭ-ის სახელზე.
საქალაქო სასამართლომ მიიჩნია, რომ სადავო აქტები კანონშესაბამისი იყო და ადმინისტრაციული ორგანოების მიერ მათი გამოცემა მოხდა საქმის გარემოებათა სათანადო გამოკვლევის შედეგად. სასამართლომ მიუთითა „მშენებლობის ნებართვის გაცემის წესისა და სანებართვო პირობების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 24 მარტის №57 დადგენილებაზე, რომლის მე-4 მუხლის თანახმად მშენებლობის სახეებია: ა) ახალი მშენებლობა (მათ შორის, მონტაჟი); ბ) რეკონსტრუქცია; გ) რემონტი-შეკეთება, მოპირკეთება (არ საჭიროებს ნებართვას); დ) დემონტაჟი; ე) ლანდშაფტური მშენებლობა; ვ) დროებითი შენობა-ნაგებობის მონტაჟი/განთავსება. ამავე დადგენილების 36-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, მშენებლობის განხორციელების სამართლებრივი საფუძველია კანონმდებლობით, მათ შორის ამ დადგენილებით, განსაზღვრულ შემთხვევებში სათანადო წესით მიღებული მშენებლობის ნებართვა. ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად კი, მშენებლობის ნებართვა გაიცემა: ა) ახალ მშენებლობაზე (მათ შორის მონტაჟზე); ბ) არსებული შენობა-ნაგებობის რეკონსტრუქციაზე; გ) არსებული შენობა-ნაგებობის დემონტაჟზე; დ) სამშენებლო დოკუმენტის ისეთ ცვლილებაზე, რომელიც საჭიროებს ახალ ნებართვას. ამდენად, თუკი მშენებლობა საჭიროებს ნებართვას, შესაბამისი წესების დაუცველობა წარმოადგენს სამართალდარღვევის საქმის წარმოების დაწყების საფუძველსა და პასუხისმგებელი პირისათვის სათანადო სანქციის შეფარდების წინაპირობას. სათანადო ადმინისტრაციულმა ორგანომ, უპირველეს ყოვლისა, უნდა განსაზღვროს, თუ რა სახის სამშენებლო სამუშაოა ნაწარმოები, საჭიროებდა თუ არა იგი ნებართვას/დადასტურებას და რამდენად არის ასეთი ნებართვა შესაბამისი წესით მოპოვებული. თუკი მშენებლობა ამ პირობებს არ აკმაყოფილებს, მაშინ უფლებამოსილი ორგანოს მიერ სამართალდარღვევის ფაქტის გამოვლენა წარმოშობს კანონით დადგენილ ვადაში სამართალდარღვევაზე პასუხისმგებელი პირის გამოვლენისა და სანქციის დაკისრების მოვალეობას.
სასამართლომ ასევე მიუთითა „პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის“ 44.1 მუხლზე, რომლითაც განსაზღვრულია უნებართვო მშენებლობის, რეკონსტრუქციის ან/და დემონტაჟის წარმოება მშენებლობის განხორციელების სპეციალური რეჟიმის ზონაში, სადაც დადგენილია მშენებლობის განხორციელების განსაკუთრებული რეჟიმი, ტყის ფონდისა და „წყლის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრულ ტერიტორიებზე, კულტურული მემკვიდრეობის დამცავ ზონებსა და საკურორტო-სარეკრეაციო ზონებში და ქალაქ თბილისის ტერიტორიაზე. კერძოდ, დასახელებული მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, უნებართვო მშენებლობის ან/და რეკონსტრუქციის წარმოება მშენებლობის განხორციელების სპეციალური რეჟიმის ზონაში, სადაც დადგენილია მშენებლობის განხორციელების განსაკუთრებული რეჟიმი, ტყის ფონდისა და „წყლის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრულ ტერიტორიებზე, კულტურული მემკვიდრეობის დამცავ ზონებსა და საკურორტო-სარეკრეაციო ზონებში და ქალაქ თბილისის ტერიტორიაზე, რომელიც იწვევს შენობა-ნაგებობის გაბარიტების ცვლილებას, გამოიწვევს დაჯარიმებას: ა) სახელმწიფოს ან თვითმმართველი ერთეულის საკუთრებაში არსებულ უძრავ ქონებაზე – 10 000 ლარით; ბ) კერძო საკუთრებაში არსებულ უძრავ ქონებაზე – 8 000 ლარით, ხოლო ამავე მუხლის მე-2 ნაწილზე მითითებით, სასამართლომ აღნიშნა, რომ უნებართვო მშენებლობის, რეკონსტრუქციის ან/და დემონტაჟის წარმოება შენობა-ნაგებობის გაბარიტების შეუცვლელად, ან საინჟინრო-კომუნალური ქსელების უნებართვო რეკონსტრუქცია, გამოიწვევს დაჯარიმებას 4000 ლარით.
სასამართლომ დასახელებული ნორმატიული აქტებისა და საქმეზე დადგენილი გარემოებების ანალიზის შედეგად, ჩათვალა, რომ მოსარჩელემ უნებართვოდ განახორციელა ქალაქ თბილისში, ...ის მე-2 შესახვევის №14-ის მიმდებარედ (ს.კ. №...) არსებულ მიწის ნაკვეთზე კაპიტალური შენობის, საყრდენი მონოლითური კედელის, კაპიტალური ღობის, ლითონის ჭიშკრისა და შენობაზე საკომუნიკაციო კარადის მშენებლობა. ასეთი სახის სამშენებლო საქმიანობის განხორციელებას კი ესაჭიროებოდა კანონით დადგენილი წესით გაცემული ნებართვა, რაც მოსარჩელეს არ გააჩნდა. აქედან გამომდინარე, სასამართლომ მიიჩნია, რომ ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის გასაჩივრებული აქტი მიღებული იყო მოქმედი კანონდებლობის სრული დაცვით და არ არსებობდა მისი ბათილად ცნობის წინაპირობა. სასამართლომ ასევე კანონიერად მიიჩნია ი. ჭ-ის ადმინისტრაციული საჩივრის ნაწილობრივ დაკმაყოფილების შესახებ ქალაქ თბილისის მერიის გასაჩივრებული ბრძანება.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, პირველი ინსტანციის სასამართლომ აღნიშნა, რომ არ არსებობდა ი. ჭ-ის სარჩელის დაკმაყოფილების როგორც ფაქტობრივი, ისე სამართლებრივი საფუძვლები. აღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა ი. ჭ-ემ.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 19 სექტემბრის განჩინებით ი. ჭ-ის სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2019 წლის 16 იანვრის გადაწყვეტილება. აღსანიშნავია, რომ სააპელაციო პალატამ სრულად გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებები და მათი სამართლებრივი შეფასება. აღნიშნული განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა ი. ჭ-ემ, რომელმაც გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის დაკმაყოფილება მოითხოვა.
კასატორის მითითებით, ის ოჯახთან ერთად ცხოვრობს ქალაქ თბილისში, ...ის ქ. №14-ის მიმდებარედ არსებულ საცხოვრებელ სახლში, რომელიც ააშენა 2007 წლამდე და საკუთრების უფლების აღიარების კომისიამ საკუთრების უფლება უღიარა აღნიშნულ მიწის ნაკვეთზე. მიუხედავად ამისა, ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალურმა ინსპექციამ დასრულებული უნებართვო მშენებლობისათვის, დააკისრა სანქცია და დაავალა საცხოვრებელი სახლის დემონტაჟი. შესაბამისად, მოსარჩელე ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობას ითხოვს.
კასატორი ასევე მიუთითებს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-5 მუხლის პირველ ნაწილზე, რაც გულისხმობს ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ უფლებამოსილების განხორციელებას კანონის საფუძველზე და მიიჩნევს, რომ სადავო აქტები კანონსაწინააღმდეგოა და ექვემდებარება ბათილად ცნობას.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 11 თებერვლის განჩინებით ი. ჭ-ის საკასაციო საჩივარი დასაშვებად იქნა მიჩნეული. მხარეებს განემარტათ, რომ საკასაციო საჩივარი არსებითად განხილულ იქნებოდა მხარეთა დასწრების გარეშე.

სამოტივაციო ნაწილი:

საკასაციო სასამართლო, საქმის მასალების შესწავლის, გასაჩივრებული განჩინების კანონიერებისა და საკასაციო საჩივრის საფუძვლიანობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ ი. ჭ-ის საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ, გაუქმდეს გასაჩივრებული განჩინება და მიღებულ იქნეს ახალი გადაწყვეტილება, რომლითაც ი. ჭ-ის სარჩელი დაკმაყოფილდება ნაწილობრივ.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ მოცემულ საქმეში მთავარ სადავო საკითხს წარმოადგენს ი. ჭ-ის მიერ სახელმწიფო საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთზე განხორციელებული ქმედების სამშენებლო სამართალდარღვევად მიჩნევისა და სანქციის დაკისრების კანონიერება, ვინაიდან დღეის მდგომარეობით სადავო მიწის ნაკვეთი მასზე არსებული შენობით საჯარო რეესტრში რეგისტრირებულია ი. ჭ-ის სახელზე. ამასთან, ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების კომისიის მიერ გაცემული საკუთრების მოწმობის საფუძველზე, სადავო აქტები შესაბასებელია შენობის დემონტაჟის დავალების კანონიერების ასპექტში.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქმის მასალებში ასახულ შემდეგ ფაქტობრივ გარემოებებზე: 2017 წლის 18 იანვარს ქალაქ თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის მიერ ი. ჭ-ის მიმართ შედგა №002281 მითითება, რომლის თანახმად, ი. ჭ-ემ ქალაქ თბილისში, ...ის ქუჩის მე-2 შესახვევის №14-ის მიმდებარედ, სახელმწიფო საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთზე (ს/კ ...), შესაბამისი სანებართვო დოკუმენტაციის გარეშე, განახორციელა სამშენებლო სამუშაოები, რაც გამოიხატა კაპიტალური შენობის აშენებაში, საყრდენი მონოლითური კედლის, კაპიტალური ღობის, ლითონის ჭიშკრისა და საკომუნიკაციო კარადის მოწყობაში. საბოლოოდ, მითითების შეუსრულებლობის გამო, ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2017 წლის 20 ივნისის დადგენილებით ი. ჭ-ე სანებართვო დოკუმენტაციის გარეშე, კაპიტალური შენობის მშენებლობისთვის დაჯარიმდა 10000 ლარით. ამავე დადგენილებით, მასვე დაევალა უნებართვოდ აშენებული კაპიტალური შენობისა და უნებართვოდ მოწყობილი საყრდენი მონოლითური კედლის, კაპიტალური ღობის, ლითონის ჭიშკრისა და შენობაზე საკომუნიკაციო კარადის დემონტაჟი.
საქმის მასალებით დასტურდება, რომ ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების კომისიის 2017 წლის 27 ივნისის №967 საკუთრების უფლების მოწმობის თანახმად, ი. ჭ-ეს საკუთრებაში გადეცა 136. კვ.მ. არასასოფლო-სამეურნეო მიწის ნაკვეთი, მდებარე ქალაქ თბილისში, ...ის მე-2 შესახვევის №14-ის მიმდებარედ. ამავე მისამართზე არსებული უძრავი ქონება (ს/კ ...) 2017 წლის 7 ივლისიდან საჯარო რეესტრში საკუთრების უფლებით აღრიცხულია მოსარჩელის სახელზე.
საკასაციო პალატა, პირველ ყოვლისა, ყურადღებას მიაქცევს საქმეზე დადგენილ უდავო ფაქტობრივ გარემოებაზე, რომ უნებართვო მშენებლობა განხორციელებულია 2007 წლამდე, რადგან დასტურდება, რომ მოსარჩელეს სწორედ შენობის არსებობის საფუძვლით ეღიარა მიწის ნაკვეთზე საკუთრების უფლება, თუმცა აღსანიშნავია, რომ მოცემული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის წარმოება წინ უსწრებდა მიწის ნაკვეთის აღიარებასა და საკუთრების უფლებით საჯარო რეესტრში რეგისტრაციის ფაქტს.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმის წარმოების წესები მოწესრიგებულია „პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსით“, რომლის 25-ე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, სამშენებლო საქმიანობაზე სახელმწიფო ზედამხედველობის ორგანო სამართალდარღვევის საქმის წარმოებას იწყებს დამრღვევის მიმართ მითითების გაცემით, გარდა ამ მუხლის 23-ე ნაწილით გათვალისწინებული შემთხვევებისა. ამავე მუხლის მე-5 პუნქტის თანახმად, მითითებით განსაზღვრული ვადის გასვლის შემდეგ, სამშენებლო საქმიანობაზე სახელმწიფო ზედამხედველობის ორგანო ამოწმებს დამრღვევს, რაზედაც დგება შემოწმების აქტი. შემოწმების აქტში აისახება მშენებარე ობიექტის ფაქტობრივი მდგომარეობა მითითების პირობებთან მიმართებით, კერძოდ: ა) მითითება შესრულდა, ბ) მითითება არ შესრულდა, გ) მითითება არადროულად სრულდება. 25-ე მუხლის მე-9 პუნქტის თანახმად კი, თუ შემოწმების აქტში დაფიქსირებულია დარღვევა, აქტის საფუძველზე სამშენებლო საქმიანობაზე სახელმწიფო ზედამხედველობის ორგანო იღებს დადგენილებას: ა) დამრღვევის დაჯარიმების შესახებ; ბ) დამრღვევის დაჯარიმებისა და საქართველოს კანონმდებლობის დარღვევით მიმდინარე მშენებლობისა და უნებართვო დემონტაჟის შეჩერების შესახებ. გ) დამრღვევის დაჯარიმებისა და საქართველოს კანონმდებლობის დარღვევით აშენებული შენობა-ნაგებობების მთლიანად ან ნაწილობრივ დემონტაჟის, მშენებარე შენობა-ნაგებობების მშენებლობის მთლიანად ან ნაწილობრივ შეჩერებისა და დემონტაჟის შესახებ.
გარდა ამისა, აღსანიშნავია, რომ დასახელებული კოდექსის 25-ე მუხლის მე-11 პუნქტი ითვალისწინებს სამართალდარღვევის საქმის წარმოების შეწყვეტის საფუძვლებს. კერძოდ, მითითებული პუნქტის თანახმად, გარდა დარღვევის გამოსწორებისა, სამართალდარღვევის საქმის წარმოების შეწყვეტის შესახებ დადგენილება მიიღება მაშინაც, როცა: ა) საქმის განხილვისას გამოვლინდა სამშენებლო სამართალდარღვევის გამომრიცხავი გარემოებები; ბ) პროექტის შემთანხმებელმა და მშენებლობის ნებართვის გამცემმა ორგანომ მიიღო გადაწყვეტილება ობიექტის ლეგალიზების შესახებ გ) არ არსებობს 25-ე მუხლის მე-9 ნაწილით გათვალისწინებული დადგენილების მიღების საფუძველი. სამართალდარღვევის საქმის წარმოებისას არსებობს კიდევ მითითებით განსაზღვრული ვადის დინების შეჩერების ინსტიტუტი, რომელიც კანონის 25-ე მუხლის მე-8 ნაწილის შესაბამისად ხდება მაშინ, როცა იხილება უნებართვოდ ან/და პროექტის დარღვევით აშენებული ობიექტების ან მათი ნაწილების ლეგალიზების საკითხი, ხოლო მითითების ვადის შეჩერება ხდება პროექტის დარღვევით აშენებული ობიექტების ან მათი ნაწილების ლეგალიზების საკითხის შესახებ წარმოების დაწყებიდან შესაბამისი გადაწყვეტილების მიღებამდე.
საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ „პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 44-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის სადავო პერიოდში მოქმედი რედაქციის თანახმად, უნებართვო მშენებლობის ან/და რეკონსტრუქციის წარმოება მშენებლობის განხორციელების სპეციალური რეჟიმის ზონაში, სადაც დადგენილია მშენებლობის განხორციელების განსაკუთრებული რეჟიმი, ტყის ფონდისა და „წყლის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრულ ტერიტორიებზე, კულტურული მემკვიდრეობის დამცავ ზონებსა და საკურორტო-სარეკრეაციო ზონებში და ქალაქ თბილისის ტერიტორიაზე, რომელიც იწვევს შენობა-ნაგებობის გაბარიტების ცვლილებას, სახელმწიფოს ან თვითმმართველი ერთეულის საკუთრებაში არსებულ უძრავ ქონებაზე გამოიწვევს დაჯარიმებას 10 000 ლარით, ხოლო იმავე მუხლის „ბ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, კერძო საკუთრებაში არსებული უძრავი ქონების შემთხვევაში, გამოიწვევს დაჯარიმებას 8 000 ლარის ოდენობით. დასახელებული კანონის 44-ე მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, უნებართვო მშენებლობის, რეკონსტრუქციის ან/და დემონტაჟის წარმოება შენობა-ნაგებობის გაბარიტების შეუცვლელად, ან საინჟინრო-კომუნალური ქსელების უნებართვო რეკონსტრუქცია - გამოიწვევს დაჯარიმებას 4 000 ლარით.
გარდა ზემოაღნიშნულისა, საკასაციო პალატა დამატებით მიუთითებს სადავო პერიოდში მოქმედ „მშენებლობის ნებართვის გაცემის წესისა და სანებართვო პირობების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 24 მარტის №57 დადგენილებაზე (ძალადაკარგულია საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 2 მარტის №139 დადგენილებით), რომელიც არეგულირებდა საქართველოს ტერიტორიაზე მშენებლობის ნებართვასთან დაკავშირებულ საჯარო სამართლებრივ ურთიერთობებს. მითითებული დადგენილების მე-4 მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის თანახმად, ახალი მშენებლობა (მათ შორის მონტაჟი) მიეკუთვნება მშენებლობის სახეობებს და განიხილება ისეთ მშენებლობად, რომელიც ხორციელდება მიწის ნაკვეთის იმ ნაწილში, სადაც არ დგას შენობა-ნაგებობა ან ხდება არსებულის მთლიანად ჩანაცვლება. იმავე დადგენილების 36-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნტის შესაბამისად, ახალ მშენებლობაზე (მათ შორის მონტაჟზე) გაიცემა მშენებლობის ნებართვა. მშენებლობის ნებართვას დაქვემდებარებული შენობა-ნაგებობების მშენებლობა კი მშენებლობის ნებართვის გარეშე, ან/და დროებითი შენობა-ნაგებობის განთავსება სანებართვო მოწმობით განსაზღვრული გამოყენების პერიოდის გასვლის შემდეგ, დადგენილების მე-3 მუხლის 74-ე პუნქტის თანახმად, წარმოადგენს უნებართვო მშენებლობას. შესაბამისად, ახალი მშენებლობის (მათ შორის მონტაჟის) დაწყებამდე, პირი ვალდებულია, მიმართოს უფლებამოსილ ადმინისტრაციულ ორგანოს მშენებლობის ნებართვის გაცემის მოთხოვნით და მშენებლობა დაიწყოს მხოლოდ ნებართვის მოპოვების შემდეგ.
საკასაციო სასამართლო, დასახელებულ ნორმათა ერთობლივი ანალიზის საფუძველზე, მიიჩნევს, რომ სადავო პერიოდში მოქმედი კანონმდებლობიდან გამომდინარე, ახალი მშენებლობა (მათ შორის მონტაჟი) განეკუთვნებოდა ისეთ ობიექტს, რომლის მშენებლობისას გათვალისწინებული უნდა ყოფილიყო საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 24 მარტის №57 დადგენილებით განსაზღვრული მოთხოვნები. დავას არ იწვევს ის ფაქტი, რომ კასატორმა ი. ჭ-ემ სახელმწიფოს საკუთრებაში არსებულ უძრავ ქონებაზე განახორციელა ისეთი სახის სამშენებლო საქმიანობა, რომელსაც ესაჭიროებოდა სათანადო წესით გაცემული მშენებლობის ნებართვა, რითაც მან ჩაიდინა სამშენებლო სამართალდარღვევა და რომლისათვის პასუხისმგებლობა გათვალისწინებულია პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსით. საქმეზე კი უდავოდ დადგენილია, რომ ი. ჭ-ეს მშენებლობის ნებართვა მოპოვებული არ ჰქონდა. უფრო მეტიც, განზრახული მშენებლობის შესახებ მოსრჩელეს არ მოუხდენია ნებართვის გამცემი ორგანოს ინფორმირება. შესაბამისად, იმ პირობებში, როდესაც სადავო სამშენებლო სამუშაოები განხორციელებულია ნებართვის არარსებობის პირობებში, სახეზეა სამშენებლო სამართალდარღვევის ჩადენა - უნებართვო მშენებლობის განხორციელება.
კონკრეტულ შემთხვევაში მოსარჩელე დაჯარიმდა სახელმწიფო საკუთრებაში არსებულ უძრავ ქონებაზე უნებართვო მშენებლობისთვის, „პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის“ 44.1 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის საფუძველზე. ამასთანავე, დასახელებული ნორმის თანახმად, ქალაქ თბილისის ტერიტორიაზე უნებართვო მშენებლობისათვის დაწესებული ჯარიმის ოდენობა განახევრდება იმისდა მიხედვით თუ სად არის ნაწარმოები უნებართვო მშენებლობა – სახელმწიფო საკუთრებაში თუ კერძო საკუთრებაში. ი. ჭ-ის 2017 წლის 30 ივნისის ადმინისტრაციული საჩივრის განხილვისას კი, სადავო შენობა უკვე კერძო საკუთრებას წარმოადგენა, შესაბამისად არ არსებობდა კოდექსის 44.1 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული (სახელმწიფო საკუთრებაში არსებულ უძრავ ქონებაზე უნებართვო მშენებლობა) საჯარიმო სანქციის - 10000 ლარის გამოყენების საფუძველი. ამდენად, ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერის 2018 წლის 11 ივნისის №224 ბრძანებით, ადმინისტრაციული საჩივარი დაკამაყოფილდა ნაწილობრივ და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2017 წლის 20 ივნისის №002281 დადგენილებით განსაზღვრული ჯარიმა 10 000 ლარი შემცირდა 8000 ლარამდე.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს კასატორის მოსაზრებას უნებართვო მშენებლობის ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევად მიჩნევისა და ჯარიმის დაკისრების ნაწილში სადავო აქტების უკანონობასთან დაკავშირებით და მიიჩნევს, რომ აღნიშნულ ნაწილში სააპელაციო სასამართლოს განჩინება დასაბუთებულია, რაც მისი ამ ნაწილში უცვლელად დატოვების საფუძველს ქმნის.
რაც შეეხება შენობის დემონტაჟს, საკასაციო პალატა მიუთითებს, რომ სააპელაციო სასამართლომ უნებართვო შენობის მესაკუთრე - ი. ჭ-ე მართებულად დაადგინა სამართალდარღვევაზე პასუხისმგებელ პირად, თუმცა მას დაავალა ისეთი ობიექტის დემონტაჟი, რომელზეც საკუთრების უფლების აღიარების საფუძველზე უკვე მოპოვებული და რეგისტრირებულია მოსარჩელის საკუთრების უფლება და იგი, დამატებით შენობის ლეგალიზების საკითხის გარკვევის გარეშე, ხელყოფს და გაუმართლებელ ჩარევას გამოიწვევს ფიზიკური პირის საკუთრების უფლებაში. ნიშანდობლივია, რომ დემონტაჟის გამოყენების საფუძველია უკანონო მშენებლობა, კერძოდ, მშენებლობის ნებართვის გარეშე განხორციელებული მშენებლობა იწვევს სამართალდამრღვევის დაჯარიმებასა და მისთვის დემონტაჟის დავალებას. უნებართვო მშენებლობის ობიექტის დემონტაჟი კი წარმოადგენს სამართალდარღვევის აღმოფხვრის ერთ-ერთ ფორმას, რომლის მიზანია სამართალდარღვევის აღმოფხვრა და ობიექტისათვის იმ ფორმის შენარჩუნება, რომელიც არსებობდა უნებართვო მშენებლობის განხორციელებამდე.
შენობის დემონტაჟის დავალების კანონიერების საკითხის დადგენის მიზნებისთვის, საკასაციო სასამართლო ყურადღებას გაამახვილებს „ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების შესახებ“ საქართველოს კანონის პირველ მუხლზე, რომლის თანახმად, კანონის მიზანია მართლზომიერ მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ, აგრეთვე თვითნებურად დაკავებულ სახელმწიფო საკუთრების მიწაზე ფიზიკური, კერძო სამართლის იურიდიული პირების ან კანონით გათვალისწინებული სხვა ორგანიზაციული წარმონაქმნების საკუთრების უფლების აღიარებით (შემდგომში – საკუთრების უფლების აღიარება) სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული მიწის ფონდის ათვისება და მიწის ბაზრის განვითარების ხელშეწყობა. ამავე კანონის მეორე მუხლის „გ“ ქვეპუნქტით განმარტებულია თვითნებურად დაკავებული მიწის ნაკვეთის დეფინიცია, რომ თვითნებურად დაკავებული მიწის ნაკვეთის ერთ-ერთ სახეს წარმოადგენს ამ კანონის ამოქმედებამდე ფიზიკური პირის მიერ თვითნებურად დაკავებული სახელმწიფო საკუთრების სასოფლო ან არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი, რომელზედაც განთავსებულია საცხოვრებელი სახლი (აშენებული ან დანგრეული) ან არასაცხოვრებელი დანიშნულების შენობა (აშენებული). ამრიგად, თუკი დაინტერესებული პირი, მიწის ნაკვეთის თვითნებურად დაკავების ფაქტიდან გამომდინარე მიწის ნაკვეთზე საკუთრების უფლების აღიარებას ითხოვს და საკითხი არ ეხება მომიჯნავე მიწის ნაკვეთს, მან უნდა დაამტკიცოს, რომ დასახელებული კანონის ამოქმედებამდე (2007წ.) ფლობდა და სარგებლობდა მიწის ნაკვეთით, ამასთანავე, უნდა დაადასტუროს, რომ ნაკვეთზე განთავსებულია საცხოვრებელი სახლი (აშენებული ან დანგრეული) ან არასაცხოვრებელი დანიშნულების შენობა (აშენებული). საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ მითითებული კანონის ნორმათა დანაწესებიდან გამომდინარე, თვითნებურად დაკავებული მიწის ნაკვეთის აღიარებისთვის სავალდებულო პირობას წარმოდგენს მასზე შენობის არსებობა, კონკრეტულ შემთხვევაში ი. ჭ-ემ ქალაქ თბილისში, ...ის ქუჩის შესახვევის №14-ის მიმდებარედ არსებულ მიწის ნაკვეთზე საკუთრების უფლების აღიარება მოითხოვა თვითნებურად დაკავების, არა როგორც მომიჯნავე მიწის ნაკვეთის, არამედ მასზე შენობის არსებობის საფუძვლით. ამდენად, საქმის მასალებით უდავოდ დადასტურებულია, რომ ი. ჭ-ისთვის თვითნებურად დაკავებულ მიწის ნაკვეთზე საკუთრების უფლების აღიარება მოხდა სწორედ შენობის არსებობის გამო, რომელიც შესაბამისი ნებართვის გარეშე იყო ნაწარმოები. საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ თვითნებურად დაკავებულ მიწაზე საკუთრების უფლების აღიარებისას ჩატარებული ადმინისტრაციული წარმოების ფარგლებში არ მომხდარა მასზე მდგომი შენობის კანონთან შესაბამისობის შემოწმება, რაც დამატებით კვლევას საჭიროებს.
საკასაციო პალატა ასევე აღნიშნავს, რომ საქართველოს კანონმდებლობა ითვალისწინებს ნორმებს, რომლებიც შედეგად იწვევენ დემონტაჟის ვალდებულებისგან დამრღვევის გათავისუფლებას. კერძოდ, „საქართველოს სივრცის დაგეგმარების, არქიტექტურული და სამშენებლო საქმიანობის კოდექსში ცვლილების შეტანის შესახებ“ 2021 წლის 12 ივლისის კანონით კოდექსს დაემატა 1413 მუხლი, რომელიც ითვალისწინებს შენობის ექსპლუატაციაში მიღების დროებით წესს. „საქართველოს სივრცის დაგეგმარების, არქიტექტურული და სამშენებლო საქმიანობის კოდექსში“ აღნიშნული კანონით შეტანილი დამატებების თანახმად, ექპლუატაციაში მიღება არის ობიექტზე დარღვევით ნაწარმოები სამშენებლო სამუშაოებისათვის დაკისრებული/დასაკისრებელი პასუხისმგებლობის მოხსნის პირობა. ექსპლუატაციაში მიღება კი ეხება იმ ობიექტს, რომელზედაც გაცემულია ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციულ საზღვრებში მშენებლობის ნებართვა და რომლის მშენებლობა 2020 წლის 18 აგვისტოს მდგომარეობით დამთავრებულია, აგრეთვე იმ ობიექტებს, რომელზედაც მშენებლობის ნებართვა გაცემული არ არის, თუმცა იგი დამკვიდრებული განაშენიანების გეგმის არეალშია განთავსებული და მისი მშენებლობა 2020 წლის 18 აგვისტოს მდგომარეობით დამთავრებულია (1413 მუხ. მე-2 ნაწ.). ობიექტის ექსპლუატაციაში მიღების მიზნით დასახელებული კოდექსის 1413 მუხლის მე-4 და მე-5 ნაწილების თანახმად, დაინტერესებული პირი მიმართავს განცხადებით მშენებლობის საჯარო ზედამხედველობის ორგანოს ამ მუხლის ამოქმედებიდან 2 წლის ვადაში და წარუდგენს კანონმდებლობით განსაზღვრულ ინფორმაციას.
საკასაციო სასამართლო დამატებით მიუთითებს ასევე საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 9 მარტის №153 დადგენილებით დამტკიცებულ „უნებართვოდ ან/და პროექტის დარღვევით აშენებული ობიექტის ან მისი ნაწილის ლეგალიზების წესისა და პირობების, აგრეთვე 2007 წლის 1 იანვრამდე დაწყებული და დაუმთავრებელი ობიექტის დასრულების ვადის და მისი ლეგალიზების წესზე“, რომელიც განსაზღვრავს უნებართვოდ ან/და პროექტის დარღვევით აშენებული ობიექტის ან მისი ნაწილის ლეგალიზების შესახებ გადაწყვეტილების მიღების პირობებს. დასახელებული წესის მე-2 მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, ამ წესის მოქმედება ვრცელდება 2007 წლის 1 იანვრამდე უნებართვოდ ან/და პროექტის დარღვევით აშენებული (მშენებლობადამთავრებული) ობიექტების ან მათი ნაწილების მიმართ. ამავე წესის მე-4 მუხლის მიხედვით კი, ობიექტის ან მისი ნაწილის მესაკუთრე ან სხვა უფლებამოსილი პირი აღნიშნული ობიექტის ლეგალიზების მოთხოვნით განცხადებით მიმართავს შესაბამის ორგანოს, რომელიც მარტივი ადმინისტრაციული წარმოების წესით განიხილავს საკითხს და იღებს გადაწყვეტილებას ობიექტის ან მისი ნაწილის ლეგალიზების ან ლეგალიზებაზე უარის თქმის შესახებ.
დასახელებული საკანონმდებლო დანაწესებიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ დავის გადაწყვეტა საჭიროებს ი. ჭ-ის მიერ მისთვის კანონმდებლობით მინიჭებული სამართლებრივი შესაძლებლობების გამოყენების საკითხის გარკვევას, მით უფრო იმ პირობებში, როდესაც ადმინისტრაციულ ორგანოში საკითხის განხილვისას ი. ჭ-ემ არაერთხელ გამოთქვა სურვილი შენობის ლეგალიზების თაობაზე.
აღსანიშნავია, რომ განსახილველ შემთხვევაში ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის დაკისრების შემდეგ, მერიის შემადგენლობაში არსებული მეორე ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ, 2007 წლამდე უკანონო მშენებლობის დადასტურების საფუძვლით, მიღებულია გადაწყვეტილება საკუთრების უფლების აღიარების შესახებ, რომელზეც გაცემულია შესაბამისი საკუთრების მოწმობა. საკასაციო პალატა მიუთითებს, რომ, მართალია, საკუთრების უფლების აღიარება მოხდა ი. ჭ-ის მიერ უკანონოდ ნაწარმოები მშენებლობის საფუძველზე, თუმცა დარღვეულია ფორმალური კანონიერების კრიტერიუმები, რამდენადაც ამ ადმინისტრაციული წარმოების ფარგლებში არ მომხდარა მისი კანონთან შესაბამისობის შემოწმება. ფორმალური კანონიერების დარღვევის შემთხვევაში შესაფასებელია მისი ფორმალური კანონიერების ფარგლებში მოქცევა, რის შესაძლებლობასაც ითვალისწინებს „საქართველოს სივრცის დაგეგმარების, არქიტექტურული და სამშენებლო საქმიანობის კოდექსის“ 1413 მუხლი და საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 9 მარტის №153 დადგენილებით დამტკიცებული „უნებართვოდ ან/და პროექტის დარღვევით აშენებული ობიექტის ან მისი ნაწილის ლეგალიზების წესისა და პირობების, აგრეთვე 2007 წლის 1 იანვრამდე დაწყებული და დაუმთავრებელი ობიექტის დასრულების ვადის და მისი ლეგალიზების წესის“ შესაბამისი ნორმები. თუ წარმოებულია უნებართვო მშენებლობა, რომელიც შეესაბამება საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილ მოთხოვნებს, მშენებლობის ნებართვის გამცემი ადმინისტრაციული ორგანო უფლებამოსილია დაინტერესებული პირის განცხადების საფუძველზე შეამოწმოს მშენებლობის მატერიალური კანონიერება და განიხილოს მშენებლობის გაცემის (ლეგალიზების) საკითხი.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სადავო აქტები შენობის დემონტაჟის დავალების ნაწილში, ექვემდებარება სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად ცნობას და აღნიშნავს, რომ საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 96-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია ადმინისტრაციული წარმოებისას გამოიკვლიოს საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ყველა გარემოება და გადაწყვეტილება მიიღოს ამ გარემოებათა შეფასების და ურთიერთშეჯერების საფუძველზე. ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, დაუშვებელია ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემას საფუძვლად დაედოს ისეთი გარემოება ან ფაქტი, რომელიც კანონით დადგენილი წესით არ არის გამოკვლეული ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ.
საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად, თუ სასამართლო მიიჩნევს, რომ ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი გამოცემულია საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის გარემოების გამოკვლევისა და შეფასების გარეშე, უფლებამოსილია, სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად, ბათილად ცნოს იგი და ადმინისტრაციულ ორგანოს დაავალოს, ამ გარემოებათა გამოკვლევისა და შეფასების შემდეგ გამოსცეს ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი. საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილის გამოყენების აუცილებელ წინაპირობას წარმოადგენს სასამართლოს მხრიდან საქმის გარემოებების გამოკვლევისა და სადავო საკითხის არსებითად გადაწყვეტის შეუძლებლობა. კონკრეტული გარემოებების გამოკვლევა და შეფასება შესაბამისი ადმინისტრაციული ორგანოს დისკრეციულ უფლებამოსილებას უნდა წარმოადგენდეს. „..საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილით მინიჭებულ უფლებამოსილებას სასამართლო იყენებს იმ შემთხვევაში, როცა სასამართლო წესით ვერ ხერხდება ფაქტობრივი გარემოებების დადგენა და შეფასება. მათი დადგენა მხოლოდ ადმინისტრაციულ ორგანოს შეუძლია მისთვის კანონით მინიჭებული უფლებამოსილებიდან გამომდინარე ან აღნიშნული საკითხი მის დისკრეციას განეკუთვნება. შესაბამისად, შეუძლებელი ხდება სასამართლოს მიერ სადავო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის მატერიალური კანონიერების შეფასება..“ (სუს 13.12.2018წ. Nბს-681-681(კ-18) გადაწყვეტილება).
საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ მოცემულ შემთხვევაში შენობის დემონტაჟის ნაწილში სახეზეა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილის გამოყენების წინაპირობები: ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ არ არის შეფასებული განხორციელებული მშენებლობის მატერიალური კანონიერების საკითხი, მისი შესაბამისობა საქართფველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებულ სამშენებლო სამართლის ნორმებთან, რაც დაინტერესებული პირის მოთხოვნის საფუძველზე, მოითხოვს, დამატებით, ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარებას. ადმინისტრაციულმა ორგანომ საქმის ხელახალი განხილვისას კი, სრულყოფილად უნდა გამოიკვლიოს საქმის ფაქტობრივი გარემოებები, საქმეზე შეკრებილი მტკიცებულებები და მისცეს მათ სწორი შეფასება და მოსარჩელისთვის საკუთრების უფლების აღიარების შემდეგ ლეგალიზების შესაძლებლობის შემთხვევაში, შეაფასოს დემონტაჟის კანონიერების საკითხი.
განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია „ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისი ნორმებისა და „საქართველოს სივრცის დაგეგმარების, არქიტექტურული და სამშენებლო საქმიანობის კოდექსის“ 1413 მუხლის ურთიერშეჯერება, მოსარჩელისთვის მისთვის კანონმდებლობით მინიჭებული სამართლებრივი შესაძლებლობების გამოყენების საკითხის გამოკვლევა, ისე რომ არ მოხდეს მესაკუთრის უფლებების დაუსაბუთებელი შეზღუდვა, კერძოდ, დღეის მდგომარეობით, საკუთრების უფლების აღაირების შედეგად საჯარო რეესტრში რეგიტრირებული შენობის დემონტაჟი, რამაც, შესაძლოა, გაუმართლებელი ზიანი მიაყენოს მესაკუთრეს. ასევე, გამოსაკვლევია, ისარგებლა თუ არა მოსარჩელემ კანონით გათვალისწინებული ზემოაღნიშნული ცვლილებების საფუძველზე მინიჭებული უფლებამოსილებით, რაც გამოიხატება მშენებლობის საჯარო ზედამხედველობის ორგანოსადმი ობიექტის ექსპლოატაციაში მიღების მიზნით, დაინტერესებული პირის განცხადებით მიმართვაში.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო ზემოაღნიშნულ გარემოებებზე მითითებით, თვლის, რომ ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2017 წლის 20 ივნისის №002281 დადგენილება შენობის დემონტაჟის ნაწილში სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი და უნდა დაევალოს ადმინისტრაციულ ორგანოს, გარემოებათა გამოკვლევისა და შეფასების შემდეგ, ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა.
რაც შეეხება სასარჩელო მოთხოვნას ადმინისტრაციული საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2018 წლის 11 ივნისის №224 ბრძანების ბათილად ცნობის თაობაზე, საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ ადმინისტრაციულ საჩივარს, როგორც უფლების დაცვის საშუალებას, მხარისათვის განსაკუთრებული ინტერესი გააჩნია. ადმინისტრაციული წარმოება ადმინისტრაციულ საჩივართან დაკავშირებით გულისხმობს ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის კანონიერების გადამოწმებას როგორც ფორმალური, ისე მატერიალური თვალსაზრისით. ამდენად, ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიას, როგორც ადმინისტრაციული საჩივრის განმხილველ ორგანოს, გასაჩივრებული აქტის კანონიერებისა და მიზანშეწონილობის გადამოწმების ვალდებულება წარმოეშვა მაღალი ხარისხით, თუმცა ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიამ ისე დააკმაყოფილა ნაწილობრივ ი. ჭ-ეს ადმინისტრაციული საჩივრი, რომ შენობის დემონტაჟის დავალების ნაწილში არ გამოიკვლია საქმის მნიშვნელოვანი გარემოებები, მაშინ, როცა ადმინისტრაციული საჩივრის განხილვისას საცხოვრებელი შენობა ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების კომისიის გადაწყვეტილების საფუძველზე უკვე მოსარჩელის საკუთრებაში იყო და მას გააჩნდა ლეგალიზების ფაქტობრივი და სამართლებრივი საფუძველი. ამდენად, საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ სახეზეა ადმინისტრაციული საჩივრის ნაწილობრივ დაკმაყოფილების შესახებ ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2018 წლის 11 ივნისის №224 ბრძანების შენობის დემონტაჟის ნაწილში ბათილად ცნობის საფუძველი.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სსსკ-ის 411-ე მუხლის შესაბამისად, სახეზეა ი. ჭ-ის საკასაციო საჩივრის ნაწილობრივ დაკმაყოფილების სამართლებრივი საფუძველი, თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის გასაჩივრებული განჩინების ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2017 წლის 20 ივნისის №002281 დადგენილებისა და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2018 წლის 11 ივნისის №224 ბრძანების, სამართალდამრღვევის დაჯარიმების ნაწილში ბათილად ცნობის თაობაზე უცვლელად დატოვების, ხოლო ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2017 წლის 20 ივნისის №002281 დადგენილების შენობის დემონტაჟის ნაწილში სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად ცნობისა და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2018 წლის 11 ივნისის №224 ბრძანების მე-3 პუნქტის ბათილად ცნობის და ამ ნაწილში საკასაციო სასამართლოს მიერ ახალი გადაწყვეტილების მიღების პროცესუალური წინაპირობები.
საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 53.3 მუხლის თანახმად, თუ სააპელაციო ან საკასაციო სასამართლო შეცვლის გადაწყვეტილებას ან გამოიტანს ახალ გადაწყვეტილებას, იგი შესაბამისად შეცვლის სასამართლო ხარჯების განაწილებასაც.
საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 10.2 მუხლის თანახმად, თუ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი გამოცემულია საქმის გარემოებების სათანადო გამოკვლევის გარეშე, ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია აანაზღაუროს პროცესის ხარჯები მის სასარგებლოდ გადაწყვეტილების გამოტანის შემთხვევაშიც. ამასთან, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 53.1 მუხლის შესაბამისად, იმ მხარის მიერ გაღებული ხარჯების გადახდა, რომლის სასარგებლოდაც იქნა გამოტანილი გადაწყვეტილება, ეკისრება მეორე მხარეს, თუნდაც ეს მხარე გათავისუფლებული იყოს სახელმწიფოს ბიუჯეტში სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან. ამდენად, ასკ-ის 32.4 მუხლის საფუძველზე სარჩელის ნაწილობრივ დაკმაყოფილების პირობებში, ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიას და ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალურ ინსპექციას ი. ჭ-ის სასარგებლოდ სოლიდარულად უნდა დაეკისროთ სახელმწიფო ბაჟის სახით პირველი ინსტანციის სასამართლოში გადახდილი 100 ლარის, სააპელაციო სასამართლოში გადახდილი 150 ლარის და საკასაციო სასამართლოში გადახდილი 300 ლარის (სულ 550 ლარის) ანაზღაურება.

სარეზოლუციო ნაწილი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა რა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 1.2. მუხლით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 408.3 და 411-ე მუხლებით და
გადაწყვიტა:

1. ი. ჭ-ის საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
2. გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 19 სექტემბრის გადაწყვეტილება და მიღებულ იქნეს ახალი გადაწყვეტილება;
3. ი. ჭ-ის სარჩელი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
4. ბათილად იქნეს ცნობილი ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2018 წლის 11 ივნისის №224 ბრძანების მე-3 პუნქტი, რომლითაც ძალაში დარჩა ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2017 წლის 20 ივნისის №002281 დადგენილება დემონტაჟის დავალების ნაწილში;
5. სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად იქნეს ცნობილი ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2017 წლის 20 ივნისის №002281 დადგენილების მე-2 პუნქტი, შენობის დემონტაჟის ნაწილში და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალურ ინსპექციას დაევალოს საქმის გარემოებათა გამოკვლევის შემდეგ, კანონით დადგენილ ვადაში, ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა;
6. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 19 სექტემბრის განჩინება დაჯარიმების ნაწილში ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2018 წლის 11 ივნისის №224 ბრძანების ბათილობის არდაკმაყოფილების შესახებ;
7. ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიას და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალურ ინსპექციას ი. ჭ-ის სასარგებლოდ სოლიდარულად დაეკისროთ სახელმწიფო ბაჟის სახით გადახდილი 550 ლარის (100+150+300) ანაზღაურება;
8. საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საბოლოოა და არ გასაჩივრდება.

თავმჯდომარე გ. გოგიაშვილი


მოსამართლეები: ქ. ცინცაძე


ნ. სხირტლაძე