საქართველოს უზენაესი სასამართლო
გ ა ნ ჩ ი ნ ე ბ ა
საქართველოს სახელით

№ბს-867(კ-20) 29 მარტი, 2022 წელი
ქ. თბილისი


ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

გოჩა აბუსერიძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მაია ვაჩაძე, ბიძინა სტურუა

საქმის განხილვის ფორმა - ზეპირი მოსმენის გარეშე
კასატორი (მოსარჩელე) - ნ. კ-ე
პროცესუალური მოწინააღმდეგეები (მოპასუხეები) - სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს აჭარის რეგიონული ოფისი (სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ბათუმის სარეგისტრაციო სამსახურის უფლებამონაცვლე), ი. კ-
გასაჩივრებული განჩინება - ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2020 წლის 21 ივლისის განჩინება
კასატორის მოთხოვნა - გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და სარჩელის დაკმაყოფილება
დავის საგანი - ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა
ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი

2015 წლის 16 ივლისს ნ. კ-ემ სარჩელით მიმართა ბათუმის საქალაქო სასამართლოს მოპასუხეების - სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ბათუმის სარეგისტრაციო სამსახურის და ი. კ-ის მიმართ და მოითხოვა ბათუმის სარეგისტრაციო სამსახურის მიერ ბ. დ-ის 2008 წლის 28 ოქტომბრის №... განაცხადის საფუძველზე მიღებული 2008 წლის 21 ნოემბრის №... გადაწყვეტილების ბათილად ცნობა, რომლითაც ბ. დ-ეს საკუთრებაში დაურეგისტრირდა ქ. ბათუმში, ...ას №30ში მდებარე ბინა №3-ის აივნის ფართი 26.09 კვ.მ. და სადარბაზოში მდებარე 2.89 კვ.მ. ფართი, სულ - 28.98 კვ.მ. (უძრავი ქონების საკადასტრო კოდი ...); ასევე მოითხოვა 2012 წლის 8 ნოემბრის სამკვიდრო მოწმობის საფუძველზე, ი. კ-ის სახელზე 2012 წლის 16 ნოემბერს განხორციელებული საკუთრების უფლების რეგისტრაციის ბათილად ცნობა, 28.98 კვ.მ. ფართის ნაწილში.
ბათუმის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2016 წლის 13 მაისის გადაწყვეტილებით, ნ. კ-ის სარჩელი არ დაკმაყოფილდა უსაფუძვლობის მოტივით. აღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა ნ. კ-ემ, რომელმაც გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და სარჩელის დაკმაყოფილება მოითხოვა.
ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2016 წლის 27 დეკემბრის განჩინებით, ნ. კ-ის სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა, უცვლელად დარჩა გასაჩივრებული გადაწყვეტილება. აღნიშნული განჩინება საკასაციო წესით ნ. კ-ის მიერ გასაჩივრდა.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 17 ოქტომბრის განჩინებით, ნ. კ-ის საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; გაუქმდა ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2016 წლის 27 დეკემბრის განჩინება და საქმე ხელახალი განხილვისთვის დაუბრუნდა იმავე სასამართლოს.
საკასაციო სასამართლოს განმარტებით, ბ. დ-ის მიერ ბათუმის სარეგისტრაციო სამსახურში რეგისტრაციის შესახებ განცხადების წარდგენის დროს - 28.10.2008წ. მოქმედებდა „ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის შესახებ“ 11.07.2007წ. კანონი, რომელიც არეგულირებდა ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის წევრთა საერთო ქონების მართვასთან დაკავშირებულ ურთიერთობებს, განსაზღვრავდა ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის წევრთა საკუთრების ფორმებს, აგრეთვე ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის წარმოშობის ძირითად სამართლებრივ პირობებს (1-ლი მუხ.). კანონის ამოქმედებისთანავე - 2007 წლის 1-ლი აგვისტოდან, დაფუძნებულად ჩაითვალა ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობა ისეთ მრავალბინიან სახლში, რომელიც განთავსებულია ერთ მიწის ნაკვეთზე და რომელშიც მდებარეობს ორზე მეტი ინდივიდუალურ საკუთრებაში არსებული ბინა (11.1 მუხ.). საკასაციო სასამართლოს მითითებით, „ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის შესახებ“ კანონის თანახმად, აივანი, სადარბაზოსა და დერეფანთან ერთად, შესაძლოა ამხანაგობის საერთო ქონების შემადგენლობაში შესულიყო. აღნიშნულს არ გამორიცხავდა ის გარემოება, რომ სადავო აივანი და დერეფნის ფართის ნაწილი ამხანაგობის საკუთრებაში არ ყოფილა აღრიცხული. განსახილველ შემთხვევაში დასტურდებოდა, რომ სადავო აივანი არ იყო მოქცეული ბ. დ-ის ან რომელიმე სხვა მესაკუთრის ინდივიდუალურ საკუთრებაში არსებული ბინის ფარგლებში. აღნიშნული აივნის გავლა იყო აუცილებელი ბ. დ-ის ბინაში შესასვლელად, თუმცა ამავე აივანზე გადიოდა ნ. კ-ის ბინის ერთ-ერთი ფანჯარა, რაც კონსტრუქციული თვალსაზრისით დამატებით ადასტურებდა აივნის საერთო სარგებლობაში ყოფნას. არ დასტურდებოდა, რომ სადავო აივანი იყო კონკრეტულად რომელიმე ბინის შემადგენელი ნაწილი. აივნის საერთო სარგებლობის მიზნით მოწყობას, მის დანიშნულებას არ ცვლიდა ის გარემოება, რომ აივანს ფაქტობრივად ინდივიდუალური მოსარგებლე ჰყავდა. საბოლოდ სასამართლომ დაასკვნა, რომ საქმეზე არ იყო სრულყოფილად გამოკვლეული საქმის ფაქტობრივი გარემოებები, კერძოდ: არ იყო შეფასებული სადავო ფართის სტატუსი, მისი დანიშნულება; სადავო ფართზე საკუთრების წარმოშობისათვის თანამესაკუთრეთა თანხმობის საჭიროება; მესაკუთრეთა კონკრეტული რაოდენობის თანხმობის საკმარისობა; არ იყო გამოკვლეული ბ. დ-ის საკუთრების წარმოშობის მომენტში მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლის ინდივიდუალურ მესაკუთრეთა ზუსტი რაოდენობა, ამასთან სარეგისტრაციო სამსახურის 21.11.2008 წ. N... გადაწყვეტილების კანონიერებაზე მსჯელობისას გამოყენებულ იქნა ნორმები, რომლებიც სადავო რეგისტრაციის განხორციელების შემდეგ ამოქმედდა.
ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2020 წლის 21 ივლისის განჩინებით, ნ. კ-ის სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; გაუქმდა ბათუმის საქალაქო სასამართლოს 2016 წლის 13 მაისის გადაწყვეტილება და საქმე ხელახლა განსახილველად დაბრუნებოდა იმავე სასამართლოს.
სააპელაციო სასამართლომ სრულად გაიზიარა საკასაციო სასამართლოს განჩინებაში მითითებული გარემოებები და მიიჩნია, რომ ამ საკითხების შესწავლისა და გამოკვლევისათვის საქმე ხელახლა განსახილველად უნდა დაუბრუნებოდა ბათუმის საქალაქო სასამართლოს.
ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2020 წლის 21 ივლისის განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა ნ. კ-ემ მისი გაუქმებისა და სარჩელის დაკმაყოფილების მოთხოვნით.
კასატორის განმარტებით, სადავო ფართის სტატუსის განსაზღვრისათვის 1941 და 1980 წლის სართულებრივ გეგმებში განსხვავებების ძიება იყო არაფრისმთქმელი. თუ ეს ფართი იქნებოდა ი. კ- მიერ განხორციელებული უკანონო მინაშენი, ამ ფაქტობრივ გარემოებას თავად მოპასუხე მიუთითებდა პირველივე შესაგებელში. სააპელაციო ინსტანციის სასამართლოში მოწინააღმდეგე მხარის მიერ წარმოდგენილი იქნა ახალი მტკიცებულება, კერძოდ, 21.02.2020წ. ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობა "...ი"-ს მიერ ჩატარებული კრების ოქმი, სადაც მითითებული იყო ამხანაგობის 6 წევრის მოსაზრება აივნის ფართთან დაკავშირებით, რომ ანალოგიური ფართი იყო საცხოვრებელი ბინის მე-3 სართულზეც და წევრები უთითებდნენ 1941 წლის მდგომარეობას, რომ აივნები ამ პერიოდისათვის არსებობდა და იყო სადარბაზოდან გასასვლელი კარები ღია აივანზე. საქმეში არსებობდა სასამართლოს მიერ გამოკვლეული უამრავი მტკიცებულება, რომელიც ზუსტად განსაზღვრავდა სადავო ფართის სამართლებრივ ბედს. საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს მიერ 2015 წლის 16 ივლისს ნ. კ-ის განცხადების საფუძველზე მომზადებული იქნა წერილობითი ინფორმაცია, რომლითაც დასტურდება, რომ ქ. ბათუმში, ...ას ქ.30/...ის ქ.8 მდებარე 530 კვ.მ. მიწა და მასზე განთავსებული შენობა-ნაგებობები, მათ შორის სადავო 28,98 კვ.მ. ფართი რეგისტრაციის განხორციელების დროს წარმოადგენდა საზიარო საკუთრების საგანს - თანასაკუთრებას. რეგისტრაციის განხორციელების დროს რეგისტრირებული იყო 10 ინდივიდუალური საკუთრება, თუმცა რეგისტრაციის განხორციელების დროს იზოლდა კოკობინაძის ან ნ. კ-ის თანხმობა არ ფიქსირდება. სასამართლომ ასევე არ მისცა სწორი სამართლებრივი შეფასება საქმეში არსებულ მხარეთა საცხოვრებელი სახლის პრივატიზაციის ხელშეკრულებებს და მის საფუძველზე მომზადებულ საცხოვრებელი სახლის ტექნიკური აღრიცხვის პასპორტებს. ი. კ- მამკვიდრებელს (ბ. დ-ე) საცხოვრებელი ბინა საკუთრებაში გადაეცა 1994 წლის 21 სექტემბერს გაფორმებული ხელშეკრულების საფუძველზე, აღნიშნული საცხოვრებელი ბინა იყო ორ ოთახიანი 57.14 კვ.მ. საერთო ფართით. ამავე დღესვე მომზადებული იქნა ბ. დ-ეზე საკუთრებაში გადაცემული საცხოვრებელი და არასაცხოვრებელი სახლის ტექნიკური პასპორტი, სადაც ვიზუალურად (აზომვითი ნახაზით) ნათლად ჩანს ბ. დ-ის ინდივიდუალურ საკუთრებაში არსებული საცხოვრებელი ბინა და სადავო ფართი, რომელიც არის ბ. დ-ის ინდივიდუალური საკუთრების გარეთ და არის ერთი ხაზით და ღია სივრცით მინიშნება,რომ იგი არის საერთო ფართი და ჰყავს თანამესაკუთრე. ეს დოკუმენტი შეიცავს 1994 წლის მონაცემებს, ასეთ სიტუაციაში გაურკვეველია პირველი ინტანციის სასამართლომ როგორ უნდა დაადგინოს სადავო ფართი შედიოდა თუ არა ი. კ- მამკვიდრებლის საკუთრებაში/სარგებლობაში როგორც უკანონო მინაშენი, თუ ის საზიარო საგანს წარმოადგენდა. ან კიდევ ერთ-ერთ დოკუმენტში, რომელიც 1980 წლითაა დათარიღებული, ფაჯრის არარსებობა შიძლება მიუთითებდეს აზომვით ნახაზში დაშვებულ ტექნიკური ხასიათის შეცდომას, ვინაიდან სხვა ყველა წერილობით დოკუმენტებში, მათ შორის ბ. დ-ის საცხოვრებელი სახლის ტექნიკურ პასპორტშიც მითითებულია სადავო ფართზე გამავალი ფანჯარა, რომელიც ეკუთვნის ნ. კ-ის საცხოვრებელ ოთახს. ეს შესაძლებელია იყოს აზომვით ნახაზში დაშვებული ტექნიკური შეცდომა, რასაც ამყარებს თუნდაც ის ფაქტობრივი გარემოება, რომ ნ. კ-ის საკუთრებაში არსებული საცხოვრებელი ბინის აივანზე გამავალ ოთახს გააჩნია ეს ერთადერთი ფანჯარა და ფანჯრის გარეშე საცხოვრებელი ოთახი ვერ იქნებოდა. გაუგებარია სააპელაციო სასამართლოს მითითება, რომ პირველი ინსტანციის სასამართლომ უნდა დაადგინოს ამ მისამართზე რამდენი ამხანაგობის წევრი ირიცხება, როცა საქმის მასალებით დადგენილია, რომ სადავო რეგისტრაციის განხორციელების დროს ირიცხებოდა 10 ბინათმესაკუთრე, ამ შემთხვევაში სასამართლომ უნდა შეაფასოს რეგისტრაციის განხორციელების პერიოდში არსებული ფაქტობრივი მდგომარეობა, ვინაიდან სასამართლო იხილავს სარჩელს ადმინისტრაციულ სამართლებრივი აქტის კანონიერებაზე და შესაფასებელია გასაჩივრებული აქტის გამოცემის დროს არსებული ფაქტობრივი მდგომარეობა და არა დღემდე არსებული მონაცემები, რომელიც შეიძლება შეიცვალოს სავადასხვა პერიოდში (რამდენიმე ბინა შეიძლება გაერთიანდეს ან დაიყოს). ქუთაისის სააპელაციო სასამართლომ არ დაადგინა სადავო ფაქტობრივი გარემოება 28.98 კვ.მ. ფართის სტატუსთან დაკავშირებით, მაშინ როცა საქმეში არსებობდა წერილობითი მტკიცებულებები, რომელიც მომზადებული იქნა საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს მიერ იქ დაცული მონაცემების საფუძველზე და რომლითაც უტყუარად დასტურდება სადავო ფართის სტატუსი, რომ იგი არის სადარბაზო და სადარბაზოს გაგრძელება ღია აივანი, რომელიც არ არის მოქცეული ი. კ- ინდივიდულაური საკუთრების შიგნით. "ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის შესახებ" საქართველოს კანონის შესაბამისად სასამართლოს შეეძლო განესაზღვრა სადავო ფართის სტატუსი, ცალსახაა რომ იგი არ არის სამეურნეო დანიშნულების და არის ამხანაგობის საერთო საკუთრება, რომლის ინდივიდუალურ საკუთრებაში გადაცემას ესაჭოროებოდა ამხანაგობის ყველა წევრის თანხმობა (100%).
კასატორის აღნიშვნით, სააპელაციო ინსტანციის სასამართლომ საქმის ხელახალი განხილვისათვის დაბრუნების ერთ-ერთ მოტივად მიუთითა ადგილის დათვალიერება და სადავო ობიექტის ვიზუალური შეფასება, მაშინ როცა საპროცესო კანონმდებლობა სააპელაციო ინსტანციის სასამართლოს აძლევს უფლებას თავად გამოიკვლიოს მტკიცებულებები და დაადგინოს ფაქტობრივი გარემოებები. სააპელაციო სასამართლოს შეეძლო თუკი ამის აუცილებლობა იქნებოდა, მოეხდინა ადგილის დათვალიერება, თუმცა ისეთ ვითარებაში, როცა მხარეები არ ხდიდნენ სადავოს იმ გარემოებას, რომ ეს ფართი იყო სადარბაზო და ღია აივანი, რომელსაც არანაირი სამეურნეო დანიშნულება არ გააჩნდა, ამასთანავე არსებობდა უამრავი წერილობითი მტკიცებულებები/აზომვითი ნახაზები, რომლითაც შესაძლებელი იყო სადავო ფართზე რეალური სურათის აღქმა, არ იყო მიზანშეწონილი ადგილის დათვალიერება და ამ მოტივით 5 წლიანი დავის შემდგომ საქმის უკან დაბრუნება და ხელახალი განხილვის დაწყება პირველი ინსტანციის სასამართლოდან, რითაც სააპელაციო ინსტანციის სასამართლომ უხეშად დაარღვია ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა ევრეპული კონვენციის მე–6 მუხლი. საქმის უკან დაბრუნებით მართლმსაჯულება ეფექტურად ვეღარ განხორციელდება, ამასთანავე მხარეს უსაფუძვლოდ საქმის გაჭიანურებით მოუწევს საკმაოდ ხანგძლივი დროისა და ფინანსური რესურსის დაკარგვა, რაც სამართლებრივად და გონივრულად გაუმართლებელია.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2020 წლის 16 ოქტომბრის განჩინებით, ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, ნ. კ-ის საკასაციო საჩივარი დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული.

სამოტივაციო ნაწილი


საკასაციო სასამართლო საქმის შესწავლის, საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ ნ. კ-ის საკასაციო საჩივარი არ აკმაყოფილებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მოთხოვნებს და არ ექვემდებარება დასაშვებად ცნობას, შემდეგ გარემოებათა გამო:
საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილი განსაზღვრავს საკასაციო საჩივრის განსახილველად დასაშვებობის ამომწურავ საფუძვლებს, კერძოდ, აღნიშნული ნორმის თანახმად, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ საკასაციო საჩივარი დაიშვება, თუ კასატორი დაასაბუთებს, რომ: ა) საქმე მოიცავს სამართლებრივ პრობლემას, რომლის გადაწყვეტაც ხელს შეუწყობს სამართლის განვითარებას და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებას; ბ) საქართველოს უზენაეს სასამართლოს მანამდე მსგავს სამართლებრივ საკითხზე გადაწყვეტილება არ მიუღია; გ) საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მოცემულ საქმეზე სავარაუდოა მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღება; დ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება განსხვავდება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან; ე) სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით, რასაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე; ვ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება ეწინააღმდეგება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ წარმოდგენილი საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული არც ერთი ზემოთ მითითებული საფუძვლით.
საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების საკასაციო სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული პრაქტიკისაგან განსხვავების არსებობის საფუძვლით და ამასთან, არ არსებობს საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღების ვარაუდი. სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება არ ეწინააღმდეგება ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს. ამასთან, საქმის განხილვისა და საკასაციო სასამართლოს მიერ საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღების საჭიროება არ არსებობს სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბების თვალსაზრისით.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ კასატორი ვერ ასაბუთებს სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმის განხილვას მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით. კასატორი საკასაციო საჩივარში ვერ აქარწყლებს სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებსა და დასკვნებს, შესაბამისად, საქმეზე არ იქმნება საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით განსაზღვრული საკასაციო საჩივრის განსახილველად დაშვების წინაპირობა.
საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 385-ე და 394-ე მუხლების დანაწესი სააპელაციო სასამართლოს ანიჭებს უფლებამოსილებას გააუქმოს პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილება და საქმე დაუბრუნოს ხელახლა განსახილველად. ერთ-ერთ ასეთ საფუძველს წარმოადგენს პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ გამოტანილი გადაწყვეტილების იმდენად არასრული დასაბუთება, რომ შეუძლებელია მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება, რა გარემოებაც სააპელაციო სამართალწარმოების ეტაპზე ართულებს საქმის ობიექტურად გადაწყვეტისთვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებების დადგენას. მართალია სააპელაციო სასამართლო თავისი პროცესუალური როლის გათვალისწინებით წარმოადგენს საქმის ფაქტობრივი გარემოებების დამდგენ სასამართლოს, თუმცა ზოგჯერ გადამწყვეტი მნიშვნელობა ენიჭება ქვედა ინსტანციის მიერ მოკვლეულ, განხილულ და დადასტურებულ/უარყოფილ ფაქტებსა თუ გარემოებებს, რა მიმართებით დაშვებული არსებითი ხარვეზის შევსება სააპელაციო სამართალწარმოების ეტაპზე ობიექტურად შეუძლებელია.
საკასაციო პალატა სააპელაციო სასაამრთლოს უფლებამოსილებასთნ დაკავშირებით მიუთითებს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს დიდი პალატის 2016 წლის 17 მარტის გადაწყვეტილებაზე (საქმე №ას-121-117-2016), რომლითაც დიდმა პალატამ აღნიშნა შემდეგი: ,,განსახვავებენ აპელაციის ორ ძირითად სახეს, როგორიცაა, სრული (შეუზღუდავი) აპელაცია და არასრული (შეზღუდული) აპელაცია. სრული (შეუზღუდავი) აპელაციის შემთხვევაში, მხარეებს შეუზღუდავად შეუძლიათ მიუთითონ ახალ ფაქტობრივ გარემოებებზე და წარმოადგინონ ახალი მტკიცებულებები, რომლებიც არ ჰქონიათ წარმოდგენილი საქმის განხილვისას პირველი ინსტანციის სასამართლოში. სრული აპელაციის დროს სააპელაციო სასამართლო ხელმეორედ იხილავს საქმეს და, როგორც წესი, არასდროს არ აბრუნებს საქმეს ხელახლა განსახილველად პირველი ინსტანციის სასამართლოში. სრული აპელაცია უარყოფით გავლენას ახდენს პირველი ინსტანციიის სასამართლოზე, რომელმაც არ იცის რას მოიმოქმედებენ მხარეები სააპელაციო სასამართლოში, რომელ ახალ ფაქტებსა და მტკიცებულებებს წარუდგენენ სააპელაციო სასამართლოს და რა სამართლებრივი ბედი ეწევა პირველი ინსატანციის სასამართლოს მიერ გამოტანილ გადაწყვეტილებას. ამ სახის აპელაცია მართალია, უზრუნველყოფს მხარეთა აქტიურობას სააპელაციო სასამართლოში საქმის განხილვისას, მაგრამ ვერ უზრუნველყოფს ამას პირველი ინსტანციიის სასამართლოში საქმის განხილვისას, რადგან სრული (შეუზღუდავი) აპელაციის დროს მხარეები მთელ თავის იმედებს ამყარებენ სააპელაციო სასამართლოზე. ამიტომ, ხშირად, ტაქტიკური თუ სხვა მოსაზრებებით არ უთითებენ საქმის გადაწყვეტისათვის მნიშვნელოვან ფაქტებზე, არ წარუდგენენ პირველი ინსტანციიის სასამართლოს მათ ხელთ არსებულ მტკიცებულებებს და ა.შ. ასეთი ვითარება, საბოლოოო ჯამში, იწვევს როგორც პირველი ინსტანციის სასამართლოს ფუნქციის შესუსტებას, ასევე, საქმის გადაწყვეტის უზომოდ გაჭიანურებას. შესაბამისად, სრული (შეუზღუდავი) აპელაცია - ესაა პირველი ინსტანციიის სასამართლოს გამეორება და არა გაგრძელება. არასრული (შეზღუდული) აპელაციიის შემთხვევაში კი, ახალი ფაქტებისა და მტკიცებულებების წარდგენა დასაშვებია მხოლოდ კანონით გათვალისწინებული პირობების არსებობისას (პატივსადები მიზეზები)''.
დიდმა პალატამ ყურადღება გაამახვილა 2004 წლის 24 ნოემბერს, სტრასბურგში, ევროპის მოსამართლეთა საკონსულტაციო საბჭოს (CCJE) მიერ შემუშავებულ N6 დასკვნის 98-ე და 135-ე პარაგრაფებზე, რომლის თანახმად, „უნდა არსებობდეს გარკვეული შეზღუდვები ყოველი მხარისათვის წარმოადგინოს ახალი მტკიცებულება ან ახალი ფაქტობრივი გარემოებები სააპელაციო სასამართლოში საქმის განხილვისას. აპელაცია არ უნდა იყოს და არ უნდა განიხილებოდეს, როგორც შეუზღუდავი შესაძლებლობა შესწორებების შეტანისა ფაქტობრივ და სამართლებრივ საკითხებში, რომელთა წარდგენაც მხარეს შეეძლო და უნდა წარედგინა პირველი ინსტანციიის სასამართლოში. შეუზღუდავი აპელაცია აკნინებს პირველი ინსტანციის მოსამართლის როლს და ამ ფაქტმა შეიძლება პოტენციურად გამოიწვიოს პირველი ინსტანციიის მოსამართლის მიერ საქმის მართვის არამიზანშეწონილობის დღის წესრიგში დაყენება. მხარეები უფლებამოსილნი არიან მათი მოთხოვნისა თუ დაცვის „სამართლიან სასამართლო მოსმენაზე, რომელიც უნდა დასრულდეს გონივრულ მისაღებ ვადაში“ და არა განუსაზღვრელ შესაძლებლობებზე. ეს განსაკუთრებით ეხება მეორე ინსტანციიის სასამართლოს მიერ საქმის განხილვას“.
დიდმა პალატამ აღნიშნა, რომ საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული იყო არასრული (შეზღუდული) აპელაცია, რაც გულისხმობდა იმას, რომ ახალი ფაქტებისა და მტკიცებულებების წარდგენა სააპელაციო სასამართლოში დასაშვები იყო მხოლოდ კანონით გათვალისწინებული პატივსადები მიზეზების არსებობისას.
საკასაციო პალატა კიდევ ერთხელ ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ სამართლიანი და დასაბუთებული გადაწყვეტილების მიღებისთვის სასამართლოს ესაჭიროება „ობიექტური ფუნდამენტი“, რომელსაც ქმნის სასამართლოში წარდგენილი და გამოკვლეული მტკიცებულებები. თუ მტკიცებულება ძალიან მყარია და არ არსებობს მის სანდოობაში ეჭვის შეტანის რისკი, მცირდება სხვა მტკიცებულებით მისი გამყარების საჭიროება (იხ.: inter alia, Khan v. the United Kingdom).
ნიშანდობლივია, რომ მართლმსაჯულების არსი ყველა შემთხვევაში კანონიერ და სამართლიან გადაწყვეტილებებში ვლინდება. ცხადია, სიმართლის დადგენა არც ერთადერთი, და არც ნებისმიერი შესაძლო გზით დაცვადი ინტერესია, თუმცა მართლმსაჯულების მიზნის მისაღწევად, ,,...პროცესი უნდა ავლენდეს სიმართლის დადგენის მაქსიმალურ ძალისხმევას. ჭეშმარიტება აშკარად უნდა ვეძებოთ, როცა „სიმართლის პოვნა“ ან „სიმართლისა და სამართლიანობის“ მიღწევა არის პროცესის გაცხადებული მიზნები'' (იხ.Thomas Weigend, Should We Search for the Truth, and Who Should Do It, North Carolina Journal of International Law and Commercial Regulation, p.390).
მოცემულ შემთხვევაში საკასაციო პალატა ეთანხმება სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობას კანონიერი და დასაბუთებული გადაწყვეტილების მიღებისთვის დამატებითი მტკიცებულებების შეგროვებისა და საქმეში არსებულ სხვა მტკიცებულებებთან ერთობლიობაში მათი გაანალიზების აუცილებლობის შესახებ, რამეთუ სადავო საკითხის გადაწყვეტა მნიშვნელოვანწილად დამოკიდებულია ქ.ბათუმში, ...ას №30-ში მდებარე ბინის სადავო აივნისა და სადარბაზოს ნაწილის (სულ - 28.98 კვ.მ. ფართი) ჯერ ბ. დ-ის, ხოლო შემდეგ მისი მემკვიდრის, ი. კ-ის საკუთრებაში მოქცევის კანონიერების შეფასებაზე. მართალია საქმეში წარმოდგენილია სადავო ფართთან დაკავშირებით ტექნიკური აღრიცხვის არქივში დაცული სხვადასხვა წლების ნახაზები და სართულებრივი გეგმები, თუმცა ისინი სხვადასხვა მონაცემებს შეიცავენ. მათ შორის აღსანიშნავია ის, რომ 1941 წლის სართულებრივი გეგმა განსხვავდება დღეს არსებული მდგომარეობისაგან, რომლის თანახმადაც ბ. დ-ის მიერ დაკავებული ფართი შეადგენდა N1, N2, N5, N6 ოთახებს, ამ ოთახებს ეზოს მხრიდან გააჩნია აივანი; 1980 და 1981 წლების სართულებრივ გეგმაში, ის ფართი, რაც 1941 წლის სართულებრივი გეგმის თანახმად შეადგენდა აივანს, გადაკეთებული იქნა ოთახად და დამატებული იქნა ახალი აივანი; ეს გადაკეთება (თავდაპირველი აივნის ოთახად გადაკეთებისა და ახალი აივნის მიშენება) ნახაზზე ასახული იქნა მწვანე ფერით, რაც საჯარო რეესტრის წარმომადგენლის განმარტებით, ნიშნავდა უკანონო მშენებლობას. ამასთან 1980 და 1981 წლების ნახაზებზე არ არის დატანილი ნ. კ-ის ფანჯარა, რომელიც დღეის მდგომარობით გადის აივანზე.
მნიშვნელოვანია ისიც, რომ „ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული თანამესაკუთრეთა წევრთა საერთო ქონების განკერძოებისთვის გადამწყვეტი მნიშვნელობა ენჭება სადავო აქტის მიღების დროისთვის ქ.ბათუმში, ...ას №30-ში მდებარე ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის წევრთა რაოდენობის დადგენას, რამეთუ საერთო ქონების დანიშნულების გათვალისწინებით კანონმდებელი ამხანაგობის წევრთა სხვადასხვა რაოდენობის თანხმობის საჭიროებას ითვალისწინებს, რა მიმართებით საქმეში დაცული მტკიცებულებები ასევე სხვადასხვა მონაცემს შეიცავს. სწორედ სადავო ფართის სტატუსის, მისი დანიშნულებისა და ბ. დ-ის საკუთრების წარმოშობის მომენტში ინდივიდუალურ მესაკუთრეთა ზუსტი რაოდენობის დადგენის აუცილებლობაზე უთითებს საკასაციო სასამართლო 2019 წლის 17 ოქტომბრის განჩინებაში, რისი შესრულება საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 412-ე მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, სავალდებულოა.
პალატა მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლოს მიერ ზემოაღნიშნული გარემოებების დასადგენად შერჩეული საპროცესო მოქმედებების (ადგილზე დათვალიერება, სადავო ობიექტის ვიზუალური შეფასება და სხვა) ჩატარება და ინკვიზიციურობის პრინციპის დაცვით ახალი მტკიცებულებების მოპოვებით საქმის გარემოებების სრულყოფა მიზანშეწონილია პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ განხორციელდეს, რამეთუ საკითხი ეხება საქართველოს კონსტიტუციით გარანტირებული საკუთრების უფლების მოპოვების სადავოობას, რასთან დაკავშირებით კონკრეტულ საქმეზე მიღებული გადაწყვეტილების კანონიერების სარწმუნოდ დადასტურება მრავალსაფეხურიანი ინსტანციურობის პირობებში უდავოდ მიიღწევა, შესაბამისად საქმის განხილვის გაჭიანურებულ ვადაზე კასატორის მითითება ვერ გადაწონის ეფექტური მართლმსაჯულების უმთავრესი მიზნის მიღწევას.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სააპელაციო ინსტანციის სასამართლოს მიერ დადგენილი და კასატორის მიერ მითითებული გარემოებების გათვალისწინებით, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ საკასაციო საჩივარი უპერსპექტივოა, მოცემული საქმე სასამართლო პრაქტიკისთვის არ არის პრინციპული მნიშვნელობის და სახეზე არ არის საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით რეგლამენტირებულ არც ერთი საფუძველი, ამდენად, ნ. კ-ის საკასაციო საჩივარს პალატა მიიჩნევს დაუშვებლად.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ ვინაიდან, ნ. კ-ის მიერ (პ/ნ ...) საკასაციო საჩივარზე 08.10.2020წ. №24329003 საგადასახდო დავალებით გადახდილი აქვს სახელმწიფო ბაჟი 300 ლარის ოდენობით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად, მას უნდა დაუბრუნდეს საკასაციო საჩივარზე გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის ჯამში 300 ლარის 70 პროცენტი - 210 ლარი შემდეგი ანგარიშიდან: ქ. თბილისი, სახელმწიფო ხაზინა, ბანკის კოდი TRESGE22, მიმღების ანგარიშის №200122900, სახაზინო კოდი №300773150.

სარეზოლუციო ნაწილი

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლით, 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით და


დ ა ა დ გ ი ნ ა:
1. ნ. კ-ის საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნეს დაუშვებლად;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2020 წლის 21 ივლისის განჩინება;
3. ნ. კ-ეს (პ/ნ ...) დაუბრუნდეს საკასაციო საჩივარზე 08.10.2020წ. №24329003 საგადასახდო დავალებით გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 300 ლარის 70 პროცენტი - 210 ლარი შემდეგი ანგარიშიდან: ქ. თბილისი, სახელმწიფო ხაზინა, ბანკის კოდი TRESGE22, მიმღების ანგარიშის №200122900, სახაზინო კოდი №300773150.
4. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.


მოსამართლეები: გ. აბუსერიძე


მ. ვაჩაძე


ბ. სტურუა