საქართველოს უზენაესი სასამართლო
გ ა ნ ჩ ი ნ ე ბ ა
საქართველოს სახელით

საქმე № ბს-855(კ-20) 1 თებერვალი, 2022 წელი
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემდეგი შემადგენლობით:
ბიძინა სტურუა (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მაია ვაჩაძე, გოჩა აბუსერიძე

საქმის განხილვის ფორმა - ზეპირი მოსმენის გარეშე

კასატორი (მოპასუხე) - სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნული სააგენტო (სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს უფლებამონაცვლე)

მოწინააღმდეგე მხარე (მოსარჩელე) - შპს ,,...ი“

მესამე პირი - სსიპ სამედიცინო და ფარმაცევტული საქმიანობის რეგულირების სააგენტო

გასაჩივრებული განჩინება - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2020 წლის 4 თებერვლის განჩინება

დავის საგანი - ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა


ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი

2017 წლის 30 ივნისს შპს ,,...მა" სასარჩელო განცხადებით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას მოპასუხის - საქართველოს შრომის ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს მიმართ.

მოსარჩელემ მოითხოვა, შპს ,,...ის“ ...ის მიერ საყოველთაო ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო პროგრამის - ,,გეგმიური ამბულატორიული მომსახურება" კომპონენტის ფარგლებში გაწეული მუშაობის შესახებ, სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს 2017 წლის 24 მარტის №06/2017 თემატური შემოწმების აქტის ბათილად ცნობა იმ ნაწილში, რომლითაც შპს ,,...ს“ დაეკისრა საჯარიმო სანქციების სახით 58 258,84 ლარის დაბრუნება, ასევე, სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს დირექტორის 2017 წლის 18 მაისის №2017/13 ადმინისტრაციული საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ გადაწყვეტილების და 2017 წლის 8 ივნისის №04/36880 წერილის ბათილად ცნობა.

თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2018 წლის 28 მარტის განჩინებით შპს „...ის“ სარჩელი, მოპასუხე საქართველოს შრომის ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს მიმართ განსჯადობით განსახილველად გადაეგზავნა რუსთავის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას.

რუსთავის საქალაქო სასამართლოს 2018 წლის 1 ოქტომბრის განჩინებით საქართველოს შრომის ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს უფლებამონაცვლედ ცნობილ იქნა საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტო.

რუსთავის საქალაქო სასამართლოს 2018 წლის 23 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით შპს ,,...ის“ სარჩელი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად იქნა ცნობილი სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს დირექტორის 2017 წლის 8 ივნისის №04/36880 ადმინისტრაციული საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ გადაწყვეტილება და ადმინისტრაციულ ორგანოს დაევალა საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებების გამოკვლევისა და შეფასების შემდეგ ახალი ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა.

რუსთავის საქალაქო სასამართლოს 2018 წლის 23 ოქტომბრის გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტომ, რომლითაც გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით მოსარჩელისათვის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა მოითხოვა.

თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 17 დეკემბრის საოქმო განჩინებით, ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე, საქმეში მესამე პირად ჩაება სსიპ სამედიცინო და ფარმაცევტული საქმიანობის რეგულირების სააგენტო.

თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2020 წლის 4 თებერვლის განჩინებით სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა რუსთავის საქალაქო სასამართლოს 2018 წლის 23 ოქტომბრის გადაწყვეტილება.

თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2020 წლის 4 თებერვლის განჩინება საკასაციო საჩივრით გაასაჩივრა სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტომ, რომელმაც გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით მოსარჩელისათვის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა მოითხოვა.

კასატორის განმარტებით, საქართველოს მთავრობის 2013 წლის 21 თებერვლის N36 დადგენილებით დამტკიცდა „საყოველთაო ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო პროგრამა". აღნიშნული პროგრამის მიხედვით, პროგრამის ფარგლებში შესაბამისი მომსახურების მიმწოდებელია პირი (შემდგომში - მიმწოდებელი), რომელიც აკმაყოფილებს ამ საქმიანობისათვის კანონმდებლობით დადგენილ მოთხოვნებს, გამოთქვამს პროგრამაში მონაწილეობის სურვილს, ეთანხმება ვაუჩერის პირობებს და დადგენილ ვადაში და წესით წერილობით დაუდასტურებს განმახორციელებელს პროგრამაში მონაწილეობის სურვილს. დასახელებული პროგრამა და თანდართული დანართები, ამ პროგრამის შესრულების უზრუნველსაყოფად გამოცემული შესაბამისი სამართლებრივი აქტები, ასევე სამედიცინო ვაუჩერის პირობებთან დაკავშირებული სხვა მარეგულირებელი აქტები, მიმწოდებლის წერილობითი დასტური პროგრამაში მონაწილეობის თაობაზე, ერთობლივად წარმოადგენს შეთანხმებას პროგრამის განმახორციელებელსა და მიმწოდებელს შორის. შესაბამისად, მხარეები თავისუფლდებიან რაიმე დამატებითი ხელშეკრულების გაფორმების ვალდებულებისაგან.

კასატორის განმარტებით, მოსარჩელე აპელირებს საქართველოს მთავრობის 2013 წლის 21 თებერვლის N36 დადგენილების დანართი 1-ის მე-15(1) მუხლის მე-2 ნაწილის მოქმედ რედაქციაზე, რომლის თანახმად, „კონტროლი ხორციელდება გეგმიური და არაგეგმიური შემოწმების გზით. ამასთან, კონტროლის განხორციელების ვადა არ უნდა აღემატებოდეს შემთხვევის დასრულებიდან 5 კალენდარულ წელს“. აღნიშნული ნორმის პირველი რედაქციის თანახმად, კონტროლის განხორციელების ვადა არ აღემატებოდა შემთხვევის დასრულებიდან 3 კალენდარულ წელს. 5 წლიანი ვადა დადგინდა საქართველოს მთავრობის 2015 წლის 26 ოქტომბრის N552 დადგენილებით „საყოველთაო ჯანდაცვაზე გადასვლის მიზნით გასატარებელ ზოგიერთ ღონისძიებათა შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2013 წლის 21 თებერვლის N36 დადგენილებაში ცვლილების შეტანის თაობაზე. პროგრამა ამოქმედდა 2013 წლის თებერვლიდან და 2015 წლის ოქტომბრამდე, კონტროლის განხორციელების ვადად განსაზღვრული იყო შემთხვევის დასრულებიდან 3 კალენდარული წელი. შესაბამისად, 2015 წლის ოქტომბრის მდგომარეობით, კონტროლის, როგორც პროგრამის ფარგლებში, მიმწოდებლის მიერ გაწეული მომსახურების ზედამხედველობის ერთ-ერთი ეტაპის, განხორციელების ვადა სააგენტოს გააჩნდა. კასატორის განმარტებით, სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობა ვადასთან დაკავშირებით უსაფუძვლოა, ვინაიდან ,,ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის 24-ე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, უკუძალა არ შეიძლება მიენიჭოს ნორმატიულ აქტს, თუ კი იგი ადგენს ან ამძიმებს პასუხისმგებლობას. განსახილველ შემთხვევაში, საჩივრის ავტორის პოზიცია, გამართლებული იქნებოდა, თუ სამედიცინო შემთხვევასთან დაკავშირებულ დარღვევაზე, რომელსაც ადგილი ჰქონდა ან გამოვლინდა საჯარიმო სანქციის ოდენობის საკანონმდებლო ცვლილების შედეგად გაზრდამდე, შემოწმების აქტის გაფორმებისას (ცვლილების ამოქმედების შემდეგ) გამოყენებულ იქნებოდა გაზრდილი სანქცია.

კასატორის მოსაზრებით, სასამართლომ გვერდი აუარა ნორმატიული აქტის სავალდებულოობის საკითხს. საქართველოს მთავრობის 2013 წლის 21 თებერვლის N36 დადგენილება ნორმატიული აქტია და მისი პირობები სავალდებულოა შესასრულებლად. საქართველოს მთავრობის N36 დადგენილების მე-3 მუხლის მე-4 პუნქტის დანაწესით - პროგრამაში მონაწილე სამედიცინო დაწესებულებებმა პროგრამის მოსარგებლეთა რეგისტრაცია უნდა განახორციელონ მხოლოდ მოსარგებლის თანხმობის დადგენილი წესით. ასეთ წესს ადგენს საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2014 წლის 17 მარტის N01-19/ნ ბრძანება. პროგრამის გეგმური ამბულატორიული მომსახურებისათვის პროგრამაში მონაწილე დაწესებულებების დაფინანსება ხორციელდება კაპიტაციური მეთოდით, რომლის დროსაც ერთი მოსარგებლის მომსახურების ფიქსირებული ღირებულება განსხვავებულია მოსარგებლეთა კატეგორიების მიხედვით, ხოლო ამბულატორიული მომსახურებისათვის მიმწოდებელი დაწესებულებისთვის ასანაზღაურებელი თანხის მოცულობა განისაზღვრება საანგარიშგებო თვის ბოლო რიცხვის მდგომარეობით დარეგისტრირებული მოსარგებლეების შესაბამისად, სერვისის მიწოდების მიუხედავად. პროგრამის მე-19 მუხლის მე-3 პუნქტის „გ.ა“ ქვეპუნქტის თანახმად, განმახორციელებლის მიერ ანაზღაურებული თანხის სრულად დაბრუნების საფუძველია, თუ პაციენტი არ არის ამ პროგრამის მოსარგებლე. ხოლო 23-ე მუხლის პირველი და მე-4 პუნქტების თანახმად, გეგმიური ამბულატორიული მომსახურებისათვის არამატერიალიზებული სამედიცინო ვაუჩერის მოსარგებლედ ითვლება პირი, რომელიც დადგენილი წესით რეგისტრირებულია შესაბამის მიმწოდებელთან. საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2014 წლის 17 მარტის N1-19/ნ ბრძანების N2 დანართის მე-5 მუხლი განსაზღვრავს პირის მოსარგებლედ რეგისტრაციის პირობებს და ეტაპს, როდესაც რეგისტრაცია დასრულებულად ითვლება. თუ პირის შესახებ ინფორმაცია განმახორციელებელთან გადმოცემულია ამ მუხლით გათვალისწინებული რეგისტრაციის მოთხოვნების დარღვევით, სწორედ პროგრამის 23-ე მუხლის პირველი პუნქტიდან გამომდინარე, ეს პირი პროგრამის მოსარგებლედ ვერ ჩაითვლება. ამავდროულად, მიიჩნევა, რომ მის შესახებ მოწოდებული ინფორმაცია არ შეესაბამება სინამდვილეს. შესაბამისად, არსებობდა ყველა ის გარემოება, რაც ანაზღაურებული თანხის დაბრუნების საფუძველია. ამ შემთხვევაში, ჯარიმის გამოყენება პროგრამის მე-19 მუხლის მე 3 პუნქტის „გ.ა“ ქვეპუნქტით განაპირობებს ერთდროულად ამავე პუნქტის „ზ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული პირობის შესაძლო არსებობას. კონკრეტულ მიმწოდებელთან სერვისის მიღების ნების/სურვილის გამოხატვის უტყუარობის მიზნით და მიმწოდებელი სამედიცინო დაწესებულების მომსახურების დაფინანსებისათვის საჭირო პირობად, კანონმდებელმა გაითვალისწინა მოსარგებლის მხრიდან თანხმობის წერილობით გამოხატვა - თანხმობის ფორმა და მასზე მოსარგებლის/წარმომადგენლის ხელმოწერა. 2014 წლის 1 აპრილიდან, ამ პირობის გათვალისწინებით, გეგმური ამბულატორიული მომსახურებისათვის მოსარგებლეების რეგისტრაცია ხორციელდება სპეციალური სააღრიცხვო (მკაცრი აღრიცხვის) დოკუმენტით. თანხმობის ფორმების დაცულობით უზრუნველყოფილია მიმწოდებლისათვის ანაზღაურებული თანხების მიზნობრიობის და კანონშესაბამისობის დადასტურება. შესაბამისად, ასეთი ფორმების არარსებობა განაპირობებს მიმწოდებლის პასუხისმგებლობას, სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ დააბრუნოს საფუძვლების გარეშე განმახორციელებლის მიერ ანაზღაურებული თანხა.

ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, კასატორი საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 17.03.2014წ. N01-19/ნ ბრძანებასა და საქართველოს მთავრობის 21.02.2013წ. N36 დადგენილების 23-ე, 19.3 მუხლის "გ.ა" და "ზ" ქვეპუნქტებზე მითითებით აღნიშნავს, რომ სახეზეა სამედიცინო დაწესებულებისათვის ანაზღაურებული თანხების დაბრუნების საფუძველი.

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2020 წლის 23 ოქტომბრის განჩინებით, საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნული სააგენტოს (სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს უფლებამონაცვლე) საკასაციო საჩივარი. ამავე განჩინებით სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს უფლებამონაცვლედ ცნობილ იქნა სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნული სააგენტო.

2020 წლის 28 დეკემბერს სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნულმა სააგენტომ განცხადებით მომართა საქართველოს უზენაეს სასამართლოს, რომელშიც მიუთითებდა, რომ საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 17 აგვისტოს N509 დადგენილების საფუძველზე შეიქმნა საჯარო სამართლის იურიდიული პირი – ჯანმრთელობის ეროვნული სააგენტო (შემდგომში - სააგენტო). აღნიშნული სააგენტო გახდა სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს უფლებამონაცვლე ჯანმრთელობის დაცვის პროგრამების საქმიანობის მიმართულებით და სხვა ვალდებულებები სააგენტოს არ განსაზღვრია. კონკრეტულ შემთხვევაში სადავოა სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს კონტროლის დეპარტამენტის შემოწმების აქტი (დაკისრებული საჯარიმო სანქციები). „საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს სახელმწიფო კონტროლს დაქვემდებარებულ ზოგიერთ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირში ფუნქციებისა და უფლებამოსილებების გადანაწილებასთან/განხორციელებასთან დაკავშირებით გასატარებელ ზოგიერთ ღონისძიებათა შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2019 წლის 10 ოქტომბრის N487 დადგენილების პირველი მუხლის პირველი პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტის თანახმად, სსიპ - სოციალური მომსახურების სააგენტოს ჯანმრთელობის დაცვის პროგრამების კონტროლის მიმართულებით ფუნქცია/მოვალეობები, შესაბამისი რესურსით, 2019 წლის 1 ნოემბრიდან გადაეცა სსიპ - სამედიცინო და ფარმაცევტული საქმიანობის რეგულირების სააგენტოს. სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს ევალებოდა მიმდინარე (დაწყებული) კონტროლის ღონისძიებების დასრულება (მათ შორის, ადმინისტრაციული საჩივრის/სასამართლო წარმოებისას, საჭიროებისამებრ, სსიპ სამედიცინო და ფარმაცევტული საქმიანობის რეგულირების სააგენტოს ჩართულობით).

აღნიშნული რეორგანიზაციიდან გამომდინარე, ანალოგიური პირობა იქნა გათვალისწინებული „საყოველთაო ჯანდაცვაზე გადასვლის მიზნით გასატარებელ ზოგიერთ ღონისძიებათა შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2013 წლის 21 თებერვლის N36 დადგენილებაში ცვლილების შეტანის თაობაზე“ საქართველოს მთავრობის 2019 წლის 5 ნოემბრის N517 დადგენილების მე-2 მუხლით, რომლითაც სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტომ უნდა უზრუნველყოს მიმდინარე (დაწყებული) კონტროლის ღონისძიებების დასრულება, (ადმინისტრაციული საჩივრის/სასამართლო წარმოებისას, საჭიროებისამებრ, სსიპ - სამედიცინო და ფარმაცევტული საქმიანობის რეგულირების სააგენტოს ჩართულობით).“ აღნიშნული ცვლილებები და კონტროლის ღონისძიებების დასრულების პირობა მიზნად ისახავდა სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს მიერ დაწყებული კონტროლის ღონისძიებების დასრულებას, თუმცა დათქმით, რომ გამოყენებულიყო სსიპ სამედიცინო და ფარმაცევტული საქმიანობის რეგულირების სააგენტოსათვის 2019 წლის 1 ნოემბრიდან გადაცემული შესაბამისი, მათ შორის, საკადრო რესურსი. ნორმა ატარებს ერთჯერად მავალდებულებელ ხასიათს და როგორც სსიპ – სოციალური მომსახურების სააგენტოს სისტემური ფუნქცია, ჯანმრთელობის ეროვნულ სააგენტოს ვერ გადაეცემოდა. საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 17 აგვისტოს N509 დადგენილებით, განსხვავებით ზემოთ ხსენებული N517 და N487 დადგენილებებისაგან, სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნული სააგენტო, სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს სამართალმემკვიდრედ განისაზღვრა მხოლოდ ჯანმრთელობის დაცვის პროგრამების მიმდინარე საქმიანობის მიმართულებით. შესაბამისად, მითითებული დადგენილებების ანალიზი იძლევა საფუძველს, რომ კონტროლის ღონისძიებების დასრულების მიმართულებით სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნული სააგენტო ვერ იქნება უფლებამონაცვლე, ვინაიდან მისი დაფუძნების დროისათვის სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს მუდმივი საქმიანობის სფეროს აღარ წარმოადგენდა საქართველოს მთავრობის 2013 წლის 21 თებერვლის N36 დადგენილებით განსაზღვრული კონტროლის ღონისძიებების განხორციელება.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, განმცხადებლის განმარტებით, კონკრეტულ დავაში მოპასუხეს არ უნდა წარმოადგენდეს სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნული სააგენტო (ამ ეტაპზე კასატორი), რის გამოც მოითხოვა სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნული სააგენტოს სათანადო მოპასუხით შეცვლა.


ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი

საკასაციო სასამართლო საქმის შესწავლის, საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნული სააგენტოს (სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს უფლებამონაცვლე) საკასაციო საჩივარი არ აკმაყოფილებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მოთხოვნებს და არ ექვემდებარება დასაშვებად ცნობას შემდეგ გარემოებათა გამო:

საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილი განსაზღვრავს საკასაციო საჩივრის განსახილველად დასაშვებობის ამომწურავ საფუძვლებს, კერძოდ, აღნიშნული ნორმის თანახმად, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ საკასაციო საჩივარი დაიშვება, თუ კასატორი დაასაბუთებს, რომ: ა) საქმე მოიცავს სამართლებრივ პრობლემას, რომლის გადაწყვეტაც ხელს შეუწყობს სამართლის განვითარებას და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებას; ბ) საქართველოს უზენაეს სასამართლოს მანამდე მსგავს სამართლებრივ საკითხზე გადაწყვეტილება არ მიუღია; გ) საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მოცემულ საქმეზე სავარაუდოა მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღება; დ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება განსხვავდება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან; ე) სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით, რასაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე; ვ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება ეწინააღმდეგება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს.

საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ წარმოდგენილი საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული არც ერთი ზემოთ მითითებული საფუძვლით.

საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები სააპელაციო სასამართლოს განჩინების საკასაციო სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული პრაქტიკისაგან განსხვავების არსებობის საფუძვლით, ამასთან, არ არსებობს საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღების ვარაუდი. სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება ასევე არ ეწინააღმდეგება ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს. ამასთან, საქმის განხილვისა და საკასაციო სასამართლოს მიერ საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღების საჭიროება არ არსებობს არც სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბების თვალსაზრისით.

საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ კასატორი ვერ ასაბუთებს სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმის განხილვას მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით. კასატორი საკასაციო საჩივარში ვერ აქარწყლებს სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს და დასკვნებს.

საკასაციო სასამართლო იზიარებს საქმეზე სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს და ამ გარემოებებთან დაკავშირებით გაკეთებულ სამართლებრივ შეფასებებს და მიიჩნევს, რომ, მოცემულ შემთხვევაში, სახეზეა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილის გამოყენების წინაპირობები.

განსახილველ შემთხვევაში, დავის საგანია სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს, შპს ,,...ის“ ...ის მიერ საყოველთაო ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო პროგრამის ,,გეგმიური ამბულატორიული მომსახურება" კომპეტენციის ფარგლებში გაწეული მუშაობის, 2017 წლის 24 მარტის №06/2017 თემატური შემოწმების აქტის ბათილად ცნობა, იმ ნაწილში რომლითაც შპს ,,...ს“ დაეკისრა საჯარიმო სანქციების სახით - 58 258,84 ლარის დაბრუნება, ასევე სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს დირექტორის 2017 წლის 18 მაისის №2017/13 ადმინისტრაციული საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ გადაწყვეტილების და 2017 წლის 8 ივნისის №04/36880 წერილის ბათილად ცნობა.

საქმის მასალებით დადგენილია, რომ სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს 2017 წლის 24 მარტის №06/2017 შპს ,,...ის ...ის“ მიერ საყოველთაო ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო პროგრამის ,,გეგმიური ამბულატორიული მომსახურება" კომპეტენციის ფარგლებში გაწეული მუშაობის თემატური შემოწმების აქტის 7.1. პუნქტის თანახმად, 863 შემთხვევაში (708 ბენეფიციარი) მიმწოდებელმა ვერ წარადგინა გეგმიური ამბულატორიული მომსახურების მოსარგებლეთა რეგისტრაციისათვის საჭირო თანხმობის ფორმები, შესაბამისად ბენეფიციართა მოსარგებლედ რეგისტრაცია განხორციელებულია თანხმობის ფორმის გარეშე. თანხმობის ფორმების გარეშე რეგისტრირებულ ბენეფიციარებზე სახელმწიფო ბიუჯეტიდან მოთხოვნილმა თანხამ შეადგინა 22 649,28 ლარი. ამავე აქტის, 7.2. პუნქტის თანახმად, საყოველთაო ჯანდაცვის სახელმწიფო პროგრამის გეგმიური ამბულატორიული მომსახურეობის კომპონენტით გათვალისწინებული მომსახურეობის მიმღებად 2633 შემთხვევაში ძირითად კონტიგენტში დარეგისტრირებული პაციენტების ფაქტობრივ მისამართში დაფიქსირებულია სოფელი, აღნიშნულ მოსარგებლეებზე მიმწოდებლის მიერ ზედმეტად მოთხოვნილმა თანხამ შეადგინა 34 653,64 ლარი. დასახელებული აქტის, 7.3. პუნქტის თანახმად, მოსარგებლის თანხმობის ფორმაში არ არის დაფიქსირებული მოსარგებლის ხელმოწერა და 38 შემთხვევაში არ ფიქსირდება აღნიშნულ მოსარგებლეებზე თანხმობის ფორმაში მოსარგებლის ხელმოწერა. მიმწოდებლის მიერ ზედმეტად მოთხოვნილმა თანხამ შეადგინა 955,92 ლარი.

ასევე დადგენილია, რომ შემოწმების ვადა მოიცავდა 2013 წლის 28 თებერვლიდან 2016 წლის 1 დეკემბრამდე პერიოდს.

საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ სადავო საკითხს სამართლებრივად აწესრიგებს „საყოველთაო ჯანდაცვაზე გადასვლის მიზნით გასატარებელ ზოგიერთ ღონისძიებათა შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2013 წლის 21 თებერვლის №36 დადგენილებით დამტკიცებული „საყოველთაო ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო პროგრამა“, რომელიც იმპერატიულად არეგულირებს შემოწმების განხორციელების ხანდაზმულობის ვადას. მითითებული პროგრამის“ (დანართი №1) 151 მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, პროგრამით განსაზღვრული პირობების შესრულების კონტროლის განხორციელების ვადა არ უნდა აღემატებოდეს შემთხვევის დასრულებიდან 5 (ხუთ) კალენდარულ წელს. აღსანიშნავია, რომ 2015 წლის 26 ოქტომბრის №552 ცვლილებამდე, მითითებული დანართის 151 მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, კონტროლის განხორციელების ვადად დადგენილი იყო შემთხვევის დასრულებიდან არაუმეტეს 3 (სამი) კალენდარული წელი.

საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ კანონმდებლობა, მართალია, სადავო სამართალურთიერთობისას კონტროლის ხანდაზმულობის ვადების ხანგრძლივობას განსხვავებულად არეგულირებდა 2015 წლამდე და შემდეგ პერიოდებში, თუმცა მნიშვნელოვანია, რომ კონტროლის განხორციელების ვადის ათვლას ყოველთვის უკავშირებდა შემთხვევის დასრულების მომენტს. ამდენად, ხანდაზმულობის გამოსაყენებელი ვადა შემთხვევის დასრულების მომენტისთვის მოქმედი ნორმით უნდა განისაზღვროს. საკასაციო პალატა მიუთითებს „ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის 24-ე მუხლის პირველ პუნქტზე, რომლის თანახმად, ნორმატიულ აქტს უკუძალა აქვს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ეს პირდაპირ არის დადგენილი ამ ნორმატიული აქტით. მოცემულ შემთხვევაში, სადავო ურთიერთობის მარეგულირებელი ნორმატიული აქტი არ შეიცავს დათქმას ახალი რედაქციის ნორმებისათვის უკუძალის მინიჭების თაობაზე. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ხანდაზმულობის ხუთწლიანი ვადის გავრცელება დასაშვებია მხოლოდ იმ სამართლებრივ ურთიერთობებზე, რომლებიც წარმოიშვა ცვლილების განხორციელების შემდგომ. მანამდე არსებულ სამართალურთიერთობებზე კი უნდა გავრცელებულიყო ძველი რედაქციით მოცემული ხანდაზმულობის სამწლიანი ვადა.

ამასთან, საკასაციო სასამართლოს მოსაზრებით უსაფუძვლოა კასატორის მსჯელობა ხანდაზმულობის საკითხთან დაკავშირებით, ვინაიდან იგი თავის პოზიციას ასაბუთებს სისხლისსამართლებრივი დევნის ხანდაზმულობის ვადებთან მიმართებით, რაც არ გამომდინარეობს განსახილველი დავის საგნიდან.

რაც შეეხება გასაჩივრებული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების მატერიალურ კანონიერებას, სადავო შემოწმების აქტის შინაარსიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატა იზიარებს სააპელაციო სასამართლოს შეფასებას, რომ სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს მიერ სადავო პერიოდის შემოწმებისას გამოვლენილი დარღვევების ძირითადი ნაწილი უკავშირდება ტექნიკურ ხარვეზებს, რომელთა არსებობის მიუხედავად, სამედიცინო დაწესებულებაში აღირიცხა არაერთი ბენეფიციარი და მათი დიდი ნაწილისათვის გაწეულ იქნა სამედიცინო მომსახურება. საკასაციო პალატა ასევე ეთანხმება სააპელაციო სასამართლოს განმარტებას, რომ საქართველოს მთავრობის 2013 წლის 21 თებერვლის N36 დადგენილებით დამტკიცებული „საყოველთაო ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო პროგრამის“ მიზნებიდან გამომდინარე, სადავო საკითხთან მიმართებით, ადმინისტრაციულ ორგანოს გააჩნია ვალდებულება, დაასაბუთოს გამოვლენილი ტექნიკური ხარვეზებით გამოწვეული ისეთი ზიანის არსებობა, რომელმაც აუცილებლად უნდა წარმოშვას შესაბამისი სამედიცინო დაწესებულების სანქცირების საჭიროება. შემოწმების აქტში მხოლოდ გამოვლენილი ხარვეზების ფაქტების სახით ასახვა კი არ უნდა გახდეს სამედიცინო დაწესებულებისათვის თანხის დაკისრების საფუძველი.

შესაბამისად, საკასაციო პალატა მართებულად მიიჩნევს მოცემული დავის საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილის საფუძველზე გადაწყვეტას, რამდენადაც სადავო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები გამოცემულია საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებების სათანადოდ გამოკვლევისა და შეფასების გარეშე, რაც წარმოშობს მოპასუხისათვის ამ გარემოებათა ხელახალი შესწავლა-შეფასების საფუძველზე, ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის დავალების საჭიროებას.

საკასაციო სასამართლო ასევე აღნიშნავს, რომ სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 102-ე მუხლის თანახმად, თითოეულმა მხარემ უნდა დაამტკიცოს გარემოებები, რომელზეც იგი ამყარებს თავის მოთხოვნებსა და შესაგებელს. ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-17 მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის არარა აქტად აღიარების, ბათილად ცნობის ან ძალადაკარგულად გამოცხადების შესახებ სარჩელის წარდგენის შემთხვევაში მტკიცების ტვირთი ეკისრება ადმინისტრაციულ ორგანოს, რომელმაც გამოსცა ეს აქტი.

საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ მოცემულ შემთხვევაში ადმინისტრაციული ორგანო მხოლოდ ფაქტებზე მითითებით ვერ უზრუნველყოფს თავისი პოზიციის არგუმენტირებულ დასაბუთებას. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებების გათვალისწინებით საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ კასატორის მიერ მითითებული გარემოებები არ ქმნის საკასაციო საჩივრის დასაშვებად ცნობის საფუძველს. საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ მოცემულ საქმეს არ გააჩნია პრინციპული მნიშვნელობა სასამართლო პრაქტიკისთვის, ხოლო საკასაციო საჩივარს - წარმატების პერსპექტივა. ამდენად, არ არსებობს საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით რეგლამენტირებული არც ერთი საფუძველი, რის გამოც სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნული სააგენტოს (სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს უფლებამონაცვლე) საკასაციო საჩივარი არ უნდა იქნეს დაშვებული განსახილველად.

რაც შეეხება კასატორის - სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნული სააგენტოს განცხადებას მისი სათანადო მოპასუხით შეცვლის თაობაზე საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - ჯანმრთელობის ეროვნული სააგენტოს დაფუძნების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 17 აგვისტოს №509 დადგენილების მე-2 მუხლის პირველ პუნქტის თანახმად,, სსიპ − სოციალური მომსახურების სააგენტოში გამოცხადებული რეორგანიზაციის შედეგად ჯანმრთელობის დაცვის პროგრამების საქმიანობის მიმართულებით მისი ფუნქციები და უფლება-მოვალეობები გადაეცა სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნულ სააგენტოს. ამავე მუხლის მე-2 პუნქტით, კი ჯანმრთელობის დაცვის პროგრამების საქმიანობის მიმართულებით, სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს სამართალმემკვიდრედ განისაზღვრა სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნული სააგენტო. ამასთან, საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2020 წლის 18 აგვისტოს №01-91/ნ ბრძანებით დამტკიცებული სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნული სააგენტოს დებულების მე-2 მუხლის შესაბამისად, განისაზღვრა სააგენტოს ფუნქციები და უფლებამოსილებები, მათ შორის, მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაცვის სფეროში შესაბამისი სახელმწიფო პროგრამების განხორციელება, კანონმდებლობით მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლებში. გამომდინარე იქიდან, რომ საქართველოს მთავრობის ზემოაღნიშნული დადგენილების თანახმად, სწორედ სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნული სააგენტო განისაზღვრა სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს უფლებამონაცვლედ მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაცვის სფეროში შესაბამისი სახელმწიფო პროგრამების განხორციელების მიმართულებით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 92-ე მუხლის პირველი ნაწილიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ განსახილველ საქმეში სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნული სააგენტო სწორად იქნა ცნობილი სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს საპროცესო უფლებამონაცვლედ და შესაბამისად, იგი კონკრეტულ საქმეში არის სათანადო მოპასუხე.

ამასთან, საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლის მე-4 ნაწილზე და აღნიშნავს, რომ თუ საკასაციო საჩივარი დაუშვებლად იქნება მიჩნეული, პირს დაუბრუნდება მის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 70 პროცენტი. საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ ვინაიდან, სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნული სააგენტოს საკასაციო საჩივარზე 13.10.2020წ. N03009 საგადახდო მოთხოვნით გადახდილი აქვს სახელმწიფო ბაჟი 300 ლარის ოდენობით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად, სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნულ სააგენტოს (ს/კ 200294519) უნდა დაუბრუნდეს საკასაციო საჩივარზე გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 70 პროცენტი - 210 ლარი, შემდეგი ანგარიშიდან: ქ. თბილისი, სახელმწიფო ხაზინა, ბანკის კოდი TRESGE22, მიმღების ანგარიშის N200122900, სახაზინო კოდი N300773150.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლით, 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლით,


დ ა ა დ გ ი ნ ა

1. სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნული სააგენტოს (სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტოს უფლებამონაცვლე) საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნეს დაუშვებლად;

2. სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნული სააგენტოს შუამდგომლობა არ დაკმაყოფილდეს;

3. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2020 წლის 4 თებერვლის განჩინება;

4. სსიპ ჯანმრთელობის ეროვნულ სააგენტოს (ს/კ 200294519) დაუბრუნდეს საკასაციო საჩივარზე 13.10.2020წ. N03009 საგადახდო მოთხოვნით გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის - 300 ლარის 70% - 210 ლარი, შემდეგი ანგარიშიდან: ქ. თბილისი, სახელმწიფო ხაზინა, ბანკის კოდი TRESGE22, მიმღების ანგარიშის N200122900, სახაზინო კოდი N300773150;

5. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.



თავმჯდომარე ბ. სტურუა


მოსამართლეები: მ. ვაჩაძე


გ. აბუსერიძე