საქმე №ბს-628(2კ-20) 20 ივლისი, 2022 წ.
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატამ
შემდეგი შემადგენლობით:

ნუგზარ სხირტლაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
ქეთევან ცინცაძე, გ. გოგიაშვილი

საქმის განხილვის ფორმა - ზეპირი მოსმენის გარეშე
კასატორები - გ. ბ-ა (მოსარჩელე) და საქართველოს გენერალური პროკურატურა (მოპასუხე)
მოწინააღმდეგე მხარეები გ. ბ-ას საკასაციო საჩივარზე - საქართველოს გენერალური პროკურატურა; საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო; საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური (მოპასუხეები)
მოწინააღმდეგე მხარე საქართველოს გენერალური პროკურატურის საკასაციო საჩივარზე - გ. ბ-ა (მოსარჩელე)
მესამე პირი - საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო
გასაჩივრებული განჩინება - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 24.12.2019წ. განჩინება
დავის საგანი - ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის კანონიერება, ქონებრივი და მორალური ზიანის ანაზღაურების, თანამდებობაზე აღდგენისა და წოდების მინიჭების ვალდებულება



ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

გ. ბ-ამ სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას მოპასუხეების - საქართველოს მთავარი პროკურატურის, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და საქართველოს უსაფრთხოების სამსახურის მიმართ. ამავე სასამართლოწარმოების ფარგლებში, სასამართლოს 24.07.2018წ. განჩინებით, ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 16.1 მუხლის თანახმად, საქმეში მესამე პირად ჩაება საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო, სასამართლოს 17.01.2019წ. განჩინებით საქართველოს მთავარი პროკურატურის უფლებამონაცვლედ ცნობილ იქნა საქართველოს გენერალური პროკურატურა.
მოსარჩელემ მოითხოვა: 1. 2010 წლის 28 ოქტომბრიდან გ. ბ-ას თანამდებობიდან გათავისუფლებისა და საქართველოს სამხედრო ძალების თადარიგში დათხოვნის შესახებ საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის 12.09.2011წ. N1120531 ბრძანების ბათილად ცნობა; 2. გათავისუფლებამდე დაკავებული თანამდებობის ტოლფას თანამდებობაზე გ. ბ-ას აღდგენისა და მისთვის პოლკოვნიკის წოდების მინიჭების დავალება საქართველოს უსაფრთხოების სამსახურისთვის; 3. სახელფასო განაცდურის - 2010 წლის 28 ოქტომბრიდან სამსახურში აღდგენამდე, ყოველთვიურად 3125 ლარისა და 1322 აშშ დოლარის, ასევე გ. ბ-ას ოჯახის მიერ საპროცესო შეთანხმების სანაცვლოდ გადახდილი 50 000 ლარის, საადვოკატო მომსახურების ხარჯის - 7 000 ლარი და პენიტენციურ დაწესებულებაში დახარჯული - 3 700 ლარის, აგრეთვე მორალური ზიანის 100 000 ლარის ოდენობით გ. ბ-ას სასარგებლოდ ანაზღაურების დაკისრება საქართველოს გენერალური პროკურატურისთვის.
მოსარჩელემ აღნიშნა შემდეგი: 2006 წლიდან დაინიშნა შინაგან საქმეთა სამინისტროს კონსტიტუციური უსაფრთოხების დეპარტამენტის ოფიცრად უსაფრთხოების საკითხებში. სამინისტროს მიერ გ. ბ-ა 2006 წელს წარდგენილი იქნა შპს „...ში“, ასევე 2007 წელს დაევალა გარკვეული ფუნქციების შესრულება შპს „მ...ში“. მისი ხელფასი ყოველთვიურად შეადგენდა შპს „...ში“ 3125 ლარს, ხოლო შპს „მ...ში“ - 1322 აშშ დოლარს. 26.10.2010წ. მოსარჩელე დააკავეს, რის შემდგომაც მას აღნიშნული ხელფასი არ მიუღია, ასევე არ მიუნიჭებიათ მორიგი წოდება. 28.03.2011წ. დამტკიცდა საპროცესო შეთანხმება, გ. ბ-ა დამნაშავედ ცნეს სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებული მართლსაწინააღმდეგო ბრალეული ქმედების ჩადენაში და ძირითად სასჯელად განესაზღვრა თავისუფლების აღკვეთა 11 წლით, ხოლო დამატებითად - ჯარიმა 50000 ლარის ოდენობით, რაც მსჯავრდებულის სასარგებლოდ გადაიხადა გ. ბ-ამ, ასევე სისხლის სამართლის საქმის წარმოებასთან დაკავშირებით იურიდიული მომსახურების სანაცვლოდ გაწეულმა ხარჯმა შეადგინა 7000 ლარი. შინაგან საქმეთა მინისტრის 12.09.2011წ. N1120531 ბრძანებით უშიშროების საკითხებში ოფიცერი გ. ბ-ა გათავისუფლდა დაკავებული თანამდებობიდან 2010 წლის 28 ოქტომბრიდან. 2012 წლის 22 ნოემბერს, შეწყალების შედეგად გ. ბ-ა განთავისუფლდა თავისუფლების აღკვეთის ადგილიდან, თავისუფლების აღკვეთის განმავლობაში სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში გაწეულმა ხარჯმა 3700 ლარი შეადგინა. საქართველოს მთავარი პროკურატურის 24.11.2016წ. დადგენილებით დადგინდა მოსარჩელის მიმართ სისხლის სამართლის წარმოების პროცესში უფლებების არსებითი დარღვევა. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 14.03.2018წ. განაჩენით გ. ბ-ა გამართლდა წარდგენილ ბრალდებაში, ცნობილ იქნა უდანაშაულოდ ახლად გამოვლენილი გარემოებების გამო 28.03.2011წ. განაჩენის გადასინჯვის შედეგად, მას განემარტა მიყენებული ზიანის სსსკ-ის 92-ე მუხლით დადგენილი წესით ანაზღაურების მოთხოვნის უფლების შესახებ.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 28.02.2019წ. გადაწყვეტილებით სარჩელი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა, მოსარჩელის სასარგებლოდ საქართველოს გენერალურ პროკურატურას დაეკისრა: 1. გ. ბ-ას მიერ 2010 წლის 28 ოქტომბრიდან 2012წ. 5 დეკემბრამდე პერიოდისათვის, სს „...ში“ მისაღები ყოველთვიური თანამდებობრივი სარგოს - 3125 ლარის, (საშემოსავლო გადასახადის გათვალისწინებით), 2. მოსარჩელის მიერ დამატებითი სასჯელის - ჯარიმის სახით გადახდილი 50000 ლარისა და 3. მორალური ზიანის 15000 ლარის ოდენობით ანაზღაურება, სარჩელი დანარჩენ ნაწილში არ დაკმაყოფილდა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 28.02.2019წ. გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა როგორც მოსარჩელემ, ასევე მოპასუხემ. გ. ბ-ამ მოითხოვა სარჩელის სრულად დაკმაყოფილება, ხოლო საქართველოს გენერალურმა პროკურატურამ - სარჩელის დაკმაყოფილებაზე სრულად უარის თქმა ახალი გადაწყვეტილების მიღების გზით.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 24.12.2019წ. განჩინებით, გ. ბ-ასა და საქართველოს გენერალური პროკურატურის სააპელაციო საჩივრები არ დაკმაყოფილდა, უცვლელად დარჩა გასაჩივრებული გადაწყვეტილება.
სასამართლომ მიიჩნია, რომ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის კანონიერ ძალაში შესული 14.03.2018წ. განაჩენი, რომლითაც გ. ბ-ა გამართლდა წარდგენილ ბრალდებაში, წარმოადგენდა მის მარეაბილიტირებელ გარემოებას. სასამართლოს მოსაზრებით, მოსარჩელის მიმართ ქონებრივი და მორალური ზიანი გამოიწვია გენერალური პროკურატურის უკანონო საქმიანობამ. ამდენად, სკ-ის 1005.3 მუხლის თანახმად, გ. ბ-ას სასარგებლოდ საქართველოს გენერალურ პროკურატურას დაეკისრა მორალური ზიანის - 15000 ლარის ოდენობით, დამტკიცებული საპროცესო შეთანხმებით გათვალისწინებული და მხარის მიერ გადახდილი ჯარიმის - 50000 ლარის და იმ ყოველთვიური თანამდებობრივი სარგოს - 3125 ლარის ანაზღაურება, რომელსაც მოსარჩელე მიიღებდა 2010 წლის 28 ოქტომბრიდან 2012წ. 5 დეკემბრამდე პერიოდისათვის სს „...ში“.
მოსარჩელის მიმართ განხორციელებული იძულების ფორმების სიმძიმის, ასევე, ევროსასამართლოს პრაქტიკის და უპირველეს ყოვლისა, პატიმრობის ვადის გათვალისწინებით, სასამართლომ მიიჩნია, რომ განსახილველ შეთხვევაში მიყენებული მორალური ზიანის ასანაზღაურებლად გონივრული და სამართლიანი თანხაა 15 000 (თხუთმეტიათასი) ლარი.
დამატებითი სასჯელის - ჯარიმის სახით გადახდილ 50000 ლართან დაკავშირებით სასამართლომ მიუთითა იმაზე, რომ საპროცესო შეთანხმების დამტკიცების თაობაზე თბილისის საქალაქო სასამართლოს სისხლის სამართლის კოლეგიის 28.03.2011წ. განაჩენი გაუქმებულია, რის გამოც აღნიშნული თანხის გადახდა უნდა დაეკისროს საქართველოს გენერალურ პროკურატურას.
სასამართლომ აღნიშნა, რომ „საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს დებულების დამტკიცების შესახებ საქართველოს პრეზიდენტის 27.12.2004წ. N614 ბრძანებულებაში ცვლილების შეტანის თაობაზე“ საქართველოს პრეზიდენტის 05.12.2012წ. N1090 ბრძანებულების მიხედვით, სამინისტროს სტრუქტურული ქვედანაყოფები ჩამოყალიბდა კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტის გარეშე. შესაბამისად, მთლიანად, თავისი საშტატო ერთეულებით გაუქმდა ის სტრუქტურული ქვედანაყოფი, სადაც მოსარჩელე იყო დასაქმებული. გაუქმებულ დეპარტამენტში დასაქმებული პირების ახალ საშტატო ერთეულებზე გადაყვანა განხორციელდა არა ავტომატურად, არამედ აღნიშნული დაკავშირებული იყო სხვადასხვა პროცედურებთან. სასამართლოს მოსაზრებით, არ დასტურდებოდა, რომ ახალ საშტატო ერთეულზე გ. ბ-ა აუცილებლად დაინიშნებოდა. ამდენად, ანაზღაურებას დაექვემდებარა სს „...ში“ მხოლოდ 2012 წლის 5 დეკემბრამდე მიუღებელი თანამდებობრივი სარგო.
შპს „მ...ში“ მიუღებელი ყოველთვიური სარგოს ანაზღაურების მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმასთან დაკავშირებით სასამართლომ მიუთითა, რომ მოსარჩელე შპს „მ...ში“ დასაქმებული იყო ვადიანი ხელშეკრულებით. მან ფაქტობრივად იმუშავა 2010 წლის ოქტომბრის ჩათვლით და უდავო იყო, რომ მისი მუშაობის პერიოდი - 2010 წლის ოქტომბრის ჩათვლით დამსაქმებელმა სრულად აანაზღაურა. სასამართლომ არ გაიზიარა აპელანტი გ. ბ-ას მოსაზრება, რომ საქართველოს შრომის კოდექსის 12.4 მუხლის საფუძველზე გ. ბ-ასა და შპს „მ...სთან“ დადებული იყო უვადო ხელშეკრულება, რადგან 2010 წლის ნოემბრისთვის ვადიანი ხელშეკრულების მიმდევრობით მრავალჯერ დადების შედეგად შრომითი ურთიერთობა აღემატებოდა 30 თვეს. სასამართლომ მიუთითა, რომ სადავო პერიოდში მოქმედი შრომის კანონმდებლობა ასეთ ჩანაწერს არ ითვალისწინებდა და მისი გავრცელება დასრულებულ სამართალურთიერთობაზე დაუშვებელია.
სისხლის სამართლის საქმეზე საადვოკატო მომსახურების ხარჯის ანაზღაურებაზე უარის თქმასთან დაკავშირებით სასამართლომ მიუთითა, რომ საქმეში არსებული მასალებით, ერთმნიშვნელოვნად არ დგინდება, აპელანტის მიერ აღნიშნული თანხის გადახდის ფაქტი, კერძოდ, ის გარემოება, რომ მხარემ მოთხოვნილი ხარჯი გასწია იმ დავასთან დაკავშირებით, რომელშიც იგი უდანაშაულოდ იქნა ცნობილი.
სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში გაწეული ხარჯის ანაზღაურებაზე უარის თქმასთან მიმართებით სასამართლომ აღნიშნა, რომ მსჯავრდებულის სოციალური საჭიროებების უზრუნველყოფის ვალდებულება ეკისრება სახელმწიფოს და აუცილებლობას არ წარმოადგენს თავისუფლებააღკვეთილი პირის მიერ მატერიალური ღირებულების მქონე დამატებითი საგნის შეძენა.
საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის 12.09.2011წ. N1120531 ბრძანების ბათილად ცნობაზე უარის თქმასთან დაკავშირებით სასამართლომ აღნიშნა, რომ ბრძანების გამოცემა არ ეწინააღმდეგებოდა საქართველოს კანონმდებლობას. სადავო ბრძანების გამოცემის მომენტში თბილისის საქალაქო სასამართლოს სისხლის სამართლის კოლეგიის 28.03.2011წ. განაჩენი იმყოფებოდა კანონიერ ძალაში და შესაბამისად იგი შესასრულებლად სავალდებულო იყო სამინისტროსთვის. ამასთან, სასამართლომ განსაკუთრებული ყურადღება გაამახვილა იმაზე, რომ მოსარჩელის გამამართლებელ გადაწყვეტილებას საფუძვლად დაედო ახალი მტკიცებულება, რაც არ იყო სისხლის სამართლის საქმეში მის მიმართ გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანისას. გ. ბ-ას მიმართ არსებული გამამართლებელი განაჩენი, როგორც ახლად გამოვლენილი გარემოება შეიძლება საფუძვლად დაედოს გასაჩივრებული ბრძანების არა ბათილად ცნობას, არამედ მის ძალადაკარგულად გამოცხადებას.
გ. ბ-ას თანამდებობაზე აღდგენისა და მისთვის პოლკოვნიკის წოდების მინიჭების მოპასუხისთვის დავალებასთან მიმართებით სასამართლომ აღნიშნა, რომ საქართველოს კანონმდებლობა თანამდებობაზე აღდგენასაც და წოდების მინიჭებასაც უკავშირებს მოსამსახურის გათავისუფლების უკანონობას, რასაც მოცემულ შემთხვევაში ადგილი არ ჰქონია. ამასთან, „საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს დებულების დამტკიცების შესახებ საქართველოს პრეზიდენტის 27.12.2004წ. N614 ბრძანებულებაში ცვლილების შეტანის თაობაზე“ საქართველოს პრეზიდენტის 05.12.2012წ. N1090 ბრძანებულებით განხორციელებული ცვლილებების შედეგად აღარ არსებობს ის სტრუქტურული ერთეული, რომელშიც დასაქმებული იყო მოსარჩელე.
სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 24.12.2019წ. განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა როგორც მოსარჩელემ, ასევე მოპასუხემ. გ. ბ-ამ მოითხოვა სარჩელის სრულად დაკმაყოფილება, ხოლო საქართველოს გენერალურმა პროკურატურამ - სარჩელის დაკმაყოფილებაზე სრულად უარის თქმა ახალი გადაწყვეტილების მიღების გზით.
კასატორი გ. ბ-ას მოსაზრებით, სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებულ განჩინებასთან მიმართებით არსებობს საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის „ე“ და „ე1“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული გადაწყვეტილების გაუქმების აბსოლუტური საფუძვლები, კერძოდ, გასაჩივრებული განჩინება იურიდიულად არ არის საკმარისად დასაბუთებული და დასაბუთება იმდენად არასრულია, რომ მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება შეუძლებელია.
გ. ბ-ას მიაჩნია, რომ მას უნდა აუნაზღაურდეს სს „...ში“ მისაღები ყოველთვიური სარგო არა 2012 წლის 5 დეკემბრამდე, არამედ მისი სამსახურში აღდგენამდე პერიოდისთვის. კასატორი არ ეთანხმება სასამართლოს მოსაზრებას იმის შესახებ, რომ 05.12.2012წ. ცვლილებების შემდგომ, შსს-ს კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტის გაუქმების გამო იგი აღარ იმუშავებდა შესაბამის თანამდებობაზე.
გ. ბ-ა თვლის, რომ მას უნდა აუნაზღაურდეს შპს „მ...ში“ მისაღები ყოველთვიური სარგო მისი სამსახურში აღდგენამდე პერიოდისთვის. შრომის კოდექსის 12.4 მუხლის თანახმად, შპს „მ...სთან“ აკავშირებდა უვადო შრომითი ურთიერთობა, რადგან 2010 წლის ნოემბრისთვის ვადიანი ხელშეკრულების მიმდევრობით მრავალჯერ დადების შედეგად შრომითი ურთიერთობა აღემატებოდა 30 თვეს. სასამართლომ არასწორად დაადგინა, რომ 29.01.2009წ. N3 ხელშეკრულებაში ცვლილების შეტანის შესახებ 01.11.2010წ. შეთანხმებით ხელშეკრულების მოქმედების ვადა განისაზღვრა მხოლოდ 2010 წლის 30 ნოემბრის ჩათვლით.
გ. ბ-ას მოსაზრებით, საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის 12.09.2011წ. N1120531 ბრძანების ბათილად ცნობის მოთხოვნა საფუძვლიანია. Nბს-95(კ-19) საქმეზე მიღებული 14.03.2019წ. განჩინებაზე მითითებით, იგი აღნიშნავს, რომ მსგავს საქმეზე სასამართლომ უკანონოდ მიიჩნია დასაქმებულის სამსახურიდან გათავისუფლება, ბათილად ცნო პირის გათავისუფლება და დაავალა ადმინისტრაციულ ორგანოს მოსარჩელის თანამდებობაზე აღდგენა და მისთვის განაცდური ხელფასის ანაზღაურება.
გ. ბ-ა ასევე არ ეთანხმება სასამართლოს მოსაზრებას იმის შესახებ, რომ 05.12.2012წ. განხორციელებული ცვლილებებისა და კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტის გარეშე სამინისტროს სტრუქტურის ჩამოყალიბების შემდეგ არ არსებობს მისი თანამდებობაზე დანიშვნის საფუძველი. კასატორი აღნიშნავს, რომ უსაფრთხოების საკითხებში ოფიცრის წარდგენის უფლებამოსილება, დღეს მოქმედი კანონმდებლობით, მინიჭებული აქვს საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურს. თანამდებობაზე აღდგენის მოთხოვნასთან დაკავშირებით გადამწყვეტია, რომ გ. ბ-ას მიმართ მიღებულია 14.03.2018წ. გამამართლებელი განაჩენი, რაც წარმოადგენს მის მარეაბილიტირებელ გარემოებას.
კასატორი საქართველოს გენერალური პროკურატურის მოსაზრებით, სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებულ განჩინებასთან მიმართებით არსებობს საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის „ე“ და „ე1“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული გადაწყვეტილების გაუქმების აბსოლუტური საფუძვლები, კერძოდ, გასაჩივრებული განჩინება იურიდიულად არ არის საკმარისად დასაბუთებული და დასაბუთება იმდენად არასრულია, რომ მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება შეუძლებელია.
საქართველოს გენერალური პროკურატურა საკასაციო საჩივარში აღნიშნავს, რომ სისხლის სამართლის საქმის მარეაბილიტირებელი გარემოებით დასრულების შემთხვევაშიც კი ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის საფუძველი არ არსებობს პროკურატურის მიმართ. ერთი მხრივ, შსს-ში დასაქმებული პირების მიერ ადგილი ჰქონდა გ. ბ-ას მიმართ უფლებამოსილების გადამეტების ფაქტს, მეორე მხრივ სასამართლომ საქმეზე 28.03.2011წ. მიიღო გამამტყუნებელი განაჩენი. პროკურატურამ საპროცესო მოქმედებები განახორციელა კანონმდებლობის შესაბამისად.
საქართველოს გენერალური პროკურატურა, საქართველოს უზენაესი სასამართლოსა და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებებზე/განჩინებებზე მითითებით, მიიჩნევს, რომ განსახილველ შემთხვევაში მორალური ზიანის ასანაზღაურებლად 15000 ლარი არაა გონივრული და სამართლიანი ანაზღაურება, კასატორი ითხოვს სარჩელის დაკმაყოფილებაზე სრულად უარის თქმას. ანაზღაურების ოდენობის განსაზღვრისას მხედველობაშია მისაღები ის გარემოებები, რომ გამამტყუნებელი განაჩენის გადასინჯვის თაობაზე თავად პროკურატურამ იშუამდგომლა, რაც შემდგომ საფუძვლად დაედო გ. ბ-ას უდანაშაულოდ ცნობას, ამასთან თავისუფლების აღკვეთას არ გამოუწვევია მოსარჩელის ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესება.
საქართველოს გენერალური პროკურატურის მოსაზრებით, დამატებითი სასჯელის - ჯარიმის სახით გადახდილი თანხის მოსარჩელისთვის ანაზღაურების საკითხი განხილულ უნდა იქნეს არა ზიანის როგორც დელიქტის, არამედ უსაფუძვლო გამდიდრების მომწესრიგებელი ნორმების მიხედვით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიმართ. ჯარიმის სახით გადახდილი 50000 ლარი გადარიცხულია სახელმწიფო ბიუჯეტში, რომელიც განიკარგება საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიერ.
კასატორს საქართველოს გენერალურ პროკურატურას მიაჩნია, რომ სს „...ში“ 28.10.2010წ. – 05.12.2012წ. პერიოდისთვის გ. ბ-ას მიერ მიუღებელი შემოსავლის, ყოველთვიური თანამდებობრივი სარგოს - 3125 ლარის (საშემოსავლო გადასახადის გათვალისწინებით) ანაზღაურების სამართლებრივი საფუძველი არ არსებობს. არ დასტურდება, რომ იგი სს „...სთან“ შრომით ურთიერთობაში იქნებოდა 2012 წლის 5 დეკემბრამდე და მიიღებდა შემოსავალს. გ. ბ-ას გათავისუფლება სასამართლომ მიიჩნია კანონიერად, ასევე კანონიერ ძალაშია მოსარჩელესთან შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის შესახებ შპს „...ის“ გენერალური დირექტორის 29.10.2010წ. N699 ბრძანება. ამასთან, მოსარჩელესა და შპს „...ს“ შორის არსებული შრომითი ურთიერთობა არ უნდა შეფასდეს განუსაზღვრელი ვადით დასაქმებად. შსს-ს კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტს ნებისმიერ დროს შეეძლო გამოეხმო უსაფრთხოების საკითხებში ოფიცერი შპს „...იდან“. ამას გარდა, კასატორის მოსაზრებით, პროკურატურის ქმედებებს არ გამოუწვევია შპს „...სთან“ დადებული შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტა, რადგან შეწყვეტის საფუძვლად მითითებულია არა სისხლის სამართლის საქმის წარმოება, არამედ დასაქმებულის მხრიდან „შრომითი ხელშეკრულების პირობების დარღვევა“. ამასთან, საქმის მასალებში წარმოდგენილი არაა მტკიცებულება, რომელიც დაადასტურებდა 2012წ. 5 დეკემბრამდე შპს „...ში“ შესაბამისი შტატის არსებობას. კასატორმა საქართველოს გენერალურმა პროკურატურამ აღნიშნა, რომ სასამართლოს გადაწყვეტილებით დაუდგენელია ასანაზღაურებელი თანხის ოდენობა და სუბიექტი, რომელმაც იგი უნდა გამოიანგარიშოს.


ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო პალატა საქმის მასალების გაცნობის, სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინების კანონიერების და საკასაციო საჩივრების საფუძვლების შესწავლის შედეგად თვლის, რომ საქართველოს გენერალური პროკურატურის საკასაციო საჩივარი არ უნდა დაკმაყოფილდეს, ხოლო გ. ბ-ას საკასაციო საჩივარი ნაწილობრივ უნდა დაკმაყოფილდეს, 2012 წლის 5 დეკემბრის შემდეგ მიუღებელი თანამდებობრივი სარგოს, ასევე სისხლისა და ადმინისტრაციული სასამართლოწარმოების ფარგლებში ადვოკატის მომსახურების ღირებულების გ. ბ-ასთვის ანაზღაურებაზე უარის თქმის უცვლელად დატოვების ნაწილში უნდა გაუქმდეს სააპელაციო პალატის გასაჩივრებული განჩინება და გაუქმებულ ნაწილში მიღებულ იქნეს ახალი გადაწყვეტილება, რომლითაც საქართველოს გენერალურ პროკურატურას დაეკისრება გ. ბ-ას მიერ 2010 წლის 28 ოქტომბრიდან 2012 წლის 14 დეკემბრამდე პერიოდისთვის მისაღები ყოველთვიური თანამდებობრივი სარგოს - 3125 (სამი ათას ას ოცდახუთი) ლარის ანაზღაურება (საშემოსავლო გადასახადის გათვალისწინებით), ასევე გ. ბ-ასთვის სისხლის სასამართლოწარმოების ფარგლებში ადვოკატის მიერ გაწეული მომსახურების ღირებულების ანაზღაურება 2000 (ორი ათასი) ლარის, ხოლო ადმინისტრაციული სასამართლოწარმოების ფარგლებში - 2000 (ორი ათასი) ლარის ოდენობით, დანარჩენ ნაწილში უცვლელად უნდა დარჩეს გასაჩივრებული განჩინება შემდეგ გარემოებათა გამო:
საქმის მასალებით დასტურდება, რომ გ. ბ-ა 21.11.2006წ. დაინიშნა „...ში“ უსაფრთხოების საკითხებში ოფიცრად. 08.05.2008წ. გ. ბ-ა მიღებულ იქნა სამსახურში განუსაზღვრელი ვადით. გარდა აღნიშნულისა, 2007 წლის 3 დეკემბრიდან 2010 წლის ოქტომბრის ჩათვლით გ. ბ-ას შპს „მ...სთან“ აკავშირებდა შრომითი ურთიერთობა ვადიანი ხელშეკრულების დადების გზით, რომლის მოქმედების ვადა პერიოდულად ხანგრძლივდებოდა მხარეთა შეთანხმებით. დროის თვალსაზრისით ბოლო 01.11.2010წ. შეთანხმების თანახმად, 29.01.2009წ. N3 ხელშეკრულების მოქმედების ვადა განისაზღვრა 2010 წლის 30 ნოემბრის ჩათვლით. 26.10.2010წ. გ. ბ-ა დააკავეს ბრალდებულის სახით, 28.10.2010წ. მას შეეფარდა აღკვეთის ღონისძიება - პატიმრობა. დაკავების მომენტში გ. ბ-ას შრომითი ურთიერთობა აკავშირებდა შპს „...სთან“ განუსაზღვრელი ვადით, სადაც მისი ხელფასი 3125 ლარს შეადგენდა და ასევე შპს „მ...სთან“ განსაზღვრული ვადით, სადაც გ. ბ-ას ხელფასი შეადგენდა 1322 აშშ დოლარის ეკვივალენტს ეროვნულ ვალუტაში. შპს „...ის“ გენერალური დირექტორის 29.03.2010წ. N699 ბრძანებით შეწყდა შრომითი ურთიერთობა გ. ბ-ასთან შრომის კოდექსის 37.1 მუხლის „გ“ ქვეპუნქტის საფუძველზე. 28.03.2011წ. დამტკიცდა პროკურორსა და გ. ბ-ას შორის დადებული საპროცესო შეთანხმება, ბრალდებული ცნობილ იქნა დამნაშავედ, სასჯელის სახედ და ზომად განესაზღვრა თავისუფლების აღკვეთა 11 წლის ვადით, საიდანაც 3 წელი უნდა მოეხადა სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში, დამატებით სასჯელად შეეფარდა ჯარიმა 50000 ლარის ოდენობით. 22.03.2011წ. აღნიშნული თანხა გადახდილ იქნა მოსარჩელის მშობლის მიერ მსჯავრდებულის სასარგებლოდ. შინაგან საქმეთა მინისტრის 12.09.2011წ. N1120531 ბრძანებით უსაფრთხოების საკითხებში ოფიცერი გ. ბ-ა გათავისუფლდა დაკავებული თანამდებობიდან 2010 წლის 28 ოქტომბრიდან. 22.11.2012წ. შეწყალების შედეგად გ. ბ-ა განთავისუფლდა თავისუფლების აღკვეთის ადგილიდან. გ. ბ-ამ მიმართა საქართველოს მთავარ პროკურატურას და განაცხადა, რომ აიძულეს სისხლის სამართლის საქმეზე მიეცა აღიარებითი ჩვენება. საქართველოს მთავარი პროკურატურის სასამართლოწარმოების პროცესში ჩადენილი დანაშაულის გამოძიების დეპარტამენტის პროკურორის 24.11.2016წ. დადგენილებით დადგინდა გ. ბ-ას უფლებების არსებითი დარღვევა სისხლის სამართლის საქმის წარმოების პროცესში. ამავე დეპარტამენტის პროკურორმა სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატას მიმართა შუამდგომლობით და მოითხოვა ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო, სასჯელმოხდილ გ. ბ-ას მიმართ მიღებული საპროცესო შეთანხმების დამტკიცების შესახებ 28.03.2011წ. განაჩენის გადასინჯვა. სააპელაციო სასამართლოს 14.03.2018წ. განაჩენით დაკმაყოფილდა პროკურორის შუამდგომლობა, გაუქმდა 28.03.2011წ. განაჩენი, გ. ბ-ა გამართლდა წარდგენილ ბრალდებაში და ცნობილ იქნა უდანაშაულოდ. განაჩენის სარეზოლუციო ნაწილში მიეთითა, რომ გ. ბ-ას აქვს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 92-ე მუხლით დადგენილი წესით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება. აღნიშნულის შემდგომ გამართლებულმა მიმართა სასამართლოს რეაბილიტაციის მიზნით და მოითხოვა მისი თანამდებობიდან გათავისუფლების შესახებ შს მინისტრის 12.09.2011წ. N1120531 ბრძანების ბათილად ცნობა, ქონებრივი და მორალური ზიანის ანაზღაურების, მისი თანამდებობაზე აღდგენისა და მისთვის პოლკოვნიკის წოდების მინიჭების მოპასუხეებისთვის დავალება, ადვოკატის ხარჯების ანაზღაურება.
საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ გ. ბ-ას თანამდებობიდან გათავისუფლების შესახებ შინაგან საქმეთა მინისტრის 12.09.2011წ. N1120531 ბრძანების ბათილად ცნობაზე, მის ტოლფას თანამდებობაზე აღდგენაზე, მისთვის პოლკოვნიკის წოდების მინიჭებაზე, მორალური ზიანის ასანაზღაურებლად განსაზღვრული თანხის ოდენობის გაზრდაზე, შპს „მ...ში“ მიუღებელი შემოსავლისა და სასჯელის აღსრულების დაწესებულებაში გაწეული ხარჯის ანაზღაურებაზე უარის თქმის უცვლელად დატოვების ნაწილში სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებულ განჩინებაზე გ. ბ-ას საკასაციო საჩივარი უსაფუძვლოა და ის არ უნდა დაკმაყოფილდეს. სააპელაციო სასამართლოს განჩინება ემყარება კანონმდებლობის მოთხოვნებს, სააპელაციო სასამართლომ გამოიყენა ნორმა, რომელიც უნდა გამოეყენებინა და სწორად განმარტა კანონი, საქმის გარემოებებს მიეცა სწორი სამართლებრივი შეფასება. ამდენად, ზემოთ მითითებულ ნაწილში არ არსებობს საკასაციო წესით გასაჩივრებული განჩინების გაუქმების საფუძველი, სსკ-ის 410-ე მუხლის თანახმად უცვლელად უნდა დარჩეს სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება.
საფუძველს მოკლებულია კასატორის მოთხოვნა შინაგან საქმეთა მინისტრის 12.09.2011წ. N1120531 ბრძანების ბათილად ცნობის შესახებ. ასკ-ის 32.1 მუხლის მიხედვით, ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობის სავალდებულო წინაპირობაა მისი უმართლობა, მართწინააღმდეგობა. ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის კანონიერების შემოწმებისას, უნდა დადგინდეს აქტის შესაბამისობა მისი გამოცემისას მოქმედ ნორმატიულ საფუძველთან და ფაქტობრივ გარემოებებთან (სუსგ ბს-512-494(კ-13), 29.05.2014წ., ბს-159(კ-19), 07.05.2019წ.). საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ გ. ბ-ას გათავისუფლების შესახებ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი გამოცემის მომენტში შეესაბამებოდა კანონმდებლობის მოთხოვნებს. შინაგან საქმეთა მინისტრის 12.09.2011წ. N1120531 სადავო ბრძანება გამოიცა „პოლიციის შესახებ“ 27.07.1993წ. კანონისა და საქართველოს პრეზიდენტის 17.03.1997წ. N139 ბრძანებულებით დამტკიცებული „საქართველოს შინაგან საქმეთა ორგანოებში სამსახურის გავლის წესის შესახებ დებულების“ შესასრულებლად. „პოლიციის შესახებ“ 27.07.1993წ. კანონის 22.1 მუხლის „თ“ ქვეპუნქტის თანახმად, სამინისტროს მოსამსახურე შეიძლება სამსახურიდან დათხოვნილ იქნეს კანონიერ ძალაში შესული სასამართლოს გამამტყუნებელი განაჩენის საფუძველზე. ამავე კანონის 22.2 მუხლის მიხედვით, სამინისტროს მოსამსახურის სამსახურიდან დათხოვნის შესახებ გადაწყვეტილებას იღებს საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრი ან საამისოდ უფლებამოსილი პირი. საქართველოს პრეზიდენტის 17.03.1997წ. N139 ბრძანებულებით დამტკიცებული „საქართველოს შინაგან საქმეთა ორგანოებში სამსახურის გავლის წესის შესახებ დებულების“ მე-60 მუხლის „მ“ ქვეპუნქტი ითვალისწინებდა თანამშრომლის სამსახურიდან დათხოვნას ჩადენილ დანაშაულთან დაკავშირებით სასამართლოს მიერ მსჯავრდებისათვის, გამამტყუნებელი განაჩენის კანონიერ ძალაში შესვლისას. შინაგან საქმეთა მინისტრის 12.09.2011წ. N1120531 სადავო ბრძანების გამოცემის ერთ-ერთ საფუძვლად მითითებულია ქ. თბილისის საქალაქო სასამართლოს 28.03.2011წ. განაჩენი, რომლითაც დამტკიცდა საპროცესო შეთანხმება და გ. ბ-ა ცნობილ იქნა დამნაშავედ. საქართველოს კონსტიტუციის 62.1 მუხლის (სადავო ბრძანების გამოცემის მომენტში მოქმედი რედაქციის 82.2 მუხლის), „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონის 4.1 მუხლის, სსკ-ის მე-10 მუხლის თანახმად, კანონიერ ძალაში შესული სასამართლო აქტები შესასრულებლად სავალდებულოა ყველა სახელმწიფო ორგანოსა და პირისთვის ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე. ამდენად, შინაგან საქმეთა სამინისტრო არ იყო უფლებამოსილი დაეტოვებინა გ. ბ-ა თანამდებობაზე და იგი მოქმედება კანონმდებლობით დადგენილი წესით სადავო ბრძანების გამოცემის მომენტში. შინაგან საქმეთა მინისტრის 12.09.2011წ. N1120531 ბრძანების ბათილად ცნობის მოთხოვნის საფუძვლიანობას არ ადასტურებს კასატორ გ. ბ-ას მითითება საკასაციო პალატის 14.03.2019წ. Nბს-95(კ-19) განჩინებაზე საქმის ფაქტობრივი გარემოებების განსხვავების გამო, რაც გავლენას ახდენენ სადავო აქტის კანონიერების შეფასებაზე. Nბს-95(კ-19) საქმეზე საკასაციო პალატამ განჩინებაში ხაზგასმით აღნიშნა, რომ გათავისუფლების შესახებ ბრძანების გამოცემისას კანონიერ ძალაში შესული სასამართლოს გამამტყუნებელი განაჩენი, რომელიც შესაძლოა მოსარჩელის სამსახურიდან დათხოვნის ფაქტობრივი და სამართლებრივი საფუძველი გამხდარიყო, არ არსებობდა, დაკავებული თანამდებობიდან პირი დათხოვნილ იქნა არა მსჯავრდებულის (კანონიერ ძალაში შესული სასამართლო განაჩენის საფუძველზე), არამედ ბრალდებულის სტატუსით, რაც სადავო პერიოდში მოქმედი კანონმდებლობის მიხედვით, არ წარმოადგენდა სამსახურიდან დათხოვნისათვის საკმარის ფაქტობრივ მოცემულობას. აღნიშნული ფაქტობრივი გარემოების გათვალისწინებით, საკასაციო პალატამ მიიჩნია, რომ თანამდებობიდან გათავისუფლების შესახებ ბრძანება უკანონო იყო. Nბს-95(კ-19) საქმის გარემოებებისგან განსხვავებით, განსახილველ შეთხვევაში გ. ბ-ას თანამდებობიდან გათავისუფლების ბრძანების გამოცემის მომენტისათვის მოსარჩელის მიმართ უკვე არსებობდა სასამართლოს 28.03.2011წ. გამამტყუნებელი განაჩენი, რომელიც შესასრულებლად სავალდებულო იყო ადმინისტრაციული ორგანოსთვის. ამდენად, Nბს-95(კ-19) საქმეზე გამოტანილი 14.03.2019წ. გადაწყვეტილებაზე მითითება არ არის რელევანტური და არ ადასტურებს სადავო აქტის ბათილად ცნობის მოთხოვნის საფუძვლიანობას. დამსაქმებლის მიმართ გამართლებულის მოთხოვნა საფუძვლიანია არა მისი თანამდებობიდან გათავისუფლების უკანონობის, არამედ გათავისუფლების შემდგომ მარეაბილიტირებელი გარემოების დადგომის გამო (სასამართლოს გადაწყვეტილების საფუძველზე სამსახურიდან გათავისუფლების შესახებ ბრძანების გამოცემის შემდგომ სასამართლოს გამამართლებელი განაჩენის გამოტანა). მოცემულ შემთხვევაში, მოსარჩელის მიმართ დამსაქმებლს ეკისრება არა უკანონოდ გათავისუფლებული მოსამსახურის თანამდებობაზე აღდგენის, არამედ გამართლებულის რეაბილიტაციის ვალდებულება კანონმდებლობით დადგენილი წესით. ამდენად, საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ სადავო ბრძანება გამოიცა კანონმდებლობის მოთხოვნების დაცვით, რაც ასკ-ის 32.1 მუხლიდან გამომდინარე გამორიცხავს მისი ბათილად ცნობის მოთხოვნის დაკმაყოფილებას. ამდენად, არ არსებობს აღნიშნულ ნაწილში სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინების გაუქმების საფუძველი.
საკასაციო პალატა არ ეთანხმება კასატორ გ. ბ-ას იმ მოსაზრებას, რომ მოცემულ საქმეზე მორალური ზიანის ასანაზღაურებლად გენერალური პროკურატურისთვის დაკისრებული 15000 ლარი არ წარმოადგენს სკ-ის 413.1 მუხლით გათვალისწინებულ „გონივრულ და სამართლიან ანაზღაურებას“. კასატორმა გ. ბ-ამ მორალური ზიანის ანაზღაურების განსაზღვრისთვის ყურადღება გაამახვილა სხვადასხვა გარემოებაზე, მათ შორის ფიზიკური თავისუფლების შეზღუდვის ხანგრძლივობაზე, ასევე იმაზე, რომ ფიზიკური თავისუფლების შეზღუდვამდე იგი დასაქმებული იყო მაღალანაზღაურებად სამსახურში. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ სამოქალაქო კოდექსის 413-ე მუხლში მითითება მორალური ზიანის გონივრული და სამართლიანი ანაზღაურებაზე გულისხმობს ზიანის მიმყენებლის ბრალეულობის ხარისხის, დაზარალებულის განცდების სიღრმისა და ინდივიდუალური თავისებურების გათვალისწინებას. მორალური ზიანის ოდენობის განსაზღვრისას სასამართლო მხედველობაში იღებს დაზარალებულის სუბიექტურ დამოკიდებულებას მორალური ზიანის მიმართ და ობიექტურ გარემოებებს. ამ გარემოებათა შორისაა დაზარალებულის ცხოვრების პირობები (საოჯახო და ყოფითი მდგომარეობა, ჯანმრთელობა, ასაკი და ა.შ.), ბრალის ხარისხი, ქონებრივი მდგომარეობა და სხვა გარემოებები. მორალური ზიანის ანაზღაურების შემთხვევაში არ ხდება ხელყოფილი უფლების რესტიტუცია, რადგან მიყენებულ ზიანს ფულადი ეკვივალენტი არ გააჩნია. კომპენსაციის მიზანია მორალური ზიანით გამოწვეული ტკივილების, ნეგატიური განცდების შემსუბუქება, დადებითი ემოციების გამოწვევა, რომელიც ეხმარება დაზარალებულს სულიერი გაწონასწორების მიღწევაში, სოციალურ ურთიერთობებში ჩართვაში, რაც მორალური (არაქონებრივი) ზიანის ანაზღაურების სატისფაქციურ ფუნქციას შეადგენს (სუსგ №ბს-972-936(3კ-08), 08.04.2009წ.). მსუბუქი სულიერი განცდები, მსგავსად მსუბუქი ფიზიკური ტკივილისა, მხედველობაში არ მიიღება, ხოლო როდესაც ადგილი აქვს ისეთ ზიანს, რომლის დროსაც, როგორც წესი, მოსალოდნელია მძიმე ფსიქიკური განცდები, სულიერი ტანჯვა, და ა. შ. მოქმედებს ე.წ. მორალური ზიანის პრეზუმფცია და ზიანის მიმყენებლის მიერ საწინააღმდეგოს დადასტურებამდე ივარაუდება, რომ დაზარალებულმა პირმა მძიმე სულიერი ტკივილი განიცადა. მორალური ზიანისთვის ანაზღაურების ოდენობის განსაზღვრისას მხედველობაში მიიღება როგორც კონკრეტული შემთხვევის ფაქტობრივი გარემოებები, ასევე იდენტურ მოთხოვნასთან დაკავშირებით სხვა საქმეებზე მანამდე მიღებული სასამართლო გადაწყვეტილებებით დადგენილი ოდენობები. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ვინაიდან მორალურ ზიანს არ გააჩნია ფულადი ეკვივალენტი, „გონივრული და სამართლიანი“ ანაზღაურების განსასაზღვრად გასათვალისწინებელია არამხოლოდ კასატორ გ. ბ-ას მიერ მითითებული გარემოებები, არამედ ასევე სხვა ფაქტორებიც, კერძოდ, ის, რომ გამამტყუნებელი განაჩენის გადასინჯვის თაობაზე თავად პროკურატურამ იშუამდგომლა, რაც შემდგომ საფუძვლად დაედო გ. ბ-ას უდანაშაულოდ ცნობას (სუსგ Nბს-306(2კ-20), 07.10.2020წ.), ამასთან, თავისუფლების აღკვეთას არ გამოუწვევია მოსარჩელის ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესება (სუსგ Nბს-890(კ-18), 26.11.2019წ.). რაც შეეხება ფიზიკური თავისუფლების შეზღუდვის შემდეგ მაღალანაზღაურებადი სამსახურიდან შემოსავლის მიღების შეწყვეტას, საკასაციო პალატა მიუთითებს, რომ აღნიშნული ფაქტობრივი გარემოება მიუღებელი შემოსავლის კანონმდებლობით დადგენილი წესით ანაზღაურების წინაპირობაა, ხოლო მორალური ზიანის ანაზღაურებას სატისფაქციური ფუნქცია აქვს, მას არ აქვს ქონებრივი ზიანის ჩანაცვლების დანიშნულება. ამდენად, საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ განსახილველ შემთხვევაში, 15000 ლარის გადახდის მოპასუხისთვის დაკისრება მორალური ზიანის გონივრული და სამართლიანი ანაზღაურებაა, რის გამოც არ არსებობს ამ ნაწილში სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინების გაუქმების საფუძველი.
კასატორი გ. ბ-ა სარჩელით ასევე ითხოვს ტოლფას თანამდებობაზე აღდგენას, მისთვის პოლკოვნიკის წოდების მინიჭებას და იმ მიუღებელი თანხის ანაზღაურებას, რომელსაც იგი მიიღებდა 2012 წლის 5 დეკემბრის შემდეგ, ადგილი რომ არ ჰქონოდა მისი უფლებების დარღვევას. მოსარჩელის მოსაზრებით, აღნიშნული მოთხოვნების დაკმაყოფილებისთვის ერთადერთი მნიშვნელობის მქონე გარემოებაა დაკავებული თანამდებობიდან მოსამსახურის გათავისუფლების შემდეგ სისხლის სამართლის საქმეზე მარეაბილიტირებელი გადაწყვეტილების მიღება. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ გამართლებული პირის რეაბილიტაცია არ მოიცავს მოთხოვნას დაინტერესებული მხარისთვის იმაზე უკეთესი ფაქტობრივი მდგომარეობის შექმნაზე, რომელშიც იგი იქნებოდა უფლების დარღვევის არარსებობის შემთხვევაში. უნდა დასტურდებოდეს, რომ უკანონო სისხლის სამართლებრივი დევნის გარეშე გამართლებული პირი იქნებოდა მისი სასარჩელო მოთხოვნების თანმხვედრ ფაქტობრივ მდგომარეობაში. აღსანიშნავია, რომ დასაქმებულის სამსახურებრივი ურთიერთობა მრავალ ფაქტორზეა დამოკიდებული და მისი კვალიფიკაცია არის მისი დასაქმების მაღალი ალბათობის მაჩვენებელი, მაგრამ არა გარანტი, მუშაობის ფაქტი არ გამორიცხავს სამუშაოდან დათხოვნას, ლიკვიდაციის, რეორგანიზაციისა და სხვა გარემოების გამო. ამდენად, გამართლებული პირის რეაბილიტაციის დროს მნიშვნელობის მქონეა ის გარემოებებიც, რომლებიც წარმოიშობა დაინტერესებული მხარის უფლებების დარღვევის შემდეგ და რომელთაც მოსალოდნელად გავლენა ექნებოდა მის ფაქტობრივ მდგომარეობაზე. განსახილველ შემთხვევაში, ადმინისტრაციულ ორგანოსთან გ. ბ-ას სამსახურებრივ ურთიერთობას უკავშირდება გ. ბ-ას მოთხოვნები მისი ტოლფას თანამდებობაზე აღდგენის, მისთვის პოლკოვნიკის წოდების მინიჭებისა და იმ მიუღებელი თანხის ანაზღაურების შესახებ, რომელსაც იგი მიიღებდა 2012 წლის 5 დეკემბრის ნორმატიული ცვლილებების შემდეგ. საკასაციო პალატა მიუთითებს, რომ სამსახურებრივი ურთიერთობიდან გამომდინარე სასარჩელო მოთხოვნებთან ფაქტობრივი მდგომარეობის თანხვედრა არ დასტურდება უკეთუ დგინდება მოსარჩელის უფლებების დარღვევის (26.10.2010წ.) შემდგომ სამსახურებრივი ურთიერთობის გაგრძელების გამომრიცხავი გარემოების წარმოშობა: შტატების შემცირება, შტატის გაუქმება, თანამდებობის სამუშაო აღწერილობის/ფუნქცია-მოვალეობების ან საკვალიფიკაციო მოთხოვნების არსებითი ცვლილება და ა.შ.
საკასაციო პალატა ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ მოსარჩელისთვის 26.10.2010წ. ფიზიკური თავისუფლების შეზღუდვის შემდეგ საქართველოს კანონმდებლობაში განხორციელდა ორი ძირითადი ცვლილება, რომელიც უკავშირდებოდა სხვადასხვა ორგანიზაციაში სახელმწიფო უსაფრთხოების დაცვის ფუნქციის შესრულებასა და შესაბამისად უსაფრთხოების/უშიშროების საკითხებში ოფიცრის წარდგენას. 2012 წლის 5 დეკემბრის ცვლილებებამდე ოფიცერთა საქმიანობის კოორდინაციასა და კონტროლს ახორციელებდა შინაგან საქმეთა სამინისტროს კონსტიტუციური უსაფრთოხების დეპარტამენტი. თავდაპირველად, „საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს დებულების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს პრეზიდენტის 27.12.2004წ. N614 ბრძანებულებაში ცვლილების შეტანის თაობაზე“ საქართველოს პრეზიდენტის 05.12.2012წ. N1090 ბრძანებულების პირველი პუნქტის მიხედვით, შინაგან საქმეთა სამინისტროს სტრუქტურული ქვედანაყოფები განისაზღვრა კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტის გარეშე. კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტის მსგავსად ოფიცერთა საქმიანობის კოორდინაცია და კონტროლი დაევალა შინაგან საქმეთა სამინისტროს ახალ სტრუქტურულ ქვედანაყოფს - სახელმწიფო უსაფრთხოების სააგენტოს (დეპარტამენტს). ამავე ბრძანებულების მეორე პუნქტის თანახმად, გადაწყდა, რომ ამ ბრძანებულების შესრულების მიზნით შინაგან საქმეთა სამინისტროს უნდა განეხორციელებინა შესაბამისი ღონისძიებები, მათ შორის, სამინისტროს შესაბამისი სტრუქტურული ქვედანაყოფების რეორგანიზაციასთან დაკავშირებული ღონისძიებები. მოგვიანებით განხორციელდა კიდევ ერთი ცვლილება სხვადასხვა ორგანიზაციაში სახელმწიფო უსაფრთხოების დაცვის ფუნქციასთან დაკავშირებით, კერძოდ, „საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის შესახებ“ 08.07.2015წ. კანონის 51.1 მუხლით განისაზღვრა 2015 წლის 1-ელ აგვისტომდე სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის ჩამოყალიბება. მითითებული ფუნქცია შინაგან საქმეთა სამინისტროს სახელმწიფო უსაფრთხოების სააგენტოდან (დეპარტამენტიდან) (საქართველოს მთავრობის 13.12.2013წ. N337 დადგენილებით დამტკიცებული „საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს დებულების“ მე-10 მუხლის „კ“ ქვეპუნქტის 2015 წლის 1-ელ აგვისტომდე მოქმედი რედაქცია) გადაეცა საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურს („საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის შესახებ“ კანონის 22.1 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტი). ზემოხსენებული ნორმებიდან გამომდინარე, განსაკუთრებული მნიშვნელობის/მაღალი რისკის მქონე ორგანიზაციაში სახელმწიფო უსაფრთხოების დაცვის ფუნქცია შსს-ს კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტიდან გადაეცა ჯერ შსს-ს სახელმწიფო უსაფრთხოების სააგენტოს, შემდეგ შსს-ს სახელმწიფო უსაფრთხოების სააგენტოდან საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურს. საქმის მასალების მიხედვით, გ. ბ-ა ასრულებდა უსაფრთხოების საკითხებში ოფიცრის ფუნქცია-მოვალეობებს შსს-ს სწორედ იმ კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტში, რომელთან დაკავშირებითაც განხორციელდა არაერთი სამართლებრივი ცვლილება მოსარჩელისთვის ფიზიკური თავისუფლების აღკვეთის (26.10.2010წ.) შემდგომ. მოპასუხის - სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის წარმომადგენელმა საქმის პირველ ინსტანციაში განხილვისას აღნიშნა, რომ ახალ საშტატო ერთეულზე მოსამსახურეთა გადაყვანა დაკავშირებული იყო გარკვეული პროცედურების გავლასთან და არ ხდებოდა ავტომატურად. მოსარჩელის მოსაზრებით, ფიზიკური თავისუფლების აღკვეთის შემდგომ უშუალოდ მის მიერ დაკავებულ თანამდებობასთან დაკავშირებით განხორციელებული ცვლილებების მიუხედავად, იგი აუცილებლად გააგრძელებდა მუშაობას ჯერ შსს-ს სახელმწიფო უსაფრთხოების სააგენტოში (დეპარტამენტში), ხოლო მოგვიანებით - საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურშიც ტოლფას თანამდებობებზე. ამდენად, საქმეზე სადავო ფაქტობრივ გარემოებაა უკანონო სისხლისსამართლებრივი დევნის არარსებობის პირობებში გ. ბ-ას მიერ ჯერ შსს-ს სახელმწიფო უსაფრთხოების სააგენტოში (დეპარტამენტში), ხოლო მოგვიანებით - საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურშიც ტოლფას თანამდებობებზე სამსახურებრივი ურთიერთობების გაგრძელების საკითხი.
საკასაციო პალატა მიუთითებს, რომ სადავო ფაქტობრივი გარემოების გამოკვეთის შემდეგ, საქმის სწორად გადაწყვეტა დამოკიდებულია მტკიცების ტვირთის კანონმდებლობის შესაბამისად გადანაწილებაზე. მოსარჩელე ვალდებულია დაასაბუთოს თავისი სარჩელი და წარადგინოს შესაბამისი მტკიცებულებები, მოპასუხე ვალდებულია წარადგინოს წერილობითი პასუხი (შესაგებელი) და შესაბამისი მტკიცებულებები (ასკ-ის 17.1 მუხ.). ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის არარა აქტად აღიარების, ბათილად ცნობის ან ძალადაკარგულად გამოცხადების შესახებ სარჩელის წარდგენის შემთხვევაში მტკიცების ტვირთი ეკისრება ადმინისტრაციულ ორგანოს, რომელმაც გამოსცა ეს აქტი, თუ კანონით სხვა რამ არ არის დადგენილი (ასკ-ის 17.2 მუხ.). ამასთან, სსკ-ის 102.1 მუხლის ზოგადი დათქმიდან გამომდინარე, როგორც წესი, უფლების შემწყვეტი, შემაფერხებელი და გამომრიცხავი შესაგებლის მტკიცების ტვირთი ეკისრება მოპასუხეს (სუსგ Nას-679-2021, 18.01.2022წ.). მტკიცების ტვირთის ადმინისტრაციული ორგანოსათვის დაკისრება არ ნიშნავს ორგანოს პროცესუალური მოწინააღმდეგე მხარის - მოსარჩელის გათავისუფლებას სარჩელის დასაბუთების ვალდებულებისაგან. კანონმდებლის მიერ ადმინისტრაციული ორგანოსათვის დაკისრებული მტკიცების ტვირთი არ გულისხმობს მოსარჩელის გათავისუფლებას სასარჩელო მოთხოვნის დასაბუთებისა და მტკიცებულებათა წარმოდგენისაგან, სასარჩელო მოთხოვნა მოსარჩელემ უნდა დაასაბუთოს (სუსგ 05.03.2020წ., Nბს-620(კ-19)). განსახილველ შემთხვევაში, გ. ბ-ას მიმართ მარეაბილიტირებელი გადაწყვეტილების მიღების პირობებში, მოპასუხე მხარეს ეკისრება მოსარჩელის ტოლფას თანამდებობაზე აღდგენის, მისთვის პოლკოვნიკის წოდების მინიჭებისა და მიუღებელი თანხის ანაზღაურების შესახებ მოთხოვნების შემწყვეტი, შემაფერხებელი და გამომრიცხავი გარემოების არსებობის მტკიცების ტვირთი, მოსარჩელე მხარეს კი - იმის მტკიცების ტვირთი, რომ უკანონო სისხლისსამართლებრივი დევნის არარსებობის შემთხვევაში იგი აუცილებლად გააგრძელებდა მუშობას ჯერ შსს-ს სახელმწიფო უსაფრთხოების სააგენტოში (დეპარტამენტში), ხოლო მოგვიანებით - საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურშიც ტოლფას თანამდებობებზე. სამსახურებრივი ურთიერთობის გაგრძელების აუცილებლობის საკითხთან დაკავშირებით, საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ასეთი აუცილებლობის არსებობა-არარსებობაზე ზეგავლენას ახდენენ მომხდარი ცვლილებები, მხედველობაშია მისაღები, რომ როგორც შტატების შემცირებისას (სუსგ 14.07.2016წ., Nბს-166-165(კ-16)), ასევე განსაკუთრებული მნიშვნელობის/მაღალი რისკის მქონე ორგანიზაციაში სახელმწიფო უსაფრთხოების დაცვის ფუნქციის განხორციელებისას დამსაქმებელ ადმინისტრაციულ ორგანოს გააჩნია სათანადო კადრის შერჩევის დისკრეცია, თავისუფლება, რადგან გადაწყვეტილების მიღება დაკავშირებულია მოსამსახურეთა უნარ-ჩვევების შეფასების უფლებამოსილებასთან. ამასთან, პერსონალის საიდუმლო კონტროლის ფუნქციის განსაკუთრებულობის გათვალისწინებით ეროვნულ უსაფრთხოებაზე ზეგავლენის სექტორში ადმინისტრაციული ორგანოს მიმართ შეზღუდვები ვერ იქნება ისეთივე ხარისხის როგორიც სხვა სფეროებშია (Leander v. Sweden, 26.03.1987წ., §51, Series A no. 116). სასამართლო კონტროლს ექვემდებარება ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების კანონიერება, მაგ. ადმინისტრაციული ორგანოს მხრიდან თვითნებობის გამორიცხვა, თუმცა სასამართლო ვერ იქცევა ზემდგომ ადმინისტრაციულ ორგანოდ და თავად ვერ განახორციელებს დისკრეციულ უფლებამოსილებას, ვერ შეცვლის ადმინისტრაციულ მიხედულებას სასამართლოს მიხედულებით (სუსგ 20.10.2010წ., Nბს-342-331(კ-10)). საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ადმინისტრაციული მიხედულების ჩანაცვლების საფუძველს არ ქმნის 29.11.2021წ. განცხადებაში ასახული მოსარჩელის მითითება იმაზე, რომ ვინაიდან მისი ზიანის ანაზღაურების საკითხი ეხებოდა რამდენიმე სტრუქტურულ ერთეულს და მიმოწერები ყველა მათგანთან მოითხოვდა დიდ დროს, გადაწყვიტა სასამართლოსთვის სარჩელით მიმართვა. ადმინისტრაციული ორგანოს ფუნქციების მთლიანად სასამართლოზე გადაბარების შემთხვევაში, სასამართლო სრულად ჩაანაცვლებდა ადმინისტრაციულ ორგანოს და განახორციელებდა საჯარო მმართველობას, რაც დაუშვებელია ხელისუფლების დანაწილების პრინციპიდან გამომდინარე. განსახილველ შემთხვევაში, მოპასუხემ შეასრულა მასზე დაკისრებული მტკიცების ტვირთი, დაადასტურა გ. ბ-ასთან 2012 წლის 5 დეკემბრის ცვლილებების შემდეგ სამსახურებრივი ურთიერთობის გაგრძელების გამომრიცხავი გარემოების არსებობა, კერძოდ, ადმინისტრაციულმა ორგანომ მიუთითა გ. ბ-ას მიერ დაკავებულ თანამდებობასთან დაკავშირებით განხორციელებულ არაერთ სამართლებრივ ცვლილებაზე და საქმის პირველი, სააპელაციო და საკასაციო წესით განხილვის ეტაპზე, სასამართლოს მოთხოვნით, წარმოადგინა სტრუქტურის ფუნქციონალური დატვირთვისა და საკადრო შემადგენლობასთან დაკავშირებით საიდუმლო ინფორმაცია. აღნიშნულის საპირისპიროდ, მოსარჩელე მხარემ ვერ დაადასტურა უკანონო სისხლისსამართლებრივი დევნის არარსებობის შემთხვევაში, 05.12.2012წ. ცვლილებების შემდგომ მისი შსს-ს სახელმწიფო უსაფრთხოების სააგენტოში ან მოგვიანებით სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურში უცილობლად სამსახურის გაგრძელება. სასამართლო გაეცნო გ. ბ-ას მიერ დაკავებულ თანამდებობასთან დაკავშირებით განხორციელებული ცვლილებების შესახებ საქმეში დაცულ ღია მასალებს, ასევე ადმინისტრაციული ორგანოდან 30.06.2022წ. საკასაციო ინსტანციაში წარმოდგენილ საიდუმლო ინფორმაციას და თვლის, რომ სამართლებრივი ცვლილებებისა და დამსაქმებლის დისკრეციული უფლებამოსილების გათვალისწინებით არ დასტურდება უკანონო სისხლისსამართლებრივი დევნის არარსებობის პირობებში გ. ბ-ას მიერ დაკავებულ თანამდებობის ტოლფას თანამდებობაზე სამსახურებრივი ურთიერთობის გაგრძელების აუცილებლობა საქართველოს პრეზიდენტის 05.12.2012წ. N1090 ბრძანებულების ამოქმედების შემდეგ, ადგილი ჰქონდა მნიშვნელოვან სტრუქტურულ-ფუნქციურ და საშტატო ცვლილებებს. თავის მხრივ, სამსახურებრივი ურთიერთობის გაგრძელების აუცილებლობის დაუდასტურებლობის გამო, დაკმაყოფილებას არ ექვემდებარება გ. ბ-ას მოთხოვნა მისი ტოლფას თანამდებობაზე აღდგენის, მისთვის პოლკოვნიკის წოდების მინიჭებისა და 2012 წლის 5 დეკემბრის ცვლილებების შემდეგ მიუღებელი თანხის ანაზღაურების შესახებ.
საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმაზე, რომ სააპელაციო სასამართლოს 24.12.2019წ. განჩინებით უცვლელად დატოვებული საქალაქო სასამართლოს 28.02.2019წ. გადაწყვეტილებით ანაზღაურებას დაქვემდებარებული მიუღებელი შემოსავლის პერიოდი განისაზღვრა საქართველოს პრეზიდენტის 05.12.2012წ. N1090 ბრძანებულების გამოცემის თარიღის საფუძველზე. საკასაციო პალატა არ ეთანხმება საქართველოს პრეზიდენტის 05.12.2012წ. N1090 ბრძანებულების გამოცემის თარიღის საფუძველზე ანაზღაურებას დაქვემდებარებული მიუღებელი შემოსავლის პერიოდის განსაზღვრას. მიუღებელი შემოსავალი უნდა ანაზღაურდეს არა 05.12.2012წ. N1090 ბრძანებულების გამოცემის (05.12.2012წ.), არამედ ბრძანებულების ამოქმედების თარიღამდე (14.12.2012წ.) პერიოდისთვის. საქართველოს პრეზიდენტის 05.12.2012წ. N1090 ბრძანებულების მე-2 მუხლის მიხედვით, ეს ბრძანებულება ამოქმედდა გამოქვეყნებისთანავე. საკასაციო პალატა მიუთითებს, რომ საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულება ნორმატიული აქტია, გამონაკლისია ბრძანებულებები, რომლებიც საკადრო და პერსონალურ საკითხებს ეხება („ნორმატიული აქტების შესახებ“ კანონის 11.3 მუხ.). ნორმატიული აქტის გამოქვეყნებისთანავე ძალაში შესვლა ნიშნავს, რომ ნორმატიული აქტი ძალაში შედის გამოქვეყნების დღეს, 24 საათზე („ნორმატიული აქტების შესახებ“ კანონის 22.2 მუხ). ოფიციალური გამოცემის „საქართველოს საკანონმდებლო მაცნეს“ ოფიციალური ვებ-გვერდის მონაცემების მიხედვით, საქართველოს პრეზიდენტის 05.12.2012წ. N1090 ბრძანებულება გამოქვეყნდა 2012 წლის 13 დეკემბერს. ამდენად, აღნიშნული ბრძანებულება ძალაში შევიდა 2012 წლის 13 დეკემბერს 24 საათზე და შინაგან საქმეთა სამინისტროს სტრუქტურული ერთეული, კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტი, რომელშიც დასაქმებული იყო გ. ბ-ა ფიზიკური თავისუფლების აღკვეთამდე, გაუქმდა 2012 წლის 13 დეკემბერს. ანაზღაურებას ექვემდებარება გ. ბ-ას მიერ მიუღებელი შემოსავალი 2010 წლის 28 ოქტომბრიდან 2012 წლის 14 დეკემბრამდე პერიოდისთვის.
შპს „მ...ში“ მიუღებელი თანხის ანაზღაურების მოთხოვნასთან დაკავშირებით საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ სკ-ის 411-ე მუხლი ითვალისწინებს ქონებრივი ზიანის ორ სახეს: ფაქტობრივად დამდგარ (რეალურ) ქონებრივ დანაკლისსა და მიუღებელ შემოსავალს. სკ-ის 408.1 მუხლის მიხედვით, ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა მიმართულია პირვანდელი მდგომარეობის აღდგენისკენ. ამდენად, საკასაციო პალატა განსაკუთრებულ ყურადღებას ამახვილებს იმაზე, რომ ზიანის მოცულობა უნდა განისაზღვროს მხოლოდ ობიექტური კრიტერიუმებით, ისე, რომ ამას არ მოჰყვეს დაზარალებულის უსაფუძვლო გამდიდრება, პირის იმაზე უკეთეს ქონებრივ მდგომარეობაში აღმოჩენა, ვიდრე იგი იქნებოდა ზიანის გამომწვევი ქმედების არ არსებობის შემთხვევაში (სუსგ Nბს-1031(კ-20), 21.06.2021წ.). სკ-ის 412-ე მუხლიდან გამომდინარე ანაზღაურებას ექვემდებარება მხოლოდ ის ზიანი, რომელიც მოვალისათვის წინასწარ იყო სავარაუდო. ყურადღება უნდა მიექცეს იმას, თუ რამდენად მოსალოდნელი იყო შემოსავლის მიღება (სუსგ Nას-945-895-2015, 14.03.2016წ.) მოვლენათა ნორმალური განვითარების შედეგად. მხედველობაშია მისაღები ის ფაქტორები, მათ შორის ზიანის გამომწვევი ქმედების შემდგომ წარმოშობილი, რომელთაც შესაძლოა გავლენა ჰქონოდა შემოსავლის მიღების მოსალოდნელობაზე. ამასთან, მიუღებელი შემოსავალი არ გულისხმობს ერთობლივ შემოსავალს, ყოველგვარი ხარჯების გამოქვითვის გარეშე (სუსგ Nას-848-806-2013წ.).
საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ არ დასტურდება გ. ბ-ას მიერ შპს „მ...ში“ შემოსავლის მიღების მოსალოდნელობა. მოსარჩელის მითითებით, შინაგან საქმეთა სამინისტროსგან მას დაევალა „გარკვეული ფუნქციების“ შესრულება შპს „მ...ში“. თავდაპირველად, მასთან ფორმდებოდა ერთთვიანი ვადიანი ხელშეკრულებები და მოგვიანებით, ფიზიკური თავისუფლების აღკვეთამდე (26.10.2010წ.) რამდენიმე თვით ადრე, 2010 წლის პირველ სექტემბერს მასთან გაფორმდა უვადო შრომით ხელშეკრულება. გ. ბ-ა აღნიშნავს, რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს მიერ შპს „...იდან“ მტკიცებულებათა გამოთხოვის მიუხედავად, ორგანიზაციამ სასამართლოს არ გადასცა 01.09.2010წ. გაფორმებული უვადო ხელშეკრულება და მის ნაცვლად წარმოადგინა ვადიანი (ერთთვიანი), სამი ხელშეკრულება, რომლებზედაც მისი ხელმოწერა გაყალბებულია, კერძოდ, 01.09.2009წ. შეთანხმება (დანართი 16), 01.10.2010წ. შეთანხმება (დანართი 17) და 01.11.2010წ. შეთანხმება (დანართი 18). მოსარჩელემ მიმართა შინაგან საქმეთა სამინისტროს დოკუმენტების გაყალბების ფაქტზე გამოძიების დაწყების მოთხოვნით. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ როგორც ყალბი დოკუმენტის დამზადება და გამოყენება, ასევე პირისთვის ინფორმაციის გაცნობაზე უარის თქმა ან არასწორი ინფორმაციის წარდგენა, რამაც მნიშვნელოვანი ზიანი გამოიწვია სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებული ქმედებებია (362-ე და 167-ე მუხ.), რის გამოც აღნიშნული საკითხების გადაწყვეტა სცდება ადმინისტრაციული სასამართლოწარმოების ფარგლებს (ასკ-ის მე-2 მუხ.). გ. ბ-ას მოსაზრებით აუცილებელია კალიგრაფიული ექსპერტიზის ჩატარება 01.09.2009წ. (დანართი 16), 01.10.2010წ. (დანართი 17) და 01.11.2010წ. (დანართი 18) შეთანხმებებთან დაკავშირებით. საკასაციო პალატა მიუთითებს, რომ „საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანის შესახებ“ 28.12.2007წ. კანონით შეტანილ იქნა ცვლილება სსკ-ის 162.2 მუხლში და მხარეებს მიეცათ სასამართლოსგან დამოუკიდებლად ექსპერტიზის ჩატარების უზრუნველყოფის შესაძლებლობა. გ. ბ-ას საქმის საკასაციო წესით განხილვის დაწყებამდე საქმის მასალებში არ მოიპოვება არც სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებულ ქმედებებზე შემაჯამებელი გადაწყვეტილება, არც მოსარჩელე მხარის მიერ ჩატარებული ექსპერტიზის დასკვნა და არც შინაგან საქმეთა სამინისტროს სამართლებრივი აქტი გ. ბ-ას შპს „მ...ში“ განუსაზღვრელი ვადით მივლენის შესახებ, რაც შესაძლოა საფუძვლად დასდებოდა კერძო სამართლის სუბიექტთან უვადო შრომით ხელშეკრულებას. საკასაციო სასამართლოს მიერ ფაქტობრივი გარემოებების შეფასების პროცესუალური ფარგლებიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო არ არის საქმის ფაქტობრივი გარემოებების დამდგენი სასამართლო, დაუშვებელია საკასაციო სასამართლოში ახალი ფაქტების მითითება და ახალი მტკიცებულებების წარმოდგენა. კასატორი არ უთითებს სააპელაციო სასამართლოს მხრიდან საპროცესო დარღვევაზე, განუხორციელებელ სავალდებულო საპროცესო მოქმედებაზე, რასაც შედეგად მოყვა საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ფაქტობრივი გარემოების არასწორად დადგენა. ამდენად, საკასაციო პალატა არ ეთანხმება კასატორის მოსაზრებას 01.09.2010წ. გაფორმებული უვადო ხელშეკრულების საფუძველზე გ. ბ-ასა და შპს „მ...ს“ შორის უვადო შრომითი ურთიერთობის არსებობის შესახებ. საქმის მასალების მიხედვით, გ. ბ-ასა და შპს „მ...ს“ შორის 2007 წლის დეკემბრიდან არაერთგზის გაფორდა ხელშეკრულება, საქმის მასალების მიხედვით ყველა დადებული ხელშეკრულება ვადიანი იყო. მოსარჩელის მოსაზრებით, ვადიანი ხელშეკრულების თანმიმდევრობით მრავალჯერ დადების გამო გ. ბ-ას ხელშეკრულება უვადო შრომით ხელშეკრულებად ითვლება. საკასაციო პალატა, არ ეთანხმება აღნიშნულ მოსაზრებას. შესაბამისი წინაპირობების დაკმაყოფილების შემთხვევაში ვადიანი შრომითი ხელშეკრულების უვადო შრომით ურთიერთობად მიჩნევის შესაძლებლობა გაითვალისწინა შრომის კოდექსში ცვლილების შეტანის შესახებ 12.06.2013წ. N729-IIს ორგანული კანონის 1.6 მუხლმა, რომლითაც შრომის კოდექსის მე-6 მუხლს დაემატა შემდეგი შინაარსის 13 ნაწილი: „თუ შრომითი ხელშეკრულება დადებულია 30 თვეზე მეტი ვადით, ან თუ შრომითი ურთიერთობა გრძელდება ვადიანი შრომითი ხელშეკრულებების ორჯერ ან მეტჯერ მიმდევრობით დადების შედეგად და მისი ხანგრძლივობა აღემატება 30 თვეს, ჩაითვლება, რომ დადებულია უვადო შრომითი ხელშეკრულება“. ცვლილების შეტანის შესახებ 12.06.2013წ. N729-IIს ორგანული კანონის 2.2 მუხლის პირველი წინადადების თანახმად, მითითებული ნორმის მოქმედება გავრცელდა მხოლოდ ამ კანონის ამოქმედების შემდეგ დადებულ შრომით ხელშეკრულებაზე. ამდენად, საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ შპს „მ...სა“ გ. ბ-ას შორის არსებობდა არა უვადო, არამედ ვადიანი შრომითი ურთიერთობა, რომელიც დასრულდა შრომის კოდექსში ცვლილების შეტანის შესახებ 12.06.2013წ. N729-IIს ორგანული კანონის მიღებამდე. საქმის მასალებში დაცულია შპს „მ...სა“ და გ. ბ-ას შორის დადებული 01.11.2010წ. შეთანხმება 29.01.2009წ. N3 ხელშეკრულებაში ცვლილების შეტანის შესახებ, რომლითაც 29.01.2009წ. N3 ხელშეკრულების მოქმედების ვადა განისაზღვრა 2010 წლის 30 ნოემბრის ჩათვლით. კასატორი გ. ბ-ა მიუთითებს, რომ 01.11.2010წ. შეთანხმებას იგი ვერ გააფორმებდა, რადგან რამდენიმე დღით ადრე 26.10.2010წ. მას შეუზღუდეს ფიზიკური თავისუფლება. საქმეში დაცული 01.11.2010წ. შეთანხმების მართლზომიერების შემოწმება სცდება ადმინისტრაციულ საპროცესო კოდექსით განსახილველი დავის საგანს. ამასთან, კასატორის ზემოხსენებულ მითითებაზე დაყრდნობით, საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ გ. ბ-ასა და შპს „მ...ს“ შორის შრომითი ურთიერთობა ფაქტობრივად დასრულდა 2010 წლის 31 ოქტომბერს. შპს „მ...სა“ და გ. ბ-ას შორის დადებული 01.10.2010წ. შეთანხმებით შეტანილ იქნა ცვლილება 29.01.2009წ. N3 ხელშეკრულებაში და მისი მოქმედების ვადა 2010 წლის 31 ოქტომბრის ჩათვლით განისაზღვრა. დავას არ იწვევს 2010 წლის ოქტომბრის ჩათვლით დამსაქმებლის მიერ გ. ბ-ასთვის ხელფასის სრულად ანაზღაურება. 01.10.2010წ. შეთანხმების გაფორმების მომენტისთვის მოქმედი შრომის კოდექსის 37.1 მუხლის „ბ“ ქვეპუნქტის თანახმად, შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის საფუძვლებია შრომითი ხელშეკრულების ვადის გასვლა. სამართალურთიერთობებში მოქმედებს კანონის ცოდნის პრეზუმფცია, იგულისხმება, რომ პირმა იცის მოქმედი კანონმდებლობა, იგულისხმება, რომ კანონმდებლობით გათვალისწინებული წესითა და პროცედურების დაცვით შემუშავებული, სახელმწიფო ენაზე არაბუნდოვნად შედგენილი, ოფიციალურად გამოქვეყნებული, გაცნობისათვის ხელმისაწვდომი შესასრულებლად სავალდებულო ქცევის ზოგადი წესის შესახებ ინფორმაცია მოქალაქეთათვის ცნობილია, აღნიშნული დამატებით მტკიცებას არ საჭიროებს, ხოლო ასეთი ნორმის არცოდნაზე მითითება არ ათავისუფლებს პირს სამართლებრივი შედეგებისგან (სუსგ Nბს-638-634(2კ-17), 20.12.2019წ.). აღნიშნულის გათვალისწინებით, გ. ბ-ა წინასწარ იყო ინფორმირებული შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის შესახებ. ამდენად, არ დასტურდება გ. ბ-ას მიერ შპს „მ...ში“ შემოსავლის მიღების მოსალოდნელობა. საკასაციო პალატა არ ეთანხმება კასატორი გ. ბ-ას მოსაზრებას იმის შესახებ, რომ არსებობს შპს „მ...ში“ მიუღებელი შემოსავლის ანაზღაურებაზე უარის თქმის ნაწილში სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინების გაუქმების საფუძველი.
საფუძველსაა მოკლებული აგრეთვე კასატორ გ. ბ-ას მოსაზრება თავისუფლების აღკვეთის ადგილას ყოფნის პერიოდში გაწეული ხარჯის ანაზღაურების მოთხოვნასთან დაკავშირებით. საკასაციო პალატა თვლის, რომ სკ-ის 412-ე მუხლის თანახმად, არ დგინდება უშუალო მიზეზობრივი კავშირი მოპასუხის ქმედებასა და აღნიშნული პერიოდის განმავლობაში საყოფაცხოვრებო პირობებთან დაკავშირებული ხარჯების გაწევას შორის. უშუალო კავშირი არსებობს მხოლოდ მაშინ, როდესაც ქმედების გარეშე გამორიცხულია შედეგის (ზიანის) დადგომა (სუსგ №ბს-830-822(კ-16), 12.10.2017წ.). მოცემულ შემთხვევაში, თავისუფლების შეზღუდვის არარსებობის შემთხვევაშიც კი, მოსარჩელეს მაინც ჰქონდა საყოფაცხოვრებო პირობებთან დაკავშირებული ისეთი ხარჯების გაწევის საჭიროება, რომელიც უკავშირდებოდა მაგალითად კვებას, ტელეფონზე საუბარს და სხვ.. მიზეზობრივი კავშირის არარსებობის გამო, ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა გამართლებულია ასევე საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შეფასებით (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 21.07.2017წ. №2/4/735 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - მერი გიორგაძე და ფიქრია მერაბიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-22). ამასთან, თავისუფლების აღკვეთის პერიოდისთვის მოქმედი 09.03.2010წ. პატიმრობის კოდექსის 14.1 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის მიხედვით, ბრალდებული/მსჯავრდებული უზრუნველყოფილია სოციალური საჭიროებიდან გამომდინარე სერვისებით: საცხოვრებელი სადგომით, კვებით, პირადი ჰიგიენით, სამედიცინო მომსახურებით, იურიდიული დახმარებით და ა.შ.. მოსარჩელე მხარე სადავოდ არ ხდის ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ აღნიშნული ვალდებულების შესრულების საკითხს. ამდენად, საკასაციო პალატის მოსაზრებით, არ არსებობს თავისუფლების აღკვეთის ადგილას ყოფნის პერიოდში გაწეული ხარჯის ანაზღაურებაზე უარის თქმის ნაწილში სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინების გაუქმების საფუძველი.
სააპელაციო სასამართლოს განჩინება საქართველოს გენერალური პროკურატურის მიერ გასაჩივრებულია სარჩელის დაკმაყოფილების ნაწილში. საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ გ. ბ-ას სასარჩელო მოთხოვნის დაკმაყოფილებულ ნაწილში სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებულ განჩინებაზე გენერალური პროკურატურის საკასაციო საჩივარი უსაფუძვლოა და არ უნდა დაკმაყოფილდეს. სააპელაციო სასამართლოს განჩინება სარჩელის დაკმაყოფილების ნაწილში ემყარება კანონმდებლობის მოთხოვნებს, სააპელაციო სასამართლომ გამოიყენა ნორმა, რომელიც უნდა გამოეყენებინა და სწორად განმარტა კანონი, საქმის გარემოებებს მიეცა სწორი სამართლებრივი შეფასება. ამდენად, ზემოთ მითითებულ ნაწილში არ არსებობს საკასაციო წესით გასაჩივრებული განჩინების გაუქმების საფუძველი, სსკ-ის 410-ე მუხლის თანახმად, ხსენებულ ნაწილში უცვლელად უნდა დარჩეს სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება.
საქართველოს გენერალური პროკურატურა წარმოდგენილი საკასაციო საჩივრით არ ეთანხმება მისთვის ქონებრივი და მორალური ზიანის ანაზღაურების დავალებას. საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 2.1 მუხლის „გ“ ქვეპუნქტის თანახმად, გენერალური პროკურატურა საკასაციო საჩივრით სადავოდ ხდის ზიანის ანაზღაურების თაობაზე საქართველოს გენერალური პროკურატურის ვალდებულების არსებობას.
საკასაციო პალატა არ იზიარებს გენერალური პროკურატურის მოსაზრებას იმის თაობაზე, რომ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 24.12.2019წ. განჩინება სარჩელის დაკმაყოფილების ნაწილში არ არის საკმარისად იურიდიულად დასაბუთებული და დასაბუთება იმდენად არასრულია, რომ მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება შეუძლებელია. საჯარო უფლებამოსილების მქონე ორგანოს/დაწესებულების მიერ ზიანის ანაზღაურების ვალდებულების დადგენის მიზნით სააპელაციო სასამართლომ გამოიყენა საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 208-ე და 207-ე, ასევე საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის დელიქტური ვალდებულებითი ურთიერთობების მომწესრიგებელი კარით გათვალისწინებული მუხლები და მიუთითა მათი გამოყენების მოტივებზე. საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ თბილისის სააპელაციო სასამართლომ სწორად დაადგინა იმ მოთხოვნის იურიდიული საფუძველი, რომელიც უკავშირდება დელიქტით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურების ვალდებულების დაკისრებას და ასევე სწორად გამოიყენა და განმარტა შესაბამისი ნორმები სარჩელის დაკმაყოფილებულ ნაწილში. ამდენად, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის „ე“ და „ე1“ ქვეპუნქტების თანახმად, არ არსებობს გასაჩივრებული განჩინების გაუქმების აბსოლუტური საფუძვლები ზემოხსენებულ ნაწილში.
საკასაციო პალატა არ იზიარებს კასატორის მოსაზრებას, რომ პროკურატურის ბრალეული ქმედების დაუდასტურებლობის პირობებში, დაუშვებელია მისთვის ზიანის ანაზღაურების ვალდებულების დაკისრება. განსახილველ შემთხვევაში, პროკურატურისათვის ზიანის ანაზღაურების ვალდებულების დაკისრების სამართლებრივი საფუძველია სკ-ის 1005-ე მუხლის მე-3 ნაწილი, რომლის თანახმად ზიანი ანაზღაურდება ზიანის მიმყენებლის ბრალის მიუხედავად. დაუშვებელია დელიქტით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების მომწესრიგებელი ზოგადი ნორმებით (სკ-ის 992, 1005.1 მუხ.) დადგენილი მოთხოვნების გავრცელება სპეციალური ნორმით (სკ-ის 1005.3 მუხ.) მოწესრიგებულ კონკრეტულ სამართალურთიერთობაზე, რომელსაც ადგილი აქვს უკანონო ბრალდებისა და აღკვეთის ღონისძიების სახით პატიმრობის უკანონო შეფარდების შემთხვევაში. სკ-ის 1005.3 მუხლის თავისებურება ისაა, რომ ზიანი ანაზღაურდება მიუხედავად ზიანის მიმყენებლის ბრალისა, ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის დაკმაყოფილების საკმარის საფუძველს ქმნის ქმედების უკანონობა და პირის მარეაბილიტირებლი გარემოების არსებობა. კანონმდებლობა არ შეიცავს მარეაბილიტირებელი გარემოების ჩამონათვალს, თუმცა უდავოა, რომ ასეთად განეკუთვნება გამამართლებელი განაჩენი. საქმის მასალებით დასტურდება, რომ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 14.03.2018წ. განაჩენით დაკმაყოფილდა პროკურორის შუამდგომლობა და გაუქმდა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 28.03.2011წ. გამამტყუნებელი განაჩენი, გ. ბ-ა გამართლდა წარდგენილ ბრალდებაში და იგი ცნობილ იქნა უდანაშაულოდ. დგინდება, რომ განხორციელების მომენტში ფორმალურად კანონიერი საგამოძიებო მოქმედებები: ბრალის წაყენება, პატიმრობის შეფარდება მარეაბილიტირებელი გარემოების დადგენისთანავე, სკ-ის 1005.3 მუხლის მიზნებისთვის, მიიჩნევიან უკანონოდ (სუსგ Nბს-485-474(2კ-14), 04.06.2015წ.).
საკასაციო პალატა არ იზიარებს კასატორის მოსაზრებას იმის შესახებ, რომ პროკურატურის მხრიდან ადგილი არ ქონია გ. ბ-ას მიმართ დარღვევას. სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 9.1 მუხლის შესაბამისად, სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყებისთანავე სისხლის სამართლის პროცესი ხორციელდება მხარეთა თანასწორობისა და შეჯიბრებითობის საფუძველზე. ამავე კოდექსის 25.2 მუხლის მეორე წინადადების მიხედვით, მტკიცებულებათა მოპოვება და წარდგენა მხარეებს ეკისრება. ამავე კოდექსის 3.6 მუხლის თანახმად, ბრალდების მხარეა გამომძიებელი და პროკურორი. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ პროკურატურას ევალება მხოლოდ კანონიერი მტკიცებულების სასამართლოში წარდგენა, დაუშვებელია კანონსაწინააღმდეგო მტკიცებულების სასამართლოში გამოყენება ბრალდების მხარის მიერ. განსახილველ შემთხვევაში, გ. ბ-ა 17.03.2015წ. განცხადებით მიუთითებდა, რომ სისხლისსამართლებრივი დევნის განხორციელების პროცესში მას აიძულეს აღიარებითი ჩვენების მიცემა, საკასაციო პალატა თვლის, რომ იმ საპროცესო მექანიზმის გათვალისწინებით, რომლითაც აღჭურვილი იყო პროკურატურა, ბრალდების მხარეს უნდა სცოდნოდა აღნიშნულის შესახებ. სისხლისსამართლებრივი დევნის უზრუნველსაყოფად პროკურატურა ახორციელებს გამოძიების საპროცესო ხელმძღვანელობას. პროკურატურა სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით გათვალისწინებულ შემთხვევებში და დადგენილი წესით, სრული მოცულობით ატარებს დანაშაულის გამოძიებას (სსსკ-ის 32 მუხ.). გამომძიებელი ვალდებულია სისხლის სამართლის საქმის გამოძიებასთან დაკავშირებით შეასრულოს პროკურორის მითითება (სსსკ-ის 37.3), თავის მხრივ გამომძიებელი ვალდებულია გამოძიება აწარმოოს ყოველმხრივ, სრულად და ობიექტურად (სსსკ-ის 37.2 მუხ.). აღნიშნულის საპირისპიროდ, კოდექსის 25.2 მუხლის პირველი წინადადებით, სასამართლოს ეკრძალება ბრალდების დამადასტურებელ ან დაცვის ხელშემწყობ მტკიცებულებათა „დამოუკიდებლად როგორც მოპოვება, ასევე გამოკვლევა. სისხლის სასამართლოწარმოებაში შეჯიბრებითობის პრინციპის მოქმედებიდან გამომდინარე სისხლის სამართლის საქმეზე ბრალდების მხარის მიერ გამოყენებული მტკიცებულების ნამდვილობაზე პასუხისმგებლობა ეკისრება ბრალდების მხარეს, მითუმეტეს იმის გათვალისწინებით, რომ მოპასუხე - გენერალური პროკურატურა არ მიუთითებს იმ ეფექტიანი საპროცესო მექანიზმების არსებობაზე, რომელთა სასამართლოს მხრიდან გამოუყენებლობას გ. ბ-ას უფლებების დარღვევის გამოწვევა შეეძლო. აღნიშნულის საპირისპიროდ, მხოლოდ პროკურატურის კომპეტენციას წარმოადგენდა დანაშაულის (მათ შორის სამსახურებრივი უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენების, ყალბი დოკუმენტის დამზადება-გამოყენების, ცრუ ინფორმაციის მიწოდების, ცრუ ჩვენების მიცემის) გამოძიება და სისხლისსამართლებრივი დევნის განხორციელება. ამდენად, მოსარჩელის უფლებები დაარღვია მოპასუხემ - პროკურატურამ გ. ბ-ას მიმართ წარმოებული სისხლის სამართლის საქმეში იძულებით მიცემული ჩვენების გამოყენებით (ტ. I, ს.ფ. 32). პროკურატურის მიერ მოსარჩელის უფლებების დარღვევას ადასტურებს სისხლის სამართლის საქმის წარმოების პროცესში გ. ბ-ას უფლებების არსებითი დარღვევის შესახებ პროკურორის 24.11.2016წ. დადგენილება. აღნიშნული სამართლებრივი მექანიზმი წარმოადგენს პროკურატურის საქმიანობის კანონიერების თვითკონტროლის საშუალებას, ორგანოების/დაწესებულებების მიერ საკუთარი საქმიანობის კანონმდებლობასთან შესაბამისობის უზრუნველყოფა კანონიერების პრინციპიდან გამომდინარეობს, პროკურატურის საქმიანობის კანონიერების თვითკონტროლის სახეა მსჯავრდებულის უფლებების არსებითი დარღვევის შესახებ დადგენილების მიღება. განსახილველ შემთხვევაში, პროკურორის 24.11.2016წ. დადგენილების მიღებით დადასტურებულია გ. ბ-ას უფლებების დარღვევა. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ არსებობს იმ ქონებრივი და მორალური ზიანის ანაზღაურების სამართლებრივი საფუძველი, რომელიც გამოწვეულია უშუალოდ უკანონო სისხლისსამართლებრივი დევნით.
საკასაციო პალატა არ ეთანხმება კასატორის - გენერალური პროკურატურის მოსაზრებას იმის შესახებ, რომ სამართლებრივად უსაფუძვლოა სს „...ში“ მოსარჩელის მიერ 2012 წლის 5 დეკემბრის ცვლილებებამდე მისაღები ყოველთვიური თანამდებობრივი სარგოს გენერალური პროკურატურისთვის ანაზღაურების დავალების მოთხოვნა. საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმაზე, რომ მსგავსი კატეგორიის დავის ფარგლებში სასამართლოების მხრიდან ხორციელდება არა - იძულებითი განაცდური ხელფასის (როგორც ეს ხდება უკანონოდ განთავისუფლებული პირის სამსახურში აღდგენის შემთხვევაში), არამედ, სარეაბილიტაციო პირისათვის ქონებრივი ზიანის - მიუღებელი შემოსავლის სახით ანაზღაურება. ამ ნაწილში სასარჩელო მოთხოვნის განხილვისას გადამწყვეტია არა თანამდებობიდან გათავისუფლების კანონიერება-უკანონობის საკითხი, არამედ პროკურატურის მხრიდან გამართლებული პირის მიმართ სისხლისსამართლებრივი დევნის უკანონოდ განხორციელება. განსახილველ შემთხვევაში, გ. ბ-ას თანამდებობიდან გათავისუფლების შესახებ შინაგან საქმეთა მინისტრის 12.09.2011წ. N1120531 ბრძანებას საფუძვლად დაედო იმ სისხლის სამართლის საქმეზე მიღებული, კანონიერ ძალაში შესული განაჩენი, სადაც ბრალდების მხარემ გამოიყენა კანონსაწინააღმდეგო მტკიცებულება. ამდენად, მოსარჩელის მიერ შემოსავლის მიუღებლობა გამოიწვია არა სხვა რომელიმე ორგანოს/დაწესებულების, არამედ სახელდობრ პროკურატურის უკანონო მოქმედებამ. გარდა ამისა, საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ორგანოს ზიანის მიმყენებელი ქმედება არსებითად არ განსხვავდება კერძო პირის ანალოგიური ქმედებისაგან, სზაკ-ის 207-ე მუხლით განსაზღვრულ იქნა კერძო სამართალში დადგენილი პასუხისმგებლობის ფორმებისა და პრინციპების გავრცელება სახელმწიფოს პასუხისმგებლობის შემთხვევებზეც, რაც გამოიხატა პასუხისმგებლობის სახეების დადგენით სამოქალაქო კოდექსზე მითითებით, იმ გამონაკლისის გარდა, რაც თავად ამ კოდექსით არის გათვალისწინებული (სუსგ Nბს-648-623(2კ-13), 10.04.2014წ.). სკ-ის 412-ე მუხლიდან გამომდინარე ანაზღაურებას ექვემდებარება მხოლოდ ის ზიანი, რომელიც მოვალისათვის წინასწარ იყო სავარაუდო. მიუღებელი შემოსავალი სავარაუდო შემოსავალია. ყურადღება უნდა მიექცეს იმას, თუ რამდენად მოსალოდნელი იყო მისი მიღება (სუსგ Nას-945-895-2015, 14.03.2016წ.) მოვლენათა ნორმალური განვითარების შედეგად. განსახილველ შემთხვევაში, შპს „...ის“ გენერალური დირექტორის 08.05.2008წ. N1196 ბრძანებით დასტურდება, რომ გ. ბ-ა სამუშაოზე მიღებულ იქნა განუსაზღვრელი ვადით. განუსაზღვრელი ვადით შრომითი ურთიერთობის არსებობას არ გამორიცხავს საქართველოს გენერალური პროკურატურის საკასაციო საჩივარში მოყვანილი მოსაზრება იმის შესახებ, რომ სამინისტროს ნებისმიერ დროს შეეძლო გ. ბ-ას გამოხმობა შპს „...იდან“. სსკ-ის 102-ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, იმ გარემოებების მტკიცების ტვირთი, რომელსაც შესაგებელი ემყარება, მოპასუხეს ეკისრება. სსკ-ის 448.2 მუხლის „დ“ ქვეპუნქტიდან გამომდინარე, თუ მოპასუხე სარჩელს არ ცნობს, მან უნდა მიუთითოს რა კონკრეტულ ფაქტებსა და გარემოებებს ემყარება მისი შესაგებელი სარჩელის წინააღმდეგ. მოცემულ საქმეზე მოპასუხე - გენერალური პროკურატურა უთითებს არა კონკრეტულ ფაქტებსა და გარემოებებზე, რომლებიც დაადასტურებდნენ 2012 წლის 5 დეკემბრის ცვლილებებამდე გ. ბ-ას შპს „...იდან“ გამოხმობის მოსალოდნელობას, არამედ ასეთის მხოლოდ აბსტრაქტულ შესაძლებლობაზე, რაც არასაკმარისია აღნიშნულ ნაწილში მოთხოვნის გამოსარიცხად. ამდენად, საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ გენერალური პროკურატურის საკასაციო საჩივრის დაკმაყოფილების წინაპირობას არ ქმნის მისი მითითება სს „...ში“ მოსარჩელის მიერ 2012 წლის 5 დეკემბრის ცვლილებებამდე მისაღები ყოველთვიური თანამდებობრივი სარგოს ანაზღაურების დავალების მოთხოვნის უსაფუძვლობის შესახებ. საკასაციო პალატა არ ეთანხმება გენერალური პროკურატურის მოსაზრებას იმის შესახებ, რომ სასამართლოს მიერ მითითებული არაა გ. ბ-ასთვის ასანაზღაურებელი ზიანის ოდენობა. მოპასუხეს - საქართველოს გენერალურ პროკურატურას, მოსარჩელის სასარგებლოდ ეკისრება გ. ბ-ას მიერ შესაბამისი პერიოდისათვის მისაღები ყოველთვიური თანამდებობრივი სარგოს - 3125 ლარის ანაზღაურება (საშემოსავლო გადასახადის გათვალისწინებით). სასამართლო გადაწყვეტილებით განსაზღვრულია ზიანის ანაზღაურებაზე ვალდებული სუბიექტი - საქართველოს გენერალური პროკურატურა, ყოველთვიური თანამდებობრივი სარგოს ოდენობა - 3125 ლარი და დროის მონაკვეთი - საანგარიშო პერიოდის დასაწყისი და დასასრული თარიღები. ზიანის ანაზღაურების შემთხვევაში, სზაკ-ის 207-ე მუხლის დანაწესიდან გამომდინარე, ვადების გამოთვლის საკითხს აწესრიგებენ სამოქალაქო კოდექსის 121-127 მუხლები, ხოლო საშემოსავლო გადასახადის განაკვეთი დადგენილია საგადასახადო კოდექსით.
კასატორის გენერალური პროკურატურის მოსაზრებით, დამატებითი სასჯელის - ჯარიმის სახით გადახდილი თანხის მოსარჩელისთვის ანაზღაურების საკითხი განხილულ უნდა იქნეს არა დელიქტის, არამედ უსაფუძვლო გამდიდრების მომწესრიგებელი ნორმების მიხედვით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიმართ. საკასაციო პალატა არ იზიარებს აღნიშნულ მოსაზრებას და მიუთითებს, რომ საქმის მასალებით დასტურდება ჯარიმის სახით 50000 ლარის მსჯავრდებულის სასარგებლოდ 17.05.2011წ. სახელმწიფო ბიუჯეტში გადარიცხვა. სისხლის სასამართლოწარმოებაში მხარე იყო პროკურატურა, ჯარიმასთან დაკავშირებით გაფორმდა საპროცესო შეთანხმება პროკურორთან, ამასთანავე პროკურატურის დაფინანსება ხორციელდება სახელმწიფო ბიუჯეტის ასიგნებებით („პროკურატურის შესახებ“ 21.10.2008წ. კანონის 43.1 მუხ. და ამჟამად მოქმედი 13.12.2018წ. ორგანული კანონის 71.1 მუხ.). ამდენად, მსჯავრდებულის სასარგებლოდ ჯარიმის სახით გადახდილი 50000 ლარის ანაზღაურების დავალების მოთხოვნის უსაფუძვლო გამდიდრებიდან გამომდინარე მოთხოვნად მიჩნევის შემთხვევაშიც, იგი მიმართული უნდა იყოს არა ფინანსთა სამინისტროს, არამედ პროკურატურის როგორც სისხლის სასამართლოწარმოების მხარის, საპროცესო შეთანხმების მონაწილე და იმავე სახელმწიფო ბიუჯეტიდან დაფინანსებული ორგანოს/დაწესებულების მიმართ, სადაც გადაირიცხა ზემოხსენებული თანხა.
საკასაციო პალატა არ იზიარებს გენერალური პროკურატურის მოსაზრებას იმის შესახებ, რომ მოცემულ საქმეზე მორალური ზიანის ასანაზღაურებლად გენერალური პროკურატურისთვის დაკისრებული 15000 ლარი აღემატება სკ-ის 413.1 მუხლით გათვალისწინებულ „გონივრულ და სამართლიან ანაზღაურებას“. კასატორმა საქართველოს გენერალურმა პროკურატურამ მორალური ზიანის ანაზღაურების განსაზღვრისთვის ყურადღება გაამახვილა იმაზე, რომ გამამტყუნებელი განაჩენის გადასინჯვის თაობაზე იშუამდგომლა თავად პროკურატურამ, რაც შემდგომ საფუძვლად დაედო გ. ბ-ას უდანაშაულოდ ცნობას (სუსგ Nბს-306(2კ-20), 07.10.2020წ.), ამასთან, თავისუფლების აღკვეთას არ გამოუწვევია მოსარჩელის ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესება (სუსგ Nბს-890(კ-18), 26.11.2019წ.). საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ვინაიდან მორალურ ზიანს არ გააჩნია ფულადი ეკვივალენტი და მისი ანაზღაურება ატარებს სატისფაქციურ ფუნქციას (სუსგ №ბს-972-936(3კ-08), 08.04.2009წ.), „გონივრული და სამართლიანი“ ანაზღაურების განსასაზღვრად გასათვალისწინებელია არამხოლოდ გენერალური პროკურატურის მიერ მითითებული გარემოებები, არამედ ასევე სხვა ფაქტორებიც, კერძოდ, მოსარჩელისთვის ფიზიკური თავისუფლების აღკვეთის პერიოდი, მისი უფლების დარღვევის დადგენამდე განვლილი დრო, ზიანის მიმყენებლის ბრალეულობის ხარისხი და სხვ.. საქმის მასალების მიხედვით, გ. ბ-ა დააკავეს 26.10.2010წ. და თავისუფლების აღკვეთის ადგილიდან განთავისუფლდა 22.11.2012წ., თუმცა მის განთავისუფლებას საფუძვლად დაედო შეწყალების შესახებ საქართველოს პრეზიდენტის განკარგულება და უფლებების დარღვევა დადასტურდა მხოლოდ მოგვიანებით პროკურორის 24.11.2016წ. დადგენილების საფუძველზე. ამასთან, ანაზღაურების ოდენობის განსასაზღვრად მნიშვნელოვანია ის გარემოებაც, რომ აღნიშნული დადგენილების თანახმად, გ. ბ-ას მიმართ განხორციელებული ფსიქოლოგიური ზემოქმედების შედეგად მას აიძულეს არჩადენილი დანაშაულის აღიარების შესახებ ჩვენების მიცემა. ამდენად, მითითებული გარემოებების გათვალისწინებით, საკასაციო პალატა არ ეთანხმება გენერალური პროკურატურის მოსაზრებას იმის შესახებ, რომ მოცემულ საქმეზე მორალური ზიანის ასანაზღაურებლად გენერალური პროკურატურისთვის დაკისრებული 15000 ლარი აღემატება სკ-ის 413.1 მუხლით გათვალისწინებულ „გონივრულ და სამართლიან ანაზღაურებას“.
გ. ბ-ას საკასაციო საჩივრის მიხედვით, კასატორმა გ. ბ-ამ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 24.12.2019წ. განჩინება გაასაჩივრა „სრულად“, ხოლო საკასაციო განაცხადით მოითხოვა გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და იმავე ინსტანციის სასამართლოში საქმის ხელახლა განსახილველად დაბრუნება (ტ. II, ს.ფ. 241). საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ სსკ-ის 411-ე მუხლის თანახმად, საკასაციო სასამართლო თვითონ მიიღებს გადაწყვეტილებას საქმეზე, თუ არ არსებობს ამ კოდექსის 412-ე მუხლით გათვალისწინებული გადაწყვეტილების გაუქმებისა და საქმის სააპელაციო სასამართლოში ხელახლა განსახილველად დაბრუნების საფუძვლები. ამავე კოდექსის 412-ე მუხლიდან გამომდინარე, სააპელაციო სასამართლოში საქმის ხელახლა განსახილველად დაბრუნების საფუძველია მტკიცებულებათა დამატებითი გამოკვლევის საჭიროება. უკეთუ საქმის წარმოების საფუძველზე დგინდება „საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე“ ფაქტები, გადასინჯვას ექვემდებარება მხოლოდ სასამართლოს სამართალშეფასება, რაც საქმის ხელახლა განსახილველად დაბრუნების საკმარის საფუძველს არ ქმნის და სსკ-ის 411-ე მუხლის მიხედვით, აძლევს საკასაციო სასამართლოს შესაძლებლობას თავად მიიღოს გადაწყვეტილება საქმეზე. მოცემულ შემთხვევაში, საქმის გადაწყვეტისთვის მნიშვნელობის მქონე მტკიცებულებითი ფაქტები არ საჭიროებენ დამატებით გამოკვლევას. საქმეში დაცული მასალების მიხედვით, პირველი ინსტანციის წესით სასამართლოწარმოების მიმდინარეობისას სასამართლომ სხვადასხვა დაწესებულებებიდან გამოითხოვა არაერთი მტკიცებულება, რომელიც თანდაერთო საქმეს, სასამართლომ ასევე მოიპოვა სასარჩელო მოთხოვნასთან დაკავშირებული საიდუმლო ინფორმაცია/მონაცემები. აღნიშნული ინფორმაცია/მონაცემები, ასევე იქნა გათვალისწინებული საქმის სააპელაციო (03.12.2019წ. ზეპირი მოსმენის სხდომის ოქმი) და საკასაციო წესით განხილვისას (საკასაციო სასამართლომ გამოითხოვა და გაეცნო შსს-ს საიდუმლო ინფორმაციას). ამდენად, საკასაციო პალატა თვლის, რომ დავის გადაწყვეტა არ საჭიროებს ახალი ფაქტების დადგენას. საკასაციო საჩივრის გადაწყვეტა დაკავშირებულია მხოლოდ სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინების სამართალშეფასების გადასინჯვასთან, რაც ითვალისწინებს სრულ საკასაციო კონტროლს, მათ შორის სსკ-ის 411 მუხლის თანახმად, გ. ბ-ას საკასაციო საჩივარზე გადაწყვეტილების მიღების შესაძლებლობას.
საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ სისხლის სასამართლოწარმოების ფარგლებში ადვოკატის მომსახურების ხარჯების გ. ბ-ასთვის ანაზღაურების მოთხოვნაზე უარის თქმის უცვლელად დატოვების ნაწილში სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება დაუსაბუთებელია, რაც მითითებულ ნაწილში გასაჩივრებული განჩინების გაუქმებისა და სსკ-ის 411-ე მუხლის საფუძველზე ამ ნაწილში ახალი გადაწყვეტილების მიღების პირობაა. საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ, ადვოკატის მომსახურების ხარჯების გ. ბ-ასთვის ანაზღაურებაზე უარის თქმის უცვლელად დატოვების ნაწილში უნდა გაუქმდეს სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება და ამ ნაწილში მიღებულ უნდა იქნეს ახალი გადაწყვეტილება, რომლითაც საქართველოს გენერალურ პროკურატურას გ. ბ-ას სასარგებლოდ დაეკისრება სისხლის სასამართლოწარმოების ფარგლებში ადვოკატის მიერ გაწეული მომსახურების ღირებულების ანაზღაურება - 2000 (ორი ათასი) ლარის ოდენობით.
საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ არ არის დასაბუთებული სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინებით სისხლის სასამართლოწარმოების ფარგლებში ადვოკატის მომსახურების ხარჯის გენერალური პროკურატურისთვის დაკისრებაზე უარის თქმა. სისხლის სასამართლოწარმოების ფარგლებში, შეთანხმებით დაცვის შემთხვევაში, გამართლებულის მიერ ადვოკატისთვის გაწეული ხარჯის ანაზღაურება შესაძლოა მოთხოვნილ იქნას ადმინისტრაციული სასამართლოწარმოების წესით (სუსგ Nბს-432-429(2კ-17), 07.02.2019წ.). მართალია, ზოგადი წესის მიხედვით ხარჯების განსაზღვრა ხდება სასამართლოში მხარის მიერ წარდგენილი ფაქტობრივად გაწეული ხარჯების ოდენობის დამადასტურებელი მტკიცებულებების საფუძველზე, თუმცა ამგვარი მტკიცებულებების არარსებობის შემთხვევაში, იურიდიული მომსახურების ანაზღაურების ამსახველი ქვითრის, საგადახდო დავალების შესრულების დოკუმენტაციის წარუდგენლობა, არ გამორიცხავს საქმის განხილვასთან დაკავშირებით გაწეული მომსახურების ღირებულების ანაზღაურების შესაძლებლობას, უკეთუ აშკარაა, რომ პირის უფლების დაცვის მიზნით წარმომადგენლობითი მომსახურება გაწეულია (სუსგ Nბს-809-805(3კ-17), 17.01.2019წ; Nბს-432-429(2კ-17), 07.02.2019წ.). სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებების მიხედვით, იურიდიული მომსახურების შესახებ 27.10.2010წ. ხელშეკრულებით შემსრულებლის - ბ. გ-ას მოვალეობას წარმოადგენდა იურიდიული მომსახურების გაწევა სისხლის სამართლის საქმესთან დაკავშირებით, მომსახურებისთვის ადვოკატს უნაზღაურდებოდა 1000 ლარი წინასწარ, ხოლო 7000 ლარი ეტაპობრივად. საქმის მასალებში დაცული თბილისის საქალაქო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა კოლეგიის 28.10.2010წ. განჩინებით დასტურდება, რომ ადვოკატი მონაწილეობდა პროცესში, რომელში გადაწყდა აღკვეთის ღონისძიების შეფარდების საკითხი. თბილისის საქალაქო სასამართლოს 28.03.2011წ. განაჩენით დასტურდება, რომ ადვოკატის იურიდიული დახმარების გაწევის შემდეგ გ. ბ-ამ მიმართა საქართველოს მთავარ პროკურატურას, რაზედაც 28.03.2011წ. შედგა საპროცესო შეთანხმება, ადვოკატი მონაწილეობდა აგრეთვე პროცესში, რომელშიც დამტკიცდა საპროცესო შეთანხმება. ამდენად, საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ სისხლის სასამართლოწარმოების ფარგლებში ადვოკატის მომსახურების ღირებულების ანაზღაურების შესახებ გ. ბ-ას მოთხოვნა სამართლებრივად საფუძვლიანია. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ მარწმუნებელსა და რწმუნებულს შორის ხელშეკრულებით შეთანხმებული ანაზღაურების თანხა, აგრეთვე მარწმუნებლის მიერ წარმომადგენლისათვის გადახდილი თანხის ოდენობა გაწეული მომსახურებისთვის, არ არის სავალდებულო სასამართლოსთვის ადვოკატის მომსახურების გაწევის თანხის ოდენობის განსაზღვრისთვის. სასამართლომ ადვოკატის მომსახურების ღირებულების განსაზღვრისას მხედველობაში უნდა მიიღოს საქმის სირთულე, უფლების დარღვევის აღსაკვეთად წარმომადგენლობითი ფუნქციის განხორციელების ინტენსივობა, ხანგრძლივობა, ინსტანციურობა და სხვ.. სასამართლო გადაწყვეტილება უნდა შეიცავდეს მოპასუხისათვის სასამართლოს მიერ თანხის დაკისრებაზე უარის ან დაკისრებული თანხის ოდენობის დასაბუთებას. აღნიშნული ეხება არა მხოლოდ ადვოკატის მომსახურების ხარჯის ანაზღაურების დამადასტურებელი დოკუმენტის წარუდგენლობის, არამედ აგრეთვე ისეთ შემთხვევას, როდესაც ადვოკატისათვის გადახდილი ხარჯის ანაზღაურების დამადასტურებელ დოკუმენტში მითითებული თანხა არაადეკვატურია და აშკარად აღემატება წარმომადგენლის მიერ საქმეზე გაწეული მომსახურების ღირებულებას. მოცემული საქმის მასალების მიხედვით, ადვოკატი ბ. გ-ა მონაწილეობდა ზეპირ მოსმენაში (ტ. I, ს.ფ. 20), რომლის დროსაც დამტკიცდა საპროცესო შეთანხმება გ. ბ-ასა და პროკურორს შორის. საპროცესო შეთანხმების დამტკიცების შემდეგ, არ განხორციელებულა სისხლის სამართლის საქმის წარმოება გ. ბ-ას მიმართ სააპელაციო და საკასაციო ინსტანციებში და შესაბამისად მას არ მიუღია იურიდიული მომსახურება. ასეთი მომსახურების ბ. გ-ას მიერ გაწევა არ დგინდება თბილისის საქალაქო სასამართლოს 28.03.2011წ. განაჩენის გადასინჯვის თაობაზე გამართული სისხლის სასამართლოწარმოების დროსაც (ტ. I, ს.ფ. 42). ამასთან, სსკ-ის 178.1 მუხლის „ე“ ქვეპუნქტის თანახმად, მოსარჩელე მხარე არ უთითებს იმ კონკრეტულ ფაქტებზე და გარემოებებზე, რომელიც დაკავშირებული იქნებოდა დამატებით, სხვა იურიდიული მომსახურების ბ. გ-ას მიერ გაწევასთან. ხსენებული გარემოებებისა და სასამართლოს პრაქტიკის გათვალისწინებით, საკასაციო პალატა თვლის, რომ მოპასუხეს - საქართველოს გენერალურ პროკურატურას უნდა დაეკისროს სისხლის სასამართლოწარმოების ფარგლებში ადვოკატის მიერ გაწეული იურიდიული მომსახურების ანაზღაურება 2000 (ორი ათასი) ლარის ოდენობით.
ადმინისტრაციული სასამართლოწარმოების ფარგლებში ადვოკატის ხარჯებთან დაკავშირებით სასამართლო აღნიშნავს, რომ საქმის მასალებში დაცულია იურიდიული მომსახურების გაწევის თაობაზე 01.05.2018წ. ხელშეკრულება, რომელიც ითვალისწინებს კლიენტის მიერ ადვოკატისთვის იურიდიული მომსახურების საფასურის გადახდას 15000 ლარის ოდენობით საქმის წარმოების დამთავრების შემდგომ. გ. ბ-ამ სარჩელით მოითხოვა ადმინისტრაციული სასამართლოწარმოების ფარგლებში გაწეული ადვოკატის ხარჯის მოპასუხისთვის დაკისრება, აღნიშნული წარმოადგენს სარჩელით გათვალისწინებულ ერთ-ერთ მოთხოვნას. თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 28.02.2019წ. გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილით მოსარჩელეს უარი ეთქვა ადვოკატის ხარჯების ანაზღაურების ვალდებულების მოპასუხისთვის დაკისრებაზე საფასურის გადახდის ფაქტის დაუდგენლობის გამო (ტ. II, ს.ფ. 46, 47). გ. ბ-ას სააპელაციო საჩივრის მოთხოვნას შეადგენდა გასაჩივრებული 28.02.2019წ. გადაწყვეტილების სრულად გაუქმება და სარჩელის სრულად დაკმაყოფილება (ტ. II, ს.ფ. 59). აპელანტის ერთ-ერთ პრეტენზიას შეადგენდა გასაჩივრებულ გადაწყვეტილებაში ადმინისტრაციულ სასამართლოწარმოებაში ადვოკატის ხარჯების საკითხზე მსჯელობის არ არსებობა (ტ. II, ს.ფ. 62). საკასაციო საჩივრით მოსარჩელე მხარემ სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 24.12.2019წ. განჩინება გაასაჩივრა სრულად (ტ. II, ს.ფ. 241). საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ მხარეებმა პროცესის ხარჯების დაბრუნების (მეორე მხარისათვის მათ სასარგებლოდ დაკისრების) შესახებ უნდა მიუთითონ ძირითად სასარჩელო მოთხოვნასთან ერთად, წინააღმდეგ შემთხვევაში ივარაუდება, რომ მათ პრეტენზია პროცესების ხარჯებთან დაკავშირებით არ გააჩნიათ. ამასთან, მხარეებს არ ეზღუდებათ უფლება პროცესის ხარჯების მოთხოვნის საკითხი დასვან საქმის მომზადების დასრულების შემდგომ ან საქმის ზემდგომი ინსტანციის სასამართლოში განხილვის ეტაპზე, თუკი ხარჯების საკითხი სწორედ საქმის განხილვის ამ სტადიაზე წარმოიშვა (სუსგ 14.07.2016წ., Nბს-776-768(2კ-4კს-15)). განსახილველ შემთხვევაში, გ. ბ-ამ ძირითად სასარჩელო მოთხოვნასთან ერთად მიუთითა ადვოკატის ხარჯების მოპასუხისთვის დაკისრების შესახებ და სრულად გაასაჩივრა როგორც პირველი, ასევე სააპელაციო სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება/განჩინება. საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ სსკ-ის 53.1 მუხლის თანახმად, ანაზღაურებას ექვემდებარება ადმინისტრაციული სასამართლოწარმოების ფარგლებში გაწეული ადვოკატის მომსახურების ხარჯი. გაწეული საადვოკატო მომსახურების ინტესიურობისა და საქმეზე დამდგარი მატერიალურ-სამართლებრივ შედეგის (სარჩელის ნაწილობრივ დაკმაყოფილება მოპასუხის - საქართველოს გენერალური პროკურატურის მიმართ) გათვალისწინებით, საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ მოპასუხეს - საქართველოს გენერალურ პროკურატურას უნდა დაეკისროს ადმინისტრაციული სასამართლოწარმოების ფარგლებში ადვოკატის მიერ გაწეული იურიდიული მომსახურების ანაზღაურება 2000 (ორი ათასი) ლარის ოდენობით.


ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 1-ლი მუხლის მე-2 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 399-ე, 411-ე და 410-ე მუხლებით და




გ ა დ ა წ ყ ვ ი ტ ა:

1. საქართველოს გენერალური პროკურატურის საკასაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდეს;
2. გ. ბ-ას საკასაციო საჩივარი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდეს. გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 24.12.2019წ. განჩინება გ. ბ-ასთვის 2012 წლის 5 დეკემბრის შემდეგ მიუღებელი თანამდებობრივი სარგოს, სისხლისა და ადმინისტრაციული სასამართლოწარმოების ფარგლებში ადვოკატის მომსახურების ხარჯების ანაზღაურების მოთხოვნების დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის უცვლელად დატოვების ნაწილში და ამ ნაწილში მიღებულ იქნეს ახალი გადაწყვეტილება;
3. გ. ბ-ას სარჩელი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდეს;
4. საქართველოს გენერალურ პროკურატურას გ. ბ-ას (პ.ნ. ...) სასარგებლოდ დაეკისროს:
4.1. გ. ბ-ას მიერ 2010 წლის 28 ოქტომბრიდან 2012 წლის 14 დეკემბრამდე პერიოდისათვის მისაღები ყოველთვიური თანამდებობრივი სარგოს - 3125 (სამი ათას ას ოცდახუთი) ლარის ანაზღაურება (საშემოსავლო გადასახადის გათვალისწინებით),
4.2. გ. ბ-ასთვის სისხლის სასამართლოწარმოების ფარგლებში ადვოკატის მიერ გაწეული მომსახურების ღირებულების ანაზღაურება 2000 (ორი ათასი) ლარის, ხოლო ადმინისტრაციული სასამართლოწარმოების ფარგლებში - 2000 (ორი ათასი) ლარის ოდენობით.
5. დანარჩენ ნაწილში თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 24.12.2019წ. განჩინება დარჩეს უცვლელად;
6. საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საბოლოოა და არ საჩივრდება.



თავმჯდომარე: ნ. სხირტლაძე



მოსამართლეები: ქ. ცინცაძე



გ. გოგიაშვილი