№ბს-559(კ-22) 27 იანვარი, 2023 წელი ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატამ
შემდეგი შემადგენლობით:
გენადი მაკარიძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: ქეთევან ცინცაძე, ბიძინა სტურუა

საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლისა და 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის საფუძველზე, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 408-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, ზეპირი განხილვის გარეშე, შეამოწმა გ. მ-ას საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საფუძვლების არსებობა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 15 დეკემბრის გადაწყვეტილების გაუქმების თაობაზე (მოწინააღმდეგე მხარე - სსიპ შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრი).

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

1. 2020 წლის 18 სექტემბერს გ. მ-ამ სასარჩელო განცხადებით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას მოპასუხე სსიპ შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის მიმართ.

მოსარჩელემ მოითხოვა: ა) ბათილად იქნეს ცნობილი 2020 წლის ერთიან ეროვნულ გამოცდებზე გ. მ-ას მათემატიკის საგამოცდო ნაშრომის (ნაშრომის შტრიხკოდი - ...) 31-ე დავალების პირველადი შეფასება; ბ) ბათილად იქნეს ცნობილი მათემატიკაში შედეგების გასაჩივრებასთან დაკავშირებით შექმნილი საგნობრივი კომისიის 2020 წლის 20 აგვისტოს ოქმი და გადაწყვეტილება გ. მ-ას 31-ე დავალების ნაწილში; გ) დაევალოს მოპასუხეს - სსიპ შეფასებისა და გამოცდების ეროვნულ ცენტრს, გამოსცეს ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი გ. მ-ას 31-ე დავალების შეფასების 1 ქულით მომატების თაობაზე.

სარჩელის თანახმად, გ. მ-ამ მონაწილეობა მიიღო 2020 წლის ერთიან ეროვნულ გამოცდებში და მისი ნაშრომი მათემატიკაში შეფასდა 11 ქულით. საგამოცდო ტესტის მინიმალური ზღვარი განსაზღვრული იყო 11.80 ქულით. შესაბამისად, მოსარჩელეს მათემატიკის საგამოცდო ტესტის ჩასაბარებლად/გადასალახად დააკლდა მხოლოდ 1 ქულა. გ. მ-ას მათემატიკის ნაშრომის 31-ე დავალება შეფასდა 0 ქულით (მაქსიმალური ქულა - 2), რაც მან გაასაჩივრა სსიპ შეფასებისა და გამოცდების ეროვნულ ცენტრში. სააპელაციო განაცხადი განიხილა მათემატიკის საგნობრივმა კომისიამ, რასთან დაკავშირებითაც 2020 წლის 20 აგვისტოს შედგა ოქმი და მიღებულ იქნა გადაწყვეტილება მოსარჩელისათვის 31-ე დავალებაში 0 ქულის უცვლელად დატოვების თაობაზე. მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ მის მიერ 31-ე დავალების ამოხსნა სსიპ შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის მიერ დამტკიცებული შეფასების კრიტერიუმებთან მისადაგებით უნდა შეფასდეს 1 ქულით, რადგან დავალების ამოხსნის გზის მითითებით შეასრულა ყველა ოპერაცია და მხოლოდ უცნობის სწორი შუალედის მითითება ვერ შეძლო.

2. თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2021 წლის 26 თებერვლის გადაწყვეტილებით გ. მ-ას სარჩელი დაკმაყოფილდა; ბათილად იქნა ცნობილი 2020 წლის ერთიან ეროვნულ გამოცდებზე გ. მ-ას მათემატიკის საგამოცდო ნაშრომის (ნაშრომის შტრიხკოდი - ...) 31-ე დავალების პირველადი შეფასება; ბათილად იქნა ცნობილი მათემატიკაში შედეგების გასაჩივრებასთან დაკავშირებით შექმნილი საგნობრივი კომისიის 2020 წლის 20 აგვისტოს ოქმი და გადაწყვეტილება გ. მ-ას 31-ე დავალების ნაწილში; დაევალა მოპასუხეს - სსიპ შეფასებისა და გამოცდების ეროვნულ ცენტრს, გამოსცეს ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი გ. მ-ასათვის 31-ე დავალების შეფასების 1 ქულით მომატების თაობაზე.

აღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გასაჩივრდა სსიპ შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის მიერ.

3. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 15 დეკემბრის გადაწყვეტილებით სსიპ შეფასების და გამოცდების ეროვნული ცენტრის სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა; გაუქმდა მოცემულ საქმეზე თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2021 წლის 26 თებერვლის გადაწყვეტილება და მიღებულ იქნა ახალი გადაწყვეტილება; გ. მ-ას სარჩელი არ დაკმაყოფილდა.

საქართველოს კონსტიტუციის მე-4 და 27-ე მუხლებზე, ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის ევროპის კონვენციის პირველი დამატებითი ოქმის მე-2 მუხლზე, „ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების შესახებ“ საერთაშორისო პაქტის მე-13 მუხლზე, ,,უმაღლესი განათლების შესახებ“ საქართველოს კანონის 51-ე, 53-ე მუხლებზე, საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის 2007 წლის 05 თებერვლის №93 ბრძანებით დამტკიცებული საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის დებულების მე-3 მუხლზე, საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის 2011 წლის 18 თებერვლის №19/ნ ბრძანებით დამტკიცებული ერთიანი ეროვნული გამოცდების ჩატარების დებულების მე-2, მე-11, 24-ე, 27-ე, 301-ე, 302-ე, 306-ე მუხლებზე მითითებით სააპელაციო პალატამ განმარტა, რომ გ. მ-ამ მათემატიკაში მიიღო 11 ქულა (ზღვარი 11.80 ქულა, ვარიანტი 2) და გადასალახი ქულის მისაღწევად დააკლდა 1 ქულა. ამასთან, 31-ე დავალება შეფასდა 0 ქულით (მაქსიმალური ქულა - 2). 2020 წლის 12 აგვისტოს, გ. მ-ამ 31-ე დავალების შეფასებასთან დაკავშირებით, სსიპ შეფასებისა და გამოცდების ეროვნულ ცენტრში წარადგინა საპრეტენზიო განცხადება №37000022214. 2020 წლის 20 აგვისტოს გაიმართა 2020 წლის ერთიანი ეროვნული გამოცდების მათემატიკის ტესტის/ტესტების შეფასებასთან დაკავშირებით წარდგენილი საპრეტენზიო განაცხადების განმხილველი საგნობრივი კომისიის სხდომა. კომისიის გადაწყვეტილებით 2135 დავალების შეფასების სისწორე არ უნდა დაკმაყოფილდეს, ვინაიდან გამსწორებლების მიერ მართებულად, შეფასების სქემის შესაბამისად იყო შეფასებული მათემატიკის შედეგების გასაჩივრების თაობაზე წარმოდგენილი საპრეტენზიო განცხადებაში მითითებული ტესტური დავალებები. ამდენად, გ. მ-ას მათემატიკის საგამოცდო ნაშრომის (ნაშრომის შტრიხკოდი - ...) 31-ე დავალებაში მიღებული შეფასება დარჩა უცვლელი. მოსარჩელე არ ეთანხმება 2020 წლის ერთიანი ეროვნული გამოცდების მათემატიკის გამოცდაზე 31-ე დავალებაში მიღებულ შეფასებას (0 ქულა) და მიაჩნია, რომ აღნიშნული დავალების შეფასების სქემის კრიტერიუმების გათვალისწინებით შესაძლებელი იყო საგამოცდო კომისიის მიერ მისთვის ერთი ქულის დაწერა.

სააპელაციო პალატის განმარტებით, 2020 წლის ერთიანი ეროვნული გამოცდების მათემატიკის გამოცდის 31-ე დავალების ამოხსნა გ. მ-ას მიერ, რაც შეფასდა 0 ქულით, იყო შემდეგი:

{2(x-1)+3≤8| 2x-2+3≤8 | 2x≤8+2-3 | 2x≤7
{5x-4≥13| 5x≥13+4 | 5x≥17| 5x≥17 პასუხი: [7; 17]

დავალების ამოხსნა უნდა მომხდარიყო შემდეგნაირად:
{2(x-1)+3≤8 2x≤7 | x ≤ 7/2
{5x-4≥13 5x≥17 | x ≥ 17/5 პასუხი: [17/5 ≤ x ≤ 7/2]

სააპელაციო პალატის განმარტებით, აბიტურიენტის მიერ შესრულებული ნაშრომის შეფასებას საგამოცდო კომისია ახდენს დადგენილი შეფასების სქემის მიხედვით, რაც მოცემულ შემთხვევაშიც იყო შემუშავებული, კერძოდ, სსიპ შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის დირექტორის 2020 წლის 31 ივლისის №100/20 ბრძანებით დამტკიცდა 2020 წლის ერთიანი ეროვნული გამოცდების შეფასების სქემა ამ ბრძანების დანართების შესაბამისად, მათ შორის, პუნქტი ,,ზ’’ - მათემატიკა (I-II ვარიანტები) დანართი №7. აღნიშნული დანართით დამტკიცებული მათემატიკის შეფასების სქემის შესაბამისად, განსაზღვრულია 31-ე დავალების ამოხსნის ეტაპები და ამ ეტაპების კომბინაციის გადალახვისას დავალების ამოხსნა რა ქულით ფასდება, კერძოდ, ა) იპოვა ერთ-ერთი უტოლობის ამონახსნთა სიმრავლე; ბ) პასუხი (ინტერვალის ან უტოლობის სახით). რაც შეეხება თითოეული ეტაპის შეფასებას, სქემის მიხედვით 1 ქულით ფასდება „ა“ პასუხი, ხოლო 2 ქულით ფასდება „ა“ და „ბ“ პასუხები ერთად. ამდენად, 31-ე ამოცანის შეფასების სქემის თანახმად, 1 ქულა იწერება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ აბიტურიენტმა სწორად ამოხსნა სისტემაში შემავალი რომელიმე ერთი უტოლობა. მოცემულ შემთხვევაში კი, აბიტურიენტმა მიიღო ერთი უტოლობა 2X-ის მიმართ, ხოლო მეორე 5X-ის მიმართ (და არა X-ის მიმართ). ამ ნაწარმოები ცვლადების (2X და 5X) მიმართაც კი არასწორად დაშტრიხა ამონახსნთა სიმრავლეები, შემდეგ კი იპოვა მათი თანაკვეთა. აღნიშნულიდან გამომდინარე, პალატამ გაიზიარა აპელანტის მითითება, რომ გ. მ-ა 1 ქულის მომატებას მოითხოვს შეფასების ზოგადი კრიტერიუმების საფუძველზე და უგულებელყოფს შეფასების სქემას.

4. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 15 დეკემბრის გადაწყვეტილება საკასაციო წესით გაასაჩივრა გ. მ-ამ.

კასატორი მიუთითებს „ერთიანი ეროვნული გამოცდების ჩატარების დებულებისა და სახელმწიფო სასწავლო გრანტის განაწილების წესის დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის 2011 წლის 18 თებერვლის №19/ნ ბრძანებით დამტკიცებული „ერთიანი ეროვნული გამოცდების ჩატარების დებულების“ მე-2 მუხლის „უ“ ქვეპუნქტზე, მე-12 მუხლის მე-3 და მე-4 პუნქტებზე და აღნიშნავს, რომ სსიპ შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის მიერ აბიტურიენტთა ნაშრომების გასწორება უნდა მოხდეს ობიექტური შეფასების პრინციპის დაცვით, რომელსაც უნდა შეესაბამებოდეს შეფასების ზოგადი კრიტერიუმები, ხოლო ამ ორივეს ერთად - შეფასების სქემა. ეს უკანასკნელი წარმოადგენს ადმინისტრაციული ორგანოს დისკრეციული უფლებამოსილების ნულზე რედუცირებას ანუ ადმინისტრაციული ორგანოს თვითბოჭვას, როდესაც თანასწორობის პრინციპი მოითხოვს, რომ ადმინისტრაციულმა ორგანომ მსგავსი გარემოებები სხვადასხვა საქმის განხილვისას მსგავსად შეაფასოს შეფასების სქემის საფუძველზე და მიიღოს სათანადო გადაწყვეტილება. მათემატიკის შეფასების სქემა არის ზუსტი (გამორიცხავს სხვადასხვა ვარიაციას) და არ რჩება სხვანაირი შეფასების განხორციელების არეალი. სსიპ შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრისა და სააპელაციო სასამართლოს მიდგომა ეფუძნება მხოლოდ იმ გარემოებას, რომ გამოცდების ეროვნული ცენტრის მიერ შემუშავებული შეფასების სქემა არის ერთადერთი სწორი შეფასება და მასში ეჭვის შეტანის უფლება არ აქვს არავის, მათ შორის, სასამართლოს და ყველა ნაშრომი უნდა გასწორდეს ამ სქემის შესაბამისად. აღნიშნული მიდგომა მცდარია, ვინაიდან სასამართლოს ფორმალურად აქვს ადმინისტრაციული ორგანოს კონტროლის უფლებამოსილება, რეალურად კი ვერ ახორციელებს მას. სსიპ შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის მიერ დამტკიცებული 2020 წლის ერთიანი ეროვნული გამოცდებისა და სტუდენტთა საგრანტო კონკურსის შეფასების ზოგადი კრიტერიუმების მიხედვით, მათემატიკის გამოცდის „დავალებები 31-დან 34-მდე ფასდება 0, 1 ან 2 ქულით. თითოეული დავალების ამოხსნა დაყოფილია ეტაპებად, რომელთა გადალახვა აუცილებელია დავალების შესასრულებლად. თითოეული ეტაპის გადალახვა გამოსაცდელისგან მოითხოვს შესაბამისი მათემატიკური უნარის ფლობას ან გარკვეული ფაქტის ან დებულების ცოდნას. ეტაპი გადალახულად ითვლება, თუ სწორი მსჯელობის გამოყენებით გამოთვლილია გარკვეული სიდიდე ან დადგენილია დავალების პირობაში მონაწილე სიდიდეებს შორის გარკვეული კავშირი, ამასთან, ნათლადაა აღწერილი ამოხსნის გზა. მათემატიკის საგამოცდო ტესტის 31-ე დავალება თავისი არსით წარმოადგენს უტოლობათა სისტემას. აღნიშნული სახის დავალების ამოსახსნელად მთავარია, სწორად მოხდეს ისეთი მათემატიკური მოქმედებების განხორციელება, როგორიცაა: ფრჩხილების გახსნა, უცნობებისა და რიცხვების დალაგება (უცნობების – მარცხნივ და რიცხვების – მარჯვნივ, ერთი ნაწილიდან მეორე ნაწილში გადატანის დროს ნიშნების შეცვლის წესის გათვალისწინებით), შეკრება და უცნობის შუალედის ჩაწერა. ასეთი სახის უტოლობის ამოსახსნელად 6 სხვადასხვა ურთიერთდაკავშირებული მათემატიკური მოქმედების შესრულებაა საჭირო. მოსარჩელეს შეცდომა არ დაუშვია სისტემის არცერთი უტოლობის ამოხსნისას, მას მხოლოდ მეექვსე – ბოლო ოპერაცია არ აქვს შესრულებული, კერძოდ, არ აქვს განსაზღვრული უცნობები შეკრების შედეგად მიღებული უტოლობებიდან (მას უნდა გაეყო უცნობები X-ის წინ მდგომ კოეფიციენტებზე 2-სა და 5-ზე) და ჩაეწერა X≤7/2 და X≥17/5 (ან X≤3,5 და X≥3,4). გ. მ-ამ უბრალოდ ყურადღება არ მიაქცია X-ის წინ მდგომ კოეფიციენტებს 2-სა და 5-ს (სამუშაო დროის ამოწურვის შიშით, სტრესით და ა.შ.), რაც ვერანაირად ვერ იქნებოდა გამოწვეული საკითხის არ ცოდნით, რადგან ანალოგიური მათემატიკური ოპერაციები მან უკვე შეასრულა აღნიშნული 31-ე დავალების ამოხსნისას. მოსარჩელის მიერ 31-ე დავალებაზე გაცემულ პასუხში იკვეთება საკითხის (უტოლობათა სისტემის ამოხსნის) გააზრებული ცოდნა. შესაბამისად, დავალების ამოხსნა შეფასების კრიტერიუმებთან მისადაგებით უნდა შეფასდეს 1 ქულით (მაქსიმალური 2 ქულიდან), რადგან მოსარჩელემ ზუსტად, ამოხსნის გზის მითითებით შეასრულა ყველა ოპერაცია და მხოლოდ „მექანიკური შეცდომის“ გამო ვერ შეძლო საბოლოოდ უცნობის სწორი შუალედის მითითება. აღნიშნულს ადასტურებს ექსპერტის (მათემატიკის სწავლების მეთოდისტი 40-წლიანი გამოცდილებით, რომელიც თავადაც ახდენდა შეფასების სქემების შემუშავებას სსიპ შეფასებისა და გამოცდების ეროვნულ ცენტრში) დასკვნა. მოცემულ შემთხვევაში შეფასების სქემა ექსპერტის მიერ შეფასდა შემდეგნაირად: „შეფასების სქემის მიხედვით, ამოხსნის ეტაპები არ არის მეთოდურად სწორად შერჩეული. ასეთი სქემის მიხედვით, თითქმის შეუძლებელია ამომხსნელმა მიიღოს 1 ქულა (თუ გამოვრიცხავთ მექანიკურ შეცდომას), ვინაიდან უტოლობის სისტემაში წარმოდგენილი ორივე (წრფივი) უტოლობა ერთიდაიგივე მათემატიკურ ცოდნას მოითხოვს ამომხსნელისგან, თუ მოსწავლე ბოლომდე მიიყვანს (სწორ პასუხს მიიღებს) ერთ უტოლობაში, იგი სწორ პასუხს მიიღებს მეორეშიც.“

კასატორის განმარტებით, დავის საგანს წარმოადგენს, რამდენად შეესაბამება შეფასების სქემა ზოგად კრიტერიუმებსა და ობიექტური შეფასების პრინციპებს, ხოლო მოსარჩელის მიერ წარმოდგენილი ექსპერტების მოსაზრებების გათვალისწინებით, ობიექტური/მეთოდურად სწორი კრიტერიუმების (მათ შორის, ზოგადი კრიტერიუმების) შესაბამისად, გ. მ-ას 31-ე დავალებაში ეკუთვნოდა ერთი ქულა. ამასთან, ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ არ არის წარმოდგენილი საწინააღმდეგო ხასიათის ექსპერტის დასკვნა/შეფასება.

5. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 23 მაისის განჩინებით, საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული გ. მ-ას საკასაციო საჩივარი.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების შესწავლის და საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საკითხის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ გ. მ-ას საკასაციო საჩივარი არ აკმაყოფილებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მოთხოვნებს და არ ექვემდებარება დასაშვებად ცნობას შემდეგ გარემოებათა გამო:
საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილი განსაზღვრავს საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის ამომწურავ საფუძვლებს, კერძოდ, აღნიშნული ნორმის თანახმად, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ საკასაციო საჩივარი დაიშვება, თუ კასატორი დაასაბუთებს, რომ: ა) საქმე მოიცავს სამართლებრივ პრობლემას, რომლის გადაწყვეტაც ხელს შეუწყობს სამართლის განვითარებას და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებას; ბ) საქართველოს უზენაეს სასამართლოს მანამდე მსგავს სამართლებრივ საკითხზე გადაწყვეტილება არ მიუღია; გ) საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მოცემულ საქმეზე სავარაუდოა მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღება; დ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება განსხვავდება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან; ე) სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით, რასაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე; ვ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება ეწინააღმდეგება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ წარმოდგენილი საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული არც ერთი ზემოთ მითითებული საფუძვლით.
საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების საკასაციო სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული პრაქტიკისაგან განსხვავების არსებობის საფუძვლით და ამასთან, არ არსებობს საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღების ვარაუდი. სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილება ასევე არ ეწინააღმდეგება ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს. ამასთან, საქმის განხილვისა და საკასაციო სასამართლოს მიერ საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღების საჭიროება არ არსებობს არც სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბების თვალსაზრისით.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ კასატორი ვერ ასაბუთებს სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმის განხილვას მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით. კასატორი საკასაციო საჩივარში ვერ აქარწყლებს სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს და დასკვნებს.
საკასაციო სასამართლო იზიარებს მოცემულ საქმეზე სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს და ამ გარემოებებთან დაკავშირებით გაკეთებულ სამართლებრივ შეფასებებს და მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლომ არსებითად სწორად გადაწყვიტა მოცემული დავა.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი ნაწილი ავალდებულებს სასამართლოს, დაასაბუთოს თავისი გადაწყვეტილება, რაც არ უნდა იქნეს გაგებული თითოეულ არგუმენტზე დეტალური პასუხის გაცემად (იხ. ჯღარკავა საქართველოს წინააღმდეგ, №7932/03; Van de Hurk v. Netherlands, par.61, Garcia Ruiz v. Spain [GC] par.26; Jahnke and Lenoble v France (dec.); Perez v France [GC], par. 81).
საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, თუ ამ კოდექსით სხვა რამ არ არის დადგენილი, ადმინისტრაციულ სამართალწარმოებაში გამოიყენება საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის დებულებანი. სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 404-ე მუხლის პირველი ნაწილის პირველი წინადადების თანახმად, საკასაციო სასამართლო გადაწყვეტილებას ამოწმებს საკასაციო საჩივრის ფარგლებში.
საქმეზე დადგენილია შემდეგი ფაქტობრივი გარემოებები: ა) გ. მ-ამ მონაწილეობა მიიღო 2020 წლის ერთიან ეროვნულ გამოცდებში, მათემატიკაში მიიღო 11 ქულა (ზღვარი 11.80 ქულა, ვარიანტი 2) და გადასალახი ქულის მისაღწევად დააკლდა 1 ქულა. ამასთან, 31-ე დავალება შეფასდა 0 ქულით (მაქსიმალური ქულა - 2) (ტ.1 ს.ფ 72-74); ბ) სსიპ შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის დირექტორის 2020 წლის 31 ივლისის №100/20 ბრძანებით დამტკიცდა 2020 წლის ერთიანი ეროვნული გამოცდების შეფასების სქემა ამ ბრძანების დანართების შესაბამისად, მათ შორის, პუნქტი ,,ზ’’ - მათემატიკა (I-II ვარიანტები) დანართი №7. შეფასების სქემის შესაბამისად, განსაზღვრულია 31-ე დავალების ამოხსნის ეტაპები და ამ ეტაპების კომბინაციის გადალახვისას დავალების ამოხსნა რა ქულით ფასდება, კერძოდ, ა) იპოვა ერთ-ერთი უტოლობის ამონახსნთა სიმრავლე; ბ) პასუხი (ინტერვალის ან უტოლობის სახით). რაც შეეხება თითოეული ეტაპის შეფასებას, სქემის მიხედვით 1 ქულით ფასდება „ა“ პუნქტით გათვალისწინებული ეტაპის ამოხსნა, ხოლო 2 ქულით ფასდება „ა“ და „ბ“ ეტაპები ერთად. ამდენად, 31-ე ამოცანის შეფასების სქემის თანახმად, 1 ქულა იწერება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ აბიტურიენტმა სწორად ამოხსნა სისტემაში შემავალი რომელიმე ერთი უტოლობა (ტ.1 ს.ფ 76-107); გ) 2020 წლის 12 აგვისტოს, გ. მ-ამ 31-ე დავალების შეფასებასთან დაკავშირებით, სსიპ შეფასებისა და გამოცდების ეროვნულ ცენტრში წარადგინა საპრეტენზიო განცხადება №37000022214. 2020 წლის 20 აგვისტოს გაიმართა 2020 წლის ერთიანი ეროვნული გამოცდების მათემატიკის ტესტის/ტესტების შეფასებასთან დაკავშირებით წარდგენილი საპრეტენზიო განაცხადების განმხილველი საგნობრივი კომისიის სხდომა. კომისიამ იმსჯელა წარდგენილ საპრეტენზიო განცხადებაზე და დაადგინა, რომ: ა) 2135 დავალების შეფასების სისწორე არ უნდა დაკმაყოფილდეს, ვინაიდან გამსწორებლების მიერ მართებულად, შეფასების სქემის შესაბამისად იყო შეფასებული მათემატიკის შედეგების გასაჩივრების თაობაზე წარმოდგენილი საპრეტენზიო განცხადებაში მითითებული ტესტური დავალებები. ამდენად, გ. მ-ას მათემატიკის საგამოცდო ნაშრომის (ნაშრომის შტრიხკოდი - ...) 31-ე დავალებაში მიღებული შეფასება დარჩა უცვლელი (ტ.1 ს.ფ. 16, 18-22, 23-26).
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს „ერთიანი ეროვნული გამოცდების ჩატარების დებულებისა და სახელმწიფო სასწავლო გრანტის განაწილების წესის დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის 2011 წლის 18 თებერვლის №19/ნ ბრძანებაზე, რომლითაც დამტკიცებულია ერთიანი ეროვნული გამოცდების ჩატარების დებულება. აღნიშნული დებულების 1-ლი მუხლის თანახმად, ეს დებულება არეგულირებს ერთიანი ეროვნული გამოცდების ჩატარების წესსა და პირობებს. ამავე დებულების მე-2 მუხლის „უ“ ქვეპუნქტის მიხედვით, შეფასების ზოგადი კრიტერიუმი არის საგამოცდო საგნების მიხედვით, ერთიანი ეროვნული საგამოცდო პროგრამის შესაბამისად, ცენტრის მიერ აბიტურიენტებისთვის და ტესტისთვის დადგენილი ზოგადი მოთხოვნები, რომლის საფუძველზეც იქმნება შეფასების სქემა. ამავე მუხლის „ფ“ ქვეპუნქტის თანახმად, შეფასების სქემა არის ამ დებულებით დადგენილი წესით, საგამოცდო საგნების მიხედვით, ცენტრის მიერ, ერთიანი ეროვნული საგამოცდო პროგრამისა და შეფასების ზოგადი კრიტერიუმების შესაბამისად შედგენილი დოკუმენტი, რომლის მიხედვითაც ხორციელდება პასუხების ფურცლების გასწორება.
ზემოაღნიშნული დებულების მე-12 მუხლის 1-ლი პუნქტის მიხედვით, ერთიანი ეროვნული გამოცდებისთვის თითოეული საგნის შესაბამისად ტესტებს, შეფასების ზოგად კრიტერიუმებსა და შეფასების სქემებს შეიმუშავებს ცენტრი. ამავე მუხლის მე-4 პუნქტის თანახმად, ერთიანი ეროვნული გამოცდების შემდეგ თითოეული საგნის შესაბამისად ცენტრში იქმნება პირველადი შეფასების სქემები. შეფასების სქემები საბოლოოდ ფორმირდება და ცენტრის დირექტორის ინდივიდუალური ადმინისტრაცულ-სამართლებრივი აქტით მტკიცდება აბიტურიენტთა პასუხების ფურცლების პირველადი გასწორების შემდგომ.
მითითებული დებულების 301 მუხლის 11 პუნქტის თანახმად, ერთიანი ეროვნული გამოცდების ტესტის/ტესტების შეფასებასთან დაკავშირებით წარდგენილი საპრეტენზიო განაცხადები განიხილება შესაბამისი საგნობრივი კომისიის მიერ.
ზემოაღნიშნული ნორმების საფუძველზე საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ გამსწორებლების მიერ პასუხების ფურცელი სწორდება შეფასების სქემის საფუძველზე, რომელიც თავის მხრივ შედგენილია ერთიანი ეროვნული საგამოცდო პროგრამისა და შეფასების ზოგადი კრიტერიუმების შესაბამისად. აბიტურიენტის მიერ საპრეტენზიო განაცხადის წარდგენის შემთხვევაში კი აღნიშნული განიხილება საგნობრივი კომისიის მიერ.
სსიპ შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის დირექტორის ბრძანებით დამტკიცებული 2020 წლის ერთიან ეროვნულ გამოცდებზე მათემატიკის საგანში დადგენილი შეფასების ზოგადი კრიტერიუმების მიხედვით, მათემატიკის საგამოცდო ტესტის დავალებები 31-დან 34-მდე ფასდება 0,1 ან 2 ქულით, ამასთან, უკანასკნელ 10 დავალებაში (31-40 დავალებები) დადებითი შეფასების მისაღებად მოითხოვება ამოხსნის გზის ჩაწერა. ოცდამეთერთმეტიდან მეორმოცის ჩათვლით თითოეული დავალების ამოხსნა დაყოფილია ეტაპებად, რომელთა გადალახვა გამოსაცდელისაგან მოითხოვს შესაბამისი მათემატიკური უნარის ფლობას ან გარკვეული ფაქტის, ან დებულების ცოდნას. ეტაპი გადალახულად ითვლება, თუ შესრულებულია ამ ეტაპის შესაბამისი ინდიკატორი (ეს ინდიკატორები მოცემულია შეფასების სქემაში, რომელიც ურიგდებათ გამსწორებლებს) სწორი მსჯელობის გამოყენებით გამოთვლილია გარკვეული სიდიდე ან დადგენილია დავალების პირობაში მონაწილე სიდიდეებს შორის გარკვეული კავშირი, ამასთან, ნათლადაა აღწერილი ამოხსნის გზა. ინდიკატორში მითითებული სიდიდე შეიძლება წარმოდგენილი იყოს გაუმარტივებელი ფორმით. იმ შემთხვევაში, თუ ამოხსნაში მითითებულია ინდიკატორში აღწერილი სიდიდე, მაგრამ არ არის მოყვანილი მისი მიღების გზა, ეტაპი შესრულებულად არ ჩაითვლება. თითოეული დავალების შეფასების სქემაში მიეთითება, თუ რომელი ეტაპის ან ეტაპების კომბინაციის გადალახვისას შეფასდება დავალების ამოხსნა ამა თუ იმ ქულით.
მოცემულ შემთხვევაში დადგენილია, რომ სსიპ შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის დირექტორის 2020 წლის 31 ივლისის №100/20 ბრძანებით დამტკიცდა 2020 წლის ერთიანი ეროვნული გამოცდების, მათ შორის, მათემატიკის შეფასების სქემა. აღნიშნული შეფასების სქემიდან დგინდება, რომ 31-ე ამოცანაში აბიტურიენტი მაქსიმალური 2 ქულიდან 1 ქულას მიიღებდა თუ იპოვიდა ერთ-ერთი უტოლობის ამონახსნთა სიმრავლეს, 2 ქულას კი მოიპოვებდა თუ მიიღებდა პასუხს ინტერვალის ან უტოლობის სახით. მოცემულ შემთხვევაში გ. მ-ას არ უპოვია არცერთი უტოლობის ამონახსნთა სიმრავლე, შესაბამისად, მისთვის თუნდაც 1 ქულის მინიჭება ეწინააღმდეგება შეფასების სქემას და მოკლებულია საფუძველს.
საკასაციო სასამართლო იზიარებს სააპელაციო პალატის მოსაზრებას, რომ დეტალურად არის განსაზღვრული, რა პრინციპით უნდა შემოწმდეს თითოეული ნაშრომი/დავალება, მოსარჩელის პოზიცია კი მხოლოდ სუბიექტურ შეფასებებს ემყარება, რის გამოც არ არსებობს გასაჩივრებული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობისა და მოპასუხისათვის ახალი აქტის გამოცემის დავალების საფუძველი.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ ვინაიდან, გ. მ-ას საკასაციო საჩივარზე 27.04.2022წ. №1651054765 საგადასახადო დავალებით გადახდილია სახელმწიფო ბაჟი - 300 ლარის ოდენობით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად, მას უნდა დაუბრუნდეს საკასაციო საჩივარზე გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 70 პროცენტი - 210 ლარი შემდეგი ანგარიშიდან: ქ. თბილისი, სახელმწიფო ხაზინა, ბანკის კოდი TRESGE22, მიმღების ანგარიშის №200122900, სახაზინო კოდი №300773150.


ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მეორე ნაწილით, 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლის მე-4 ნაწილით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. გ. მ-ას საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნეს დაუშვებლად;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 15 დეკემბრის გადაწყვეტილება;
3. გ. მ-ას (პ/ნ ...) დაუბრუნდეს საკასაციო საჩივარზე 27.04.2022წ. №1651054765 საგადასახადო დავალებით გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 300 ლარის 70 პროცენტი - 210 ლარი, შემდეგი ანგარიშიდან: ქ. თბილისი, სახელმწიფო ხაზინა, ბანკის კოდი TRESGE22, მიმღების ანგარიშის №200122900, სახაზინო კოდი №300773150;
4. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.


თავმჯდომარე: გ. მაკარიძე


მოსამართლეები: ქ. ცინცაძე


ბ. სტურუა