ბს-66(კ-19) 26 იანვარი, 2023წ.
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატამ
შემდეგი შემადგენლობით:

ნუგზარ სხირტლაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: ქეთევან ცინცაძე, ბიძინა სტურუა


საქმის განხილვის ფორმა - ზეპირი მოსმენის გარეშე

კასატორები - ი. შ-ა, ივ. შ-ა

მოწინააღმდეგე მხარეები - სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო, სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნული სააგენტო

მესამე პირი - ს. ჩ-ი

გასაჩივრებული განჩინება - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 07.11.2018წ. განჩინება

დავის საგანი - უძრავ ნივთზე სახელმწიფოს საკუთრების უფლების რეგისტრაციის კანონიერება


ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

ლ. შ-ამ 26.10.2015წ. სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას მოპასუხეების სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს და სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნული სააგენტოს მიმართ. მოსარჩელემ მოითხოვა სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნული სააგენტოს 19.09.2012წ. №5/74 და 04.10.2012წ. №... წერილების და სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს 03.10.2012წ. №... და 09.10.2012წ. №... გადაწყვეტილებების ბათილად ცნობა.
მოსარჩელემ აღნიშნა, რომ 27.03.2001წ. ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე ლ. ა-ეისაგან შეიძინა ქ. თბილისში, სოფ. ...ში, ...თან მდებარე 500 კვ.მ. მიწის ნაკვეთი, რაც დარეგისტრირდა საჯარო რეესტრში, გაიცა საკუთრების სარეგისტრაციო მოწმობა და საკადასტრო რუკა. სადავო მიწის ნაკვეთს წლების განმავლობაში იყენებდა ბიზნეს საქმიანობისათვის. კომერციული ობიექტის აშენების მიზნით 2005წ. მისი დაკვეთით შპს „გ...მა“ მოამზადა მიწის ნაკვეთის გეგმა. გარკვეული მიზეზების გამო შენობის აშენება ვერ შეძლო. 10.09.2015წ. განცხადებით მიმართა საჯარო რეესტრს და მოითხოვა სოფ. ...ში, ...თან მდებარე უძრავ ნივთზე რეგისტრირებულ უფლებაში ცვლილების რეგისტრაცია. საჯარო რეესტრის 14.09.2015წ. გადაწყვეტილებით სარეგისტრაციო წარმოებაზე ეთქვა უარი სარეგისტრაციოდ წარდგენილ უფლების საგანზე რეგისტრირებული სხვა უფლების გამო. საჯარო რეესტრიდან გამოთხოვილი ინფორმაციით ცნობილი გახდა, რომ სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნულმა სააგენტომ 11.09.2012წ. წერილით მიმართა საჯარო რეესტრს და მოითხოვა სოფ. ...ში მდებარე უძრავ ნივთზე სახელმწიფოს საკუთრების უფლების რეგისტრაცია. საჯარო რეესტრის 03.10.2012წ. გადაწყვეტილებით სადავო მიწის ნაკვეთი დარეგისტრირდა სახელმწიფოს საკუთრებად. მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ საჯარო რეესტრის ქმედებით დაირღვა მოსარჩელის საკუთრების უფლება. მოცემულ შემთხვევაში მოსარჩელის კუთვნილი მიწის ნაკვეთი დაუზუსტებელი მონაცემებით იყო დარეგისტრირებული საჯარო რეესტრში. სადავო უძრავი ნივთის მოსარჩელის საკუთრებაში არსებობაზე მიუთითებს 27.10.2005წ. საკადასტრო რუკა, 27.03.2001წ. ნასყიდობის ხელშეკრულება, სააღრიცხვო ბარათები, 05.07.1999წ. ნასყიდობის ხელშეკრულება, შპს „გ...ის“ მიერ შედგენილი საკადასტრო გეგმა, მიწის საკუთრების სარეგისტრაციო მოწმობა და სხვ.. სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნული სააგენტო ვალდებული იყო საჯარო რეესტრში წერილების წარდგენამდე გამოეკვლია სადავო უძრავი ნივთის კერძო პირის საკუთრებაში არსებობის ფაქტი, საჯარო რეესტრს უნდა გამოეკვლია მიწის ნაკვეთზე სხვა პირის უფლების რეგისტრაცია, დაედგინა ხარვეზი და გადაფარვის გამო მოეთხოვა კორექტირებული აზომვითი ნახაზი.
დავის საქალაქო სასამართლოში განხილვისას, სასკ-ის 16.2 მუხლის საფუძველზე, საქმეში მესამე პირად ჩაება ს. ჩ-ი.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 03.08.2017წ. გადაწყვეტილებით ლ. შ-ას სარჩელი არ დაკმაყოფილდა. საქალაქო სასამართლომ აღნიშნა, რომ სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნული სააგენტო არის სახელმწიფოს სახელზე უფლებრივად თავისუფალი მიწის ნაკვეთის, რომელიც არ იმყოფება კერძო ან თვითმმართველი ერთეულის საკუთრებაში, დარეგისტრირებაზე უფლებამოსილი ორგანო. რეგისტრაციის განხორციელების მოთხოვნის მოტივით სარეგისტრაციო სამსახურს უნდა მიმართოს დაინტერესებულმა პირმა (მესაკუთრემ) და წარადგინოს სარეგისტრაციო დოკუმენტაცია. განსახილველ შემთხვევაში სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნულმა სააგენტომ მიმართა სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოს და მოითხოვა ქ. თბილისში, სოფ. ...ში მდებარე სასოფლო-სამეურნეო 600 კვ.მ. მიწის ნაკვეთის რეგისტრაცია სახელმწიფოს სახელზე, ხოლო წარდგენილი საკადასტრო აზომვითი ნახაზით მიწის ნაკვეთის ფართი შეადგენდა 500 კვ.მ.-ს, შესაბამისად, საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის 13.09.2012წ. №... გადაწყვეტილებით შეჩერდა სარეგისტრაციო წარმოება და განმცხადებელს დაევალა ურთიერთშესაბამისი დოკუმენტაციის წარდგენა. სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნულმა სააგენტომ 19.09.2012წ. №5/74 წერილით მოითხოვა სოფ. ...ში მდებარე სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების 500 კვ.მ. მიწის ნაკვეთის სახელმწიფოს სახელზე რეგისტრაცია და შესაბამისი ამონაწერის გაცემა. სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის 03.10.2012წ. №... გადაწყვეტილებით დაკმაყოფილდა განმცხადებლის მოთხოვნა სოფ. ...ში მდებარე სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთზე სახელმწიფოს საკუთრების უფლების რეგისტრაციის თაობაზე და 500 კვ.მ. მიწის ნაკვეთი საკუთრების უფლებით აღირიცხა სახელმწიფოს სახელზე. სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნულმა სააგენტომ 04.10.2012წ. №... წერილით მიმართა სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურს და მოითხოვა რეგისტრირებულ უძრავ ქონებაში შესაბამისი ცვლილების განხორციელება, კერძოდ, ქ. თბილისში, სოფ. ...ში არსებული 500 კვ.მ. მიწის ნაკვეთის სახელმწიფოს სახელზე არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთად რეგისტრაცია. სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის 09.10.2012წ. №... გადაწყვეტილებით განმცხადებლის აღნიშნული მოთხოვნა დაკმაყოფილდა.
საქალაქო სასამართლომ აღნიშნა, რომ საჯარო რეესტრის ეროვნულმა სააგენტომ რეგისტრაციაზე უარის თქმის, სარეგისტრაციო წარმოების შეჩერების ან შეწყვეტის საფუძვლების არ არსებობის გამო მიიღო ქ. თბილისში, სოფელ ...ში, ნაკვეთი ...-ში (საკადასტრო კოდით ...) მდებარე უძრავი ქონების რეგისტრაციასა და უკვე რეგისტრირებულ უფლებაში ცვლილების რეგისტრაციის შესახებ 03.10.2012წ. და 09.10.2012წ. გადაწყვეტილებები. ამ გადაწყვეტილებების შესაბამისად, უძრავი ქონების მესაკუთრეს წარმოადგენდა სახელმწიფო. ლ. შ-ას საკუთრებაში არსებული ქ. თბილისში, სოფ. ...ში, ...თან მდებარე არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების 500 კვ.მ. მიწის ნაკვეთი დარეგისტრირებულია დაუზუსტებელი საკადასტრო მონაცემებით. აღნიშნული გულისხმობს, რომ საჯარო რეესტრში უძრავი ნივთის საკადასტრო მონაცემები (მიწის ნაკვეთის საზღვრები და ადგილმდებარეობა სახელმწიფო კოორდინატთა სისტემის მიხედვით, ფართობი, კონფიგურაცია და სხვ.) რეგისტრირებული არ არის, შესაბამისად, არსებული მასალების გათვალისწინებით, ამ მიწის ნაკვეთის ადგილმდებარეობა დაუდგენელია. საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს 10.03.2017წ. №77867 წერილით დგინდება, რომ ... საკადასტრო კოდით რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთის სარეგისტრაციო დოკუმენტაციაში დაცული საკადასტრო რუკის (№...) სახელმწიფო გეოდეზიურ კოორდინატთა სისტემაში გადატანა და ზუსტი ადგილმდებარეობის განსაზღვრა ვერ განხორციელდება, რადგან აღნიშნულ დოკუმენტს არ გააჩნია ზუსტი ადგილმდებარეობის განმსაზღვრელი საკადასტრო მონაცემები. საქმეში არ არის წარმოდგენილი კონკრეტული დოკუმენტი, რომლითაც დადასტურდება სადავო მიწის ნაკვეთების იდენტურობა. მოსარჩელის მიერ მითითებული გარემოებები, კერძოდ, მესამე პირთა ზეპირსიტყვიერი განმარტებები, მიწის გადასახადის გადახდის დამადასტურებელი ქვითრები და საკადასტრო გეგმები, რომელიც რიგ შემთხვევაში მოსაზღვრე მიწის ნაკვეთების ან/და მათი მესაკუთრეების აღნიშვნით დამკვეთის მითითებით არის შესრულებული, არ ადასტურებს ... საკადასტრო ერთეულისა და ლ. შ-ას საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთის იდენტურობას. ამდენად, მიუხედავად იმისა, რომ სადავო არ არის მოსარჩელის საკუთრებაში მიწის ნაკვეთის არსებობის ფაქტი, მისი ზუსტი კოორდინატებისა და ადგილმდებარეობის განსაზღვრის გარეშე არ დგინდება ის გარემოება, რომ მიწის ნაკვეთი, რომელიც სახელმწიფოს სახელზე აღირიცხა, წარმოადგენდა ლ. შ-ას საკუთრების ობიექტს. სახელმწიფოს საკუთრებად ქონების რეგისტრაციამდე სადავო ქონება არავის საკუთრებას არ წარმოადგენდა და ეს იყო დაურეგისტრირებელი სახელმწიფო ქონება, შესაბამისად, სახელმწიფო უფლებამოსილი იყო სადავო ფართი აღერიცხა თავის სახელზე საკუთრების უფლებით. სახელმწიფოს საკუთრების უფლების აღრიცხვა განხორციელდა კანონით დადგენილი წესის გათვალისწინებით, ამდენად, საქალაქო სასამართლომ მიიჩნია, რომ არ არსებობს გასაჩივრებული გადაწყვეტილებების ბათილად ცნობის საფუძვლები.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 03.08.2017წ. გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გასაჩივრდა ლ. შ-ას მიერ.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 07.11.2018წ. განჩინებით ლ. შ-ას სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა და უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 03.08.2017წ. გადაწყვეტილება. სააპელაციო პალატამ მიუთითა, რომ სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნულმა სააგენტომ 19.09.2012წ. №5/74 წერილით მოითხოვა სოფ. ...ში მდებარე სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების 500 კვ.მ. მიწის ნაკვეთის სახელმწიფოს სახელზე რეგისტრაცია და შესაბამისი ამონაწერის გაცემა. სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის 03.10.2012წ. №... გადაწყვეტილებით დაკმაყოფილდა განმცხადებლის მოთხოვნა, სოფ. ...ში მდებარე სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთზე სახელმწიფოს საკუთრების უფლების რეგისტრაციის თაობაზე. სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნულმა სააგენტომ 04.10.2012წ. №... წერილით მოითხოვა ... საკადასტრო კოდით რეგისტრირებულ უძრავ ქონებაში შესაბამისი ცვლილების განხორციელება. სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის 09.10.2012წ. №... გადაწყვეტილებით დაკმაყოფილდა განმცხადებლის მოთხოვნა სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნულ სააგენტოს 04.10.2012წ. №... წერილის საფუძველზე უძრავ ნივთზე რეგისტრირებულ უფლებაში ცვლილების რეგისტრაციის თაობაზე. აღნიშნულთან დაკავშირებით 09.10.2012წ. გაიცა შესაბამისი ამონაწერი, რომლითაც დგინდება, რომ ქ. თბილისში, სოფელ ...ში მდებარე არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების 500 კვ.მ. მიწის ნაკვეთი (საკადასტრო კოდი ...) საკუთრების უფლებით აღრიცხულია სახელმწიფოს სახელზე. სააპელაციო პალატამ აღნიშნა, რომ სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნული სააგენტო უფლებამოსილია სახელმწიფოს სახელზე მოითხოვოს იმ თავისუფალი მიწის ნაკვეთის დარეგისტრირება, რომელიც არ არის კერძო ან თვითმმართველი ერთეულის საკუთრებაში. საჯარო რეესტრის ეროვნულმა სააგენტომ უძრავ ქონებაზე უფლების რეგისტრაციაზე და უკვე რეგისტრირებულ უფლებაზე ცვლილების რეგისტრაციაზე უარის თქმის, სარეგისტრაციო წარმოების შეჩერების ან შეწყვეტის საფუძვლების არ არსებობის გამო 03.10.2012წ. და 09.10.2012წ. მიიღო რეგისტრაციის შესახებ გადაწყვეტილებები. ამ გადაწყვეტილებების შესაბამისად, უძრავი ქონების მესაკუთრეს წარმოადგენდა სახელმწიფო. სადავო არ არის მოსარჩელის საკუთრებაში მიწის ნაკვეთის არსებობის ფაქტი, თუმცა საქმეში არ არის წარმოდგენილი კონკრეტული მტკიცებულება, რომლითაც დადასტურდება სადავო მიწის ნაკვეთების იდენტურობა. სააპელაციო პალატამ აღნიშნა, რომ ... საკადასტრო კოდის მქონე მიწის ნაკვეთზე საქმეში დაცულ, როგორც შპს „კ...ს“ სახელზე გაცემულ საჯარო რეესტრის ამონაწერის და საკადასტრო რუკის (ტ. 1, ს.ფ. 278-281), ასევე ლ. შ-ას სახელზე გაცემული მიწის (უძრავი ქონების) საკუთრების სარეგისტრაციო მოწმობის, საკადასტრო რუკის და საკადასტრო გეგმის (ტ. 1, ს.ფ. 34-36) მიხედვით, ... საკადასტრო კოდის მიწის ნაკვეთის მოსაზღვრე მიწებია: გზა, ...ი, გ. მ-ი და .... სააპელაციო საჩივრის განხილვისას მოპასუხის სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს მიერ სააპელაციო სასამართლოს დავალებით წარდგენილი იქნა სადავო მიწის ნაკვეთების ადგილმდებარეობის ამსახველი სიტუაციური ნახაზი, საქმეში დაცულია ასევე თავად მოსარჩელის/აპელანტის მიერ წარმოდგენილი სარეგისტრაციო წარმოების შეჩერების ფაქტობრივი საფუძვლების ამსახველი ნახაზი (ტ. 1, ს.ფ. 31-33). აღნიშნული მტკიცებულებების შედარებისა და გამოკვლევის შედეგად ირკვევა, რომ შპს „კ...სა“ და ლ. შ-ას სახელზე გაცემულ მიწის საკადასტრო რუკასა და საკადასტრო გეგმაზე დატანილი მოსაზღვრე მიწები და ქ. თბილისში, სოფ. ...ში მდებარე მიწის ნაკვეთის (საკადასტრო კოდით ...) მოსაზღვრე სუბიექტები არაიდენტურია, კერძოდ, სახელმწიფოს სახელზე რეგისტრირებული სადავო ნაკვეთის (საკადასტრო კოდი ...) მოსაზღვრეა ...ი და ... და ... საკადასტრო კოდის მიწის ნაკვეთები. ... საკადასტრო კოდის მქონე მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეა ს. მ-ი, თანამესაკუთრეები - მ. ს-ი და მ. მ-ი, ნაცვლად შპს „კ...სა“ და ლ. შ-ას სახელზე გაცემულ მიწის საკადასტრო რუკაზე დატანილი გ. მ-ისა. რაც შეეხება შპს „კ...სა“ და ლ. შ-ას სახელზე გაცემულ მიწის საკადასტრო რუკაზე მოსაზღვრედ მითითებულ გზას, იგი საკადასტრო კოდის მქონე ... მიწის ნაკვეთის მოსაზღვრედ არ მდებარეობს და მის ნაცვლად მითითებულია საკადასტრო კოდის მქონე ... მიწის ნაკვეთი. ამგვარად, საქმეში წარმოდგენილი მტკიცებულებების გამოკვლევით არ დასტურდება ... საკადასტრო ერთეულისა და ლ. შ-ას საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთის იდენტურობა, შესაბამისად, მიუხედავად იმისა, რომ სადავო არ არის მოსარჩელის საკუთრებაში მიწის ნაკვეთის არსებობის ფაქტი, მისი ზუსტი კოორდინატებისა და ადგილმდებარეობის განსაზღვრის გარეშე, არ დგინდება ის გარემოება, რომ მიწის ნაკვეთი, რომელიც სახელმწიფომ აღრიცხა თავის სახელზე, წარმოადგენდა ლ. შ-ას საკუთრების ობიექტს. სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ გასაჩივრებულ ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტებში ასახული კონკრეტული ურთიერთობის მოწესრიგება შეესაბამება მათი გამოცემის სამართლებრივ საფუძვლებს და წინააღმდეგობაში არ მოდის სზაკ-ის მოთხოვნებთან.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 07.11.2018წ. განჩინება საკასაციო წესით გასაჩივრდა ლ. შ-ას მიერ.
კასატორმა აღნიშნა, რომ შპს „კ...მ“ მიწის ნაკვეთის რეგისტრაციისას საჯარო რეესტრში წარადგინა აზომვითი ნახაზი. შემდეგში ამ მიწის ნაკვეთზე ნასყიდობის რეგისტრაცია საჯარო რეესტრმა განახორციელა აზომვითი ნახაზის გარეშე. სააპელაციო სასამართლომ არ გაითვალისწინა რ. მ-იისა და ს. მ-ის ნოტარიულად დამოწმებული ახსნა-განმარტებები, სადაც მითითებულია, რომ მათი მიწის ნაკვეთის მოსაზღვრე იყო ლ. შ-ა. სათანადო შეფასება არ მიეცა 25.05.1999წ. ნასყიდობის ხელშეკრულებას, რომლითაც რ. მ-იმა თ. ჯ-ეს მიყიდა მიწის ნაკვეთი და იმ დროისათვის ამ ნაკვეთის სამივე მხარეს იყო გზა და მხოლოდ ჩრდილოეთით ესაზღვრებოდა კ-ის მიწის ნაკვეთი. შპს „გ...ის“ მიერ შედგენილი მიწის ნაკვეთის გეგმით ლ. შ-ას მიწის ნაკვეთის მოსაზღვრე მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეა თ. ჯ-ე, რომელმაც მ-ისაგან შეიძინა მიწის ნაკვეთი. შპს „კ...ს“ და კასატორის სახელზე რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთის საკადასტრო რუკებზე გ. მ-ის სახელი მითითებულია შეცდომით, კერძოდ, ს. მ-ის ნაცვლად მითითებულია ამ უკანასკნელის მეორე სახელი - გ.. სააპელაციო სასამართლომ უგულებელყო მსგავს საქმეებზე უზენაესი სასამართლოს მიერ დადგენილი პრაქტიკა. სარეგისტრაციო სამსახური მიწის ნაკვეთის სახელმწიფოს სახელზე რეგისტრაციამდე ვალდებული იყო დაედგინა ამ მიწის სხვა პირზე რეგისტრაციის არსებობა. აღნიშნულის გადამოწმების გარეშე რეგისტრაციის განხორციელებით მოსარჩელეს ფაქტიურად წაერთვა საკუთრების უფლება სადავო მიწის ნაკვეთზე, მით უფრო, რომ სარეგისტრაციო სამსახური ვერ უთითებს საჯარო რეესტრში მის სახელზე რეგისტრირებული ნაკვეთის რაიმე სხვა ადგილმდებარეობას. სააპელაციო სასამართლომ შეფასების გარეშე დატოვა ყიდვა-გაყიდვის ხელშეკრულება, წინა მესაკუთრეების სახელზე არსებული საკუთრების დამადასტურებელი საბუთები, სააღრიცხვო ბარათი, საჯარო რეესტრის ამონაწერი და სხვა მტკიცებულებები, რომლებითაც უტყუარად დასტურდება მისი მიწის ნაკვეთისა და სადავო მიწის ნაკვეთის იდენტურობა.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 23.09.2019წ. განჩინებით ადმინისტრაციულ საქმეზე №ბს-66(კ-19) კასატორის (მოსარჩელის) გარდაცვალების გამო, ლ. შ-ას უფლებამონაცვლის დადგენამდე შეჩერდა საქმის წარმოება.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 18.10.2021წ. განჩინებით თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 07.11.2018წ. განჩინების გაუქმების თაობაზე ლ. შ-ას მიერ წარმოდგენილ საკასაციო საჩივარზე განახლდა საქმის წარმოება და კასატორის - ლ. შ-ას უფლებამონაცვლეებად საქმეში ჩაერთო ი. შ-ა და ივ. შ-ა.
ს. ჩ-იმა საკასაციო სასამართლოში წარმოადგინა საკასაციო შესაგებელი და აღნიშნა, რომ საქმეში არსებული მტკიცებულებებით არ დასტურდება კასატორის საკუთრების უფლების რეგისტრაცია კონკრეტულ უძრავ ნივთზე. თვითმმართველი ერთეულის საკუთრების უფლების რეგისტრაციისას სადავო უძრავ ქონებაზე ფიზიკური პირის საკუთრების უფლება რეგისტრირებული არ ყოფილა, ამრიგად, თვითმმართველი ერთეულის საკუთრების რეგისტრაციას კასატორის საკუთრების უფლების გაუქმება არ მოჰყოლია. მესამე პირმა მიუთითა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 23.07.2013წ. განჩინებაზე (საქმე Nბს-52-47(კ-13)) და აღნიშნა, რომ საჯარო რეესტრის საქმიანობაზე სრულად ვრცელდება სზაკ-ის უმნიშვნელოვანესი პრინციპები, მათ შორის კანონიერებისა და კანონიერი ნდობის პრინციპები. მესამე პირი კეთილსინდისიერი შემძენია, მას კანონიერი ნდობა გააჩნდა საჯარო რეესტრის ჩანაწერის მიმართ. გასაჩივრებული გადაწყვეტილებების შედეგად მიწის ნაკვეთის სახელმწიფოს სახელზე აღრიცხვის შემდეგ, ეს უძრავი ქონება გასხვისდა მესამე პირზე, რომელმაც შესაბამისი სანებართვო დოკუმენტაციის საფუძველზე განახორციელა მშენებლობა. საქმეში არ არის წარმოდგენილი კასატორის მიერ მოთხოვნლი მიწის ნაკვეთისა და მესამე პირის საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთის იდენტურობის დამადასტურებელი მტკიცებულებები. საქართველოს მიწის მართვის სახელმწიფო დეპარტამენტის სარეგისტრაციო მოწმობაზე დართული საკადასტრო გეგმაზე ასახული მოსაზღვრეები არ შეესაბამება მესამე პირის საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთის მოსაზღვრეებს, კერძოდ, ს. ჩ-ის ნაკვეთს გზა არ ესაზღვრება იმ მხარეს, სადაც ლ. შ-ას ნაკვეთს გზა უნდა ესაზღვრებოდეს, ასევე ნაკვეთის ერთ-ერთ მოსაზღვრე მხარეს გ. მ-ის საკუთრების უფლება არ ყოფილა რეგისტრირებული. კასატორი უძრავ ნივთზე საკუთრების უფლებას ადასტურებს 23.03.2001წ. ნასყიდობის ხელშეკრულებით, თუმცა უძრავი ნივთი საჯარო რეესტრში არ დარეგისტრირებულა.



ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:


საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების, გასაჩივრებული განჩინებისა და საკასაციო საჩივრის საფუძვლების კანონიერების შესწავლის შედეგად თვლის, რომ საკასაციო საჩივარი ნაწილობრივ უნდა დაკმაყოფილდეს შემდეგ გარემოებათა გამო:
სსკ-ის 377.1 მუხლის თანახმად, სააპელაციო ინსტანციაში მართლმსაჯულება ხორციელდება გასაჩივრებული გადაწყვეტილების ფაქტობრივი და სამართლებრივი თვალსაზრისით სააპელაციო საჩივრის ფარგლებში შემოწმების გზით, რაც გულისხმობს სააპელაციო საჩივრის მოტივების საფუძვლიანობის შეფასებასაც. აღნიშნულის მიუხედავად, სააპელაციო პალატის მიერ სრულად უგულებელყოფილია მოსარჩელის სახელზე განხორციელებული ძალაში მყოფი საკუთრების უფლების რეგისტრაციის ფაქტი, არასრულყოფილად არის შეფასებული საქმეში დაცული მტკიცებულებები. ამდენად, საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ გასაჩივრებული განჩინება დაუსაბუთებელია, სახეზეა სსკ-ის 394-ე მუხლის „ე1“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული დარღვევა ანუ გადაწყვეტილების დასაბუთება იმდენად არასრულია, რომ მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება შეუძლებელია, რაც საკასაციო საჩივრის აბსოლუტურ საფუძველს ქმნის.
საქმის მასალებში დაცული 02.07.1999წ. საჯარო რეესტრიდან ამონაწერის თანახმად, საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის 05.10.1995წ. N630 დადგენილების საფუძველზე, შპს „კ...ს“ საკუთრებაში რეგისტრირებული იყო სოფ. ...ში, ...თან მდებარე 500 კვ.მ. მიწის ნაკვეთი (ტ. 1, ს.ფ. 175). 05.07.1999წ. ნოტარიულად დამოწმებული ნასყიდობის ხელშეკრულებით, შპს „კ...მ“ გაყიდა, ხოლო ლ. ა-ეემ იყიდა შპს „კ...ს“ კუთვნილი 500 კვ.მ. მიწის ნაკვეთი, საკადასტრო კოდით ... (ტ. 1, ს.ფ. 41-42). აღნიშნულ უძრავ ნივთზე ლ. ა-ეის საკუთრების უფლება 23.03.2001წ. დარეგისტრირდა (ტ. 1, ს.ფ. 39). 27.03.2001წ. ნოტარიულად დამოწმებული ხელშეკრულებით ლ. შ-ამ ლ. ა-ეისაგან შეიძინა სოფ. ...ში, ...თან მდებარე 500 კვ.მ. მიწის ნაკვეთი, რომლის საკადასტრო კოდია ... (ტ. 1, ს.ფ. 18). აღნიშნულ მიწის ნაკვეთზე ლ. შ-ას საკუთრების უფლება 30.03.2001წ. დარეგისტრირდა (ტ. 1, ს.ფ. 39). 30.03.2001წ. მიწის (უძრავი ქონების) საკუთრების უფლების სარეგისტრაციო მოწმობის თანახმად, ლ. შ-ა არის ...თან მდებარე 500 კვ.მ. მიწის ნაკვეთის მესაკუთრე (ტ. 1, ს.ფ. 34). საამზომველო კომპანიის შპს „გ...ის“ მიერ 30.10.2005წ. მომზადდა ლ. შ-ას მფლობელობაში არსებული 500 კვ.მ. მიწის ნაკვეთის გეგმა (ტ. 1, ს.ფ. 27-28). სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნულმა სააგენტომ 19.09.2012წ. №5/74 წერილით მიმართა საჯარო რეესტრს და მოითხოვა სოფ. ...ში მდებარე სასოფლო-სამეურნეო 500 კვ.მ. მიწის ნაკვეთზე სახელმწიფოს საკუთრების უფლების რეგისტრაცია. სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის რეგისტრაციის შესახებ 03.10.2012წ. №... გადაწყვეტილებით სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნული სააგენტოს მითითებული წერილის საფუძველზე ქ. თბილისში, სოფ. ...ში (ნაკვეთი ...) მდებარე სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების 500 კვ.მ. მიწის ნაკვეთზე დარეგისტრირდა სახელმწიფოს საკუთრების უფლება და უძრავ ნივთს მიენიჭა საკადასტრო კოდი .... სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნულმა სააგენტომ 04.10.2012წ. №... წერილით მიმართა საჯარო რეესტრს და მოითხოვა ქ. თბილისში, სოფ. ...ში არსებული 500 კვ.მ. მიწის ნაკვეთის არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთად რეგისტრაცია. თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის რეგისტრაციის შესახებ 09.10.2012წ. №... გადაწყვეტილებით სააგენტოს აღნიშნული მოთხოვნა დაკმაყოფილდა და უძრავი ნივთის (საკადასტრო კოდი ...) ნაკვეთის ფუნქციად განისაზღვრა - არასასოფლო-სამეურნეო. მარეგისტრირებელი ორგანოს 09.11.2012წ. რეგისტრაციის შესახებ გადაწყვეტილებით აღნიშნულ უძრავ ნივთზე დარეგისტრირდა ს. ჩ-ის საკუთრების უფლება. 10.09.2015წ. ლ. შ-ამ მიმართა საჯარო რეესტრს და მოითხოვა ...ში, ...თან მდებარე 500 კვ.მ. მიწის ნაკვეთზე რეგისტრირებულ უფლებაში ცვლილების რეგისტრაცია (დაზუსტებული მონაცემებით). სარეგისტრაციო წარმოებისას დადგინდა ზედდების არსებობა უძრავი ნივთის საკადასტრო კოდით ... რეგისტრირებულ მონაცემებთან (ტ. 1, ს.ფ. 115). თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის 14.09.2015წ. გადაწყვეტილებით განმცხადებელს სარეგისტრაციო წარმოებაზე ეთქვა უარი, ვინაიდან სარეგისტრაციოდ წარდგენილ უფლების საგანზე რეგისტრირებულია სხვა უფლება, რომელიც გამორიცხავდა აღნიშნულ უძრავ ნივთზე წარდგენილი უფლების რეგისტრაციას. ამდენად, საქმეში დაცული მასალებით დგინდება, რომ ლ. შ-ას საკუთრებაში დაუზუსტებელი მონაცემებით რეგისტრირებულ უძრავ ნივთზე ცვლილების (დაზუსტებული მონაცემებით) რეგისტრაციის დამაბრკოლებელ გარემოებას წარმოადგენდა იმ მიწის ნაკვეთზე რეგისტრირებული უფლება, რომელზეც მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანოს სადავო 03.10.2012წ. გადაწყვეტილებით დარეგისტრირდა სახელმწიფოს საკუთრების უფლება.
დაუსაბუთებელია სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრება სახელმწიფოს სახელზე აღრიცხული მიწის ნაკვეთის ლ. შ-ას საკუთრების უფლების ობიექტთან იდენტურობის დაუდგენლობის შესახებ. იდენტურობის არარსებობა სააპელაციო სასამართლომ დაადგინა მტკიცებულებათა შეფასების გარეშე, ამასთანავე ლ. შ-ას და სახელმწიფოს საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთების მოსაზღვრეები არასრულყოფილად იქნა შედარებული ერთმანეთთან. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ 02.07.1999წ. მიწის მართვის სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ შპს „კ...ს“ სახელზე გაცემული საკადასტრო რუკაზე (სარეგისტრაციო №...) მიწის ნაკვეთის მოსაზღვრეებად მითითებულია: ..., გ. მ-ი, ... და გზა (ტ. 1, ს.ფ. 280), 30.03.2001წ. მიწის (უძრავი ქონების) საკუთრების უფლების სარეგისტრაციო მოწმობაში ასახულ მიწის ნაკვეთის საკადასტრო გეგმაზე მითითებულია მიწის ნაკვეთის გვერდების ზომა, მოსაზღვრე ნაკვეთებად მითითებულია: გზა, ...ი, გ. მ-ი და .... ანალოგიური მოსაზღვრე მიწის ნაკვეთებია მითითებული 27.10.2005წ. ლ. შ-ას სახელზე მცხეთის სარეგისტრაციო სამსახურის მიერ გაცემულ საკადასტრო რუკაზე (ტ. 1, ს.ფ. 35). შპს „გ...ის“ მიერ 30.10.2005წ. მომზადებული გეგმის მიხედვით, მიწის ნაკვეთს ესაზღვრება: მაგისტრალი (მაგისტრალიდან მიწის ნაკვეთი მდებარეობს 1 მეტრით მაღლა), გ. მ-ი, ფერდობი და თ. ჯ-ე. აღნიშნულ გეგმაზე ასახულ მოსაზღვრეების ლ. შ-ას სახელზე 30.03.2001წ. საკუთრების უფლების სარეგისტრაციო მოწმობაში ასახულ მოსაზღვრე მიწის ნაკვეთებთან ურთიერთშედარებით, მიწის ნაკვეთის იმ მხარეს, სადაც მითითებული იყო „გზა“, მიეთითა - თ. ჯ-ე. სააპელაციო პალატამ მიუთითა, რომ სახელმწიფოს სახელზე რეგისტრირებულ მიწის ნაკვეთს ესაზღვრება ...ი, ... და ... საკადასტრო კოდების მქონე მიწის ნაკვეთები, რაც შეუსაბამობაშია შპს „კ...ს“ და ლ. შ-ას სახელზე გაცემულ გეგმაზე ასახული მოსაზღვრეებთან. საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობა არ ემყარება საქმეში დაცულ მტკიცებულებებს. სააპელაციო პალატას არ უმსჯელია ორი მოსაზღვრის - ...ისა და ...ს/ფერდობის ურთიერთშესაბამისობის თაობაზე, სააპელაციო პალატამ იმსჯელა მხოლოდ დანარჩენი ორი მოსაზღვრე ნაკვეთის შეუსაბამობაზე, რომელიც საქმეში დაცულ მტკიცებულებებთან არარელევანტურია. ოთხი მოსაზღვრე მიწის ნაკვეთიდან მინიმუმ ორი მოსაზღვრის შესაბამისობის მიუხედავად სააპელაციო პალატას მიწის ნაკვეთის იდენტურობის დადასტურების მიზნით დამატებითი გარემოებები არ გამოუკვლევია. სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ სახელმწიფოს საკუთრებაში რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთის ერთ-ერთი მოსაზღვრე ნაკვეთის მესაკუთრეა ს. მ-ი თანამესაკუთრეებთან ერთად, ხოლო შპს „კ...ს“ და შემდეგში მოსარჩელის კუთვნილ მიწის ნაკვეთს ესაზღვრება გ. მ-ის მიწის ნაკვეთი. კასატორი წარმოდგენილ საკასაციო საჩივარში მიუთითებს, რომ ს. მ-ი და გ. მ-ი ერთი და იგივე პირია, მიწის ნაკვეთის გეგმაში მიეთითა მ-ის ის სახელი, როგორადაც მოიხსენიებენ და არა სამოქალაქო აქტში რესგიტრირებული სახელი. სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნულ გარემოებებზე მსჯელობის გარეშე მიიჩნია ს. მ-ი და გ. მ-ი სხვადასხვა მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეებად, ასევე ინიციალის შეუსაბამობა არაიდენტურობის დამადასტურებელ საკმარის მტკიცებულებად, პალატას არ დაუდგენია გ. მ-ის სრული სახელი და დამატებითი გარემოებები ამ მიწის ნაკვეთთან მიმართებით. საქმეში დაცულია ს. მ-ის 28.03.2017წ. წერილობითი ახსნა-განმარტება, რომლის თანახმად, ს. მ-ის ...ის მიმდებარე ...სთან მიღება-ჩაბარების აქტით გადაეცა 596 კვ.მ. მიწის ნაკვეთი, რომელიც გაყიდა 2008-2009 წლებში, აღნიშნული ნაკვეთის დასავლეთით მდებარეობდა შპს „კ...ს“ საკუთრებაში არსებული 500 კვ.მ. მიწის ნაკვეთი, რომელიც ჯერ შეიძინა ლ. ა-ეემ და შემდეგ - ლ. შ-ამ (ტ. 2, ს.ფ. 81). მიუხედავად იმისა, რომ ხსენებულ ახსნა-განმარტებაში ს. მ-ი მიუთითებდა მის საკუთრებაში არსებული ნაკვეთის მომიჯნავედ ლ. შ-ას ნაკვეთის მდებარეობაზე, სააპელაციო პალატას არ მოუწვევია აღნიშნული პირი მოწმის სახით იმ გარემოების დასადგენად, რომელიც სახელის ინიციალების შეუსაბამობას უკავშირდება. ამასთანავე, საქმეში დაცული მოსარჩელის ნაკვეთის მომიჯნავედ მდებარე არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთის მესაკუთრის ს. მ-ის საჯარო რეესტრიდან ამონაწერში (ტ. 1, ს.ფ. 177) მითითებულია მესაკუთრის - ს. მ-ის დაბადების თარიღი (23.06.1968წ.), აგრეთვე მითითებულია ხსენებული ნაკვეთის თანამესაკუთრეები (ს-ი მ., დაბ. ...წ., მ-ი მ., დაბ. ...წ.), რაც იძლეოდა ლ. შ-ას ნაკვეთის მოსაზღვრე ნაკვეთის მესაკუთრის იდენტიფიცირების შესაძლებლობას.
სააპელაციო პალატამ მეორე შეუსაბამობად მიიჩნია ის, რომ შპს „კ...ს“ და ლ. შ-ას სახელზე გაცემულ გეგმებზე მოსაზღვრედ მითითებულია „გზა“, ხოლო სახელმწიფოს მიწის ნაკვეთს ამ მხარეს ესაზღვრება არა „გზა“, არამედ ... საკადასტრო კოდის მქონე ნაკვეთი. საკასაციო პალატა მიუთითებს, რომ საქმეში დაცული მასალების მიხედვით ... საკადასტრო კოდის მქონე ნაკვეთი 25.05.1999წ. დადებული ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე რ. მ-ისაგან შეიძინა თ. ჯ-ემ (ტ. 2, ს.ფ. 53). 08.12.2016წ. წერილობითი ახსნა-განმარტებაში რ. მ-იი მიუთითებს, რომ მიწის ნაკვეთის მიღება-ჩაბარების აქტით ...ის მიმდებარედ ...სთან გადაეცა ... კვ.მ. მიწის ნაკვეთი, რომელიც 1999 წელს მიჰყიდა თ. ჯ-ეს, ამასთან, რ. მ-იი აღნიშნავს, რომ მის ნაკვეთს ესაზღვრებოდა გზა, ამ გზის აღმოსავლეთით მდებარეობდა შპს „კ...ს“ საკუთრებაში არსებული 500 კვ.მ. ნაკვეთი (ტ. 2, ს.ფ. 49). სააპელაციო პალატამ შეფასების მიღმა დატოვა ის გარემოება, რომ ლ. შ-ას სარეგისტრაციო დოკუმენტაციაში დაცული ტექნიკური ნახაზებით იმ მხარეს, სადაც მითითებული იყო გზა, შემდეგში მიეთითა თ. ჯ-ე, კერძოდ, შპს „კ...ს“ და ლ. შ-ას სახელზე 1999 და 2001 წლებში შესრულებულ გეგმებზე მოსაზღვრედ მითითებულია „გზა“, თ. ჯ-ეის საკუთრების უფლება 2004წ. დარეგისტრირდა (ტ.1, გვ. 179) და 30.10.2005წ. ლ. შ-ას ნაკვეთის ნახაზზე ნაცვლად „გზისა“ მიეთითა თ. ჯ-ე. ამდენად, 2005წ. შპს „გ...ის“ მიერ შესრულებულ აზომვით ნახაზზე მოსაზღვრედ თ. ჯ-ეის მითითება შესაძლოა განპირობებული ყოფილიყო ინფრასტურქტურის განვითარებით, „გზის“ ათვისებით. სააპელაციო სასამართლოს აღნიშნული გარემოებები საერთოდ არ შეუფასებია, შესაბამისად, იდენტურობის უარსაყოფად მხოლოდ იმ გარემოებაზე მითითება, რომ ლ. შ-ას ნაკვეთის ერთ-ერთი მოსაზღვრე - „გზა“ არ შეესაბამება სახელმწიფოს მიწის ნაკვეთის მოსაზღვრეს - ... საკადასტრო კოდის მქონე უძრავ ნივთს, არ ადასტურებს გადაწყვეტილების კანონიერებას, ამასთანავე არ გამოკვლეულა მოსარჩელესა და სახელმწიფოზე საკუთრების უფლების რეგისტრაციის პერიოდის ორთო-ფოტოები (ასეთის არსებობის შემთხვევაში), არ შეფასებულა ამჟამად სახელმწიფოს სახელზე რიცხული მიწის ნაკვეთის მოსაზღვრე მიწის ნაკვეთების სარეგისტრაციო დოკუმენტაცია. საქმის მასალებით დასტურდება, რომ რ. მ-იის სახელზე საჯარო რეესტრში ნაკვეთი რეგისტრირებული იყო მიღება-ჩაბარების აქტის საფუძველზე. სააპელაციო სასამართლოს არ შეუსწავლია რ. მ-იის სახელზე გაცემული მიღება-ჩაბარების აქტი, რომელიც საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის 28.06.1993წ. N503 დადგენილების თანახმად წარმოადგენდა მიწათსარგებლობის უფლების დამადასტურებელ სახელმწიფო აქტის გაცემის ძირითად საფუძველს და შეიცავდა მომიჯნავე ნაკვეთების შესახებ მონაცემებს. საკასაციო პალატა მიუთითებს აგრეთვე საქმის მასალებში დაცულ 25.05.1999წ. რ. მ-ისა და თ. ჯ-ეს შორის დადებულ ნასყიდობის ხელშეკრულებაზე, რომლის თანახმად, ნასყიდობის საგანს - მიწის ნაკვეთს სამი მხრიდან (აღმოსავლეთით, დასავლეთით, სამხრეთით) ესაზღვრება გზა (ტ. 2, ს.ფ. 53). შესაბამისად დასტურდება, რომ სახელმწიფოს საკუთრებაში რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთი (საკადასტრო კოდი ...) და რ. მ-იის მიერ თ. ჯ-ეზე განკარგული მიწის ნაკვეთი (საკადასტრო კოდი ...) მომიჯნავე მიწის ნაკვეთებია. ამდენად, სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებულ განჩინებაში მითითება ერთ-ერთ მხარეს გზის არარსებობაზე, თავისთავად არ გამორიცხავდა იდენტურობას, ვინაიდან გზის ნაცვლად ამჟამად მოსაზღვრე ნაკვეთის ერთ-ერთ უფლებისწარმომქმნელ დოკუმენტში მოსაზღვრედ ასევე გზა არის მითითებული. ამდენად, ხსენებული დოკუმენტების შინაარსიდან გამომდინარე იდენტურობის უარსაყოფად მხოლოდ იმ გარემოებაზე მითითება, რომ ლ. შ-ას მიწის ნაკვეთის ერთ-ერთი მოსაზღვრე - „გზა“ არ შეესაბამება სახელმწიფოს მიწის ნაკვეთის მოსაზღვრეს - ... საკადასტრო კოდის მქონე უძრავ ნივთს, არ ადასტურებს გადაწყვეტილების კანონიერებას.
სააპელაციო საჩივარში ლ. შ-ამ აღნიშნა, რომ მის სახელზე რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთი მდებარეობს სადავო ადგილას, რაც დასტურდება 25.12.2008წ. საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს მცხეთის სარეგისტრაციო სამსახურის მიერ გაცემული საკადასტრო რუკით (ტ. 1, ს.ფ. 252). სააპელაციო საჩივარში ასახული აღნიშნული პრეტენზიის მიუხედავად, სააპელაციო პალატის ყურადღების მიღმა დარჩა და არ შეფასებულა 25.12.2008წ. საკადასტრო რუკა. აღნიშნულ რუკაზე ასახულია ..., ... და ... საკადასტრო კოდების მქონე უძრავი ნივთების საკადასტრო მონაცემები. საქმეში დაცული მასალებით ... და ... საკადასტრო კოდების მქონე უძრავ ნივთებზე რეგისტრირებული იყო ს. მ-ისა და თ. ჯ-ეის საკუთრება, ხოლო ... საკადასტრო კოდის მქონე უძრავი ნივთის შესახებ საქმეში ინფორმაცია არ არის წარმოადგენილი. საკასაციო პალატა მიუთითებს რუკის შედგენის დროს (25.12.2008წ.) მოქმედ საქართველოს იუსტიციის მინისტრის 13.12.2006წ. №800 ბრძანებით დამტკიცებულ „უძრავ ნივთებზე უფლებათა რეგისტრაციის შესახებ ინსტრუქციის“ (ძალადაკარგულია საქართველოს იუსტიციის მინისტრის 15.01.2010წ. №4 ბრძანებით) 4.2 მუხლზე, რომლის თანახმად, უძრავ ნივთს საკადასტრო კოდი ენიჭებოდა უძრავ ნივთებზე უფლებათა რეესტრში უძრავი ნივთის იდენტიფიკაციისა და მისი საკადასტრო მონაცემების რეგისტრაციის მიზნით. მსგავს დანაწესს ითვალისწინებს ამჟამად მოქმედი საქართველოს იუსტიციის მინისტრის 31.12.2019წ. №487 ბრძანებით დამტკიცებული „საჯარო რეესტრის შესახებ ინსტრუქციის“ 9.1 მუხლი. ქვედა ინსტანციის სასამართლოებს არ გამოუკვლევიათ 25.12.2008წ. მდგომარეობით ... საკადასტრო კოდის მქონე უძრავი ნივთის მესაკუთრე და ამ უძრავ ნივთთან დაკავშირებული სარეგისტრაციო წარმოების მასალები. უდავოა, რომ სახელმწიფოს საკუთრების უფლება სადავო უძრავ ნივთზე 25.12.2008წ. საკადასტრო რუკის გაცემის დროისათვის არ იყო რეგისტრირებული, საკუთრების უფლება სახელმწიფოზე დარეგისტრირდა 03.10.2012წ., ამდენად, დასაბუთებული არ არის სააპელაციო პალატის დასკვნა იმის შესახებ, რომ ვერ ხერხდება ნაკვეთის იდენტიფიცირება და არ დასტურდება დაუზუსტებელი მონაცემებით ლ. შ-აზე რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთის სახელმწიფოს სახელზე რეგისტრაცია. სარეგისტრაციო სამსახური სახელმწიფოს სახელზე სადავო რეგისტრაციის განხორციელებამდე ვალდებული იყო სხვა პირზე რეგისტრაციის არსებობა გამოეკვლია, აღნიშნულის გადამოწმების გარეშე რეგისტრაციის განხორციელებით პირს, რომლის უფლებაც რეგისტრირებულია საჯარო რეეტრში, ფაქტიურად ერთმევა საკუთრების უფლება, მით უფრო, რომ სარეგისტრაციო სამსახური ვერ უთითებს ლ. შ-ას სახელზე საჯარო რეესტრში რეგისტრირებული ნაკვეთის რაიმე სხვა ადგილმდებარეობას. ლ. შ-ას სახელზე ნაკვეთის რეგისტრაციის დროისათვის მიწის ნაკვეთი ეკუთვნოდა მცხეთის რაიონს, ამჟამად ის თბილისის ტერიტორიას განეკუთვნება. ტერიტორიის მცხეთის რაიონიდან თბილისისათვის გადაცემის შემდეგ სადავო ნაკვეთის მონაცემები გადაეცა თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურს, შესაბამისად მოპასუხე სარეგისრაციო სამსახურს არსებითი გამოკვლევის შემთხვევაში შეეძლო დაედგინა ნაკვეთის მესაკუთრე, სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახური ვალდებული იყო გამოერკვია მოთხოვნილი მიწის ნაკვეთზე სხვა პირის უფლების რეგისტრაციის არსებობა. კანონმდებლობა არ გამორიცხავს დაუზუსტებელი რეგისტრაციის არსებობას, შესაბამისად, რეგისტრაციის არსებობის გადამოწმება მხოლოდ ელექტრონული ნახაზის მეშვეობით არ ადასტურებს ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ საქმის გარემოებების გამოკვლევისა და შეფასების საფუძველზე გადაწყვეტილების მიღებას, აღნიშნული ყოველგვარ აზრს უკარგავს დაუზუსტებელ რეგისტრაციას, რეესტრის სამსახური ვალდებული იყო გამოეკვლია ნაკვეთზე სხვა რეგისტრაციის არსებობა. მართალია, დაუზუსტებელი რეგისტრაცია გულისხმობს ნაკვეთის საზღვრების დაზუსტების შესაძლებლობას, თუმცა ასევე მოქმედი კანონმდებლობა მარეგისტრირებელ ორგანოს ანიჭებს დაზუსტებული რეგისტრაციის კორექციის უფლებამოსილებას.
სააპელაციო სასამართლოს ყოველმხრივ, სრულად და ობიექტურად უნდა გამოეკვლია საქმეში დაცული მტკიცებულებები, ასევე საჭიროების შემთხვევაში დაეკითხა მოწმეები. აღსანიშნავია, რომ რ. მ-იი და ს. მ-ი წარმოადგენენ სადავო მიწის ნაკვეთის მოსაზღვრე ნაკვეთების ყოფილ მესაკუთრეებს. მართალია, მხოლოდ მოწმეთა ჩვენებები არ არის საკმარისი უძრავი ნივთის ადგილმდებარეობის ან/და სხვა უძრავ ნივთთან იდენტურობის დასადასტურებლად, ვინაიდან სსკ-ის 102.3 მუხლის თანახმად, საქმის გარემოებები, რომლებიც კანონის თანახმად უნდა დადასტურდეს გარკვეული სახის მტკიცებულებებით, არ შეიძლება დადასტურდეს სხვა სახის მტკიცებულებებით, თუმცა მტკიცებულებათა (მხარეთა ახსნა-განმარტებები, წერილობითი მტკიცებულებები) უტყუარობის გამოსაკვლევად და სხვა მტკიცებულებებთან ერთობლივი შეფასებით მოწმეთა ჩვენება საქმის გარემოების დასადგენად შესაძლოა დამატებით საშუალებას წარმოადგენდეს.
საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ სახელმწიფოს საკუთრებაში მიწის ნაკვეთის რეგისტრაციის მიზნით სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნული სააგენტოს მიერ რეესტრისადმი მიმართვა არ გულისხმობს საჯარო რეესტრის უპირობო ვალდებულებას გაატაროს რეგისტრაციაში სახელმწიფოს სახელზე მოთხოვნილი მიწის ნაკვეთი. მარეგისტრირებელ ორგანოს ასეთ შემთხვევაშიც, ისევე როგორც სხვა ნებისმიერი სარეგისტრაციო წარმოებისას, ეკისრება საქმის გარემოებათა გამოკვლევის ვალდებულება. მართალია, „საჯარო რეესტრის შესახებ“ კანონის მე-3 მუხლის მე-6 პუნქტის თანახმად მარეგისტრირებელი ორგანო და მისი თანამშრომელი პასუხს არ აგებენ წარმოდგენილი სარეგისტრაციო დოკუმენტაციის ნამდვილობაზე, მაგრამ ამავე ნორმის მიხედვით მარეგისტრირებელი ორგანო და მისი თანამშრომელი პასუხისმგებელნი არიან რეგისტრირებული მონაცემების და მათთან დაცული სარეგისტრაციო თუ სხვა დოკუმენტაციის ურთიერთშესაბამისობასა და უსაფრთხოებაზე. განსახილველ შემთხვევაში ლ. შ-ას დაზუსტებული მონაცემებით უძრავ ნივთზე ცვლილების რეგისტრაციაზე უარი ეთქვა სხვა უფლების რეგისტრაციის გამო. ამავე კანონის 23-ე მუხლის „ბ“ ქვეპუნქტის თანახმად, სარეგისტრაციო წარმოების განმავლობაში მარეგისტრირებელი ორგანო იღებს გადაწყვეტილებას რეგისტრაციაზე უარის თქმის შესახებ, თუ რეგისტრირებული უფლება გამორიცხავს იმავე უძრავ ნივთზე სარეგისტრაციოდ წარმოდგენილი უფლების რეგისტრაციას. ამდენად, ხსენებული ნორმის თანახმად ადმინისტრაციულ ორგანოს - საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოს სახელმწიფოს სახელზე რეგისტრაციების განხორციელებამდე უნდა გამოეკვლია ნაკვეთის/მისი ნაწილის სხვა პირის სახელზე რეგისტრაციის არსებობა, შეედარებინა სარეგისტრაციოდ წარმოდგენილი დოკუმენტაცია საარქივო ცნობასთან - ქაღალდზე შესრულებულ საკადასტრო მონაცემებთან თუ სააღრიცხვო ბარათებთან და ამონაწერებთან, დაედგინა სადავო მიწის ნაკვეთის მომიჯნავედ მდებარე მიწის ნაკვეთების კოდები, მესაკუთრეები, გეოგრაფიული მდებარეობა, რათა სარწმუნოდ დაედგინა საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე ფაქტები და არ დაეშვა ერთი ნაკვეთის მიმართ ორი ურთიერთსაწინააღმდეგო ჩანაწერის არსებობა. გადამოწმების ვალდებულება საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოს უფრო მაღალი ხარისხით წარმოეშობა იმის გათვალისწინებითაც, რომ უპირატესად სახელდობრ თავად მარეგისტრირებელი ორგანოსათვის არის ცნობილი რეესტრში რეგისტრირებული ყველა მიწის ნაკვეთის ელექტრონული სისტემით აღურიცხაობის შესახებ. პალატა თვლის, რომ სწრაფი რეგისტრაციის პრინციპის გატარება საფრთხეს არ უნდა უქმნიდეს სხვა სუბიექტების საკუთრების კონსტიტუციურ უფლებას. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, დაუსაბუთებელია სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრება იმის შესახებ, რომ გასაჩივრებული აქტები მიღებულ იქნა საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ყველა გარემოებების გამოკვლევის საფუძველზე. არც ადმინისტრაციულ ორგანოებს და არც ქვედა ინსტანციის სასამართლოებს არ უმსჯელიათ და არ შეუფასებიათ ის დოკუმენტაცია, რომელიც არსებობდა ლ. შ-ას ნაკვეთთან დაკავშირებით სადავო აქტების გამოცემამდე, არ გაუთვალისწინებიათ აგრეთვე განხორციელებულ რეგისტრაციათა ქრონოლოგია და საფუძვლები. სააპელაციო პალატამ სრულად უგულებელყო მარეგისტრირებელი ორგანოს და სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნული სააგენტოს ნორმატიული ვალდებულებები წარმოების სათანადოდ ჩატარებისა და საქმის გარემოებათა ყოველმხრივ გამოკვლევის საჭიროების შესახებ. საპელაციო სასამართლომ დავის გადაწყვეტისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებების გამოკვლევის გარეშე გადაწყვიტა დავა, სააპელაციო სასამართლოსაგან განსხვავებით საკასაციო სასამართლოს მიერ ფაქტობრივი გარემოებების დადგენასთან დაკავშირებული პროცესუალური საქმიანობა ვლინდება არა ფაქტების დადგენაში, არამედ - დასადგენ ფაქტებზე მითითებაში. საკასაციო პალატა არ არის შებოჭილი ქვედა ინსტანციის სასამართლოს მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებებით, თუმცა აღნიშნული უფლებამოსილს არ ხდის საკასაციო სასამართლოს თავადვე დაადგინოს ფაქტობრივი გარემოებები, საკასაციო სასამართლოს პროცესუალური როლის გათვალისწინებით საკასაციო სასამართლო არ არის ფაქტების დამდგენი სასამართლო. მტკიცებულებების გამოკვლევისა და ფაქტობრივი გარემოებების დადგენაზე უფლებამოსილი სასამართლო სააპელაციო სასამართლოა. პროცესუალური დანაწესებიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო აფასებს არა მტკიცებულებებს, არამედ - ამ მტკიცებულებათა მიერ საააპელაციო სასამართლოს მიერ შეფასების მართებულობას.
განსახილველ შემთხვევაში სახელმწიფოს საკუთრების უფლების სადავო რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში განხორციელდა სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნული სააგენტოს 19.09.2012წ. №5/74 წერილის საფუძველზე, რომელიც თავის მხრივ ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტს წარმოადგენს. „საჯარო რეესტრის შესახებ“ კანონის 8.1 მუხლის თანახმად, უფლებამოსილი ორგანოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება არის სარეგისტრაციო წარმოების დაწყების საფუძველი. მოსარჩელის სამართლებრივ ინტერესს რეგისტრაციის ბათილობასთან ერთად შეადგენს იმ საფუძვლის მოსპობა, რომელიც ქმნის ქონების რეგისტრაციის ერთადერთ სამართლებრივ პირობას და რომლითაც მოსარჩელის (კასატორის) მოსაზრებით შეილახა მისი, როგორც მესაკუთრის, უფლება. ქონების რეგისტრაციის რეგულირების სფეროში სხვადასხვა დროს მოქმედი კანონმდებლობა რეგისტრაციის ფაქტს უკავშირებს უფლების დამადასტურებელ დოკუმენტს, შესაბამისად სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნული სააგენტო, როგორც სამართლის სუბიექტი, ამ თვალსაზრისით გამონაკლისს არ ქმნის. ქვედა ინსტანციის სასამართლოთა მითითება იმ გარემოებაზე, რომ სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნულ სააგენტოს ჰქონდა მსგავსი შინაარსის მიმართვების მარეგისტრირებელ ორგანოში წარდგენის ნორმატიულად განსაზღვრული უფლებამოსილება, არ ადასტურებს სახელმწიფოს სახელზე მიწის ნაკვეთის აღრიცხვის მიზნით საჯარო რეესტრში წარდგენილი მიმართვებისა და მათ საფუძველზე განხორციელებული რეგისტრაციების მართლზომიერებას. უფლებამოსილი ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ აქტის გამოცემა იმთავითვე არ ნიშნავს ამ აქტის კანონიერებას. ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ფორმალური და მატერიალური კანონიერების შეფასებისას, აქტის გამომცემი ადმინისტრაციული ორგანოს უფლებამოსილების გარდა სხვა ასპექტების შეფასება უნდა მოხდეს, მათ შორის უნდა შემოწმდეს წარმოების ფორმალური წესების დაცვა, საქმის გარემოებათა ყოველმხრივი გამოკვლევის ვალდებულების შესრულება, დამდგარი შედეგის საკითხის მომწესრიგებელ სამართლებრივ ნორმებთან და ფაქტობრივ გარემოებებთან შესაბამისობა და სხვ.. წარმოების სრულყოფილი ჩატარება ანუ სათანადო პროცედურის საფუძველზე გადაწყვეტილების მიღება დიდწილად განაპირობებს მის კანონიერებას, დასაბუთებულობასა და მიზანშეწონილობას. აღნიშნული ემსახურება საჯარო მმართველობის კანონიერების პრინციპს, რამდენადაც ყოველი მმართველობითი გადაწყვეტილების მიღება უნდა ეფუძნებოდეს განსახილველი საკითხის გარემოებებისა და ფაქტების ობიექტურ შესწავლა - გამოკვლევას. ამასთანავე, ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარება მოიცავს ადმინისტრაციული ორგანოს უმნიშვნელოვანეს პროცედურულ ვალდებულებას - გამოიკვლიოს საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ყველა გარემოება და გადაწყვეტილება მიიღოს ამ გარემოებათა შეფასების და ურთიერთშეჯერების საფუძველზე. სზაკ-ის 53-ე და 96-ე მუხლების თანახმად, ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია გამოიკვლიოს საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ყველა გარემოება და გადაწყვეტილება მიიღოს ამ გარემოებათა შეფასებისა და ურთიერთშეჯერების საფუძველზე. ადმინისტრაციული ორგანო უფლებამოსილი არ არის თავისი გადაწყვეტილება დააფუძნოს იმ გარემოებებზე, ფაქტებზე, მტკიცებულებებზე ან არგუმენტებზე, რომლებიც არ იქნა გამოკვლეული ადმინისტრაციული წარმოების დროს. განსახილველ შემთხვევაში სასამართლო შემოიფარგლა სადავო მიმართვების/ბრძანებების გამოცემის მიმართ სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნული სააგენტოს ფორმალურ უფლებამოსილებაზე მსჯელობით, სააგენტოს მიერ მიმართვის წარდგენის უფლების კონსტატაციით, რაც თავისთავად არც იყო სადავოდ გამხდარი. საქართველოს მთავრობის 17.09.2012წ. №391 დადგენილებით დამტკიცებული „სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნული სააგენტოს დებულების“ 3.1 მუხლის „ქ“ ქვეპუნქტით (სადავო პერიოდში მოქმედი რედაქცია) სააგენტოს ერთ-ერთ ფუნქციას შეადგენდა კანონით დადგენილი წესით ქონების სახელმწიფოს საკუთრებად მიღებასთან, აღრიცხვასთან ან/და რეგისტრაციასთან დაკავშირებულ ღონისძიებების გატარება. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ სახელმწიფოს სახელზე ქონების აღრიცხვის თაობაზე მიმართვა საჭიროებს საქმის გარემოებების სათანადო გამოკვლევას, ვინაიდან მიწის ნაკვეთის მესაკუთრედ პირი ხდება საჯარო რეესტრში რეგისტრაციის შემდეგ, ადმინისტრაციულ ორგანოს, მის საკუთრებად უძრავი ქონების აღრიცხვის თაობაზე სარეგისტრაციო სამსახურისადმი მიმართვის გადაწყვეტილების მიღებისას, ხელთ უნდა ჰქონოდა საჯარო რეესტრში არსებული ინფორმაცია ნაკვეთთან დაკავშირებით, მათ შორის ნაკვეთის დაუზუსტებელი რეგისტრაციის, დაუზუსტებელი რეგისტრაციის რეკვიზიტების შესახებ იმ ფართობთან დაკავშირებით, რომელზედაც მდებარეობს დაუზუსტებელი (თუმცა იდენტიფიცირებადი) მონაცემების მქონე რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთი. საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს შპს „კ...ს“ საკუთრების უფლების დამდგენ დოკუმენტად მითითებულ საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის 05.10.1995წ. N630 დადგენილებაზე. აღნიშნული დადგენილების მიხედვით, შპს „კ...ს“ მცხეთის რაიონის სოფ. ...ის საკრებულოს მიწებიდან გადაეცა 0,05 ჰა საძოვარი ბენზინის ავტოგასამართი სადგურის ასაგებად, ამდენად, სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნულ სააგენტოს ჰქონდა შესაძლებლობა გაერკვია დაინტერესებული პირის ვინაობა, რომლის სამართლებრივი მდგომარეობაც გაუარესდებოდა ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემით. აღნიშნული შესაძლებელი იყო არა მხოლოდ საჯარო რეესტრის მეშვეობით, რომლის მონაცემები „საჯარო რეესტრის შესახებ“ კანონის მე-6 მუხლის თანახმად საჯარო და ხელმისაწვდომია, არამედ მიწის საკუთრების სარეგისტრაციო მოწმობის, საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის 05.10.1995წ. N630 დადგენილების გაცნობით, აგრეთვე ადგილის დათვალიერებით, მეზობლების გამოკითხვით მიღებული ინფორმაციების შესწავლით. სააპელაციო პალატამ მიუთითა, რომ სადავო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტებში ასახული კონკრეტული ურთიერთობის მოწესრიგება შეესაბამება მათი გამოცემის სამართლებრივ საფუძვლებს და წინააღმდეგობაში არ მოდის სზაკ-ით დადგენილ მოთხოვნებთან, თუმცა გასაჩივრებული განჩინება არ შეიცავს ფუნქციის შეცვლის თაობაზე სადავო სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნული სააგენტოს 04.10.2012წ. №... წერილისა და თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის რეგისტრაციის შესახებ 09.10.2012წ. №... გადაწყვეტილების კანონიერების დასაბუთებას, რის გამო საკასაციო პალატა მოკლებულია შესაძლებლობას ამ ნაწილში შეაფასოს გასაჩივრებული განჩინების მართებულობა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 27.02.2017წ. განჩინებით მოპასუხე საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოს დაევალა შესაძლებლობის შემთხვევაში ... საკადასტრო კოდით ლ. შ-ას სახელზე რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთის მდებარეობის განსაზღვრა („მიწის ნაკვეთი, სააგენტოში დაცული ძველი კოორდინატთა სისტემით რეგისტრირებული საკადასტრო რუკებით გადატანილ იქნეს ახალ კოორდინატთა სისტემაში და ამგვარად განისაზღვროს ზემოაღნიშნული ნაკვეთის ზუსტი კოორდინატები“). სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს 10.03.2017წ. წერილის თანახმად, ლ. შ-ას საკუთრებაში არსებული 500 კვ.მ. მიწის ნაკვეთი დარეგისტრირებულია დაუზუსტებელი საკადასტრო მონაცემებით, რაც გულისხმობს, რომ საჯარო რეესტრში აღნიშნული უძრავი ნივთის საკადასტრო მონაცემები (მიწის ნაკვეთის საზღვრები და ადგილმდებარეობა სახელმწიფო კოორდინატთა სისტემის მიხედვით, ფართობი, კონფიგურაცია და სხვ.) რეგისტრირებული არ არის, შესაბამისად, სააგენტომ აღნიშნული მიწის ნაკვეთის ადგილმდებარეობა ვერ დაადგინა, აღნიშნული მიწის ნაკვეთის სარეგისტრაციო დოკუმენტაციაში დაცული საკადასტრო რუკის (სარეგისტრაციო №...) სახელმწიფო გეოდეზიურ კოორდინატთა სისტემაში გადატანა და ზუსტი ადგილმდებარეობის განსაზღვრა სააგენტომ ვერ განახორციელა, რადგან ამ დოკუმენტს არ გააჩნია ზუსტი ადგილმდებარეობის განმსაზღვრელი საკადასტრო მონაცემები. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ლ. შ-ას სახელზე საკუთრების უფლების რეგისტრაციის დროისათვის (2001წ.) მოქმედებდა „მიწის რეგისტრაციის შესახებ“ 14.11.1996წ. კანონი, რომლის მე-5 მუხლის „ბ“ ქვეპუნქტის თანახმად რეგისტრატორი უფლებამოსილი იყო მოეთხოვა დამატებითი ინფორმაცია და დოკუმენტაცია ნაკვეთის შესახებ, დაინტერესებული მხარე ვალდებული იყო დაუყოვნებლივ შეესრულებინა რეგისტრატორის მოთხოვნა. საქმის მასალებით დასტურდება, რომ მარეგისტრირებელ ორგანოში დაცული უძრავ ნივთთან დაკავშირებული და წარდგენილი მონაცემები საკმარისად ჩაითვალა ლ. შ-ას საკუთრების უფლების რეგისტრაციისათვის. „მიწის რეგისტრაციის შესახებ“ 14.11.1996წ. კანონი ითვალისწინებდა რეესტრში ფიქსირებული და მიახლოებითი საზღვრების აღრიცხვას, თუ ადგილი არ ჰქონდა მოსაზღვრე მხარეებს შორის შეთანხმებას და სათანადო წესით შესრულებული კადასტრული სამუშაოების მონაცემების რეესტრში შეტანას, ყველა სხვა სახის საზღვარი მიახლოებით საზღვრად ითვლებოდა (13.1 მუხ.). „უძრავ ნივთებზე უფლებათა რეგისტრაციის შესახებ“ 28.12.2005წ. კანონი (ძალადაკარგულია 19.12.2008წ. №820 კანონით) ასევე ითვალისწინებდა უძრავი ნივთის სააღრიცხვო ბარათში დაზუსტებული ან დაუზუსტებელი ფართობის მითითებას (8.3. მუხლის „ბ“ ქვ.პ.). „უძრავ ნივთებზე უფლებათა რეგისტრაციის შესახებ“ კანონის 33.4 მუხლის თანახმად „მიწის რეგისტრაციის შესახებ“ კანონის შესაბამისად, ყოფილი მიწის მართვის სახელმწიფო დეპარტამენტის ზონის რეგისტრატურაში რეგისტრირებული უფლებები მიიჩნეოდა საჯარო რეესტრში რეგისტრირებულად. ამჟამად მოქმედი „მიწის ნაკვეთებზე უფლებათა სისტემური და სპორადული რეგისტრაციის წესისა და საკადასტრო მონაცემების სრულყოფის შესახებ“ 03.06.2016წ. კანონის (3.1. მუხ. „ი“, „ლ“ ქვ.პ.) მსგავსად, ამ კანონისა და „საჯარო რეესტრის შესახებ“ 19.12.2008წ. კანონის საფუძველზე მიღებული საქართველოს იუსტიციის მინისტრის 31.12.2019წ. №487 ბრძანებით დამტკიცებული „საჯარო რეესტრის შესახებ ინსტრუქცია“ ითვალისწინებს დაუზუსტებელ რეგისტრაციას. ამდენად, მიწა შეიძლება არსებობდეს საკუთრებაში, როგორც დაზუსტებული, ასევე დაუზუსტებელი მონაცემებით. კანონმდებლობა არ შეიცავს დაუზუსტებელი მონაცემებით მიწის ნაკვეთის სუბიექტზე აღრიცხვის გამომრიცხავ დანაწესს. სააღრიცხვო მონაცემებს იურიდიული მნიშვნელობა გააჩნია, სარეგისტრაციო აღრიცხვის ოფიციალობა უზრუნველყოფილია საჯარო რეესტრით. სარეგისტრაციო პროცედურას შედეგად მოსდევს უფლებადამდგენი დოკუმენტის გაცემა, რომელიც ადასტურებს იურიდიული ფაქტების კანონიერებას. რეგისტრაციას პრეიუდიციული მნიშვნელობა აქვს, ის არის უფლებებისა და კანონიერი ინტერესების რეალიზაციის პირობა, რეგისტრაცია არის უძრავ ქონებაზე უფლების წარმოშობის, შეცვლის სახელმწიფოს მხრიდან დადასტურების იურიდიული აქტი, რითაც რეგისტრაციის განმახორციელებელი კისრულობს უძრავ ქონებასთან დაკავშირებული სამართალურთიერთობათა კომპლექსის დაცვის ვალდებულებას. გეოდეზიურ კოორდინატთა სისტემის შეცვლა ტექნიკური საკითხია და მას არ უნდა ეწირებოდეს რეესტრში ასახული უფლებები, რეგისტრაციის ახალი სისტემის დანიშნულება სანივთო უფლებების უკეთესი დაცვაა და არა საკუთრების უფლების შეზღუდვა. ახალი კოორდინატთა სისტემის შემოღება შედეგად არ უნდა იწვევდეს ფორმალურ-სამართლებრივი პროცედურების შესრულებით მესაკუთრეზე უკვე რეგისტრირებული ნაკვეთის მესამე პირის მიერ დაუფლებას, არ უნდა ხელყოფდეს სამართლებრივ უსაფრთხოებას, სამოქალაქო ბრუნვის სტაბილურობას, მანამდე წარმოებული რეგისტრაციების იურიდიული ძალის დაკარგვას, მარეგისტრირებელი ორგანოს, როგორც სამოქალაქო ბრუნვის სტაბილურობისა და საჯარო წესრიგის გარანტის დანიშნულების შეცვლას (იხ. სუს 28.02.2013წ. განჩინება, საქმე №ბს-367-363(კ-12)), ამდენად, სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს 10.03.2017წ. წერილში ასახული ინფორმაცია ლ. შ-ას მიწის ნაკვეთის ადგილმდებარეობის დაუდგენლობის შესახებ არ არის საკმარისი მტკიცებულება მოსარჩელის საკუთრებაში რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთისა და სახელმწიფოს სახელზე სადავო რეგისტრაციით რეგისტრირებული უძრავი ნივთის იდენტურობის უარსაყოფად.
ლ. შ-ას სახელზე რეგისტრაციის განხორციელების დროს მოქმედი კანონმდებლობა არ ითვალისწინებდა რეგისტრაციისთვის განმცხადებლის მიერ ელექტრონული საკადასტრო აზომვითი ნახაზის წარდგენის ვალდებულებას. მოსარჩელის სახელზე მიწის საკუთრების სარეგისტრაციო მოწმობა გაიცა "სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების უფლების პირველადი რეგისტრაციის გადაუდებელ ღონისძიებათა და საქართველოს მოქალაქისათვის სარეგისტრაციო მოწმობის გაცემის შესახებ" საქართველოს პრეზიდენტის 126.05.1999წ. N327 ბრძანებულების საფუძველზე, ბრძანებულება, არ ითვალისწინებდა საკადასტრო აზომვითი ნახაზის შედგენას ელექტრონულ კოორდინატთა სისტემაში. საკადასტრო აღწერის შედეგების (საკადასტრო აზომვითი ნახაზის) WGS 84 კოორდინატთა სისტემაში და UTM პროექციაში წარდგენა პირველად, ლ. შ-ას სახელზე ნაკვეთის რეგისტრაციის შემდეგ, საქართველოს იუსტიციის მინისტრის 13.12.2006წ. №800 ბრძანებით დამტკიცებული ,,უძრავ ნივთებზე უფლებათა რეგისტრაციის შესახებ“ ინსტრუქციის 48-ე მუხლით დადგინდა (ანალოგიურ ნორმას შეიცავდა შემდეგში საქართველოს იუსტიციის მინისტრის 15.01.2010წ. №4 ბრძანებით დამტკიცებული ,,საჯარო რეესტრის შესახებ“ ინსტრუქციის 26.1 მუხლი და ამჟამად მოქმედი საქართველოს მთავრობის 08.08.2016წ. №388 დადგენილებით დამტკიცებული „მიწის ნაკვეთის საკადასტრო აგეგმვითი/აზომვითი სამუშაოს შესრულებისა და დოკუმენტირების წესი“). საკასაციო პალატა თვლის, რომ ახლად შემოღებული კოორდინატთა ელექტრონული სისტემით მიწის ნაკვეთის საზღვრების დაუზუსტებლობა, არ ნიშნავს მიწის ნაკვეთზე უკვე წარმოშობილი საკუთრების უფლების ჩამორთმევას. ახალი კოორდინატთა სისტემის შემოღება საკადასტრო აღწერის ტექნიკური პირობაა. გეოდეზიურ კოორდინატთა სისტემის შემოღებას არ უნდა ეწირებოდეს რეესტრში ასახული უფლებები, რეგისტრაციის ახალი სისტემის დანიშნულება სანივთო უფლებების უკეთესი დაცვაა და არა საკუთრების უფლების გაუქმება. კოორდინატთა სისტემაში საკადასტრო აღწერის შედეგის ასახვა არ უნდა იწვევდეს ფორმალურ-სამართლებრივი პროცედურების შესრულებით მესაკუთრეზე უკვე რეგისტრირებული ნაკვეთის მესამე პირის მიერ დაუფლებას, არ უნდა ხელყოფდეს სამართლებრივ უსაფრთხოებას, სამოქალაქო ბრუნვის სტაბილურობას, მანამდე წარმოებული რეგისტრაციების იურიდიული ძალის დაკარგვას, მარეგისტრირებელი ორგანოს, როგორც სამოქალაქო ბრუნვის სტაბილურობისა და საჯარო წესრიგის გარანტის, დანიშნულების შეცვლას. ამასთანავე, მხედველობაშია მისაღები, რომ საქართველოს პრეზიდენტის 16.05.1999წ. №327 ბრძანებულების მე-5 პუნქტით გათვალისწინებული პირველადი რეგისტრირებული მონაცემების აუცილებელი დაზუსტების მოთხოვნა გულისხმობდა მიწის აგეგმვის შედეგად შედგენილი საგეგმო-კარტოგრაფიული მასალების საფუძველზე ნაკვეთის მონაცემების დაზუსტებას და არა ნაკვეთის მთლიანად სხვა სუბიექტზე აღრიცხვით პირველადი რეგისტრაციის გაუქმებას. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ საჯარო რეესტრის ჩანაწერის მიმართ მოქმედებს უტყუარობის და სისრულის პრეზუმფცია, რაც განპირობებულია სამოქალაქო ბრუნვის ინტერესებით. საჯარო რეესტრის სისწორის ვარაუდი გულისხმობს იმას, რომ რეგისტრირებული უფლება კონკრეტული სახით არსებობს და იგი ეკუთვნის რეგისტრირებულ პირს. საჯარო რეესტრის ჩანაწერის უტყუარობისა და სისრულის პრეზუმფციიდან გამომდინარე ითვლება, რომ ლ. შ-ას საკუთრებაში გააჩნია მის სახელზე რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთი იმ მონაცემებით, რომელიც მითითებულია საჯარო რეესტრიდან ამონაწერში. გასათვალისწინებელია, რომ ლ. შ-ას სახელზე საჯარო რეესტრის რეგისტრაციის საფუძველი, - ყიდვა-გაყიდვის 27.03.2001წ. ხელშეკრულება, არ გაუქმებულა, ლ. შ-ას სახელზე განხორციელებული რეგისტრაცია მთლიანად ან ნაწილობრივ სადავო არ გამხდარა, ძალაშია და მოქმედებს. საქმეში არ მოიპოვება აგრეთვე ლ. შ-ას საკუთრების უფლების გადასვლის ან შეწყვეტის ფაქტის, ჩანაწერის ნაწილობრივ ბათილად ან ძალადაკარგულად ცნობის დამადასტურებელი დოკუმენტაცია. სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება არის წინააღმდეგობრივი, სააპელაციო პალატა აღიარებს მიწის ნაკვეთის მოსარჩელისადმი კუთვნილებას ფორმალურად (ე.ი. ეთანხმება რეესტრის ჩანაწერს), ხოლო ამავე დროს თავის გადაწყვეტილებით გამორიცხავს, ფაქტობრივად უარყოფს საკუთრებას, ვინაიდან არც სასამართლო და არც საჯარო რეესტრი არ უთითებს ლ. შ-ას საკუთრებაში მყოფი ნაკვეთის რაიმე სხვა ადგილმდებარეობას. საკასაციო პალატა თვლის, რომ საგანთა ნამდვილი მდგომარეობა და რეგისტრირებული მონაცემები უნდა იყოს თანხვედრაში, ხოლო დუბლირების და პარალელიზმის გამოვლენის შემთხვევაში უნდა გაირკვეს საკითხი იმის შესახებ, თუ რომელს გააჩნია უკეთესი სამართლებრივი საფუძველი. დაუზუსტებელი რეგისტრაცია გულისხმობს მისი დაზუსტების შესაძლებლობას, ამდენად, ლ. შ-ას სახელზე მიწის ნაკვეთის დაუზუსტებელი რეგისტრაცია არ გამორიცხავდა შემდგომში ნაკვეთის საზღვრების კორექტირების შესაძლებლობას, კორექტირების შედეგად შესაძლებელი იყო ნაკვეთის ფართის გარკვეული ოდენობით (15%-მდე) შემცირება. მხედველობაშია მისაღები აგრეთვე რეგისტრირებულ უფლებათა რიგითობა. საქმის მასალებით დასტურდება, რომ სახელმწიფოს სახელზე სადავო რეგისტრაციის დროს მიწის ნაკვეთი საჯარო რეესტრის ჩანაწერის შესაბამისად ლ. შ-ას სახელზე იყო რეგისტრირებული. საერთო წესის მიხედვით ბოლო ჩანაწერი ძალას უკარგავს ადრინდელ ჩანაწერს. მოცემულ შემთხვევაში სახელმწიფოს სახელზე განხორციელებული სადავო ჩანაწერით არ გაუქმებულა ლ. შ-ას სახელზე არსებული ჩანაწერი, სახეზეა ერთი და იგივე ობიექტზე ორი ჩანაწერის კონკურენცია, რომლის პირობებშიც უპირატესობა უნდა მიენიჭოს იმ უფლებას, რომელიც ქრონოლოგიურად უფრო ადრე არის რეგისტრირებული, ვინაიდან წინმსწრები რეგისტრაციის ჩანაწერის მოქმედება გამორიცხავს შემდეგი ჩანაწერის კანონიერებას. „საჯარო რეესტრის შესახებ“ კანონის 13.1 მუხლის შესაბამისად, თუ სარეგისტრაციო ობიექტზე მოთხოვნილია რამდენიმე ისეთი უფლების რეგისტრაცია, რომლებიც თავიანთი შინაარსით გამორიცხავს ერთმანეთს, მაშინ რეგისტრირდება მხოლოდ ის უფლება ან უფლებები, რომელიც (რომლებიც) სხვა უფლებაზე ან უფლებებზე ადრე იქნა წარდგენილი სარეგისტრაციოდ, ამდენად, სააპელაციო სასამართლოს უნდა გამოეკვლია სადავო რეგისტრაციის ფაქტობრივი და სამართლებრივი საფუძველი. საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმაზე, რომ განსახილველი საქმის დავის საგანი შეეხება მხოლოდ სახელმწიფოს სახელზე რეგისტრაციის კანონიერებასა და მართლზომიერებას, სახელმწიფოს მიერ ნაკვეთის განკარგვის გამო განხორციელებული შემდეგი რეგისტრაციები სადავოდ არ არის გამხდარი და სცილდება მოცემული საქმის დავის საგანს. ის გარემოება, რომ ნაკვეთის სახელმწიფოზე აღრიცხვის შემდეგ გასხვისდა მესამე პირზე, რომელმაც მოიპოვა ამ მიწის ნაკვეთზე მშენებლობის უფლება, არ ადასტურებს გასაჩივრებული განჩინების კანონიერებას, ვინაიდან მოსარჩელე სადავოდ ხდის აუქციონის ჩატარებამდე გამოცემულ ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტებს, ამასთანავე, სადავო აქტების აღმჭურველი ხასიათი ასევე არ გამორიცხავს სადავო აქტების ბათილად ცნობის შესახებ მოთხოვნის დაკმაყოფილების შესაძლებლობას, ვინაიდან აღმჭურველი ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობა დასაშვებია უკეთუ ადგილი აქვს პირდაპირი და უშუალო ზიანის მიყენებას უფლებისა და კანონიერი ინტერესებისათვის. მოცემულ შემთხვევაში საქმეზე დადგენილია, რომ მოსარჩელის სახელზე აღრიცხული იყო საკუთრებაში მიწის ნაკვეთი, მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანო ვერ უთითებს ლ. შ-აზე აღრიცხული ნაკვეთის ადგილმდებარეობას (საქალაქო სასამართლოს 27.02.2017წ. განჩინებით დაკმაყოფილდა მოსარჩელის წარმომადგენლის შუამდგომლობა, მოპასუხე - საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოს დაევალა განესაზღვრა ძველი კოორდინატთა სისტემით რეგისტრირებული ნაკვეთის ახალ კოორდინატთა სისტემაში გადატანა, ნაკვეთის ზუსტი კოორდინატების დადგენა, რაც მოპასუხის მიერ არ განხორციელდა), რის შედეგად ილახება საკუთრების უფლება, რაც თავისთავად პირის უფლების არსებითი დარღვევის (სზაკ-ის 601 მუხ. მე-4 ნაწ.) მაჩვენებელია.
საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ სააპელაციო პალატის გასაჩივრებული განჩინება არ არის დასაბუთებული, სასამართლომ სრულყოფილად არ გამოიკვლია საქმის ფაქტობრივი გარემოებები და არ მისცა მათ სწორი სამართლებრივი შეფასება, განჩინება მოკლებულია სათანადო სამართლებრივ და ფაქტობრივ წანამძღვრებს, განჩინების დასაბუთება იმდენად არასრულია, რომ მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება შეუძლებელია, რაც სსკ-ის 394-ე მუხლის ,,ე1“ ქვეპუნქტის თანახმად ი. შ-ას და ივ. შ-ას საკასაციო საჩივრის აბსოლუტურ საფუძველს ქმნის, აღნიშნული თავის მხრივ გასაჩივრებული განჩინების გაუქმებისა და სსკ-ის 412-ე მუხლის საფუძველზე ხელახალი განხილვისათვის დაბრუნების წინაპირობაა. საქმის ხელახალი განხილვისას სასამართლომ სრულყოფილად უნდა გამოიკვლიოს საქმის ფაქტობრივი გარემოებები, საქმეზე შეკრებილი მტკიცებულებები და მისცეს მათ სწორი სამართლებრივი შეფასება. სააპელაციო სასამართლომ უნდა შეაგროვოს საჭირო მტკიცებულებები, დამატებით გამოიკვლიოს ლ. შ-ას საკუთრების უფლების დამადასტურებელი დოკუმენტისა და რეგისტრირებული მონაცემების შესაბამისობა სახელმწიფოს საკუთრების უფლებით რეგისტრირებულ მონაცემებთან, გამოიკვლიოს საკუთრების უფლება სადავო მიწის ნაკვეთზე. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საქმეზე დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებებისა და მათი სამართლებრივი ანალიზის გათვალისწინებით, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ ი. შ-ას და ივ. შ-ას საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ, გაუქმდეს გასაჩივრებული განჩინება და საქმე ხელახალი განხილვისათვის დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 412-ე მუხლით და
დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. ი. შ-ას და ივ. შ-ას საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
2. გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 07.11.2018წ. განჩინება და საქმე ხელახალი განხილვისათვის დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს;
3. სასამართლო ხარჯები გადანაწილდეს საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილების დადგენისას;
4. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.


თავმჯდომარე ნ. სხირტლაძე



მოსამართლეები: ქ. ცინცაძე



ბ. სტურუა