Nბს-633-633(კ-18) 27 დეკემბერი, 2022წ.
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატამ
შემდეგი შემადგენლობით:

ნუგზარ სხირტლაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: ქეთევან ცინცაძე, გოჩა აბუსერიძე

საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლისა და 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის საფუძველზე, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 408-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, ზეპირი განხილვის გარეშე, შეამოწმა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 27.09.2017წ. განჩინებაზე ა(ა)იპ „მ...ის“ საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საფუძვლების არსებობა

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

ა(ა)იპ „მ...ამ“ 31.03.2015წ. სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას მოპასუხის - საქართველოს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტროსა და სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს მიმართ. ამავე სამართალწარმოებაში, თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 06.04.2015წ. განჩინებით, ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის მეორე ნაწილის თანახმად, საქმეში მესამე პირად ჩაება შპს „R...“.
მოსარჩელემ მოითხოვა: 1. ადმინისტრაციული წარმოების დაწყების შესახებ სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 30.12.2014წ. N21/1556 გადაწყვეტილების - ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობა (ტ. I ს.ფ. 12); 2. „შპს „R...“-ზე გაცემული წიაღით სარგებლობის (სერია ... ტიპი ...) ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების თაობაზე“ სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 31.12.2014წ. N478/ს ბრძანების ბათილად ცნობა (ტ. I, ს.ფ. 12, 92) და 3. „ა(ა)იპ „მ...ის“ 27.01.2015წ. ადმინისტრაციული საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ“ (ტ. I, ს.ფ. 105) საქართველოს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის მინისტრის 27.02.2015წ. Nი-142 ბრძანების ბათილად ცნობა.
ა(ა)იპ „მ...ამ“ აღნიშნა, რომ სადავო აქტების გამოცემით დაირღვა ფორმალური და მატერიალური კანონიერების მოთხოვნები. მოსარჩელის მოსაზრებით, სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს მიერ არ უნდა დაწყებულიყო ადმინისტრაციული წარმოება ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელებასთან დაკავშირებით, რადგან ამავე საკითხზე ამავე ორგანომ რამდენიმე დღით ადრე ერთხელ უკვე განაცხადა უარი ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელებაზე და არ არსებობდა საკითხის კიდევ ერთხელ განხილვის განმაპირობებელი რაიმე ახალი გარემოება (სზაკ-ის 102.1 მუხ.). მოსარჩელემ აღნიშნა, რომ სსიპ გარემოს ეროვნულ სააგენტოს ეკისრებოდა მისი ადმინისტრაციულ წარმოებაში მონაწილეობის უზრუნველყოფა („გარემოსდაცვით საკითხებთან დაკავშირებული ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის, გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში საზოგადოების მონაწილეობისა და ამ სფეროში მართლმსაჯულების საკითხებზე ხელმისაწვდომობის შესახებ“ (ორჰუსის) კონვენციის 6.10 მუხ., ამავე კონვენციის დანართის მე-16 პუნქტი, ასევე სზაკ-ის 95-ე მუხ.). ამასთან, სადავო გადაწყვეტილება მიღებული იყო საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებების შეფასებისა და ურთიერთშეჯერების გარეშე. არ დგინდებოდა ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარება საკითხის სრული და ობიექტური განხილვის მიზნით. მოსარჩელემ ყურადღება გაამახვილა იმაზე, რომ ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების შესახებ გადაწყვეტილების მიღებისას სალიცენზიო ობიექტზე ვრცელდებოდა კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი, რაც გამორიცხავდა ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების შესახებ მოთხოვნის დაკმაყოფილებას. აღნიშნული მოსაზრების დასადასტურებლად, მოსარჩელემ მიუთითა, რომ სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 31.12.2014წ. N478/ს ბრძანების გამოცემის მომენტისთვის ჯერ კიდევ დასრულებული არ იყო სასამართლო დავა ობიექტისთვის ძეგლის სტატუსის მოხსნის თაობაზე კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის 05.07.2013წ. N03/108 ბრძანების კანონიერებასთან დაკავშირებით, შესაბამისად მისი მოქმედება ასკ-ის 29.1 მუხლის თანახმად შეჩერებული იყო, გარდა ამისა, კიდევ ერთ, სხვა საქმეზე თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 30.05.2014წ. განჩინებით შეჩერდა მიწის მსხვილმასშტაბიანი სამუშაოების განსახორციელებლად დადებითი დასკვნის გაცემის თაობაზე საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს 13.03.2014წ. N01/01-127 წერილის მოქმედება. შესაბამისად, სალიცენზიო ტერიტორიაზე ვრცელდებოდა კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი, რის გამოც ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელება ეწინააღმდეგებოდა კანონმდებლობას.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 17.03.2016წ. გადაწყვეტილებით სარჩელი არ დაკმაყოფილდა. სასამართლომ საქმეზე დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებების საფუძველზე მიიჩნია, რომ ადმინისტრაციული ორგანოების მიერ დაცულ იქნა სზაკ-ის მოთხოვნები, სადავო გადაწყვეტილების მიღება მოხდა საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებების გამოკვლევის შედეგად. სსიპ გარემოს ეროვნულმა სააგენტომ დაიწყო ადმინისტრაციული წარმოება შპს „R...-ის“ განცხადებასთან დაკავშირებით, „სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვების ლიცენზიის გაცემის წესისა და პირობების შესახებ დებულების დამტკიცების თაობაზე“ საქართველოს მთავრობის 11.08.2005წ. N136 დადგენილებით დამტკიცებული დებულების 61 მუხლის მე-3 პუნქტის შესაბამისად, 30.12.2014წ. N21/1556 წერილით მიმართა საქართველოს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტროს ლიცენზიის ვადის გაგრძელების საკითხის განხილვისა და საქართველოს მთავრობის წინაშე შუამდგომლობის წარდგენის მიზნით, თავის მხრივ საქართველოს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტრო დაეყრდნო კანონმდებლობის მოთხოვნებს, საქართველოს საავტომობილო გზების დეპარტამენტისა და საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტოს მოსაზრებებს და იშუამდგომლა საქართველოს მთავრობასთან დადებითი გადაწყვეტილების მიღების მიზნით, საქართველოს მთავრობის მიერ მოთხოვნა დაკმაყოფილდა. ამდენად, სასამართლომ მიიჩნია, რომ სადავო აქტების გამოცემის მიზნით ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარებისას დაცულ იქნა კანონმდებლობის მოთხოვნები. სასამართლომ მიუთითა „გარემოსდაცვით საკითხებთან დაკავშირებული ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის, გადაწყვეტილების მიღების პროცესში საზოგადოების მონაწილეობისა და ამ სფეროში მართლმსაჯულების საკითხებზე ხელმისაწვდომობის შესახებ“ ორჰუსის 1988წ. კონვენციის მე-2 მუხლის მე-3, მე-4, მე-5 პუნქტებზე, მე-6 მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტზე, მე-10, მე-16 პუნქტებზე და აღნიშნა, რომ განსახილველ შემთხვევაში ორჰუსის კონვენციის გამოყენების წინაპირობები არ დადასტურდა, რადგან ლიცენზიის მოქმედების ვადა გაგრძელდა 9 ჰა ფართობის ტერიტორიაზე, კონვენციის რეგულაციაში კი ხვდება ტერიტორიები, სადაც ღია მოპოვების ადგილის ზედაპირი აღემატება 25 ჰას ან მიწისქვეშა მოპოვება, სადაც სამთო-სამუშაოების გავლენის ზონა აღემატება 150 ჰას.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 17.03.2016წ. გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა ა(ა)იპ „მ...ამ“ და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის სრულად დაკმაყოფილება მოითხოვა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 27.09.2017წ. განჩინებით ა(ა)იპ „მ...ის“ სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა, უცვლელად დარჩა გასაჩივრებული გადაწყვეტილება. სააპელაციო სასამართლომ სსკ-ის 390-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტზე მითითებით სრულად გაიზიარა საქალაქო სასამართლოს მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებები და მათი სამართლებრივი შეფასება. საავტომობილო გზების დეპარტამენტის მიერ განსაზღვრულ ტექნიკურ პირობებთან დაკავშირებით სააპელაციო პალატამ დამატებით აღნიშნა, რომ სააგენტოს მიერ 31.12.2014წ. ბრძანებით ლიცენზიის მოქმედების ვადა გაგრძელდა საგზაო დეპარტამენტის მიერ განსაზღვრული პირობებისა და კორექტირებული კოორდინატების შესაბამისად. რაც შეეხება საავტომობილო გზების დეპარტამენტის წერილში არსებულ სხვა პირობებს, სასამართლოს მოსაზრებით, იგი ახდენდა მხოლოდ კანონმდებლობის მოთხოვნების დაცვის საჭიროებაზე მითითებას.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 27.09.2017წ. განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა ა(ა)იპ „მ...ამ“, რომელმაც გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის სრულად დაკმაყოფილება მოითხოვა.
კასატორი თვლის, რომ საკასაციო საჩივარი დასაშვებია ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34.3 მუხლის „ე“ და „ვ“ ქვეპუნქტების საფუძველზე, კერძოდ, სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით, რასაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე, სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება ეწინააღმდეგება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს.
კასატორის მოსაზრებით, სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებულ განჩინებასთან მიმართებით არსებობს საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის „ე“ და „ე1“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული გადაწყვეტილების გაუქმების აბსოლუტური საფუძვლები, კერძოდ, გასაჩივრებული განჩინება იურიდიულად არ არის საკმარისად დასაბუთებული და დასაბუთება იმდენად არასრულია, რომ მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება შეუძლებელია. გარდა ამისა, არსებობს სსკ-ის 393-ე მუხლით გათვალისწინებული გასაჩივრებული განჩინების გაუქმების საფუძველი, გადაწყვეტილება გამოტანილია კანონის დარღვევით და ამ დარღვევის შედეგად საქმეზე არასწორი გადაწყვეტილება იქნა მიღებული.
ა(ა)იპ „მ...ა“ აღნიშნავს, რომ სააპელაციო სასამართლომ არასწორად გამოიყენა სსკ-ის 390.3 მუხლის „გ“ ქვეპუნქტი (თუ სააპელაციო სასამართლო ეთანხმება პირველი ინსტანციის სასამართლოს შეფასებებსა და დასკვნებს საქმის ფაქტობრივ ან/და სამართლებრივ საკითხებთან დაკავშირებით, დასაბუთება მათზე მითითებით იცვლება.), რითაც დაირღვა სსკ-ის 377.1 მუხლის მოთხოვნა (სააპელაციო სასამართლო ამოწმებს გადაწყვეტილებას სააპელაციო საჩივრის ფარგლებში ფაქტობრივი და სამართლებრივი თვალსაზრისით), კასატორმა მიუთითა სუს 25.03.2008წ. Nბს-52-52(კ-08) განჩინებით სსკ-ის 390.3 მუხლის „გ“ ქვეპუნქტთან და 377.1 მუხლთან დაკავშირებით გაკეთებულ განმარტებებზე. სააპელაციო სასამართლომ არ გამოიყენა კონვენციის მე-6 მუხლი, ნათელი არაა განსჯის ის პროცესი, რომელიც კონკრეტული გადაწყვეტილების მიღებამდე სასამართლომ გაიარა. საკასაციო პრეტენზიაში მითითებული ფაქტობრივი გარემოებების სრულყოფილად შესწავლისა და შეფასების შემთხვევაში, საქმეზე გამოტანილი იქნებოდა არსებითად სხვაგვარი გადაწყვეტილება.
კასატორმა საკასაციო საჩივარში წარმოადგინა საკასაციო პრეტენზია შემდეგ საკითხებზე: 1. სააპელაციო სასამართლომ არასწორად მიიჩნია, რომ ორჰუსის კონვენციის შესაბამისად არ არსებობდა ა(ა)იპ „მ...ის“ სადავო ადმინისტრაციულ წარმოებაში ჩაბმის ვალდებულება. სადავო აქტი შეეხება 25 ჰა-ზე მეტ ტერიტორიას. გაგრძელდა არა ლიცენზიის ნაწილის, არამედ მთლიანი ლიცენზიის მოქმედების ვადა. შპს „R...“-ის 29.12.2014წ. განცხადებაში მითითებული კოორდინატების ფარგლებში მდებარე ტერიტორიის ფართობი 9 ჰა - ...ის საბადოს ფარგლებში დამტკიცებული სამთო მინაკუთვნის საერთო ფართობის 193.79 კვ.მ. შემადგენელია. შესაბამისად, სადავო აქტი შეეხება 25 ჰა-ზე მეტ ტერიტორიას. აღნიშნული გარემოება კი ორჰუსის კონვენციის დანართის მე-16 პუნქტის საფუძველზე ამავე კონვენციის მე-6 მუხლის (საზოგადოების მონაწილეობა საქმიანობათა გარკვეულ სფეროებში გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში) გამოყენების წინაპირობას წარმოადგენდა; 2. სააპელაციო სასამართლომ არასწორად მიიჩნია, რომ ლიცენზიანტს მოხსნილი ჰქონდა წიაღითსარგებლობის უბანზე საბადოს დამუშავების შეზღუდვა. ობიექტისთვის კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსის მოხსნის თაობაზე კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის 05.07.2013წ. N03/108 ბრძანების კანონიერებასთან დაკავშირებით მიღებული თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 13.06.2014წ. გადაწყვეტილება ძალაში არ იყო შესული და დავა განიხილებოდა საკასაციო ინსტანციაში. აღნიშნული გარემოების სწორად დადგენას განსაკუთრებული მნიშვნელობა ჰქონდა სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემისას. ობიექტისთვის ძეგლის სტატუსის ქონის შეთხვევაში ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელება არღვევს კანონმდებლობას; 3. სააპელაციო სასამართლომ არ გაითვალისწინა, რომ სადავო აქტი გამოიცა „სხვა“ ადმინისტრაციული ორგანოს თანხმობის გარეშე. საქმეზე დადგენილი არაა სად და ვის მიერ განხორციელდა 2014 წლის 31 დეკემბრამდე საავტომობილო გზების დეპარტამენტის 30.12.2014წ. N2-03/9107 წერილში მითითებული 6 პუნქტად ჩამოყალიბებული კონკრეტული ტექნიკური პირობების შეთანხმება და კონკრეტულად რომელი მტკიცებულებებით დასტურდება აღნიშნული. სასამართლომ არ გამოიყენა ასკ-ის მე-4, მე-19 მუხლები საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებების არსებობის შესამოწმებლად; 4. სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობა N2-03/917 წერილთან მიმართებაში ურთიერთსაწინააღმდეგოა. სასამართლომ ერთის მხრივ მიიჩნია, რომ წერილში აღნიშნული პირობები ზოგადად კანონმდებლობის მოთხოვნებზე მითითებაა და მეორეს მხრივ, დეპარტამენტმა წერილის თანახმად მიზანშეწონილად ჩათვალა ტექნიკური პირობების დაცვის აუცილებლობა. კასატორის მოსაზრებით, სავალდებულო იყო საგზაო დეპარტამენტის N2-03/917 წერილში აღნიშნული პირობების შეთანხმება 2015 წლის 31 დეკემბრამდე.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების შესწავლისა და საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ ა(ა)იპ „მ...ის“ საკასაციო საჩივარი არ ექვემდებარება დასაშვებად ცნობას.
საქმის მასალების მიხედვით, ბოლნისის, დმანისისა და მარნეულის რაიონების ტერიტორიაზე შპს „ტ...ეს“ სასარგებლოდ 30.12.1996წ. გაიცა სერია ..., N..., ტიპი ... წიაღით სარგებლობის ლიცენზია, რომლის მოქმედების ვადა განისაზღვრა 2014 წლის 7 აპრილამდე (ტ. I, ს.ფ. 71), აღნიშნული ლიცენზიით ...ის საბადოს ფარგლებში დამტკიცებული სამთო მინაკუთვნის ფართობი შეადგენდა 193.79 ჰას (ტ. I, ს.ფ. 397).
„საქართველოს სსრ 1977 წლის კანონის „ისტორიისა და კულტურის ძეგლების დაცვისა და გამოყენების შესახებ” მოქმედების პერიოდში ისტორიისა და კულტურის ძეგლებად გამოცხადებული ობიექტებისათვის კულტურის უძრავი ძეგლის სტატუსის მინიჭების შესახებ“ კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის მინისტრის 30.03.2006წ. N3/133 ბრძანების დანართის რიგითი N2042 თანახმად, ბოლნისის რაიონში მდებარე ობიექტს - ...ი-ყაჩაღიანის უძველეს ოქროს მაღაროს მიენიჭა უძრავი ძეგლის სტატუსი (ტ. I, 115, 117), „გონიო-აფსაროსის არქიტექტურულ-არქეოლოგიური კომპლექსის არქეოლოგიური ზონისა და ...ში, სამთამადნო მრეწველობის ძეგლის არქეოლოგიური ზონის დადგენის შესახებ“ კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის მინისტრისა და ეკონომიკური განვითარების მინისტრის ერთობლივი 17.07.2006წ. N3/225-N1-1/616 ბრძანების მე-2 პუნქტით, დამტკიცდა ...ში, სამთამადნო მრეწველობის ძეგლის არქეოლოგიური ზონა, N2 დანართში მითითებულ ფარგლებში. საქართველოს პრეზიდენტის 07.11.2006წ. N665 ბრძანებულებით, ბოლნისის მუნიციპალიტეტში მდებარე ობიექტს - ...ი, უძველესი ოქროს სამთამადნო მრეწველობის ძეგლს, აგების თარიღი ძვ.წ.აღ. 3018-2929წწ., მიენიჭა ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორია (ბოლნისი მუნიციპალიტეტში მდებარე ძეგლების დასახელებაში მე-13 პუნქტად მიეთითა ...ი, უძველესი ოქროს სამთამადნო მრეწველობის ძეგლი).
„სასარგებლო წიაღისეულის (ფერადი, კეთილშობილი, იშვიათი მეტალები და ბარიტი) შესწავლა-მოპოვების ლიცენზიის გაცემისათვის აუქციონის სალიცენზიო პირობების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 18.01.2012წ. N18 განკარგულების პირველი პუნქტით, დამტკიცდა სალიცენზიო პირობები სალიცენზიო ფართობი 1-ისა - მადნეულის საბადო (1035,5 ჰა) და სალიცენზიო ფართობი 2-ისთვის - ...ის საბადო, მათ შორის კვირაცხოვლის, ფოსტისქედის, ყაჩაღიანისა და მამულისის უბნების ჩათვლით (193,76 ჰა). აღნიშნულ განკარგულებაში შენიშვნის სახით მითითებული იყო, რომ აუქციონი არ მოიცავდა (ლიცენზია არ გაიცემოდა) ...ის საბადოს ყაჩაღიანის უბნის იმ ტერიტორიას, რომელსაც კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი ჰქონდა. სსიპ ბუნებრივი რესურსების სააგენტოს უფროსის 21.05.2012წ. N13/28 ბრძანების პირველი პუნქტის თანახმად, შპს „მ...ზე“ გაიცა წიაღისეულის შესწავლა-მოპოვების ლიცენზია ფართობ 1-ზე - მადნეულის საბადო და ფართობ 2-ზე - ...ის საბადო (საერთო ფართობი 1229.26 ჰა (1035,5+193,76)). აღნიშნულ ბრძანებაში შენიშვნის სახით მიეთითა, რომ ფართობი არ მოიცავდა (ლიცენზია არ გაიცემოდა) ...ის საბადოს ყაჩაღიანის უბნის იმ ტერიტორიას, რომელსაც კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი ჰქონდა, ამასთან, აღინიშნა, რომ არსებული წიაღით სარგებლობის ლიცენზიის სერია ..., N... (გაცემული 30.12.1996წ.) მოქმედების ვადა იწურებოდა 2014 წლის 7 აპრილს (ტ. I, 80, 81). ამავე, 21.05.2012წ. N13/28 ბრძანების პირველი მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით, შპს „მ...ის“ სასარგებლოდ გაცემული ლიცენზიის ძალაში შესვლის თარიღი განისაზღვრა 2014 წლის 15 აპრილით (ტ. I, ს.ფ. 75). სსიპ ბუნებრივი რესურსების სააგენტოს უფროსის 25.02.2013წ. N13/137 ბრძანების პირველი პუნქტის მიხედვით, ცნობად იქნა მიღებული, რომ შპს „მ...ის“ სასარგებლოდ გაცემული წიაღის მოპოვება-შესწავლის ლიცენზიის ნაწილი (საერთო ფართობი 193.76 ჰა X და Y კოორდინატების ფარგლებში 21.05.2012წ. N13/28 ბრძანების შესაბამისად) შპს „M...“-ს სარგებლობის უფლებით გადაეცა 2041 (ორი ათას ორმოცდაერთი) წლის 16 აპრილამდე (ტ. I, ს.ფ. 82, 83). სსიპ ბუნებრივი რესურსების სააგენტოს უფროსის 25.11.2014წ. N167/ს ბრძანებით, ცნობად იქნა მიღებული, რომ შპს „M...“-ი შეერწყა შპს „R...“-ს, დაევალა სააგენტოს ლიცენზირების დეპარტამენტს შპს „R...“-ის სასარგებლოდ ახალი სალიცენზიო მოწმობის გაცემის უზრუნველყოფა (ტ. I, ს.ფ. 85) და გაიცა წიაღისეული შესწავლა-მოპოვების N... ლიცენზია. 25.11.2014წ. გაცემული N... ლიცენზიის ძალაში შესვლის თარიღი განისაზღვრა 2015 წლის პირველი იანვრით, საქართველოს მთავრობის 04.04.2014წ. N592 განკარგულების საფუძველზე (ტ. I, ს.ფ. 32), ხოლო სერია ..., N..., ტიპი ... წიაღით სარგებლობის ლიცენზიის მოქმედების ვადა გაგრძელდა 2015 წლის პირველ იანვრამდე (ტ. I, ს.ფ. 53). ამდენად, ზემოხსენებული გარემოებების გათვალისწინებით, 2014 წლის 25 ნოემბრისთვის შპს „R...“-ს მფლობელობაში ჰქონდა ...ის საბადოსთან დაკავშირებული წიაღის შესწავლა-მოპოვების ორი ლიცენზია: 1. 30.12.1996წ. გაცემული სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზია და 2. 25.11.2014წ. გაცემული N... ლიცენზია (ტ. I, ს.ფ. 33) (შპს „R...“-ის მიერ მითითებული ორი ლიცენზიის მფლობელობას არც კასატორი ა(ა)იპ „მ...ა“ უარყოფს საკასაციო საჩივარში საკასაციო პრეტენზიით, შდრ. ტ. II, ს.ფ.135-137)). ამასთან, აღსანიშნავია, რომ არსებობდა სხვაობა ზემოხსენებულ ორ ლიცენზიას შორის, კერძოდ, სერია ... ტიპი ... ლიცენზია მოქმედებდა 2015 წლის პირველ იანვრამდე და მოიცავდა ...ის საბადოს ოთხივე უბნის -კვირაცხოვლის, ფოსტისქედის, ყაჩაღიანისა და მამულისის უბნების ტერიტორიას (საერთო ფართობი 193.76 ჰა), ხოლო N... ლიცენზია მოქმედებას იწყებდა 2015 წლის პირველი იანვრიდან და მართალია ვრცელდებოდა ...ის საბადოს ტერიტორიაზე, მაგრამ არ მოიცავდა ყაჩაღიანის უბნის იმ ტერიტორიას, რომელსაც კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი ჰქონდა „სასარგებლო წიაღისეულის (ფერადი, კეთილშობილი, იშვიათი მეტალები და ბარიტი) შესწავლა-მოპოვების ლიცენზიის გაცემისათვის აუქციონის სალიცენზიო პირობების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 18.01.2012წ. N18 განკარგულების მიღების მომენტისთვის.
შპს „R...“-მა 26.04.2013წ. N 034/13 განცხადებით მიმართა საქართველოს პრემიერ-მინისტრს ძეგლის სტატუსის მქონე ობიექტის გადატანის მოთხოვნით. საქართველოს პრემიერ-მინისტრის N14962 რეზოლუციით კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრს დაევალა განცხადების განხილვა და შემდგომი რეაგირების უზრუნველყოფა. კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის 28.05.2013წ. N03/82 ბრძანების პირველი პუნქტით შეიქმნა კომისია ბოლნისის მუნიციპალიტეტის ...ის უძველესი სამთამადნო მრეწველობის კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლისთვის სტატუსის მინიჭების დოკუმენტაციის შესწავლისა და გადატანისთვის საჭირო რეკომენდაციის შემუშავების მიზნით. მოგვიანებით, კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის 05.07.2013წ. N03/108 ბრძანების 1-ლი პუნქტით, ბათილად იქნა ცნობილი კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის მინისტრის 30.03.2006წ. N3/133 ბრძანების დანართის რიგითი N2042 (...ი-ყაჩაღიანის უძველესი ოქროს მაღარო, ბოლნისის მუნიციპალიტეტი), ამავე ბრძანების მე-5 პუნქტით გადაწყდა 2013 წლის 15 სექტემბრამდე ...ი-ყაჩაღიანის არქეოლოგიური ობიექტის შესწავლის განხორციელება, ბრძანებაში მიეთითა მისი საქართველოს მთავრობაში გასაჩივრების შესაძლებლობის შესახებ. 05.07.2013წ. N03/108 ბრძანების გარდა, კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის მიერ გამოცემულ იქნა 08.08.2013წ. N03/130 ბრძანება, რომლის თანახმად, სსიპ საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნულ სააგენტოს დაევალა ...ი-ყაჩაღიანის არქეოლოგიურ ზონაში მდებარე არქეოლოგიური ობიექტის შესწავლის პროცესის მონიტორინგის განხორციელება, ამავე ბრძანებით შპს „R...“-ს მიეცა თანხმობა ...ი-ყაჩაღიანის არქეოლოგიურ ზონაში ისეთი სახის საინჟინრო-გეოლოგიური სამუშაოების წარმოებაზე, რომლებიც არ დააზიანებდა ან დაზიანების საფრთხეს არ შეუქმნიდა არქეოლოგიურ ზონაში მდებარე არქეოლოგიურ ობიექტს. ამასთან, საქართველოს მთავრობის 07.10.2013წ. N1436 განკარგულებით გაუქმდა „გონიო-აფსაროსის არქიტექტურულ-არქეოლოგიური კომპლექსის არქეოლოგიური ზონისა და ...ში, სამთამადნო მრეწველობის ძეგლის არქეოლოგიური ზონის დადგენის შესახებ“ კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის მინისტრისა და ეკონომიკური განვითარების მინისტრის ერთობლივი 17.07.2006წ. N3/225-N1-1/616 ბრძანების მე-2 პუნქტი (...ში სამთამადნო მრეწველობის ძეგლის არქეოლოგიური ზონა) და მისი დანართი 2 (ტ. I, ს.ფ. 116-118, 348). საქართველოს პრეზიდენტის 07.10.2013წ. N563 ბრძანებულებით შეტანილ იქნა ცვლილებები საქართველოს პრეზიდენტის 07.11.2006წ.N665 ბრძანებულებაში, რომლის თანახმად „კულტურის ზოგიერთი უძრავი ძეგლისთვის ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის მინიჭების შესახებ“ საქართველოს პრეზიდენტის 07.11.2006წ. N665 ბრძანებულების დანართით განსაზღვრულ ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის კულტურის უძრავი ძეგლების ჩამონათვალში შეტანილ იქნა ცვლილება და ბოლნისის მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე არსებულ ძეგლთა ჩამონათვალიდან ამოღებულ იქნა მე-13 პუნქტი (...ი, უძველესი ოქროს სამთამადნო მრეწველობის ძეგლი). ა(ა)იპ „მ...ამ“ და დ. სახვაძემ კანონმდებლობით დადგენილი წესით მიმართეს თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას და მოითხოვეს: კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის 05.07.2013წ. N03/108 ბრძანების, ამავე მინისტრის 08.08.2013წ. N03/130 ბრძანებისა და საქართველოს მთავრობის 07.10.2013წ. N1436 განკარგულების ბათილად ცნობა („პირველი სასამართლო დავა“ - ...ის საბადოს ტერიტორიაზე მდებარე ობიექტისთვის ძეგლის სტატუსის მინიჭების შესახებ კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის მინისტრის 30.03.2006წ. N03/133 ბრძანების დანართის შესაბამისი ნაწილის (რიგითი N2042-ის) ბათილად ცნობის თაობაზე გადაწყვეტილების კანონიერება).
„პირველ სასამართლო დავაზე“ თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის მიერ გადაწყვეტილების მიღებამდე (13.06.2014წ.), შპს „R...“-მა მიმართა საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს მიწის მსხვილმასშტაბიანი სამუშაოების განსახორციელებლად დადებითი დასკვნის გაცემის მოთხოვნით. სამინისტროს 13.01.2014წ. N01/08-107 წერილით შპს „R...“-ს ეცნობა მისი მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ, რაც დაინტერესებულმა მხარემ გაასაჩივრა საქართველოს მთავრობაში. საქართველოს მთავრობის 20.02.2014წ. N313 განკარგულებით, ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა შპს „R...“-ის ადმინისტრაციული საჩივარი, ბათილად იქნა ცნობილი კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს 13.01.2014წ. N01/08-107 წერილი და ამავე ორგანოს დაევალა შპს „R...“-ის მიერ წარდგენილი დოკუმენტაციის შესწავლა და ადმინისტრაციული განხილვის შედეგად, ობიექტური გამოკვლევის საფუძველზე კანონმდებლობით გათვალისწინებული გადაწყვეტილების მიღება. სამინისტრომ 25.02.2014წ. წერილით მიმართა საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნულ სააგენტოს და სთხოვა შპს „R...“-ის სალიცენზიო ფართობში მოქცეული ...ის ტერიტორიაზე განხორციელებული არქეოლოგიური სამუშაოების ანგარიშებისა და ...ი-ყაჩაღიანის საარქივო ბიბლიოგრაფიული მასალის განხილვა და ამ მასალებზე დაყრდნობით შესაბამისი დასკვნის მომზადება. სააგენტოს მიერ სამინისტროში 06.03.2014წ. წარდგენილი დასკვნის თანახმად, სააგენტომ მიიჩნია, რომ საკითხთან დაკავშირებით არსებული მასალების კომპლექსური შეფასების შედეგად, ...ი-ყაჩაღიანის ტერიტორიაზე უძველესი ოქროს მაღაროს ან ზოგადსაკაცობრიო მნიშვნელობის ძეგლის არსებობა არ დადასტურდა, რის გამოც მიზანშეწონილი იყო შპს „R...“-ს სამუშაოების გაგრძელების მიზნით, სამინისტროს მხრიდან მისცემოდა დადებითი დასკვნა. კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტრომ შპს „R...“-ს 13.03.2014წ. N01/01-1277 წერილით აცნობა, რომ სამუშაოების განხორციელების მიზნით კომპანიამ დადებითი დასკვნა მიიღო. კ. კ-ემ და დ. მ-იმა კანონმდებლობით დადგენილი წესით მიმართეს თბილისის საქალაქო სასამართლოს და მოითხოვეს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს 13.03.2014წ. N01/01-1277 წერილის ბათილად ცნობა, ამავე აქტის ბათილად ცნობას სასამართლოწარმოების წესით ითხოვდა ასევე ა(ა)იპ „მ...ა“ (ტ. I, ს.ფ. 314) („მეორე სასამართლო დავა“ - მიწის მსხვილმასშტაბიანი სამუშაოების განსახორციელებლად დადებითი დასკვნის გაცემის კანონიერება). მოსარჩელეებმა, ასკ-ის 29.3 მუხლის საფუძველზე, ასევე მოითხოვეს სამუშაოების განხორციელების მიზნით სამინისტროს მიერ 13.03.2014წ. N01/01-1277 წერილით გაცემული დადებითი დასკვნის მოქმედების შეჩერება. მოსარჩელეები მიუთითებდნენ, რომ აღნიშნული აქტის აღსრულებით არსებითი ზიანი ადგებოდა ...ი-ყაჩაღიანის არქეოლოგიურ ობიექტს, კერძოდ: 08.01.2014წ. ადგილი ჰქონდა კლდის მასივში ამოკვეთილი წყლის ძველი აუზისა და მის გვერდით არსებული, ასევე კლდეში ნაკვეთი ამბოსების ნგრევის ფაქტს. ამასთან, 06.04.2014წ. ტელეკომპანია „...ს“ ეთერში ნაჩვენები იქნა „...ის“ დოკუმენტური ფილმი - „...ი პრემიერის ოქროს შუალედი“, საიდანაც ირკვეოდა, რომ „...მა“ არქეოლოგიური ობიექტის დაზიანების ფაქტი 14.03.2014წ. ვიდეოკადრებზე დააფიქსირა. „მეორე სასამართლო დავაზე“ მოსარჩელეები (კ. კ-ე და დ. მ-ი) აღნიშნავდნენ, რომ სამინისტროს მიერ 13.03.2014წ. N01/01-1277 წერილით გაცემული დადებითი დასკვნის მოქმედების შეუჩერებლობის შემთხვევაში, გაგრძელდებოდა ძეგლის სტატუსის მქონე ობიექტის დაზიანება და შეუძლებელი იქნებოდა მისი პირვანდელი მდგომარეობისა და არქეოლოგიური ღირებულების აღდგენა. შესაბამისად, შეუძლებელი იქნებოდა ...ი-ყაჩაღიანის, როგორც კულტურული მემკვიდრეობის შენარჩუნება (ტ. I, ს.ფ. 175, 176). „მეორე სასამართლო დავაზე“ თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიამ საფუძვლიანად მიიჩნია მოსარჩელეების მოთხოვნა უფლების პრევენციული დაცვის საშუალების გამოყენების თაობაზე. სასამართლომ აღნიშნა, რომ სასარჩელო მოთხოვნის დაკმაყოფილების შემთხვევაში სასამართლოს გადაწყვეტილების აღსრულება შეუძლებელი იქნებოდა სადავო აქტის მოქმედების შეჩერების გარეშე, რადგან დავის საგანი აღარ იარსებებდა. თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 30.05.2014წ. განჩინებით, შეჩერდა ძეგლის სტატუსის მქონე არქეოლოგიურ ობიექტზე მიწის მსხვილმასშტაბიანი სამუშაოების განსახორციელებლად დადებითი დასკვნის გაცემის თაობაზე საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს 13.03.2014წ. N01/01-127 წერილის მოქმედება (ტ. I, ს.ფ. 179, 180).
„პირველ სასამართლო დავაზე“ თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის მიერ 13.06.2014წ. მიღებული გადაწყვეტილებით ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა ა(ა)იპ „მ...ის“ სარჩელი, ასკ-ის 32.4 მუხლის მიხედვით, ბათილად იქნა ცნობილი კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის 05.07.2013წ. N03/108 ბრძანება და სამინისტროს დაევალა იმავე საკითხზე ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა, ასკ-ის 32.1 მუხლის შესაბამისად ბათილად იქნა ცნობილი ამავე მინისტრის 08.08.2013წ. N03/130 ბრძანება და საქართველოს მთავრობის 07.10.2013წ. N1436 განკარგულება (ტ. I, ს.ფ. 127, 128). სასამართლომ, ასკ-ის 32.4 მუხლის მიხედვით კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის 05.07.2013წ. N03/108 ბრძანების ბათილად ცნობის საფუძვლად მიუთითა ის გარემოება, რომ სადავო ბრძანების გამოცემა მოხდა საკითხის შესწავლაზე და დასკვნის მომზადებაზე არაუფლებამოსილი სათათბირო ორგანოს საქმიანობის შედეგად. სასამართლომ ყურადღება გაამახვილა იმაზე, რომ სადავო ბრძანების გამოცემამ გამოიწვია ობიექტისთვის კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსის მოხსნა, რის გამოც საკითხთან დაკავშირებით დადებითი დასკვნის გაცემის უფლებამოსილება ჰქონდა მხოლოდ „კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ 08.05.2007წ. კანონის 5.4 მუხლით გათვალისწინებულ „კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის საბჭოს“ და არა ასევე კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის 28.05.2013წ. N03/82 ბრძანების პირველი პუნქტით შექმნილ კომისიას. შესაბამისად, მინისტრის 05.07.2013წ. N03/108 ბრძანება გამოცემული იყო არსებითი მნიშვნელობის გარემოების გამოკვლევისა და შეფასების გარეშე, რის გამოც საკითხი საჭიროებდა ადმინისტრაციული წარმოებით ხელახლა შესწავლას. იმის გათვალისწინებით, რომ სასამართლომ ასკ-ის 32.4 მუხლის მიხედვით მინისტრის 05.07.2013წ. N03/108 ბრძანება ბათილად ცნო, ასკ-ის 32.1 მუხლის შესაბამისად ბათილად იქნა ცნობილი ამავე მინისტრის 08.08.2013წ. N03/130 ბრძანება და საქართველოს მთავრობის 07.10.2013წ. N1436 განკარგულება (ტ. I, ს.ფ. 121-124). თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 02.03.2015წ. განჩინებით არ დაკმაყოფილდა აპელანტების - ა(ა)იპ „მ...ის“ (მოსარჩელე), საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს, საქართველოს მთავრობისა (მოპასუხეები) და შპს „R...“-ის (სავალდებულო მოწვევის მესამე პირი) სააპელაციო საჩივრები, უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 13.06.2014წ. გადაწყვეტილება. საქართველოს უზენაესის სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 29.09.2015წ. განჩინებით დაუშვებლად იქნა მიჩნეული კასატორების - საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს, საქართველოს მთავრობისა (მოპასუხეები) და შპს „R...“-ის (სავალდებულო მოწვევის მესამე პირი) საკასაციო საჩივრები, უცვლელად დარჩა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 02.03.2015წ. განჩინება.
„პირველ სასამართლო დავაზე“ თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის მიერ 13.06.2014წ. გადაწყვეტილების (რომლითაც ასკ-ის 32.4 მუხლის მიხედვით, ბათილად იქნა ცნობილი „საქართველოს სსრ 1977 წლის კანონის ისტორიისა და კულტურის ძეგლების დაცვისა და გამოყენების შესახებ” მოქმედების პერიოდში ისტორიისა და კულტურის ძეგლებად გამოცხადებული ობიექტებისათვის კულტურის უძრავი ძეგლის სტატუსის მინიჭების შესახებ“ კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის მინისტრის 30.03.2006წ. N3/133 ბრძანების დანართის რიგითი N2042 (...ი-ყაჩაღიანის უძველესი ოქროს მაღარო, ბოლნისის მუნიციპალიტეტი) ბათილად ცნობის თაობაზე კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის 05.07.2013წ. N03/108 ბრძანება და სამინისტროს დაევალა იმავე საკითხზე ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა) მიღების შემდგომ იმავე საკითხთან დაკავშირებით საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრმა გამოსცა 12.12.2014წ. N03/266 ბრძანება (სსიპ საქართველოს საკანონმდებლო მაცნეს ვებ-გვერდზე ატვირთულ იქნა 12.12.2014წ.), რასაც წინ უძღოდა კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს სისტემაში შემავალი ორგანოების მიერ ხელახალი ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარება. კულტურისა და მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტოს კულტურული მემკვიდრეობის საბჭოს სტრატეგიული საკითხების სექციის 12.12.2014წ. სხდომის ოქმიდან ამონაწერის თანახმად, დღის წესრიგს შეადგენდა კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის - „...ი-ყაჩაღიანის უძველეს ოქროს მაღარო“-სათვის კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსის მოხსნის საკითხის განხილვა. სხდომის ოქმიდან ამონაწერის მიხედვით, სექციამ ხმათა უმრავლესობით დაადგინა, რომ საბჭო რეკომენდაციით მიმართავს საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნულ სააგენტოს, რათა კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლს „...ი-ყაჩაღიანის უძველეს ოქროს მაღაროს“ მოეხსნას კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი“ (ტ. I, ს.ფ. 338). კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნულ სააგენტოს გენერალურმა დირექტორმა, „კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ 08.05.2007წ. კანონის მე-17 მუხლის, კულტურული მემკვიდრეობის საბჭოს სტრატეგიული საკითხების სექციის 12.12.2014წ. გადაწყვეტილებისა და კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნულ სააგენტოსა და კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს შორის გაფორმებული 08.04.2014წ. N01 ადმინისტრაციული ხელშეკრულების 1.1 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის საფუძველზე, გამოსცა 12.12.2014წ. N2/271 ბრძანება (სსიპ საქართველოს საკანონმდებლო მაცნეს ვებგვერდზე გამოქვეყნდა 12.12.2014წ.), რომლის 1-ლი პუნქტის თანახმად, კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი მოეხსნა „...ი-ყაჩაღიანის უძველეს ოქროს მაღაროს“, მე-2 პუნქტის მიხედვით, ეთხოვა კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრს, კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის მინისტრის 30.03.2006წ. N3/133 ბრძანებაში ცვლილების შეტანა და ბრძანების რიგითი ნომერის „2042 ...ი-ყაჩაღიანის უძველესი ოქროს მაღარო“ ბრძანების დანართიდან ამოღება, მე-3 პუნქტის თანახმად, განისაზღვრა, რომ N2/271 ბრძანება ამოქმედდებოდა ამ ბრძანების მე-2 პუნქტში მითითებული კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის შესაბამისი აქტის ამოქმედებისთანავე (ტ. I, ს.ფ. 333). კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნულმა სააგენტომ 12.12.2014წ. N05/09/1857 წერილით მიმართა საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრს და წარუდგინა საბჭოს სხდომის ოქმი და სააგენტოს გენერალური დირექტორის ბრძანება შემდგომი რეაგირებისთვის (ტ. I, ს.ფ. 332). საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრმა გამოსცა 12.12.2014წ. N03/266 ბრძანება, რომლის 1-ლი პუნქტის თანახმად, ძალადაკარგულად გამოცხადდა „საქართველოს სსრ 1977 წლის კანონის ისტორიისა და კულტურის ძეგლების დაცვისა და გამოყენების შესახებ” მოქმედების პერიოდში ისტორიისა და კულტურის ძეგლებად გამოცხადებული ობიექტებისათვის კულტურის უძრავი ძეგლის სტატუსის მინიჭების შესახებ“ საქართველოს კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის მინისტრის 2006 წლის 30 მარტის N3/133 ბრძანების ნაწილის ბათილად ცნობის თაობაზე“ საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის 05.07.2013წ. N03/108 ბრძანება (პირველ სასამართლო დავაზე სადავო აქტი), მე-2 პუნქტის მიხედვით, ბათილად იქნა ცნობილი „საქართველოს სსრ 1977 წლის კანონის ისტორიისა და კულტურის ძეგლების დაცვისა და გამოყენების შესახებ” მოქმედების პერიოდში ისტორიისა და კულტურის ძეგლებად გამოცხადებული ობიექტებისათვის კულტურის უძრავი ძეგლის სტატუსის მინიჭების შესახებ“ საქართველოს კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის მინისტრის 30.03.2006წ. N3/133 ბრძანების დანართის რიგითი N2042 (...ი-ყაჩაღიანის უძველესი ოქროს მაღარო, ბოლნისის მუნიციპალიტეტი). კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტოს გენერალური დირექტორის 12.12.2014წ. N12/09/1855 წერილით შპს „R...“-ს ეცნობა, რომ ...ი-ყაჩაღიანის არქეოლოგიური ობიექტის ნაწილი გათხრილი და სრულად შესწავლილია და მისი შემდგომი კვლევების გაგრძელება შეუძლებელი იყო, ამასთან სააგენტოს გენერალური დირექტორის 12.12.2014წ. N2/271 ბრძანებით არქეოლოგიურ ობიექტს მოეხსნა კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი, ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სააგენტოს დირექტორის 12.12.2014წ. N2/271 ბრძანების ძალაში შესვლის მომენტიდან, „კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ 08.05.2007წ. კანონის მე-13 მუხლისა და კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნულ სააგენტოსა და კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს შორის გაფორმებული 08.04.2014წ. N01 ადმინისტრაციული ხელშეკრულების 1.1 მუხლის „ზ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, კომპანიას ეძლეოდა არქეოლოგიური ობიექტის აღების (დაშლის) თანხმობა (ტ. I, ს.ფ. 44). მოგვიანებით, ფიზიკურმა პირებმა კანონმდებლობით დადგენილი წესით მიმართეს სასამართლოს და მოითხოვეს 1. კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნულ სააგენტოს გენერალური დირექტორის 12.12.2014წ. N2/271 ბრძანების, 2. კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის 12.12.2014წ. N03/266 ბრძანებისა და 3. კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტოს გენერალური დირექტორის 12.12.2014წ. N12/09/1855 წერილის ბათილად ცნობა (ტ. I, ს.ფ. 11) („მესამე სასამართლო დავა“ - არქეოლოგიური ობიექტისთვის კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსის მოხსნისა და მის აღებაზე (დაშლაზე) თანხმობის გაცემის კანონიერება, დავა სააპელაციო სასამართლოში იხილება).
ადმინისტრაციული ორგანოების მიერ არქეოლოგიური ობიექტისთვის კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსის მოხსნისა და მის აღებაზე (დაშლაზე) თანხმობის გაცემის შემდეგ, კომპანიამ 15.12.2014წ. N449/1 წერილით მიმართა სსიპ გარემოს ეროვნულ სააგენტოს და მოითხოვა სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს მიერ საქართველოს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტროსთან შუამდგომლობის გაწევა, რათა 12.30.1996წ. გაცემული სერია ..., N..., ტიპი ... წიაღით სარგებლობის ლიცენზიის მოქმედების ვადა 2015 წლის პირველი იანვრიდან 2021 წლის 21 აპრილამდე გაგრძელებულიყო. სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 23.12.2014წ. N21/1376 წერილით კომპანიას ეცნობა სამინისტროსთან შუამდგომლობის გაწევაზე უარის თქმის შესახებ, სააგენტომ წერილში მიუთითა, რომ საქართველოს მთავრობის 11.08.2005წ. N136 დადგენილებით დამტკიცებული „სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვების ლიცენზიის გაცემის წესისა და პირობების“ დებულების 71 მუხლის მე-21 პუნქტზე, რომლის შესაბამისად, იმ შემთხვევაში, თუ ლიცენზიით დადგენილია მისი ამოქმედების კონკრეტული თარიღი და იგი ჯერ არ დამდგარა, ლიცენზიანტის დასაბუთებული მოთხოვნის საფუძველზე, სამინისტროს შუამდგომლობით, საქართველოს მთავრობის გადაწყვეტილებით, ლიცენზიის გამცემის მიერ, ლიცენზიაში ერთჯერადად შესაძლებელია შეტანილ იქნეს ცვლილება ლიცენზიის ამოქმედების თარიღის გადაწევასთან დაკავშირებით. სააგენტომ აღნიშნა, რომ შპს „R...“-ის მფლობელობაში არსებული სარგებლობის ლიცენზიების (სერია ..., N..., ტიპი ... და N...) შემთხვევაში, ლიცენზიის ვადის გაგრძელების და მეორე შემთხვევაში ლიცენზიის ძალაში შესვლის გადავადების მექანიზმი უკვე გამოყენებული იყო (მოქმედი სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის ვადის გაგრძელების ხარჯზე ერთხელ უკვე გადავადდა იმავე ფართობზე გაცემული N... ლიცენზიის ძალაში შესვლა 2015 წლის 1-ელ იანვრამდე (საქართველოს მთავრობის 04.04.2014წ. N592 და 593 განკარგულებები)) და მისი ხელახლა გამოყენების სამართლებრივი მექანიზმი არ არსებობდა. შესაბამისად, გარემოს ეროვნული სააგენტო მოკლებული იყო საქართველოს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტროს წინაშე ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების მიზნით შუამდგომლობის გაწევის შესაძლებლობას (ტ. I, ს.ფ. 32, 33).
ა(ა)იპ „მ...ამ“ 23.12.2014წ. N04/09/01-159 წერილით მიმართა სსიპ გარემოს ეროვნულ სააგენტოს და მოითხოვა ადმინისტრაციულ წარმოებაში ჩაბმა „გარემოსდაცვით საკითხებთან დაკავშირებული ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის, გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში საზოგადოების მონაწილეობისა და ამ სფეროში მართლმსაჯულების საკითხებზე ხელმისაწვდომობის შესახებ“ (ორჰუსის) კონვენციის 6.10 მუხლისა და ამავე კონვენციის დანართის მე-16 პუნქტის, ასევე სზაკ-ის 95-ე მუხლების საფუძველზე (ტ. I, ს.ფ. 27). სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 25.12.2014წ. N21/1452 წერილით ა(ა)იპ „მ...ას“ ეცნობა, რომ 23.12.2014წ N04/09/01-159 მომართვაში მითითებულ საკითხთან დაკავშირებით სააგენტოს მიერ გადაწყვეტილება უკვე მიღებული იყო და პასუხი ეცნობა ადრესატს. სააგენტოს 25.12.2014წ. წერილში ასევე მითითებულია, რომ დანართის სახით, ა(ა)იპ „მ...ას“ გაეგზავნა შპს „R...“-ის მომართვა და სააგენტოს მიერ გაგზავნილი პასუხის ასლები (ტ. I, ს.ფ. 28).
შპს „R...“-მა 29.12.2014წ. N469 წერილით (N1989 განცხადებით) კიდევ ერთხელ მიმართა სსიპ გარემოს ეროვნულ სააგენტოს და მოითხოვა სერია ..., N..., ტიპი ... წიაღით სარგებლობის ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელება 2021 წლის 21 აპრილამდე წერილს თანდართულ ტოპოგრაფიულ რუკაზე მოცემულ X და Y კოორდინატების ფარგლებში (ტ. I, ს.ფ. 39, 40), UTM (WGS 84) კოორდინატთა სისტემიდან 4 წერტილის კოორდინატი იხ. ტ. I, ს.ფ. 41.
სსიპ გარემოს ეროვნულმა სააგენტომ ა(ა)იპ „მ...ის“ 23.12.2014წ. N04/09/01-159 მომართვის პასუხად, 30.12.2014წ. N21/1610 წერილით, დამატებით აცნობა ა(ა)იპ „მ...ას“, რომ შპს „R...“-მა სააგენტოს 29.12.2014წ. წერილობით მომართა და მოითხოვა მასზე გაცემული სერია ..., N..., ტიპი ... წიაღით სარგებლობის ლიცენზიის ნაწილის ვადის გაგრძელება, რაზედაც დაწყებული იყო ადმინისტრაციული წარმოება (ტ. I, ს.ფ. 38).
სსიპ გარემოს ეროვნულმა სააგენტომ 30.12.2014წ. N21/1556 წერილით მიმართა საქართველოს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტროს, აცნობა შპს „R...“-ის მოთხოვნის თაობაზე და სთხოვა საკითხის განხილვა და, თანხმობის შემთხვევაში, ლიცენზიის მოქმედებს ვადის გაგრძელების მიზნით საქართველოს მთავრობის წინაშე შუამდგომლობის წარდგენა. ამასთან, სამინისტროს ეცნობა, რომ ობიექტის კონტური მდებარეობდა საავტომობილო გზის სიახლოვეს და მოიცავდა სახელმწიფო ტყის ფონდის მიწას, აქედან გამომდინარე საკითხი უნდა შეთანხმებულიყო შესაბამის სახელმწიფო ორგანოებთან (ტ. I, ს.ფ. 70).
საქართველოს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტრომ 30.12.2014წ. N7614 წერილით მიმართა სსიპ საქართველოს კულტურული მემკვირეობის დაცვის სააგენტოს და სთხოვა ეცნობებინა, შპს „R...“-ის 29.12.2014წ. მომართვაში მითითებული კოორდინატის ფარგლებში მდებარე ტერიტორია თუ ექცეოდა „...ი-ყაჩაღიანის უძველესი ოქროს მაღაროს“ ფარგლებში (ტ. I, ს.ფ. 68, 69). სსიპ საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნულმა სააგენტომ 30.12.2014წ. N08/09/1949 წერილით გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროს შეატყობინა, რომ ობიექტი, რომელსაც ამავე სააგენტოს გენერალური დირექტორის 12.12.2014წ. N2/271 ბრძანებით მოეხსნა კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი, მდებარეობდა სამინისტროს მიერ წარმოდგენილი კოორდინატებთან ფაქტიურად იდენტური კოორდინატების ფარგლებში (ტ. I, ს.ფ. 64, 65).
საქართველოს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტრომ 30.12.2014წ. N7615 წერილით მიმართა საქართველოს საავტომობილო გზების დეპარტამენტსაც და სთხოვა შპს „R...“-ის 29.12.2014წ. მომართვაში მითითებული კოორდინატის ფარგლებში მდებარე ტერიტორიაზე წიაღისეულის მოპოვების საკითხის განხილვა და მოსაზრების წარმოდგენა, ამასთან, „საკითხის აქტუალობიდან გამომდინარე“ ითხოვა პასუხის შემჭიდროვებულ ვადებში გაცემა (ტ. I, ს.ფ. 67). საქართველოს საავტომობილო გზების დეპარტამენტმა 30.12.2014წ. N2-03/9107 წერილში აღნიშნა, რომ სალიცენზიო ობიექტი კვეთდა საერთაშორისო მნიშვნელობის გზას და სამინისტროს აცნობა, რომ დეპარტამენტი არ იყო წინააღმდეგი შეეთანხმებინა სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვება, დეპარტამენტის მიმართვაში მითითებული ტექნიკური პირობების დაცვის შემთხვევაში: 1. საავტომობილო გზის ელემენტების მდგრადობის შენარჩუნების მიზნით, საკარიერო ტერიტორია უნდა განსაზღვრულიყო მითითებული კოორდინატის ფარგლებში (მითითებულია UTM (WGS 84) კოორდინატთა სისტემიდან ხუთი წერტილის კოორდინატი, რომლიდანაც ორი წერტილის კოორდინატი განსხვავდება შპს „R...“-ის 29.12.2014წ. განცხადებაში მითითებული წერტილების კოორდინატებისგან (შდრ. ტ. I, ს.ფ. 56 და 60)); 2. საავტომობილო გზის გასწვრივ, სალიცენზიო ობიექტის მიმდებარედ, საავტომობილო ტრანსპორტის შესასვლელისა და გამოსასვლელის სქემატური ნახაზი უნდა დამუშავებულიყო მოქმედი ნორმებისა და სტანდარტების შესაბამისად, სადაც საფარის მოწყობა საავტომობილო გზის საფარის იდენტურად უნდა განხორციელდეს; 3. სალიცენზიო ობიექტიდან ტვირთის გადაზიდვა საქართველოს კანონის „საგზაო მოძრაობის შესახებ“ გათვალისწინებული მოთხოვნების შესაბამისად უნდა განხორციელდეს; 4. სალიცენზიო ობიექტის მიმდებარედ უნდა შენარჩუნდეს საავტომობილო გზის ელემენტები და წყალმომცილებელი საშუალებები; 5. წიაღისეულის მოპოვების პერიოდში გზის გვერდულებზე მასალის დასაწყობება, სამშენებლო ნარჩენების დაყრა, მანქანა-მექანიზმების გაჩერება და დგომა აკრძალული უნდა იყოს; 6. სალიცენზიო ობიექტის ფუნქციონირების პერიოდში უზრუნველყოფილი უნდა იქნას, მთელი ტერიტორიის ფარგლებში, საავტომობილო გზის ელემენტების ტექნიკურად გამართულ მდგომარეობაში შენახვა.
გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის მინისტრმა 30.12.2014წ. N7625 წერილით მიმართა საქართველოს მთავრობის ადმინისტრაციის უფროსს და მთავრობის სხდომაზე განსახილველად წარუდგინა „შპს „R...“-ზე გაცემული წიაღით სარგებლობის ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების თაობაზე“ საქართველოს მთავრობის განკარგულების პროექტი თანდართულ მასალებთან ერთად. საქართველოს მთავრობის 30.12.2014წ. N2597 განკარგულებით მიეცა თანხმობა გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტროს სსიპ - გარემოს ეროვნულ სააგენტოს, შპს „R...“-ზე გაცემული წიაღით სარგებლობის ლიცენზიის (სერია ..., N..., ტიპი A B C) მოქმედების ვადის 2020 წლის პირველ იანვრამდე გაგრძელების თაობაზე, მითითებული X და Y კოორდინატის ფარგლებში, ფართობი 9.0 ჰა (წერტილების კოორდინატები ემთხვევა საავტომობილო გზების დეპარტამენტის 30.12.2014წ. N2-03/9107 წერილში მითითებული წერტილების კოორდინატებს, შდრ. ტ. I, ს.ფ. 49-50, 56).
სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 31.12.2014წ. N478/ს ბრძანებით, შპს „R...“-ზე გაცემულ წიაღით სარგებლობის (სერია ..., N..., ტიპი A B C) ლიცენზიას მოქმედების ვადა გაუგრძელდა 2020 წლის პირველ იანვრამდე საქართველოს მთავრობის 30.12.2014წ. N2597 განკარგულებით გათვალისწინებული კოორდინატის ფარგლებში (ტ. I, ს.ფ. 92).
საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 2.1 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის თანახმად, მოცემულ საქმეზე სადავო საკითხია შპს „R...“-ის მფლობელობაში არსებული, 30.12.1996წ. გაცემული სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების თაობაზე 29.12.2014წ. განცხადებასთან დაკავშირებით გამართული ადმინისტრაციული წარმოების პროცედურისა და მისი მატერიალური შედეგის კანონმდებლობასთან შესაბამისობა. ამდენად, მოცემულ საქმეზე სასამართლო შეფასებას არ ექვემდებარება სხვა ადმინისტრაციული წარმოების ფარგლებში გამოცემული და სხვა ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების საფუძველზე განხორციელებული ქმედებების კანონიერება.
საკასაციო სასამართლო იზიარებს მოცემულ საქმეზე სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს, ამ გარემოებებთან დაკავშირებით გაკეთებულ სამართლებრივ შეფასებებს და მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლომ მოცემული დავა არსებითად სწორად გადაწყვიტა.
საკასაციო პალატა არ ეთანხმება კასატორის მოსაზრებას იმის თაობაზე, რომ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 17.09.2017წ. განჩინება არ არის საკმარისად იურიდიულად დასაბუთებული და დასაბუთება იმდენად არასრულია, რომ მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება შეუძლებელია. განსახილველ შემთხვევაში, სააპელაციო სასამართლო დაეთანხმა პირველი ინსტანციის სასამართლოს შეფასებებსა და დასკვნებს საქმის ფაქტობრივ საკითხებთან დაკავშირებით, ხოლო სამართლებრივ საკითხებთან დაკავშირებული შეფასებები და დასკვნები არსებითად გაიზიარა და მიუთითა მათზე. ადმინისტრაციული ორგანოს სადავო გადაწყვეტილების კანონმდებლობასთან შესაბამისობის დადგენის მიზნით, სააპელაციო სასამართლომ გამოიყენა „ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ 24.06.2005წ. კანონი, საქართველოს მთავრობის 11.08.2005წ. N136 დადგენილებით დამტკიცებული ,,სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვების ლიცენზიის გაცემის წესისა და პირობების შესახებ დებულება“, „...ი-ყაჩაღიანის უძველესი ოქროს მაღაროსთვის“ კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსის მინიჭებასა და მოხსნასთან დაკავშირებული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები და მიუთითა მათი გამოყენების მოტივებზე. საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ თბილისის სააპელაციო სასამართლომ სწორად დაადგინა იმ მოთხოვნის იურიდიული საფუძველი, რომელიც უკავშირდება სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების კანონიერების შემოწმებას, ასევე სწორად გამოიყენა და განმარტა შესაბამისი ნორმები. ამდენად, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის „ე“ და „ე1“ ქვეპუნქტების თანახმად, არ არსებობს გასაჩივრებული განჩინების გაუქმების აბსოლუტური საფუძვლები.
სსკ-ის 401.2 მუხლის თანახმად, საკასაციო საჩივრის დაუშვებლად ცნობის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს დასაბუთებული განჩინება. ეს განჩინება უნდა შეიცავდეს კასატორის მიერ მითითებული დასაშვებობის საფუძვლების არგუმენტირებულ უარყოფას. შესაბამისად, საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის ეტაპზე საკასაციო პალატა ამოწმებს კასატორის მიერ მითითებულ ასკ-ის 34.3 მუხლის სათანადო ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საფუძვლის არსებობას, რომლის პროცესშიც პალატა უფლებამოსილია შეაფასოს მსგავსი დავების გადაწყვეტისთვის მნიშვნელოვანი, მათ შორის ახალი მატერიალური და/ან საპროცესო სამართლებრივი საკითხი, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც მხარე საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საფუძვლად უთითებს იმას, რომ სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით, რასაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე (ასკ-ის 34.3 მუხ. „ე“ ქვ.პ.). მოცემულ საქმეზე, ა(ა)იპ „მ...ა“ საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის ერთ-ერთ საფუძვლად მიუთითებს ასკ-ის 34.3 მუხლის „ე“ ქვეპუნქტზე (ტ. II, ს.ფ. 131).
საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ მოცემულ საქმეზე ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების კანონიერების შესამოწმებლად შესაფასებელია მნიშვნელოვანი სამართლებრივი საკითხები, საქმის განხილვა უკავშირდება რიგი გარემოებების შეფასებასა და ურთიერთშეჯერებას, კერძოდ: 1. ლიცენზირებას დაქვემდებარებულ საქმიანობასთან დაკავშირებით გამოცემული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის კანონიერების შემოწმების თავისებურება (ე.წ. პრევენციული აკრძალვის მექანიზმი), 2. ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემისა და მისი გამოყენების ერთმანეთისგან გამიჯვნა, 3. ერთსადაიმავე წარმოებასთან დაკავშირებით მიღებული იმ შუალედური გადაწყვეტის გასაჩივრების წესი, რომელიც მოსარჩელეს უკანონოდ მიაჩნია, 4. ადმინისტრაციული წარმოების მცირე ვადებში დასრულებისა და დაინტერესებული მხარისთვის მოსაზრების წარდგენის გონივრული ფაქტობრივი ვადის მიუცემლობის გავლენა ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობის მოთხოვნის საფუძვლიანობისთვის. ამასთან, მოსარჩელე და მოპასუხე მხარე, მოცემული საქმის გადაწყვეტისთვის არგუმენტებად უთითებენ სხვა, სამ სასამართლო დავასთან („პირველი სასამართლო დავა“ - ობიექტისთვის ძეგლის სტატუსის მოხსნის კანონიერება, „მეორე სასამართლო დავა“ - იმ მიწაზე მსხივლმასშტაბიანი სამუშაოების განხორციელებაზე დადებითი დასკვნის გაცემის კანონიერება, რომელზედაც მდებარეობდა ძეგლის სტატუსის მქონე ობიექტი, „მესამე სასამართლო დავა“ - ობიექტისთვის ძეგლის სტატუსის მოხსნისა და მის აღებაზე (დაშლაზე) თანხმობის გაცემის კანონიერება) დაკავშირებულ გარემოებებს. მოსარჩელე და მოპასუხე მხარის მითითებული არგუმენტების მნიშვნელობისა და საფუძვლიანობის განხილვისთვის შესაფასებელია ზემოხსენებული სამი სასამართლო დავიდან გამომდინარე გარემოებები.
კასატორი თვლის, რომ ასკ-ის 34.3 მუხლის „ე“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საფუძველი არსებობს (ტ. II, ს.ფ. 131). მითითებული ნორმის თანახმად, საკასაციო საჩივარი დაიშვება, თუ კასატორი დაასაბუთებს, რომ სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით, რასაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე. ა(ა)იპ „მ...ის“ მოსაზრებით, ქვედა ინსტანციის სასამართლოებს უნდა გამოყენებინათ ასკ-ის მე-4, მე-19 მუხლებით გათვალისწინებული საპროცესო უფლებამოსილება და გამოეკვლიათ საქმის გარემოებები. ამასთან, სასამართლოებს უნდა გაეთვალისწინებინათ ადმინისტრაციული წარმოების დროს დაშვებული დარღევები (ადმინისტრაციულ ორგანოს: ა. არ უნდა დაეწყო ადმინისტრაციული წარმოება ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელებასთან დაკავშირებით, ბ. უნდა უზრუნველეყო ა(ა)იპ „მ...ის“ მონაწილეობა ადმინისტრაციულ წარმოებაში, გ. სრულყოფილად გამოეკვლია საქმის გარემოებები, მოეპოვებინა „სხვა“ ადმინისტრაციული ორგანოს თანხმობა და დ. უარი ეთქვა ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელებაზე, რადგან სადავო გადაწყვეტილების მიღების მომენტში არქეოლოგიურ ობიექტს კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი ჰქონდა, ტერიტორია იყო არქეოლოგიური ზონა), რაც სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობის საფუძველია.
საკასაციო პალატა არ ეთანხმება კასატორის მოსაზრებას იმის შესახებ, რომ ასკ-ის 34.3 მუხლის „ე“ ქვეპუნქტის მიხედვით საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საფუძველი არსებობს. პალატას მიაჩნია, რომ არ დასტურდება სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმის განიხილვა მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით, რასაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე.
საკასაციო პალატის მოსაზრებით, დარღვევას არ წარმოადგენს ქვედა ინსტანციის სასამართლოების მიერ ასკ-ის მე-4, მე-19 მუხლებით გათვალისწინებული მტკიცებულებათა გამოთხოვის საპროცესო უფლებამოსილების გამოუყენებლობა. პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმ გარემოებაზე, რომ კასატორი საკასაციო საჩივარში არ მიუთითებს ორგანოს/სამართლის სუბიექტს, რომლისგანაც ქვედა ინსტანციის სასამართლოებს მტკიცებულება უნდა გამოეთხოვა (ტ. II, ს.ფ. 131-137). ამასთან, საპროცესო კანონმდებლობის საფუძველზე მოსარჩელე მხარეს გააჩნდა მტკიცებულებათა გამოთხოვის თაობაზე შუამდგომლობით მიმართვისა და ასეთი ორგანოს/სამართლის სუბიექტის მითითების შესაძლებლობა. ა(ა)იპ „მ...ა“ საქმის სააპელაციო წესით განხილვის ეტაპზე აღნიშნავდა პირველი ინსტანციის სასამრთლოს მიერ ასკ-ის მე-4, მე-19 მუხლების დარღვევით მტკიცებულებათა არგამოთხოვის თაობაზე (სააპელაციო სასამართლოში 26.09.2017წ. გამართული ზეპირი მოსმენის ოქმი, 15:13 სთ.), თუმცა არც სააპელაციო საჩივარში დააყენა შუამდგომლობა რომელიმე ორგანოსგან/სამართლის სუბიექტისგან მტკიცებულების გამოთხოვაზე (ტ. I, ს.ფ. 448), ამასთან, იმავე სხდომაზე სასამართლოს მიერ საქმის ფაქტობრივი და სამართლებრივი გარემოებების მოხსენების შემდგომ, დასმულ სასამართლოს შეკითხვაზე, ხომ არ ჰქონდა აპელანტს წერილობითი ან ზეპირი რაიმე შუამდგომლობა, მათ შორის მტკიცებულებითი ხასიათის, აპელანტმა უარყოფითი პასუხი განაცხადა (26.09.2017წ. გამართული ზეპირი მოსმენის ოქმი, 14:58 სთ., 15:00 სთ.). საკასაციო საჩივარში, მართალია კასატორს ასევე გააჩნია საკასაციო პრეტენზია ფაქტობრივ გარემოებებთან დაკავშირებით, თუმცა კვლავ არ უთითებს, თუ ვისგან უნდა გამოეთხოვა მტკიცებულებები ქვედა ინსტანციის სასამართლოებს და თავადაც არ უთითებს რაიმე ახალ მტკიცებულებას საქმის ფაქტობრივ გარემოებებთან დაკავშირებით. ამდენად, განსახილველ შემთხვევაში, სადავო საპროცესო საკითხი შეეხება საქმეზე არა ახალი მტკიცებულების მოძიებას, არამედ კასატორისა და ქვედა ინსტანციის სასამართლოების მიერ საქმეში უკვე არსებული მტკიცებულებების განსხვავებულად შეფასებას, რაც არ წარმოადგენს სასამართლოს მიერ ასკ-ის მე-4. მე-19 მუხლების დარღვევის დამადასტურებელ გარემოებას. საკასაციო პალატა ასევე აღნიშნავს, რომ ასკ-ის მე-4, მე-19 მუხლებით გათვალისწინებული სასამართლოს საპროცესო უფლებამოსილება ადმინისტრაციულ საქმეზე მტკიცებულებათა შეგროვების დამატებითი და არა ძირითადი მექანიზმია. მტკიცებულებათა შეგროვების პირველადი ვალდებულება, საპროცესო ტვირთი მოსარჩელე და მოპასუხე მხარეს ეკისრება, რადგან მტკიცების ტვირთის სასამართლოზე გაუმართლებლად გადაკისრება შეიცავს სასამართლო საქმიანობის გადატვირთვისა და ამით მისი ხელმისაწვდომობის შემცირების რისკებს (ამ საკითხზე შდრ. სუსგ 18.10.2022წ., Nბს-376(კ-22)). სასამართლოს მიერ ასკ-ის მე-4, მე-19 მუხლებით გათვალისწინებული მექანიზმის გამოყენება გამართლებული უნდა იყოს ობიექტური მიზეზით, მაგალითად, მაღალია მოწყვლად ჯგუფში შემავალი პირის უფლებების ხელყოფისგან დაცვის საჭიროება, „ამგვარი სფეროს მოწესრიგებისას კანონმდებელი ვალდებულია გამოიჩინოს განსაკუთრებული ყურადღება, რათა თავიდან აიცილოს პირთა უფლებების დარღვევის საფრთხე“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 08.10.2014წ. გადაწყვეტილება N2/4/532,533 საქმეზე „ირაკლი ქემოკლიძე და დავით ხარაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-114). ამდენად, საკასაციო პალატა არ ეთანხმება კასატორის მოსაზრებას, რომ ქვედა ინსტანციის სასამართლოების მიერ ასკ-ის მე-4, მე-19 მუხლების გამოუყენებლობა საკასაციო საჩივრის დასაშვებობისა და სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინების გაუქმების საფუძველია.
საკასაციო პალატა არ ეთანხმება ა(ა)იპ „მ...ის“ მოსაზრებას, რომ სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობის თაობაზე სასარჩელო მოთხოვნა ექვემდებარება დაკმაყოფილებას. ასკ-ის 32.1 მუხლის თანახმად, თუ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი ან მისი ნაწილი კანონს ეწინააღმდეგება და ის პირდაპირ და უშუალო (ინდივიდუალურ) ზიანს აყენებს მოსარჩელის კანონიერ უფლებას ან ინტერესს, ან უკანონოდ ზღუდავს მის უფლებას, სასამართლო ამ კოდექსის 22-ე მუხლში აღნიშნულ სარჩელთან დაკავშირებით გამოიტანს გადაწყვეტილებას ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობის შესახებ. შესაბამისად, ასკ-ის 32.1 მუხლის საფუძველზე სასარჩელო მოთხოვნის დაკმაყოფილებისთვის (ბათილად ცნობისთვის) უნდა დასტურდებოდეს სადავო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის კანონსაწინააღმდეგოობა.
საკასაციო პალატა თავდაპირველად მიუთითებს ლიცენზიის გაცემასთან დაკავშირებით მიღებული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების კანონიერების შემოწმების თავისებურებაზე. კერძო სამართლის სუბიექტის ამათუიმ საქმიანობაზე ლიცენზიის მოპოვების საჭიროების გავრცელება ესაა შესაბამისი საქმიანობის პრევენციული აკრძალვა აკრძალვის მოხსნის (ლიცენზიის გაცემის) დათქმით. პრევენციული აკრძალვის მექანიზმს დაქვემდებარებული საქმიანობა ზოგადად დაშვებულია, თუმცა საქმიანობის კანონიერად განხორციელებისთვის დაინტერესებულმა პირმა უნდა მიმართოს ადმინისტრაციულ ორგანოს ლიცენზიის გაცემის მოთხოვნით და მისცეს ადმინისტრაციულ ორგანოს მის მიერ განზრახული საქმიანობის საკანონმდებლო მოთხოვნებთან, პირობებთან ან სტანდარტებთან შესაბამისობის შემოწმების შესაძლებლობა. ლიცენზია არ უნდა გაიცეს (გაცემულის მოქმედების ვადა არ უნდა გაგრძელდეს), უკეთუ არსებობს გარემოება, რომელიც ადასტურებს დაინტერსებული პირის განზრახული საქმიანობის კანონმდებლობის მოთხოვნებთან შეუსაბამობას. ამასთან, საერთო წესის თანახმად, ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის კანონიერება, თუ კანონმდებლობიდან სხვა რამ არ გამომდინარეობს, მოწმდება მისი გამოცემის მომენტისთვის არსებული ფაქტობრივი და სამართლებრივი მდგომარეობასთან მიმართებით (შდრ. სუსგ 16.07.2013წ. Nბს-192-184(3კ-13); 29.09.2022წ. Nბს-872(3კ-19)). განსახილველ შემთხვევაში, სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების თაობაზე სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს N478/ს ბრძანება გამოცემულია 2014 წლის 31 დეკემბერს. სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 31.12.2014წ. N478/ს ბრძანების კანონიერების შეფასების დროს მხედველობაში მიიღება ...ი-ყაჩაღიანის ტერიტორიაზე 2014 წლის 13 დეკემბრიდან 2014 წლის 31 დეკემბრამდე განვითარებული მოვლენები, თუმცა აღნიშნული მოვლენები გავლენას არ ახდენენ მათ განვითარებამდე - 2014 წლის 13 დეკემბრამდე, ობიექტისთვის ძეგლის სტატუსის მოხსნასთან დაკავშირებით გამოცემული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების კანონიერებისა და ობიექტისთვის ძეგლის სტატუსის მოხსნის საფუძვლიანობის შემოწმებაზე. ობიექტისთვის ძეგლის სტატუსის მოხსნის კანონიერება არ შეადგენს განსახილველი დავის საგანს, სტატუსის არსებობის შემთხვევაშიც (დანგრევა). ცხადია, რომ აფეთქების და მძიმე ტექნიკით ჩატარებული მასშტაბური სამუშაოების შემდეგ ობიექტის აღდგენა/შენარჩუნება შეუძლებელი იყო, მან საბოლოოდ დაკარგა ის ძირითადი მახასიათებლები, რის გამო მას მიენიჭა ძეგლის სტატუსი, შესაბამისად ობიექტის დემონტაჟის შედგომ შეიქმნა სრულიად ახალი ფაქტობრივი რეალობა, რამაც განსხვავებული სამართლებრივი შეფასების საჭიროება წარმოშვა. ვინაიდან სადავო აქტის კანონიერება მოწმდება მისი გამოცემისას არსებული ფაქტობრივი გარემოებების გათვალისწინებით, სააგენტოს სადავო 31.12.2014წ. ბრძანების მართლზომიერების საკითხზე მსჯელობისას განმსაზღვრელია არა ძეგლისათვის სტატუსის გაუქმებისა თუ ძეგლის დაშლის ნებართვის გაცემის შესახებ 12.12.2014წ. აქტების კანონიერება, მათი გამოცემისას არსებული ფაქტობრივი გარემოებები, არამედ სადავო 31.12.2014წ. ბრძანების გამოცემისას დამდგარი ფაქტობრივი რეალობა - უდავოა, რომ სადავო აქტის გამოცემისას ობიექტი განადგურებული იყო. 12.12.2014წ. აქტების უკანონობის დადგენა ვერ შეცვლის მოცემული საქმის სადავო 31.12.2014წ. აქტის გამოცემისას არსებულ ფაქტობრივ რეალობას, მისი მართლზომიერების საკითხის გადაწყვეტის მიუხედავად უდავოა მატერიალური ძეგლის დაშლის ფაქტი, რაც განსახილველი დავისათვის მნიშვნელობის მქონე სამართლებრივ შედეგებს იწვევს. ძეგლისათვის სტატუსის გაუქმებისა და მისი დემონტაჟის კანონიერების საკითხებზე მსჯელობა ცდება განსახილველი დავის საგანს. განსახილველ საქმეზე სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების კანონიერების შესამოწმებლად უნდა შეფასდეს არა 12.12.2014წ. აქტების კანონიერება, არამედ სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების გამომრიცხავი გარემოების 2014 წლის 31 დეკემბრისთვის არსებობა.
პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმაზეც, რომ სალიცენზიო საქმიანობასთან დაკავშირებული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის კანონიერების შემოწმებისთვის ასევე მნიშვნელოვანია ერთმანეთისგან გაიმიჯნოს ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა და მისი გამოყენება. ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა შეუძლია მხოლოდ ადმინისტრაციულ ორგანოს, ხოლო აქტის გამოყენება - როგორც მის გამომცემ ადმინისტრაციულ ორგანოს, ისე აღმჭურველი აქტის ადრესატს. ადმინისტრაციული ორგანო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემით სავალდებულო ძალით, ცალმხრივად აწესრიგებს - აწესებს, ცვლის, წყვეტს ან ადასტურებს, აქტის ადრესატის ადმინისტრაციული კანონმდებლობიდან გამომდინარე უფლებებსა და/ან მოვალეობებს (სამართლებრივ მდგომარეობას). სამართლებრივი მდგომარეობის მოწესრიგების შემდგომ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამომცემ ადმინისტრაციულ ორგანოს ან აღმჭურველი აქტის ადრესატს შეუძლიათ მისი გამოყენება, ე.ი. აქტით გათვალისწინებული ფაქტობრივი ქმედების/საქმიანობის განხორციელება. ვინაიდან ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით მოწესრიგებული სამართლებრივი საკითხები მრავალფეროვანია, არაა გამორიცხული, ადმინისტრაციულმა ორგანომ აღმჭურველი აქტის ადრესატს განუსაზღვროს აქტის გამოყენების (ფაქტობრივი ქმედებების/საქმიანობის განხორციელების) დამაბრკოლებელი გარემოებები (პირობები), ადრესატის მიერ აღმჭურველი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოყენება შესაძლებელია მხოლოდ ასეთი პირობების დაკმაყოფილების შემთხვევაში. შესაბამისად მათი შეუსრულებლობა აბრკოლებს აღმჭურველი აქტის გამოყენებას, მაგრამ არ იწვევს თავად გამოცემული აქტის უკანონოდ მიჩნევას, რადგან დარღვევა მომდინარეობს არა ადმინისტრაციული ორგანოს, არამედ აქტის გამომყენებლის მხრიდან (შდრ. სუსგ 07.11.2022წ. Nბს-682(კ-20)). ამდენად, განსახილველ შეთხვევაში, უნდა შეფასდეს საავტომობილო გზების დეპარტამენტის 30.12.2014წ. N2-03/9107 მიმართვით გათვალისწინებული ტექნიკური პირობების მნიშვნელობა, კერძოდ, გარკვევას საჭიროებს თუ რისთვის აქვს მნიშვნელობა ტექნიკურ პირობებს - ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების შესახებ 31.12.2014წ. N478/ს ბრძანების გამოცემისთვის თუ ლიცენზიანტის მიერ ლიცენზიის გამოყენებისთვის.
ა(ა)იპ „მ...ის“ მოსაზრებით, ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელებას გამორიცხავს „სხვა“ ადმინისტრაციული ორგანოს თანხმობის არარსებობა. კასატორი ყურადღებას ამახვილებს საავტომობილო გზების დეპარტამენტის 30.12.2014წ. N2-03/9107 მიმართვით გათვალისწინებულ ტექნიკურ პირობებზე და აღნიშნავს, რომ არ დგინდება სად და ვის მიერ მოხდა მითითებული პირობების შეთანხმება 2014 წლის 31 დეკემბრამდე (ანუ სადავო აქტის გამოცემამდე). საკასაციო პალატა არ ეთანხმება კასატორის ზემოხსენებულ მოსაზრებას და თვლის, რომ საავტომობილო გზების დეპარტამენტის 30.12.2014წ. N2-03/9107 მიმართვით გათვალისწინებული ტექნიკური პირობების შინაარსიდან გამომდინარე მათი აბსოლუტური უმრავლესობა (ერთის გარდა - სალიცენზიო ფართობის კოორდინატების ცვლილება) არ საჭიროებდა „სხვა“ ადმინისტრაციულ ორგანოსთან 2014 წლის 31 დეკემბრამდე შეთანხმებას, პირობები სავალდებულოდ უნდა დაეცვა ლიცენზიანტს აღმჭურველი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოყენების დროს, ე.ი. 2014 წლის 31 დეკემბრის შემდეგ სამუშაოების შესრულების პროცესში, მაგალითად: საავტომობილო გზების დეპარტამენტის 30.12.2014წ. N2-03/9107 მიმართვაში მითითებულია, რომ სალიცენზიო ობიექტიდან ტვირთის გადაზიდვა უნდა განხორციელდეს საქართველოს კანონის „საგზაო მოძრაობის შესახებ“ გათვალისწინებული მოთხოვნების შესაბამისად; წიაღისეულის მოპოვების პერიოდში აკრძალულია გზის გვერდულებზე მასალის დასაწყობება, სამშენებლო ნარჩენის დაყრა, მანქანა-მექანიზმების გაჩერება და დგომა, სალიცენზიო ობიექტის ფუნქციონირების პერიოდში უზრუნველყოფილი უნდა იქნეს, მთელი ტერიტორიის ფარგლებში. საავტომობილო გზის ელემენტების ტექნიკურად გამართულ მდგომარეობაში შენახვა და ა.შ.. საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმაზე, რომ მითითებული პირობები ვადაგაგრძელებული ლიცენზიის ადრესატის მიერ წიაღისეულის სამომავლო მოპოვებისკენ იყო მიმართული („ტვირთის გადაზიდვა განხორციელდეს“, „წიაღისეულის მოპოვების პერიოდში“, „სალიცენზიო ობიექტის ფუნქციონირების პერიოდში“), შესაბამისად, ისინი გავლენას ახდენდნენ, ვადაგაგრძელებული ლიცენზიის ადრესატის მიერ 2014 წლის 31 დეკემბრის შემდგომ ლიცენზიის გამოყენების მართლზომიერებაზე და არა სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის კანონიერებაზე, პირობები არ მიემართებოდნენ „სხვა“ ადმინისტრაციული ორგანოსკენ და არ საჭიროებდნენ ასეთთან 2014 წლის 31 დეკემბრამდე შეთანხმებას. ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მითითებული პირობების ლიცენზიანტის მიერ შეუსრულებლობას შესაძლოა მნიშვნელობა ჰქონოდა ლიცენზიის გაუქმებისთვის, ძალადაკარგულად გამოცხადებისთვის („ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ კანონის 22-ე მუხ. 41 ქვ.პ., ამავე მუხლის მე-6 ქვ.პ.), მაგრამ არა ლიცენზიის ვადის გაგრძელების თაობაზე ბრძანების გამოცემის უკანონობის დადასტურებისთვის. საკასაციო პალატა თვლის, რომ საავტომობილო გზების დეპარტამენტის 30.12.2014წ. N2-03/9107 მიმართვაში მითითებული ექვსი ტექნიკური პირობიდან მხოლოდ ერთი (განმცხადებლის მიერ მოთხოვნილი სალიცენზიო ფართობის კოორდინატების ცვლილება საავტომობილო გზების დეპარტამენტის მითითების შესაბამისად) საჭიროებდა 2014 წლის 31 დეკემბრამდე გათვალისწინებას და ამით გავლენას ახდენდა ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების შესახებ სსიპ ეროვნული სააგენტოს 31.12.2014წ. N478/ს ბრძანების გამოცემის კანონიერებაზე. საავტომობილო გზების დეპარტამენტმა 30.12.2014წ. N2-03/9107 მიმართვით დაადასტურა, რომ სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვების წინააღმდეგი არ იყო თუ საკარიერო ტერიტორია განისაზღვრებოდა ამ მიმართვაში მითითებული წერტილების X და Y კოორდინატების მიხედვით, რომლებიც ნაწილობრივ განსხვავდებოდნენ ლიცენზიანტის 29.12.2014წ. განცხადებაში მითითებული წერტილების X და Y კოორდინატებისგან (შდრ. ტ. I, ს.ფ. 56, 60). საქართველოს მთავრობამ 30.12.2014წ. N2597 განკარგულებით თანხმობა მისცა სსიპ გარემოს ეროვნულ სააგენტოს წიაღით სარგებლობის ლიცენზიის ვადის გაგრძელებაზე სწორედ იმ წერტილების X და Y კოორდინატის ფარგლებში, რაზეც არ იყო წინააღმდეგი საავტომობილო გზების დეპარტამენტი 30.12.2014წ. N2-03/9107 მიმართვაში (შდრ. ტ. I, ს.ფ. 49-50, 56), ხოლო სსიპ გარემოს ეროვნულმა სააგენტომ სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით (31.12.2014წ. N478/ს ბრძანებით) ლიცენზიის მოქმედების ვადა გააგრძელა საქართველოს მთავრობის 30.12.2014წ. N2597 განკარგულებით გათვალისწინებული წერტილების X და Y კოორდინატის ფარგლებში (შდრ. ტ. I, ს.ფ. 92, 49-50). ამდენად, საკასაციო პალატა თვლის, რომ სადავო აქტის გამოცემას წინ უსწრებდა საავტომობილო გზების დეპარტამენტისა და საქართველოს მთავრობის თანხმობების გაცხადება, ხოლო „სხვა“ ადმინისტრაციული ორგანოების თანხმობის გაცემის საჭიროება განსახილველ შემთხვევაში არ დასტურდება, შესაბამისად, ასეთის არარსებობა არც სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის უკანონოდ მიჩნევის საფუძველია.
ა(ა)იპ „მ...ა“ სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების გამომრიცხავ გარემოებებად უთითებს იმას, რომ სადავო აქტის გამოცემის დროისთვის (31.12.2014წ.) ობიექტს გააჩნდა კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი, რადგან მისი გამოცემის მომენტისთვის მიმდინარე „პირველ სასამართლო დავაში“ გასაჩივრებული იყო ძეგლის სტატუსის მოხსნის თაობაზე კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის 05.07.2013წ. N03/108 ბრძანება, რომლის მოქმედებაც ასკ-ის 29.1 მუხლის თანახმად (სარჩელის მიღება სასამართლოში აჩერებს გასაჩივრებული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის მოქმედებას) შეჩერდა ე.წ. სუსპენზიური ეფექტით და არ არსებობდა დავის დამამთავრებელი შედეგის მქონე, კანონიერ ძალაში შესული სასამართლო გადაწყვეტილება. ამასთან, „მეორე სასამართლო დავაზე“ თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 30.05.2014წ. განჩინებით, ასკ-ის 29.3 მუხლის თანახმად, შეჩერდა მიწის მსხვილმასშტაბიანი სამუშაოების განსახორციელებლად დადებითი დასკვნის გაცემის თაობაზე საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს 13.03.2014წ. N01/01-127 წერილის მოქმედება.
ადმინისტრაციული ორგანოების მოსაზრებით, სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების მომენტში ობიექტს არ გააჩნდა ძეგლის სტატუსი, კერძოდ: სსიპ კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სააგენტომ 30.12.2014წ. N08/09/1949 მიმართვაში ამავე სააგენტოს გენერალური დირექტორის 12.12.2014წ. N2/271 ბრძანებაზე მითითებით აღნიშნა, რომ ობიექტს მოეხსნა ძეგლის სტატუსი (ტ. I, ს.ფ. 64). კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტრომ 09.02.2015წ. წერილში ყურადღება გაამახვილა სსიპ კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სააგენტოს გენერალური დირექტორის 12.12.2014წ. იმავე N2/271 ბრძანებაზე, ასევე კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის 12.12.2014წ. N03/266 ბრძანებაზე, რომლითაც ბათილად იქნა ცნობილი კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის მინისტრის 30.03.2006წ. N3/133 ბრძანების რიგითი N2042 (...ი-ყაჩაღიანის უძველესი ოქროს მაღარო, ბოლნისის მუნიციპალიტეტი). აღნიშნულიდან გამომდინარე, სამინისტრომ მიიჩნია, რომ „პირველ სასამართლო დავაზე“ კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის 05.07.2013წ. N03/108 ბრძანების კანონიერების შემოწმებასთან დაკავშირებით საქმისწარმოების მიმდინარეობის მიუხედავად, ობიექტს არ ჰქონდა ძეგლის სტატუსი 2014 წლის 31 დეკემბრისთვის, ე.ი. სადავო აქტის გამოცემის მომენტისთვის (ტ. I, ს.ფ. 236). სააპელაციო სასამართლომაც სსიპ კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სააგენტოს გენერალური დირექტორის 12.12.2014წ. იმავე N2/271 ბრძანებაზე მითითებით მიიჩნია, რომ ობიექტს მოხსნილი ჰქონდა ძეგლის სტატუსი სადავო აქტის გამოცემის მომენტისთვის (ტ. II, ს.ფ. 115).
ა(ა)იპ „მ...ა“ არ ეთანხმება სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრებას, რომ სადავო აქტის გამოცემის დროს ობიექტს ძეგლის სტატუსი არ გააჩნდა და კასატორი ობიექტისთვის ძეგლის სტატუსის ქონას ადასტურებს იმ გარემოებაზე მითითებით, რომ მოცემული საქმის სააპელაციო წესით განხილვის ეტაპზე „პირველ სასამართლო დავაზე“ - ძეგლის სტატუსის მოხსნის თაობაზე კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის 05.07.2013წ. N03/108 ბრძანებასთან დაკავშირებით მიღებული თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 13.06.2014წ. გადაწყვეტილება ძალაში არ იყო შესული და დავა განიხილებოდა საკასაციო ინსტანციის სასამართლოში (ტ. II, ს.ფ. 136).
ზემოხსენებულის გათვალისწინებთ, განსახილველ შეთხვევაში, სადავო საკითხია სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების თაობაზე სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 31.12.2014წ. N478/ს ბრძანების გამოცემის დროისთვის ობიექტზე ძეგლის სტატუსის არსებობა. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ სააპელაციო სასამართლომ ობიექტზე ძეგლის სტატუსის მოხსნილად მიჩნევის საკითხი უშუალოდ დაუკავშირა სსიპ კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სააგენტოს გენერალური დირექტორის 12.12.2014წ. N2/271 ბრძანებას, რომლის კანონიერებაც ამჟამად სადავოა და სხვა სასამართლოს განხილვის საგანს შეადგენს. „მესამე სასამართლო დავა“ (ობიექტისთვის ძეგლის სტატუსის ხელმეორედ მოხსნასთან დაკავშირებით სააგენტოს 12.12.2014წ. N2/271 ბრძანების კანონიერების თაობაზე) დაიწყო 2015 წლის 15 იანვარში, მიმდინარეობდა მოცემულ საქმეზე პირველი და სააპელაციო ინსტანციების მიერ გადაწყვეტილების/განჩინების გამოტანის დროს და ამჟამად დავა ძეგლის სტატუსის ხელმეორედ მოხსნის კანონიერებასთან დაკავშირებით დასრულებული არაა ანუ „მესამე სასამართლო დავაზე“ დამამთავრებელი ეფექტის მქონე გადაწყვეტილება ჯერ მიღებული არ არის. იმის გათვალისწინებით, რომ თავად მოსარჩელე მხარე ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების კანონიერების შემოწმებას სადავო აქტის გამოცემის მომენტში ობიექტისთვის ძეგლის სტატუსის არსებობას უკავშირებს და სსიპ კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სააგენტოს გენერალური დირექტორის 12.12.2014წ. N2/271 ბრძანების კანონიერების შესახებ „მესამე სასამართლო დავა“ დამთავრებული არ არის, საკასაციო პალატა თვლის, რომ მოცემული საქმის საკასაციო წესით განხილვისთვის უნდა შეფასდეს, თუ რამდენადაა შესაძლებელი „მესამე სასამართლო დავაზე“ კანონიერ ძალაში მყოფი სასამართლო გადაწყვეტილების არსებობამდე 2014 წლის 31 დეკემბერს (ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების შესახებ სადავო აქტის გამოცემის მომენტში) ობიექტისთვის ძეგლის სტატუსის მოხსნილად მიჩნევა.
„კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ 22.05.2007წ. კანონის მიხედვით, კულტურული მემკვიდრეობა ორნაირი კატეგორიის არის: მატერიალური (მე-3 მუხ. „ლ.ა“ ქვ.პ.) და არამატერიალური (მე-3 მუხ. „ლ.ბ“ ქვ.პ.). კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი ესაა უძრავი ან მოძრავი ობიექტი (საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით განსაზღვრული უძრავი ან მოძრავი ნივთი), რომელსაც ამ კანონით დადგენილი წესით მიენიჭა ძეგლის სტატუსი (მე-3 მუხ. „ი.ა“ ქვ.პ.). ობიექტისთვის ძეგლის სტატუსის მინიჭების საფუძველია მისი ისტორიული ან კულტურული ღირებულება (მე-15.1 მუხ.). შესაბამისად, აღნიშნული ღირებულების არქონა ობიექტისთვის ძეგლის სტატუსის მოხსნას იწვევს. ობიექტმა შესაძლოა დაკარგოს ღირებულება და ძეგლის სტატუსი მოეხსნას მხოლოდ იმ შემთხვევაში თუ: ა) ძეგლი განადგურდა, ბ) ისე დაზიანდა, რომ დაკარგა ისტორიული ან კულტურული ღირებულება, რომლის აღდგენა შეუძლებელია და გ) მეცნიერული (მეთოდოლოგიური) კრიტერიუმებით, დაკარგა ის ძირითადი მახასიათებელი, რომლის გამოც მას მიენიჭა ძეგლის სტატუსი (მე-17 მუხ.). საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმაზე, რომ უდავო ფაქტია 13.12.2014წ. (სსიპ კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სააგენტოს გენერალური დირექტორის 12.12.2014წ. N2/271 ბრძანების გამოცემის შემდგომ) ...ი-ყაჩაღიანის N1 სალიცენზიო უბანზე (ბორცვზე) აფეთქებითი სამუშაოების განხორციელება და მომდევნო დღეებში აფეთქებით დაწყებული ნგრევის მძიმე ტექნიკის გამოყენებით გაგრძელება, ამასთან, მოცემული საქმის პირველი ინსტანციის წესით განხილვის ეტაპზე 03.11.2015წ. გამართულ ზეპირ მოსმენაზე (10:14 სთ.) მესამე პირის შპს „R...“-ის წარმომადგენელმა განაცხადა, რომ სხვა სასამართლო დავებზე განხორციელდა ...ი-ყაჩაღიანის ტერიტორიის ადგილზე დათვალიერება და დადგინდა ობიექტის განადგურება. ადგილზე დათვალიერებისა და მისი ფაქტობრივი დასკვნის - ობიექტის აღარ არსებობის ფაქტი სადავო არ გაუხდია მოსარჩელე მხარეს. მითითებული გარემოებების გათვალისწინებით, საკასაციო პალატა თვლის, რომ საქმის მასალებში წარმოდგენილი უნდა იყო რაიმე მტკიცებულება, რომელიც 2014 წლის დეკემბრის აფეთქებითი სამუშაოების შედეგად წარმოქმნილი ღრმულის მოცულობისა (სიღრმის) და მძიმე ტექნიკით ბორცვის ნგრევის გაგრძელების მიუხედავად, მიანიშნებს 2014 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით ობიექტის მატერიალურად არსებობაზე და/ან მის მნიშვნელოვნად დაუზიანებლობაზე (ანუ ისეთ მდგომარეობაზე, რომ დაზიანებული ობიექტის აღდგენა შესაძლებელი ყოფილიყო). „კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ 22.05.2007წ. კანონის მე-17 მუხლიდან გამომდინარე, მატერიალურად არარსებული („განადგურებული“) ობიექტისთვის მატერიალური ძეგლის სტატუსის შენარჩუნება შეუძლებელია მისი მატერიალურად აღარ არსებობის მომენტიდან. „კულტურის უძრავი ძეგლის სტატუსის მინიჭების შესახებ“ კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის მინისტრის 30.03.2006წ. N3/133 ბრძანების დანართის რიგითი N2042 გათვალისწინებულ „...ი-ყაჩაღიანის უძველეს ოქროს მაღაროს“ მინიჭებული ჰქონდა მატერიალური ძეგლის სტატუსი. „კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ 22.05.2007წ. კანონის მე-3 მუხლის „ი.ა“ ქვეპუნქტის თანახმად, ძეგლი უძრავი ან მოძრავი ობიექტია (საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით განსაზღვრული უძრავი ან მოძრავი ნივთია), ნივთი კი მატერიალურად არსებული საგანია. განსახილველ შემთხვევაში, 2014 წლის 13 დეკემბერს განხორციელებული აფეთქებითი სამუშაოებით წარმოქმნილი ღრმულის მოცულობის, მძიმე ტექნიკით ბორცვის ნგრევის გაგრძელებისა და საპირისპირო მტკიცებულებების საქმის მასალებში დაუცველობის გათვალისწინებით, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ 2014 წლის 31 დეკემბრისთვის ობიექტი მატერიალურად აღარ არსებობდა (მნიშვნელოვანია, რომ ობიექტის აღების მართლზომიერების საკითხი სცილდება მოცემული დავის საგანს, მოცემულ საქმეზე განიხილება, ობიექტის აღების შემდეგ, შესაბამისი X და Y კოორდინატის ფარგლებში ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების თაობაზე ბრძანების გამოცემის კანონიერება). ამდენად, სადავო აქტის გამოცემის მომენტში, ფაქტობრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით, უსაფუძვლოა კასატორის მოსაზრება, რომ 2014 წლის 31 დეკემბრისთვის მატერიალურად არარსებულ ობიექტს სამართლებრივად მატერიალური ძეგლის სტატუსი ჰქონდა და ამით ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების შესახებ ბრძანების გამოცემას გამორიცხავდა. საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმაზე, რომ აფეთქებითი სამუშაოები განხორციელდა სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 31.12.2014წ. N478/ს ბრძანებით სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელებამდე. შესაბამისად, 31.12.2014წ. N478/ს ბრძანების გამოცემამდე ადმინისტრაციული ორგანოების მიერ სხვა ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების გამოცემისა და მათი გამოყენების, აფეთქებითი სამუშაოების კანონიერების/მართლზომიერების შემოწმება არ შეადგენს განსახილველი დავის საგანს, განსახილველი საკითხი შემოიფარგლება სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების თაობაზე ადმინისტრაციული წარმოების კანონიერების შემოწმებით.
ა(ა)იპ „მ...ა“ სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების გამომრიცხავ გარემოებებად უთითებს იმასაც, რომ სალიცენზიო ფართობის ნაწილზე არქეოლოგიური ზონა ვრცელდებოდა „გონიო-აფსაროსის არქიტექტურულ-არქეოლოგიური კომპლექსის არქეოლოგიური ზონისა და ...ში, სამთამადნო მრეწველობის ძეგლის არქეოლოგიური ზონის დადგენის შესახებ“ კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის მინისტრისა და ეკონომიკური განვითარების მინისტრის ერთობლივი 17.07.2006წ. N3/225-N1-1/616 ბრძანებით, რომელიც კასატორის მითითებით სადავო აქტის გამოცემის დროისთვის მოქმედი იყო. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ტერიტორიისთვის არქეოლოგიური (დაცვის) ზონის დაწესება დაკავშირებულია ობიექტისთვის ძეგლის სტატუსის არსებობასთან. სადავო აქტის გამოცემის მომენტში მოქმედი „კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ 22.05.2007წ. კანონის 34.1 მუხლის თანახმად, კულტურული მემკვიდრეობის დამცავი ზონების სტრუქტურა შედგება ძეგლის ინდივიდუალური დამცავი ზონისა და ზოგადი დამცავი ზონებისაგან. ამავე კანონის 34.3. მუხლის „დ“ ქვეპუნქტის მიხედვით, ერთ-ერთი ზოგადი დამცავი ზონაა არქეოლოგიური დაცვის ზონა. ამავე კანონის 40.3 მუხლის თანახმად, არქეოლოგიური დაცვის ზონაში აკრძალულია ყოველგვარი საქმიანობა, რომელიც გამოიწვევს ზონაში დაცული კულტურული მემკვიდრეობის დაზიანებას, განადგურებას, მისი აღქმის გაუარესებას ან ხელს შეუშლის მასზე სრულფასოვანი მეცნიერული კვლევის ჩატარებას. შესაბამისად, არქეოლოგიური (დაცვის) ზონა ემსახურება კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის დაცვას. ტერიტორიაზე კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსის მქონე ობიექტის არსებობის გარეშე ფაქტობრივად შეუძლებელია „კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ 22.05.2007წ. კანონის 40.3 მუხლით გათვალისწინებული მოთხოვნებით ადმინისტრაციული ორგანოს საქმიანობის შეზღუდვა. როგორც ზემოთ აღინიშნა, სადავო აქტის გამოცემის მომენტისთვის ობიექტის მატერიალურად არარსებობის გამო მას ძეგლის სტატუსი სამართლებრივად ვეღარ ექნებოდა. ამდენად, არქეოლოგიური (დაცვის) ზონის სამართლებრივ რეჟიმზე მითითება არ ადასტურებს სადავო აქტის გამოცემის უმართლობას.
ა(ა)იპ „მ...ა“ სადავოდ ხდის ერთიდაიგივე საკითხზე ორჯერ ადმინისტრაციული წარმოების დაწყებას და მიიჩნევს, რომ სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 30.12.2014წ. N21/1556 მიმართვა წარმოადგენს ადმინისტრაციული წარმოების დაწყების შესახებ გადაწყვეტილებას - ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტს, რის გამოც მისი ბათილად ცნობა მოითხოვა (ტ. I, ს.ფ. 12). სზაკ-ის 177.4 მუხლზე მითითებით კასატორმა ასევე აღნიშნა, რომ მართალია ცალკე გასაჩივრებას არ ექვემდებარება ადმინისტრაციულ წარმოებასთან დაკავშირებით მიღებული გადაწყვეტილება, თუმცა განსახილველ შემთხვევაში, სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 30.12.2014წ. N21/1556 გადაწყვეტილება (წერილი) გასაჩივრებულია სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 31.12.2014წ. N478/ს ბრძანებასთან ერთად, რაც სზაკ-ის 177.4 მუხლით გათვალისწინებულ შეზღუდვის მოხსნას იწვევს (ტ. I, ს.ფ. 12). შესაბამისად, კასატორმა მოითხოვა სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 30.12.2014წ. N21/1556 მიმართვის ბათილად ცნობა. კანონმდებლობის მიხედვით ადმინისტრაციული წარმოება იწყება დაინტერესებული პირის განცხადების საფუძველზე (სზაკ-ის 76.1 მუხ. „ა“ ქვ.პ.), განცხადების რეგისტრაციის მომენტიდან (სზაკ-ის 76.2 მუხ.). ამდენად, კასატორის მოსაზრება, რომ სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 30.12.2014წ. N21/1556 მიმართვით დაიწყო ადმინისტრაციული წარმოება, არ ემყარება საკანონმდებლო საფუძველს. სსიპ გარემოს ეროვნულმა სააგენტომ 30.12.2014წ. N21/1556 მიმართვით დაიწყო არა ადმინისტრაციული წარმოება, არამედ სააგენტომ აცნობა გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტროს, რომლის დაქვემდებარებაშიც იმყოფებოდა იგი, დაინტერესებული პირის მიერ ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების მოთხოვნით 29.12.2014წ. განცხადებით მომართვის შესახებ, ასევე სააგენტომ სამინისტროს სთხოვა განცხადებაში მითითებული საკითხის განხილვა და თანხმობის შემთხვევაში საქართველოს მთავრობასთან შესაბამისი შუამდგომლობის გაწევა (ტ. I, ს.ფ. 70). ფორმალურ-პროცედურული თვალსაზრისით საკასაციო პალატა ასევე აღნიშნავს, რომ ასკ-ის 22.1 მუხლის თანახმად, შესაძლოა მოთხოვნილ იქნეს ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობა, ბათილად ცნობის მოთხოვნა არ ვრცელდება ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ ადმინისტრაციული წარმოების საკითხთან დაკავშირებით მიღებულ გადაწყვეტაზე (შუალედურ აქტზე), ეს უკანასკნელი საჩივრდება მატერიალურ-სამართლებრივი საკითხის მომწესრიგებელ, ადმინისტრაციული წარმოების შემაჯამებელ გადაწყვეტილებასთან - ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტთან ერთად იმ ფორმალურ-პროცედურულ დარღვევებზე მითითების გზით, რომლებიც წინ უსწრებდა ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემას და რაც შესაძლოა საფუძვლად დაედოს შემაჯამებელი გადაწყვეტილების ბათილად ცნობას. განსახილველ შემთხვევაში, ა(ა)იპ „მ...ამ“ არა მხოლოდ მიუთითა ადმინისტრაციული წარმოების ფორმალურ-პროცედურულ დარღვევაზე, არამედ მოითხოვა ადმინისტრაციული წარმოების როგორც შემაჯამებელი გადაწყვეტილების - სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 31.12.2014წ. N478/ს ბრძანების, ასევე შუალედური აქტის - ამავე სააგენტოს 30.12.2014წ. N21/1556 მიმართვის ბათილად ცნობა. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ მოცემულ საქმეზე საკითხის ხელმეორედ განხილვასთან დაკავშირებული კასატორის არგუმენტი უნდა შეფასდეს სააგენტოს 31.12.2014წ. N478/ს ბრძანებასთან მიმართებით.
საკასაციო პალატა არ ეთანხმება კასატორის მოსაზრებას, რომ სსიპ გარემოს ეროვნულ სააგენტოს, სზაკ-ის 102.1 მუხლის მოწესრიგების გათვალისწინებით, შპს „R...“-ის განცხადების განხილვა ეზღუდებოდა. სზაკ-ის 102.1 მუხლის თანახმად, განცხადება იმ საკითხთან დაკავშირებით, რომლის თაობაზედაც არსებობს ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ გამოცემული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი განცხადების, აგრეთვე საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ, შეიძლება წარდგენილი იქნეს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ფაქტობრივი ან სამართლებრივი მდგომარეობა, რომელიც საფუძვლად დაედო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემას, შეიცვალა დაინტერესებული პირის სასარგებლოდ, ან თუ არსებობს ახლად აღმოჩენილი ან ახლად გამოვლენილი გარემოებანი (მტკიცებულებები), რომლებიც განაპირობებს განმცხადებლისათვის უფრო ხელსაყრელი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემას. განსახილველ შემთხვევაში, შპს „R...“-ის 15.12.2014წ. და 29.12.2014წ. განცხადებების შინაარსის გათვალისწინებით, დაზუსტდა სამართლებრივი მოთხოვნა. თავდაპირველად, კომპანიამ 15.12.2014წ. N449/1 წერილით მოითხოვა სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელება X და Y კოორდინატების გარეშე (ტ. I, ს.ფ. 30-31). განმცხადებელს მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე უარი ეთქვა, რადგან N... ლიცენზიით გათვალისწინებული სალიცენზიო ფართობის უმეტესი ნაწილი იყო იმ ტერიტორიის იდენტური, რომელზედაც 2015 წლის პირველი იანვრიდან უნდა ამოქმედებულიყო სხვა, N... ლიცენზია, რომლის ამოქმედების თარიღი ერთხელ უკვე იყო გადაწეული და მისი ამოქმედების თარიღის ხელმეორედ გადაწევას კანონმდებლობა არ ითვალისწინებდა, საქართველოს მთავრობის 11.08.2005წ. N136 დადგენილებით დამტკიცებული „სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვების ლიცენზიის გაცემის წესისა და პირობების შესახებ დებულების“ მე-71 მუხლის მე-21 პუნქტის თანახმად, იმ შემთხვევაში, თუ ლიცენზიით დადგენილია მისი ამოქმედების კონკრეტული თარიღი და იგი ჯერ არ დამდგარა, ლიცენზიატის დასაბუთებული მოთხოვნის საფუძველზე, სამინისტროს შუამდგომლობით, საქართველოს მთავრობის გადაწყვეტილებით, ლიცენზიის გამცემის მიერ, ლიცენზიაში ერთჯერადად შესაძლებელია შეტანილ იქნეს ცვლილება ლიცენზიის ამოქმედების თარიღის გადაწევასთან დაკავშირებით. ეს მუხლი ზღუდავს ახალი ლიცენზიის ამოქმედების ვადის გადაწევას და არა მოქმედი ლიცენზიის ვადის გაგრძელებას (61 მუხ. მე-3 პ.). შესაბამისად, იმის გამო, რომ ერთსადაიგივე ტერიტორიაზე ერთდროულად ორი ან მეტი ლიცენზიის მოქმედების შესაძლებლობას კანონმდებლობა არ უშვებდა და 2015 წლის პირველი იანვრიდან უნდა ამოქმედებულიყო N... ლიცენზია, რომლის სალიცენზიო ფართობი ემთხვეოდა 2015 წლის პირველ იანვრამდე მოქმედ N... ლიცენზიით გათვალისწინებული ტერიტორიის უმეტეს ნაწილს, 15.12.2014წ. N449/1 წერილში მითითებული მოთხოვნა მთლიან ფართობზე (193.79 ჰა) N... ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელებისა და N... ლიცენზიის ამოქმედების თარიღის გადაწევის თაობაზე არ დაკმაყოფილდა. 15.12.2014წ. N449/1 წერილისგან განსხვავებით 29.12.2014წ. N469 წერილში შპს „R...“-მა დააკონკრეტა X და Y კოორდინატები, რომლის ფარგლებში ითხოვდა სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელებას (ტ. I, ს.ფ. 58-59). სზაკ-ის 102-ე მუხლის 1-ლი ნაწილი მხარეს აძლევს შესაძლებლობას, მდგომარეობის შეცვლის შემთხვევაში, კვლავ წარადგინოს განცხადება. 29.12.2014წ. განცხადება იძლეოდა შესაძლებლობას კომპანიის საკუთრებაში არსებული N... სარგებლობის ლიცენზია ამოქმედებულიყო 2015 წლის პირველი იანვრიდან, ხოლო მეორეს მხრივ N... ლიცენზიის მოქმედება გაგრძელებულიყო მხოლოდ იმ ფართობზე, რომელიც არ დაემთხვეოდა N... ლიცენზიით გათვალისწინებულ ტერიტორიას (9 ჰა). 15.12.2014წ. განცხადებისგან განსხვავებით 29.12.2014წ. განცხადება ამცირებდა N... ლიცენზიით გათვალისწინებულ სალიცენზიო ფართობს და მიუთითებდა ზუსტად განსაზღვრულ კოორდინატებს, რომელშიც განცხადების ავტორი მოითხოვდა ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელებას, 29.12.2014წ. განცხადებით კომპანიამ მოითხოვა მხოლოდ იმ ფართზე N... ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელება, რომელიც არ დაემთხვეოდა N... ლიცენზიით გათვალისწინებულ ტერიტორიას. აღნიშნული განცხადებით მოიხსნა სალიცენზიო ტერიტორიების ერთმანეთზე გადაფარვის, ერთ ტერიტორიაზე რამდენიმე ლიცენზიის ერთდროულად მოქმედების დაუშვებლობის დაბრკოლება. საქართველოს მთავრობის 11.08.2005წ. N136 დადგენილებით დამტკიცებული „სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვების ლიცენზიის გაცემის წესისა და პირობების შესახებ დებულების“ მე-61 მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, სააგენტოს, სამინისტროს შუამდგომლობით და საქართველოს მთავრობის თანხმობით, უფლება აქვს, გააგრძელოს ლიცენზიის მოქმედების ვადა. მოცემულ შემთხვევაში, სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 31.12.2014წ. N478/ს ბრძანებით N... ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელება არ უკავშირდებოდა N... ლიცენზიის ამოქმედების თარიღის კიდევ ერთხელ გადაწევას, ვინაიდან უკანასკნელი არ მოიცავდა კომპანიის 29.12.2014წ. განცხადებით მითითებულ, შესაბამისი X და Y კოორდინატებით დაზუსტებულ ტერიტორიას, აღნიშნული ფართობი ლიცენზიებისგან თავისუფალ სივრცეს წარმოადგენდა. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სახეზე იყო როგორც ფაქტობრივი, ისე სამართლებრივი მდგომარეობის ცვლილება, შესაბამისად, არ არსებობდა სზაკ-ის 102-ე მუხლის მეორე ნაწილის გამოყენებისა და განცხადებასთან დაკავშირებით ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემაზე უარის თქმის საფუძველი. ამდენად, საკასაციო პალატა არ იზიარებს კასატორის მოსაზრებას, რომ არ შეცვლილა არანაირი ფაქტობრივი/სამართლებრივი გარემოება იმისთვის, რომ სსიპ გარემოს ეროვნულ სააგენტოს განეხორციელებინა ადმინისტრაციული წარმოება შპს „R...“-ის 29.12.2014წ. განცხადებასთან დაკავშირებით.
კასატორი სადავო აქტების ბათილად ცნობის საფუძვლად მიუთითებს ადმინისტრაციული წარმოების მცირე ვადებში დასრულებასა და მისი ადმინისტრაციულ წარმოებაში ჩაბმის ვალდებულების სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს მიერ დარღვევას.
საკასაციო პალატის მოსაზრებით, ადმინისტრაციული წარმოების მცირე ვადებში გამართვა (29.12.2014წ.-31.12.2014წ.) არ ადასტურებს ადმინისტრაციული წარმოების ავტომატურად დარღვევით მიმდინარეობას. პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმაზე, რომ განსახილველ შემთხვევაში, ადმინისტრაციულ წარმოებაში მონაწილე ორგანოები 2014 წლის 29 დეკემბრამდეც განიხილავდნენ ...ი-ყაჩაღიანის ტერიტორიაზე სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვებასთან დაკავშირებულ საკითხებს, კერძოდ, სსიპ გარემოს ეროვნულმა სააგენტომ განიხილა შპს „R...“-ის 15.12.2014წ. განცხადება სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელებაზე, ხოლო სსიპ კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტო და საქართველოს მთავრობა წარმოადგენდნენ მოპასუხე მხარეებს ...ი-ყაჩაღიანის ტერიტორიაზე გამოცემულ სხვა ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების კანონიერებასთან დაკავშირებულ სასამართლო დავებზე და მათთვის საქმის გარემოებები ცნობილი იყო. ზემოაღნიშნულთან ერთად, ადმინისტრაციული წარმოების შემოკლებულ ვადაში განხილვა განპირობებული იყო შექმნილი გარემოებებით, კერძოდ, N... სარგებლობის ლიცენზიის მოქმედების ვადის ამოწურვა გადადებული იყო 2015 წლის პირველ იანვრამდე, რაც განაპირობებდა 29.12.2014წ. განცხადებაზე ოპერატიული რეაგირების საჭიროებას, ვინაიდან ლიცენზიისთვის მოქმედების ვადის გაგრძელების საკითხის განხილვა/გადაწყვეტა შეუძლებელია ძალადაკარგული/ვადაგასული ლიცენზიის მიმართ.
საკასაციო პალატა არ ეთანხმება კასატორის მოსაზრებას, რომ სსიპ გარემოს ეროვნულ სააგენტოს ეკისრებოდა ა(ა)იპ „მ...ის“ ადმინისტრაციულ წარმოებაში ჩაბმის ვალდებულება. „გარემოსდაცვით საკითხებთან დაკავშირებული ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის, გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში საზოგადოების მონაწილეობისა და ამ სფეროში მართლმსაჯულების საკითხებზე ხელმისაწვდომობის შესახებ“ (ორჰუსის) კონვენციის 6.1 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის თანახმად, თითოეული მხარე I დანართში ჩამოთვლილი შემოთავაზებული საქმიანობის ნებართვაზე გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში გამოიყენებს წინამდებარე მუხლის დებულებებს. ამავე კონვენციის N1 დანართის მე-16 პუნქტის თანახმად, მე-6 მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტში მითითებულ საქმიანობათა ჩამონათვალი მოიცავს მაღაროებს და კარიერებს, სადაც ღია წესით მოპოვების ადგილის ზედაპირი აღემატება 25 ჰექტარს ან მიწისქვეშა მოპოვება, სადაც სამთო-სამუშაოების გავლენის ზონა აღემატება 150 ჰექტარს. მოცემულ შეთხვევაში, სადავო აქტით - სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 31.12.2014წ. N478/ს ბრძანებით, სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის მოქმედების ვადა გაგრძელდა საქართველოს მთავრობის 30.12.2014წ. N2597 განკარგულებით გათვალისწინებული კოორდინატის ფარგლებში, რომლის ფართობიც 9.0 ჰა-ს შეადგენდა (ტ. I, ს.ფ. 49-50). კასატორს მიაჩნია, რომ სადავო აქტით გაგრძელდა ლიცენზიის და არა მისი ნაწილის მოქმედება, რადგან აღნიშნული 9.0 ჰა ...ის საბადოს ფარგლებში სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიით დამტკიცებული სამთო მინაკუთვნის საერთო ფართობის - 193.79 ჰა-ს შემადგენელი ნაწილია. საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმაზე, რომ სწორედ ...ის საბადოს ფარგლებში გაცემული იყო კიდევ ერთი, N... ლიცენზია, რომლის გამოც კომპანიას აღარ ესაჭიროებოდა 193.79 ჰა-ზე სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელება. ამასთან, N... ლიცენზიის 2015 წლის პირველი იანვრიდან ძალაში შესვლა გამორიცხავდა სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის მოქმედებას იდენტურ ტერიტორიაზე. საჯარო სამართლებრივი კანონმდებლობა არ ითვალისწინებს ერთსადაიმავე ტერიტორიაზე, ერთასადაიგივე დროის მონაკვეთში ორი ან მეტი სარგებლობის ლიცენზიის გაცემის შესაძლებლობას, ის, რაც საჯარო კანონმდებლობით დაშვებული არაა, მიიჩნევა აკრძალულად. უკვე აღინიშნა, რომ თავდაპირველად, შპს „R...“-მა 15.12.2014წ. N449/1 წერილით მოითხოვა სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის მოქმედების გაგრძელება, რაც არ დაკმაყოფილდა იმის გამო, რომ ...ის საბადოს ფარგლებში გაცემული N... ლიცენზია ძალაში უნდა შესულიყო და მისი ამოქმედების გადავადების მექანიზმი აღარ არსებობდა. მოგვიანებით, შპს „R...“-მა 29.12.2014წ. N469 წერილში მიუთითა ისეთი წერტილების X და Y კოორდინატები, რომლებში მოქცეული ტერიტორიაც არ ემთხვეოდა N... ლიცენზიით გათვალისწინებულ ტერიტორიას, რამაც შეადგინა 9.0 ჰა. შესაბამისად, კასატორის იმ მოსაზრების გაზიარება, რომ სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის მოქმედების ვადა გაგრძელდა 193.79 ჰა-ს ტერიტორიაზე, წინააღმდეგობაში მოდის ერთსადაიმავე ტერიტორიაზე, ერთსადაიგივე დროის მონაკვეთში ორი ლიცენზიის მოქმედების დაუშვებლობის მოთხოვნასთან. ამასთან, საქმისათვის მნიშვნელობის არ მქონეა ის გარემოება, რომ სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 31.12.2014წ. N478/ს ბრძანების გამოსაცემად გამართული ადმინისტრაციული წარმოების მომენტში მოქმედი სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზია მოიცავდა 193.79 ჰა-ს, რადგან განსახილველ შემთხვევაში, სადავოა არა საქართველოს მთავრობის 04.04.2014წ. N593 განკარგულების კანონიერება, რომლითაც მითითებული ლიცენზიის მოქმედება გაგრძელდა 193.79 ჰა ტერიტორიაზე, არამედ სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 31.12.2014წ. N478/ს ბრძანება სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის 9.0 ჰა-ს ფართობის ფარგლებში მოქმედების გაგრძელების თაობაზე. შესაბამისად, სადავო აქტით გათვალისწინებული მოპოვების ადგილის ზედაპირი არ აღემატება 25 ჰექტარს, რის გამოც შპს „R...“-ის მიერ დასმულ საკითხზე გადაწყვეტილების მიღებისას ორჰუსის კონვენციის ზემოაღნიშნული დებულებები ვერ გავრცელდება.
სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს მიერ ა(ა)იპ „მ...ის“ ადმინისტრაციულ წარმოებაში ჩაბმის ვალდებულების არარსებობის მიუხედავად, საკასაციო პალატა არ ეთანხმება სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრებას, რომ ადმინისტრაციული წარმოება კანონმდებლობის მოთხოვნებთან სრული შესაბამისობით მიმდინარეობდა. სზაკ-ის 13.1 მუხლის მიხედვით, ადმინისტრაციულ ორგანოს უფლება აქვს განიხილოს და გადაწყვიტოს საკითხი მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ დაინტერესებულ მხარეს, რომლის უფლება ან კანონიერი ინტერესი იზღუდება ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით, მიეცა საკუთარი მოსაზრების წარდგენის შესაძლებლობა. გამონაკლისს ადგენს კანონი. სზაკ-ის 95.1 მუხლის თანახმად, ადმინისტრაციული ორგანო უფლებამოსილია ადმინისტრაციულ წარმოებაში ჩააბას დაინტერესებული მხარე მისი მოთხოვნის საფუძველზე, ხოლო კანონით განსაზღვრულ შემთხვევაში ვალდებულია უზრუნველყოს მისი მონაწილეობა ადმინისტრაციულ წარმოებაში. მართალია არ არსებობდა ვალდებულება, მაგრამ ადმინისტრაციულ ორგანოს გააჩნდა კასატორის ადმინისტრაციულ წარმოებაში ჩაბმის უფლებამოსილება (იმის გათვალისწინებით, რომ სადავო აქტის გამოცემის დროს ძეგლი არ არსებობდა, სახეზე არ არის სზაკ-ის 95.3 მუხლით გათვალისწინებული შემთხვევა). მოცემულ შემთხვევაში, სსიპ გარემოს ეროვნულმა სააგენტომ გამოიყენა სზაკ-ის 95.1 მუხლით გათვალისწინებული უფლებამოსილება და ა(ა)იპ „მ...ასთან“ გასაგზავნ 30.12.2014წ. N21/1610 მიმართვაში აღნიშნა, რომ შპს „R...“-მა მასზე გაცემული სერია ..., N..., ტიპი ... წიაღით სარგებლობის ლიცენზიის ნაწილის ვადის გაგრძელება მოითხოვა, რაზედაც დაწყებული იყო ადმინისტრაციული წარმოება (ტ. I, ს.ფ. 38). საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმ გარემოებებზე, რომ სააგენტოს 30.12.2014წ. N21/1610 მიმართვა ფოსტის მეშვეობით ადრესატთან გაიგზავნა 06.01.2015წ. (ტ. I, ს.ფ. 45,ტ. II, ს.ფ. 108, ტ. II, ს.ფ. 27), სადავო საკითხის გადაწყვეტის - 9.0 ჰა-ს ფართობის ფარგლებში ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების შესახებ 31.12.2014წ. N478/ს ბრძანების გამოცემის შემდგომ. საქმის მასალებში დაცული არაა სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს რაიმე მტკიცებულება, რომელიც სადავო საკითხზე ბრძანების მიღებამდე სააგენტოს 30.12.2014წ. N21/1610 მიმართვის ადრესატთან გაგზავნას დაადასტურებდა. შესაბამისად, საკასაციო პალატა თვლის, რომ სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს მიერ გამოყენებული უფლებამოსილება ა(ა)იპ „მ...ის“ ადმინისტრაციული წარმოებაში ჩაბმის თაობაზე არაეფექტიანი იყო, ადრესატს არ მიეცა გონივრული ფაქტობრივი ვადა სადავო საკითხზე საკუთარი მოსაზრების წარმოდგენისთვის, რაც პრინციპში იძლევა კანონმდებლობის ფორმალურ-პროცედურულ მოთხოვნებთან სადავო აქტის მომზადებისა და გამოცემის შეუსაბამოდ მიჩნევის შესაძლებლობას. ამდენად, განსახილველი შემთხვევისთვის, შეფასებას საჭიროებს ის გარემოება, თუ რამდენად განაპირობებს აღნიშნული ფორმალურ-პროცედურული დარღვევა სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს სადავო 31.12.2014წ. N478/ს ბრძანების ბათილად ცნობას.
საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ მოსაზრების გამოთქმისთვის გონივრული ფაქტობრივი ვადის მიუცემლობა არ წარმოადგენს სადავო აქტების ბათილად ცნობის საფუძველს. სზაკ-ის 601 მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი ბათილია, თუ იგი ეწინააღმდეგება კანონს ან არსებითად დარღვეულია მისი მომზადების ან გამოცემის კანონმდებლობით დადგენილი სხვა მოთხოვნები. სზაკ-ის 601 მუხლის მეორე ნაწილის მიხედვით, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის მომზადების ან გამოცემის წესის არსებით დარღვევად ჩაითვლება ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა ამ კოდექსის 32-ე ან 34-ე მუხლით გათვალისწინებული წესის დარღვევით ჩატარებულ სხდომაზე ან კანონით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული წარმოების სახის დარღვევით, ანდა კანონის ისეთი დარღვევა, რომლის არარსებობის შემთხვევაში მოცემულ საკითხზე მიღებული იქნებოდა სხვაგვარი გადაწყვეტილება. მოცემულ შემთხვევაში, მართალია სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 31.12.2014წ. N478/ს ბრძანების გამოცემისას ა(ა)იპ „მ...ას“ სადავო საკითხზე საკუთარი მოსაზრების გამოთქმისთვის გონივრული ფაქტობრივი ვადა არ მიეცა, თუმცა სუბსიდარობის პრინციპიდან გამომდინარე (შდრ. სუსგ 11.05.2016წ., Nბს-806-798(კ-15)) საკასაციო პალატა თვლის, რომ მას ასეთი შესაძლებლობა ჰქონდა ზემდგომ ორგანოში ადმინისტრაციული საჩივრით, სასამართლო საქმისწარმოების ფარგლებში ადმინისტრაციული სარჩელით, სააპელაციო და საკასაციო საჩივრებით სასამართლოსთვის მიმართვით. ადმინისტრაციულ სასამართლოწარმოებაში არ დასტურდება მოსარჩელე მხარის მიერ საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებების ადმინისტრაციულ წარმოებასთან შედარებით სხვაგვარად შეფასების, სხვაგვარი გადაწყვეტილების მიღების საფუძვლიანი მოსალოდნელობა. როგორც ზემოთ აღინიშნა, სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების უკანონობის დამადასტურებელ გარემოებას არ წარმოადგენს კასატორის მითითება ობიექტისთვის კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსის ქონაზე, ტერიტორიისთვის არქეოლოგიური ზონის განსაზღვრაზე, საავტომობილო გზების დეპარტამენტის 30.12.2014წ. N2-03/9107 მიმართვით გათვალისწინებულ ტექნიკურ პირობებზე, საკითხის ხელმეორედ განხილვის უსაფუძვლობაზე, „სხვა“ ადმინისტრაციული ორგანოს თანხმობის მოპოვების საჭიროებაზე. ამდენად, ა(ა)იპ „მ...ისთვის“ ადმინისტრაციულ წარმოებაში მოსაზრების გამოთქმისთვის გონივრული ფაქტობრივი ვადის მიუცემლობა არ მიიჩნევა ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის მომზადების ან გამოცემის წესის ისეთ დარღვევად, რომელიც პროცედურული ხარვეზის გამო გამოიწვევდა საკითხზე სხვა შედეგის დადგომას, რის გამოც იგი არ წარმოადგენს სადავო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობის საფუძველს.
კასატორს მიაჩნია, რომ არსებობს ასკ-ის 34.3 მუხლის „ვ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საფუძველი (ტ. II, ს.ფ. 131). მითითებული ნორმის თანახმად, საკასაციო საჩივარი დაიშვება, თუ კასატორი დაასაბუთებს, რომ სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება ეწინააღმდეგება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს. ა(ა)იპ „მ...ის“ მოსაზრებით, სააპელაციო სასამართლომ დაარღვია ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა კონვენციის 6.1 მუხლით გათვალისწინებული გადაწყვეტილების დასაბუთების ვალდებულება. ამასთან, გასაჩივრებული განჩინების სსკ-ის 390.3 მუხლის „გ“ ქვეპუნქტის საფუძველზე მიღება ეწინააღმდეგება საკასაციო სასამართლოს 25.08.2008წ. Nბს-52-52(კ-08) განჩინებას.
საკასაციო პალატა არ ეთანხმება კასატორის მოსაზრებას იმის შესახებ, რომ ასკ-ის 34.3 მუხლის „ვ“ ქვეპუნქტის მიხედვით საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საფუძველი არსებობს. პალატას მიაჩნია, რომ სააპელაციო სასამართლოს მიერ სასამართლო გადაწყვეტილების დასაბუთების ვალდებულების დარღვევა არ დასტურდება, ამასთან, სააპელაციო სასამართლოს 27.09.2017წ. განჩინების დაუსაბუთებლობას არ ადასტურებს არც კასატორის მითითება იმის შესახებ, რომ გასაჩივრებული განჩინების სსკ-ის 390.3 მუხლის „გ“ ქვეპუნქტის საფუძველზე მიღება ეწინააღმდეგება საკასაციო სასამართლოს 25.08.2008წ. Nბს-52-52(კ-08) განჩინებას. კონვენციის 6.1 მუხლიდან გამომდინარე სასამართლო გადაწყვეტილების დასაბუთების ვალდებულება, არ უნდა იქნეს გაგებული თითოეულ არგუმენტზე დეტალური პასუხის გაცემის მოვალეობად (ჯღარკავა საქართველოს წინააღმდეგ (Jgarkava v. Georgia), N7932/03, §71, 24.02.2009წ.; ვან დე ჰარკი ნიდერლანდების წინააღმდეგ (Van de Hurk v. Netherlands), N16034/90, §61, 19.04.1994წ.; გარსია რუიზი ესპანეთის წინააღმდეგ (Garcia Ruiz v. Spain), დიდი პალატა [GC], N30544/96, §26, 21.01.1999წ.; იანკე და ლენობლი საფრანგეთის წინააღმდეგ (Jahnke and Lenoble v France (dec.)), N40490/98; პერესი საფრანგეთის წინააღმდეგ (Perez v. France), დიდი პალატა [GC], N47287/99, §81, 12.02.2004წ.). სასამართლოს მოეთხოვება მომჩივნის მთავარი არგუმენტების შემოწმება (ბუზესკუ რუმინეთის წინააღმდეგ (Buzescu v. Romania), N61302/00, §67, 24.05.2005წ.; დონაძე საქართველოს წინააღმდეგ (Donadze v. Georgia), N74644/01, §35, 07.03.2006წ.). ამასთან, სააპელაციო წესით განხილულ საქმეზე გამოტანილი განჩინების დასაბუთებას შესაძლოა გარკვეული თავისებურება ახასიათებდეს, კერძოდ, სსკ-ის 390.3 მუხლის „გ“ ქვეპუნქტის თანახმად, სააპელაციო სასამართლოს განჩინება აღწერილობითი და სამოტივაციო ნაწილების ნაცვლად უნდა შეიცავდეს გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმების ან უცვლელად დატოვების მოკლე დასაბუთებას. თუ სააპელაციო სასამართლო ეთანხმება პირველი ინსტანციის სასამართლოს შეფასებებსა და დასკვნებს საქმის ფაქტობრივ ან/და სამართლებრივ საკითხებთან დაკავშირებით, დასაბუთება მათზე მითითებით იცვლება. ქვედა ინსტანციის სასამართლოს დასაბუთებაზე უბრალოდ დათანხმებით სააპელაციო საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმას პრინციპში არ გამორიცხავს არც ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტული სამართალი (გარსია რუიზი ესპანეთის წინააღმდეგ (Garcia Ruiz v. Spain), დიდი პალატა [GC], N30544/96, §26, 21.01.1999წ.), თუმცა ასეთ შემთხვევაში ზემდგომი ინსტანციის სასამართლოს ევალება სასამართლოს წინაშე წარმოდგენილი არსებითი საკითხების შეფასება და იგი უმოქმედოდ, გადამოწმების გარეშე არ უნდა დაეთანხმოს ქვედა ინსტანციის დასაბუთებას (ჰელე ფინეთის წინააღმდეგ (Helle v. Finland), N20772/92, §60, 19.12.1997წ.). სააპელაციო ინსტანციის სასამართლომ, რომელიც სააპელაციო საჩივარზე უარის თქმას პირველი ინსტანციის სასამართლოს დასაბუთებაზე აფუძნებს, საპროცესო კანონმდებლობის შესაბამისად უნდა გადაამოწმოს ქვედა ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილების დასაბუთებისთვის გამოყენებული ფაქტის არსებობისა და სამართლებრივი შეფასების სისწორე (შდრ. ტატიშვილი რუსეთის წინააღმდეგ (Tatishvili v. Russia), N1509/02, §62, 22.02.2007წ., ჰირვისაარი ფინეთის წინააღმდეგ (Hirvisaari v. Finland), N49684/99), §32, 27.09.2001წ.), ე. ი. სააპელაციო სასამართლოს მოეთხოვება გადაამოწმოს პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ დასაბუთებისთვის გამოყენებული და არა მხარის მიერ მითითებული ნებისმიერი, ყველა ფაქტობრივი გარემოების არსებობა-არარსებობა და სამართლებრივი საკითხის სისწორე. ყურადღება ასევე ეთმობა იმას, აპელანტმა ხომ არ წარმოადგინა სააპელაციო საჩივრის გადაწყვეტისთვის მნიშვნელობის მქონე ახალი არგუმენტი/დასაბუთება (შდრ. ჰელე ფინეთის წინააღმდეგ (Helle v. Finland), N20772/92, §59, 19.12.1997წ.). განსახილველ შემთხვევაში, ა(ა)იპ „მ...ის“ მიერ სასამართლოს წინაშე წარმოდგენილი არსებითი საკითხია სერია ..., N..., ტიპი ... ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელებასთან დაკავშირებით ჩატარებული ადმინისტრაციული წარმოების პროცედურისა და მისი მატერიალურ-სამართლებრივი შედეგის კანონიერების შემოწმება. ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ განხორციელებული საქმიანობის უკანონობის დასადასტურებლად მოსარჩელის მიერ ადმინისტრაციულ სარჩელში მითითებულ მთავარ არგუმენტებად უთითებდა: ა) სსიპ გარემოს ეროვნულ სააგენტოს მიერ ზემოხსენებული ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების საკითხზე ადმინისტრაციული წარმოება ხელმეორედ გამართვის დაუშვებლობას (ტ. I, ს.ფ. 12, 13); ბ) ა(ა)იპ „მ...ის“ ადმინისტრაციულ წარმოებაში ჩაბმის ვალდებულების არსებობას (ტ. I, ს.ფ. 14); გ) საკითხისთვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებების არ გამოკვლევას (ტ. I, ს.ფ. 14, 15); დ) სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის დროს არქეოლოგიურ ობიექტზე მატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსის გავრცელებას, რაც გამორიცხავდა ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელებას (ტ. I, ს.ფ. 16). ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ განხორციელებული საქმიანობის უკანონობის დასადასტურებლად მოსარჩელე მხარემ სააპელაციო საჩივარში მიუთითა იმავე არგუმენტებზე, რაც აღნიშნული იყო ადმინისტრაციულ სარჩელში (შდრ. ტ. I, ს.ფ. 447). ვინაიდან აპელანტის სააპელაციო საჩივარში აღნიშნული არგუმენტების ნაწილი არ განსხვავდებოდა საქმის პირველი ინსტანციის წესით განხილვის ეტაპზე ამავე მხარის მიერ მითითებული არგუმენტებისგან (მაგალითად ადმინისტრაციულ წარმოებაში დაინტერესებული მხარის მონაწილეობის უზრუნველყოფა და საქმის გარემოებათა გამოკვლევის ვალდებულების არსებობა-არარსებობა), სააპელაციო სასამართლო დაეთანხმა პირველი ინსტანციის სასამართლოს შეფასებებს საქმის ფაქტობრივ და სამართლებრივ საკითხებთან დაკავშირებით და მიუთითა მათზე, ამასთან, ერთად სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინებით შეფასდა განსახილველი საქმის არსებითი საკითხი - ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების კანონიერება (ტ. II, ს.ფ. 114) და აღინიშნა ის გარემოებები, რომლის საფუძველზეც ხდებოდა აპელანტის მიერ მითითებული ადმინისტრაციული ორგანოს საქმიანობის უკანონობის დამადასტურებელი მთავარი არგუმენტების უარყოფა, სააპელაციო სასამართლომ საქმეში არსებული მტკიცებულებების შეფასების გზით იმსჯელა იმაზე, თუ რა ტერიტორიას მოიცავდა მოქმედების ვადაგაგრძელებული ლიცენზია, აღემატებოდა თუ არა ტერიტორია 25 ჰექტარს, რამდენად ჰქონდა არქეოლოგიურ ობიექტს კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ სადავო გადაწყვეტილების მიღების დროს, სასამართლომ ასევე იქონია მსჯელობა საავტომობილო გზების დეპარტამენტის 30.12.2014წ. N2-03/9107 მიმართვით გათვალისწინებული ტექნიკური პირობების სამართლებრივ ბუნებაზე და მათ გავლენაზე მოქმედებავადაგაგრძლებულ ლიცენზიის მიმართ (შდრ. ტ. I, ს.ფ. 115-118). შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლო გასაჩივრებული განჩინებით დაეთანხმა და მიუთითა პირველი ინსტანციის სასამართლოს დასაბუთებაზე ამ დასაბუთებისთვის გამოყენებული გარემოებების არსებობისა და სისწორის გადამოწმების შემდგომ. სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული 27.09.2017წ. განჩინებისგან განსხვავებით, კასატორის მიერ მითითებულ Nბს-52-52(კ-08) საქმეზე საკასაციო სასამართლოს განჩინების მიხედვით სააპელაციო სასამართლომ სსკ-ის 390.3 მუხლის „გ“ ქვეპუნქტით იხელმძღვანელა ისე, რომ არ გადაამოწმა პირველი ინსტანციის სასამართლოს დასაბუთებისთვის გამოყენებული გარემოებების არსებობა-არარსებობა, კერძოდ, სააპელაციო სასამართლო გადამოწმების გარეშე დაეთანხმა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ დასაბუთებისთვის გამოყენებული კონკრეტული ფაქტის - ალტერნატიული თავისუფალი შტატის/თანამდებობის არარსებობას, აღნიშნული ფაქტის სწორად დადგენა გავლენას ახდენდა მატერიალურ-სამართლებრივ შედეგზე, მომჩივანთან სამსახურებრივი ურთიერთობის შეწყვეტაზე. განსახილველ შემთხვევაში, სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს სადავო გადაწყვეტილება მიღებულია 31.12.2014წ., განვლილი პერიოდის მიუხედავად კასატორი საკასაციო საჩივარში ვერ უთითებს ლიცენზიის მოქმედების ვადის გაგრძელების გამომრიცხავ, საქმეზე გამოსაკვლევ, მატერიალურ-სამართლებრივი შედეგისთვის მნიშვნელობის მქონე კონკრეტულ ფაქტს (გარემოებას), გარდა არქეოლოგიური ობიექტისთვის ძეგლის სტატუსის საკითხისა, რომელთან დაკავშირებითაც შესაბამისი მტკიცებულების (ტ. I, 333) საფუძველზე სააპელაციო სასამართლომ იმსჯელა (ტ. II, 115). ამასთან, როგორც ზემოთ აღინიშნა, არც საკასაციო წესით საქმის განხილვის ეტაპზე არ დასტურდება ობიექტისთვის მატერიალური ძეგლის სტატუსის არსებობა სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს 31.12.2014წ. N478/ს ბრძანების გამოცემის მომენტისთვის ობიექტის მატერიალურად არარსებობის გამო. ამდენად, საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ არ დასტურდება ასკ-ის 34.3 მუხლის „ვ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საფუძვლის არსებობა.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატა თვლის, რომ კასატორს არ წარმოუდგენია სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 407-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული, დასაშვები და დასაბუთებული პრეტენზია (შედავება). კასატორი საკასაციო საჩივარში ვერ აქარწყლებს სააპელაციო სასამართლოს მიერ მითითებულ სამართლებრივ დასკვნებს. შესაბამისად, განსახილველი დავის საგნის ფარგლების, სადავო აქტის გამოცემისას არსებული ფაქტობრივი და სამართლებრივი მდგომარეობის მხედველობაში მიღებით, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ კასატორის მიერ მითითებული გარემოებები არ ქმნის საკასაციო საჩივრის დასაშვებად ცნობის საფუძველს.
საქმის მასალების მიხედვით, ა(ა)იპ „მ...ის“ საკასაციო საჩივარზე 18.05.2018წ. N198 საგადასახდო დავალებით ასოციაცია „მ...ას“ გადახდილი აქვს სახელმწიფო ბაჟი - 300 ლარის ოდენობით, სსკ-ის 401.4 მუხლის თანახმად, მას უნდა დაუბრუნდეს საკასაციო საჩივარზე გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 70 პროცენტი - 210 ლარი.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო პალატამ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლით, 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა

1. ა(ა)იპ „მ...ის“ საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნეს დაუშვებლად;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 27.09.2017წ. განჩინება;
3. ა(ა)იპ „მ...ას“ (ს/კ ...) დაუბრუნდეს საკასაციო საჩივარზე 18.05.2018წ. N198 საგადასახდო დავალებით გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 300 ლარის 70% - 210 ლარი, შემდეგი ანგარიშიდან: ქ. თბილისი, სახელმწიფო ხაზინა, ბანკის კოდი TRESGE22, მიმღების ანგარიშის №200122900, სახაზინო კოდი №300773150;
4. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.


თავმჯდომარე ნ. სხირტლაძე



მოსამართლეები: ქ. ცინცაძე



გ. აბუსერიძე