საქართველოს უზენაესი სასამართლო
გ ა ნ ჩ ი ნ ე ბ ა
საქართველოს სახელით

საქმე Nბს-42(2კ-22) 22 თებერვალი, 2023 წელი
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატამ
შემდეგი შემადგენლობით:

თამარ ოქროპირიძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: ქეთევან ცინცაძე, გენადი მაკარიძე


საქმის განხილვის ფორმა - ზეპირი მოსმენის გარეშე

კასატორი (მოპასუხე) - ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერია

კასატორი (მოპასუხე) - ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექცია

მოწინააღმდეგე მხარე (მოსარჩელე) - შპს „ლ-ი“

დავის საგანი - ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა

გასაჩივრებული გადაწყვეტილება - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 24 მაისის გადაწყვეტილება

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

2020 წლის 21 თებერვალს, შპს „ლ-მა“ სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს, მოპასუხეების - ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციისა და ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მიმართ. მოსარჩელემ მოითხოვა ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის 2019 წლის 12 აგვისტოს N000560 დადგენილებისა და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2019 წლის 31 დეკემბრის N2082 ბრძანების ბათილად ცნობა.

თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2020 წლის 13 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით შპს „ლ-ის“ სარჩელი არ დაკმაყოფილდა. აღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა შპს „ლ-მა“.

თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 24 მაისის გადაწყვეტილებით შპს „ლ-ის“ სააპელაციო საჩივარი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა; გაუქმდა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2020 წლის 23 ოქტომბრის გადაწყვეტილება და მიღებულ იქნა ახალი გადაწყვეტილება; შპს „ლ-ის“ სარჩელი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა; გადაწყვეტილების გამოტანიდან ბათილად იქნა ცნობილი ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის 2019 წლის 12 აგვისტოს N000560 დადგენილება შპს „ლ-ის“ 30 000 ლარით დაჯარიმების ნაწილში; ძალადაკარგულად იქნა ცნობილი თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის 2019 წლის 12 აგვისტოს N000560 დადგენილების მე-2 პუნქტი (რომლითაც შპს „ლ-ს“ დაევალა უსაფრთხოების წესების დაცვა) გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის დღიდან; გადაწყვეტილების გამოტანიდან ბათილად იქნა ცნობილი ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2019 წლის 31 დეკემბრის N2082 ბრძანება; საქართველოს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლის საფუძველზე, შპს „ლ-ი“ (ს/ნ ...) გათავისუფლდა ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობისაგან და გამოეცხადა სიტყვიერი შენიშვნა.

სააპელაციო სასამართლომ საქმის მასალებით დადგენილად მიიჩნია, რომ 2019 წლის 12 აგვისტოს ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალურმა ინსპექციამ შპს „ლ-ის“ მიმართ შეადგინა N000560 შემოწმების აქტი, რომლის თანახმად, ქ. თბილისში, ...-ის მიმდებარედ/... კორპუსის მიმდებარედ (ს/კ ...) მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლის მშენებლობის მიმდინარეობისას, ობიექტზე დარღვეულია საქართველოს მთავრობის 2017 წლის 27 ოქტომბრის N477 დადგენილებით დამტკიცებული „სიმაღლეზე მუშაობის უსაფრთხოების მოთხოვნების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის“ მე-5 და მე-15 მუხლით გათვალისწინებული პირობები, ასევე საქართველოს მთავრობის 2014 წლის 27 მაისის N361 დადგენილებით დამტკიცებული „მშენებლობის უსაფრთხოების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის“ მეორე მუხლი, კერძოდ: სამშენებლო მოედანი სრულად არ არის შემოღობილი სამშენებლო ღობით; კიბის მარშებზე სრულად არ არის მოწყობილი დროებითი მოაჯირები და ფასადის ღიობებზე არ არის მოწყობილი დროებითი დამცავი მოაჯირები.

ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის 2019 წლის 12 აგვისტოს Nშ-241/19 დადგენილებით შეჩერდა შპს „ლ-ის“ მიერ, ქ. თბილისში, ...-ის მიმდებარედ/... კორპუსის მიმდებარედ (ს/კ ...) მშენებლობის უსაფრთხოების წესების დარღვევით მიმდინარე მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლის მშენებლობა, მშენებარე ობიექტზე (მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლი) მშენებლობის უსაფრთხოების წესების უზრუნველყოფამდე.

ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის 2019 წლის 12 აგვისტოს N000560 დადგენილებით შპს „ლ-ი“ დაჯარიმდა 30 000 (ოცდაათი ათასი) ლარით, ქ. თბილისში, ...-ის მიმდებარედ/... კორპუსის მიმდებარედ (ს/კ ...) მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლის მშენებლობაზე, მშენებლობის უსაფრთხოების წესების დარღვევისათვის. ამავე დადგენილებით შპს „ლ-ს“ დაევალა ქ. თბილისში, ...-ის მიმდებარედ/... კორპუსის მიმდებარედ (ს/კ ...) მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლის მშენებლობაზე მშენებლობის უსაფრთხოების წესების დაცვა.

2019 წლის 27 აგვისტოს შპს „ლ-ის“ დირექტორმა ადმინისტრაციული საჩივრით მიმართა ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიას, ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის 2019 წლის 12 აგვისტოს Nშ-241/19 და 2019 წლის 12 აგვისტოს N000560 დადგენილებების ბათილად ცნობის მოთხოვნით.

ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2019 წლის 31 დეკემბრის N2082 ბრძანებით არ დაკმაყოფილდა შპს „ლ-ის“ 2019 წლის 27 აგვისტოს ადმინისტრაციული საჩივარი, ძალაში დარჩა ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის 2019 წლის 12 აგვისტოს Nშ-241/19 და 2019 წლის 12 აგვისტოს N000560 დადგენილებები.

საქმეზე წარმოდგენილი, 2019 წლის 12 აგვისტოთი დათარიღებული ფოტოსურათებით (ს.ფ. 276) სააპელაციო პალატამ დადასტურებულად მიიჩნია, რომ სადავო მშენებარე ნაგებობის გარე ფასადზე დროებითი მოაჯირი აკლდა ნაგებობის მხოლოდ ერთ სართულს, კიბის მარშებზე მხოლოდ ერთ მცირე მონაკვეთზე იყო გარკვეული სახის დარღვევა, ხოლო სამშენებლო ღობის მთლიანობა დარღვეული იყო ისეთ ადგილებში, სადაც ადამიანის უნებლიედ მოხვედრა შეუძლებელი იყო.

გადაწყვეტილების სამართლებრივ დასაბუთებაში სააპელაციო პალატამ მიუთითა, რომ პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 25-ე მუხლის მეორე ნაწილის თანახმად, სამშენებლო საქმიანობაზე სახელმწიფო ზედამხედველობის ორგანო სამართალდარღვევის საქმის წარმოებას იწყებს დამრღვევის მიმართ მითითების გაცემით, გარდა ამ მუხლის 23-ე ნაწილით გათვალისწინებული შემთხვევებისა (სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმის წარმოების შემოწმების აქტის შედგენით დაწყების შემთხვევები). ამავე მუხლის 23-ე ნაწილის „ი“ ქვეპუნქტის თანახმად, სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმის წარმოება შემოწმების აქტის შედგენით იწყება ამ კოდექსის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული დარღვევის არსებობისას, ხოლო ამავე მუხლის მე-13 ნაწილის ბოლო წინადადების შესაბამისად, ამ კოდექსის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული დარღვევის შემთხვევაში სამშენებლო საქმიანობაზე ზედამხედველობის ორგანო ვალდებულია შემოწმების აქტის შედგენისთანავე დაუყოვნებლივ მიიღოს დადგენილება დაჯარიმების შესახებ.

სააპელაციო სასამართლომ ასევე მიუთითა საქართველოს მთავრობის 2017 წლის 27 ოქტომბრის N477 დადგენილებით დამტკიცებული „სიმაღლეზე მუშაობის უსაფრთხოების მოთხოვნების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის“ მე-5 მუხლზე, რომლითაც დადგენილია მოთხოვნები დამცავი მოაჯირების მოწყობისა და ექსპლუატაციის მიმართ, ასევე მე-15 მუხლზე, რომელიც აწესებს მოთხოვნებს ღიობების მიმართ და მე-17 მუხლზე, რომლის თანახმად, ტექნიკური რეგლამენტის მოთხოვნების დარღვევისათვის პასუხისმგებლობა განისაზღვრება საქართველოს კანონმდებლობით. აღნიშნული ნორმებიდან გამომდინარე, სააპელაციო პალატამ განმარტა, რომ მშენებლობის განმახორციელებელი პირი ვალდებულია, მშენებლობის ნებართვით გათვალისწინებულ სამშენებლო ობიექტზე, სიმაღლეზე შესასრულებელი სამუშაოების განხორციელებისას, სამშენებლო მოედანზე უზრუნველყოს სამშენებლო უსაფრთხოების ნორმების სათანადოდ დაცვა, სამუშაოები განახორციელოს ტექნიკური რეგლამენტით დადგენილი სტანდარტების შესაბამისად, რათა საფრთხე არ დაემუქროს ადამიანის ჯანმრთელობას, სიცოცხლეს, საკუთრებას და გარემოს.

სააპელაციო სასამართლომ ყურადღება გაამახვილა საქართველოს მთავრობის 2014 წლის 27 მაისის N361 დადგენილებით დამტკიცებულ „მშენებლობის უსაფრთხოების შესახებ ტექნიკურ რეგლამენტზე“, რომელიც ვრცელდება მშენებლობის ნებართვით გათვალისწინებულ სამშენებლო ობიექტზე შესასრულებელ სამუშაოებზე და განსაზღვრავს უსაფრთხოების მოთხოვნებს სამშენებლო მოედანზე: ორგანიზების, სამშენებლო მანქანა-მექანიზმების, ტექნიკური აღჭურვილობისა და ინსტრუმენტების ექსპლუატაციის, ელექტრო და აირსაშემდუღებლო, დატვირთვა-დაცლის, საიზოლაციო, მიწის, ბეტონისა და რკინა-ბეტონის, სამონტაჟო, სადემონტაჟო და სხვა სამშენებლო სამუშაოთა წარმოების დროს. აღნიშნული „რეგლამენტის“ მეორე მუხლის მეორე პუნქტის თანახმად, სამშენებლო მოედანი დასახლებულ ადგილებში და საზოგადოებრივი სივრცის მომიჯნავედ ან მოქმედი საწარმოს ტერიტორიაზე უნდა იქნეს შემოღობილი, რათა სამშენებლო მოედანზე შესვლა იყოს კონტროლირებადი და გამორიცხული იყოს იქ უნებლიე მოხვედრის შესაძლებელობა. შემოღობვა ხალხის მოძრაობის ადგილებში გადახურული უნდა იყოს დამცავი საფარით, რომელიც უზრუნველყოფს ფეხით მოსიარულეთა უსაფრთხოებას. სიბნელის დროს შემოღობვა უნდა იყოს აღჭურვილი სასიგნალო ნათურებით ან/და გამოყენებულ უნდა იქნეს ისეთი მასალა ან შეფერილობა, რომელიც აღიქმება სიბნელეში. იმავე წესით უნდა შემოიღობოს სადემონტაჟო შენობა-ნაგებობის ტერიტორია. ამავე „რეგლამენტის“ მე-18 მუხლის შესაბამისად, ტექნიკური რეგლამენტის მოთხოვნების დარღვევისათვის პასუხისმგებლობა განისაზღვრება პროდუქტის უსაფრთოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის შესაბამისად.

საქმეზე წარმოდგენილი, 2019 წლის 12 აგვისტოთი დათარიღებული ფოტომასალით სააპელაციო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ სამშენებლო მოედანი სრულად არ არის შემოღობილი სამშენებლო ღობით, კიბის მარშებზე სრულად არ არის მოწყობილი დროებითი მოაჯირები და ფასადის ღიობებზე, კონკრეტულ სართულზე არსებულ ერთ მონაკვეთში არ არის მოწყობილი დროებითი დამცავი მოაჯირები, რაც წარმოადგენს საქართველოს მთავრობის 2017 წლის 27 ოქტომბრის N477 დადგენილებით დამტკიცებული „სიმაღლეზე მუშაობის უსაფრთხოების მოთხოვნების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის“ მე-5 მუხლის „ა“ პუნქტით და მე-15 მუხლის პირველი წინადადებით, ასევე, საქართველოს მთავრობის 2014 წლის 27 მაისის N361 დადგენილებით დამტკიცებული „მშენებლობის უსაფრთხოების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის“ მეორე მუხლის მეორე პუნქტით გათვალისწინებული მოთხოვნების დარღვევას.

სააპელაციო პალატის მოსაზრებით, შპს „ლ-მა“ სრულყოფილად არ შეასრულა საქართველოს მთავრობის ზემოაღნიშნული N361 და N477 დადგენილებებით გათვალისწინებული მოთხოვნები, თუმცა უმოკლეს ვადაში უზრუნველყო ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2019 წლის 12 აგვისტოს N000560 შემოწმების აქტში მითითებული შეუსაბამობების გამოსწორება და ადმინისტრაციულ ორგანოში წარადგინა დარღვევათა აღმოფხვრის დამადასტურებელი მტკიცებულებები (ფოტოსურათები). სააპელაციო სასამართლომ საგულისხმოდ მიიჩნია, რომ 2019 წლის 12 აგვისტოს შემდეგ, ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალურ ინსპექციას აღარ შეუჩერებია შპს „ლ-ის“ მიერ განხორციელებული მშენებლობა, უსაფრთხოების წესების დარღვევის საფუძვლით, რაც მიუთითებს კომპანიის მხრიდან მშენებლობის უსაფრთხოების წესების დაცვაზე, ადექვატურ რეაგირებასა და პასუხისმგებლიან დამოკიდებულებაზე.

სამართალდამრღვევისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრების საკითხთან მიმართებაში, სააპელაციო პალატამ მიუთითა, რომ პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 49-ე მუხლის „ა“ პუნქტით გათვალისწინებულია მხოლოდ ერთი სახის სახდელი - ჯარიმა 30 000 ლარის ოდენობით, რაც არ ქმნის შესაძლებლობას, მთელი რიგი შემამსუბუქებელი გარემოებების არსებობის პირობებშიც კი, ადმინისტრაციულმა ორგანომ დამრღვევს შეუფარდოს უფრო მცირე ოდენობის ჯარიმა ან სხვა უფრო მსუბუქი სახდელი. აღნიშნულის მიუხედავად, სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრებით, სრულად არ უნდა გამოირიცხოს პასუხისმგებლობის შემამსუბუქებელ გარემოებებზე მსჯელობის შესაძლებლობა. მსგავსი კატეგორიის დავებზე არსებული პრაქტიკის თანახმად (საქმე Nბს-926-922(2კ-17), 20 დეკემბერი, 2019 წ.), ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის ზოგად ნაწილში მოცემული მოწესრიგება ზოგადია ყველა სამართალდარღვევისათვის. სააპელაციო პალატამ უნდა შეაფასოს გამოყენებული სანქციის პროპორციულობა და ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ შეფარდებული სანქციის არაპროპორციულობის შეთხვევაში, თავად გამოიყენოს სადავო სამართალურთიერთობის მიმართ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლი, რომელიც მცირემნიშვნელოვანი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის შემთხვევაში, ითვალისწინებს უფლებამოსილი ორგანოს დისკრეციულ კომპეტენციას, გაათავისუფლოს დამრღვევი ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობისაგან. ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის მეორე მუხლის თანახმად, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა შესახებ საქართველოს კანონმდებლობა შედგება ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა შესახებ ამ კოდექსისა და საქართველოს სხვა საკანონმდებლო აქტებისაგან. ამავე კოდექსის 33-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევისათვის პირს სახდელი დაედება იმ ნორმატიული აქტით დაწესებულ ფარგლებში, რომელიც ითვალისწინებს პასუხისმგებლობას სამართალდარღვევისათვის ამ კოდექსის და ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა შესახებ სხვა აქტების შესაბამისობით. ამდენად, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის ზოგადი მუხლები ადგენენ ადმინისტრაციული გადაცდომისათვის კანონით გათვალისწინებული სანქციის გამოყენების საერთო წესს (სუს 01.07.09წ. გადაწყვეტილება, საქმე Nბს-1442-1400(კ-კს-08); სუსგ 20.12.2019წ., ბს-638-634(2კ-17)). სამშენებლო სამართალდარღვევებზე ცალკე კანონმდებლობა ვრცელდება, თუმცა ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლი ზოგადია ყველა სამართალდარღვევისათვის. ამ მუხლით გათვალისწინებული მოწესრიგება არ არის სხვაგვარად ასახული სპეციალურ კანონში, კერძოდ პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსში, რომლის 25-ე მუხლის ბოლო პუნქტის თანახმად, სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმის წარმოებისას სამშენებლო საქმიანობაზე სახელმწიფო ზედამხედველობის ორგანო ხელმძღვანელობს ამ კანონით და საქართველოს სხვა საკანონმდებლო აქტებით. შესაბამისად, სააპელაციო პალატა ვალდებულია, იმსჯელოს სადავო სამართალურთიერთობასთან მიმართებაში ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლის გამოყენების შესაძლებლობაზე.

სააპელაციო სასამართლოს განმარტებით, განსახილველი შემთხვევის მომწესრიგებელი სამართლებრივი აქტები არ შეიცავენ აკრძალვას, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსით გათვალისწინებული შემამსუბუქებელი გარემოებების გათვალისწინების თაობაზე. ამდენად, მოსარჩელისათვის სანქციის შეფარდების საკითხზე სააპელაციო სასამართლო იმსჯელებს საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე და 34-ე მუხლების გათვალისწინებით. საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 34-ე მუხლის პირველი ნაწილის პირველი პუნქტის თანახმად, ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის შემამსუბუქებელ გარემოებად ითვლება ბრალეულის მიერ სამართალდარღვევის მავნე შედეგების აცილება, ზარალის ნებაყოფლობით ანაზღაურება ან მიყენებული ზიანის გამოსწორება. ამავე მუხლის მეორე ნაწილის შესაბამისად, ორგანოს (თანამდებობის პირს), რომელიც ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეს წყვეტს, შეუძლია შემამსუბუქებლად მიიჩნიოს ისეთი გარემოებანი, რომლებიც არ არის აღნიშნული კანონმდებლობაში.

სააპელაციო პალატამ მიუთითა, რომ ზოგადად, სანქციისა და მათ შორის - ადმინისტრაციული სახდელის გამოყენების უმთავრეს მიზანს წარმოადგენს არა სუბიექტის დასჯა, არამედ პრევენციული და აღმზრდელობითი ღონისძიებების გატარება, რათა შემდგომში მინიმუმამდე იქნეს დაყვანილი მსგავს კანონშეუსაბამო ქმედებათა ჩადენა, როგორც იმავე სუბიექტისაგან, ისე მსგავს სამართალურთიერთობაში მონაწილე სხვა სუბიექტებისთვისაც. ყოველი კონკრეტული საქმის განხილვის პროცესში, სასამართლო ვალდებულია, გაითვალისწინოს საქმეზე არსებული მთელი რიგი ისეთი ფაქტორები, რაც ხელს შეუწყობს მაქსიმალურად სამართლიანად და სწორად შეფასდეს კონკრეტული სუბიექტის მიმართ გამოსაყენებლი სანქციის პროპორციულობის საკითხი. სააპელაციო პალატის მოსაზრებით, მსჯელობის გარეშე არ უნდა დარჩეს და უნდა შეფასდეს ისეთი შემამსუბუქებელი გარემოებანი, რამაც შესაძლოა არსებითი გავლენა იქონიოს თანაზომიერი და სამართლიანი პასუხისმგებლობის ზომის გამოყენებაზე. მათ შორის, გასათვალიწინებელია ჩადენილი გადაცდომის ხასიათი, მისი მასშტაბი, სიმძიმე, უკვე დამდგარი ან/და პოტენციური მძიმე შედეგის დადგომის საფრთხე, სამართალდამრღვევი სუბიექტის მიერ წარსულში მართლსაწინააღმდეგო ქმედების ჩადენის ფაქტი, სამართალდამრღვევი სუბიექტის კანონსაწინააღმდეგო ქმედების შემდგომი ქცევა, სამართალდარღვევის დროული გამოსწორებისაკენ მიმართული ქმედებები და სხვა ფაქტორებიც. ამასთანავე, დასახელებულ გარემოებათა მხედველობაში მიღება უზრუნველყოფს სახდელშემფარდებელი სუბიექტის მხრიდან სახდელის შეფარდების პროცესში თანაზომიერებისა და სამართლიანობის პრინციპების გამოყენებას, რაც გამოიხატება კანონით დაცულ ინტერესებს შორის სამართლიანი ბალანსის დადგენაში. სასამართლოს ნებისმიერი გადაწყვეტილება უნდა იყოს კანონიერიც და სამართლიანიც.

სააპელაციო პალატამ მიუთითა, რომ საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლის თანახმად, თუ ჩადენილია მცირემნიშვნელოვანი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა, მაშინ საქმის გადასაწყვეტად უფლებამოსილ ორგანოს (თანამდებობის პირს) შეუძლია გაათავისუფლოს დამრღვევი ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობისაგან და დასჯერდეს სიტყვიერ შენიშვნას. პალატის შეფასებით, ყველა სამართალდარღვევა თანაბრად მნიშვნელოვანია და სწორედ ამიტომ არის ასახული მთელ რიგ კანონებში. სამართალდარღვევის მცირემნიშვნელობის საზომად ვერ გამოდგება კონკრეტული სამართალდარღვევის ჩადენისთვის გათვალისწინებული სანქციის ზომა, ანუ ვერ ვიტყვით, რომ სამართალდარღვევა, რომლისთვისაც დაწესებულია მცირე ზომის სანქცია, მცირე მნიშვნელობისაა და პირიქით - სადაც სანქცია მაღალია, სამართალდარღვევა არ უნდა ჩაითვალოს მცირემნიშვნელობის მქონედ. საკითხის ამგვარად განმარტება მართებულად რომ ჩაითვალოს, კანონით დადგენილი უნდა იყოს სანქციის ისეთი ზღვარი, რომლის ქვემოთ არსებობის შემთხვევაც, სამართალდარღვევას აქცევდა მცირე მნიშვნელობის მქონედ. „მცირე მნიშვნელობის“ დეფინიცია მოიცავს არა ერთ კომპონენტს - სანქციის ზომას, არამედ მთელ რიგ კუმულატიურად შესაფასებელი ფაქტების ერთობლიობას. მათ შორის, შემამსუბუქებელ გარემოებებს, რაც უკავშირდება სამართალდარღვევის საქმეს და ახასიათებს კონკრეტულ სამართალდამრღვევ სუბიექტს. სააპელაციო სასამართლომ გაითვალისწინა ის გარემოება, რომ ჩადენილი სამართალდარღვევის შედეგად არ დამდგარა მავნე შედეგი, ამასთანავე, დღეის მდგომარეობით თავიდან არის აცილებული სამართალდარღვევიდან მომდინარე მავნე შედეგების დადგომის საფრთხეც, კერძოდ, დარღვევის ფაქტის აღმოჩენიდან, მოსარჩელემ უმოკლეს ვადაში სრულად აღმოფხვრა მრავალფუნქციური კომპლექსის მშენებლობისას უსაფრთხოების კუთხით არსებული შეუსაბამობები. სუბიექტი არ არის გამოვლენილი სხვა მართლსაწინააღმდეგო ქმედებათა ჩადენაში, რის გამოც, შპს „ლ-ის“ მიმართ გამოყენებულ უნდა იქნეს საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლი - გამოეცხადოს სიტყვიერი შენიშვნა.

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სააპელაციო პალატამ ჩათვალა, რომ გადაწყვეტილების გამოტანიდან ბათილად უნდა იქნას ცნობილი ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის 2019 წლის 12 აგვისტოს №000560 დადგენილება, შპს „ლ-ის“ 30 000 (ოცდაათი ათასი) ლარით დაჯარიმების ნაწილში; საქართველოს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლის საფუძველზე, შპს „ლ-ი“ უნდა გათავისუფლდეს ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობისაგან და გამოეცხადოს სიტყვიერი შენიშვნა. ამასთანავე, ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2019 წლის 31 დეკემბრის №2082 ბრძანების ბათილად ცნობის შესახებ მოთხოვნასთან დაკავშირებით, სააპელაციო პალატამ მიუთითა, რომ აღნიშნული სასარჩელო მოთხოვნის დაკმაყოფილება, წინა სასარჩელო მოთხოვნების დაკმაყოფილების თანმდევ შედეგს წარმოადგენს. ამდენად, გადაწყვეტილების გამოტანიდან ასევე ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2019 წლის 31 დეკემბრის N2082 ბრძანება.

თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 24 მაისის გადაწყვეტილება საკასაციო წესით გაასაჩივრეს ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიამ და ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალურმა ინსპექციამ. კასატორებმა გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა მოითხოვეს.

ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექცია მიუთითებს საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 393-ე მუხლზე და თვლის, რომ მოცემულ შემთხვევაში, სასამართლომ არასწორი შეფასება მისცა საქმეში არსებულ მტკიცებულებებს და არასწორად განმარტა კანონი. სასამართლომ გამოიყენა კანონი, რომელიც არ უნდა გამოეყენებინა და არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა.


კასატორის განმარტებით, პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის მოქმედი რედაქციით, სამართალდარღვევისათვის გათვალისწინებულია აბსოლუტური სანქცია - ჯარიმა 30 000 ლარის ოდენობით. აღნიშნული ჯარიმის ოდენობა გაიზარდა (3000 ლარიდან) დარღვევის სერიოზული ხასიათიდან გამომდინარე. მხედველობაშია მისაღები ის გარემოება, რომ პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტთან დაკავშირებით კანონში განხორციელებული ცვლილებების შედეგად, მითითების გაცემის გზით წარმოების დაწყების ნაცვლად, დადგინდა წარმოების შემოწმების აქტით დაწყებისა და დაუყოვნებლივ დაჯარიმების ვალდებულება. აღნიშნული განაპირობა დარღვევის ტიპის სერიოზულობამ. ამდენად, მოცემულ შემთხვევაში, დარღვევის მცირემნიშვნელოვნად მიჩნევა სააპელაციო სასამართლოს მხრიდან, არასაკმარისად დასაბუთებულია, არ არსებობდა მუნიციპალური ინსპექციის დადგენილების ბათილად ცნობისა და სამართალდამრღვევისთვის შენიშვნის გამოცხადების საფუძველი.

კასატორი მიუთითებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებულ საკასაციო საჩივრის საფუძვლებზე და თვლის, რომ მოცემულ შემთხვევაში, სააპელაციო სასამართლომ არასწორი სამართლებრივი შეფასებები გააკეთა, რაც გახდა უსაფუძვლო და დაუსაბუთებელი გადაწყვეტილების მიღების საფუძველი. გასაჩივრებული გადაწყვეტილება უნდა გაუქმდეს და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელი არ უნდა დაკმაყოფილდეს.

ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის განმარტებით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 393-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, საკასაციო საჩივარი შეიძლება ეფუძნებოდეს მხოლოდ იმას, რომ გადაწყვეტილება კანონის დარღვევითაა გამოტანილი. ამავე მუხლის მეორე ნაწილის თანახმად, სამართლის ნორმები დარღვეულად ითვლება, თუ სასამართლომ: ა) არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა; ბ) გამოიყენა კანონი, რომელიც არ უნდა გამოეყენებინა; გ) არასწორად განმარტა კანონი. საპროცესო სამართლის ნორმების დარღვევა მხოლოდ მაშინ შეიძლება გახდეს გადაწყვეტილების გაუქმების საფუძველი, თუ ამ დარღვევის შედეგად საქმეზე არასწორი გადაწყვეტილება იქნა გამოტანილი. კასატორის მოსაზრებით, თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 24 მაისის გადაწყვეტილება იურიდიულად არ არის საკმარისად დასაბუთებული და მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება შეუძლებელია. კასატორი მიუთითებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებულ საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საფუძვლებზე და თვლის, რომ განსახილველ შემთხვევაში, საკასაციო საჩივარი აკმაყოფილებს დასაშვებობის წინაპირობებს. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს საქმე განხილული აქვს მატერიალური და საპროცესო ნორმების დარღვევით, რამაც გავლენა იქონია უკანონო და დაუსაბუთებელი გადაწყვეტილების მიღებაზე.

კასატორი მიუთითებს პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის პირველი მუხლის „ა“, „თ“ ქვეპუნქტებზე, ამავე კოდექსის 25-ე მუხლის 23-ე ნაწილის „ი“ ქვეპუნქტზე, ასევე საქართველოს მთავრობის 2014 წლის 27 მაისის N361 დადგენილებით დამტკიცებული „მშენებლობის უსაფრთხოების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის“ მეორე მუხლის მეორე, მე-3 პუნქტებზე, მე-18 მუხლზე და საქართველოს მთავრობის 2017 წლის 27 ოქტომბრის N477 დადგენილებით დამტკიცებული „სიმაღლეზე მუშაობის უსაფრთხოების მოთხოვნების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის“ მე-5 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტზე, მე-15 მუხლის პირველ პუნქტზე, მე-17 მუხლზე. აღნიშნული ნორმებიდან გამომდინარე, კასატორი განმარტავს, რომ მშენებლობის ნებართვით გათვალისწინებულ სამშენებლო ობიექტზე სამუშაოების, მათ შორის, სიმაღლეზე შესასრულებელი სამუშაოების განხორციელებისას, პასუხისმგებელი პირი ვალდებულია, სამშენებლო მოედანზე უზრუნველყოს სამშენებლო უსაფრთხოების ნორმების სათანადოდ დაცვა და სამუშაოები განახორციელოს ტექნიკური რეგლამენტით დადგენილი სტანდარტის შესაბამისად, რათა საფრთხე არ დაემუქროს ადამიანის ჯანმრთელობას, სიცოცხლეს, საკუთრებასა და გარემოს, ამასთან, ხელი შეეწყოს უსაფრთხო და ჯანსაღი სამუშაო გარემოს შექმნას. სამშენებლო სამუშაოების განხორციელებისას მითითებული დადგენილებებით განსაზღვრული უსაფრთხოების ნორმების დარღვევის შემთხვევაში, ადგილი ექნება სამართალდარღვევას, რომლისთვისაც პასუხისმგებლობა გათვალისწინებულია პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსით.

კასატორის მოსაზრებით, მოცემულ შემთხვევაში, საქმეზე წარმოდგენილი დოკუმენტებით დადგენილად უნდა იქნეს მიჩნეული, რომ თბილისში, ...-ის მიმდებარედ/... მიმდებარედ, ... საკადასტრო კოდით რეგისტრირებულ მიწის ნაკვეთზე მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლის მშენებლობისას დარღვეულ იქნა მშენებლობის უსაფრთხოების წესები, კერძოდ, კიბის მარშებზე სრულად არ არის მოწყობილი დროებითი მოაჯირები; ფასადის ღიობებზე სრულად არ არის მოწყობილი დროებითი დამცავი მოაჯირები; სამშენებლო მოედანი სრულად არ არის შემოღობილი სამშენებლო ღობით. ამდენად, სახეზეა სამშენებლო სამართალდარღვევა, რაც, კანონმდებლობით დადგენილი წესით, სამართალდამრღვევი პირისათვის შესაბამისი პასუხისმგებლობის დაკისრების საფუძველია.

ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერია მიუთითებს პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის მე-14 მუხლის მეორე ნაწილზე, „მშენებლობის ნებართვის გაცემის წესისა და სანებართვო პირობების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 24 მარტის N57 დადგენილების მე-20 მუხლის მეორე პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტზე, ამავე დადგენილების 941 მუხლის მე-4 პუნქტზე, მე-20 მუხლის პირველ პუნქტზე და განმარტავს, რომ სამშენებლო სამართალდარღვევისათვის (მშენებლობის უსაფრთხოების წესების დარღვევისათვის) პასუხისმგებლობა შეიძლება დაეკისროს დამკვეთს, ვინაიდან მის ვალდებულებას წარმოადგენს, სამშენებლო სამუშაოების განხორციელებისას უზრუნველყოს სანებართვო პირობების დაცვა, მათ შორის, სამშენებლო მოედანზე დაიცვას სამშენებლო რეგლამენტით განსაზღვრული უსაფრთხოების მოთხოვნები. მშენებლობის ნებართვის გაცემის მესამე სტადიაზე და სამშენებლო სამუშაოების მიმდინარეობისას კი, დამკვეთს წარმოადგენს იმ მიწის ნაკვეთის მესაკუთრე, რომელზე გაცემული მშენებლობის ნებართვის საფუძველზეც მიმდინარეობს აღნიშნული სამუშაოები. მოცემულ შემთხვევაში, სადავო დადგენილებით შპს „ლ-ს“ პასუხისმგებლობა დაეკისრა, როგორც დამკვეთს. დადგენილია, რომ ქ. თბილისში, ...-ის მიმდებარედ / ... მიმდებარედ, N... საკადასტრო კოდით რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეს წარმოადგენს შპს „ლ-ი“. ამდენად, აღნიშნულ პირს გააჩნდა ობიექტის სამშენებლოდ განვითარების ინტერესი და მიწის ნაკვეთზე მიმდინარე სამშენებლო სამუშაოებთან მიმართებით, იგი წარმოადგენს დამკვეთს, რომლის ვალდებულებაც იყო ობიექტზე სამშენებლო რეგლამენტით დადგენილი უსაფრთხოების ნორმების დაცვის უზრუნველყოფა. შპს „ლ-ი“, როგორც დამკვეთი, კანონშესაბამისად იქნა მიჩნეული სამართალდარღვევის სუბიექტად.

კასატორი მიუთითებს, რომ პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის თანახმად, მშენებლობის უსაფრთხოების წესების დარღვევა - მშენებლობის განხორციელება სპეციალური რეჟიმის ზონაში, სადაც დადგენილია მშენებლობის განხორციელების განსაკუთრებული რეჟიმი, ტყის ფონდისა და „წყლის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრულ ტერიტორიებზე, კულტურული მემკვიდრეობის დამცავ ზონებსა და საკურორტო-სარეკრეაციო ზონებში და ქალაქ თბილისის ტერიტორიაზე, გამოიწვევს დაჯარიმებას 30 000 ლარით. მოცემულ შემთხვევაში, სახეზეა პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული შემადგენლობა. შესაბამისად, არსებობდა სადავო დადგენილების გამოცემისა და შპს „ლ-ის“ 30 000 (ოცდაათი ათასი) ლარით დაჯარიმების სამართლებრივი საფუძველი.

კასატორის განმარტებით, გასაჩივრებული გადაწყვეტილებით სააპელაციო სასამართლომ ჩათვალა, რომ შპს „ლ-თან" მიმართებაში სრულყოფილად არ შესრულდა საქართველოს მთავრობის N361-477 დადგენილებებით გათვალისწინებული მოთხოვნები, თუმცა სასამართლომ მხედველობაში არ მიიღო ისეთ უმნიშვნელოვანესი და ფუნდამენტური ღირებულებები, როგორიც არის ადამიანის ჯანმრთელობა, სიცოცხლე, საკუთრებისა და უსაფრთხო სამუშაო პირობების უზრუნველყოფა. ამ ღირებულებათა პრევენციას უზრუნველყოფს სწორედ პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტი, რომლის საფუძველზედაც მხარე დაჯარიმდა 30 000 ათასი ლარით. კასატორი ასევე უსაფუძვლოდ მიიჩნევს სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობას, იმასთან დაკავშირებით, რომ ვინაიდან სამშენებლო უსაფრთხოების წესების დარღვევას არ მოჰყოლია მავნე შედეგი, დარღვევა უნდა ჩაითვალოს მცირე მნიშვნელობის მქონედ და მხარეს უნდა გამოეცხადოს სიტყვიერი შენიშვნა. პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის მიზანია სამართალდარღვევის პრევენცია და იმ მავნე შედეგის თავიდან აცილება, რაც შესაძლოა სახეზე იყოს სამშენებლო უსაფრთხოების წესების დარღვევის შემთხვევაში. თუ სასამართლო დანერგავს მსგავს პრაქტიკას სამშენებლო სამართალდარღვევებთან მიმართებით, ეს იქნება გარკვეული წახალისება სამართალდამრღვევი სუბიექტებისათვის. შედეგად, აზრი დაეკარგება კანონის არსებობას და მიზანს, სამშენებლო უსაფრთხოების წესების დარღვევის ჭრილში.

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 25 იანვრის განჩინებით, საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიისა და ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის საკასაციო საჩივრები. ამავე სასამართლოს 2022 წლის 16 მარტის განჩინებით ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიისა და ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის საკასაციო საჩივრები მიჩნეულ იქნა დასაშვებად და დადგინდა საქმის განხილვა მხარეთა დასწრების გარეშე.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების გაცნობისა და გასაჩივრებული გადაწყვეტილების კანონიერება-დასაბუთებულობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციისა და ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის საკასაციო საჩივრები უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ, გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილება და საქმე ხელახლა განსახილველად უნდა დაუბრუნდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს. საკასაციო პალატის მოსაზრებით, მოცემული დავის ფარგლებში სააპელაციო სასამართლოს არ დაუდგენია გარემოებები, რომელთაც არსებითი მნიშვნელობა ჰქონდათ საქმისათვის, გადაწყვეტილების დასაბუთება იმდენად არასრულია, რომ მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება შეუძლებელია, რაც საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 393-ე მუხლისა და 394-ე მუხლის „ე1“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, მისი გაუქმების აბსოლუტურ საფუძველს ქმნის.

საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქმესთან დაკავშირებულ შემდეგ ფაქტობრივ გარემოებებზე:

ქ. თბილისში, ...-ის მიმდებარედ/... კორპუსის მიმდებარედ (ს/კ ...), უძრავ ნივთზე საჯარო რეესტრში რეგისტრირებულია შპს „ლ-ის“ საკუთრების უფლება.

ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის სსიპ ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის არქიტექტურის სამსახურის 2019 წლის 26 მარტის N4431610 ბრძანებით, ქ. თბილისში, ...-ის მიმდებარედ, კერძო საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთზე, მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლის შეთანხმებული კორექტირებული არქიტექტურული პროექტის საფუძველზე, გაიცა მშენებლობის ნებართვა და გაცემულად ჩაითვალა სანებართვო მოწმობა. მშენებლობის ვადა განისაზღვრა 2019 წლის 26 მარტიდან 2022 წლის 26 მარტის ჩათვლით.

2019 წლის 12 აგვისტოს ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალურმა ინსპექციამ შპს „ლ-ის“ მიმართ შეადგინა N000560 შემოწმების აქტი, რომლის თანახმად, ქ. თბილისში, ...-ის მიმდებარედ/... კორპუსის მიმდებარედ (ს/კ ...) მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლის მშენებლობის მიმდინარეობისას, ობიექტზე დარღვეული იყო საქართველოს მთავრობის 2017 წლის 27 ოქტომბრის N477 დადგენილებით დამტკიცებული „სიმაღლეზე მუშაობის უსაფრთხოების მოთხოვნების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის“ მე-5 და მე-15 მუხლით გათვალისწინებული პირობები, ასევე საქართველოს მთავრობის 2014 წლის 27 მაისის N361 დადგენილებით დამტკიცებული „მშენებლობის უსაფრთხოების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის“ მეორე მუხლი, კერძოდ: სამშენებლო მოედანი სრულად არ იყო შემოღობილი სამშენებლო ღობით; კიბის მარშებზე სრულად არ იყო მოწყობილი დროებითი მოაჯირები და ფასადის ღიობებზე არ იყო მოწყობილი დროებითი დამცავი მოაჯირები.

ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის 2019 წლის 12 აგვისტოს Nშ-241/19 დადგენილებით შეჩერდა შპს „ლ-ის“ მიერ, ქ. თბილისში, ...-ის მიმდებარედ/... კორპუსის მიმდებარედ (ს/კ ...) მშენებლობის უსაფრთხოების წესების დარღვევით მიმდინარე მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლის მშენებლობა, მშენებარე ობიექტზე (მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლი) მშენებლობის უსაფრთხოების წესების უზრუნველყოფამდე.

ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის 2019 წლის 12 აგვისტოს N000560 დადგენილებით შპს „ლ-ი“ დაჯარიმდა 30 000 (ოცდაათი ათასი) ლარით, ქ. თბილისში, ...-ის მიმდებარედ/... კორპუსის მიმდებარედ (ს/კ ...) მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლის მშენებლობაზე, მშენებლობის უსაფრთხოების წესების დარღვევისათვის. ამავე დადგენილებით შპს „ლ-ს“ დაევალა ქ. თბილისში, ...-ის მიმდებარედ/... კორპუსის მიმდებარედ (ს/კ ...) მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლის მშენებლობაზე მშენებლობის უსაფრთხოების წესების დაცვა.

2019 წლის 20 აგვისტოს შპს „ლ-ის“ დირექტორმა განცხადებით მიმართა ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალურ ინსპექციას და მშენებლობის განახლების შესახებ გადაწყვეტილების მიღება მოითხოვა. განმცხადებელმა წარადგინა ი/მ „... ექსპერტიზის“ 2019 წლის 20 აგვისტოს N... საექსპერტო დასკვნა, „ქალაქ თბილისში, ... მიმდებარედ (ს/კ ...), მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლის მშენებლობაზე მომუშავეთა შრომის უსაფრთხოების ღონისძიებათა დაცვის თაობაზე“.

ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის 2019 წლის 27 აგვისტოს Nშ-241/19-2 დადგენილებით ძალადაკარგულად გამოცხადდა ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის მიერ შპს „ლ-ის“ მიმართ მიღებული 2019 წლის 12 აგვისტოს Nშ-241/19 დადგენილება, მშენებლობის შეჩერების შესახებ.

2019 წლის 27 აგვისტოს შპს „ლ-ის“ დირექტორმა ადმინისტრაციული საჩივრით მიმართა ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიას, ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის 2019 წლის 12 აგვისტოს Nშ-241/19 და 2019 წლის 12 აგვისტოს N000560 დადგენილებების ბათილად ცნობის მოთხოვნით.

ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2019 წლის 31 დეკემბრის N2082 ბრძანებით არ დაკმაყოფილდა შპს „ლ-ის“ 2019 წლის 27 აგვისტოს ადმინისტრაციული საჩივარი, ძალაში დარჩა ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის 2019 წლის 12 აგვისტოს Nშ-241/19 და 2019 წლის 12 აგვისტოს N000560 დადგენილებები.

საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ მოცემული საკასაციო საჩივრების ფარგლებში უნდა შეფასდეს: ჰქონდა თუ არა სააპელაციო სასამართლოს სადავო სამართალურთიერთობასთან მიმართებაში ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლის გამოყენების შესაძლებლობა და ამ შესაძლებლობის დადგენის შემთხვევაში, არსებობდა თუ არა გამოვლენილი სამართალდარღვევის მცირემნიშვნელოვნად მიჩნევის წინაპირობები, რაც მოსარჩელეს გაათავისუფლებდა ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობისაგან.

საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის მეორე მუხლის თანახმად, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა შესახებ საქართველოს კანონმდებლობა შედგება ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა შესახებ ამ კოდექსისა და საქართველოს სხვა საკანონმდებლო აქტებისაგან. ამავე კოდექსის 33-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევისათვის პირს სახდელი დაედება იმ ნორმატიული აქტით დაწესებულ ფარგლებში, რომელიც ითვალისწინებს პასუხისმგებლობას სამართალდარღვევისათვის ამ კოდექსის და ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა შესახებ სხვა აქტების შესაბამისობით. ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსი ადგენს ადმინისტრაციული გადაცდომისათვის კანონით გათვალისწინებული სანქციის გამოყენების საერთო წესს. შესაბამისად, ზოგადი წესი, რომელიც მცირემნიშვნელოვანი სამართალდარღვევის შემთხვევაში, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლის გამოყენებას შეეხება, ვრცელდება ყველა სახის სამართალდარღვევაზე, თუ სპეციალური კანონით სხვაგვარი მოწესრიგება არ არსებობს. „..მართალია, სამშენებლო სამართალდარღვევებზე ცალკე კანონმდებლობა ვრცელდება, თუმცა ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსში მოცემული ურთიერთობები არ არის სხვაგვარად დარეგულირებული სპეციალურ, კერძოდ, პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსში, რომლის 25-ე მუხლის ბოლო პუნქტის თანახმად, სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმის წარმოებისას სამშენებლო საქმიანობაზე სახელმწიფო ზედამხედველობის ორგანო ხელმძღვანელობს ამ კანონითა და საქართველოს სხვა საკანონმდებლო აქტებით..“(სუს 2019 წლის 20 დეკემბრის Nბს-926-922(2კ-17), 2021 წლის 29 ოქტომბრის Nბს-76(კ-19) განჩინებები). ამრიგად, ზოგადი წესი, რომელიც მცირე მნიშვნელობის სამართალდარღვევას აწესრიგებს, ვრცელდება ყველა სახის სამართალდარღვევაზე, თუ ისინი სპეციალური კანონით არ არის სხვაგვარად მოწესრიგებული, მათ შორის სამშენებლო კანონმდებლობით.

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მოცემულ შემთხვევაში, სააპელაციო სასამართლოს გააჩნდა საკანონმდებლო საფუძველი, სადავო სამშენებლო სამართალდარღვევათან მიმართებაში ემსჯელა საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლის გამოყენების შესაძლებლობაზე.

რაც შეეხება მოსარჩელესთან მიმართებაში გამოვლენილი სამართალდარღვევის მცირემნიშვნელოვნად მიჩნევისა და მისი ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობისაგან გათავისუფლების საკითხის მართებულობას:

საქმის მასალებით დადგენილია, რომ მოსარჩელესთან მიმართებაში გამოვლინდა მშენებლობის უსაფრთხოების წესების დარღვევა, რაც პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ სამართალდარღვევას წარმოადგენს და სანქციის სახით ითვალისწინებს ჯარიმას, 30 000 ათასი ლარის ოდენობით. საგულისხმოა, რომ პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტი, მშენებლობის უსაფრთხოების წესების დარღვევისათვის აბსოლუტური სანქციის სახით ადგენს ჯარიმის კონკრეტულ ოდენობას. ამდენად, ამ ნორმით გათვალისწინებული ქმედების გამოვლენისას, შედარებით განსაზღვრული სანქციის არარსებობის პირობებში, შეუძლებელია, ყოველი კონკრეტული შემთხვევისათვის პასუხისმგებლობის განსაზღვრა ჯარიმის ოდენობის გონივრულობის გათვალისწინებით. „..აბსოლუტურად განსაზღვრული სანქცია, რომელიც საერთოდ არ ითვალისწინებს მოსამართლის მიხედულების თავისუფლების გარკვეულ არეალს, აღუკვეთს მას შესაძლებლობას, შეაფასოს სანქციით გათვალისწინებული ღონისძიების გამოყენების აუცილებლობა, გამართლებულობა და შესატყვისობა ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში..“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2020 წლის 12 ნოემბრის N1/2/1475 გადაწყვეტილება). ამდენად, სახეზეა შემთხვევა, როდესაც სანქცია უფლებამოსილ ორგანოს არ უტოვებს დისკრეციას, ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში, შესაბამისი კრიტერიუმებით და სახელმძღვანელო პრინციპებით შეაფასოს, რა რისკის მატარებელია დარღვევა დაცული სფეროსათვის.

საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ ქმედების სამართალდარღვევად აღიარებისას, კანონმდებელი მისი საშიშროების ხარისხის შესაბამისად განსაზღვრავს სანქციის სახეს და მოცულობას. ამასთანავე, შესაძლებელია, ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში, ინდივიდუალური გარემოებების გათვალისწინებით, სახდელის შეფარდებაზე უფლებამოსილმა ორგანომ ჩათვალოს, რომ დარღვევის საშიშროების ხარისხმა არ მიაღწია იმ მინიმუმს, რაც აუცილებელია მისი ჩამდენისათვის პასუხისმგებლობის დასაკისრებლად. სწორედ ამ მიზნით, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლი ადგენს ქმედების მცირემნიშვნელოვნების გათვალისწინებით, დამრღვევის ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობისაგან გათავისუფლებისა და მისთვის შენიშვნის გამოყენების შესაძლებლობას. კერძოდ, ამ მუხლის თანახმად, თუ ჩადენილია მცირემნიშვნელოვანი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა, საქმის გადასაწყვეტად უფლებამოსილ ორგანოს (თანამდებობის პირს) შეუძლია გაათავისუფლოს დამრღვევი ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობისაგან და დასჯერდეს სიტყვიერ შენიშვნას. სიტყვიერი შენიშვნა არ გამოიყენება, თუ ჩადენილია იგივე ქმედება განმეორებით, ან თუ დამრღვევის მიმართ ადრე ჩადენილი იმავე ქმედებისათვის ამ მუხლის საფუძველზე გამოყენებული იყო სიტყვიერი შენიშვნა.

საგულისხმოა, რომ მოქმედი ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლი არ შეიცავს მითითებას გადაცდომის მცირემნიშვნელოვნად მიჩნევისათვის საჭირო კრიტერიუმების თაობაზე. „მცირემნიშვნელობის“ განმარტება კანონში მოცემული არ არის, თუმცა უდავოა, რომ შენიშვნის გამოყენება რელევანტურია მაშინ, როდესაც დამრღვევის გამოსასწორებლად არ არის საჭირო სახდელის გამოყენება. საგულისხმოა, რომ შენიშვნის გამოყენებით სამართალდამრღვევის პასუხისმგებლობისაგან გათავისუფლება არ ნიშნავს მისი მხრიდან ჩადენილი მართლსაწინააღმდეგო და ბრალეული ქმედების ჩადენის ფაქტის გამორიცხვას. აღნიშნული მუხლის გამოყენების წინაპირობაა სამართალდარღვევის ფაქტის უდავოდ არსებობა და მხოლოდ იმ გარემოებების კვლევა, რომლებიც ჩადენილი ქმედების მცირემნიშვნელოვნებას დაადასტურებს, დამრღვევისათვის სანქციის დაკისრების აუცილებლობის გამოსარიცხად.

საკასაციო პალატა მიუთითებს, რომ ქმედების მცირემნიშვნელოვნად მიჩნევა უნდა მოხდეს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა საქმის წარმოების პრინციპების და მიზნების შეჯერების საფუძველზე. ამასთანავე, აუცილებელია სამართალდარღვევის დამდგენი კონკრეტული ნორმის კომპლექსური ანალიზი. სამართალდარღვევის მცირემნიშვნელოვნად შეფასებისას, უნდა ჩაითვალოს, რომ ქმედება ფორმალურად შეიცავს სამართალდარღვევის ნიშნებს, თუმცა თავისი ხასიათით არ გამოუწვევია ისეთი ზიანი, რომელიც აუცილებელს გახდიდა მისი ჩამდენისათვის ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის დაკისრებას ან არ შეუქმნია ასეთი ზიანის საფრთხე. საკასაციო პალატის მოსაზრებით, ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში, სამართალდარღვევის შემცველი ქმედების მცირემნიშვნელოვნების დასადგენად, აუცილებელია, სასამართლო გასცდეს საკანონმდებლო აქტის შესაბამისი მუხლის დისპოზიციაში აღწერილ შემადგენლობას, სამართალდარღვევის არსებობის ფაქტის დადასტურების სტადიას და მხედველობაში მიიღოს სამართალდარღვევის ჩადენის ჩადენის ადგილი, დრო, ვითარება, საშუალება და მთელი რიგი გარემოებები. სამართალდარღვევას მცირე მნიშვნელობა მაშინ უნდა მიენიჭოს, როდესაც გაანალიზდება, რომ მსგავსი ქმედების ჩადენისას კანონმდებლობით დაცულ საზოგადოებრივ ურთიერთობებს და მართლწესრიგს არ ადგება არსებითი ზიანი. „..ამა თუ იმ ქმედების მნიშვნელობის განსაზღვრისას შესაძლებელია, გადაწყვეტილების მიმღები ორგანოს მხრიდან მრავალი სხვდასხვა ფაქტობრივი გარემოება თუ ინდივიდუალური მახასიათებელი იქნეს გათვალისწინებული (მაგალითად, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევით განპირობებული ზიანის ბუნება და ხარისხი, სამართალდამრღვევის მიერ ზარალის ნებაყოფლობით ანაზღაურება ან მიყენებული ზიანის გამოსწორება და სხვ.)..“(საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2020 წლის 12 ნოემბრის N1/2/1475 გადაწყვეტილება).

როგორც აღინიშნა, მოცემულ შემთხვევაში, მოსარჩელის სანქცირების საფუძველი გახდა პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტი, რომელიც პასუხისმგებლობის სახით ჯარიმის დაკისრებას უკავშირებს მშენებლობის უსაფრთხოების წესების დარღვევას (მშენებლობის განხორციელებას სპეციალური რეჟიმის ზონაში, სადაც დადგენილია მშენებლობის განხორციელების განსაკუთრებული რეჟიმი, ტყის ფონდისა და „წყლის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრულ ტერიტორიებზე, კულტურული მემკვიდრეობის დამცავ ზონებსა და საკურორტო-სარეკრეაციო ზონებში და ქალაქ თბილისის ტერიტორიაზე). საყურადღებოა, რომ პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 49-ე მუხლი ზოგადად მიუთითებს მშენებლობის უსაფრთხოების წესების დარღვევაზე, როგორც დასჯად ქმედებაზე. შესაბამისად, ამ მუხლით გათვალისწინებული ქმედების შემადგენლობის წარმოშობა, ყოველი კონკრეტულ შემთხვევაში დამოკიდებულია უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული ცალკეული სპეციალური ნორმების დარღვევასთან. ამდენად, შესაძლებელია, ცალკეულ შემთხვევებში განსხვავებული იყოს პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 49-ე მუხლით აკრძალული ქმედებიდან გამომდინარე ზიანის საფრთხის ბუნება, ხარისხი და რაოდენობა. მოცემულ შემთხვევაში, პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით განსაზღვრული სანქციის სახით ჯარიმის დაკისრების ზოგადი საფუძვლის კონკრეტიზაციას, მოსარჩელესთან მიმართებაში, შეიცავს საქართველოს მთავრობის 2017 წლის 27 ოქტომბრის N477 დადგენილებით დამტკიცებული „სიმაღლეზე მუშაობის უსაფრთხოების მოთხოვნების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტისა“ და საქართველოს მთავრობის 2014 წლის 27 მაისის N361 დადგენილებით დამტკიცებული „მშენებლობის უსაფრთხოების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის“ სპეციალური ნორმები (სადავო დადგენილებით მიჩნეულია, რომ დარღვეულია „სიმაღლეზე მუშაობის უსაფრთხოების მოთხოვნების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის“ მე-5, მე-15 მუხლებისა და „მშენებლობის უსაფრთხოების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის“ მეორე მუხლის მოთხოვნები - სამშენებლო მოედანი სრულად არ იყო შემოღობილი სამშენებლო ღობით; კიბის მარშებზე სრულად არ იყო მოწყობილი დროებითი მოაჯირები და ფასადის ღიობებზე არ იყო მოწყობილი დროებითი დამცავი მოაჯირები).

საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ მშენებლობის წარმოებისას ადამიანის სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის უსაფრთხოების უზრუნველყოფა, ერთ-ერთ უმთავრეს ინტერესს უნდა წარმოადგენდეს. სწორედ ამიტომ, აუცილებლობას წარმოადგენს სანებართვო სამართლის ინსტიტუტების სწორად გამოყენება. „..აღნიშნული სამართლის ინსტიტუტების სწორი გაგება-გამოყენება უშუალოდ განაპირობებს ადამიანთა ყოფას, საზოგადოებრივი წესრიგის ხარისხსა და კულტურას..“ (სუს 2013 წლის 2 ივლისის Nბს-60-55(კ-13) გადაწყვეტილება). შესასრულებელი სამუშაოს სპეციფიკიდან გამომდინარე, სამშენებლო სფეროში შრომის უსაფრთხოების მინიმალური სტანდარტების უზრუნველყოფას განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს, რამდენადაც მაღალია ადამიანის სიცოცხლისა და ჯანმრთელობისათვის საფრთხის წარმოშობის რისკი.

სამშენებლო საქმიანობის განხორციელების უზრუნველყოფა სამშენებლო სფეროს ტექნიკური რეგლამენტებით და საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი მოთხოვნების სრული დაცვით, პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის ერთ-ერთი უმთავრესი მიზანია. სწორედ მითითებული კოდექსის მიზნების აღსრულებას ემსახურება საქართველოს მთავრობის 2014 წლის 27 მაისის N361 დადგენილებით დამტკიცებული „ტექნიკური რეგლამენტი მშენებლობის უსაფრთხოების შესახებ“ და საქართველოს მთავრობის 2017 წლის 27 ოქტომბრის N477 დადგენილებით დამტკიცებული „ტექნიკური რეგლამენტი სიმაღლეზე მუშაობის უსაფრთხოების მოთხოვნების შესახებ“. კერძოდ, მითითებული ნორმატიული აქტებიდან გამომდინარე, მშენებლობის ნებართვით გათვალისწინებულ სამშენებლო ობიექტზე სამუშაოების, მათ შორის, სიმაღლეზე შესასრულებელი სამუშაოების განხორციელებისას, პასუხისმგებელი პირი ვალდებულია, სამშენებლო მოედანზე უზრუნველყოს სამშენებლო უსაფრთხოების ნორმების სათანადოდ დაცვა და სამუშაოები განახორციელოს ტექნიკური რეგლამენტით დადგენილი სტანდარტის შესაბამისად, რათა საფრთხე არ დაემუქროს ადამიანის ჯანმრთელობას, სიცოცხლეს, საკუთრებასა და გარემოს, ამასთან, ხელი შეეწყოს უსაფრთხო და ჯანსაღი სამუშაო გარემოს შექმნას. სამშენებლო სამუშაოების განხორციელებისას მითითებული დადგენილებებით განსაზღვრული უსაფრთხოების ნორმების დარღვევის შემთხვევაში, ადგილი ექნება სამართალდარღვევას, რომლისთვისაც პასუხისმგებლობა გათვალისწინებულია პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსით.

უდავოა, რომ შესაბამისი სანებართვო დოკუმენტაციის საფუძველზე, მოსარჩელე აწარმოებდა მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლის მშენებლობას. ასევე დადგენილია, რომ სამშენებლო სამუშაოები უკავშირდებოდა სიმაღლეზე სამუშაოების შესრულებას, სადაც არსებობდა 2 მეტრის და მეტი სიმაღლიდან ვარდნის საფრთხე (საქართველოს მთავრობის 2017 წლის 27 ოქტომბრის N477 დადგენილებით დამტკიცებული „სიმაღლეზე მუშაობის უსაფრთხოების მოთხოვნების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის“ შესაბამისად, სიმაღლეზე სამუშაოების შესრულებისას ძირითადი მოთხოვნები და პრევენციული ღონისძიებების ზოგადი პრინციპები დადგენილია იმ სამუშაოებზე, სადაც არსებობს 2 მეტრის და მეტი სიმაღლიდან ვარდნის საფრთხე (მათ შორის, ღიობები). ამ პირობებში, მოსარჩელე კომპანიას კიბის მარშებზე სრულად არ ჰქონდა მოწყობილი დროებითი მოაჯირები - ანუ დარღვეული იყო დამცავი მოაჯირების სისტემისათვის დადგენილი აუცილებელი მოთხოვნები - დამცავი მოაჯირები არ იყო დამონტაჟებული ყველგან, სადაც არსებობს სიმაღლიდან ვარდნის პოტენციური საფრთხე (საქართველოს მთავრობის 2017 წლის 27 ოქტომბრის N477 დადგენილებით დამტკიცებული „სიმაღლეზე მუშაობის უსაფრთხოების მოთხოვნების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის“ მე-5 მუხლის „ა“ პუნქტი). საგულისხმოა, რომ მშენებლობის პროცესში კიბის მარშების მოწყობის მიზანი უდავოდ უკავშირდება სიმაღლეზე მუშაობის რისკის წინასწარ შეფასებას და სიმაღლიდან ვარდნის საფრთხის თავიდან აცილებას, თუმცა მოცემულ შემთხვევაში, უდავოა, რომ მოსალოდნელი საფრთხეების წინასწარი გაანალიზება არ მომხდარა. გარდა ამისა, ფასადის ღიობებზე არ იყო მოწყობილი დროებითი დამცავი მოაჯირები - ანუ დარღვეული იყო მოთხოვნები ღიობების მიმართ - ფასადის ღიობებზე, სადაც შესაძლებელი იყო ადამიანების ვარდნა, არ იყო მოწყობილი დროებითი დამცავი მოაჯირები (საქართველოს მთავრობის 2017 წლის 27 ოქტომბრის N477 დადგენილებით დამტკიცებული „სიმაღლეზე მუშაობის უსაფრთხოების მოთხოვნების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის“ მე-15 მუხლი).

გარდა ზემოაღნიშნულისა, მოსარჩელესთან მიმართებაში გამოვლინდა საქართველოს მთავრობის 2014 წლის 27 მაისის N361 დადგენილებით დამტკიცებული „მშენებლობის უსაფრთხოების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის“ მოთხოვნათა დარღვევები. აღნიშნული რეგლამენტი ადგენს დასახლებულ ადგილებში და საზოგადოებრივი სივრცის მომიჯნავედ ან მოქმედი საწარმოს ტერიტორიაზე სამშენებლო მოედნის შემოღობვის ვალდებულებას, რათა სამშენებლო მოედანზე შესვლა იყოს კონტროლირებადი და გამორიცხული იყოს იქ უნებლიე მოხვედრის შესაძლებლობა. შემოღობვა ხალხის მოძრაობის ადგილებში გადახურული უნდა იყოს ისეთი დამცავი საფარით, რომელიც უზრუნველყოფს ფეხით მოსიარულეთა უსაფრთხოებას. მოცემულ შემთხვევაში, სამშენებლო მოედანი სრულად არ იყო შემოღობილი სამშენებლო ღობით - ანუ დარღვეული იყო სამშენებლო მოედნის ორგანიზებასთან დაკავშირებული მოთხოვნები: სამშენებლო მოედანზე სამუშაოები არ იყო ორგანიზებული იმგვარად, რომ უზრუნველყოფილიყო მშენებლობის უსაფრთხოება (საქართველოს მთავრობის 2014 წლის 27 მაისის N361 დადგენილებით დამტკიცებული „მშენებლობის უსაფრთხოების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის“ მეორე მუხლი).

საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ სხვა დარღვევების მსგავსად, სუბიექტის ნების შესაბამისად, შესაძლებელია, გამოსწორებას დაექვემდებაროს მშენებლობის უსაფრთხოების წესების დარღვევაც, თუმცა მოცემულ კონკრეტულ შემთხვევაში, შესაბამისი ქმედების მცირემნიშვნელოვნად მიჩნევის მიზნებისათვის, გათვალისწინებულ უნდა იქნას, რომ საკითხი შეეხება სამშენებლო სამუშაოების წარმოებას სიმაღლეზე, რაც მომეტებული საფრთხის წყაროს წარმოადგენს და არსებული დარღვევებით გამოწვეული შესაძლო უარყოფითი შედეგი უშუალო კავშირშია ადამიანის სიცოცხლესა და ჯანმრთელობასთან. ამდენად, გასათვალისწინებელია არა მხოლოდ დარღვევის გამოვლენის შემდეგ არსებული ფაქტობრივი მოცემულობა (სანქციის დაკისრების შემდეგ, დარღვევის გამოსწორება, მშენებლობის გაგრძელება უსაფრთხოების წესების დაცვით, სხვა პირებისათვის ზიანის მიყენების ფაქტის არარსებობა), არამედ შესაძლო უარყოფითი შედეგის სერიოზულობის გააზრება. ქმედების მცირემნიშვნელოვნად შეფასების ფარგლები უნდა მოიცავდეს არამხოლოდ ქმედებით გამოწვეული ზიანის მცირე მნიშვნელობის მქონედ შეფასებას, არამედ, იმ უარყოფითი შედეგის დადგომის რეალური საფრთხის გაანალიზებას, რაც არსებობდა უფლებამოსილი ორგანოს მიერ დარღვევის გამოვლენამდე. საგულისხმოა, რომ პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსი, ამ ქმედებით განპირობებული შესაძლო რისკებისა და მოსალოდნელი საფრთხის მაღალი ხარისხის გათვალისწინებით, სხვა სამართალდარღვევებისაგან განსხვავებულად ადგენს სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმის წარმოების პროცედურას: გათვალისწინებული არ არის სამართალდარღვევის გამოვლენისას მითითების შედგენისა და დარღვევის აღმოფხვრის მიზნით, სუბიექტისათვის ვადის განსაზღვრის შესაძლებლობა. სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმის წარმოება იწყება პირდაპირ შემოწმების აქტის შედგენით. ამასთანავე, სამშენებლო საქმიანობაზე ზედამხედველობის ორგანო ვალდებულია, შემოწმების აქტის შედგენისთანავე, დაუყოვნებლივ მიიღოს დადგენილება დაჯარიმების შესახებ. მნიშვნელოვანია, რომ დამრღვევის პასუხისმგებლობისაგან გათავისუფლებისა და სამართალდარღვევის საქმის წარმოების შეწყვეტის წინაპირობას არ ქმნის სამართალდარღვევის გამოსწორება დადგენილების მიღებამდე (პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 23-ე, მე-13, მე-7 ნაწილები). ამდენად, საკასაციო პალატის მოსაზრებით, დარღვევის სერიოზულობას და მისი შინაარსისათვის განსაკუთრებული მნიშვნელობის მინიჭებას ადასტურებს ის გარემოებაც, რომ მშენებლობის უსაფრთხოების წესების დარღვევის გამოვლენისას, პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსით გათვალისწინებული სხვა ქმედებებისაგან განსხვავებით, კანონმდებელი არ გამოხატავს ნებას, სანქცირებამდე დამრღვევს განუსაზღვროს გამოსწორების ვადა. კანონით დასჯადად და პასუხისმგებლობის დაკისრების საფუძვლად მიჩნეულია თავისთავად მშენებლობის უსაფრთხოების წესების დარღვევის ფაქტის გამოვლენა.


ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატის მოსაზრებით, მართალია, სააპელაციო სასამართლომ სწორად მიუთითა, რომ სამართალდარღვევის მცირემნიშვნელოვნად მიჩნევის საკითხის შეფასება და ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლის გამოყენების შესაძლებლობა არ არის დამოკიდებული სამართალდარღვევის ჩადენისათვის გათვალისწინებული სანქციის სიმკაცრეზე, თუმცა ნათელია, რომ ამ მუხლის შინაარსის მთავარი განმსაზღვრელი სიტყვა - „მცირემნიშვნელოვნება“, თავისთავად კავშირშია ცალკეული დარღვევის ხასიათის, მისი საშიშროების ხარისხის შეფასებასთან. დადასტურებული სამართალდარღვევის არსებობის პირობებში, დამრღვევისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრების გამორიცხვის საკითხის გადაწყვეტისას, საკმარისი არ არის მხოლოდ იმ გარემოებათა მხედველობაში მიღება, რომლებიც კავშირშია დარღვევის გამოვლენის შემდგომ არსებულ ვითარებასთან (სამართალდარღვევის ჩადენის აღიარება, მისი გამოსწორება).

ამდენად, საკასაციო სასამართლოს მოსაზრებით, მოცემულ შემთხვევაში, გასაჩივრებული განჩინებით შეფასებული არ არის შესაძლო საფრთხეები, რაც შეიძლებოდა წარმოქმნილიყო უსაფრთხოების წესების დაუცველად მშენებლობის წარმოებისას. საქმის ინდივიდუალური გარემოებების გათვალისწინებით, სააპელაციო პალატამ უნდა იმსჯელოს, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლით გათვალისწინებული საშეღავათო დანაწესის გამოყენების მიზნებისათვის, არის თუ არა გადამწყვეტი მნიშვნელობის მქონე მხოლოდ ის გარემოება, რომ დარღვევის ჩადენის შემდეგ, მოსარჩელის აქტიური მოქმედებით ვითარება შეიცვალა (მშენებლობის უსაფრთხოების წესების დაცულობა აღდგა). სასამართლომ მხედველობაში უნდა მიიღოს ის გარემოება, რომ მოსარჩელე ახორციელებს მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლის მშენებლობას. შესაბამისად, სამშენებლო არეალის სიფართოვის, მშენებლობის მასშტაბურობის გათვალისწინებით, უსაფრთხოების დაცვის ვალდებულებაც უფრო მაღალი ხარისხით წარმოიშობა და განსაკუთრებული საჭიროება არსებობს, შეფასდეს გამოვლენილი სამართალდარღვევისათვის დამახასიათებელი ყველა ინდივიდუალური ნიშანი. კერძოდ, დადგენილია, რომ მოცემულ შემთხვევაში, სამშენებლო სამუშაოები უკავშირდებოდა სიმაღლეზე სამუშაოების შესრულებას, სადაც არსებობდა 2 მეტრის და მეტი სიმაღლიდან ვარდნის საფრთხე. მოსარჩელეს კიბის მარშებზე სრულად არ ჰქონდა მოწყობილი დროებითი მოაჯირები - ანუ დარღვეული იყო დამცავი მოაჯირების სისტემისათვის დადგენილი აუცილებელი მოთხოვნები - დამცავი მოაჯირები არ იყო დამონტაჟებული ყველგან (ერთ სართულზე საერთოდ არ იყო მოწყობილი დამცავი მოაჯირები), სადაც არსებობს სიმაღლიდან ვარდნის პოტენციური საფრთხე. ფასადის ღიობებზე არ იყო მოწყობილი დროებითი დამცავი მოაჯირები - დარღვეული იყო მოთხოვნები ღიობების მიმართ - ფასადის ღიობებზე, სადაც შესაძლებელი იყო ადამიანების ვარდნა, არ იყო მოწყობილი დროებითი დამცავი მოაჯირები. გარდა ამისა, დარღვეული იყო სამშენებლო მოედნის ორგანიზებასთან დაკავშირებული მოთხოვნები - სამშენებლო მოედანი სრულად არ იყო შემოღობილი სამშენებლო ღობით).

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიისა და ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის საკასაციო საჩივრები უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ, გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილება და საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 412-ე მუხლის შესაბაამისად, საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 257-ე და 412-ე მუხლებით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. კასატორების - ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციისა და ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის საკასაციო საჩივრები დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;

2. გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 24 მაისის გადაწყვეტილება და საქმე ხელახალი განხილვის მიზნით დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს;

3. მხარეთათვის სახელმწიფო ბაჟის დაკისრების საკითხი გადაწყდეს საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებისას;

4. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.



თავმჯდომარე: თამარ ოქროპირიძე



მოსამართლეები: ქეთევან ცინცაძე



გენადი მაკარიძე