საქართველოს უზენაესი სასამართლო
განჩინება
საქართველოს სახელით

საქმე №ბს-1406(კ-22) 22 ივნისი, 2023 წელი
თბილისი
ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემდეგი შემადგენლობა:

გიორგი გოგიაშვილი (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: ქეთევან ცინცაძე, ნუგზარ სხირტლაძე


საქმის განხილვის ფორმა - ზეპირი მოსმენის გარეშე
კასატორი (მოპასუხე) - სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტო

მოწინააღმდეგე მხარე (მოსარჩელეები) - თ. ლ-ე, ნ. გ-ი

დავის საგანი - ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობა, ინფორმაციის გაცემის დავალება

სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 12 ივლისის გადაწყვეტილება
კასატორის მოთხოვნა - გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღება



აღწერილობითი ნაწილი:


თ. ლ-ემ და ნ. გ-მა 2020 წლის 20 მარტს სარჩელით მიმართეს თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას და მოითხოვეს ბათილად იქნეს ცნობილი სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს 2020 წლის 11 მარტის №01/62482 წერილი; დაევალოს სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს თ. ლ-ისა და ნ. გ-ის 04.03.2020 წ. №37233 განცხადებაში ჩამოთვლილ პირებზე გარდაცვალების აქტის ჩანაწერის რეგისტრაციისათვის განაცხადის წარმდგენი პირების შესახებ მასთან დაცული საიდენტიფიკაციო მონაცემების: სახელის, გვარის, პირადი ნომრის, საცხოვრებელი მისამართისა და ასევე არსებობის შემთხვევაში სხვა საკონტაქტო ინფორმაციის განმცხადებელთათვის გადაცემა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2020 წლის 16 სექტემბრის გადაწყვეტილებით თ. ლ-ისა და ნ. გ-ის სარჩელი დაკმაყოფილდა; ბათილად იქნა ცნობილი სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს 2020 წლის 11 მარტის №01/62482 წერილი და დაევალა სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს თ. ლ-ისა და ნ. გ-ის 04.03.2020 წ. №37233 განცხადებაში ჩამოთვლილ პირებზე გარდაცვალების აქტის ჩანაწერის რეგისტრაციისათვის განაცხადის წარმდგენი პირების შესახებ მასთან დაცული საიდენტიფიკაციო მონაცემების: სახელის, გვარის, პირადი ნომრის, საცხოვრებელი მისამართისა და ასევე არსებობის შემთხვევაში სხვა საკონტაქტო ინფორმაციის განმცხადებელთათვის გადაცემა. აღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გასაჩივრებულ იქნა სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს მიერ.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 12 ივლისის გადაწყვეტილებით სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; გაუქმდა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2020 წლის 16 სექტემბრის გადაწყვეტილება და მიღებული იქნა ახალი გადაწყვეტილება; თ. ლ-ის სარჩელი არ დაკმაყოფილდა; ნ. გ-ის სარჩელი დაკმაყოფილდა; ბათილად იქნა ცნობილი სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს 2020 წლის 11 მარტის №01/62482 წერილი ნ. გ-ის ნაწილში; სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს დაევალა ნ. გ-ის 2020 წლის 04 მარტის №37233 განცხადებაში ჩამოთვლილ პირებზე გარდაცვალების აქტის ჩანაწერის რეგისტრაციისათვის განაცხადის წარმდგენი პირების შესახებ მასთან დაცული საიდენტიფიკაციო მონაცემების: სახელის, გვარის, პირადი ნომრის, საცხოვრებელი მისამართისა და ასევე არსებობის შემთხვევაში სხვა საკონტაქტო ინფორმაციის განმცხადებელისათვის გადაცემა; თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 12 ივლისის გადაწყვეტილება საკასაციო წესით გაასაჩივრა სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტომ.
კასატორი აღნიშნავს, რომ საქმის განხილვის ეტაპზე მატერიალური სამართლის ნორმები არსებითად არასწორად განიმარტა საქმის ფაქტობრივ გარემოებებთან მიმართებით, რის გამოც უნდა გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 12 ივლისის გადაწყვეტილება და უარი უნდა ეთქვას მოსარჩელეებს სარჩელის დაკმაყოფილებაზე. საკასაციო საჩივარი დასაბუთებულია „სამოქალაქო აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის 71-ე მუხლით, „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2, მე-4 და მე-5 მუხლებით, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 178-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით, ადგილობრივი თვითმმართველობის კოდექსის მე-16, 64-ე და 68-ე მუხლებით.
კასატორმა სასამართლოს ყურადღება გაამახვილა იმ გარემოებაზე, რომ მოსარჩელემ წარმოადგინა გარდაცვლილთა 54 კაციანი სია, ხოლო საქმეში წარმოდგენილი მტკიცებულებით, კერძოდ, 2015 წლის 17 სექტემბრის რეაგირების ოქმით დგინდება, რომ მის საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთზე (ს/კ ...) უკანონოდ იყო დაკრძალული 33 პიროვნება. იგივე რაოდენობას უთითებს ნ. გ-იც ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერთან გაგზავნილ 2017 წლის 25 იანვრის განცხადებაში. შესაბამისად, გაურკვეველია რატომ ითხოვდა განმცხადებელი 54 გარდაცვლილთან დაკავშირებით კონკრეტულ ინფორმაციას. ამასთან, კასატორმა აღნიშნა, რომ მოსარჩელეთა წარმომადგენელი განცხადებაში უთითებდა იმ გარემოებაზე, რომ მათთვის ცნობილი იყო მხოლოდ 12 დამკრძალავი უფლების დამრღვევი პირი, ხოლო სასამართლო სხდომაზე განმარტა, რომ 20-ზე მეტი პირის შესახებ ჰქონდა ინფორმაცია, ამასთან, განმარტა, რომ აღნიშნულ ტერიტორიაზე კვლავ იმატებს გარდაცვლილთა რაოდენობა. შესაბამისად, კასატორმა აღნიშნა, რომ მას შეეძლო ეწარმოებინა სამოქალაქო დავა იმ პირთა წინაააღმდეგ, რომელთა ვინაობაც მისთვის ცნობილი იყო და სასამართლოს წესით მოეთხოვა ინფორმაცია დანარჩენი პირების შესახებ, რის შესაძლებლობასაც მოსარჩელეს აძლევს საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 103-ე მუხლის მე-2 ნაწილი.
კასატორის განმარტებით, განსახილველ შემთხვევაში, მოსარჩელეების ინტერესი გამომდინარეობს კანონისმიერი ვალდებულებითი ურთიერთობებიდან და მნიშვნელოვანია იმის განსაზღვრა, თუ რა როლს ითამაშებს სააგენტოს გადაწყვეტილება სამოქალაქო დავის არსებობის შემთხვევაში. ასეთ პირობებში, მნიშვნელოვანია განისაზღვროს მოპასუხე პირთა წრე, რათა შეფასდეს სააგენტოს მიერ გამოცემული აქტის კანონიერება. „ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტში სასაფლაოების მოწყობისა და მოვლა-პატრონობის წესის დამტკიცების შესახებ“ ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს 2014 წლის 30 დეკემბერის №20-103 დადგენილებით დამტკიცებული წესის მე-2 მუხლის „მ“ ქვეპუნქტის თანახმად, ჭირისუფალი არის გარდაცვლილის ახლო ნათესავი, ან მის სიცოცხლეში ანდერძით, სხვა რაიმე სახის დოკუმენტით დასახელებული პირი ან სხვა პირი რომელიც ახორციელებს დაკრძალვის ცერემონიას და იხდის მომსახურების ხარჯებს. შესაბამისად, კასატორმა მიუთითა, რომ მოსარჩელეებს ინტერესის რეალური დაკმაყოფილება და უფლების რეალიზაცია შეუძლიათ გარდაცვლილი პირის ახლო ნათესავის ან მემკვიდრის დადგენის გზით. შესაბამისად, მისთვის გაურკვეველია, თუ როგორ უნდა დაიცვას მოსარჩელეებმა საკუთრების უფლება მხოლოდ იმ პირთა მოსარჩელედ დასახელებით (საკონტაქტო ინფორმაციის მითითებით), რომელთაც შესაძლოა საერთოდ არ ჰქონდეთ ნათესაური კავშირი გარდაცვლილთან. სააგენტომ მიიჩნია, რომ გარდაცვალების რეგისტრაციის მომთხოვნი პირების მონაცემების გაცემა იქნებოდა პერსონალური მონაცემების დამუშავების პრინციპების (მონაცემების კანონიერი მიზნით დამუშავება, ადეკვატური და პროპორციული მოცულობა) დარღვევა.
კასატორის განმარტებით, განსახილველ შემთხვევაში, საქმეში არსებული მტკიცებულებებით არ დასტურდება ის გარემოება, რომ სადავო მიწის ნაკვეთზე ნამდვილად უნებართვოდ არის დასაფლავებული გარდაცვლილები, მითუმეტეს იმ პირობებში, როდესაც მოსარჩელეთა წარმომადგენელმა განმარტა, რომ დღეის მდგომარეობითაც მიმდინარეობს მიწის ნაკვეთებზე გარდაცვლილთა დაკრძალვა. კასატორმა აღნიშნა, რომ სადავო მიწის ნაკვეთები მდებარეობს ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის საკუთრებაში არსებული იმ ნაკვეთის მიმდებარედ, სადაც მოწყობილია სასაფლაო. ამასთან, იმ პირობებში, როდესაც სადავო მიწის ნაკვეთი მიეკუთვნება ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის ტერიტორიას და ამ ტერიტორიაზე არსებული სასაფლაოების მოწყობის, მოვლა-პატრონობის, სარიტუალო საქმიანობის, სასაფლაოების დახურვისა და ახალი სასაფლაოების გახსნის საკითხის რეგულირება სწორედ ამ ადმინისტრაციული ორგანოს უფლებამოსილებას განეკუთვნება, მოსარჩელეებს უნდა გაერკვიათ იყო თუ არა ნებართვა გაცემული ამ ტერიტორიაზე პირთა დაკრძალვის შესახებ. კასატორმა ასევე აღნიშნა, რომ ამ მოთხოვნით მხარეს არ მიუმართავს ადმინისტრაციული ორგანოსთვის. შესაბამისად, იმ შემთხვევაში თუ ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მიერ გაცემულია ნებართვა სადავო მიწის ნაკვეთზე გარდაცვლილთა დაკრძალვის შესახებ, იცვლება დავის შინაარსი და მოპასუხეთა წრე, რაც თავის მხრივ გამორიცხავს პერსონალური მონაცემების გაცემის აუცილებლობას, ვინაიდან მხარეს სხვა საშუალებითაც შეუძლია უფლების დაცვა სასამართლოში სარჩელის შეტანის გზით.
კასატორმა ასევე მიუთითა, ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციის მე-8 მუხლზე და განმარტა, რომ აღნიშნულ უფლებაში ჩარევა გამართლებულია, თუ ჩარევა კანონის შესაბამისია და ეყრდნობა შიდასახელმწიფოებრივ კანონდმებლობას, რომელიც აკმაყოფილებს გონივრულ სტანდარტებს. შესაბამისად, განსახილველ შემთხვევაში, პირის კონსტიტუციით გარანტირებული უფლებით დაცულ სფეროში ჩარევა არ არის გამოსადეგი საშუალება მოსარჩელის კანონიერი ინტერესის სრულად დაკმაყოფილებისათვის.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 12 დეკემბრის განჩინებით საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს საკასაციო საჩივარი.

სამოტივაციო ნაწილი:


საკასაციო სასამართლო საქმის შესწავლისა და საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს საკასაციო საჩივარი არ აკმაყოფილებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით განსაზღვრულ საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის მოთხოვნებს, რაც გამორიცხავს განსახილველი საკასაციო საჩივრის დასაშვებად ცნობის შესაძლებლობას.
საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები, ვინაიდან:
- არ არსებობს საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღების ვარაუდი;
- არ არსებობს სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების საკასაციო სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული პრაქტიკისაგან განსხვავების საფუძველი;
- სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილება არ ეწინააღმდეგება ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს;
- საქმის განხილვისა და საკასაციო სასამართლოს მიერ საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღების საჭიროება არ არსებობს სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბების თვალსაზრისით;
- კასატორი ვერ ასაბუთებს სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმის განხილვას მატერიალური ან საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით და საკასაციო საჩივარში მითითებული პოზიცია ვერ აქარწყლებს სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებსა და დასკვნებს.
შესაბამისად, საქმეზე არ იქმნება საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით განსაზღვრული საკასაციო საჩივრის განსახილველად დაშვების წინაპირობა. ამასთან, საკასაციო სასამართლო იზიარებს მოცემულ საქმეზე ქვედა ინსტანციის სასამართლოების მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს, ამ გარემოებებთან დაკავშირებით გამოთქმულ სამართლებრივ შეფასებებს და მიიჩნევს, რომ სასამართლოებმა არსებითად სწორად გადაწყვიტეს მოცემული დავა.
საკასაციო პალატა ასევე მიუთითებს ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლის პირველ პარაგრაფზე, რაც ავალდებულებს სასამართლოს დაასაბუთოს თავისი გადაწყვეტილება, თუმცა იგი არ უნდა იქნეს გაგებული თითოეულ არგუმენტზე დეტალური პასუხის გაცემად (იხ. ჯღარკავა საქართველოს წინააღმდეგ, #7932/03; Van de Hurk v. Netherlands, par.61, Garcia Ruiz v. Spain [GC] par.26; Jahnke and Lenoble v France (dec.); Perez v France [GC], par. 81).
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ განსახილველ შემთხვევაში მთავარ სადავო საკითხს წარმოადგენს ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ 2020 წლის 11 მარტის №01/62482 ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის შესაბამისობის დადგენა კანონმდებლობასთან, რომლითაც ნ. გ-სა და თ. ლ-ეს უარი ეთქვათ მათ საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთზე დაკრძალული მოქალაქეების გარდაცვალების რეგისტრაციაზე განმცხადებელი პირების პერსონალური მონაცემების გაცემაზე. ამდენად, განსახილველ შემთხვევაში დავის საგანს წარმოადგენს პერსონალური მონაცემების გაცემაზე უარის თქმის კანონიერება.
საკასაციო პალატა თავდაპირველად მიუთითებს საქმეზე დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებზე, კერძოდ სსიპ საჯარო რეესტრის ამონაწერებიდან ირკვევა, რომ ქალაქი თბილისში, ინტერსიფიკაციის გზის სამხრეთით (ნაკვეთი №2, №3, №4), N..., N..., N... საკადასტრო კოდებით რეგისტრირებული უძრავი ქონებები, 2021 წლის 16 ივნისის უძრავი ნივთის ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე დარეგისტრირდა ნ. გ-ის საკუთრებად. ამდენად, დადგენილია, რომ დღეის მდგომარეობით უძრავი ქონების მესაკუთრეს წარმოადგენს მხოლოდ ნ. გ-ი, ხოლო თ. ლ-ე მიწის ნაკვეთის მესაკუთრე აღარ არის. ამდენად, საკასაციო პალატა იზიარებს სააპელაციო სასამართლოს დასკვნას, რომ თ. ლ-ის საკუთრების უფლების დაცვის მიზნით პერსონალური მონაცემების გაცემის საფუძველი აღარ არსებობს.
ასევე დადგენილია, რომ სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს 2020 წლის 4 მარტს წარედგინა მოსარჩელეების წარმომადგენლის განცხადება, რომლითაც მოთხოვნილი იქნა მარწმუნებლების საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთზე დაკრძალული მოქალაქეების გარდაცვალების რეგისტრაციაზე განმცხადებელი პირების პერსონალური მონაცემები. სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს 2020 წლის 11 მარტის №01/62482 წერილით განმცხადებელს ეცნობა, რომ მის მიერ მოთხოვნილი ინფორმაცია „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ა“ პუნქტის თანახმად, წარმოადგენს პირის პერსონალურ მონაცემებს. აღნიშნული მონაცემების დამუშავება შესაძლებელია ამავე კანონის მე-5 მუხლით გათვალისწინებული საფუძვლების არსებობის შემთხვევაში. „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლის თანახმად, მონაცემები შეიძლება დამუშავდეს მხოლოდ კონკრეტული, მკაფიოდ განსაზღვრული, კანონიერი მიზნებისათვის და მხოლოდ იმ მოცულობით, რომელიც აუცილებელია შესაბამისი კანონიერი მიზნის მისაღწევად. მონაცემები უნდა იყოს იმ მიზნის ადეკვატური და პროპორციული, რომლის მისაღწევადაც მუშავდება ისინი. სააგენტომ მიიჩნია, რომ რიგი სამართლებრივი აქტების გათვალისწინებით, არ არსებობს გარდაცვალების რეგისტრაციაზე განმცხადებელი პირების პერსონალური მონაცემების დამუშავების საფუძველი.
საკასაციო პალატა თავდაპირველად მიუთითებს საქართველოს კონსტიტუციის მე-19 მუხლის პირველ პუნქტზე, რომლის მიხედვით, საკუთრებისა და მემკვიდრეობის უფლება აღიარებული და უზრუნველყოფილია.
საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, საკუთრების უფლება მისი მაღალი კონსტიტუციური მნიშვნელობის მიუხედავად, არ არის აბსოლუტური ხასიათის. საქართველოს კონსტიტუცია არ ადგენს იმგვარ საკუთრებით წესრიგს, რომელშიც მესაკუთრის კერძო ინტერესი საჯარო ინტერესებთან მიმართებით აბსოლუტური, უპირობო უპირატესობით სარგებლობს. ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში, სამოქალაქოსამართლებრივი წესრიგის შექმნისას აუცილებელია, მიღწეულ იქნეს სწორი ბალანსი საკუთრების უფლებასა და სხვა უფლებებს/საჯარო ინტერესებს შორის. აუცილებელია, მესაკუთრემ გაითავისოს, რომ არა მხოლოდ მას აქვს ინტერესები, არამედ იმყოფება სხვა ინტერესთა გარემოცვაში, რომელთაგანაც ის იზოლირებული არ არის და სადაც აუცილებელია ინტერესთა გონივრული ბალანსის დაცვა.(იხ. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2022 წლის 25 თებერვლის გადაწყვეტილება „ოთარ მარშავა და მიხეილ ნოზაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-15).
საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, კონსტიტუციური უფლებების, მათ შორის, საკუთრების უფლების შეზღუდვის შეფასების საზომი თანაზომიერების პრინციპია. აღნიშნული პრინციპი წარმოადგენს ადამიანის უფლების შეზღუდვისას კანონმდებლის შებოჭვის მექანიზმს და, შესაბამისად, კონსტიტუციური კონტროლის ელემენტს. თანაზომიერების პრინციპის მოთხოვნაა, რომ უფლების მზღუდავი საკანონმდებლო რეგულირება უნდა წარმოადგენდეს ღირებული საჯარო (ლეგიტიმური) მიზნის მიღწევის გამოსადეგ და აუცილებელ საშუალებას. ამავე დროს, უფლების შეზღუდვის ინტენსივობა მისაღწევი საჯარო მიზნის პროპორციული, მისი თანაზომიერი უნდა იყოს. დაუშვებელია ლეგიტიმური მიზნის მიღწევა განხორციელდეს ადამიანის უფლების მომეტებული შეზღუდვის ხარჯზე (იქვე; საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 26 ივნისის №3/1/512 გადაწყვეტილება საქმეზე „დანიის მოქალაქე ჰეიკე ქრონქვისტი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-60).
ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკის შესაბამისადაც, ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციის პირველი დამატებითი ოქმის პირველი მუხლით დაცულ უფლებაში (საკუთრების დაცვა) ჩარევა მიიჩნევა გამართლებულად თუკი იგი განხორციელებულია კანონიერების პრინციპის საფუძველზე და ემსახურება ლეგიტიმურ საჯარო მიზნის მიღწევას, პროპორციული საშუალების გამოყენებით (BEYELER v. ITALY , 108-114, დიდი პალატა, 33202/96).
საკასაციო პალატა ასევე მიუთითებს საქართველოს კონსტიტუციის მე-18 მუხლის პირველ პუნქტზე, რომლის მიხედვით, ყველას აქვს ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მასთან დაკავშირებული საქმის გონივრულ ვადაში სამართლიანად განხილვის უფლება. ამავე მუხლის მე-3 პუნქტის მიხედვით კი, ოფიციალურ ჩანაწერებში არსებული ინფორმაცია, რომელიც დაკავშირებულია ადამიანის ჯანმრთელობასთან, ფინანსებთან ან სხვა პირად საკითხებთან, არავისთვის უნდა იყოს ხელმისაწვდომი თვით ამ ადამიანის თანხმობის გარეშე, გარდა კანონით გათვალისწინებული შემთხვევებისა, როდესაც ეს აუცილებელია სახელმწიფო ან საზოგადოებრივი უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად, საჯარო ინტერესების, ჯანმრთელობის ან სხვათა უფლებების დასაცავად.
საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ საქართველოს კონსტიტუციით რეგლამენტირებული საჯარო ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის ზემოაღნიშნული ზოგადი პრინციპები მოცემულია ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-3 თავით (,,ინფორმაციის თავისუფლება’’). აღნიშნული თავის 28-ე მუხლი იმეორებს კონსტიტუციურ ნორმას, რომ საჯარო ინფორმაცია ღიაა, გარდა კანონით გათვალისწინებული შემთხვევებისა და დადგენილი წესით პერსონალურ მონაცემებს, სახელმწიფო ან კომერციულ საიდუმლოებას მიკუთვნებული ინფორმაციისა. ამასთან, საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-10 მუხლის პირველ პუნქტი ადგენს, რომ ყველას აქვს უფლება, გაეცნოს ადმინისტრაციულ ორგანოში არსებულ საჯარო ინფორმაციას, აგრეთვე მიიღოს მისი ასლები, თუ ისინი არ შეიცავენ სახელმწიფო, პროფესიულ ან კომერციულ საიდუმლოებას ან პერსონალურ მონაცემებს. ამავე კოდექსის 271-ე მუხლის თანახმად, პერსონალური მონაცემების ცნება, მათ დაცვასა და დამუშავებასთან დაკავშირებული ურთიერთობები წესრიგდება „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონით. საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 44-ე მუხლის თანახმად, საჯარო დაწესებულება ვალდებულია არ გაახმაუროს პირის პერსონალური მონაცემები თვით ამ პირის თანხმობის გარეშე, გარდა კანონით გათვალისწინებული შემთხვევებისა, როდესაც ეს აუცილებელია სახელმწიფო ან საზოგადოებრივი უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად, საჯარო ინტერესების, ჯანმრთელობის ან სხვათა უფლებების დასაცავად. თანამდებობის პირის, აგრეთვე თანამდებობაზე წარდგენილი კანდიდატის პერსონალური მონაცემები საჯაროა.
საკასაციო პალატა ასევე მიუთითებს „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის პირველ მუხლზე, რომლის თანახმად, ამ კანონის მიზანია, პერსონალური მონაცემის დამუშავებისას უზრუნველყოს ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა, მათ შორის, პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის დაცვა. მითითებული კანონის მე-2 მუხლის ,,ა“ და ,,დ“ ქვეპუნქტების მიხედვით, პერსონალური მონაცემი არის ნებისმიერი ინფორმაცია, რომელიც უკავშირდება იდენტიფიცირებულ ან იდენტიფიცირებად ფიზიკურ პირს. პირი იდენტიფიცირებადია, როდესაც შესაძლებელია მისი იდენტიფიცირება პირდაპირ ან არაპირდაპირ, კერძოდ, საიდენტიფიკაციო ნომრით ან პირის მახასიათებელი ფიზიკური, ფიზიოლოგიური, ფსიქოლოგიური, ეკონომიკური, კულტურული ან სოციალური ნიშნებით, ხოლო მონაცემთა დამუშავება არის ავტომატური, ნახევრად ავტომატური ან არაავტომატური საშუალებების გამოყენებით მონაცემთა მიმართ შესრულებული ნებისმიერი მოქმედება, კერძოდ, შეგროვება, ჩაწერა, ფოტოზე აღბეჭდვა, აუდიოჩაწერა, ვიდეოჩაწერა, ორგანიზება, შენახვა, შეცვლა, აღდგენა, გამოთხოვა, გამოყენება ან გამჟღავნება მონაცემთა გადაცემის, გავრცელების ან სხვაგვარად ხელმისაწვდომად გახდომის გზით, დაჯგუფება ან კომბინაცია, დაბლოკვა, წაშლა ან განადგურება. ამავე კანონის მე-4 მუხლის ,,გ“ ქვეპუნქტის მიხედვით, მონაცემები შეიძლება დამუშავდეს მხოლოდ იმ მოცულობით, რომელიც აუცილებელია შესაბამისი კანონიერი მიზნის მისაღწევად. მონაცემები უნდა იყოს იმ მიზნის ადეკვატური და პროპორციული, რომლის მისაღწევადაც მუშავდება ისინი, ხოლო კანონის მე-5 მუხლის ,,ე“ ქვეპუნქტის ადგენს, რომ მონაცემთა დამუშავება დასაშვებია, თუ მონაცემთა დამუშავება აუცილებელია მონაცემთა დამმუშავებლის ან მესამე პირის კანონიერი ინტერესების დასაცავად, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც არსებობს მონაცემთა სუბიექტის უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვის აღმატებული ინტერესი.
საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ განსახილველ შემთხვევაში სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს 2020 წლის 11 მარტის №01/62482 წერილით განმცხადებლებს, სწორედ „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის საფუძველზე ეთქვათ უარი მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე, ვინაიდან სააგენტომ მიიჩნია, რომ რიგი სამართლებრივი აქტების გათვალისწინებით, არ არსებობს გარდაცვალების რეგისტრაციაზე განმცხადებელი პირების პერსონალური მონაცემების დამუშავების საფუძველი.
საკასაციო პალატა ყურადღებას გაამახვილებს მოსარჩელეთა მიერ ინფორმაციის გამოთხოვის მიზანზე. კერძოდ, მოსაჩელეები ზემოაღნიშნულ ინფორმაციას ითხოვდნენ იმ საფუძვლით, რომ მათ საკუთრებაში აქვთ მიწის ნაკვეთები, რომლითაც ვერ სარგებლობენ, ვინაიდან აღნიშნულ მიწაზე მათი ნების საწინააღმდეგოდ მოწყობილია იმ პირთა საფლავები, რომლებიც მითითებული არიან თ. ლ-ისა და ნ. გ-ის მიერ 04.03.2020 წ. №37233 განცხადებაში. კერძოდ, დადგინდა, რომ მოსარჩელეებს აღნიშნულ პირთა გარდაცვალების სააქტო ჩანაწერის განმცხადებელ პირთა შესახებ ინფორმაცია ჭირდებათ იმ მიზნით, რომ სარჩელით მიმართონ სასამართლოს საკუთრებაში არსებული ნივთის ხელშეშლის აღკვეთის მოთხოვნით. ამასთან, აღნიშნული ინფორმაცია აუცილებელია სარჩელის ფორმალური გამართულობისა და დასაშვებობის საკითხის გადასაწყვეტად, ვინაიდან მოპასუხის (მოპასუხეთა) შესახებ აუცილებელი ინფორმაციის მითითების გარეშე, სარჩელი ვერ დააკმაყოფილებს წარმოებაში მიღების პირობებს და იგი სასამართლოს მიერ არ იქნება მიღებული წარმოებაში შემდგომი განხილვის მიზნით. საქმის მასალებით დადგენილია ასევე ის გარემოება, რომ მოსარჩელეებმა სხვაგვარად, სხვა ადმინისტრაციული ორგანოებისადმი მიმართვით ვერ შეძლეს საკუთრების უფლების დაცვა, ვინაიდან აღნიშნული საკითხი სამოქალაქო დავათა კატეგორიას - საკუთრებაში არსებული ნივთის ხელშეშლის აღკვეთის წესით რეგულირდება.
ყოველივე ზემოაღნიშნულდიან გამომდინარე საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ განსახილველ სადავო საკითხს წარმოადგენს ორი კონსტიტუციით დაცული უფლების - განცხადებაში მითითებული პირების პერსონალური მონაცემთა დაცვასა და მოსარჩელის საკუთრების უფლების დაცვას შორის, კონკრეტულ შემთვევაში რომელი უფლებაა აღმატებული დაცვის ღირსი და ამასთან, სარჩელის დაკმაყოფილების შემთხვევაში რამდენად შეძლებს ნ. გ-ი საკუთრების უფლების რეალიზებას.
საკასაციო პალატა მიუთითებს „სამოქალაქო აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის 70-ე მუხლის პირველი პუნქტზე, რომლის თანახმად, სავალდებულოა საქართველოს მოქალაქის, საქართველოში სტატუსის მქონე მოქალაქეობის არმქონე პირის და საქართველოში გარდაცვლილი ნებისმიერი პირის გარდაცვალების რეგისტრაცია ამ კანონით დადგენილი წესით. ამავე კანონის 71-ე მუხლის პირველი პუნქტში ჩამოთვლილია იმ პირთა ვინაობა თუ ვის ეკისრება პირის გარდაცვალების რეგისტრაციის თაობაზე სამოქალაქო აქტების რეგისტრაციის ორგანოსთვის მიმართვის ვალდებულება. ამასთან, აღნიშნული მუხლის მე-2 პუნქტის მიხედვით, სამოქალაქო აქტების რეგისტრაციის ორგანოს პირის გარდაცვალების რეგისტრაციის თაობაზე განცხადებით შეიძლება მიმართოს ნებისმიერმა სრულწლოვანმა, ქმედუნარიანმა პირმა ან ადმინისტრაციულმა ორგანომ. საქართველოს იუსტიციის მინისტრის 2012 წლის 31 მარტის N18 ბრძანებით დამტკიცებული ,,სამოქალაქო აქტების რეგისტრაციის წესის” 51-ე მუხლის თანახმად, გარდაცვალების რეგისტრაციის საფუძველია პირის გარდაცვალების დამადასტურებელი დოკუმენტი, რომელსაც ამ წესით გათვალისწინებულ შემთხვევაში უნდა დაერთოს შესაბამისი საბუთები. აღნიშნული წესის 52-ე მუხლის პირველი პუნქტი კი ადგენს, რომ გარდაცვალების რეგისტრაციისათვის ფიზიკური პირი (მათ შორის, გარდაცვლილის მშობელი (მშვილებელი), მეუღლე და შვილი (ნაშვილები)), მიმართავს სამოქალაქო აქტების რეგისტრაციის ორგანოს წერილობითი განცხადებით, რომელსაც უნდა დაერთოს: ა) განმცხადებლის პირადობის დამდასტურებელ დოკუმენტი; ბ) გარდაცვლილის პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტი (ასეთის არსებობის შემთხვევაში); გ) გარდაცვალების დამადასტურებელი დოკუმენტი.
ამასთან, საკასაციო პალატა მიუთითებს სამოქალაქო კოდექსის 170-ე და 172-ე მუხლის პირველ ნაწილზე და განმარტავს, რომ საკუთრების უფლება წარმოადგენს აბსოლუტური ხასიათის უფლებას, ნებისმიერი მესამე პირის მიერ საკუთრების უფლების დარღვევის შემთხვევაში მესაკუთრე უფლებამოსილია მოითხოვოს მათგან ნივთის დაბრუნება ან/და უკანონო ხელშეშლის აღკვეთა.
ამასთან, საკასაციო პალატა კიდევ ერთხელ აღნიშნავს, რომ საკუთრების უფლება აღიარებულია „ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის ევროპული კონვენციის“ პირველი დამატებითი ოქმის პირველ მუხლით, რომლის თანახმად, ყოველ ფიზიკურ ან იურიდიულ პირს აქვს უფლება, მშვიდობიანად ისარგებლოს თავისი საკუთრებით. არ შეიძლება, ვინმეს ჩამოერთვას თავისი საკუთრება, გარდა საჯარო ინტერესისათვის და კანონითა და საერთაშორისო სამართლის პრინციპებით გათვალისწინებული პირობებით. პირველი ოქმის პირველი მუხლით გათვალისწინებულ კონკრეტულ უფლებას წარმოადგენს ქონების ,,შეუფერხებელი გამოყენების“ უფლება. ამასთან, ის მოიცავს უფლებების რეალიზების შესაძლებლობასაც. ასევე, საკუთრების უფლების შეუფერხებელი გამოყენება დაცულია სახელმწიფო ჩარევისგან.
მეორეს მხრივ საკასაცია პალატა განმარტავს, რომ პერსონალური მონაცემების დაცვა ექცევა პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლებაში, რომელიც ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი უფლებაა დემოკრატიულ საზოგადოებაში. ამას ის ფაქტიც ადასტურებს, რომ ეს უკანასკნელი, კონსტიტუციაში ,,ადამიანის ძირითადი უფლებების” ნაწილშია მოქცეული, შესაბამისად, ის ადამიანის ძირითად უფლებას წარმოადგენს და კონსტიტუციაშიც მოთავსებულია შესაბამის თავში. ამასთან, აღსანიშნავია, რომ პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლება არ წარმოადგენს აბსოლუტურ უფლებას და მისი შეზღუდვა დასაშვებია ,,სხვათა უფლებების დასაცავად“, თუ არსებობს ამის ლეგიტიმური მიზანი. კერძოდ, საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ დაცულ უფლებაში ჩარევა უნდა იყოს ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის გამოსადეგი, აუცილებელი და პროპორციული საშუალება.
საკასაციო პალატა კიდევ ერთხელ მიუთითებს „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლზე, რომლიც ცალსახად ადგენს, რომ მონაცემები შეიძლება დამუშავდეს მხოლოდ იმ მოცულობით, რომელიც აუცილებელია შესაბამისი კანონიერი მიზნის მისაღწევად და მონაცემები უნდა იყოს იმ მიზნის ადეკვატური და პროპორციული, რომლის მისაღწევადაც მუშავდება ისინი.
შესაბამისად, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ განსახილველ შემთხვევაში განცხადებაში მითითებული პირების პერსონალური მონაცემების დამუშავება იმ მოცულობით, რა მოცულობითაც განცხადებით იქნა მოთხოვნილი, თანაზომიერია მოსარჩელის უფლებასთან, მისი საკუთრების უფლების რეალიზაციის მიზნით, სასამართლო წესით მოითხოვოს საკუთრების უკანონო ხელშეშლის აღკვეთა. ამასთან, ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 44-ე მუხლი ითვალისწინებს პირის პერსონალური მონაცემების გაცემის შესაძლებლობას ამ პირის თანხმობის გარეშე, როდესაც ეს აუცილებელია სახელმწიფო ან საზოგადოებრივი უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად, საჯარო ინტერესების, ჯანმრთელობის ან სხვათა უფლებების დასაცავად.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, ქვედა ინსტანციის სასამართლოებმა მართზომიერად განმარტეს, რომ სახეზეა მოსარჩელის ინტერსი - საკუთრების უფლების დაცვისათვის აუცილებელი სარჩელის სასამართლოსადმი წარდგენის მიზნით მიიღოს ადმინისტრაციულ ორგანოში დაცული ინფორმაცია. აღნიშნული ინტერესი აღემატება თავად ამ პირთა უფლებას, დაცული იყოს ადმინისტრაციულ ორგანოში მათ შესახებ არსებული ინფორმაცია გამხელისაგან. ამდენად, ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია გასცეს ნ. გ-ის 2020 წლის 04 მარტის №37233 განცხადებაში ჩამოთვლილ პირებზე გარდაცვალების აქტის ჩანაწერის რეგისტრაციისათვის განაცხადის წარმდგენი პირების შესახებ მასთან დაცული საიდენტიფიკაციო მონაცემები იმ მოცულობით, რა მოცულობითაც დაცულია ადმინისტრაციულ ორგანოში.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ მოცემულ შემთხვევაში მოსარჩელე ნ. გ-ის საკუთრების უფლების დაცვა აბალანსებს სხვათა პერსონალური მონაცემების დაცვის უფლებას, შესაბამისად ზემოთ მითითებული არგუმენტების გათვალისწინებით სარჩელი საფუძვლიანია.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო სრულად იზიარებს მოცემულ საქმეზე სააპელაციო სასამართლოს მიერ გაკეთებულ სამართლებრივ შეფასებებს და მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლომ სწორად გადაწყვიტა დავა.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ არ არსებობს საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღების ვარაუდი. სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება ასევე არ ეწინააღმდეგება ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს.
ამასთან, საქმის განხილვისა და საკასაციო სასამართლოს მიერ საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღების საჭიროება არ არსებობს არც სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბების თვალსაზრისით.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ მოცემულ საქმეს არ გააჩნია არავითარი პრინციპული მნიშვნელობა სასამართლო პრაქტიკისათვის, ხოლო საკასაციო საჩივარს - წარმატების პერსპექტივა, რის გამოც საკასაციო საჩივარი არ უნდა იქნეს დაშვებული განსახილველად.
ამასთან, საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლის მე-4 ნაწილზე და აღნიშნავს, რომ თუ საკასაციო საჩივარი დაუშვებლად იქნება მიჩნეული, პირს დაუბრუნდება მის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 70 პროცენტი.


სარეზოლუციო ნაწილი:


საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლით, 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლის მე-4 ნაწილით და

დაადგინა:


1. სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნეს დაუშვებლად;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 12 ივლისის გადაწყვეტილება;
3. კასატორს - სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს (ს/ნ 202307404) დაუბრუნდეს 2022 წლის 23 სექტემბერს №59827 საგადახდო მოთხოვნით მის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის - 300 ლარის 70% - 210 ლარი შემდეგი ანგარიშიდან: ქ. თბილისი, სახელმწიფო ხაზინა, ბანკის კოდი TRESGE22, მიმღების ანგარიშის № 200122900, სახაზინო კოდი №300773150;
4. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.

თავმჯდომარე გ. გოგიაშვილი


მოსამართლეები: ქ. ცინცაძე


ნ. სხირტლაძე