საქართველოს უზენაესი სასამართლო
გ ა ნ ჩ ი ნ ე ბ ა
საქართველოს სახელით

საქმე №ბს-224(2კ-23) 26 სექტემბერი, 2023 წელი
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემდეგი შემადგენლობა:
ბიძინა სტურუა (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მაია ვაჩაძე, გოჩა აბუსერიძე

საქმის განხილვის ფორმა - ზეპირი მოსმენის გარეშე

კასატორები - ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერია; ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექცია

მოწინააღმდეგე მხარე - ჯ.ხ-ი

დავის საგანი - ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ - სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა

გასაჩივრებული განჩინება - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 30 ივნისის განჩინება

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი

2019 წლის 6 აგვისტოს ჯ.ხ-მა სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას მოპასუხეების - ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის სამსახურისა და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მიმართ.

მოსარჩელის განმარტებით, ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 29 მარტის №შ-83/18 დადგენილებით ქალაქ თბილისში, ...ის ქუჩა №45-ში მდებარე (ს/კ...) მის საკუთრებაში არსებულ უძრავ ნივთზე შეჩერდა შესაბამისი სანებართვო დოკუმენტაციის გარეშე მიმდინარე სამშენებლო სამუშაოები. გარკვეული პერიოდის შემდეგ ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 19 აპრილის №001328 დადგენილებით იგი დაჯარიმდა 50 000 ლარით ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 29 მარტის №4-1/დ621-18 №შ-83/18 დადგენილებით „სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმეზე“ (მშენებლობის შეჩერების შესახებ) გათვალისწინებული მოთხოვნების შეუსრულებლობისათვის.

მოსარჩელის განმარტებით, ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 29 მარტის №შ-83/18 დადგენილების თაობაზე იგი სათანადო წესით არ იყო ინფორმირებული. ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის სამსახურმა დადგენილება პირდაპირ განათავსა ობიექტზე ისე, რომ არ ჰქონია მცდელობა დადგენილების ჩაბარების. ამასთან, მოსარჩელის განმარტებით, ობიექტზე განთავსებულ დადგენილებას იგი ვერ შეამჩნევდა, იმ მიზეზით, რომ იგი არ ცხოვრობს ზემოაღნიშნულ მისამართზე. მისთვის ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 19 აპრილის №001328 დადგენილების შესახებ ცნობილი გახდა 2018 წლის 23 აპრილს, როდესაც მას თბილისის მერიის შესაბამისი სამსახურის თანამშრომელი დაუკავშირდა ტელეფონით და აცნობა ზემოაღნიშნული დადგენილების თაობაზე.

ამდენად, მოსარჩელემ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 19 აპრილის №001328 დადგენილებისა და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2018 წლის 21 სექტემბრის №456 ბრძანების ბათილად ცნობა მოითხოვა.

თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2020 წლის 5 თებერვლის გადაწყვეტილებით ჯ.ხ-ის სარჩელი დაკმაყოფილდა; ბათილად იქნა ცნობილი ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 19 აპრილის №001328 დადგენილება და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2018 წლის 21 სექტემბრის №456 ბრძანება. აღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრეს ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიამ და ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალურმა ინსპექციამ.

თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 30 ივნისის განჩინებით ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციისა და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის სააპელაციო საჩივრები არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციული საქმეთა კოლეგიის 2020 წლის 5 თებერვლის გადაწყვეტილება.

სააპელაციო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 29 მარტის №შ-83/18 დადგენილებით შეჩერდა ქალაქ თბილისში, ...ის ქუჩა №45-ში, ... საკადასტრო კოდით რეგისტრირებულ უძრავ ნივთზე შესაბამისი სანებართვო დოკუმენტაციის გარეშე მიმდინარე სამშენებლო სამუშაოები (დაშენება - მოწყობილია ხის კონსტრუქციები და თუნუქის გადახურვა), თუმცა აღნიშნული ფაქტის მიუხედავად, კვლავ გაგრძელდა სამშენებლო სამუშაოები - დამატებით განხორციელდა ობიექტის ფასადის თუნუქის ფურცლებით ნაწილობრივი შევსება, რის გამოც ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის მიერ 2018 წლის 19 აპრილს მიღებულ იქნა №001328 დადგენილება და ჯ.ხ-ი დაჯარიმდა 50 000 ლარით, მშენებლობის შეჩერების შესახებ დადგენილებით გათვალისწინებული მოთხოვნების შეუსრულებლობისათვის. სააპელაციო პალატამ ასევე დაადგინა, რომ 2018 წლის 29 მარტის №შ-83/18 დადგენილების ადრესატისთვის - ჯ.ხ-ისთვის პირდაპირი წესით ჩაბარება ვერ მოხერხდა. ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 30 მარტის ოქმის (ადმინისტრაციული წარმოების მასალების ჩაბარების შესახებ) თანახმად, მოქალაქე ჯ.ხ-თან ვერც ტელეფონით დაკავშირება მოხერხდა. შესაბამისად, 2018 წლის 29 მარტის №შ-83/18 დადგენილება განთავსდა ობიექტზე, შესასვლელთან, კედელზე.

აღნიშნულიდან გამომდინარე, სააპელაციო სასამართლომ გაიზიარა საქალაქო სასამართლოს დასკვნა, რომ მოცემული დავის გადაწყვეტისთვის მნიშვნელოვანი იყო იმის დადგენა მოსარჩელე ჯ.ხ-ის მიმართ დაირღვა თუ არა კანონით განსაზღვრული დადგენილების გაცნობის წესი.

სააპელაციო სასამართლომ მიუთითა, ,,პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის“ 25-ე მუხლის პირველი ნაწილზე, რომლის თანახმად, სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმის წარმოებისას სამშენებლო საქმიანობაზე სახელმწიფო ზედამხედველობის ორგანო ხელმძღვანელობს ამ კანონითა და საქართველოს სხვა საკანონმდებლო აქტებით. ამავე მუხლის მე-19 ნაწილის თანახმად, თუ დადგენილებაში მითითებული მხარისათვის მითითების, შემოწმების აქტის, უწყების ან დადგენილების გაცნობა (პირადად ჩაბარებით) ვერ ხერხდება, გაცნობად ჩაითვლება მისი განთავსება მითითებაში, შემოწმების აქტში, უწყებაში ან დადგენილებაში აღნიშნული ობიექტის თვალსაჩინო ადგილზე. თვალსაჩინო ადგილად ჩაითვლება: ა) საინფორმაციო დაფა; ბ) მშენებლობის ტერიტორიაზე სამუშაოთა მწარმოებლისათვის დროებით განთავსებული შენობა; გ) მშენებლობის ტერიტორიის შემომფარგვლელი უსაფრთხოების ღობე. ამავე მუხლის მე-20 ნაწილი კი ადგენს, რომ ამ მუხლის მე-19 ნაწილით გათვალისწინებული თვალსაჩინო ადგილების არარსებობისას თვალსაჩინო ადგილად ჩაითვლება მშენებარე ობიექტის ფასადი, ხოლო თუ მშენებარე ობიექტი მრავალბინიანი სახლია – ბინის მთავარი შესასვლელი.

სააპელაციო სასამართლომ განმარტა, რომ საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 54-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, თუ კანონმდებლობით სხვა რამ არ არის განსაზღვრული, ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი ძალაში შედის მხარისათვის კანონით დადგენილი წესით გაცნობისთანავე ან გამოქვეყნების დღეს. ამავე კოდექსის 58-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, თუ კანონით სხვა რამ არ არის დადგენილი, დაინტერესებული მხარისათვის ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ოფიციალური გაცნობა ნიშნავს მისთვის ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტის გადაცემას ან ფოსტის მეშვეობით გაგზავნას.

ზემოაღნიშნული ნორმებიდან გამომდინარე, სააპელაციო პალატამ გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს შეფასება და აღნიშნა, რომ სამშენებლო სამართალწარმოების საქმეზე შესაძლებელია მხარისათვის დადგენილების გაცნობა მშენებარე ობიექტის თვალსაჩინო ადგილზე ამ დადგენილების განთავსების გზით, თუმცა აღნიშნული წარმოადგენს უკიდურეს ღონისძიებას და გამოიყენება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როდესაც ადმინისტრაციული ორგანო მოკლებულია შესაძლებლობას სხვა ფორმის გამოყენებით გააცნოს იგი დაინტერესებული პირს, მით უფრო, იმ პირობებში, როდესაც ობიექტი არ წარმოადგენს ადრესატის საცხოვრებელ ადგილს და ყველაზე ნაკლები ალბათობა არსებობს იმის, რომ ადრესატი ნამდვილად წაიკითხავს ამ დოკუმენტს. განსახილველ შემთხვევაში კი, მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანო ფორმალურად მიუდგა მხარისთვის დადგენილების ჩაბარების საკითხს და ერთხელ ადრესატისთვის ტელეფონის საშუალებით ინფორმირების მცდელობის შემდეგ, ისე, რომ არ უცდია მშენებლობის შეჩერების შესახებ დადგენილების ფოსტის მეშვეობით მხარისათვის გაგზავნა, მშენებარე ობიექტის ფასადზე განათავსა დადგენილება, რაც არ შეესაბამება პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 25-ე მუხლის მე-19 ნაწილის მოთხოვნებს და რამაც, საბოლოოდ, მოსარჩელეს მოუსპო შესაძლებლობა, თავიდან აეცილებინა დაჯარიმება.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ ვინაიდან საქმის მასალებით დადასტურებული არ არის პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 25-ე მუხლის მე-19 ნაწილით განსაზღვრული დადგენილების მხარისათვის გაცნობის (პირადად ჩაბარებით) შეუძლებლობა, სასამართლომ მართებულად მიიჩნია, რომ არ არსებობდა მოპასუხის მიერ ჯ.ხ-ის მიმართ გამოცემული 2018 წლის 29 მარტის №შ-83/18 დადგენილების ობიექტის თვალსაჩინო ადგილზე განთავსების წინაპირობები და ასეთი განთავსება ვერ ჩაითვლება კანონით დადგენილი წესით დოკუმენტის მხარისათვის გაცნობად. შესაბამისად, მართებულია საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის მიერ 2018 წლის 19 აპრილის №001328 დადგენილების ბათილად ცნობის თაობაზე.

რაც შეეხება ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2018 წლის 21 სექტემბრის №456 ბრძანების კანონიერებას, სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნულთან მიმართებაშიც გაიზიარა საქალაქო სასამართლოს განმარტება.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 30 ივნისის განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრეს ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიამ და ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალურმა ინსპექციამ.

კასატორის - ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის განმარტებით, ,,პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსით“ იმპერატიულადაა განსაზღვრული სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმის წარმოების ფარგლებში შექმნილი წერილობითი დოკუმენტების ადრესატისათვის ჩაბარების წესი, კერძოდ: შესაბამისი დოკუმენტების ჩაბარება უნდა განხორციელდეს სამართალდამრღვევისათვის პირადად, ხოლო აღნიშნულის შეუძლებლობის შემთხვევაში, გაცნობად ჩაითვლება ამავე კოდექსის 25-ე მუხლის მე-19 და მე-20 მუხლებით განსაზღვრულ ადგილზე განთავსება. საგულისხმოა, რომ უნებართვო მშენებლობის შეჩერების შესახებ გადაწყვეტილება წარმოადგენს დაუყოვნებლივ აღსასრულებელ აქტს და მისი შესრულება სავალდებულო რომ გახდეს, აუცილებელია იგი გაეცნოს მხარეს. მოცემულ შემთხვევაში, საქმის მასალებით ირკვევა, რომ მშენებლობის შეჩერების შესახებ დადგენილება მხარეს ჩაჰბარდა მისი თვალსაჩინო ადგილას განთავსების გზით, რადგან ვერ მოხერხდა მათთვის პირადად გადაცემა. ადმინისტრაციული ორგანო მიიჩნევს, რომ აღნიშნული გარემოება საკმარისია იმისათვის, რომ აქტი მხარისათვის გაცნობილად ჩაითვალოს, მიუხედავად მისი ფოსტის მეშვეობით გაუგზავნებლობისა, რადგან მშენებლობის შეჩერების მიზნიდან გამომდინარე მისი შესრულება უნდა მოხდეს დაუყოვნებლივ, ისეთი სახის უნებართვო სამშენებლო სამუშაოების თავიდან აცილების მიზნით, რომლის გამოსწორებაც შემდგომში შეუძლებელი გახდება. შესაბამისად, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის თვალსაჩინო ადგილას განთავსებით, მხარისათვის ცნობილი გახდა მშენებლობის შეჩერების თაობაზე, რომლის საფუძველზეც იგი ვალდებული იყო შეეჩერებინა სამშენებლო სამუშაოები. ვინაიდან ვალდებული პირის მიერ არ იქნა შესრულებული შეჩერების თაობაზე მიღებული დადგენილების მოთხოვნები, არსებობდა მის მიმართ ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის გამოყენების საფუძველი.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, კასატორმა გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით მოსარჩელისათვის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა მოითხოვა.

მეორე კასატორის - ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის მითითებით, საქართველოს კანონის ,,პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის“ 25-ე მუხლის მე-19 და მე-20 ნაწილების მიხედვით, თუ დადგენილებაში მითითებული მხარისათვის მითითების, შემოწმების აქტის, უწყების ან დადგენილების გაცნობა (პირადად ჩაბარებით) ვერ ხერხდება, გაცნობად ჩაითვლება მისი განთავსება მითითებაში, შემოწმების აქტში, უწყებაში ან დადგენილებაში აღნიშნული ობიექტის თვალსაჩინო ადგილზე. თვალსაჩინო ადგილად ჩაითვლება: ა) საინფორმაციო დაფა; ბ) მშენებლობის ტერიტორიაზე სამუშაოთა მწარმოებლისათვის დროებით განთავსებული შენობა; გ) მშენებლობის ტერიტორიის შემომფარგვლელი უსაფრთხოების ღობე. ამ მუხლის მე-19 ნაწილით გათვალისწინებული თვალსაჩინო ადგილების არარსებობისას თვალსაჩინო ადგილად ჩაითვლება მშენებარე ობიექტის ფასადი, ხოლო თუ მშენებარე ობიექტი მრავალბინიანი სახლია – ბინის მთავარი შესასვლელი.

კასატორის განმარტებით, სასამართლოებმა გადაწყვეტილების გამოტანისას იხელმძღვანელეს საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით, რაც არასწორია ვინაიდან, სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმეებზე მუნიციპალური ინსპექციის სამსახური ხელმძღვანელობს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსისგან განსხვავებით უფრო კონკრეტული და სპეციალური კანონით, რომელიც უფრო გვიან არის მიღებული სპეციალურად სამშენებლო სამართლებრივი ურთიერთობებისთვის. საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსი მიღებულია 1999 წელს, ხოლო საქართველოს კანონი პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსი კი მიღებულ იქნა 2012 წელს, სპეციალურად სამშენებლო სამართლებრივი ურთიერთობებისთვის. შესაბამისად, ერთი და იგივე საკითხი, როცა თანაბარი იურიდიული ძალის მქონე ნორმატიულ აქტებით სხვადასხვა სახით რეგულირდება უპირატესობა მიენიჭება ,,პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსს“. აღნიშნული კანონის 25-ე მუხლის მე-19 ნაწილი იცნობდა მხოლოდ აქტის პირადად ჩაბარებას და თუ ეს ვერ მოხერხდებოდა, აქტი უნდა განთავსებულიყო ობიექტის თვალსაჩინო ადგილზე.

კონკრეტულ შემთხვევაში კი, ადმინისტრაციულმა ორგანომ მოქალაქე ჯ.ხ-თან დაკავშირება სცადა სატელეფონო კომუნიკაციის გზით, თუმცა ვერ მოხერხდა დადგენილების ადრესატისათვის პირადად ჩაბარება და დადგენილება განთავსდა ობიექტის ფასადზე. მიუხედავად ამისა, გაგრძელდა შეჩერებული სამშენებლო სამუშაოები, რაც გამორიცხავდა დადგენილების გაცნობის შეუძლებლობას. კასატორის მითითებით, რაც შეეხება აქტის ფოსტით გაგზავნას და ამ სახით ჩაბარებას, საქართველოს კანონი ,,პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსი“ აქტის ფოსტის მეშვეობით ჩაბარებას არ ითვალისწინებდა. ამასთან, ჯ.ხ-ი არ ცხოვრობდა სამართალდარღვევის ობიექტზე და იმყოფებოდა სავარაუდოდ ქალაქ გარეთ, რა დროსაც ფაქტობრივად შეუძლებელი იყო მისი ადგილსამყოფლის დადგენა და ფოსტის მეშვეობით 2018 წლის 29 მარტის Nშ-83/18 დადგენილების ჩაბარება.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, კასატორმა გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით მოსარჩელისათვის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა მოითხოვა.

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2023 წლის 10 მარტის განჩინებით, საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად, წარმოებაში იქნა მიღებული ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიისა და სსიპ ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის საკასაციო საჩივრები.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო გასაჩივრებული განჩინების გაცნობის, საქმის მასალების შესწავლის, საკასაციო საჩივრების დასაშვებობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიისა და სსიპ ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის საკასაციო საჩივრები არ აკმაყოფილებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მოთხოვნებს და არ ექვემდებარება დასაშვებად ცნობას შემდეგ გარემოებათა გამო:

საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილი განსაზღვრავს საკასაციო საჩივრის განსახილველად დაშვების ამომწურავ საფუძვლებს, კერძოდ, აღნიშნული ნორმის თანახმად, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ საკასაციო საჩივარი დაიშვება, თუ კასატორი დაასაბუთებს, რომ: ა) საქმე მოიცავს სამართლებრივ პრობლემას, რომლის გადაწყვეტაც ხელს შეუწყობს სამართლის განვითარებას და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებას; ბ) საქართველოს უზენაეს სასამართლოს მანამდე მსგავს სამართლებრივ საკითხზე გადაწყვეტილება არ მიუღია; გ) საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მოცემულ საქმეზე სავარაუდოა მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღება; დ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება განსხვავდება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან; ე) სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით, რასაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე; ვ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება ეწინააღმდეგება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს.

საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ წარმოდგენილი საკასაციო საჩივრები არ არის დასაშვები საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული არც ერთი ზემოთ მითითებული საფუძვლით.

საკასაციო საჩივრები არ არის დასაშვები სააპელაციო სასამართლოს განჩინების საკასაციო სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული პრაქტიკისაგან განსხვავების არსებობის საფუძვლით და ამასთან, არ არსებობს საკასაციო საჩივრების განხილვის შედეგად მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღების ვარაუდი. სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება არ ეწინააღმდეგება ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს. ამასთან, საქმის განხილვისა და საკასაციო სასამართლოს მიერ საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღების საჭიროება არ არსებობს სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბების თვალსაზრისით.

საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ კასატორები ვერ ასაბუთებენ სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმის განხილვას მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით.

კონკრეტულ შემთხვევაში დავის საგანია თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 19 აპრილის №001328 დადგენილებისა და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2018 წლის 21 სექტემბრის №456 ბრძანების, რომლითაც ჯ.ხ-ის საჩივარი არ დაკმაყოფილდა, კანონიერების შემოწმება.

საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ სამშენებლო წესრიგის სამართალი არის მართლწესრიგის სამართლის მნიშვნელოვანი ნაწილი, რომელიც აწესრიგებს მართლწესრიგის სამართლით დაცული სიკეთეებისათვის სამშენებლო საქმიანობით გამოწვეული საფრთხის თავიდან აცილების საკითხებს. სამშენებლო წესრიგის სამართალი იყოფა პრევენციულ (სამშენებლო ნებართვების სამართალი და სამშენებლო ზედამხედველობა) და რეპრესიულ (დარღვევების გამოვლენა და რეაგირება) სამშენებლო წესრიგის სამართლად. სამშენებლო წესრიგის სამართლის მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტია უნებართვო მშენებლობის აკრძალვა, როგორც საფრთხის თავიდან აცილების მნიშვნელოვანი პრევენციული ღონისძიება, რამდენადაც მშენებლობის დასრულების შემდეგ განხორციელებული ღონისძიება შეუძლებელს გახდის ან გაართულებს საფრთხის თავიდან აცილებას. მშენებლობის აკრძალვის საფუძველი – უნებართვო მშენებლობა ფორმალურად სახეზეა, როდესაც ის ხორციელდება სამშენებლო ნებართვის ან შეტყობინების გარეშე, რაც საკმარისი საფუძველია მის შესაჩერებლად. აღნიშნულიდან გამომდინარე, სამშენებლო საქმიანობა ექვემდებარება ნებართვის მოპოვების ვალდებულებას, რაც აძლევს მშენებლობაზე ზედამხედველობის განმახორციელებელ ორგანოს შესაძლებლობას, გადაამოწმოს მშენებლობის კანონმდებლობასთან შესაბამისობა.

საქმის მასალებით დადგენილია, რომ ქალაქ თბილისში, ...ის ქუჩა №45-ში მდებარე უძრავ ნივთზე (ს/კ...), სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოში რეგისტრირებულია ჯ.ხ-ის საკუთრების უფლება.

ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 29 მარტის №შ-83/18 დადგენილებით, შეჩერდა მოქალაქე ჯ.ხ-ის მიერ ქალაქ თბილისში, ...ის ქუჩა №45-ში მდებარე ... საკადასტრო კოდით რეგისტრირებულ უძრავ ნივთზე შესაბამისი სანებართვო დოკუმენტაციის გარეშე მიმდინარე სამშენებლო სამუშაოები.

ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 30 მარტის ოქმის თანახმად, სამსახურის თანამშრომლები 2018 წლის 30 მარტს იმყოფებოდნენ მისამართზე - ქ.თბილისი, ...ის ქუჩა №45, თუმცა, 2018 წლის 29 მარტის №შ-83/18 დადგენილების ადრესატისთვის - ჯ.ხ-ისთვის პირდაპირი წესით ჩაბარება ვერ მოხერხდა. ამავე ოქმის შესაბამისად, ჯ.ხ-ს ასევე ვერც ტელეფონით დაუკავშირდნენ. აღნიშნულიდან გამომდინარე, 2018 წლის 29 მარტის №შ-83/18 დადგენილება განთავსდა ობიექტზე, შესასვლელთან, კედელზე.

ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 2 აპრილის №001328 შემოწმების აქტის თანახმად, ქალაქ თბილისში, ...ის ქუჩა №45-ში (საკადასტრო კოდი ...), ჯ.ხ-მა არ შეასრულა 2018 წლის 29 მარტის №შ-83/18 დადგენილებით (მშენებლობის შეჩერების შესახებ) გათვალისწინებული მოთხოვნა, კერძოდ, გაგრძელდა სამშენებლო სამუშაოები - დამატებით განხორციელდა ობიექტის ფასადის თუნუქის ფურცლებით ნაწილობრივი შევსება.

ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 19 აპრილის №001328 დადგენილებით, მოქალაქე ჯ.ხ-ი დაჯარიმდა 50 000 ლარით ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 29 მარტის №4-1/დ621-18 №შ-83/18 დადგენილებით „სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმეზე“ (მშენებლობის შეჩერების შესახებ) გათვალისწინებული მოთხოვნების შეუსრულებლობისათვის.

2018 წლის 4 მაისს ჯ.ხ-მა №19/01181243781-01 ადმინისტრაციული საჩივრით მიმართა ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიას და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 19 აპრილის №001328 დადგენილების ბათილად ცნობა მოითხოვა.

ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2018 წლის 21 სექტემბრის №456 ბრძანებით, ჯ.ხ-ის 2018 წლის 4 მაისის №19/01181243781-01 ადმინისტრაციული საჩივარი არ დაკმაყოფილდა.

საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ მოსარჩელის მიერ გასაჩივრებული აქტების ბათილად ცნობის მთავარ არგუმენტს წარმოადგენს ის გარემოება, რომ მან ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 29 მარტის №შ-83/18 და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 19 აპრილის №001328 დადგენილებების შესახებ შეიტყო 2018 წლის 23 აპრილს და მისთვის აღნიშნული დადგენილებების გაცნობა არ მომხდარა კანონმდებლობით დადგენილი წესით.

საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმის წარმოების წესები მოწესრიგებულია საქართველოს კანონით „პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსით“, რომლის 25-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმის წარმოებისას სამშენებლო საქმიანობაზე სახელმწიფო ზედამხედველობის ორგანო ხელმძღვანელობს ამ კანონითა და საქართველოს სხვა საკანონმდებლო აქტებით. ამავე მუხლის 22-ე ნაწილის მიხედვით, სამშენებლო საქმიანობაზე სახელმწიფო ზედამხედველობის ორგანოს მიერ მიღებული დადგენილება (ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი) შეიძლება გასაჩივრდეს საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით, გაცნობიდან 15 დღის განმავლობაში. ამასთანავე, გასაჩივრება არ აჩერებს სამშენებლო საქმიანობაზე სახელმწიფო ზედამხედველობის ორგანოს დადგენილების აღსრულებას მშენებლობის ან დემონტაჟის შეჩერების ნაწილში.

„პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის“ 25-ე მუხლის მე-19 ნაწილის მიხედვით, თუ დადგენილებაში მითითებული მხარისათვის მითითების, შემოწმების აქტის, უწყების ან დადგენილების გაცნობა (პირადად ჩაბარებით) ვერ ხერხდება, გაცნობად ჩაითვლება მისი განთავსება მითითებაში, შემოწმების აქტში, უწყებაში ან დადგენილებაში აღნიშნული ობიექტის თვალსაჩინო ადგილზე. თვალსაჩინო ადგილად ჩაითვლება: ა) საინფორმაციო დაფა; ბ) მშენებლობის ტერიტორიაზე სამუშაოთა მწარმოებლისათვის დროებით განთავსებული შენობა; გ) მშენებლობის ტერიტორიის შემომფარგვლელი უსაფრთხოების ღობე. ამავე მუხლის მე-20 ნაწილის მიხედვით კი, ამ მუხლის მე-19 ნაწილით გათვალისწინებული თვალსაჩინო ადგილების არარსებობისას თვალსაჩინო ადგილად ჩაითვლება მშენებარე ობიექტის ფასადი, ხოლო თუ მშენებარე ობიექტი მრავალბინიანი სახლია – ბინის მთავარი შესასვლელი.

ზემოაღნიშნულ სამართლებრივ საფუძვლებზე დაყრდნობით, საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 7 მარტის Nბს-972(კ-21) განჩინებაზე, სადაც საკასაციო პალატამ განმარტა, რომ „პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 25-ე მუხლის მე-19 ნაწილით გათვალისწინებული დანაწესი (აქტის გაცნობა აქტის ობიექტზე განთავსებით) გამოიყენება მხოლოდ მაშინ, თუ დადგენილებაში მითითებული მხარისათვის მისი გაცნობა პირადად ჩაბარებით ვერ ხერხდება. მოხმობილი ნორმიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია ამოწუროს დადგენილების (მითითების, შემოწმების აქტის, უწყების) მხარისათვის პირადად ჩაბარების ყველა გონივრული შესაძლებლობა და მხოლოდ ამის შემდეგ არის დაშვებული თვალსაჩინო ადგილზე აქტის განთავსების გზით, მისი ადრესატისთვის ჩაბარებულად მიჩნევა.“

საკასაციო პალატა, ასევე, მიუთითებს საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 54-ე მუხლის პირველ ნაწილზე, რომლის თანახმად, თუ კანონმდებლობით სხვა რამ არ არის განსაზღვრული, ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი ძალაში შედის მხარისათვის კანონით დადგენილი წესით გაცნობისთანავე ან გამოქვეყნების დღეს. ამავე კოდექსის 58-ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით კი, თუ კანონით სხვა რამ არ არის დადგენილი, დაინტერესებული მხარისათვის ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ოფიციალური გაცნობა ნიშნავს მისთვის ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გადაცემას ან ფოსტის მეშვეობით გაგზავნას.

საკასაციო სასამართლოს განმარტებით, პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსით გათვალისწინებული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ადრესატისათვის გაცნობის წესის დაცვა, აქტის გამომცემი ორგანოს მხრიდან, მნიშვნელოვან გარემოებას წარმოადგენს საჯარო ინტერესების გატარების კუთხით, რამდენადაც ადმინისტრაციული აქტი ვერ ამოქმედდება (გარდა საგამონაკლისო წესისა), თუკი მას დაინტერესებული მხარე არ იცნობს. ამასთან, აღნიშნული დანაწესის დაცვა აუცილებელია პირის უფლებებისა და ინტერესების დასაცავად განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ის მავალდებულებელი ან შემზღუდავი შინაარსისაა. საკასაციო პალატა საგულისხმოდ მიიჩნევს, აღნიშნოს, რომ უფლების მზღუდავი დასაბუთებული აქტის არგაცნობისას პირი მოკლებულია შესაძლებლობას, ისარგებლოს კანონმდებლობით მისთვის მინიჭებული უფლებრივი გარანტიებით, მათ შორის უფლებით, სადავო გახადოს აქტის კანონიერება (სუსგ Nბს-972(კ-21), 07.03.2022წ.).

საკასაციო სასამართლო, ასევე, მიუთითებს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2020 წლის 23 ივლისის Nბს-365(2კ-19) განჩინებაზე, სადაც საკასაციო პალატამ მიუთითა, რომ „თვალსაჩინო ადგილზე აქტის განთავსება მხოლოდ მაშინ მიიჩნევა კორესპონდენციის ადრესატისთვის ჩაბარებად, უკეთუ ორგანომ გზავნილის პირადად ჩაბარების ყველა სხვა საშუალება ამოწურა. ორგანომ არა მხოლოდ ფორმალურად უნდა შეასრულოს კანონის დანაწესი აქტების გაგზავნის შესახებ, არამედ უნდა განახორციელოს რეალური ქმედებები გზავნილის ჩასაბარებლად. ადრესატისათვის კორესპონდენციის ერთხელ გაგზავნა ვერ იქნება ასეთ ღონისძიებად მიჩნეული, რადგან ფოსტის მეშვეობით გზავნილის ერთხელ ჩაუბარებლობა არ ადასტურებს გზავნილის ადრესატისთვის ჩაბარების რეალურ შეუძლებლობას და შესაბამისად, არ წარმოშობს თვალსაჩინო ადგილზე აქტის განთავსების გზით გზავნილის ჩაბარებულად მიჩნევის წინაპირობას“.

ამდენად, ზემოხსენებული სამართლებრივი საფუძვლებისა და საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ ჩამოყალიბებული ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის მხედველობაში მიღებით, საფუძველს მოკლებულია კასატორების მტკიცება, რომ ადმინისტრაციულმა ორგანოებმა კანონმდებლობით დადგენილი წესით აცნობეს ჯ.ხ-ს სადავო აქტების მიღების შესახებ. საკასაციო სასამართლო იზიარებს ქვედა ინსტანციის სასამართლოების განმარტებას, რომ ადმინისტრაციული ორგანო ფორმალურად მიუდგა მხარისთვის დადგენილების ჩაბარების საკითხს და ერთხელ ადრესატის ტელეფონის საშუალებით ინფორმირების მცდელობის შემდეგ, ისე, რომ არ უცდია მშენებლობის შეჩერების შესახებ დადგენილების ფოსტით მხარისათვის გაგზავნა, მშენებარე ობიექტის ფასადზე განათავსა დადგენილება, მით უფრო იმ პირობებში, როცა მხარეები სადავოდ არ ხდიან იმ გარემოებას, რომ აღნიშნული ობიექტი არ წარმოადგენდა საცხოვრებლად ვარგის ობიექტს და შესაბამისად, ჯ.ხ-ის ფაქტობრივ საცხოვრებელ ადგილს. საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ მოპასუხე ადმინისტრაციულ ორგანოს არ მიუმართავს მშენებლობის შეჩერების შესახებ დადგენილების ობიექტზე განთავსებამდე, დამატებითი ღონისძიებებისათვის, კერძოდ, სატელეფონო კომუნიკაციის, ასევე, ალტერნატიული საცხოვრებელი ადგილის/ადგილსამყოფლის მოძიებისა და ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის სხვა მისამართზე ჩაბარებისათვის, რათა უზრუნველეყო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ჯ.ხ-ისათვის პირადად ჩაბარება. შესაბამისად, საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციულმა ორგანომ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გაცნობის კანონმდებლობით განსაზღვრული წესი მხოლოდ ფორმალურად დაიცვა. ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებული იყო, აქტის თვალსაჩინო ადგილზე განთავსებამდე, გამოეყენებინა კანონით გათვალისწინებული მის ხელთ არსებული ყველა შესაძლებლობა ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ადრესატისათვის კანონით დადგენილი წესით გასაცნობად.

ამასთან, საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმის წარმოების დაწყების შესახებ შესაძლო სამართალდამრღვევის ინფორმირებულობა უპირობოდ არ მოიაზრებს უფლების მზღუდავი აქტის დაინტერესებული პირისათვის ჩაბარებას, ამ აქტის შინაარსის მისთვის გაცნობას და არ ათავისუფლებს ადმინისტრაციულ ორგანოს აღნიშნული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ადრესატისათვის დადგენილი პროცედურის დაცვით გაცნობის ვალდებულებისგან. ამასთან, საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ ადმინისტრაციული წარმოების საბოლოო პროდუქტი დაინტერესებული პირის მიმართ ყოველთვის უარყოფით შედეგს არ მოასწავებს. შესაბამისად, იმ შემთხვევაში, თუ მოსარჩელემ იცოდა ადმინისტრაციული წარმოების დაწყების შესახებ, აღნიშნული უპირობოდ არ ნიშნავს რომ მას წინასწარ უნდა განესაზღვრა მხოლოდ დაჯარიმების შესახებ აქტის მიღების შესაძლებლობა (სუსგ Nბს-972(კ-21), 07.03.2022წ.).

ამდენად, საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ მოცემულ საქმეს არ გააჩნია არავითარი პრინციპული მნიშვნელობა სასამართლო პრაქტიკისათვის, ხოლო საკასაციო საჩივრებს წარმატების პერსპექტივა.

ზემოთქმულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ არ არსებობს საკასაციო საჩივრების დასაშვებობის საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით რეგლამენტირებული არც ერთი საფუძველი, რის გამოც საკასაციო საჩივრები არ უნდა იქნეს დაშვებული განსახილველად.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლით, 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით,
დ ა ა დ გ ი ნ ა

1. ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიისა და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის საკასაციო საჩივრები მიჩნეულ იქნეს დაუშვებლად;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 30 ივნისის განჩინება
3. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.

მოსამართლეები: ბ. სტურუა


მ. ვაჩაძე


გ. აბუსერიძე