ას-1268-1526-09 25 მაისი, 2010 წელი
ქ.თბილისი
სამოქალაქო საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

ნ. კვანტალიანი (თავმჯდომარე, მომხსენებელი)
მოსამართლეები:
ლ. ლაზარაშვილი, თ. თოდრია

სხდომის მდივანი _ ვ.ბოკუჩავა

კასატორები _ დ. და ნ. ნ-ძეები (მოსარჩელე)

წარმომადგენელი _ დ. ჯ-ძე

მოწინააღმდეგე მხარე _ შპს “დ-ი” (მოპასუხე)

წარმომადგენელი _ გ. ხ-შვილი, დ. ვ-ია

გასაჩივრებული განჩინება – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2009 წლის 30 ივლისის განჩინება

კასატორის მოთხოვნა _ გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება

დავის საგანი _ ზიანის ანაზღაურება

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

ნ. და დ. ნ-ძეებმა სარჩელი აღძრეს სასამართლოში შპს “დ-ის” მიმართ მოპასუხის ქმედებით მიყენებული მატერიალური ზიანის _ 41273 ლარისა და მორალური ზიანის _ 1000000 ლარის დაკისრების შესახებ შემდეგი საფუძვლებით: 2005 წლის 15 აპრილს 19.30 საათზე მოსარჩელეებმა გამოიძახეს შპს „კ-ის“ ბრიგადა, რომელმაც მათ მამას – ო. ნ-ძეს აღმოუჩინა სამედიცინო დახმარება. ამავე ბრიგადის ექიმის შეთავაზების საფუძველზე ავადმყოფი გადაყვანილი იქნება მოპასუხე კლინიკაში, სადაც ჩაუტარდა კორონოგრაფიული გამოკვლევა, ხოლო ამავე სამედიცინო დაწესებულების გადაწყვეტილებით აღნიშნული პროცედურიდან სამი საათის შემდეგ – სტენტირების მცდელობა, რაც სრულად და სათანადოდ არ განხორციელდა. აღნიშნულის შემდეგ ავადმყოფის მდგომარეობა დამძიმდა, გაუჩერდა გული, ხოლო ღამის სამ საათზე განუვითარდა მწვავე ინფარქტი. კლინიკაში შეყვანიდან 14 საათის დაგვიანებით, ისე რომ ო. ნ-ძეს არავითარი მანიპულაცია არ ჩატარებია, 2005 წლის 16 აპრილს 10.00 საათზე ავადმყოფი მძიმე მდგომარეობით გადაყვანილ იქნა კარდიოლოგიურ კლინიკა შპს „ღ-ში“, სადაც მას ამავე დღის ორ საათზე მწვავე სტენოკარდიული შეტევის ფონზე გაუკეთდა სასწრაფო ოპერაცია. მოპასუხემ ავადმყოფს ვერ გაუწია სათანადო სამედიცინო მომსახურება, რის გამოც, შემდგომ დასჭირდა არაერთი ქირურგიული ოპერაცია, ავადმყოფს ჩამოუყალიბდა ასპირაციული პნევმონია, რაც გამოწვეულ იქნა მოპასუხე კლინიკის ბრალით. ოპერაციებისა და მკურნალობის ხარჯებმა შეადგინა 53909 ლარი, საიდანაც პროგრამული დაფინანსების წილი არის 12636, ხოლო დანარჩენი ხარჯები მთლიანად დაფარეს ნ. და დ. ნ-ძეებმა.
მოპასუხემ სარჩელი არ ცნო შემდეგი დასაბუთებით: შპს “დ-ში” ო. ნ-ძე გადაყვანილ იქნა ჩივილებით გულის არეში ტკივილზე, ზოგად სისუსტეზე. კლინიკაში შესვლისთანავე მისი მეუღლისა და კლინიკის წარმომადგენლების ხელმოწერით შესდგა პაციენტის თანხმობის ფორმა კორონაროვეტრიკულოგრაფიისა და ბალონური ანგიოპლასტიკის, სტენტირების პროცედურისათვის. აღნიშნული თანხმობის ფორმაში კი სრულად არის ჩამოყალიბებული დაავადების სიმპტომები, რისკ-ფაქტორები და გამოკვლევის ფორმა. იქვე აღნიშნულია გამოკვლევისა და მკურნალობის პერიოდში არსებული გართულებები, მათ შორის მიოკარდიუმის ინფარქტი, რომელიც თან ახლავს ანგიოპლასტიკას 0,3% დასაშვები ოდენობით. ავადმყოფს ჩაუტარდა გულის მკვებავი სისხლძარღვების – კორონალური არტერიების რენტგენოკონტრასტული გამოკვლევა – კორონაგრაფია. გულის იშემიური დაავადებისა და ინვაზაციური დიაგნოსტიკა მოიცავს გულის მკვებავი სისხლძარღვების – კორონალური არტერიების რენტგენოკონტრასტულ გამოკვლევას – კორონოგრაფიასა და კარდიოლოგიურ მანიპულაციას – სტენტის ჩადგმას. პაციენტის ოჯახის წევრმა, მეუღლემ გამოთქვა თანხმობა ამგვარი მეთოდებით გამოკვლევისა და მკურნალობის შესახებ, შესაბამისად, დაეთანხმა რისკსაც. გაფრთხილების ფურცელში ასევე აღნიშნული იყო, რომ ქირურგიული ოპერაციის აუცილებლობის შემთხვევაში პაციენტი გაიგზავნებოდა გულის ქირურგთან ოპერაციისათვის, რაც მოხდა კიდევაც და მოსარჩელეებს სწორედ აქედან წარმოეშვათ სარჩელში მითითებული ხარჯი, რაც მოპასუხე კლინიკისათვის წინასწარ სავარაუდო ვერ იქნებოდა. დაუსაბუთებელია მოსარჩელის მითითება, რომ კლინიკაში შეყვანიდან 14 საათის განმავლობაში ავადმყოფს არ ჩატარებია არავითარი მანიპულაცია, ვინაიდან გამოკვლევისა და სტენტის ჩადგმას არც მოსარჩელეები უარყოფენ, განვითარებული მწვავე ინფარქტის შემდგომ კი ავადმყოფს გაუკეთდა მასაჟები, მიეცა სხვადასხვა საშუალებები, ჩატარდა შესაბამისი ღონისძიებები და დილის 10.00 საათზე იგი გადაყვანილ იქნა ქირურგთან ოპერაციის ჩასატარებლად. უსაფუძვლოა მოსარჩელის არგუმენტი ასპირაციული პნევმონიის ჩამოყალიბებასთან დაკავშირებით, ვინაიდან კარდიოლოგიური კლინიკა „ღ-ის“ ამონაწერიდან ნათლად ჩანს, რომ 2005 წლის 19 აპრილს ავადმყოფოს ჩაუტარდა ფიბრონოსქოკოპია, რომლის საფუძველზეც გამოითქვა აზრი, რომ საქმე ჰქონდათ ასპირაციულ პნევმონიასთან, რაც მხოლოდ ვარაუდია და არა დადგენილი გარემოება. ავადმყოფ ო.ნ-ძეს მკურნალობა ჩაუტარდა არსებული სტანდარტებისა და მოქმედი ნორმების შესაბამისად, რაც ასევე დადასტურებულია სსიპ „ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს სასამართლო-სამედიცინო ექსპერტიზის სამსახურის“ 2005 წლის 19 სექტემბრის ¹კ\403 ექსპერტიზის დასკვნით.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2007 წლის 17 ივლისის განჩინებით ნ. და დ. ნ-ძეების სარჩელი მორალური ზიანის _ 1000000 ლარის დაკისრების მოთხოვნის ნაწილში დარჩა განუხილველად, ამავე სასამართლოს 2008 წლის 25 ნოემბრის გადაწყვეტილებით კი სარჩელი არ დაკმაყოფილდა, რაც ნ. და დ. ნ-ძეებმა გაასაჩივრეს სააპელაციო წესით.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2009 წლის 30 ივლისის განჩინებით ნ. და დ. ნ-ძეების სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილა, ხოლო გასაჩივრებული გადაწყვეტილება დარჩა უცვლელად შემდეგ გარემოებათა გამო: სააპელაციო პალატა დაეთანხმა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს და დადგენილად მიაჩნია ასევე ის გარემოება, რომ შპს „ღ-ში“ პაციენტ ო. ნ-ძის მკურნალობაზე გაწეული ხარჯები, 41273 ლარი, გადაიხადა ო. ნ-ძის შვილმა _ დ. ნ-ძემ. აღნიშნული გარემოება დასტურდება მოსარჩელეთა ახსნა-განმარტებებით და მოპასუხის შესაგებლით. სასამართლოს მითითებით, მოსარჩელეები მოპასუხე შპს „დ-ისაგან“ სადავო თანხის ანაზღაურებას მოითხოვენ იმ საფუძვლით, რომ მოპასუხე სამედიცინო დაწესებულების მიერ პაციენტ ო. ნ-ძისათვის არაკვალიფიციურად და არასწორად ჩატარებულმა სამედიცინო ქმედებებმა გამოიწვია პაციენტის ჯანმრთელობის მდგომარეობის გართულება, აღნიშნულის გამო აუცილებელი გახდა შპს „ღ-ში“ მის მკურნალობაზე დამატებითი ხარჯების გაღება, რითაც მოსარჩელეებს მიადგათ ზიანი. პალატამ იხელმძღვანელა სამოქალაქო კოდექსის 992-ე მუხლით და მიიჩნია, რომ მითითებული ნორმის შინაარსიდან გამომდინარე, ზიანის ანაზღაურების მოვალეობის წარმოშობისთვის უნდა არსებობდეს შემდეგი პირობები _ ზიანი, მართლსაწინააღმდეგო მოქმედება და მიზეზობრივი კავშირი მართლსაწინააღმდეგო მოქმედებასა და დამდგარ ზიანს შორის. ამ პირობების ერთობლიობა წარმოადგენს იურიდიულ შემადგენლობას და თუნდაც ერთ-ერთი მათგანის არარსებობა გამორიცხავს ზიანის მიყენებისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრების შესაძლებლობას.
სასამართლომ არ გაიზიარა აპელანტების მოსაზრება, რომ, სამოქალაქო კოდექსის 1007-ე მუხლის მოთხოვნათა შესაბამისად, მოპასუხე შპს „დ-მა“ ვერ დაამტკიცა, რომ მას ბრალი არ მიუძღვის ზიანის დადგომაში. საქმეში წარმოდგენილი საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს სასამართლოს ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს სასამართლო-სამედიცინო ექსპერტიზის 2005 წლის 19 სექტემბრისა და 2007 წლის 5-10 სექტემბრის დასკვნებით უდავოდ დადგენილია, რომ ო. ნ-ძის გამოკვლევა და მკურნალობა ტარდებოდა სწორად, მედიცინაში სადღეისოდ მოქმედი რეკომენდაციების შესაბამისად. სისხლის სამართლის საქმეზე წინასწარი გამოძიების შეწყვეტის შესახებ ქ.თბილისის დიდუბე-ჩუღურეთის რაიონული პროკურატურის 2007 წლის 17 დეკემბრის დადგენილებით შეწყდა წინასწარი გამოძიება სისხლის სამართლის ¹02051387 საქმეზე ო. ნ-ძის გარდაცვალების ფაქტზე სისხლის სამართლის კოდექსის 130-ე მუხლის მეორე ნაწილით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის, ვინაიდან არ არსებობდა სისხლის სამართლის კანონით დადგენილი ქმედება. აღნიშნული დადგენილების თანახმად, სასამართლომ საქმეზე ჩატარებული გამოძიებით უდავოდ დაადგინა, რომ ო. ნ-ძის მკურნალობა ჩატარდა მედიცინაში მოქმედი რეკომენდაციების სრული დაცვით, ავადმყოფის გარდაცვალება არ არის გამოწვეული სამედიცინო პერსონალის მხრიდან არაკვალიფიციურად, არასწორად ჩატარებული მკურნალობის შედეგად, მათი მხრიდან ადგილი არ ჰქონია გადაუდებელი სამედიცინო დახმარების გაუწევრობას. სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 106-ე მუხლის „გ“ ქვეპუნქტის საფუძველზე პალატამ მიიჩნია, რომ ზემოაღნიშნული მტკიცებულებებით დადგენილი გარემოებების გამაქარწყლებელი მტკიცებულებები მოსარჩელეებს არ წარმოუდგენიათ. ამდენად, შპს „დ-მა“ სათანადო მტკიცებულებებზე მითითებით დაადასტურა, რომ პაციენტ ო. ნ-ძის მკურნალობისას მცდარი სამედიცინო ქმედებები არ განუხორციელებია, შესაბამისად, მოპასუხეს სადავო ზიანის დადგომაში ბრალი არ მიუძღვის, რაც გამორიცხავს ზიანის მიყენების გამო სამოქალაქო-სამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრების შესაძლებლობას.
სასამართლომ არ გაიზიარა აპელანტების არგუმენტი, რომ სამედიცინო მომსახურების თაობაზე არ არსებობდა პაციენტ ო. ნ-ძის ინფორმირებული თანხმობა, რითაც დაირღვა „პაციენტის უფლებების შესახებ“ საქართველოს კანონის 22-ე მუხლის მოთხოვნა, ვინაიდან ასეთი თანხმობის მიღება სავალდებულო იყო. აღნიშნული ნორმის პირველი პუნქტის თანახმად, სამედიცინო მომსახურების გაწევის აუცილებელი პირობაა პაციენტის, ხოლო მისი ქმედუუნარობის ან გაცნობიერებული გადაწყვეტილების მიღების უუნარობის შემთხვევაში, ნათესავის ან კანონიერი წარმომადგენლის ინფორმირებული თანხმობა. ინფორმირებული თანხმობა წინ უძღვის სამედიცინო მომსახურებას. პალატამ მიუთითა სისხლის სამართლის საქმეზე წინასწარი გამოძიების შეწყვეტის შესახებ ქ.თბილისის დიდუბე-ჩუღურეთის რაიონული პროკურატურის 2007 წლის 17 დეკემბრის დადგენილებით დადგენილ გარემოებებზე, რომ 2005 წლის 15 აპრილს მოპასუხე შპს „დ-ში“ გადაყვანამდე ო. ნ-ძეს, სხვა მედიკამენტებთან ერთად, გაუკეთდა პრეპარატი „მორფინი“. ამდენად, მოპასუხე სამედიცინო დაწესებულებაში მოთავსებამდე პაციენტი ო. ნ-ძე იმყოფებოდა ძლიერმოქმედი და ნარკოტიკული საშუალებების ზემოქმედების ქვეშ, რის გამოც თანხმობის ფორმა “კორონაროვენტრიკულოგრაფიის და ბალონური ანგიონპლასტიკის სტენტირების პროცედურების ჩატარების შესახებ” წარედგინა პაციენტის მეუღლეს, რომელმაც თანხმობა დაადასტურა ხელმოწერით. აღნიშნულიდან გამომდინარე, სასამართლომ მიიჩნია, რომ მოცემულ შემთხვევაში სამედიცინო მომსახურების თაობაზე პაციენტ ო. ნ-ძის მეუღლისაგან ინფორმირებული თანხმობის მიღება შეესაბამება „პაციენტის უფლებების შესახებ“ საქართველოს კანონის 22-ე მუხლის მოთხოვნებს. ამასთან, სამედიცინო მომსახურების თაობაზე პაციენტის ინფორმირებული თანხმობის არარსებობის შემთხვევაშიც მოპასუხე შპს „დ-ს“ ზიანის ანაზღაურების მოვალეობა ვერ დაეკისრება, ვინაიდან ამ ქმედებასა და დამდგარ ზიანს შორის მიზეზობრივი კავშირი არ არსებობს. რაც შეეხება აპელანტების მითითებას კომისიური სასამართლო-სამედიცინო ექსპერტიზის დასკვნაში აღნიშნულ ფაქტებზე – მედიცინის მუშაკების მიერ სამედიცინო დოკუმენტაციის არასრულად და ხარვეზებით წარმოების შესახებ, პალატამ ამ შემთხვევაშიც ჩათვალა, რომ მოპასუხე სამედიცინო დაწესებულების მუშაკთა მითითებული ქმედებები არ არის მიზეზობრივ კავშირში დამდგარ შედეგთან – პაციენტ ო.ნ-ძის გარდაცვალებასთან. აღნიშნული კი წარმოადგენს ზიანის მიყენებისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრების ერთ-ერთ აუცილებელ წინაპირობას. პალატამ მიიჩნია, რომ პაციენტ ო. ნ-ძისათვის ჩატარებული მკურნალობის შესახებ არსებული სამედიცინო დოკუმენტაცია წარმოადგენდა ექსპერტების კვლევის საგანს, რაც ასახულია ზემოაღნიშნულ ექსპერტიზის დასკვნებში, რომლებიც, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 105-ე მუხლის მოთხოვნათა შესაბამისად, სასამართლომ გამოიკვლია და შეაფასა. სასამართლომ ჩათვალა, რომ პირველი ინსტანციის სასამართლომ სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 83-ე, 86-ე, 215-ე, 219-ე და 140-ე მუხლებზე მითითებით მართებულად უთხრა უარი მოსარჩელეებს სარჩელის დაზუსტების, თანამოპასუხედ ჩაბმისა და დამატებითი მტკიცებულებების გამოთხოვის შესახებ შუამდგომლობის დაკმაყოფილებაზე.
სააპელაციო სასამართლოს განჩინება სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის ნაწილში ნ. და დ. ნ-ძეებმა გაასაჩივრეს საკასაციო წესით და მოითხოვეს მისი გაუქმება, ამასთან, კასატორებმა შეამცირეს მოთხოვნა და მოითხოვეს მოწინააღმდეგისათვის 28637 ლარის დაკისრება შემდეგი საფუძვლებით:
სასამართლოს მსჯელობა წინააღმდეგობრივია, ვინაიდან იგი მიუთითებს, რომ მხარეთა შორის სახელშეკრულებო ურთიერთობა არ არსებობდა და დავა უნდა მოწესრიგდეს დელიქტურ ვალდებულებათა მარეგულირებელი ნორმების საფუძველზე, თუმცა თავის დასაბუთებას აფუძნებს ასევე სახელშეკრულებო ურთიერთობათა მომწესრიგებელ ნორმებზეც. სასამართლომ არასწორად განმარტა სამოქალაქო კოდექსის 371-ე მუხლი, როდესაც საეჭვოდ მიიჩნია დ.ნ-ძის მიერ მამის ოპერაციის ხარჯების გაღების ფაქტი იმ მოტივით, რომ სალაროს შემოსავლის ორდერში მხოლოდ პაციენტი ო. ნ-ძეა მითითებული. სასამართლომ დადგენილად ცნო, რომ ო. ნ-ძე არაქმედუნარიანი იყო ოპერაციის ჩატარების მომენტისათვის, რის გამოც მისგან ინფორმირებული თანხმობა მიღებულ ვერ იქნა, შესაბამისად, პალატას უნდა ემსჯელა, შესძლებდა თუ არა ქმედუუნარო მდგომარეობაში მყოფი პაციენტი ოპერაციის ხარჯების პირადად გადახდას. პალატამ არასწორად განმარტა სამოქალაქო კოდექსის 992-ე მუხლი და მიუთითა, რომ ზიანის ანაზღაურების ვალდებულების წარმოშობისათვის საჭიროა დადგინდეს პირის მიერ მართლსაწინააღმდეგო ქმედების ჩადენა, მისი ბრალი და მიზეზობრივი კავშირი ქმედებასა და დამდგარ შედეგს შორის. სასამართლომ არ გამოიყენა სადავო ურთიერთობის მარეგულირებელი სპეციალური ნორმები _ სამოქალაქო კოდექსის 1006-1007-ე მუხლები, რომლებიც მიუთითებენ სამედიცინო დაწესებულებაში მკურნალობისას და არა უშუალოდ სამედიცინო დაწესებულების მიერ მიყენებული ზიანის ანაზღაურების წესზე.
სასამართლომ მხარეთა შორის სადავო გარემოებათა მტკიცების ტვირთი არასწორად გაანაწილა, რითაც დაარღვია მხარეთა შეჯიბრებითობის პრინციპი, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 102-ე, 103-ე მუხლები, ვინაიდან, სამოქალაქო კოდექსის 1007-ე მუხლის თანახმად, პაციენტს ზიანის ანაზღაურების უფლება არ წარმოეშობა, თუ სამედიცინო დაწესებულება დაამტკიცებს, რომ მას ზიანის დადგომაში ბრალი არ მიუძღვის. ამდენად, სწორედ მოწინააღმდეგე მხარე იყო ვალდებული, საკუთარი ბრალის არარსებობა ემტკიცებინა, ხოლო მხარის მიერ აღნიშნული გარემოების დაუდასტურებლობისას ამოქმედდებოდა ზიანის ანაზღაურების საერთო წესები. პალატამ კი მოწინააღმდეგე მხარის ბრალეულობის მტკიცების ტვირთი კასატორს არასწორად დააკისრა. გასაჩივრებული განჩინებით საქმეზე წარმოდგენილი მტკიცებულებანი _ სამედიცინო დოკუმენტაცია, მოწინააღმდეგე მხარის ანამნეზი და კლინიკა “ღ-ის” ამონაწერი ერთობლიობაში არ გამოკვლეულა. ამ უკანასკნელი მტკიცებულებით დასტურდება, რომ პაციენტ ო.ნ-ძის მდგომარეობა სწორედ არაკვალიფიციური და არასწორი სამედიცინო მანიპულაციების შედეგად დამძიმდა. სასამართლომ საერთოდ არ იმსჯელა საქმეზე დართულ კომპიუტერულ დისკზე ჩაწერილ მასალებზე. სააპელაციო პალატამ უგულებელყო სამოქალაქო კოდექსის 1007-ე მუხლი, როდესაც მიუთითა, რომ ამ ნორმით გათვალისწინებული ზიანის ანაზღაურების საფუძვლები მოცემულ შემთხვევაში არ არსებობდა, რადგან ნ. და დ. ნ-ძეები დავობდნენ საკუთარი უფლებების დაცვასთან დაკავშირებით. სასამართლო, ერთი მხრივ, ადასტურებს მოსარჩელე მხარის არგუმენტაციას, როდესაც ადგენს, რომ პაციენტი არ იყო ინფორმირებული ჩასატარებელი სამედიცინო მომსახურების შესახებ, რითაც მისი უფლებები დაირღვა. ამავდროულად, პალატა საეჭვოდ ხდის არა თვით პაციენტის ინფორმირებულობის ფაქტს და ამით მისი უფლების დარღვევას, არამედ მხოლოდ იმას, რომ აღნიშნული არ შეიძლება სადავოდ გახდეს მესამე პირთა მიერ. სასამართლომ არ გაითვალისწინა, რომ დავა თავდაპირველად დაიწყო ო. ნ-ძის სიცოცხლეში მოპასუხე სამედიცინო დაწესებულების მხრიდან ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესების გამო და სარჩელში ნათლად აისახა, რომ მოპასუხის ბრალით ავადმყოფსა და მის შვილებს მიადგათ მნიშვნელოვანი მატერიალური და მორალური ზიანი. შესაბამისად, მოსარჩელეები, როგორც აწ გარდაცვლილი ო.ნ-ძის პირველი რიგის მემკვიდრეები მოქმედებდნენ არა მხოლოდ თავისი, არამედ მამის სახელითაც. მოცემულ შემთხვევაზე ვერ გავრცელდება სამოქალაქო კოდექსის 1330-ე მუხლი, რადგან მოპასუხისაგან მოთხოვნილი ზიანი არ არის მამკვიდრებლის პირადი ხასიათის უფლება. აღსანიშნავია, რომ თუკი სასამართლო ნ. და დ. ნ-ძეებს არასათადო მოსარჩელეებად ჩათვლიდა, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 84-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, მას შეეძლო, შეეცვალა ისინი სათანადო მხარით. სასამართლომ იმსჯელა სასამართლო-სამედიცინო ექსპერტიზის მხოლოდ იმ ნაწილზე, რომლითაც ო.ნ-ძისათვის ჩატარებული მკურნალობა დადებითად არის მიჩნეული და საერთოდ არ შეაფასა მისი დასკვნითი ნაწილი, სადაც პირდაპირაა მითითებული, რომ პაციენტის მდგომარეობა გაუარესდა მოპასუხის ქმედებათა შედეგად და დადგინდა მიზეზობრივი კავშირი. დაუსაბუთებელია პალატის მსჯელობა, რომ ო.ნ-ძეს გაუკეთდა პრეპარატი “მორფინი” და იგი ძლიერი ნარკოტიკული ნივთიერების ზემოქმედების ქვეშ იმყოფებოდა, რის გამოც მისი თანხმობის მიღება ოპერაციაზე, “პაციენტის უფლებების შესახებ” კანონის შესაბამისად, ვერ მოხერხდა. სასამართლოს არ დაუსაბუთებია, თუ რას ემყარება აღნიშნული მოსაზრება, ვინაიდან არ დადგენილა აღნიშნული პრეპარატის დოზა და არც ის გარემოება, იმყოფებოდა თუ არა პაციენტი ამის შედეგად ქმედუუნარო ან შეზღუდული ქმედუნარიანობის მდგომარეობაში, რისი გადაწყვეტაც, სამოქალაქო კოდექსის მე-12 მუხლის პირველი ნაწილის მეხუთე პუნქტით, სასამართლოს პრეროგატივას წარმოადგენდა. სააპელაციო საჩივრით გასაჩივრებულ იქნა პირველი ინსტანციის სასამართლოს 2008 წლის 11 აპრილის განჩინება თანამოპასუხის ჩაბმისა და მტკიცებულებათა გამოთხოვის თაობაზე უარის თქმის შესახებ. აღნიშნული განჩინების კანონიერებაზე მსჯელობისას სააპელაციო პალატა შემოიფარგლა მხოლოდ იმაზე მითითებით, რომ დაეთანხმა პირველი ინსტანციის სასამართლოს დასაბუთებას, რაც არასწორია.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო საკასაციო საჩივრის საფუძვლების შესწავლისა და გასაჩივრებული განჩინების კანონიერების შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ დ. და ნ. ნ-ძეების საკასაციო საჩივარი არ უნდა დაკმაყოფილდეს და სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება დარჩეს უცვლელად შემდეგ გარემოებათა გამო:
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 410-ე მუხლის პირველი ნაწილის “ა” და “ბ” ქვეპუნქტების თანახმად, საკასაციო სასამართლო არ დააკმაყოფილებს საკასაციო საჩივარს, თუ კანონის მითითებულ დარღვევას არა აქვს ადგილი და სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილებას საფუძვლად არ უდევს კანონის დარღვევა.
მოცემულ დავაზე სააპელაციო სასამართლომ სრულად გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებები ო. ნ-ძის მოპასუხის კლინიკაში ჩატარებული სამედიცინო დახმარების, გართულებული მდგომარეობის გამო, შპს “ღ-ში” გადაყვანისა და მისი გარდაცვალების ფაქტზე სისხლის სამართლის საქმის აღძვრისა და შეწყვეტის ფაქტები. ამ გარემოებებთან დაკავშირებით კასატორს დასაბუთებული საკასაციო პრეტენზია არ წარმოუდგენია, რის გამოც, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 407-ე მუხლის თანახმად, მათი გაზიარება საკასაციო სასამართლოსათვის სავალდებულოა.
საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს კასატორის მოსაზრებას გასაჩივრებული განჩინებით სამოქალაქო კოდექსის 1007-ე მუხლის არასწორად განმარტებისა და გამოყენების თაობაზე. აღნიშნული ნორმით სამედიცინო დაწესებულებაში მკურნალობისას (ქირურგიული ოპერაციის ან არასწორი დიაგნოზით დამდგარი შედეგი და სხვ.) პირის ჯანმრთელობისათვის მიყენებული ზიანი ანაზღაურდება საერთო საფუძვლებით. ზიანის მიმყენებელი თავისუფლდება პასუხისმგებლობისაგან, თუ დაამტკიცებს, რომ ზიანის დადგომაში მას ბრალი არ მიუძღვის.
საკასაციო სასამართლო უპირველესად მხარეთა ყურადღებას ამახვილებს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსით გათვალისწინებულ მტკიცების ტვირთის გადანაწილების პრინციპზე და მნიშვნელობაზე, კერძოდ, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 102-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, თითოეულმა მხარემ უნდა დაამტკიცოს გარემოებანი, რომლებზედაც იგი ამყარებს თავის მოთხოვნებსა და შესაგებელს, ხოლო ამავე კოდექსის 103ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, მტკიცებულებებს სასამართლოს წარუდგენენ მხარეები.
აღნიშნული ნორმების ანალიზი ერთმნიშვნელოვნად გვაძლევს დასკვნის საფუძველს: სადავოდ მიჩნეული უფლების კანონიერება უნდა დამტკიცდეს; დარღვეული უფლების დაცვა მხარეს კონკრეტული ფაქტებზე დაყრდნობით შეუძლია და ამ ფაქტების მითითება მხარის მოვალეობაა; საქმის სწორად გადაწყვეტისათვის მნიშვნელობის მქონე ფაქტები, რომელიც სადავოა, დამტკიცებას საჭიროებს; ფაქტების დამტკიცების ტვირთი ფაქტების მითითებელ მხარეებს ეკისრებათ; გამონაკლისს წარმოადგენს მატერიალური სამართლით გათვალისწინებული შემთხვევა, როდესაც ფაქტების დამტკიცების ტვირთი ამა თუ იმ ნორმით განსხვავებულადაა მოწესრიგებული. მტკიცების ტვირთის გადანაწილებას არა მარტო საპროცესო-სამართლებრივი მნიშვნელობა აქვს, არამედ არსებითი მატერიალურ-სამართლებრივი მნიშვნელობაც გააჩნია, ვინაიდან მხარის მიერ ამ საპროცესო მოვალეობის შეუსრულებლობას ან არაჯეროვნად განხორციელებას, შედეგად მოჰყვება ამავე მხარისათვის უარყოფითი _ არახელსაყრელი შედეგი. ამასთან, ყურადსაღებია სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 206-ე მუხლის დანაწესი, რომლის ძალითაც ზემოთ აღწერილი ვალდებულებები კანონით გათვალისწინებულ ეტაპზე უნდა განხორციელდეს და ამ მოქმედებების დადგენილ ვადაში შეუსრულებლობა ართმევს მხარეს უფლებას, სამართალწარმოების შემდგომ ეტაპზე შეასრულოს ასეთი მოქმედება.
მოცემული საკასაციო პრეტენზიით კასატორი სადავოდ მიიჩნევს შემდეგს: სააპელაციო სასამართლომ არასწორად არ დაადგინა “პაციენტთა უფლებების შესახებ” საქართველოს კანონის 4 ბ. 10 ა.ა. და 22-ე მუხლების დარღვევა, ვინაიდან მოპასუხის მხრიდან არ განხორციელებულა სავალდებულო ინფორმირებული თანხმობა; სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 172-ე მუხლის მოთხოვნათა დარღვევით არ დააკმაყოფილა მხარის შუამდგომლობა ექსპერტის დაკითხვის თაობაზე; არ გამოიკვლია ექსპერტის დასკვნა საქმეში არსებულ მტკიცებულებებთან ერთად, რომელიც ადასტურებს მცდარ სამედიცინო ქმედებას; სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 106-ე მუხლის “გ” ქვეპუნქტით არასწორად დაადგინა სისხლის სამართლის საქმეზე მიღებული გადაწყვეტილების პრეიუდიციულობა; არასწორად გადაანაწილა მტკიცების ტვირთი, ვინაიდან მოპასუხეს უნდა ემტკიცებინა, რომ ო.ნ-ძის გარდაცვალება საექიმო შეცდომის შედეგი არ არის.
სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება ეფუძნება საქმეში წარმოდგენილი საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს სასამართლო-სამედიცინო ექსპერტიზის სამსახურის კომისიური სასამართლო-სამედიცინო ექსპერტიზის 2005 წლის 19 სექტემბრისა და 2007 წლის 05-10 სექტემბრის დასკვნებს, რომლებითაც დადგენილია, რომ კორონარის სტენტირება ჩატარებულია სწორად და შეესაბამება თანამედროვე სამედიცინო რეკომენდაციებს. მანიპულაციის პროცესში დაირღვა კორონარული სისხლის მიმოქცევა (განვითარდა გულის გაჩერება, რომლის მუშაობა აღსდგა გულის დახურული მასაჟით), ჩატარებული მანიპულაციის შედეგად კორონარული სისხლძარღვის გამავლობის აღდგენა ვერ მოხერხდა, ადგილი ჰქონდა დაავადების მიმდინარეობას არასტაბილური ჰუმოდინამიკის ფონზე, რის გამოც საჭირო გახდა კორონაროშუნტირება. წარმოდგენილი სამედიცინო დოკუმენტაციის მიხედვით ო. ნ-ძის გამოკვლევა და მკურნალობა ტარდებოდა სწორად მედიცინაში სადღეისოდ მოქმედი რეკომენდაციების შესაბამისად.
მოცემულ დავაზე მოპასუხე სამედიცინო დაწესებულებამ სარჩელის უარყოფაზე თავისი პოზიცია ზემოაღნიშნულ დასკვნას დააყრდნო და სრულიად უარყო არა მარტო მისი ბრალეულობა, არამედ მისგან რაიმე მართლსაწინააღმდეგო ქმედების განხორციელებაც. სამოქალაქო კოდექსის 1007-ე მუხლით გათვალისწინებული სამოქალაქო-სამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრება ზიანის კვალიფიკაციისათვის აუცილებელ ოთხივე წინაპირობის არსებობას მოითხოვს: უნდა დადგინდეს მართლსაწინააღმდეგო ქმედება, ზიანი, მიზეზობრივი კავშირი მართლსაწინააღმდეგო ქმედებასა და ზიანს შორის და ბრალი. ნორმის მიზნიდან გამომდინარე, მართლსაწინააღმდეგო ქმედებად მიიჩნევა სამედიცინო დაწესებულების მიერ არასწორად განხორციელებული დიაგნოსტიკა და მკურნალობა, რამაც გამოიწვია ზიანი. ექიმის (სამედიცინო პერსონალის) საქმიანობას აწესრიგებს კანონმდებლობა, პროფესიული და ეთიკური სტანდარტები.
საქართველოს კანონმდებლობაში საექიმო შეცდომების აღმნიშვნელი სხვადასხვა ტერმინები იხმარება. ტერმინი “მცდარი საექიმო ქმედება” შემდეგი სახით არის განმარტებული კანონში “ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ” მე-3 მუხლის ო ქვეპუნქტით: მცდარი სამედიცინო ქმედება _ ექიმის მიერ უნებლიედ პაციენტის მდგომარეობისათვის შეუსაბამო დიაგნოზი ან/და სამკურნალო ღონისძიების ჩატარება, რაც მიყენებული ზიანის უშუალო მიზეზი გახდა;
საექიმო შეცდომაში იგულისხმება ექიმის მიერ საზოგადოდ აღიარებული სამედიცინო და ეთიკური სტანდარტების, კანონმდებლით განსაზღვრული წესების დარღვევა, რამაც განაპირობა პაციენტის მდგომარეობისათვის შეუსაბამო სადიაგნოზო და/ან სამკურნალო ღონისძიებების ჩატარება, რაც, თავის მხრივ, პაციენტისათვის ზიანის მიყენების უშუალო მიზეზი გახდა. მნიშვნელოვნია ის, რომ ექიმის მიერ პაციენტისათვის ზიანის მიყენება არ უნდა იყოს წინასწარ განზრახული; წინააღმდეგ შემთხვევაში ექიმის ქმედება პროფესიულ შეცდომად აღარ ჩაითვლება.
ამავდროულად, პაციენტსა და ექიმს შორის წარმოშობილი ურთიერთობის სპეციფიკიდან გამომდინარე, ექიმი პასუხისმგებელია მხოლოდ მცდარ სამედიცინო მოქმედებაზე და მისი საქმიანობის მიმართ ბრალეულობის ვარაუდი(პრეზუმფცია) არ მოქმედებს. ექიმს ეკისრება იმის მტკიცების ტვირთი, რომ პაციენტის მიმართ ჩატარდა მართლზომიერი და უშეცდომო მკურნალობა, იგი პასუხს აგებს არასწორ მკურნალობაზე და მხოლოდ ასეთი მკურნალობის თანამდევ უარყოფით შედეგზე.
მიუხედავად იმისა, რომ ექიმის მოქმედება მიზნად ისახავს პაციენტის გამოჯანმრთელებას, ექიმი მხოლოდ უარყოფით შედეგზე პასუხს არ აგებს. თუ ექიმი სამედიცინო სტანდარტების შესაბამისად მოქმედებს, მაშინ ის არ არღვევს არც ერთ ვალდებულებას და ბრალი არ მიუძღვის. ექიმი მხოლოდ იმ შემთხვევაშია ვალდებულების დარღვევისათვის პასუხისმგებელი, როდესაც ზიანი, რომელიც პაციენტს მიადგა, გამომდინარეობს მკურნალობის დროს დაშვებული ბრალეული შეცდომიდან. ამით გარკვეულია მკურნალობის დროს დაშვებულ შეცდომასა და პაციენტისათვის მიყენებულ ზიანს შორის მიზეზობრივი კავშირის აუცილებლობა.
ექიმის პასუხისმგებლობის საფუძველი არის არა მკურნალობის უარყოფითი შედეგი, არამედ სამედიცინო მეცნიერების სტანდარტებიდან გადახვევა. ამასთან, ექიმის მიერ რაიმე საკითხის ინდივიდუალური არცოდნა ან პროფესიული სისუსტე გამამართლებელ გარემოებებს არ წარმოადგენს. ექიმის სავალდებულო გულისხმიერების დარღვევაა ისიც, როდესაც ექიმი არღვევს თავის განათლებისა და კვალიფიკაციის ამაღლების ვალდებულებას და აქედან გამომდინარე, სამედიცინო მეცნიერების თანამედროვე ცოდნა აღარ გააჩნია.
მოცემულ შემთხვევაში მოპასუხე სარჩელისაგან თავდაცვის საშუალებად გამოყენებულ მატერიალურ-სამართლებრივ შესაგებელში სარჩელში მითითებულ მართლსაწინააღმდეგო ქმედების ფაქტს უარყოფს და აღნიშნულის დამადასტურებელ მტკიცებულებად უთითებს ზემოხსენებულ ექსპერტის დასკვნებზე, რომლებიც ცალსახად გამორიცხავენ მოპასუხის მხრიდან მართლსაწინააღმდეგო ქმედებას _ მკურნალობის არაკვალიფიციურად და არასწორად ჩატარებას. ამ მტკიცებულების საწინააღმდეგოდ კასატორს რაიმე მტკიცებულება არ წარმოუდგენია, რის გამოც სასამართლომ სავსებით კანონიერად (სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-4, 102-ე მუხლები) არ დააკმაყოფილა მისი სასარჩელო მოთხოვნა.
საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს კასატორის მითითებას სასამართლოს მიერ ექსპერტის დასკვნის არასათანადოდ გამოკვლევის თაობაზე და სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 172-ე მუხლის მოთხოვნათა დარღვევით ექსპერტის დაკითხვის თაობაზე მისი შუამდგომლობის დაუკმაყოფილებლობაზე. საკასაციო სასამართლო ეთანხმება კასატორს, რომ საქმეში წარმოდგენილი ექსპერტის დასკვნების კვლევით ნაწილში მითითებულია, რომ ავადმყოფ ო. ნ-ძის გარდაცვალებასთან დაკავშირებით მიწოდებულ სამედიცინო დოკუმენტაციაში (იხ. ¹225/35 ექსპერტის დასკვნის გვ. 12) არსებული დარღვევები, თუმცა კომისიური ექსპერტიზის დასკვნით წარმოდგენილი სამედიცინო დოკუმენტაციის მიხედვით ო.ნ-ძის გამოკვლევა და მკურნალობა ტარდებოდა სწორად. ექსპერტის აღნიშნული დასკვნით ნათლად ირკვევა, რომ სამედიცინო დოკუმენტაციის არასწორად წარმოებას ო. ნ-ძის გარდაცვალებაზე რაიმე გავლენა არ მოუხდენია.
რაც შეეხება კასატორის არგუმენტს მისი შუამდგომლობის სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 172-ე მუხლის მოთხოვნათა დარღვევით დაუკმაყოფილებლობის თაობაზე, სასამართლო ვერ გაიზიარებს. მითითებულ შუამდგომლობაში (ტ. I, ს.ფ. 172-178) მოსარჩელე დ.ნ-ძე ითხოვს მის მიერ დასახელებული პირებისა და, მათ შორის, ექსპერტების მოწმის სახით დაკითხვას. სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 170-172-ე მუხლები ადგენს აუცილებლობის შემთხვევაში ექსპერტისაგან ზეპირი განმარტებების მიღებას მის მიერ წარმოებულ გამოკვლევასა და მიღებულ დასკვნასთან მიმართებით. ამასთან, ექსპერტის ზეპირი განმარტება არ არის მოწმის ჩვენების იდენტური და მისგან ამ განმარტების მიღების აუცილებლობა შუამდგომლობით უნდა დასაბუთდეს, რასაც მოცემულ შემთხვევაში არ განხორციელებულა. შესაბამისად, პირველი ინსტანციის სასამართლოს 2008 წლის 11 აპრილის განჩინება მხარის ამ შუამდგომლობის დაუკმაყოფილებლობასთან დაკავშირებით კანონიერია და დასაბუთებული.
ასევე უსაფუძვლოა კასატორის მითითება, რომ ექსპერტის დასკვნით დადგენილია მოპასუხის ბრალეულობა, ვინაიდან მასში აღნიშნულია, რომ ო.ნ-ძის გარდაცვალების უშუალო მიზეზ-ის ქრონიკული იშემიური დაავადების გამწვავების გამო ჩატარებული ოპერაციების შემდგომ პერიოდში ჩამოყალიბებული სეფსისის შედეგად განვითარებული პოლიორგანული უკმარისობა. მითითებული მტკიცებულება მართლაც ასეთ დასკვნას შეიცავს, მაგრამ მისი შეფასების კასატორისეული ვერსია ყოვლად დაუსაბუთებელია, ვინაიდან ექსპერტის დასკვნა უთითებს რა გარდაცვალების უშუალო მიზეზზე, ამავდროულად, გამორიცხავს საექიმო შეცდომას _ ექიმის მიერ მკურნალობის ან ოპერაციის არასწორ ჩატარებას.
საკასაციო სასამართლო, კასატორის არგუმენტის საწინააღმდეგოდ სრულიად ეთანხმება სააპელაციო პალატის დასაბუთებას სავალდებულო ინფორმირებული თანხმობასთან დაკავშირებით მოპასუხის მხრიდან “პაციენტთა უფლებების შესახებ” საქართველოს კანონის 4 ბ. 10 ა.ა. და 22-ე მუხლების დარღვევის არარსებობის თაობაზე. აღნიშნული კანონის 4ბ ქვეპუნქტით, ინფორმირებული თანხმობა არის პაციენტის, ხოლო მისი ქმედუუნარობის შემთხვევაში, ნათესავის ან კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობა ამა თუ იმ სამედიცინო მომსახურებაზე, მას შემდეგ, რაც მათ მიეწოდათ ინფორმაცია. ამავე კანონის 22-ე მუხლის პირველი ნაწილით, სამედიცინო მომსახურების გაწევის აუცილებელი პირობაა პაციენტის, ხოლო მისი ქმედუუნარობის ან გაცნობიერებული გადაწყვეტილების მიღების უუნარობის შემთხვევაში, ნათესავის ან კანონიერი წარმომადგენლის ინფორმირებული თანხმობა. ინფორმირებული თანხმობა წინ უძღვის სამედიცინო მომსახურებას.
ამდენად, სავსებით სწორია კასატორის მითითება პაციენტის წინასწარი ინფორმირებული თანხმობის თაობაზე, მაგრამ საქმეში დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებებით მოპასუხის მიერ კანონის ამ მოთხოვნის დარღვევა დადასტურებული არ არის. სააპელაციო პალატამ სისხლის სამართლის საქმეზე წინასწარი გამოძიების შეწყვეტის შესახებ ქ.თბილისის დიდუბე-ჩუღურეთის რაიონული პროკურატურის 2007 წლის 17 დეკემბრის დადგენილების საფუძველზე დადგენილად მიიჩნია ფაქტობრივი გარემოება, რომ 2005 წლის 15 აპრილს მოპასუხე შპს „დ-ში“ გადაყვანამდე ო. ნ-ძეს, სხვა მედიკამენტებთან ერთად, გაუკეთდა პრეპარატი „მორფინი“. ამდენად, მოპასუხე სამედიცინო დაწესებულებაში მოთავსებამდე პაციენტი ო. ნ-ძე იმყოფებოდა ძლიერმოქმედი და ნარკოტიკული საშუალებების ზემოქმედების ქვეშ, რის გამოც თანხმობის ფორმა “კორონაროვენტრიკულოგრაფიის და ბალონური ანგიონპლასტიკის სტენტირების პროცედურების ჩატარების შესახებ” წარედგინა პაციენტის მეუღლეს, რომელმაც თანხმობა დაადასტურა ხელმოწერით. სასამართლოს მიერ გასაჩივრებული განჩინებით დადგენილი ამ ფაქტობრივი გარემოების საწინააღმდეგოდ კასატორს დასაბუთებული საკასაციო პრეტენზია არ წარმოუდგენია. სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 407-ე მუხლის მეორე ნაწილის თანახმად კი, სააპელაციო სასამართლოს მიერ დამტკიცებულად ცნობილი ფაქტობრივი გარემოებები სავალდებულოა საკასაციო სასამართლოსათვის, თუ წამოყენებული არ არის დასაშვები და დასაბუთებული პრეტენზია (შედავება).
აღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო იზიარებს სააპელაციო პალატის დასკვნას, რომ მოცემულ შემთხვევაში სამედიცინო მომსახურების თაობაზე პაციენტ ო. ნ-ძის მეუღლისაგან ინფორმირებული თანხმობის მიღება შეესაბამება „პაციენტის უფლებების შესახებ“ საქართველოს კანონის 22-ე მუხლის მოთხოვნებს. ამასთან, სამედიცინო მომსახურების თაობაზე პაციენტის ინფორმირებული თანხმობის არარსებობის შემთხვევაშიც მოპასუხე შპს „დ-ს“ ზიანის ანაზღაურების მოვალეობა ვერ დაეკისრება, ვინაიდან ამ ქმედებასა და დამდგარ ზიანს შორის მიზეზობრივი კავშირი არ არსებობს.
ამდენად, მოცემულ დავაზე კასატორის მიერ მითითებული პაციენტის უფლების დარღვევის ფაქტები დამტკიცებული არ არის, რაც მის მოთხოვნაზე უარის თქმის საფუძველია.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2010 წლის 1 თებერვლის განჩინებით კასატორ დ. და ნ. ნ-ძეებს გადაუვადდათ სახელმწიფო ბაჟის _ 1431 ლარის გადახდა საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებამდე სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 48-ე მუხლის შესაბამისად. აღნიშნულიდან გამომდინარე, კასატორებს უნდა დაევალოთ სახელმწიფო ბაიუჯეტის სასარგებლოდ ზემოხსენებული თანხის გადახდა.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო პალატამ იხელმძღვანელა სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 410-ე მუხლით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა:

დ. და ნ. ნ-ძეების საკასაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდეს.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2009 წლის 30 ივლისის განჩინება დარჩეს უცვლელად.
ნ. და დ. ნ-ძეებს დაეკისროთ გადავადებული სახელმწიფო ბაჟის _ 1431 ლარის გადახდა.
საკასაციო პალატის განჩინება საბოლოოა და არ გასაჩივრდება.