ბს-591-559(კ-06) 29 ნოემბერი, 2006
ქ. თბილისი საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატა შემდეგი შემადგენლობით: მ. ვაჩაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
ნ. ქადაგიძე,
ნ. სხირტლაძე

დავის საგანი: მოპასუხისათვის სესხის მთლიანი თანხის დაკისრება.

აღწერილობითი ნაწილი:
2006წ. 10 მარტს საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ სასარჩელო განცხადებით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას შპს «მ-ის» მიმართ. 2006წ. 21 მარტს მოსარჩელემ სარჩელის უზრუნველყოფის განცხადებასთან ერთად სასამართლოს წარუდგინა დაზუსტებული სასარჩელო განცხადება, რომლითაც სესხის მომსახურების ფარგლებში 2006წ. 10 მარტის მდგომარეობით გადახდილი თანხის ოდენობა დააზუსტა.
სასარჩელო განცხადებაში მითითებული იყო, რომ 2000წ. 26 დეკემბერს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსა და შპს «მ-ს” შორის გაფორმდა სასესხო ხელშეკრულება, რომლის 2.1 პუნქტის თანახმად, მხარეები შეთანხმდნენ, რომ ამ ხელშეკრულების 1.2 პუნქტში მითითებული «მ-ის” ვალის თანხა _ 89602246,86 ევროს ოდენობით, ითვლებოდა სამინისტროს მიერ გაცემულ და «მ-ის” მიერ აღებულ სესხად, ხოლო 2.2 პუნქტის შესაბამისად, კრედიტი გაცემულად ითვლებოდა 2001წ. 1 იანვრიდან 16წ. ვადით. ხსენებული ხელშეკრულების 3.1 პუნქტის მიხედვით, «მ-ი” ვალდებული იყო, ეწარმოებინა ძირითადი და საპროცენტო გადახდები ამ მუხლისა და ხელშეკრულებაზე თანდართული სესხის დაბრუნების გრაფიკის შესაბამისად. ამავე ხელშეკრულების 4.1 პუნქტის შესაბამისად, სამინისტრო ძირითადი და საპროცენტო ვადაგადაცილებული დავალიანების თანხაზე მსესხებელს არიცხავდა საჯარიმო პროცენტს, დაწყებული ვადაგადაცილების წარმოშობის თარიღიდან, დავალიანების ფაქტობრივი დაფარვის თარიღამდე. საჯარიმო თანხის გადახდა «მ-ს” პროცენტის გადახდის ვალდებულებისგან არ ათავისუფლებდა. აღნიშნული ხელშეკრულების 6.2 პუნქტის თანახმად, «სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონის შესაბამისად, «მ-ი” სესხის დაბრუნების უზრუნველსაყოფად იპოთეკით ტვირთავდა თავის ქონებას. 6.2.1 პუნქტის მიხედვით, იპოთეკის ხელშეკრულება დაერთვოდა სასესხო ხელშეკრულებას და მის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენდა. 2000წ. 26 დეკემბრის იპოთეკის ხელშეკრულების 2.4 პუნქტის შესაბამისად, იპოთეკით დაიტვირთა შემდეგი ქონება: 1. სარეგისტრაციო ზონა – თბილისი, კოდი – 1, სექტორი – ისანი, კოდი – ......., კვარტალი – 1, ნაკვეთი – ......, ფართობი – 24500 კვ.მ, მისამართი – ........ გამზირის და ......... ქუჩის კუთხე; 2. სარეგისტრაციო ზონა – თბილისი, კოდი – 1, სექტორი – ჩუღურეთი, კოდი – ....., კვარტალი – 5, ნაკვეთი – ........, ფართობი – 1661 კვ.მ, წილობრივი მონაცემი – 408,75 კვ.მ; ლიტერ «ა” სამსართულიანი, მისამართი – .......... გამზირი 67; 3. სარეგისტრაციო ზონა – თბილისი, კოდი – 1, სექტორი – დიდუბე, კოდი – ......, კვარტალი – 8, ნაკვეთი – ......., ფართობი – 515 კვ.მ, მისამართი – ........ ქ. 8.
მოსარჩელის განმარტებით, ზემოთ მითითებული იპოთეკის ხელშეკრულების 1.1 პუნქტის თანახმად, იპოთეკარი უფლებამოსილი იყო, 2000წ. 26 დეკემბრის სასესხო ხელშეკრულებით მესაკუთრის მიერ ნაკისრი ვალდებულების შეუსრულებლობისათვის, თავისი მოთხოვნა, პირველ რიგში, იპოთეკით დატვირთული ქონების ხარჯზე დაეკმაყოფილებინა. აღნიშნული სასესხო ხელშეკრულების 6.3 პუნქტის თანახმად, «სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონის 33.3 მუხლის შესაბამისად, «მ-ის” მიერ მიღებული სახსრების დაბრუნების უზრუნველსაყოფად, «სამინისტროს” უფლება ჰქონდა, მიეღო ყველა აუცილებელი ზომა, რომლებიც დადგენილი იყო მითითებული კანონით და საქართველოს კანონმდებლობით, სახსრების საბანკო ანგარიშებიდან უპირობო ჩამოწერისა და სასამართლოს გადაწყვეტილებით მოვალის ქონების ჩამორთმევის ჩათვლით.
2001წ. 8 ნოემბერს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსა და შპს «მ-ს” შორის დაიდო შეთანხმება «2000წ. 26 დეკემბრის სასესხო ხელშეკრულებაში ცვლილებების შეტანის თაობაზე”, რომლის შესაბამისად, სასესხო ხელშეკრულების მიხედვით 2001-2002 წლებში ძირითადი თანხის დაგეგმილი გადასახადების რესტრუქტურირება განხორციელდა. ამავე შეთანხმების 3.1 პუნქტის მიხედვით, გაუქმდა 2000წ. 26 დეკემბრის სასესხო ხელშეკრულების დანართი ვალის დაბრუნების გრაფიკის თაობაზე და, შესაბამისად, ვალის დაფარვა მოცემული შეთანხმების თანდართულ დანართში მითითებულ გადახდის გრაფიკს დაექვემდებარა, რომელიც შეთანხმების 3.2 პუნქტის თანახმად, მისივე განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენდა.
მოსარჩელის მტკიცებით, შპს «მ-მა» ნაწილობრივ შეასრულა მის მიერ ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულება, კერძოდ, სესხის მომსახურების ფარგლებში, 2006წ. 10 მარტის მდგომარეობით, გადახდილი ჰქონდა 11557355,84 ევრო, ხოლო მისი დავალიანება სახელმწიფო ბიუჯეტის მიმართ 27447457 ევროს შეადგენდა, მათ შორის: ძირითადი თანხა – 15303059 ევრო, დარიცხული პროცენტი – 11861230 ევრო, ჯარიმა კი – 283168 ევრო.
მოსარჩელის განმარტებით, სახეზე იყო სკ-ის 627-ე მუხლით დადგენილი ვალის დაუყოვნებლივ მოთხოვნის უფლება. შპს «მ-ის» ქონებრივი მდგომარეობა გაუარესდა და მას, შემოსავლების უკმარისობის გამო, სარჩელის წარდგენის დროისათვის არსებული დავალიანების გადახდა არ შეეძლო. ფინანსთა სამინისტროს მხრიდან ხელშეკრულების პირობების, მათ შორის, 7.6 პუნქტის დარღვევა არ მომხდარა, ხოლო 7.6 პუნქტის პირველი წინადადების თანახმად, მხარეებს მხოლოდ ხელშეკრულების გადახედვის ვალდებულება ჰქონდათ, რაც არ გულისხმობდა ფინანსთა სამინისტროს ვალდებულებას, შეეცვალა გრაფიკი და მოერგო შპს «მ-ის» გადახდისუნარიანობისათვის. გადახედვის შემთხვევაში შესაძლოა მიღებული ყოფილიყო დადებითი ან უარყოფითი სახის გადაწყვეტილება. მოსარჩელის წარმომადგენელთა მტკიცებით, ფინანსთა სამინისტროს მის მიერ ნაკისრი გადახედვის ვალდებულება შესრულებული ჰქონდა, თუმცა მან შპს «მ-ს” გრაფიკში ცვლილების შეტანის თაობაზე დასაბუთებული უარი უთხრა. ამასთან, 2001წ. 8 ნოემბრის მხარეთა შორის შეთანხმების 1.4 პუნქტის თანახმად, ბოლო გადახდა უნდა დასრულებულიყო 2021 წელს. თუ ფინანსთა სამინისტრო გრაფიკს შეცვლიდა და მოპასუხის მიერ გადასახდელ თანხებს შეამცირებდა, მაშინ მითითებულ წლამდე ვერ მოესწრებოდა სესხის თანხის სრულად დაფარვა.
საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ სარჩელით მოითხოვა შემდეგი:
1. შპს «მ-ს” მოსარჩელის სასარგებლოდ დაკისრებოდა 101746644 ევროსა (მათ შორის, ვადამოსული დავალიანება _ 27447457 ევრო, ვადადაუმდგარი ძირითადი ვალის ნაშთი _ 74299186 ევრო) და ძირითადი ვალის დაფარვამდე საურავის სახით – ყოველდღიურად 6413,79 ევროს ეკვივალენტის გადახდა ეროვნულ ვალუტაში;
2. სკ-ის 300-301-ე მუხლების თანახმად, მომხდარიყო იპოთეკით უზრუნველყოფილი ქონების რეალიზაცია, აუქციონზე იძულებით გაყიდვა და სსკ-ის 251-ე მუხლის საფუძველზე, სასამართლოს მიერ აუქციონის ჩატარების ნაწილში გადაწყვეტილების აღსრულების წესის განსაზღვრა და ვადის დადგენა, რადგან «სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ” კანონის 71-ე მუხლის პირველ ნაწილში მითითებული აუქციონის ჩატარების წესი არაადეკვატური იყო აუქციონზე გასაყიდი ქონების მიმართ აუქციონისთვის მოსამზადებლად ჩასატარებელი ღონისძიებებისა;
3. იძულებითი აუქციონის ჩატარების შესახებ სააღსრულებო ფურცლის ამოწერა.
2006წ. 21 მარტს თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას განცხადებით მიმართა საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ, რომელმაც სარჩელის უზრუნველყოფის მიზნით, საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებამდე, შპს «მ-ის” ქონებაზე ყადაღის დადება მოითხოვა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006წ. 21 მარტის განჩინებით სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს განცხადება დაკმაყოფილდა და დავის საბოლოო გადაწყვეტამდე ყადაღა დაედო შპს «მ-ის” უძრავ-მოძრავ ქონებას (მათ შორის _ მიწის ნაკვეთსა და შენობა-ნაგებობებს), ასევე, ფასიან ქაღალდებს, რომლებიც ეკუთვნოდა შპს «მ-ს” და იყო მასთან ან სხვა პირთან.
მოპასუხე შპს «მ-მა” თბილისის საქალაქო სასამართლოში წარადგინა შესაგებელი, რომლითაც არ ცნო სარჩელი, მიიჩნია იგი უსაფუძვლოდ და დაუსაბუთებლად.
მოპასუხის წარმომადგენლის განმარტებით, იპოთეკა იყო აქცესორული სანივთო უფლება და მისი რეალიზაციის მოთხოვნა მხარეს ჰქონდა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მხარეს შეეძლო მოეთხოვა ძირითადი (პირველადი) მოთხოვნის შესრულება მოპასუხისაგან და მოპასუხეც ვალდებული იყო ეს მოთხოვნა შეესრულებინა. სესხის ხელშეკრულების 7.6 პუნქტის შესაბამისად, მოსარჩელეს დაკისრებული ჰქონდა გარკვეული მოვალეობები. აღნიშნული პუნქტი იყო ორნაწილიანი. მოსარჩელის მიერ 2001წ. 8 ნოემბერს გაფორმებული შეთანხმებით ჯეროვნად შესრულდა ხსენებული ხელშეკრულების 7.6 პუნქტის მეორე ნაწილში მითითებული ვალდებულება, მაგრამ მსგავსი ჯეროვნებით მოსარჩელეს არ შეუსრულებია ამავე ხელშეკრულების 7.6 პუნქტის პირველ ნაწილში აღნიშნული თავისი პირველი ვალდებულება, მიუხედავად იმისა, რომ მოპასუხემ, მას შემდეგ, რაც მისთვის ცნობილი გახდა, რომ ის არსებული შემოსავლების არასაკმარისი რაოდენობის გამო, ვერ შეძლებდა გადახდის გრაფიკის დაცვას, არაერთხელ, კეთილსინდისიერად აცნობა მოსარჩელეს ამის შესახებ და მოითხოვა ახალ გრაფიკზე შეთანხმება. ამ მიზნით მოპასუხემ წარადგინა მოსარჩელის მიერ მოთხოვნილი სრული ფინანსური დოკუმენტაცია, რაც ადასტურებდა მოპასუხის შემოსავლების არასაკმარისობას. მოსარჩელე თავიდან არ უარყოფდა მის ვალდებულებას და აღიარებდა კიდევაც მას, რაც დასტურდებოდა სხვადასხვა წერილით, მათ შორის: საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს 2003წ. 17 იანვრის წერილით ფინანსური დოკუმენტაციის წარმოდგენის თაობაზე, მისივე 2004წ. 28 ივნისის წერილით, რომელშიც აღნიშნული იყო, რომ სამინისტრო მზად იყო, ავსტრიის მიერ ვალის რესტრუქტურირების შემთხვევაში მიღწეული პირობების შპს «მ-ზე» გავრცელების საკითხი განეხილა სესხის ხელშეკრულების ფარგლებში, ასევე სამინისტროს 2005წ. 26 ოქტომბრის წერილით, რომელშიც აღნიშნული იყო, რომ მერიის საკუთრებაში არსებული 85%-იანი წილის სახელმწიფოსათვის გადაცემის თაობაზე მოლაპარაკებების დასრულების შემდეგ სამინისტრო დაუბრუნდებოდა სესხის მომსახურების პირობების საწარმოს რეალურ შესაძლებლობებზე მორგების საკითხს, აგრეთვე, საქართველოს ფინანსთა მინისტრისადმი სახელმწიფო საგარეო ვალის დეპარტამენტის უფროსის 2004წ. 20 იანვრის მოხსენებითი ბარათის მე-4 გვერდის მე-2, მე-3 და მე-4 აბზაცებითა და მე-5 გვერდის პირველი და მე-2 აბზაცებით.
მოპასუხე შპს «მ-ის” თქმით, საქართველოს კონტროლის პალატის 2003წ. 30 სექტემბრის აქტით დასტურდებოდა, რომ ფინანსთა სამინისტროს ვალდებულებას წარმოადგენდა 2003წ. იანვრიდან არსებული გრაფიკის გადასინჯვა და მისი შპს «მ-ის» რეალურ შემოსავლებზე მორგება, რაც მოსარჩელემ არ განახორციელა. სესხის ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ვალი არსებობდა, მაგრამ, რაც შეეხებოდა ვადამოსულ დავალიანებას, ანუ ფინანსთა სამინისტროს მიმართ მოპასუხის ვალდებულებას, იგი იყო შეჩერებული, სანამ თვით ფინანსთა სამინისტრო მოპასუხის მიმართ თავის ვალდებულებას არ შეასრულებდა. სკ-ის 369-ე მუხლის თანახმად, მოპასუხეს უფლება ჰქონდა უარი განეცხადებინა სესხის გადახდაზე არსებული გრაფიკის მიხედვით მანამ, სანამ მოსარჩელე არ შეასრულებდა სესხის ხელშეკრულების 7.6 პუნქტის პირველი ნაწილით ნაკისრ ვალდებულებას და არ შეცვლიდა გადახდის გრაფიკს ისე, რომ ის შესაბამისობაში ყოფილიყო მოპასუხის ფაქტობრივ შემოსავლებთან. თუ მოსარჩელე ჯეროვნად შეასრულებდა დასახელებული 7.6 პუნქტის პირველი ნაწილით ნაკისრ ვალდებულებას, მაშინ მოპასუხეს არ წარმოეშობოდა ე.წ. ვადაგადაცილება, რადგან ის, თავის მხრივ, ჯეროვნად დაიცავდა მისთვის მისადაგებულ გრაფიკს. მოპასუხის მტკიცებით, შესაბამისი ფინანსური დოკუმენტაციიდან ნათლად ჩანდა შპს «მ-ის» რეალური შემოსავლების უკმარისობა არსებულ გადახდის გრაფიკთან მიმართებაში. მოსარჩელის მოვალეობა იყო, გადაეხედა გრაფიკისთვის მოპასუხის რეალურ გადახდისუნარიანობასთან თავსებადობის მიზნით.
მოპასუხის მტკიცებით, მოცემულ შემთხვევაში ვადაზე ადრე სესხის მოთხოვნის წინაპირობები არ არსებობდა, რადგან გადახდები კვლავ გრძელდებოდა და სესხის ნაწილი გადახდილი იყო. სესხის ხელშეკრულების 7.6 პუნქტის პირველ ნაწილში აღნიშნული სიტყვა «გადახედონ” არ იყო მოსარჩელის მიერ სწორად განმარტებული. «გადახედვა” – ნიშნავდა მოსარჩელის ვალდებულებას, შეეცვალა გრაფიკი შპს «მ-ის” რეალურ გადახდისუნარიანობასთან თავსებადობის მიზნით. კანონი და ხელშეკრულება იძლეოდა იმის შესაძლებლობას, რომ მოპასუხეს უარი ეთქვა გადახდაზე მოსარჩელის მიერ საპასუხო შესრულების განხორციელებამდე. აღნიშნულიდან გამომდინარე, მოპასუხემ სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა მოითხოვა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006წ. 7 აპრილის საოქმო განჩინებით მოპასუხის შუამდგომლობა დაკმაყოფილდა და ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის პირველი ნაწილით საქმეში მე-3 პირებად ჩაებნენ მოპასუხე შპს «მ-ის” დამფუძნებელი პარტნიორები: ქალაქ თბილისის მერია და შპს «ა-ი”. ქალაქ თბილისის მერიამ სარჩელი ცნო, ხოლო შპს «ა-მა» მხარი დაუჭირა მოპასუხის შესაგებელს.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006წ. 27 აპრილის გადაწყვეტილებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სარჩელი მოპასუხე შპს «მ-ის” მიმართ დაკმაყოფილდა; მოპასუხე შპს «მ-ს” 2000წ. 26 დეკემბრის სესხის ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ვალდებულებების შესრულების მიზნით, სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ დაეკისრა სესხის მთლიანი თანხის – 101746644 (ას ერთი მილიონ შვიდას ორმოცდაექვსი ათას ექვსას ორმოცდაოთხი) ევროს (მათ შორის: ვადამოსული დავალიანების – 27447457 ევროს, ვადადაუმდგარი ძირითადი ვალის ნაშთის – 74299186 ევროს) და ძირითადი ვალის დაფარვამდე საურავის – ყოველდღიურად 6413,79 ევროს ეკვივალენტის გადახდა ეროვნულ ვალუტაში.
ამავე გადაწყვეტილებით დადგინდა, რომ შპს «მ-ის” მიერ 2000წ. 26 დეკემბრის სესხის ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ვალდებულებების შესრულების – სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სესხის მთლიანი თანხის 101746644 (ას ერთი მილიონ შვიდას ორმოცდაექვსი ათას ექვსას ორმოცდაოთხი) ევროს (მათ შორის: ვადამოსული დავალიანების – 27447457 ევროს, ვადადაუმდგარი ძირითადი ვალის ნაშთის – 74299186 ევროს) და ძირითადი ვალის დაფარვამდე საურავის – ყოველდღიურად 6413,79 ევროს ეკვივალენტის ეროვნულ ვალუტაში ამოღების მიზნით უნდა მომხდარიყო შპს «მ-ის” 2000წ. 26 დეკემბრის იპოთეკის ხელშეკრულების საფუძველზე იპოთეკით დატვირთულიქონების:
1. სარეგისტრაციო ზონა – თბილისი, კოდი – 1, სექტორი – ისანი, კოდი – ......., კვარტალი – 1, ნაკვეთი _ ......., ფართობი _ 24500 კვ.მ, მისამართი – ........ გამზირის და ........ ქუჩის კუთხე;
2. სარეგისტრაციო ზონა – თბილისი, კოდი – 1, სექტორი – ჩუღურეთი, კოდი – ......., კვარტალი – 5, ნაკვეთი _ ........, ფართობი _ 1661 კვ.მ, წილობრივი მონაცემი – 408,75 კვ.მ; ლიტერ «ა” სამსართულიანი, მისამართი – .......... გამზირი 67;
3. სარეგისტრაციო ზონა – თბილისი, კოდი – 1, სექტორი – დიდუბე, კოდი – ....., კვარტალი – 8, ნაკვეთი _ ......, ფართობი _ 515 კვ.მ, მისამართი – ....... ქ. 8 _ იძულებით გაყიდვა აუქციონზე. აუქციონის ჩატარების უზრუნველყოფა საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს თბილისის სააღსრულებო ბიუროს უნდა განეხორციელებინა და, შესაბამისად, სასამართლო აღმასრულებელს დაევალა აუქციონის თაობაზე სპეციალური განცხადების საჯაროდ გამოქვეყნებიდან არა უადრეს ერთი თვისა და არა უგვიანეს ორი თვისა ჩაეტარებინა აუქციონი.
საქალაქო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ მოსარჩელესა და მოპასუხეს შორის დავა დაკავშირებული იყო 2000წ. 26 დეკემბერს მათ შორის დადებული სესხის ხელშეკრულების შესრულებასთან და იგი საჯარო, ადმინისტრაციული სამართლის კანონმდებლობიდან გამომდინარეობდა.
სასამართლოს მოსაზრებით, 2000წ. 26 დეკემბერს მოსარჩელესა და მოპასუხეს შორის დადებული ხელშეკრულება იყო ადმინისტრაციული ხელშეკრულება, მისი შესრულება ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-2 მუხლის მე-2 ნაწილის «ბ” ქვეპუნქტის თანახმად, ადმინისტრაციული დავის საგანს წარმოადგენდა და ამავე კოდექსის 25-ე მუხლის შესაბამისად, მოცემული დავა ადმინისტრაციული სამართალწარმოების წესით უნდა გადაწყვეტილიყო. ხსენებული ხელშეკრულება მოსარჩელის მიერ საჯარო უფლებამოსილების განხორციელების მიზნით იყო დადებული. «სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონის 28-ე მუხლის განმარტებიდან გამომდინარე, ქ. თბილისში 716-ადგილიანი, ხუთვარსკვლავიანი სტანდარტის სასტუმროს ასაშენებლად ავსტრიული ბანკის მიმართ მოპასუხის დავალიანების საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსა და ავსტრიულ ბანკებს შორის რეფინანსირება და მოსარჩელის მიერ მოპასუხისათვის საგარეო ვალიდან კრედიტის/სესხის გაცემა სწორედ საჯარო მიზნის განხორციელებას, საზოგადოებრივად მნიშვნელოვანი შედეგის მიღწევას – ქვეყანაშიახალი სამუშაო ადგილების შექმნას, კერძო საწარმოს მხარდაჭერას, ტურიზმის, სასტუმროების ინფრასტრუქტურის განვითარებას ისახავდა მიზნად. მითითებული ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სესხის თანხა ხელშეკრულების პრეამბულის მე-4, მე-5, 5.1, 5.2 პუნქტებისა და 7.5 პუნქტით გათვალისწინებული შეთანხმების თანახმად, მიჩნეულ იქნა ავსტრიის ბანკის მიერ ფინანსთა სამინისტროსათვის, როგორც საქართველოს მთავრობის წარმომადგენლისათვის, გაცემულ კრედიტად. საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო ვალდებული იყო, დაებრუნებინა მის მიერ აღებული ვალი, რომელიც «სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონის პირველი მუხლის «ა” და «გ” ქვეპუნქტებისა და22-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, მიჩნეული იყო საქართველოს სახელმწიფო საგარეო ვალად.
საქალაქო სასამართლომ ასევე განმარტა, რომ წინამდებარე სესხის ხელშეკრულების ადმინისტრაციულად მიჩნევისათვის ყურადღება უნდა მიქცეოდა, პასუხისმგებლობის რა საშუალებები იყო ჩადებული ხელშეკრულებაში და ხელშეკრულების აღსრულების რა შესაძლებლობები მოქმედებდა. სამოქალაქო-სამართლებრივი ნორმების შესაბამისად დადებული სესხის ხელშეკრულება ვალდებულებითი სამართლის პრინციპების გათვალისწინებით სახელშეკრულებო თავისუფლებას აღიარებდა და იგი უმეტეს შემთხვევაში დისპოზიციური იყო, ვიდრე იმპერატიული. მოსარჩელესა და მოპასუხეს შორის დადებული სესხის ხელშეკრულების მთელი რიგი მუხლები, რომლებიც დაკავშირებული იყო ძირითადი და საპროცენტო ვალის, საჯარიმო თანხის დარიცხვასა და დაფარვასთან, მთლიანად იმპერატიული ხასიათისა იყო და სამინისტროს მიმართ მხოლოდ შპს «მ-ის” ვალდებულებებს განსაზღვრავდა. ამდენად, აღნიშნულიდანაც ნათლად ჩანდა, რომ სესხის ხელშეკრულებაში საჯარო ინტერესი, საჯარო კანონმდებლობისათვის დამახასიათებელი იმპერატიული ნორმები დომინირებდა, რაც კიდევ ერთხელ მიუთითებდა ამ ხელშეკრულების ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ ხასიათზე. ხელშეკრულების დებულებების გათვალისწინებით, მოპასუხე ვალდებული იყო, სახელმწიფო ბიუჯეტში შეეტანა მის მიერ აღებული სესხი, რათა მისი წარმართვა სახელმწიფო საგარეო ვალის დაფარვის მიზნით მომხდარიყო. «სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, მოპასუხე, რომელიც სარგებლობდა სახელმწიფო კრედიტის სახსრებით, მათი დაბრუნების ვადების დარღვევისას პასუხს აგებდა იმ სანქციის ფარგლებში, რაც დადგენილი იყო საქართველოს კანონმდებლობით, თუ ხელშეკრულებით სხვა რამ არ იყო გათვალისწინებული. სესხის ხელშეკრულების 6.3 პუნქტში ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულების აღსრულების _ აღებული სესხის დაბრუნების უზრუნველსაყოფად ჩადებული იყო საჯარო, ადმინისტრაციული კანონმდებლობის იმპერატიული ნორმები, კერძოდ, «სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონის 33.3 პუნქტი, რომელიც მოსარჩელეს ანიჭებდა უფლებას, მიეღო ყველა აუცილებელი ზომა, რომლებიც დადგენილი იყო ამ კანონით და საქართველოს კანონმდებლობით, სახსრების საბანკო ანგარიშებიდან უპირობო ჩამოწერისა და სასამართლოს გადაწყვეტილებით მოვალის ქონების ჩამორთმევის/იძულებითი რეალიზაციის მოთხოვნის ჩათვლით. სახელმწიფო სესხების დაუბრუნებლობასთან დაკავშირებული საკითხები საჯარო კანონმდებლობით, «საგადასახადო დავალიანებებისა და სახელმწიფო სესხების რესტრუქტურიზაციის შესახებ” კანონის თანახმად იყო მოწესრიგებული.
საქალაქო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ მოსარჩელესა და მოპასუხეს შორის 2000წ. 26 დეკემბერს დაიდო სესხის ხელშეკრულება, რომლის 2.1 პუნქტის თანახმად, სამინისტრომ გასცა და შპს «მ-მა» მიიღო სესხი საერთო რაოდენობით _ 89602246,86 ევრო. კრედიტი გაიცა 16წ. ვადით. სესხის დაბრუნების უზრუნველსაყოფად შპს «მ-მა” 2000წ. 26 დეკემბრის იპოთეკის ხელშეკრულებით, რომელიც დასახელებული სესხის ხელშეკრულების განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენდა, იპოთეკაში ჩადო თავისი ქონება, რომლის ღირებულება დამოუკიდებელი აუდიტორის შეფასებით, 1999წ. 31 დეკემბრის მდგომარეობით, 92882000 ლარს შეადგენდა. იპოთეკის ხელშეკრულების 1.1 პუნქტის თანახმად, იპოთეკარი უფლებამოსილი იყო, 2000წ. 26 დეკემბრის სესხის ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულების შეუსრულებლობისათვის, პირველ რიგში, დაეკმაყოფილებინა თავისი მოთხოვნა იპოთეკით დატვირთული ქონების ხარჯზე. 2001წ. 8 ნოემბერს შედგა შეთანხმება მოსარჩელესა და მოპასუხეს შორის, რომლითაც ცვლილება შევიდა დასახელებულ სესხის ხელშეკრულებაში, კერძოდ: 2001-2002 წლებში ძირითადი თანხის დაგეგმილი გადასახდელების რესტრუქტურირება (კონსოლიდირებული თანხები) მოხდა, შედგა გადახდის ახალი, ¹1 გრაფიკი და მიეთითა გადახდის შეღავათების შესახებ. ამავე შეთანხმებით დადგინდა, რომ ბოლო გადახდა უნდა განხორციელებულიყო 2021წ. 21 დეკემბერს. შეთანხმებით განისაზღვრა არაკონსოლიდირებული თანხების (რომლებზეც არ გავრცელდა რესტრუქტურიცაზია) მოცულობაც, რომლის გადახდა დაექვემდებარა დანართი ¹3-ით დადგენილ გრაფიკს შეთანხმებაში აღნიშნული წესის შესაბამისად. შეთანხმება და ამ შეთანხმებით განსაზღვრული გრაფიკები სესხის ხელშეკრულების განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენდა. მოსარჩელესა და მოპასუხეს შორის 2000წ. 26 დეკემბერს გაფორმებული სესხის ხელშეკრულების საფუძველზე შპს «მ-ს” სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ გადასახდელი ჰქონდა 101746644 ევროს (მათ შორის: ვადამოსული დავალიანება შეადგენდა 27447457 ევროს, ვადადაუმდგარი ძირითადი ვალის ნაშთი _ 74299186 ევროს) და ძირითადი ვალის დაფარვამდე საურავი _ ყოველდღიურად 6413,79 ევროს ეკვივალენტი ეროვნულ ვალუტაში.
საქალაქო სასამართლომ ასევე დადგენილად ჩათვალა, რომ შპს «მ-ის” ფინანსური მდგომარეობა არსებული გადახდის გრაფიკის შესრულების შესაძლებლობას არ იძლეოდა. მოპასუხისა და მესამე პირის _ «ა-ის” წარმომადგენლის მხრიდან დავა გამოიწვია სესხის ხელშეკრულების 7.6 პუნქტის პირველი წინადადებით გათვალისწინებული მოთხოვნების მოსარჩელის მიერ შეუსრულებლობამ, ვინაიდან მათი შესრულების შემთხვევაში, შპს «მ-ს” სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ დავალიანება არ ექნებოდა,Aანუ ვალის გადახდის ვალდებულება შეჩერებული იყო, სანამ საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო არ შეასრულებდა თავის ვალდებულებას სკ-ის 369-ე მუხლის თანახმად. მოპასუხისა და დასახელებული მესამე პირის ძირითადი არგუმენტაცია ემყარებოდა ხელშეკრულების 7.6 პუნქტის პირველი წინადადების დებულების მათეულ ინტერპრეტაციას, კერძოდ, ისინი მიიჩნევდნენ, რომ შპს «მ-ი» იყო არა გადახდისუუნარო, არამედ მას ჰქონდა არასაკმარისი შემოსავლები არსებული გადახდის გრაფიკის შესასრულებლად და 7.6 პუნქტის პირველ წინადადებაში აღნიშნული სიტყვა _ «გადახედონ” _ მიუთითებდა მოსარჩელე მხარის ვალდებულებაზე _ შპს «მ-ის” შემოსავლების უკმარისობის გამო, აუცილებლად შეეცვალა გადახდის გრაფიკი შპს «მ-ის» სასარგებლოდ მის რეალურ გადახდისუნარიანობასთან თავსებადობის მიზნით.
საქალაქო სასამართლომ არ გაიზიარა მოპასუხე მხარისა და მესამე პირის, «ა-ის” წარმომადგენლის ზემოხსენებული მოსაზრებები და აღნიშნა, რომ, როგორც საქმის მასალებით იყო დადგენილი და მოპასუხე მხარეც მიუთითებდა, შპს «მ-ი»თავისი ფინანსური მდგომარეობიდან გამომდინარე, ითხოვდა გრაფიკის შეცვლას, რადგან არსებული ფინანსური მდგომარეობა მას არ აძლევდა შესაძლებლობას, გრაფიკით დადგენილ ვადაში სრულად გადაეხადა სასესხო დავალიანება. საქალაქო სასამართლომ განმარტა, რომ მატერიალური კანონმდებლობის ნორმების გათვალისწინებით, შპს «მ-ის» არსებული მდგომარეობა _ დადგენილ ვადაში სასესხო დავალიანების სრულად დაფარვის შეუძლებლობა იძლეოდა იმის საფუძველს, რომ იგი მიჩნეულიყოგადახდისუუნარო საწარმოდ «საგადასახადო დავალიანებებისა და სახელმწიფო სესხების რესტრუქტურიზაციის შესახებ” კანონის პირველი მუხლის «ზ” ქვეპუნქტის თანახმად. ამავე კანონის მე-2 მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, გადახდისუუნარო საწარმოს ვადაგადაცილებული სასესხო დავალიანების რესტრუქტურიზაციის უფლება, განსაკუთრებული შემთხვევების გარდა, ეძლეოდა მხოლოდ ერთხელ. აღნიშნულ საკითხს შეისწავლიდა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული კომისია. საქალაქო სასამართლომ მიუთითა, რომ «საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან შექმნილ ვადაგადაცილებულ საგადასახადო და სასესხო დავალიანებათა რესტრუქტურიზაციის მიზანშეწონილობის საკითხის შემსწავლელი კომისიის შესახებ” საქართველოს მთავრობის 2004წ. 7 ივნისის ¹45 დადგენილებით დამტკიცებული დებულების მე-3 მუხლის მე-2 ნაწილის «გ” ქვეპუნქტის თანახმად, იმისათვის, რომ კომისიას განეხილა რესტრუქტურიზაციის საკითხი, აუცილებელი იყო საწარმოს მიერ, სხვა დოკუმენტებთან ერთად, წარდგენილი ყოფილიყო კრედიტორის (საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო) თანხმობა ვადაგადაცილებულ სასესხო დავალიანებათა რესტრუქტურიზაციის შესახებ.
საქალაქო სასამართლომ მიუთითა, რომ მოსარჩელეს უარი არ უთქვამს მის მიერ ნაკისრ ვალდებულებაზე, გადაეხედა სასესხო ვალდებულებათა რესტრუქტურიზაციის საკითხისათვის და შესაბამის გარემოებათა არსებობისას, შეეცვალა გადახდის გრაფიკი. გადახდის გრაფიკის შეცვლაზე შპს «მ-ის» მიმართვების განხილვა მოსარჩელის მიერ არაერთხელ მოხდა, საკითხის გასარკვევად გამოთხოვილ იქნა ფინანსური დოკუმენტაცია, მაგრამ მოპასუხის ქონებრივი მდგომარეობიდან გამომდინარე, მოცემული საკითხის დადებითად გადაწყვეტაზე მას საბოლოოდ უარი ეთქვა. საქალაქო სასამართლომ აღნიშნა, რომ სიტყვა _ «გადახედვა” _ არ შეიძლებოდა განმარტებულიყო ცალსახად, დავალდებულების შინაარსით. «გადახედვა”, ხელშეკრულების 7.6 პუნქტის პირველი წინადადების გათვალისწინებით, მოსარჩელეს ავალდებულებდა არა სავალდებულო წესით შეეცვალა გადახდის გრაფიკი, არამედ განეხილა საკითხი გადახდის გრაფიკის შეცვლაზე და თანხმობის შემთხვევაში, რესტრუქტურიზაციის მიზანშეწონილობის შესასწავლად გადაეცა იგი კომისიისათვის.
საქალაქო სასამართლომ განმარტა, რომ მოსარჩელის მხრიდან ასეთი თანხმობის გაცემა მის დისკრეციულ უფლებამოსილებას განეკუთვნებოდა, რომელიც კანონით დადგენილ ფარგლებში ხორციელდებოდა. ამდენად, საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო არ იყო ვალდებული, გაეცა ასეთი თანხმობა, რადგან იგი, როგორც კრედიტორი ორგანიზაცია და კონკრეტულ შემთხვევაში სახელმწიფო საგარეო ვალის შპს «მ-ზე» სესხის სახით გამცემი ადმინისტრაციული ორგანო, ვალდებული იყო, ემოქმედა სახელმწიფო საგარეო ვალის დაფარვის ინტერესებით, ხოლო მის მიერ შპს «მ-ის», როგორც გადახდისუუნარო საწარმოს, გადახდისუნარიანობასთან თავსებადობისათვის გადახდის გრაფიკის შეცვლა გააძნელებდა სახელმწიფო საგარეო ვალის დროულ დაფარვას, მით უმეტეს, რომ ამ ვალის დაფარვისათვის 2001წ. შეთანხმებითა და ერთხელ უკვე შეცვლილი გრაფიკით შპს «მ-ის» სასარგებლოდ დადგინდა ვალდებულების შესრულების კონკრეტული ვადა. ახალი გრაფიკის დადგენა, ანუ ვალის გადახდის გადავადება კი საფრთხეს შეუქმნიდა არსებული ვალდებულებების შესრულებას. აღნიშნულს ითვალისწინებდა სკ-ის 367-ე მუხლიც, რომლის თანახმად, თუ ვალდებულების შესრულებისათვის მოვალის სასარგებლოდ დადგენილი იყო რაიმე ვადა, კრედიტორს შეეძლო ვალდებულების დაუყოვნებლივი შესრულება მოეთხოვა, თუკი მოვალე გადახდისუუნარო გახდებოდა. Aაღნიშნულის გათვალისწინებით, უსაფუძვლო იყო მესამე პირის _ «ა-ის” წარმომადგენლის მოსაზრება მოსარჩელის მიმართ სკ-ის 405-ე მუხლის მე-3 ნაწილის «ბ” ქვეპუნქტისა და შესაბამისად, ამავე კოდექსის 316-ე მუხლის მე-2 ნაწილის გავრცელების შესახებ.
საქალაქო სასამართლომ ასევე არ გაიზიარა მესამე პირის _ «ა-ის” წარმომადგენლის მოსაზრება იმის თაობაზე, რომ სესხის ხელშეკრულების 7.6 პუნქტის პირველი წინადადება განეკუთვნებოდა სკ-ის 327-ე მუხლის მე-2 ნაწილით განსაზღვრულ იმ პირობას, რომელზედაც ერთ-ერთი მხარის მოთხოვნითშეთანხმების მიღწევა სავალდებულო იყო. სასამართლომ განმარტა, რომ ხელშეკრულების არსებითი პირობა იყო ის, რომელზეც მხარეების შეთანხმების გარეშე ხელშეკრულება არ დაიდებოდა, მაგალითად, ხელშეკრულების საგანი. სესხის ხელშეკრულების 7.6 პუნქტის პირველი წინადადება ხელშეკრულების არსებით პირობად ვერ იქნებოდა მიჩნეული, ვინაიდან მისი ხელშეკრულებაში არარსებობა არ შეცვლიდა მხარეთა ორმხრივი ნების გამოვლენას, მით უმეტეს, რომ იგი გადახდის გრაფიკის შეცვლაზე მოსარჩელისათვის სავალდებულოდ შესასრულებელ მოთხოვნას არ შეიცავდა.
საქალაქო სასამართლომ დამატებით მიუთითა, რომ მესამე პირის _ «ა-ის” წარმომადგენელმა არასწორად განმარტა სკ-ის 398-ე მუხლი. საქალაქო სასამართლომ განმარტა, რომ სესხის ხელშეკრულებით გათვალისწინებული შპს «მ-ის» ვალდებულება სავალდებულო იყო შესასრულებლად და შეცვლილი გარემოებისადმი ხელშეკრულების მისადაგების პრინციპი აბსოლუტური სახით არ უნდა ყოფილიყო გაგებული. თვით სესხის ხელშეკრულების პრეამბულის მე-4 და მისი შემდგომი პუნქტები ნათლად მიუთითებდა, რომ შპს «მ-ს» ხელშეკრულების დადებისას ფინანსური პრობლემები უკვე ჰქონდა. ამდენად, მხარეებს შორის ხელშეკრულების დადებისას გათვალისწინებული იყო «მ-ის” ფაქტობრივი ფინანსური მდგომარეობა, წინააღმდეგ შემთხვევაში ხელშეკრულებაში 7.6 პუნქტი არ ჩაიდებოდა და სესხის დაბრუნების უზრუნველსაყოფად იპოთეკის ხელშეკრულებაც არ დაიდებოდა. სასამართლოს თქმით, აღნიშნული შპს «მ-ის» 2003წ. 13 მაისის წერილითაც დასტურდებოდა, რომელშიც მითითებული იყო, რომ ხელშეკრულების დადებისას მოპასუხის ფაქტობრივი ფინანსური მდგომარეობა პროგნოზირებული იყო. საქალაქო სასამართლომ ასევე არ გაიზიარა მესამე პირის მოსაზრება ხელშეკრულების შეცვლილი გარემოებებისადმი მისადაგების თაობაზე.
საქალაქო სასამართლომ აღნიშნა, რომ საქმის სასამართლოში განხილვის დროისათვის მოპასუხის ვადამოსული დავალიანება შეადგენდა 27447457 ევროს, ხოლო ვადადაუმდგარი ძირითადი ვალის ნაშთი _ 74299186 ევრო იყო, რაც ნათლად მიუთითებდა, რომ მისი ქონებრივი მდგომარეობაუარესდებოდა. აღნიშნულს ადასტურებდა შპს «მ-ის» სამეთვალყურეო საბჭოს თავმჯდომარის 2004წ. 10 ივნისის ¹01/30 წერილიც, რომლითაც მან საქართველოს ფინანსთა მინისტრს მიმართა დავალიანების უიმედო სესხად მიჩნევის შესაძლებლობის შესახებ საკითხის განხილვის თაობაზე. სასამართლოს მოსაზრებით, ამდენად, აღიარებული იყო, რომ შპს შპს «მ-ის» სასესხო დავალიანება საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული იძულებითი ხასიათის ღონისძიებების განხორციელების შედეგად ვერ დაიფარებოდა. საქალაქო სასამართლომ მიუთითა, რომ აშკარად სახეზე იყო მსესხებლის ქონებრივი მდგომარეობის არსებითი გაუარესება და იმგვარი რისკი, როდესაც საფრთხე შეექმნებოდა სესხის დაბრუნების მოთხოვნას. სასამართლომ არ გაიზიარა მოპასუხის წარმომადგენლის მოსაზრება, რომ მოსარჩელეს არ ჰქონდა ვალის დაუყოვნებლივ მოთხოვნის უფლება საამისო წინაპირობების არარსებობის გამო, სკ-ის 627-ე მუხლის თანახმად კი, გამსესხებელს უფლება ჰქონდა დაუყოვნებლივ მოეთხოვა ვალის დაბრუნება, თუ მსესხებლის ქონებრივი მდგომარეობა არსებითად უარესდებოდა, რითაც საფრთხე შეექმნებოდა სესხის დაბრუნების მოთხოვნას.
საქალაქო სასამართლომ სესხის ხელშეკრულების 7.6 პუნქტის მე-2 და მე-3 წინადადებებით განსაზღვრულ დებულებებთან მიმართებაში მიუთითა რომ, როგორც მოპასუხეც აღნიშნავდა თავის შესაგებელში, მოსარჩელის მიერ ვალდებულების შესრულება მოხდა ჯეროვნად, როდესაც 2001წ. შეთანხმებით შეიცვალა გადახდის გრაფიკი.
ამრიგად, ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, საქალაქო სასამართლომ სასარჩელო მოთხოვნა საფუძვლიანად და დასაბუთებულად მიიჩნია და დააკმაყოფილა იგი.
საქალაქო სასამართლომ იპოთეკით უზრუნველყოფილი ქონების რეალიზაციის თაობაზე სასარჩელო მოთხოვნასთან დაკავშირებით მიუთითა, რომ აღნიშნული მოთხოვნის მთავარი პირობა იყო შპს «მ-ის» მიერ იმ მოთხოვნის დაკმაყოფილების გაჭიანურება, რომლის უზრუნველყოფის საშუალებას იპოთეკა წარმოადგენდა. საქალაქო სასამართლომ განმარტა, რომ «გაჭიანურება” შედარებითი კატეგორია იყო და მისი განმარტებისას ყოველი კონკრეტული შემთხვევა უნდა გააზრებულიყო. ამასთან, ამ შემთხვევაში მოთხოვნის შესრულების დრო სრულად დამდგარიყო სავალდებულო არ იყო. საკმარისი იყო თუნდაც ის გარემოება, რომ შპს «მ-ის» მხრიდან სესხის თანხაზე გადასახდელი პროცენტის გადახდის ვალდებულება სისტემატურად ირღვეოდა, რაც საქმის მასალებითა და სხდომაზე საქმის განხილვის შედეგად უდავოდ დასტურდებოდა. სასამართლომ მიიჩნია, რომ შპს «მ-მა» გააჭიანურა იპოთეკით უზრუნველყოფილი მოთხოვნის დაკმაყოფილება, რაც მოსარჩელეს იპოთეკით დატვირთული უძრავი ქონების რეალიზაციის მოთხოვნის უფლებას ანიჭებდა, ხოლო აღნიშნული მოთხოვნის შესაძლო წარმოშობის შესახებ მოპასუხე მხარე თავიდანვე ინფორმირებული იყო თვით სესხის ხელშეკრულებაში 6.2.3 პუნქტის ჩანაწერით.
ამდენად, საქალაქო სასამართლოს განმარტებით, შპს «მ-ის” მიერ 2000წ. 26 დეკემბრის სესხის ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ვალდებულებების შესრულების მიზნით, სკ-ის 301-ე მუხლის თანახმად, Mმოსარჩელის მოთხოვნა იპოთეკით დატვირთული ქონების აუქციონზე იძულებითი გაყიდვის შესახებ უნდა დაკმაყოფილებულიყო და მისი აღსრულების უზრუნველყოფა საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს თბილისის სააღსრულებო ბიუროს უნდა დავალებოდა. სასამართლოს მოსაზრებით, იძულებითი აუქციონის ჩატარების აუცილებლობა იმ გარემოებითაც იყო განპირობებული, რომ იპოთეკით დატვირთულ ქონებაზე საკუთრების გადასვლის შემთხვევაში, სკ-ის307-ე მუხლის თანახმად, უქმდებოდა იპოთეკა და სანივთო უფლება, აღნიშნულით კი სესხის ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ვალდებულების შესრულებას საფრთხე შეექმნებოდა.
საქალაქო სასამართლომ აუქციონის ჩატარების შესახებ გადაწყვეტილების აღსრულების განსაზღვრული წესისა და ვადის დადგენის შესახებ მოსარჩელის მოთხოვნის თაობაზე განმარტა, რომ «სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ” კანონის 71-ე მუხლის პირველი ნაწილის დებულება მოიცავდა ასევე იმის შესაძლებლობასაც, რომ აუქციონი ჩატარებულიყო მოსარჩელის მიერ მითითებულ ვადაში. საქალაქო სასამართლომ მიიჩნია, რომ სსკ-ის 251-ე მუხლის საფუძველზე და «სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ” კანონის 71-ე მუხლის პირველი ნაწილის განმარტებიდან გამომდინარე, სასამართლო უფლებამოსილი იყო, დაედგინა აუქციონის ჩატარების კონკრეტული ვადა, კერძოდ, სასამართლო აღმასრულებლის მიერ აუქციონის თაობაზე სპეციალური განცხადების საჯაროდ გამოქვეყნებიდან არა უადრეს ერთი თვისა და არა უგვიანეს ორი თვისა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006წ. 27 აპრილის გადაწყვეტილება შპს «მ-მა» სააპელაციო წესით გაასაჩივრა, რომლითაც გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა მოითხოვა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006წ. 27 აპრილის გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით შპს «ა-მაც» გაასაჩივრა და მიღებული გადაწყვეტილების გაუქმება მოითხოვა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2006წ. 2 ივნისის განჩინებით შპს «ა-ის» სააპელაციო საჩივარი დატოვებულ იქნა განუხილველად იმ მოტივით, რომ აპელანტი ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ მესამე პირს წარმოადგენდა, რომელსაც, კანონის თანახმად, გადაწყვეტილების გასაჩივრების უფლება არ ჰქონდა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2006წ. 28 ივნისის განჩინებით შპს «მ-ის» სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა და უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006წ. 27 აპრილის გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლომ სრულად გაიზიარა საქალაქო სასამართლოს მიერ დადგენილად მიჩნეული ფაქტობრივი გარემოებები და განმარტებები და ჩათვალა, რომ სააპელაციო საჩივრის მოტივები მათ ვერ გააბათილებდნენ, კერძოდ, სააპელაციო პალატა არ დაეთანხმა სააპელაციო საჩივრის ძირითად მოტივს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსა და შპს «მ-ს» შორის 2000წ. 26 დეკემბერს დადებული სესხის ხელშეკრულების 7.6 პუნქტიდან გამომდინარე, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მოვალეობის არსებობის შესახებ გადახდის გრაფიკის გადახედვასთან დაკავშირებით და განმარტა, რომ გრაფიკის გადახედვა უცილობლად არ ნიშნავდა მოსარჩელის მიერ გრაფიკის შეცვლის მოვალეობის არსებობას. სააპელაციო პალატამ ჩათვალა, რომ საქმეში არსებული მტკიცებულებებით დადასტურებული იყო და არც მოპასუხე უარყოფდა იმ გარემოებას, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ შეისწავლა აღნიშნული საკითხი, მაგრამ იგი დადებითად არ გადაწყვიტა, ხოლო ამ სახის გადაწყვეტილების მიღება სრულად შეესაბამებოდა სესხის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე, მისთვის მინიჭებული დისკრეციის ფარგლებს.
სააპელაციო სასამართლოს თქმით, სააპელაციო საჩივრის დანარჩენი მოტივები არსებითად ზემოაღნიშნულ არგუმენტზე იყო დამოკიდებული, ხოლო შპს «მ-ის» გადახდისუნარიანობასთან თავსებადობის მიზნით ხელშეკრულების გრაფიკის შეცვლა, არ შეიძლებოდა სკ-ის 369-ე მუხლით გათვალისწინებულ, პირის მიერ მოვალეობის შეუსრულებლობად ყოფილიყო მიჩნეული, რაც კონტრაჰენტს საპასუხო მოვალეობის შესრულებისაგან გაათავისუფლებდა. ამასთან, დადგენილი იყო რა სესხის გადახდის ძირითადი მოვალეობის არსებობა, უდავო იყო მისგან გამომდინარე აქცესორული, იპოთეკის ურთიერთობის არსებობაც.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2006წ. 28 ივნისის განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა შპს «მ-მა», რომელმაც გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა მოითხოვა.
კასატორის მტკიცებით, სააპელაციო სასამართლომ არ გამოიყენა სკ-ის 52-ე მუხლი, რომლის თანახმად, მხარეთა ნების გამოვლენა უნდა დადგინდეს არა მხოლოდ სიტყვასიტყვითი აზრიდან, არამედ გონივრული განსჯიდან. შესაბამისად, ამ შემთხვევაში გონივრული განსჯა იმ განმარტების შესახებ, რომელიც გააკეთა სააპელაციო სასამართლომ ხელშეკრულების 7.6 პუნქტთან მიმართებაში, აბსურდულს ხდიდა ხელშეკრულებაში ამ პუნქტის არსებობას, რადგან მხარეებს, ურთიერთშეთანხმების საფუძველზე, ისედაც შეუძლიათ ნებისმიერ დროს შეიტანონ ცვლილება როგორც ხელშეკრულებაში, ისე მის ნებისმიერ დანართში, მათ შორის, გადახდის გრაფიკშიც და რა საჭირო იყო ხელშეკრულებაში იმდაგვარი რეგულაციის განსაკუთრებული წესით აღნიშვნა, რომლის განხორციელების უფლება ისედაც აქვთ მხარეებს.
კასატორის მითითებით, სააპელაციო სასამართლომ არასწორად განმარტა სკ-ის 369-ე მუხლი, რადგან მხარეებს შორის დადებული ხელშეკრულება ორმხრივი ხელშეკრულებაა და ის კრედიტორს, გარდა უფლებებისა, გარკვეულ მოვალეობებსაც აკისრებს, რაც კონკრეტულ შემთხვევაში ხელშეკრულების ზემოაღნიშნული პუნქტის სწორ განმარტებაში გამოიხატებოდა. კასატორის მოსაზრებით, მოპასუხეს ხელშეკრულების 7.6 პუნქტში აღნიშნული თავისი პირვანდელი ვალდებულება არ შეუსრულებია, რის გამოც სკ-ის 369-ე მუხლი მოპასუხეს უფლებას ანიჭებდა, არსებული გრაფიკის შესაბამისად, უარი განეცხადებინა სესხის გადახდაზე.
კასატორის მტკიცებით,სააპელაციო სასამართლომ არ გამოიყენა სკ-ის 338-ე მუხლი, რომლის თანახმად, ხელშეკრულებაში მრავალმნიშვნელოვანი გამონათქვამების განმარტებისას, იგი უნდა შეესაბამებოდეს ხელშეკრულების შინაარსს. შესაბამისი ხელშეკრულების დადების მიზანსა და შინაარსზე კი სასამართლომ განმარტა, რომ აღნიშნული ხელშეკრულების დადება მიზნად ისახავდა ქვეყანაში ახალი სამუშაო ადგილების შექმნას, კერძო საწარმოს მხარდაჭერას, ტურიზმისა და სასტუმროს ინფრასტრუქტურის განვითარებას. შესაბამისად, ხელშეკრულების მიზანთან მიმართებაში, ხელშეკრულების 7.6 პუნქტის განმარტება სავალდებულო ხასიათს ატარებდა, რადგან მხარეები გამოხატავდნენ ნებას, ყველა ღონე ეხმარათ, რათა საქართველოში შექმნილიყო სამუშაო ადგილები, განვითარებულიყო ტურიზმი და სხვა, რაშიც სახელმწიფოს მხრიდან აღნიშნულის ხელშეწყობის ვალდებულება იგულისხმებოდა.
კასატორის განმარტებით, გასაჩივრებული განჩინება დაუსაბუთებელია იპოთეკით დატვირთული ქონების აუქციონზე იძულებითი რეალიზაციის ნაწილშიც, ვინაიდან იპოთეკა აქცესორული უფლებაა და მისი მოთხოვნის უფლება მხარეს აქვს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მას მოპასუხისაგან ძირითადი (პირველადი) მოთხოვნის შესრულების მოთხოვნა შეუძლია, ხოლო მოპასუხე ვალდებულია, ეს მოთხოვნა შეასრულოს, რაც ამ შემთხვევაში მოსარჩელეს არ გაუკეთებია.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 2006წ. 25 სექტემბრის განჩინებით, ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული შპს «მ-ის» საკასაციო საჩივარი; მხარეებს მიეცათ უფლება, 2006წ. 25 სექტემბრის განჩინების ჩაბარებიდან 14 დღის ვადაში წარმოედგინათ მოსაზრება, თუ რამდენად იყო დასაშვები განსახილველად საკასაციო საჩივარი ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მიხედვით; ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული დასაშვებობის შემოწმება განისაზღვრა 2006წ. 11 ოქტომბრამდე.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 2006წ. 11 ოქტომბრის განჩინებით, ვინაიდან მხარეებს ამავე პალატის 2006წ. 25 სექტემბრის განჩინება ჩაჰბარდათ 2006წ. 29 სექტემბერს და, შესაბამისად, საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის თაობაზე მოსაზრებების წარმოსადგენად მიცემული საპროცესო ვადა ეწურებოდათ 2006წ. 13 ოქტომბერს, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 2006წ. 25 სექტემბრის განჩინებით დადგენილი საპროცესო ვადა გაგრძელდა და შპს «მ-ის» საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის შემოწმება განისაზღვრა 2006წ. 18 ოქტომბრამდე.
2006წ. 16 ოქტომბერს შპს «მ-მა» საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის თაობაზე უზენაეს სასამართლოში მოსაზრება წარმოადგინა და მიუთითა, რომ ხსენებული საჩივარი ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მიხედვით, დასაშვები იყო, რადგან მოცემულ შემთხვევაში უნდა განმარტებულიყო მხარეთა შორის დადებული სასესხო ხელშეკრულების 7.6 პუნქტი (რომელიც ეხება გადახდის გრაფიკს) სკ-ის 52-ე მუხლის (რომელიც ეხება ნების გამოვლენის განმარტებისას ნების დადგენას) შესაბამისად, ამასთან, სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებისთვის მნიშვნელოვანი იყო აღნიშნული მუხლის გაგება კონკრეტულ ფაქტობრივ გარემოებებთან მიმართებაში.
2006წ. 11 ოქტომბერს საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ უზენაეს სასამართლოში შპს «მ-ის» საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის თაობაზე მოსაზრება წარადგინა და აღნიშნა, რომ ხსენებული საჩივარი არ აკმაყოფილებდა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებულ პირობებს, რის გამოც იგი ცნობილ უნდა ყოფილიყო დაუშვებლად, კერძოდ, მხარეთა შორის არსებული დავა მათ შორის გაფორმებული სესხის ხელშეკრულებიდან გამომდინარეობდა, ხოლო ასეთი კატეგორიის დავები, მათ შორის, ამავე სამინისტროს მონაწილეობით, არაერთხელ განუხილავს უზენაეს სასამართლოს, მოცემული დავა კი არაფრით განსხვავდებოდა სხვა სასესხო დავებისაგან და მის განხილვას სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებისათვის არავითარი მნიშვნელობა არ ჰქონდა. ამასთან, სააპელაციო სასამართლოს განჩინება არ განსხვავდებოდა ამ კატეგორიის საქმეებზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან, რის გამოც კონკრეტულ შემთხვევაში არ არსებობდა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის «ა» და «ბ» ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული საფუძვლები. მოცემულ საჩივარში მითითებული არ იყო ამავე მუხლის მე-3 ნაწილის «გ» ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საფუძვლის შესახებ, რის გამოც იგი საპროცესო დარღვევის არსებობის მოტივითაც დაუშვებელად უნდა მიჩნეულიყო.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 2006წ. 18 ოქტომბრის განჩინებით, შპს «მ-ის» საკასაციო საჩივარი, ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის «ა» ქვეპუნქტის შესაბამისად, მიჩნეულ იქნა დასაშვებად და დაინიშნა მისი ზეპირი მოსმენით განხილვა.
საკასაციო სასამართლოს სხდომაზე ქალაქ თბილისის მერიამ სარჩელი ცნო და გასაჩივრებული განჩინების უცვლელად დატოვება მოითხოვა. შპს «ა-ის» წარმომადგენელმა საკასაციო საჩივარს მხარი დაუჭირა და მიუთითა, რომ სასამართლოს დასკვნა შპს «მ-ის» გადახდისუუნარობასთან დაკავშირებით მცდარი იყო. ამასთან, მოცემულ შემთხვევაში არ არსებობდა სკ-ის 627-ე და367-ე მუხლებით გათვალისწინებული შემთხვევები სესხის დაუყოვნებლივი მოთხოვნის უფლების წარმოშობის თაობაზე.

სამოტივაციო ნაწილი:

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატა გაეცნო საქმის მასალებს, შპს «მ-ის» საკასაციო საჩივრის ფარგლებში შეამოწმა გასაჩივრებული განჩინების კანონიერება_დასაბუთებულობა, წარმოდგენილი საკასაციო საჩივრის საფუძვლიანობა და თვლის, რომ შპს «მ-ის» საკასაციო საჩივარი არ უნდა დაკმაყოფილდეს და უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2006წ. 28 ივნისის განჩინება შემდეგ გარემოებათა გამო:
ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, თუ ამ კოდექსით სხვა რამ არ არის დადგენილი, ადმინისტრაციულ სამართალწარმოებაში გამოიყენება სსკ-ის დებულებანი.
სსკ-ის 407-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, ვინაიდან წამოყენებული არ არის დასაშვები და დასაბუთებული საკასაციო პრეტენზია, საკასაციო სასამართლოსათვის სავალდებულოა სააპელაციო სასამართლოს მიერ დამტკიცებულად ცნობილი შემდეგი ფაქტობრივი გარემოებები:
შპს «მ-სა» და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შორის 2000წ. 26 დეკემბერს დაიდო სესხის ხელშეკრულება 89 602 246,86 ევროს თაობაზე, კრედიტი გაცემულად ითვლებოდა 2001წ. პირველი იანვრიდან 16წ. ვადით. ხსენებული ხელშეკრულების 3.1 მუხლის თანახმად, შპს «მ-ს» ძირითადი და საპროცენტო გადახდები უნდა ეწარმოებინა ხელშეკრულებაზე დართული სესხის დაბრუნების გრაფიკის შესაბამისად. ამავე ხელშეკრულებით განსაზღვრული იყო, რომ გამსესხებელი ვადაგადაცილებული დავალიანების თანხაზე მსესხებელს დაარიცხავდა საჯარიმო პროცენტს, ვადაგადაცილების წარმოშობის თარიღიდან დავალიანების დაფარვის დღემდე (ხელშეკრულების 4.1 მუხლი). მოცემული ხელშეკრულების 6.2 მუხლი ადგენდა, რომ გაცემული სესხის დაბრუნების უზრუნველსაყოფად შპს «მ-ი» იპოთეკით დატვირთავდა თავის ქონებას. აღნიშნულის გათვალისწინებით, 2000წ. 26 დეკემბერს, იპოთეკის ხელშეკრულების შესაბამისად, რომელიც ძირითადი სესხის ხელშეკრულების განუყოფელ ნაწილს შეადგენდა, იპოთეკით დაიტვირთა მსესხებლის ქონება და განისაზღვრა, რომ იპოთეკარი უფლებამოსილი იყო, 2000წ. 26 დეკემბრის სესხის ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულებების შეუსრულებლობისათვის, პირველ რიგში, თავისი მოთხოვნა იპოთეკით დატვირთული ქონების ხარჯზე დაეკმაყოფილებინა.
2001წ. 8 ნოემბერს შპს «მ-სა» და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შორის დაიდო შეთანხმება «2000წ. 26 დეკემბრის სასესხო ხელშეკრულებაში ცვლილებების შეტანის თაობაზე», რომლის შესაბამისადაც 2001-2002 წლებში სესხის ძირითადი თანხის დაგეგმილი გადასახადების რესტრუქტურირება განხორციელდა, შესაბამისად, გაუქმდა სასესხო ხელშეკრულების დანართი ვალის დაბრუნების გრაფიკის შესახებ და დადგინდა, რომ ბოლო გადახდა 2021წ. 21 დეკემბერს უნდა მომხდარიყო.
სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ შპს «მ-ს» სესხის ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულება ნაწილობრივ ჰქონდა შესრულებული, კერძოდ, 2006წ. 10 მარტის მდგომარეობით, სარჩელის წარდგენის დროისათვის, გადახდილი ჰქონდა 11 557 355,84 ევრო, ხოლო მისი დავალიანება სახელმწიფო ბიუჯეტის მიმართ შეადგენდა 27 447 457 ევროს, მათ შორის: ძირითადი თანხა _ 15 303 059 ევრო, დარიცხული პროცენტი _ 11 861 230 ევრო და ჯარიმა _ 283 168 ევრო.
საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სარჩელის მოთხოვნას წარმოადგენდა შპს «მ-თვის» მის სასარგებლოდ 101 746 644 ევროს (ვადამოსული დავალიანება _ 27 447 457, ვადადაუმდგარი ძირითადი ვალის ნაშთი _ 74 299 186 ევრო და ძირითადი ვალის დაფარვამდე საურავი ყოველდღიურად 6 413 79 ევროს ეკვივალენტი ლარებში) დაკისრება.
სასამართლოს მიერ დადგენილად იქნა მიჩნეული ის გარემოება, რომ შპს შპს «მ-სა» და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შორის დადებული სესხის ხელშეკრულების თანხა წარმოადგენდა ავსტრიის ბანკების მიერ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს, როგორც საქართველოს მთავრობის წარმომადგენლისათვის, გაცემულ კრედიტს და იგი სახელმწიფოს საგარეო ვალად ითვლებოდა. შპს «მ-ის» მიერ აღებული სესხის დაბრუნება კისახელმწიფოს საგარეო ვალის დაფარვის ძირითად წყაროს წარმოადგენდა.
სასამართლომ ასევე დადგენილად მიიჩნია, რომ შპს «მ-ის» ფინანსური მდგომარეობა სესხის გადახდის შესაძლებლობას არ იძლეოდა და იგი გადახდისუუნარო საწარმოდჩათვალა.
საკასაციო სასამართლო ყურადღებას მიაქცევს იმ გარემოებას, რომ შპს «მ-ის» სააპელაციო საჩივარი სასამართლო კოლეგიის მიერ 2000წ. 26 დეკემბრის ხელშეკრულების 7.6 მუხლის არასწორ ინტერპრეტაციას შეეხებოდა და განმარტავდა, რომ აღნიშნულით გამსესხებლის არა უფლებამოსილება, არამედ ვალდებულება იყო განსაზღვრული. ამასთან, აპელანტი, სწორედ აღნიშნულიდან გამომდინარე ამტკიცებდა, რომ სანამ მოვალე _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო არ შეასრულებდა თავის ვალდებულებას, ისიც, თავის მხრივ, თავისუფალი იყო ვალდებულების შესრულებისაგან. საქალაქო სასამართლოს მიერ დადგენილად ცნობილი ფაქტობრივი გარემოებები დანარჩენ ნაწილში შპს «მ-ს» სადავოდ არ გაუხდია. ამასთან, საკასაციო საჩივარიც, ძირითადად, სასამართლოს მიერ ხელშეკრულების 7.6 მუხლის არასწორ განმარტებაზეა აგებული.
ხსენებული ფაქტობრივი გარემოებების საფუძველზე საკასაციო სასამართლო იზიარებს სასამართლოს მსჯელობას მოცემული ფაქტობრივი გარემოებების შეფასების თაობაზე და განმარტავს:
სასამართლოს მიერ დადგენილად იქნა მიჩნეული და არც მხარეთა შორის გამხდარა სადავოდ ის გარემოება, რომ 2000წ. 26 დეკემბერის სესხისხელშეკრულება ადმინისტრაციულ ხელშეკრულებას წარმოადგენს, რომელიც საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიერ საჯარო უფლებამოსილების განხორციელების მიზნით დაიდო. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიერ საგარეო ვალიდან აღებული თანხებიდან შპს «მ-თვის» სასტუმროს ასაშენებლად კრედიტის/სესხის გაცემა სწორედ საჯარო მიზნის განხორციელებას, საზოგადოებრივად მნიშვნელოვანი შედეგის მიღწევას (ქვეყანაში ახალი სამუშაო ადგილების შექმნას, კერძო საწარმოს მხარდაჭერას, ტურიზმის, სასტუმროების ინფრასტრუქტურის განვითარებას) ისახავდა მიზნად. ხსენებული სესხის ხელშეკრულების ადმინისტრაციულ ხასიათზე მეტყველებს პასუხისმგებლობის ის საშუალებებიც, რაც ხელშეკრულებაშია ჩადებული და მისი აღსრულების შესაძლებლობებს შეეხება. საკასაციო სასამართლო მართებულად მიიჩნევს სასამართლოს მსჯელობას იმის შესახებ, რომ ადმინისტრაციული ხელშეკრულება, განსხვავებით სამოქალაქო-სამართლებრივი ხელშეკრულების ბუნებისაგან, ძირითადად, იმპერატიულ ნორმებს ეფუძნება და მასში საჯარო ინტერესი დომინირებს, რაც, გარკვეულწილად, თავად «ხელშეკრულების თავისუფლების» პრინციპსაც კი ზღუდავს. მოცემულ შემთხვევაშიც, 2000წ. 26 დეკემბრის სესხის ხელშეკრულება ძირითადი და საპროცენტო ვალის, საჯარიმო თანხის დარიცხვისა და დაფარვის საკითხებთან მიმართებაში მთლიანად იმპერატიული ხასიათისაა და მხოლოდ სამინისტროს მიმართ მსესხებლის _ შპს «მ-ის» ვალდებულებებს განსაზღვრავს. ხელშეკრულების საჯარო ხასიათს ის გარემოებაც მოწმობს, რომ იგი სახელმწიფო საგარეო ვალის დაფარვის ძირითად წყაროს და «მომსახურეს» წარმოადგენს. საკასაციო სასამართლო დამატებით აღნიშნავს, რომ ადმინისტრაციული ხელშეკრულებისათვის დამახასიათებელია მხარეთა შორის ფაქტობრივად ისეთი ურთიერთობები, რომლებიც საჯარო მიზნებიდან გამომდინარე, საჯარო ინტერესის გათვალისწინებით, ადმინისტრაციული ორგანოს უფლებებს წინა პლანზე წამოწევს და ადმინისტრაციული ხელშეკრულების აღსრულების უზრუნველსაყოფად ადმინისტრირების დამატებით წესებს ადგენს, რაც 2000წ. 26 დეკემბრის ხელშეკრულებაში უდავოდ იკვეთება.
საკასაციო სასამართლო მართებულად თვლის სასამართლოს მტკიცებას შპს «მ-ის» გადახდისუუნარო საწარმოდ მიჩნევის თაობაზე და მიუთითებს: «საგადასახადო დავალიანებებისა და სახელმწიფო სესხების რესტრუქტურიზაციის შესახებ» კანონის პირველი მუხლის «ზ» ქვეპუნქტის თანახმად, გადახდისუუნარობად მიიჩნევა საწარმოს მიერ დადგენილ ვადაში საგადასახადო დავალიანების ან/და სასესხო დავალიანების სრულად დაფარვის შეუძლებლობა. სასამართლოს მოსაზრებით, საწარმო გადახდისუუნაროა, როდესაც მას არ შეუძლია შეასრულოს ვადამოსული გადახდის ვალდებულებები და მისი გადახდისუუნარობა ივარაუდება, როცა იგი ზოგადად შეწყვეტს ვალების გადახდას და არ არის აუცილებელი უკვე დამდგარი იყოს ვალდებულების სრულად შესრულების ბოლო ვადა. საქმის მასალებით დგინდება და არც მოპასუხე ხდის სადავოდ იმ ფაქტს, რომ მას სარჩელის წარდგენის დროისათვის საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიმართ დავალიანების სახით27 447 457 ევრო (15 303 059 ევრო _ ძირითადი თანხა, 11 861 230 ევრო _ დარიცხული პროცენტი) ერიცხებოდა, რაც მოწმობდა იმ ფაქტს, რომ შპს «მ-მა», ფინანსური სიძნელეების გამო, ვადამოსული დავალიანებების გადახდა შეწყვიტა. ვალდებულების დროულად შეუსრულებლობის მოტივად ფინანსურ სიძნელეებს სხვადასხვა წერილებში თავად შპს «მ-ის» წარმომადგენლებიც აღიარებდნენ და ერთ-ერთ წერილობით მიმართვაში საქართველოს ფინანსთა სიმინისტროსაგან 2000წ. 26 დეკემბერს აღებული სესხის უიმედო ვალად მიჩნევასა და ჩამოწერასაც ითხოვდნენ. ამრიგად, საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ შპს «მ-ის» გადახდისუუნარობა ყველა ფაქტობრივ-სამართლებრივი ასპექტით უდავოდ დასტურდება, მითუმეტეს, რომ კასატორს ამ მიმართებით საკასაციო სასამართლოში პრეტენზია არ წარმოუდგენია.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მართებულად მიიჩნევს სასამართლოს მსჯელობას იმის შესახებ, რომ მოცემულ შემთხვევაში სახეზეა სკ-ის 627-ე მუხლით დადგენილი ვალის დაუყოვნებელი მოთხოვნის უფლება. გამსესხებელს უფლება აქვს, დაუყოვნებლივ მოითხოვოს ვალის დაბრუნება თუ მსესხებლის ქონებრივი მდგომარეობა არსებითად უარესდება, რითაც საფრთხე შეექმნება სესხის დაბრუნების მოთხოვნას.
საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს კასატორის მოსაზრებას სასამართლოს მიერ 2000წ. 26 დეკემბრის სესხის ხელშეკრულების 7.6 მუხლის არასწორად განმარტების თაობაზე და აღნიშნავს:
მოცემული ხელშეკრულების 7.6 მუხლის თანახმად დადგენილია, რომ «თუ «მ-ის» მიერ შეუძლებული გახდება «გრაფიკის» შესრულება შემოსავლების უკმარისობის გამო, რაც დადასტურებული იქნება «მ-ის» ფინანსური საქმიანობის ანალიზიდან გამომდინარე, მხარეები კისრულობენ ვალდებულებას, გადახედონ მოცემულ ხელშეკრულებას გადახდის «გრაფიკს» ცვლილების და მისი, «მ-ის» რეალურ გადახდისუნარიანობასთან თავსებადობის მიზნით, მაგრამ არაუადრეს 2 წ.ა წინამდებარე ხელშეკრულების ძალაში შესვლის თარიღიდან.»
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს სკ-ის 52-ე მუხლზე, რომლის თანახმად, ნების გამოვლენის განმარტებისას ნება უნდა დადგინდეს გონივრული განსჯის შედეგად და არა მარტოოდენ გამოთქმის სიტყვა-სიტყვითი აზრიდან. ხსენებული მუხლი გულისხმობს ხელშეკრულების დამდებ მხარეთა ნამდვილი ნების დადგენას, უნდა გამოიკვეთოს იმ ნების შინაარსი, რომელიც უკვე გარეთაა გამოხატული და შეესაბამება მხარეთა რეალურ სურვილს. ნების გამოვლენის განმარტებისას ორივე მხარის ნამდვილი ნება უნდა იქნეს გამოკვლეული.
ზემოხსენებული ნორმის შეფასების საფუძველზე საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს კასატორის მოსაზრებას იმის თაობაზე, რომ ხელშეკრულების 7.6 მუხლი ითვალისწინებს გამსესხებლის _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს ვალდებულებას, უპირობოდ შეუსაბამოს გადახდის გრაფიკი მსესხებლის ფინანსურ მდგომარეობას. საქმის მასალებით დადასტურებულია, რომ 2000წ. 26 დეკემბრის ხელშეკრულებით შპს «მ-ს» საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსაგან გადაეცა 89 602 246,86 ევრო, 16წ. ვადით. ამასთან, დადგენილია და მოსარჩელე აღნიშნულს არაერთხელ მიუთითებს ახსნა-განმარტებებში, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს ავსტრიული ბანკებისაგან აღებული აქვს კრედიტი, რომლის საფუძველზეც, რეინვესტირების სახით, სადავო თანხა გადაეცა შპს «მ-ს». აღნიშნული თანხა სახელმწიფოს საგარეო ვალად განისაზღვრა, რომლის გადახდის ძირითად წყაროდ შპს «მ-ის» მიერ, სესხის ხელშეკრულების ფარგლებში გადახდილი თანხები ითვლებოდა. ამდენად, ლოგიკურ მსჯელობასაა მოკლებული, რომ სესხის ხელშეკრულების დადებისას სესხის სახით 89 602 246,86 ევროს გამცემი პირი _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო, რომელსაც, თავის მხრივ, აღნიშნული თანხის ავსტრიის ბანკებისათვის დაბრუნების ვალდებულება ჰქონდა, ხელშეკრულების 7.6 პუნქტზე შეთანხმებისას გამოხატავდა სურვილს, «ნამდვილ ნებას», რომ შპს «მ-ის» ყოველგვარი ფინანსური პრობლემის მიუხედავადშეუფარდებდა მას დასაბრუნებელი სესხის გადახდის გრაფიკს, მაშინ, როცა იგი თავად საგარეო ვალის გადახდას აგრძელებდა. მით უფრო, რომ საქართველოში განვითარებული ტურისტული ინფრასტრუქტურა უკვე იძლეოდა იმის ვარაუდის საფუძველს, რომ შპს «მ-ის» ფინანსური შემოსავლები, ტურისტულ ბაზარზე სხვა მსხვილი სასტუმროების შემოსვლის გამო, საგრძნობლად დაიკლებდა. ამრიგად, საკასაციო სასამართლო ეთანხმება სასამართლოს მოსაზრებას იმის თაობაზე, რომ 2000წ. 26 დეკემბრის ხელშეკრულების დადებისას საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო თავიდანვე არათანაბარ პირობებში არ ჩაიყენებდა თავს და შპს «მ-ის» ყოველგვარ ფინანსურ პრობლემაზე გადახდის გრაფიკის არა მხოლოდ გადახედვის, არამედ უპირობო მისადაგების ვალდებულების აღებით სათუოს გახდიდა 89 602 246, 86 ევროს უკან დაბრუნებას. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ გაცემული თანხის დროულად და ჯეროვნად დაბრუნების უზრუნველსაყოფად, 2000წ. 26 დეკემბრის ხელშეკრულებაში საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ სესხის დაბრუნების იძულების ისეთი საშუალებები განსაზღვრა, რომლებიც, საჭიროების შემთხვევაში, უპირობოდ უზრუნველყოფდა ხელშეკრულების შესრულებასა და თანხის დაბრუნებას, მათ შორის, იპოთეკით დატვირთული ქონების რეალიზაციას, სახსრების საბანკო ანგარიშებიდან უპირობო ჩამოწერასა და ა.შ. ამასთან, საგულისხმოა, რომ 2001წ. 8 ნოემბრის შეთანხმებით შპს «მ-ის» სასარგებლოდ ერთხელ უკვე იქნა გადახედილი ვალის გადახდის გრაფიკი და, მსესხებლის ინტერესების გათვალისწინებით, 2001-2002 წლებში ძირითადი თანხის დაგეგმილი გადასახდელების რესტრუქტურირება მოხდა.
ამრიგად, საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ სწორედ გარიგების მონაწილეთა ნამდვილი ნების განმარტების საფუძველზეა შესაძლებელი ვამტკიცოთ, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ 2000წ. 26 დეკემბრის სესხის ხელშეკრულების 7.6 მუხლით აიღო ვალდებულება, მხოლოდ გადაეხედა _ ემსჯელა დასაბრუნებელი თანხების გადახდის გრაფიკის შეცვლის მიზანშეწონილობაზე და მიეღო დადებითი ან უარყოფითი გადაწყვეტილება იმის გათვალისწინებით, აღნიშნული საწარმო გადახდისუნარიანი იქნებოდა და შეძლებდა სესხის საბოლოოდ და სრულად დაბრუნებას თუ გადახდისუუნარობის გამო ნაკისრ ვალდებულებას ვერ შეასრულებდა.
აქვე საგულისხმოა, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო ისეთ «ნებას» ვერ გამოხატავდა, რაც სახელმწიფო ინტერესებს შეეწინაღმდეგებოდა და მას მნიშვნელოვან ზიანს მიაყენებდა, რადგან საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 66-ე მუხლით დადგენილია, რომ ადმინისტრაციული ხელშეკრულების დადებისას ადმინისტრაციული ორგანო მოქმედებს მხოლოდ კანონით მისთვის მინიჭებულ უფლებამოსილებათა ფარგლებში და მის მიერ დადებული ხელშეკრულება არ უნდა ეწინააღმდეგებოდეს საქართველოს კანონმდებლობას და არ უნდა იწვევდეს სახელმწიფოსათვის ზიანის მიყენებას. შესაბამისად, საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს კასატორის მტკიცებას იმის თაობაზე, რომ, ვინაიდან გამსესხებელს _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს თავისი «ვალდებულება» არ შეუსრულებია, მანამდე იგი არ იყო ვალდებული, გადაეხადა თანხა.
ყოველივე ზემოთქმულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის მიერ 2006წ. 28 ივნისის განჩინების მიღებისას სასამართლომ სწორად გამოიკვლია საქმის ფაქტობრივი გარემოებები და სამართლიანი შეფასება მისცაEსაქმეში არსებულ მტკიცებულებებს, ასევე გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა და სწორად განმატა იგი, რაც შპს «მ-ის» საკასაციო საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმისა და გასაჩივრებული განჩინებისუცვლელად დატოვების კანონისმიერ საფუძველს წარმოადგენს.

სარეზოლუციო ნაწილი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილითა და 410-ე მუხლით და





დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. შპს «მ-ის» საკასაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდეს;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2006წ. 28 ივნისის განჩინება;
3. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.