№ას-482-458-2013 16 იანვარი, 2014 წელი,
ქ.თბილისი

სამოქალაქო საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

თეიმურაზ თოდრია (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
ბესარიონ ალავიძე, პაატა ქათამაძე


საქმის განხილვის ფორმა _ ზეპირი მოსმენის გარეშე

კასატორი _ ე. ჭ-ე

მოწინააღმდეგე მხარეები _ გ. მ-ე, ა. მ-ე

გასაჩივრებული განჩინება – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2013 წლის 6 მარტის განჩინება

კასატორის მოთხოვნა _ გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება

დავის საგანი – გადაუხდელი ქირის, პირგასამტეხლოსა და მიუღებელი შემოსავლის ანაზღაურება

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

გ. და ა. მ-მა სარჩელი აღძრეს სასამართლოში შპს „ა. გ. მ-სა“ და ე. ჭ-ის მიმართ გადაუხდელი ქირის, პირგასამტეხლოსა და მიუღებელი შემოსავლის ანაზღაურების მოთხოვნით შემდეგი დასაბუთებით: 2006 წლის 19 ივნისს შეიქმნა ამახანაგობა „მ. 49ა“. ამხანაგობის დამფუძნებელი წევრები იყვნენ ე. კ-ი, ჯ. ხ-ა, ე. ჭ-ე და შპს „ი. უ. ქ-ა“. ე.კ-სა და ჯ.ხ-ას, შენატანს თბილისში, „მ-ის 49ა-ში“ მდებარე უძრავი ქონება, ხოლო ე.ჭ-სა და შპს „ი. უ. ქ-ის“ შენატანს - პროექტის განხორციელებისათვის აუცილებელი ფინანსური სახსრები წარმოადგენდა. 2012 წლის 10 იანვარს შპს „ი. უ. ქ-ამ“ თავისი წილი შპს „ა. გ. მ-ს“ მიჰყიდა, რომელმაც თავის თავზე აიღო ყველა ის ვალდებულება, რომელიც გააჩნდა გამყიდველს. მოსარჩელეებმა 2007 წლის 20 აპრილს ამხანაგობასთან გააფორმეს ხელშეკრულება, შეიტანეს უძრავი ქონება და გახდნენ ამხანაგობის წევრები. მოპასუხეებმა ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულებები არ შეასრულეს, აქედან გამომდინარე, გ. და ა. მ-ი მოითხოვენ ე. ჭ-სა და შპს „ა. გ. ა. მ-ს“ დაეკისროთ ზიანის - 63000 ლარის ანაზღაურება, ასევე, 2012 წლის აგვისტოდან ვალდებულების შესრულებამდე ყოველთვიურად 3000 ლარის გადახდა. გ. მ-სა და ა. მ-ის მეორე მოთხოვნაა, მოპასუხეებს დაეკისროთ გადაუხდელი ქირის, 19200 აშშ დოლარის, ასევე, 2012 წლის აგვისტოდან ვალდებულების შესრულებამდე ყოველთვიურად 1200 აშშ დოლარის გადახდა. მოსარჩელეების მესამე მოთხოვნაა, ე. ჭ-სა და შპს „ა. გ. ა. მ-ს“ მიუღებელი შემოსავლის, 47460 აშშ დოლარის, ხოლო 2012 წლის აგვისტოდან ვალდებულების შესრულებამდე ყოველთვიურად 2100 აშშ დოლარის გადახდა დაეკისროთ.
მოპასუხე შპს „ა. გ. მ-მა“ სარჩელი არ ცნო და მიუთითა, რომ მოსარჩელეების მიმართ ვალდებულების შეუსრულებლობა გამოწვეულია მისგან დამოუკიდებელი მიზეზებით, კერძოდ, თბილისის მერია უარს აცხადებს მშენებლობის ნებართვის გაცემაზე, რაც, მოპასუხის განმარტებით, შპს „ა. გ. ა. მ-სა“ და სს „ი. უ. ქ-ას“ შორის შედგენილი იმ გარიგების მოშლის საფუძველია, რომლის საფუძველზეც, მოსარჩელეები მოითხოვენ შპს „ა. გ. ა. მ-ის“ თანხის დაკისრებას.
მოპასუხე ე. ჭ-ემ წარმოდგენილი შესაგებლით სარჩელი არ ცნო შემდეგი დასაბუთებით: ე. ჭ-ე არ წარმოადგენს ამხანაგობის ინვესტორ წევრს, მისი ერთადერთი საქმიანობა იყო ამხანაგობის თავმჯდომარეობა და მესამე პირებთან წარმომადგენლობა. ამდენად, მას არ შეიძლება, სოლიდარულად დაეკისროს პასუხისმგებლობა ამხანაგობის შეუსრულებელ ვალდებულებებზე.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2012 წლის 28 სექტემბრის გადაწყვეტილებით გ. მ-სა და ა. მ-ის სარჩელი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა, შპს „ა. გ. ა. მ-სა“ და ე. ჭ-ეს გ. და ა. მ-ის სასარგებლოდ 6000 აშშ დოლარის, 2011 წლის 22 დეკემბრიდან ყოველთვიურად ვალდებულების შესრულებამდე პირგასამტეხლოს - 300 ლარის, 2011 წლის 22 დეკემბრიდან ყოველთვიურად ვალდებულების შესრულებამდე მიუღებელი შემოსავლის, 2100 აშშ დოლარის, შპს „ა. გ. ა. მ-ს“ მოსარჩელეების სასარგებლოდ 2011 წლის 22 დეკემბრიდან ყოველთვიურად ვალდებულების შესრულებამდე 1200 აშშ დოლარის ანაზღაურება დაეკისრათ. გ. და ა. მ-ის სასარჩელო მოთხოვნა მოპასუხეებისთვის 63000 ლარისა და 60660 აშშ დოლარის დაკისრების ნაწილში არ დაკმაყოფილდა. აღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრეს მოპასუხეებმა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 2013 წლის 6 მარტის განჩინებით სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა, თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2012 წლის 28 სექტემბრის გადაწყვეტილება დარჩა უცვლელი. პალატამ დადგენილად მიიჩნია შემდეგი ფაქტობრივი გარემოებები: 2006 წლის 19 ივნისის ერთობლივი საქმიანობის შესახებ ხელშეკრულებით ჩამოყალიბდა ამხანაგობა „მ. 49-ა“. ამხანაგობის სადამფუძნებლო ხელშეკრულების მეორე მუხლის მიხედვით, ამხანაგობის ხელშეკრულების მხარეები არიან, ერთი მხრივ, ე. კ-ი და ჯ. ხ-ა, შემდგომში, მესაკუთრეები, ხოლო, მეორე მხრივ, შპს ,,ი. უ. ქ-ა“ და ე. ჭ-ე, შემდგომში ინვესტორი (ერთად შემდგომში ,,ამხანაგობის წევრები“); ხელშეკრულების საგანს წარმოადგენდა მესაკუთრეების კუთვნილი უძრავი ქონების ბაზაზე (მდებარე ქ. თბილისში, მ-ის ქ. №49ა-ში) და ასევე გვერდზე მდებარე მიწის ნაკვეთების ბაზაზე მრავალსართულიანი საცხოვრებელი სახლის მშენებლობა. ,,მესაკუთრეების“ მიერ გადასაცემი უძრავი ქონების ღირებულება განისაზღვრა 890 000 ლარად. ხელშეკრულების 4.1.5 პუნქტის თანახმად, ,,ინვესტორის“ შენატანს წარმოადგენდა მომსახურება, რაც გულისხმობდა მიწის ნაკვეთზე მრავალსართულიანი საცხოვრებელი სახლის მშენებლობის დაფინანსებას წინამდებარე ხელშეკრულებით გათვალისწინებული პირობებით. ხელშეკრულების 5.1. პუნქტის შესაბამისად, თითოეული მესაკუთრე მიიღებს ამხანაგობაში შეტანილი წილის სანაცვლოდ ინდივიდუალურ ხელშეკრულებებში მითითებულ ფართს ან თანხას, ხოლო ,,ინვესტორი“ მიიღებს დანარჩენ ფართს. ხელშეკრულების 6.3.1. პუნქტის შესაბამისად, ინვესტორმა იკისრა მშენებლობის დასრულების, ექსპლუატაციაში მიღებისა და საჯარო რეესტრში მისაღები ფართების მესაკუთრეებზე აღრიცხვის ვალდებულება.
2007 წლის 20 აპრილს, ერთი მხრივ, ამხანაგობა ,,მ. 49-ა-სა“ და, მეორე მხრივ, გ. და ა. მ-ს შორის დაიდო ამხანაგობაში წევრად მიღების ხელშეკრულება. 2008 წლის 4 აპრილს, იმავე მხარეთა შორის შედგა გარიგება ამხანაგობის წევრისთვის მისაღები ქონების განსაზღვრის შესახებ. ამ გარიგებით მოსარჩელეების მიერ განხორციელებული შესატანის (უძრავი ქონება მდებარე ქ.თბილისში, მ. ქ.#49) სანაცვლოდ, ა. და გ. მ-ს გადაეცემათ 100 კვ.მ არასაცხოვრებელი ფართი მეორე სართულზე, 150 კვ.მ საცხოვრებელი ფართი მეხუთე სართულზე, ერთი ავტოსადგომი და 75200 აშშ დოლარი. მოსარჩელეებს ზემოთ დასახელებული უძრავი ქონება უნდა მიეღოთ 2008 წლის 4 აპრილის გარიგების გაფორმებიდან 30 თვის განმავლობაში. მხარეთა შეთანხმებით, 2008 წლის 4 აპრილის გარიგებით განსაზღვრული მიზნის დადგენილ ვადებში მიუღწევლობის შემთხვევაში ამხანაგობამ იკისრა ვალდებულება, მოსარჩელეებისთვის ყოველთვიურად გადაეხადა პირგასამტეხლო 3000 ლარი. 2012 წლის 10 იანვარს ამხანაგობა „მ. 49ა-ს“, სს „ი. უ. ქ-სა“ და შპს „ა. გ. ა. მ-ს“ შორის დაიდო ამხანაგობის წილის ნასყიდობის ხელშეკრულება. ამ გარიგებით სს „ი. უ-ამ“ კუთვნილი წილი ამხანაგობა „მ. 49ა-ში“ მიჰყიდა შპს „ა. გ. ა. მ-ს“, რომელმაც თავის თავზე აიღო წილის გამყიდველის ყველა ვალდებულება, რომელიც გამომდინარეობდა ამხანაგობის საქმიანობიდან. ხელშეკრულების 4.1. პუნქტის შესაბამისად, ამ ხელშეკრულების 3.3. პუნქტის საფუძველზე ხელშეკრულების რაიმე მიზეზით მოშლის შემთხვევაში, თითოეული მხარე ვალდებულია, დაუბრუნოს მეორე მხარეს ის, რაც მათ ხელშეკრულებით მიიღეს.
2012 წლის 10 იანვრის გარიგების შედგენამდე შპს „ა. გ. ა. მ-მა“ მოსარჩელეებისგან მიიღო გამოუხმობადი თანხმობა. დასახელებული გარიგებანი დაერთო 2012 წლის 10 იანვრის გარიგებას ამხანაგობა „მ. 49ა-ს“ წილის ნასყიდობის შესახებ. 2012 წლის 10 იანვრის ხელშეკრულებაში აღნიშნულია, რომ ამხანაგობის წევრთაგან მიღებული გამოუხმობადი თანხმობა დაერთო ამავე ხელშეკრულებას, ხოლო, გარიგების 6.4 პუნქტის თანახმად, ხელშეკრულებაზე თანდართული დოკუმენტაცია წარმოადგენს ხელშეკრულების განუყოფელ ნაწილს.
სააპელაციო სასამართლო იზიარებს პირველი ინსტანციის სასამართლოს დასკვნას იმის შესახებ, რომ გამოუხმობად თანხმობასა და 2012 წლის 10 იანვრის წილის განვადებით ნასყიდობით ხელშეკრულებაში ჩამოყალიბებული პირობები ერთი გარიგების შემადგენელი ნაწილები იყო, რომლითაც განისაზღვრა მოსარჩელეებისა და ამხანაგობა „მ. 49ა-ს“ დავალიანების ოდენობა, ასევე, შპს „ა. გ. ა. მ-ის“ ვალდებულებანი. მითითებული გარიგების შესაბამისად, ზემოაღნიშნული თანხმობა ბათილია იმ შემთხვევაში, თუ სს ,,ი. უ. ქ-სა“ და შპს ,,ა. გ. მ-ს“ შორის არ გაფორმდება ანდა ერთ-ერთი მხარის მიერ უხეშად დაირღვევა ამხანაგობის შესაბამისი წილის ნასყიდობის ხელშეკრულება. წილის ნასყიდობის ხელშეკრულების უხეშად დარღვევაში იგულისხმება შპს ,,ა. გ. მ-ის“ მიერ სს ,,ი. უ. ქ-ის“ წილის ნასყიდობის თანხის მთლიანად ან ნაწილობრივ გადაუხდელობა.
2011 წლის 22 დეკემბრის შეთანხმებით, შპს „ა. გ. ა. მ-მა“ იკისრა ვალდებულება ა. და გ. მ-ის მშენებლობის დასრულებამდე ყოველთვიურად გადაეხადა 1200 აშშ დოლარი. დადგენილია, რომ 2011 წლის 22 დეკემბრის მონაცემებით ამხანაგობის დავალიანება ა. მ-სა და გ. მ-.ის მიმართ განისაზღვრა 6000 აშშ დოლარით. მხარეთა შეთანხმების შესაბამისად, გარდა ზემოაღნიშნული ვალდებულებებისა, 2011 წლის 22 დეკემბრამდე მდგომარეობით ამხანაგობას მოსარჩელეთა მიმართ არ ერიცხებოდა სხვა დამატებითი ფულადი ვალდებულება ქირის, ჯარიმის, პირგასამტეხლოსა თუ სხვა რაიმე კომპენსაციის სახით. 2006 წლის 11 აგვისტოს ამხანაგობა ,,მ. 49ა-სა“ (თავმჯდომარე ე. ჭ-ე) და ე. ჭ-ეს შორის დაიდო ხელშეკრულება ამხანაგობაში წევრად მიღების შესახებ, რომლის შესაბამისად, ე. ჭ-ემ იკისრა ვალდებულება, ამხანაგობისათვის გადაეცა მის საკუთრებაში არსებული უძრავი ქონება მდებარე ქ. თბილისში, მ-ის ქ. №47-ში.
2006 წლის 14 აგვისტოს ე. ჭ-ეს, როგორც ამხანაგობა ,,მ. 49ა-ს“ თავმჯდომარესა და ე. ჭ-ეს შორის გაფორმდა შეთანხმება, რომლის შესაბამისად, ზემოაღნიშნული უძრავი ქონების სანაცვლოდ, განისაზღვრა ე. ჭ-ის გადასაცემი ქონება: 100 კვ.მ კომერციული ფართი პირველ სართულზე და 140 კვ.მ საოფისე ფართი მესამე სართულზე. მოსარჩელეთა მიერ წარმოდგენილი უძრავი ქონების შეფასების ანგარიშის მიხედვით, მოსარჩელეთა მიერ მისაღები არასაცხოვრებელი ფართის იჯარის წესით გაცემის შემთხვევაში, ერთ კვადრატულ მეტრზე მისაღები ყოველთვიური შემოსავალი 2010 წელს შეადგენს 24-ს, 2011 წელს - 23-ს, ხოლო 2012 წელს - 21 აშშ დოლარს.
სამოქალაქო კოდექსის 930-ე მუხლის შესაბამისად, ერთობლივი საქმიანობის (ამხანაგობის) ხელშეკრულებით ორი ან რამდენიმე პირი კისრულობს, ერთობლივად იმოქმედოს საერთო სამეურნეო ან სხვა მიზნების მისაღწევად ხელშეკრულებით განსაზღვრული საშუალებებით, იურიდიული პირის შეუქმნელად. სამოქალაქო კოდექსის 937-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, ხელშეკრულების მონაწილეები ერთობლივი საქმიანობიდან წარმოშობილი ვალებისათვის პასუხს აგებენ სოლიდარულად. ერთმანეთთან ურთიერთობაში პასუხისმგებლობის ოდენობა განისაზღვრება მონაწილეთა წილის შესაბამისად, თუ ხელშეკრულება სხვა რამეს არ ითვალისწინებს. 629-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, ნარდობის ხელშეკრულებით მენარდე კისრულობს, შეასრულოს ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სამუშაო, ხოლო შემკვეთი ვალდებულია, გადაუხადოს მენარდეს შეთანხმებული საზღაური. 629-ე მუხლის მეორე ნაწილის თანახმად, თუ ნარდობა ითვალისწინებს რაიმე ნაკეთობის დამზადებას და მენარდე მას ამზადებს თავის მიერ შეძენილი მასალით, მაშინ იგი შემკვეთს გადასცემს საკუთრებას დამზადებულ ნაკეთობაზე. თუ დამზადებულია გვაროვნული ნივთი, მაშინ გამოიყენება ნასყიდობის წესები.
დადგენილია, რომ, ერთი მხრივ, გ. მ-ეს, ა. მ-.სა და, მეორე მხრივ, ამხანაგობა ,,მ. 49ა-ს“ შორის გაფორმდა ნარდობის ხელშეკრულება. აღნიშნული ხელშეკრულების შესაბამისად, ამხანაგობისაგან მათ უნდა მიეღოთ აშენებული საცხოვრებელი ბინიდან განსაზღვრული ფართები შესაბამისი საზღაურის სანაცვლოდ. აპელანტ შპს „ა. გ. ა. მ-ის“ პრეტენზია მესამე პირების წინაშე ვალდებულების არარსებობასთან დაკავშირებით, ემყარება მას და სს ,,ი. უ. ქ-ას“ შორის 2012 წლის 10 იანვარს გაფორმებული ხელშეკრულების მოშლას.
სამოქალაქო კოდექსის 405-ე მუხლი განამტკიცებს იმ პირობებსა და გარემოებებს, რომელთა არსებობის შემთხვევაში მხარეს შეუძლია, გამოიყენოს ხელშეკრულებიდან გასვლის უფლება, ესენია - ვალდებულების შესრულებაზე დამატებითი ვადების გასვლა და ინტერესის დაკარგვა ვალდებულების დარჩენილი ნაწილის მიმართ. თუ ხელშეკრულების ერთი მხარე არღვევს ორმხრივი ხელშეკრულებიდან გამომდინარე ვალდებულებას, მაშინ ხელშეკრულების მეორე მხარეს შეუძლია, უარი თქვას ხელშეკრულებაზე ვალდებულების შესრულებისათვის მის მიერ დამატებით განსაზღვრული ვადის უშედეგოდ გასვლის შემდეგ. თუ ვალდებულების დარღვევის ხასიათიდან გამომდინარე, არ გამოიყენება დამატებითი ვადა, მაშინ დამატებითი ვადის განსაზღვრას უთანაბრდება გაფრთხილება. თუკი ვალდებულება მხოლოდ ნაწილობრივ დაირღვა, მაშინ კრედიტორს შეუძლია, უარი თქვას ხელშეკრულებაზე მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ვალდებულების დარჩენილი ნაწილის შესრულებამ მისთვის დაკარგა ინტერესი. ხელშეკრულებიდან გასვლა ცალმხრივი ნების გამოვლენის საშუალებით ხორციელდება და მისთვის არ არის აუცილებელი მეორე მხარის თანხმობა. ცალმხრივი უარის თქმა ხელშეკრულებაზე შესაძლებელია, თუ ეს დაშვებულია კანონით ან მხარის ასეთი უფლება გათვალისწინებულია ხელშეკრულებით. ხელშეკრულებაზე უარის თქმა მხარეთა შეთანხმებითაც არის შესაძლებელი. კონკრეტულ შემთხვევაში, არ დგინდება მხარეთა შეთანხმება ხელშეკრულებაზე უარის თქმის შესახებ. რაც შეეხება კანონისმიერი ან სახელშეკრულებო წინაპირობების არსებობას, მათი განხილვა სცილდება მოცემული დავის საგანს. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სააპელაციო სასამართლო არ იზიარებს შპს „ა. გ. ა. მ-ის“ სააპელაციო საჩივრის საფუძვლებს. სამოქალაქო კოდექსის 361-ე მუხლის მეორე ნაწილის მიხედვით, ვალდებულება უნდა შესრულდეს ჯეროვნად, კეთილსინდისიერად, დათქმულ დროსა და ადგილას.
სააპელაციო საასმართლომ არ გაიზიარა ე. ჭ-ის სააპელაციო საჩივრის საფუძვლები, შემდეგ გარემოებათა გამო: სამოქალაქო კოდექსის 930-ე მუხლის შესაბამისად, ერთობლივი საქმიანობის (ამხანაგობის) ხელშეკრულებით ორი ან რამდენიმე პირი კისრულობს, ერთობლივად იმოქმედოს საერთო სამეურნეო ან სხვა მიზნების მისაღწევად ხელშეკრულებით განსაზღვრული საშუალებებით, იურიდიული პირის შეუქმნელად. 932-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, მუხლის შესაბამისად, მონაწილეებმა უნდა შეიტანონ ხელშეკრულებით გათვალისწინებული შესატანები. თუ ხელშეკრულებით არ არის განსაზღვრული შესატანის ოდენობა, თითოეული მონაწილე მოვალეა, შეიტანოს იგი თანაბრად. შესატანი შეიძლება შეტანილ იქნეს როგორც ქონებით, ასევე, მომსახურების გაწევით. 935-ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, მუხლის შესაბამისად, თუ ხელშეკრულება სხვა რამეს არ ითვალისწინებს, შემოსავლები მონაწილეებს შორის ნაწილდება მათი წილის შესაბამისად.
ამხანაგობის ხელშეკრულება წარმოადგენს ორი ან მეტი პირის შეთანხმებას, რომლის მონაწილეები ისახავენ ერთიან (საერთო) მიზანს; ასრულებენ მოქმედებებს, რომლებიც სავალდებულოა მის მისაღწევად; შენატანების საფუძველზე ქმნიან ქონებას, რაც მათი საერთო წილობრივი საკუთრებაა; ერთობლივად კისრულობენ საერთო საქმიდან წარმოშობილი ზიანისა და ხარჯების განაწილებას; ინაწილებენ მიღებულ შედეგებს. ამხანაგობის ხელშეკრულება წარმოადგენს მისი წევრების ნებაყოფლობით გაერთიანებას ხელშეკრულების საფუძველზე.
ამხანაგობის მონაწილეებს გააჩნიათ ერთიანი მიზანი, რისთვისაც ისინი ახორციელებენ ერთობლივ საქმიანობას, რომლის პროცესში მათ გააჩნიათ ურთიერთშეთანხმებით განაწილებული (შიდა სახელშეკრულებო) უფლებები და მოვალეობები, რომელთა შესრულების შედეგად, ანუ მონაწილეთა მიერ წარმოებული საქმიანობის სანაცვლოდ დასახული მიზანი მიიღწევა. ერთობლივ საქმიანობაში (ამხანაგობა) მონაწილეთა მიერ შესატანის შეტანა ქმნის ამხანაგობის წინაშე დასახული საერთო მიზნის მიღწევის მატერიალურ წინაპირობას და აქვს მთავარი მნიშვნელობა. მონაწილის შენატანი შეიძლება, მდგომარეობდეს, აგრეთვე, მომსახურების გაწევაში. შენატანის სახით მომსახურების გაწევა გულისხმობს, როგორც ამხანაგობის განკარგულებაში პირადი შრომის გადაცემას, ასევე, რომელიმე სახის ცალკეულ მომსახურებას.
მოცემულ შემთხვევაში, ის გარემოება, რომ ე. ჭ-ის მიზანი კომერციული შინაარსით იყო განპირობებული, დგინდება სადამფუძნებლო ხელშეკრულებით, რომლის შესაბამისად, ე. ჭ-ე და შპს ,,ი. უ. ქ-ა“, როგორც ინვესტორები (შემდგომში ამხანაგობის წევრები), მიიღებდნენ ასაშენებელი საცხოვრებელი ბინიდან ფართებს, გარდა იმ ფართებისა, რომლებსაც მიიღებდნენ მესაკუთრეები ამხანაგობაში შეტანილი წილის სანაცვლოდ. რაც შეეხება, 2006 წლის 11 აგვისტოს ამხანაგობა ,,მ. 49ა-სა“ (თავმჯდომარე ე. ჭ-სა) და ე. ჭ-ეს შორის დადებულ ხელშეკრულებას, აღნიშნული წარმოადგენს ნარდობის ხელშეკრულებას, რომლითაც მხარეებს (ერთი მხრივ, ამხანაგობას და, მეორე მხრივ, ე. ჭ-ეს) წარმოეშვათ გარკვეული უფლებები და მოვალეობები, კერძოდ, ე. ჭ-ის ვალდებულებას წარმოადგენდა უძრავი ქონების (მდებარე ქ. თბილისში, მ-ის ქ. №47-ში) გადაცემა ამხანაგობისათვის, სანაცვლოდ კი, კონკრეტული ფართის მიღება ასაშენებელი ბინიდან. მითითებული ხელშეკრულება არის დამოუკიდებელი ხელშეკრულება, რომელიც არ ცვლის ე. ჭ-ის, როგორც ამხანაგობის დამფუძნებელი წევრის, უფლებებსა და მოვალეობებს მესამე პირების წინაშე. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, აპელანტის პრეტენზია სადამფუძნებლო ხელშეკრულებაში ტექნიკურ შეცდომასთან დაკავშირებით უსაფუძვლოა და ვერ იქნება გაზიარებული.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 102-ე მუხლის თანახმად, თითოეულმა მხარემ უნდა დაამტკიცოს გარემოებანი, რომლებზედაც იგი ამყარებს თავის მოთხოვნებსა და შესაგებელს. ამ გარემოებათა დამტკიცება შეიძლება თვით მხარეთა (მესამე პირთა) ახსნა-განმარტებით, მოწმეთა ჩვენებით, წერილობითი თუ ნივთიერი მტკიცებულებებითა და ექსპერტთა დასკვნებით. საქმის გარემოებები, რომლებიც კანონის თანახმად უნდა დადასტურდეს გარკვეული სახის მტკიცებულებებით, არ შეიძლება, დადასტურდეს სხვა სახის მტკიცებულებებით. სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 103-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, მტკიცებულებებს სასამართლოს წარუდგენენ მხარეები. მოცემულ შემთხვევაში, მიუღებელ შემოსავალთან დაკავშირებით მოსარჩელემ წარმოადგინა შესაბამისი მტკიცებულება - შეფასების აქტი უძრავი ქონების საიჯარო ფასთან დაკავშირებით. დადგენილია, რომ შემფასებელმა იხელმძღვანელა ხელშეკრულებით ამხანაგობის წევრისათვის მისაღები ქონების განსაზღვრის შესახებ. მოპასუხეების მხრიდან საწინააღმდეგო მტკიცებულება წარმოდგენილი არ ყოფილა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 2013 წლის 6 მარტის განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა ე.ჭ-ემ შემდეგ გარემოებათა გამო: სასამართლომ არ გამოიყენა სამოქალაქო კოდექსის 52-ე მუხლი. 2006 წლის 19 ივნისის ერთობლივი საქმიანობის შესახებ ხელშეკრულებით ე.ჭ-ის მიიჩნევა ამხანაგობის ინვესტორ წევრად გამომდინარეობს გამოთქმის სიტყვასიტყვითი აზრიდან და არა სრული სახელშეკრულებო ურთიერთობის გონივრული განსჯიდან. სასამართლომ მოსარჩელეები არასწორად ცნო მენარდეებად. საქმეში არსებული მტკიცებულებები სრულად არ შეფასებულა.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო საკასაციო საჩივრის საფუძვლების შესწავლისა და გასაჩივრებული განჩინების იურიდიული დასაბუთების შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ ე. ჭ-ის საკასაციო საჩივარი არ უნდა დაკმაყოფილდეს და უცვლელად დარჩეს სააპელაციო სასამართლოს მიერ გამოტანილი განჩინება შემდეგ გარემოებათა გამო:
კასატორი ე. ჭ-ე სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილებას ასაჩივრებს იმ ნაწილში, რომლითაც მას შპს „ა. გ. ა. მ-ან“ ერთად მ-ის სასარგებლოდ დაეკისრა 6000 აშშ დოლარი, 2011 წლის 22 დეკემბრიდან ყოველთვიურად ვალდებულების შესრულებამდე დაეკისრათ პირგასამტეხლო 300 ლარი; 2011 წლის 22 დეკემბრიდან ყოველთვიურად ვალდებულების შესრულებამდე დაეკისრათ მიუღებელი შემოსავლის ანაზღაურება 2100 აშშ დოლარის ოდენობით.
საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ კასატორ ე. ჭ-ის საკასაციო საჩივარი არ შეიცავს არა მარტო დასაბუთებულ, არამედ საერთოდ პრეტენზიას ზემომითითებული თანხების დაკისრების მართებულობაზე. საკასაციო საჩივარში მითითებულია მხოლოდ ის, რომ სააპელაციო სასამართლომ არასწორად მიიჩნია საქმეში წარმოდგენილი ხელშეკრულებები ნარდობის და არა ერთობლივი საქმიანობის ხელშეკრულებებად. ამასთან ერთად კასატორი უთითებს სასამართლოს მიერ საქმეში არსებული ექსპერტიზის დასკვნის არასწორ შეფასებაზე, მაგრამ არ უთითებს, თუ რაში გამოიხატა უსწორობა.
ისმის კითხვები: მოსარჩელეების გ. მ-სა და ა. მ-ის მოთხოვნის საფუძველს ერთობლივი საქმიანობის (ამხანაგობის) ხელშეკრულება თუ ნარდობის ხელშეკრულება წარმოადგენს? ე. ჭ-ე მენარდეა თუ ამხანაგობის წევრი? იმ შემთხვევაში, თუ მხარეთა უფლება-ვალდებულებები გამომდინარეობენ ერთობლივი საქმიანობის ხელშეკრულებიდან, ე. ჭ-ეს ეკისრება თუ არა პასუხისმგებლობა გ. და ა. მ-ის მიმართ?
საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ საქმეში წარმოდგენილი ხელშეკრულებების სწორი შეფასებით და, შესაბამისად, ნარდობისა და ერთობლივი საქმიანობის ხელშეკრულებების სწორი გამიჯვნით განპირობებულია პასუხისმგებლობის მართებული კრიტერიუმების განსაზღვრა.
საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ, მიუხედავად იმისა, რომ სააპელაციო სასამართლომ არასწორად მიიჩნია საქმეში წარმოდგენილი ხელშეკრულებები ნარდობის და არა ერთობლივი საქმიანობის თაობაზე დადებულ ხელშეკრულებად, არ არსებობს გასაჩივრებული განჩინების გაუქმების საფუძველი, რადგან კონკრეტულ შემთხვევაში, განსახილველი დავის თავისებურებიდან გამომდინარე, ეს გავლენას არ ახდენს ე. ჭ-ის პასუხისმგებლობაზე.
ამასთან ერთად, კასატორი ე. ჭ-ე არ უთითებს საკასაციო საჩივარში სხვა ისეთ გარემოებებსა და მტკიცებულებებზე, რომლებიც გამორიცხავენ მის პასუხისმგებლობას.
საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს სამართლებრივი შეფასების რამდენიმე მხარეზე. პირველი, მხარეთა შორის წარმოშობილ ურთიერთობებს საფუძვლად უდევს ერთობლივი საქმიანობის (ამხანაგობის) ხელშეკრულება, ხოლო ე. ჭ-ე წარმოადგენს არა მენარდეს, არამედ ამხანაგობის წევრს. მეორე, საქმეში წარმოდგენილი ხელშეკრულებებიდან გამომდინარე ვალდებულებების შეუსრულებლობისათვის შპს „ა. გ. ა. მ-მა“ და ე. ჭ-ემ იკისრეს პასუხისმგებლობა დანარჩენი ამხანაგობის წევრების მიმართ.
პირველი: საინტერესოა, რატომ მიიჩნია საკასაციო პალატამ, რომ მხარეთა შორის წარმოშობილ ურთიერთობებს საფუძვლად უდევს ერთობლივი საქმიანობის (ამხანაგობის) ხელშეკრულება, ხოლო ე. ჭ-ე წარმოადგენს არა მენარდეს, არამედ ამხანაგობის წევრს.
იმისათვის, რომ ამხანაგობის ხელშეკრულება გაიმიჯნოს ნარდობის ხელშეკრულებისგან, აუცილებელია, უპირველეს ყოვლისა დავახასიათოთ ამხანაგობის ხელშეკრულების ის მხარეები, რომლითაც იგი ემსგავსება ნარდობის ხელშეკრულებას. ამხანაგობის ხელშეკრულება, როგორც კონკრეტული მიზნის მისაღწევად პირთა გაერთიანებაზე აგებული ხელშეკრულება, მოითხოვს წევრებისაგან ისეთი მოქმედებების განხორციელებას, რომლებსაც ახასიათებს სხვადასხვა ხელშეკრულებებისათვის დამახასიათებელი თავისებურებები. როდესაც ჩვენ ყურადღებას ვამახვილებთ ერთობლივი საქმიანობის (ამხანაგობის) ისეთ ხელშეკრულებაზე, რომელიც მიზნად ისახავს, მაგალითად, რაიმე ნაკეთობის დამზადებას, სახლის აშენებას და ა.შ. ამხანაგობის წევრთა უფლება- ვალდებულებები ემსგავსება ნარდობის ხელშეკრულებით განსაზღვრულ ურთიერთობებს, მაგრამ ამ შემთხვევაში მნიშვნელობა ენიჭება მხარეთა შორის ხელშეკრულებით განსაზღვრულ ისეთ უფლება-ვალდებულებებს, რაც დამახასითებელია კოლექტიურi გაერთიანებისათვის, რომელსაც ახასიათებს კორპორაციული სტრუქტურის ისეთი თვისებები, რომელიც მოიცავს, როგორც ორგანიზაციულ, ასევე, ქონებრივ ელემენტებს. ზუსტად ასეთი ტიპის გაერთიანება წარმოადგენს გარკვეულწილად იმ საშუალებათა ერთობას, რითაც საბოლოოდ უზრუნველყოფილია ამ გაერთიანების მონაწილეთა მიერ დასახული მიზნის მიღწევა. ხაზგასმით უნდა აღინიშნოს, რომ ერთობლივი საქმიანობის ხელშეკრულების თავისებურება ვლინდება იმაში, რომ დასახული მიზნის მიღწევა შესაძლებელია მხოლოდ მონაწილე პირთა ერთობლივი საქმიანობით. 2006 წლის 19 ივნისის ერთობლივი საქმიანობის შესახებ ხელშეკრულების თანახმად, შპს ,,ი.უ. ქ-ა“ და ე. ჭ-ე წარმოადგენენ ინვესტორებს. ხელშეკრულების 4.1.5 პუნქტის თანახმად, ,,ინვესტორის“ შენატანს წარმოადგენდა მომსახურება, რაც გულისხმობდა მიწის ნაკვეთზე მრავალსართულიანი საცხოვრებელი სახლის მშენებლობის დაფინანსებას წინამდებარე ხელშეკრულებით გათვალისწინებული პირობებით. ხელშეკრულების 5.1. პუნქტის შესაბამისად, თითოეული მესაკუთრე ამხანაგობაში შეტანილი წილის სანაცვლოდ მიიღებს ინდივიდუალურ ხელშეკრულებებში მითითებულ ფართს ან თანხას, ხოლო ,,ინვესტორი“ – დანარჩენ ფართს.
ხელშეკრულების 6.3.1. პუნქტის შესაბამისად, ინვესტორმა იკისრა მშენებლობის დასრულების, ექსპლუატაციაში მიღებისა და საჯარო რეესტრში მისაღები ფართების მესაკუთრეებზე აღრიცხვის ვალდებულება.
ზემომითითებული პუნქტების მიხედვით, ცხადია, რომ ამ ხელშეკრულების მონაწილეების მიერ დასახულ მიზნის მისაღწევად აუცილებელი იყო ე.წ ,,ინვესტორი“ წევრების მიერ ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულებების განხორციელება, რის შედეგად ისინი მიიღებდნენ დანარჩენ ფართს. საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ ხელშეკრულებაში მითითებული ტერმინი „ინვესტორი“ არ ნიშნავს იმას, რომ ის არ არის ერთობლივი საქმიანობის მონაწილე (წევრი). ხელშეკრულებაში მონაწილეების დაყოფა „მესაკუთრეებად“ და „ინვესტორებად“ განპირობებულია ხელშეკრულებით დასახული მიზნის მისაღწევად მონაწილეთა მიერ განსახორციელებლი საქმიანობის სპეციფიკით. ამის სამართლებრივ წინაპირობას წარმოადგენს საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 932-ე მუხლის მე-2 ნაწილი. ის, რომ მხარეთა შორის დადებულია ერთობლივი საქმიანობის (ამხანაგობის) ხელშეკრულება და „ინვესტორები“ (ამ შემთხვევაში ე. ჭ-ე) წარმოადგენენ ერთობლივი საქმიანობის მონაწილეებს, ასევე მიუთითებენ ხელშეკრულებით განსაზღვრული უფლება-ვალდებულებები, რომლებიც დამახასიათებელიa ერთობლივი საქმიანობისათვის და არა ნარდობის ხელშეკრულებისათვის. მაგალითად, ხელშეკრულების 6.4 პუნქტის თანახმად, „ინვესტორი“ უფლებამოსილია, მოსთხოვოს „მესაკუთრეებს“ ამ ხელშეკრულებით განსაზღვრული შენატანის განხორციელება ამხანაგობაში. ამავე ხელშეკრულების 6.2 პუნქტის თანახმად „მესაკუთრეები“ უფლებამოსილი არიან, მოსთხოვონ „ინვესტორს“ ამ ხელშეკრულებით განსაზღვრული შენატანის განხორციელება.
ამდენად, მითითებული უფლებამოსილებები მიუთითებენ ერთობლივი საქმიანობის ხელშეკრულებისათვის დამახასიათებელ ნიშნებზე, რომლის თანახმად, საერთო საქმიანობის მიზნის მისაღწევად, საერთო საქმიანობასთან დაკავშირებით, კეთილსინდისიერად შესრულების მოთხოვნის უფლება აქვს თითოულ მონაწილეს ერთობლივი საქმიანობის ყოველი მონაწილისაგან (საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 935-ე მუხლის მე-2 ნაწილი) არა უშუალოდ თავისი, არამედ მხოლოდ საერთო საქმიანობის (ამხანაგობის) მონაწილეთა სასარგებლოდ.
ასევე, გასათვალისწინებელია ხელშეკრულების მე-8 თავი, რომელიც ეთმობა ერთობლივი საქმიანობის მართვას. ამ თავში მოცემული პუნქტების თანამახმად ხელშეკრულების მონაწილეები საერთო მიზნის მისაღწევად თანხმდებიან ერთობლივი მართვის სისტემაზე. გასათვალისწინებელია ხელშეკრულების 8.10 პუნქტი, რომლის თანახმად, წინამდებარე ხელშეკრულების ყველა მონაწილე ვალდებულია, ხელი შეუწყოს ამხანაგობას მიზნის მიღწევაში. ამდენად, ეს შეთანხმება თავისი შინაარსით მიუთითებს საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 934-ე მუხლით მოცემულ სამართლებრივი დანაწესზე. აღნიშნული თავისებურებები არ არის დამახასითებელი ნარდობის ხელშეკრულებისათვის.
მნიშვნელოვანია, ასევე ხელშეკრულებიდან გასვლისა და შეწყვეტის თავები, რომლებიც მიუთითებენ საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 938-ე და 939-ე მუხლებით მოცემულ დანაწესებზე, ასევე მნიშვნელოვანია, რომ ხელშეკრულების პრეამბულაშიც მონაწილე-წევრები მათ შორის წარმოშობილ ურთიერთობის საფუძვლად უთითებენ საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 930-940-ე მუხლებზე, რომლითაც გათვალისწინებულია ერთობლივი საქმიანობის (ამხანაგობის) ინსტიტუტი.
ყოველივე ზემოაღნიშნული მიუთითებს იმაზე, რომ 2006 წლის 19 ივნისის ხელშეკრულება წარმოადგენს ერთობლივი საქმიანობისა და არა ნარდობის ხელშეკრულებას.
საკასაციო პალატა კიდევ ერთხელ აღნიშნავს, რომ ერთობლივი საქმიანობა, რომლის მიზანია სახლის აშენება შეიცავს ნარდობის ხელშეკრულებისათვის დამახასიათებელ ელემენტებს, რომლის მიზანია კონკრეტული ნაკეთობის დამზადება. როგორც ნარდობის შემთხვევაში, იგი ორიენტირებულია კონკრეტული შედეგის მიღწევაზე. უფრო მეტიც ერთობლივი საქმიანობის (ამხანაგობის) ერთერთი წევრი შეიძლება იყოს მენარდე, რომელიც თავისი საქმიანობით მონაწილეობს ერთობლივ საქმიანობაში, მაგრამ, როდესაც რამდენიმე პირი (ორი ან მეტი) თანხმდება ერთობლივი ძალებით თუნდაც სახლის აშენებაზე ან სხვა ნაკეთობის დამზადებაზე, (რაც შეიძლება განხორციელდეს ნარდობის ხელშეკრულებით), ერთმანეთს შორის და ასევე მესამე პირებთან ურთიერთობები მოითხოვს ნარდობის ხელშეკრულებისაგან განსხვავებულ მოწესრიგებას. შესაბამისად, ერთობლივი საქმიანობის ხელშეკრულების საფუძველზე ხდება არა ერთობლივად ან ცალ-ცალკე ნარდობის ხელშეკრულების დადება, არამედ ისეთი ერთეულის ჩამოყალიბება, რომლითაც წესრიგდება ერთმანეთთან, ასევე მესამე პირებთან არსებული ურთიერთობები და საბოლოოდ, უზრუნველყოფილია, კონკრეტულ შემთხვევაში, ნარდობის ხელშეკრულებაში ერთობლივი მონაწილეობა.
აღნიშნულის გათვალისწინებით, საკმაოდ დიდი მნიშვნელობა ენიჭება 2006 წლის 11 აგვისტოს და 2007 წლის 20 აპრილის ხელშეკრულებებს.
უპირველეს ყოვლისა, ყურადსაღებია 2006 წლის 11 აგვისტოს ხელშეკრულება, რომლის თანახმად, ამხანაგობა ,,მ. 49ა-სა“ (თავმჯდომარე ე. ჭ-ე) და ე. ჭ-ეს შორის დაიდო ხელშეკრულება ამხანაგობაში წევრად მიღების შესახებ, რომლის შესაბამისად, ე. ჭ-ემ იკისრა ვალდებულება ამხანაგობისათვის გადაეცა მის საკუთრებაში არსებული უძრავი ქონება მდებარე ქ. თბილისში, მ-ის ქ. №47-ში.
ამ ხელშეკრულების პრეამბულის მე-3 აბზაცი და მე-5 პუნქტი მიუთითებს იმაზე, რომ მისი მონაწილეების სახელშეკრულებო ბოჭვა განისაზღვრება არა მარტო ამ ხელშეკრულებით, არამედ 2006 წლის 19 ივნისის ხელშეკრულების პირობებით.
2006 წლის 14 აგვისტოს ე. ჭ-ეს, როგორც ამხანაგობა ,,მ. 49ა-ს“ თავმჯდომარეს და ე. ჭ-ეს შორის გაფორმდა შეთანხმება, რომლის შესაბამისად, ზემოაღნიშნული უძრავი ქონების სანაცვლოდ, განისაზღვრა ე. ჭ-ის გადასაცემი ქონება: 100 კვ.მ კომერციული ფართი, პირველ სართულზე და 140 კვ.მ საოფისე ფართი მესამე სართულზე (ტ.1. ს.ფ. 187-193). საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს ხელშეკრულების მე-8 პუნქტზე, რომლის თანახმად, ამხანაგობის ინვესტორი წევრები და ე. ჭ-ის მიერ აღებული ვალდებულებები, არ არის გათვალისწინებული წინამდებარე ხელშეკრულებით, ამიტომ მხარეები იხელმძღვანელებენ 2006 წლის 19 ივნისს გაფორმებული ამხანაგობის ხელშეკრულებით.
ამდენად, შესაძლებელია დავასკვნათ, რომ 2006 წლის 19 ივნისის, 2006 წლის 11 აგვისტოს და 2006 წლის 14 აგვისტოს ხელშეკრულებების თანახმად, ე. ჭ-ე, ერთ შემთხვევაში, მომსახურების გაწევის სანაცვლოდ, ხოლო, მეორე შემთხვევაში უძრავი ნივთის ამხანაგობისათვის გადაცემის სანაცვლოდ იღებდა სხვადასხვა მოცულობისა და დანიშნულების ფართებს, რაც მიუთითებს იმაზე, რომ ე. ჭ-ე წარმოადგენს ამხანაგობის წევრს, რომელსაც ეკისრებოდა სხვადასხვა ვალდებულებების შესრულება ერთობლივი საქმიანობის საერთო მიზნის მისაღწევად.
2007 წლის 20 აპრილს, ერთის მხრივ, ამხანაგობა ,,მ. 49-ა-სა“ და მეორე მხრივ, გ. და ა. მ-ს შორის დაიდო ამხანაგობაში წევრად მიღების ხელშეკრულება (ტ.1. ს.ფ. 27-31). ამ ხელშეკრულების მე-5 პუნქტის თანახმად, გ. და ა. მ-ი გახდნენ 2006 წლის 19 ივნისის ხელშეკრულების მონაწილეები და მათზე გავრცელდა ამ ხელშეკრულების წევრის უფლება-ვალდებულებები, ხოლო, 2008 წლის 4 აპრილს, იმავე მხარეთა შორის შედგა გარიგება ამხანაგობის წევრისთვის მისაღები ქონების განსაზღვრის შესახებ, რაც ასევე დამოკიდებული იყო 2006 წლის 19 ივნისის ხელშეკრულებით განსაზღვრულi პირობებისაგან. ამ გარიგებით მოსარჩელეების მიერ განხორციელებული შესატანის (უძრავი ქონება მდებარე ქ.თბილისში, მ-ის ქ.№49) სანაცვლოდ ა. და გ. მ-ს გადაეცემათ 100 კვ.მ არასაცხოვრებელი ფართი მეორე სართულზე, 150 კვ.მ საცხოვრებელი ფართი მეხუთე სართულზე, ერთი ავტოსადგომი და 75200 აშშ დოლარი.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, შესაძლებელია დავასკვნათ, რომ ზემოთ მითითებული ხელშეკრულებები წარმოადგენენ ერთობლივი საქმიანობის შესახებ ხელშეკრულებებს, ხოლო ე. ჭ-ე წარმოადგენს ერთობლივი საქმიანობის (ამხანაგობის) წევრს.
საინტერესოა მეორე საკითხი, რატომ მიიჩნია საკასაციო პალატამ, რომ ე. ჭ-ეს ეკისრება პასუხისმგებლობა დანარჩენი ამხანაგობის წევრების მიმართ.
უდავო ფაქტია, რომ მოსარჩელეებს ამხანაგობის წინაშე შესრულებული აქვთ ვალდებულებები, ასევე, დადგენილია, რომ ამხანაგობამ ნაკისრი ვალდებულებები მოსარჩელეების წინაშე არ შეასრულა. ამის საწინააღმდეგო პრეტენზიას საკასაციო საჩივარი არ შეიცავს, ამდენად, ეს ფაქტობრივი გარემოებები საკასაციო სასამართლოსათვის სავალდებულოა (სსსკ-ის 407-ე მუხლის მე-2 ნაწილი), კერძოდ, იმის გათვალისწინებით, რომ ე. ჭ-ე წარმოადგენს ერთობლივი საქმიანობის (ამხანაგობის) მონაწილეს, საქმეში წარმოდგენილ ხელშეკრულებებში მისი პასუხისმგებლობის კრიტერიუმები უნდა შევამოწმოთ ერთობლივი საქმიანობის (ამხანაგობის) ინსტიტუტის მიხედვით.
საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ საერთო საქმიანობის (ამხანაგობის) წევრების ინტერესები მიმართულია საერთო მიზნის მიღწევისაკენ, მაგრამ ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ერთმანეთის მიმართ ისინი არ შეიძლება გამოდიოდნენ, როგორც კრედიტორი და მოვალე. ზუსტად ეს წარმოადგენს იმ შემთხვევას, როდესაც ჩვენ უნდა გავმიჯნოთ საერთო საქმიანობის მიზნის მისაღწევად ამხანაგობის წევრების უფლებები და ნაკისრი ვალდებულებები იმ უფლება-ვალდებულებებისაგან, რომელიც შემდეგ მათ წარმოეშობათ ერთმანეთის მიმართ, კერძოდ, ერთ შემთხვევაში, საერთო საქმიანობასთან დაკავშირებით, კეთილსინდისიერად შესრულების მოთხოვნის უფლება აქვს თითოულ მონაწილეს ერთობლივი საქმიანობის ყოველი მონაწილისაგან (საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 935-ე მუხლის მე-2 ნაწილი) არა უშუალოდ თავისი, არამედ მხოლოდ საერთო საქმიანობის (ამხანაგობის) მონაწილეთა სასარგებლოდ. მეორე შემთხვევაში, ერთმანეთთან ურთიერთობაში პასუხისმგებლობის ოდენობა განისაზღვრება მონაწილეთა წილის შესაბამისად, თუ ხელშეკრულება სხვა რამეს არ ითვალისწინებს (საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 937-ე მუხლის პირველი ნაწილის მე-2 წინადადება). ამ უკანასკნელ შემთხვევაში კანონით გათვალისწინებულია დანაწესი, რომლის თანახმად, პასუხისმგებლობის საკითხი დგება ერთმანეთის მიმართ. საერთო საქმიანობის შედეგად მიღებული ქონების განაწილება (მაგალითად, საერთო საქმიანობის შედეგად აშენებული მრავალბინიანი სახლის ბინები) წარმოადგენს საერთო საქმიანობის (ამხანაგობის) მონაწილეთა იმ უფლებების დაკმაყოფილებას, რომლისთვისაც იქმნება ამხანაგობა, ასევე, ერთმანეთის წინაშე ნაკისრი ვალდებულებების შეუსრულებლობით ამხანაგობის მონაწილეებისათვის მიყენებული ზიანის ანაზღაურებაზე პასუხისმგებლობა განისაზღვრება ერთმანეთან მიმართებით. ამდენად, საერთო საქმიანობის (ამხანაგობის) ხელშეკრულება წარმოადგენს საშუალებას, რომლის მეშვეობითაც ხდება ყველა მონაწილის უფლებების დაკმაყოფილება.
ამ შემთხვევებში ამხანაგობის მონაწილეები ერთმანეთის მიმართ გამოდიან როგორც კრედიტორი და მოვალე და მონაწილეობენ სასამართლოში არა ამხანაგობის, არამედ თავისი სახელით.
განსახილველ შემთხვევაში ე. ჭ-ე წარმოადგენს მოვალეს ამხანაგობის დანარჩენი წევრების (მოსარჩელეების) მიმართ.
გასათვალისწინებელია, რომ სს „ი. უ. ქ-ის“ ნაცვლად წევრად („ინვესტორად“) ამხანაგობაში (რომელიც დაფუძნდა 2006 წლის 19 ივნისის სადამფუძნებლო ხელშეკრულების საფუძველზე და რომლის თაობაზეც ზემოთ აღნიშნა) შემოვიდა შპს „ა. გ. ა. მ-ი“ 2012 წლის 10 იანვრის ამხანაგობა „მ. 49ა-ს“ წილის გადახდის განვადებით ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე.
2011 წლის 22 დეკემბრის ამხანაგობა მ. 49ა-ს“ წევრთა გამოუთხოვადი თანხმობების (რომლებიც წარმოადგენენ 2012 წლის 10 იანვრის ხელშეკრულების შემადგენელ ნაწილს ამავე ხელშეკრულების 6.4 პუნქტის საფუძველზე) მე-7 პუნქტის თანახმად, მოსარჩელეების წინაშე ამხანაგობის დავალიანებას შეადგენს 6000 აშშ დოლარი. ამავე თანხმობების მე-8 პუნქტში მითითებულია, რომ ამხანაგობას და შპს „ა. გ. ა.მ-ს“ მოსარჩელეების მიმართ სხვა დავალიანება, გარდა მე-5 და მე-7 პუნქტებით გათვალისწინებული დავალიანებისა, არ გააჩნია.
აქედან გამომდინარე, რადგან მითითებული გამოუთხოვადი თანხმობები წარმოადგენენ 2012 წლის 10 იანვრის ხელშეკრულების შემადგენელ ნაწილს, რომლის ერთ-ერთ მხარეს წარმოადგენს ამხანაგობა, ნიშნავს იმას, რომ ამ უკანასკნელმა დაადასტურა თავისი ვალდებულება ამხანაგობის დანარჩენი წევრების (გ. და ა. მ-ის) მიმართ.
რაც შეეხება პირგასამტეხლოს, მხარეები 2008 წლის 4 აპრილის ხელშეკრულების 6.2.1. პუნქტით შეთანხმდნენ, რომ მშენებლობის დასრულების შეთანხმებულ ვადებში 2006 წლის 19 ივნისის ხელშეკრულების ერთობლივი საქმიანობის შესახებ განსაზღვრული მიზნის განუხორციელებლობის შემთხვევაში, ამხანაგობა ამხანაგობის წევრს გადაუხდის ყოველ ვადაგადაცილებულ დღეზე 3000 ლარს (სასამართლომ შეამცირა 300 ლარამდე).
საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ზემოაღნიშნული ვალდებულებების შესრულება იკისრა ამხანაგობამ, მაგრამ აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ სააპელაციო სასამართლომ სწორად განმარტა, რომ ამხანაგობის სახელით ამ ვალდებულებების შესრულებაზე ერთ-ერთ პასუხისმგებელ პირს წარმოადგენდა ე. ჭ-ე.
ზემოაღნიშნული სამართლებრივი დასაბუთების გათვალისწინებით, საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ 2006 წლის 19 იანვრის ხელშეკრულების თანახმად, ე. ჭ-ე წარმოადგენდა ამხანაგობის წევრ-ინვესტორს. ხელშეკრულების 6.3.1 პუნქტის თანახმად, სხვა ვალდებულებებთან ერთად ამ უკანასკნელის ვალდებულებას წარმოადგენდა წევრებს შორის შეთანხმებული ვადების მიხედვით დაესრულებინა მშენებლობა და აშენებული სახლი ექსპლუატაციაში მიეღო.
ამრიგად, მითითებული ვალდებულება წარმოადგენდა მხოლოდ ამხანაგობის წევრ-ინვესტორების ვალდებულებას (ერთ-ერთია ე. ჭ-ე).
2006 წლის 19 იანვრის ხელშეკრულების მე–12.2 პუნქტის თანახმად, წინამდენარე ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულებების შეუსრულებლობის ან არაჯეროვანი შესრულების შემთხვევაში მხარეები პასუხს აგებენ საქართველოს მოქმედი კანონმდებლობის შესაბამისად. ამ შემთხვევაში უნდა ვიგულისხმოთ, რომ 2006 წლის 19 იანვრის ხელშეკრულების 6.3.1. პუნქტის შეუსრულებლობისათვის პასუხისმგებელი იყო ამხანაგობის წევრი-ინვესტორი. ამრიგად, ცხადია, რომ ამ ვალდებულების შეუსრულებლობისათვის მოსარჩელეებთან დადებული ხელშეკრულებებში (2011 წლის 22 დეკემბრის ამხანაგობა „მ. 49ა-ს“ წევრთა გამოუთხოვადი თანხმობები, 2008 წლის 4 აპრილის ხელშეკრულება, რომლის საფუძველს წარმოადგენს 2006 წლის 19 იანვრის ხელშეკრულება) ამხანაგობის სახელით ამ ვალდებულებების შეუსრულებლობისათვის პასუხისმგებელ პირებს წარმოადგენდნენ წევრი-ინვესტორები (კონკრეტულ შემთხვევაში ე. ჭ-ე).
საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლომ სწორად მიიჩნია, რომ საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 411-ე და 412-ე მუხლების თანახმად, მიუღებელ შემოსავალს წარმოადგენს 2100 აშშ დოლარი ყოველთვიურად.
სააპელაციო სასამართლომ მართებულად გაიზიარა პირველი ინსტანციის სამართლებრივი დასაბუთება იმის თაობაზე, რომ მოსარჩელეებისთვის გადასაცემი უძრავი ქონების ნაწილი წარმოადგენდა არასაცხოვრებელ ფართს, რაც უდავოდ მეტყველებდა, რომ იგი თავიდანვე განკუთვნილი იყო სამეწარმეო საქმიანობისთვის. შესაბამისად, მოპასუხეებისთვის სავარაუდო უნდა ყოფილიყო, რომ ასეთი ხასიათის უძრავი ქონების დროულად მიუღებლობა მოსარჩელეებისთვის გამოიწვევდა ფულადი სახის ზიანს. აღნიშნული ფაქტობრივი გარემოება დასაბუთებულია საქმეში წარმოდგენილი შეფასების აქტის მიხედვით.
საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ კასატორი საკასაციო საჩივარში არ უთითებს იმაზე, რომ მას არ ეკისრებოდა ზემოაღნიშნული ვალდებულებების შესრულება და ის არ იყო პასუხისმგებელი ამ ვალდებულების შეუსრულებლობაზე. კასატორი არც მიუღებელ შემოსავალთან დაკავშირებით არ უთითებს საქმეში წარმოდგენილი მტკიცებულების რაიმე გამაქარწყლებელ გარემოებაზე.
ზემოაღნიშნულ ფაქტებთან მიმართებით საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 407-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, სააპელაციო სასამართლოს მიერ დამტკიცებულად ცნობილი ფაქტობრივი გარემოებები სავალდებულოა საკასაციო სასამართლოსათვის, თუ წამოყენებული არ არის დასაშვები და დასაბუთებული პრეტენზია (შედავება).
საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ კასატორის მიერ წარმოდგენილი არ არის დასაბუთებული პრეტენზია. კონკრეტულ შემთხვევაში დასაშვებ და დასაბუთებულ პრეტენზიაში იგულისხმება მითითება იმ პროცესუალურ დარღვევებზე, რომლებიც დაშვებული იყო სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმის განხილვის დროს, რამაც განაპირობა ფაქტობრივი გარემოებების არასწორად შეფასება-დადგენა.
კასატორი ვერ უთითებს ისეთ გარემოებებზე, რომლებიც კონკრეტული სადავო ურთიერთობის ზემოაღნიშნული თავისებურებებიდან გამომდინარე, მიუთითებს სარჩელის უსაფუძვლობაზე. ამდენად, საქმეში არ მოიპოვება ისეთი მტკიცებულებები, რომლებიც, საქართველოს საქმოქალაქო საპროცესო კოდექსის 105-ე მუხლის თანახმად, გამორიცხავდა სასამართლოს მიერ დადგენილ გარემოებებს.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატას მიიჩნევს, რომ არ არსებობს საკასაციო საჩივრის დაკმაყოფილების საფუძველი, რადგან, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 410-ე მუხლის თანახმად, საკასაციო სასამართლო არ დააკმაყოფილებს საკასაციო საჩივარს, თუ მითითებული კანონი არ დარღვეულა. სააპელაციო სასამართლოს მიერ გამოტანილ გადაწყვეტილებას საფუძვლად არ უდევს კანონის დარღვევა.


ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 410-ე მუხლის „გ“ ქვეპუნქტით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა :

1. ე. ჭ-ის საკასაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდეს;
2.უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2013 წლის 6 მარტის განჩინება;
3.საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ გასაჩივრდება.




თავმჯდომარე თ. თოდრია



მოსამართლეები: ბ. ალავიძე



პ. ქათამაძე