საქმე №ას-704-667-2013 1 ოქტომბერი, 2014 წელი
ქ. თბილისი

სამოქალაქო საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

ბესარიონ ალავიძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
ვასილ როინიშვილი, პაატა ქათამაძე

საქმის განხილვის ფორმა – ზეპირი მოსმენის გარეშე


კასატორი – სს „თ. ლ-ი“ (მოსარჩელე)


მოწინააღმდეგე მხარე – შპს „კ-ი“, ა. ბ-ი (მოპასუხე)


გასაჩივრებული განჩინება – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2013 წლის 7 მაისის განჩინება


კასატორის მოთხოვნა – გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილება


დავის საგანი – თანხის გადახდის დაკისრება



ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

სს „თ. ლ-მა“ სარჩელი აღძრა სასამართლოში შპს „კ-ის“, ა.ბ-ისა და თ. მ-ის მიმართ მოპასუხეთათვის სოლიდარულად 560 763 ლარის გადახდის დაკისრების შესახებ.
მოპასუხეებმა სარჩელი არ ცნეს.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2012 წლის 24 დეკემბრის გადაწყვეტილებით სს „თ. ლ-ის“ სარჩელი არ დაკმაყოფილდა, რაც მოსარჩელემ გაასაჩივრა სააპელაციო წესით.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2013 წლის 7 მაისის განჩინებით სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა, ხოლო გასაჩივრებული გადაწყვეტილება დარჩა უცვლელად შემდეგ გარემოებათა გამო:
2008 წლის 26 თებერვალს სს „თ. ლ-სა“ და შპს „კ-ს“ შორის დაიდო №256-490 ლიზინგის ხელშეკრულება, რომლის საფუძველზეც შპს „კ-ს“ გადაეცა ერთი ერთეული ბეტონის ქარხანა. ლიზინგის მთლიანი ფასი განისაზღვრა 147 123,13 აშშ დოლარით.
2009 წლის 3 ივნისის ხელშეკრულებით ცვლილება შევიდა 2008 წლის 26 თებერვლის ხელშეკრულებაში და ლიზინგის მთლიანი ფასი განისაზღვრა 167 066,39 აშშ დოლარით.
2008 წლის 18 მარტს სს „თ. ლ-სა“ და შპს „კ-ს“ შორის დაიდო №256-499 ლიზინგის ხელშეკრულება, რომლის საფუძველზეც შპს „კ-ს“ გადაეცა ერთი ერთეული ქვის სამსხვრევი ქარხანა „დრაბილკა“. ხელშეკრულების თანახმად, ლიზინგის მთლიანი ფასი განისაზღვრა 408 461,11 აშშ დოლარით.
2009 წლის 3 ივნისის ხელშეკრულებით ცვლილება შევიდა 2008 წლის 18 მარტის ხელშეკრულებაში და ლიზინგის მთლიანი ფასი განისაზღვრა 461 962,38 აშშ დოლარით.
2008 წლის 27 მარტს სს „თ. ლ-სა“ და შპს „კ-ს“ შორის დაიდო ლიზინგის №256-509 ხელშეკრულება, რომლის საფუძველზეც შპს „კ-ს“ გადაეცა ერთი ერთეული უნაგირა საწევარა და ერთი ერთეული სპეციალიზირებული ნახევარმისაბმელი ლაფეტი. ხელშეკრულების თანახმად ლიზინგის მთლიანი ფასი განისაზღვრა 115 471, 51 აშშ დოლარით.
2009 წლის 3 ივნისის ხელშეკრულებით ცვლილება შევიდა 2008 წლის 27 მარტის ხელშეკრულებაში და ლიზინგის მთლიანი ფასი განისაზღვრა 155 276,91 აშშ დოლარით.
2008 წლის 28 მარტს სს „თ. ლ-სა“ და შპს „კ-ს“ შორის დაიდო №256-511 ლიზინგის ხელშეკრულება, რომლის საფუძველზეც შპს „კ-ს“ გადაეცა ერთი ერთეული ბულდოზერი. ხელშეკრულების თანახმად, ლიზინგის მთლიანი ფასი განისაზღვრა 229 156,13 აშშ დოლარით.
2009 წლის 3 ივნისის ხელშეკრულებით ცვლილება შევიდა 2008 წლის 28 მარტის ხელშეკრულებაში და ლიზინგის მთლიანი ფასი განისაზღვრა 258 706,77 აშშ დოლარით.
2008 წლის 28 მარტს სს „თ. ლ-სა“ და შპს „კ-ს“ შორის დაიდო №256-513 ლიზინგის ხელშეკრულება, რომლის საფუძველზეც შპს „კ-ს“ გადაეცა ერთი ერთეული სპეცტექნიკა „სინგლე დრუმ როლლერ“. ხელშეკრულების თანახმად, ლიზინგის მთლიანი ფასი განისაზღვრა 182 482,87 აშშ დოლარით.
2009 წლის 3 ივნისის ხელშეკრულებით ცვლილება შევიდა 2008 წლის 28 მარტის ხელშეკრულებაში და ლიზინგის მთლიანი ფასი განისაზღვრა 205 069,91 აშშ დოლარით.
№256-490, №256-499, №256-509, №256-511 და №256-513 ლიზინგის ხელშეკრულებებიდან გამომდინარე, ვალდებულებები უზრუნველყოფილ იქნა ა. ბ-ის და თ. მ-ის სოლიდარული თავდებობით. სს „თ. ლ-ს“ და ა. ბ-ს, ასევე სს „თ. ლ-სა“ და თ. მ-ს შორის დადებული თავდებობის ხელშეკრულებების 3.1.1 პუნქტის თანახმად, თავდებობა შეწყდება თავდებობით უზრუნველყოფილი ვალდებულების შეწყვეტასთან ერთად.
2010 წლის 31 დეკემბერს სს „თ. ლ-სა“ და შპს „კ-ს“ შორის გაფორმდა შეთანხმება ფულადი ვალდებულების შესრულების შესახებ.
აღნიშნული შეთანხმების 1.1. პუნქტის თანახმად, 2008 წლის 26 თებერვალს, 18, 27 და 28 მარტს გაფორმებული №256-490, №256-499, №256-509, №256-511 და №256-513 ლიზინგის ხელშეკრულებების შეწყვეტის შედეგად ლიზინგის მიმღების ვალდებულება ლიზინგის გამცემის წინაშე შეადგენს 529 233. 60 აშშ დოლარს.
შეთანხმების 2.1. და 2.2 პუნქტით მხარეები შეთანხმდნენ, რომ 2008 წლის 26 თებერვალს, 18, 27 და 28 მარტს გაფორმებული №256-490, №256-499, №256-509, №256-511 და №256-513 ლიზინგის ხელშეკრულებებით ნაკისრი ვალდებულებების დარღვევის შედეგად, ლიზინგის მიმღები 150 000 ლარს გადაიხდიდა ეტაპობრივად, 18 თვის ვადაში ლიზინგის გამცემის ანგარიშზე თანხის ჩარიცხვის გზით, შეთანხმებაზე თანდართული №1 დანართი გადახდის გრაფიკის შესაბამისად. ამავე შეთანხმების 2.3 პუნქტით, ლიზინგის მიმღების მიერ წინამდებარე შეთანხმების 2.1 პუნქტში აღნიშნული ფულადი ვალდებულების ჯეროვნად და დათქმულ ვადაში შესრულების შემდეგ, მისი ვალდებულება ლიზინგის გამცემის წინაშე ითვლება სრულად შესრულებულად და ლიზინგის გამცემსა და მიმღებს ერთმანეთის მიმართ №256-490, №256-499, №256-509, №256-511 და №256-513 ლიზინგის ხელშეკრულებებთან დაკავშირებით პრეტენზია ან მოთხოვნა აღარ წარმოეშობათ.
მხარეები შეთანხმდნენ, ასევე, 2010 წლის 31 დეკემბრის შეთანხმებიდან გამომდინარე, ვალდებულების შესრულების უზრუნველყოფის ღონისძიებებზე, კერძოდ, შეთანხმების 2.4. პუნქტით განისაზღვრა, რომ წინამდებარე შეთანხმება და მის საფუძველზე დადებული ხელშეკრულებები ლიზინგის მიმღების ვალდებულებებს უზრუნველყოფდა 2010 წლის 31 დეკემბერს გაფორმებული 256-490/499/509/511/513-01 გირავნობის ხელშეკრულების ცვლილებით, 256-490/499/509/511/513-01 იპოთეკის ხელშეკრულების ცვლილებით და შემდგომში გასაფორმებელი 256-490/499/509/511/513-03 გირავნობის ხელშეკრულებით. გირაოს საგნის განადგურების, ღირებულების შემცირების ან დაზიანების შემთხვევაში ლიზინგის მიმღები ვალდებულია, წარმოუდგინოს ლიზინგის გამცემს სხვა დამატებითი უზრუნველყოფა, რომელსაც ლიზინგის გამცემი აირჩევს. ლიზინგის მიმღების მიერ წინამდებარე ხელშეკრულების დარღვევის ნებისმიერი შემთხვევა (ან შეუსაბამობა ამ ხელშეკრულებების პირობებთან) ანიჭებს ლიზინგის გამცემს უფლებას, საქართველოს მოქმედი კანონმდებლობის შესაბამისად მიიღოს დაკმაყოფილება უზრუნველყოფის საგნიდან.
შეთანხმების 3.4. პუნქტის თანახმად, ლიზინგის მიმღების მიერ წინამდებარე მორიგებით განსაზღვრული გადახდების ვადის გადაცილების შემთხვევაში და წინამდებარე შეთანხმების 2.6 პუნქტით ნაკისრი ვალდებულების შეუსრულებლობის შემთხვევაში, ლიზინგის გამცემის მოთხოვნა იქნება წინამდებარე მორიგების 1.1 პუნქტში მითითებული თანხა სრულად. დავალიანების დაფარვა მოხდება იძულებითი აღსრულების წესით.
ამდენად, 2010 წლის 31 დეკემბრის გარიგებით, მხარეებმა გამოხატეს ნება, რომლითაც შეწყდა მათ შორის 2008 წლის 26 თებერვალს, 18, 27 და 28 მარტს გაფორმებული ლიზინგის ხელშეკრულებები და წარმოიშვა ახალი ვალდებულებით-სამართლებრივი ურთიერთობა. აღნიშნული შეთანხმებით განისაზღვრა: ფულადი ვალდებულების ოდენობა (შემცირებული ოდენობა); ვალდებულების შესრულების ვადა, ვალდებულების შესრულების გრაფიკი (პერიოდული გადახდის კონკრეტული ვადები); პირობა ვალდებულების დათქმულ ვადაში შეუსრულებლობის შემთხვევაში სხვა ოდენობით (მეტი ოდენობით) ვალდებულების შესრულებაზე; ვალდებულების შესრულების უზრუნველყოფის ღონისძიებები, კერძოდ, მხარეებმა გამოავლინეს ნება, რომ შეთანხმებული 150 000 ლარის განსაზღვრული გადახდების ვადის გადაცილების შემთხვევაში ლიზინგის გამცემის მოთხოვნა იქნებოდა ხელშეკრულებების შეწყვეტის შედეგად ლიზინგის მიმღების ვალდებულება სრულად – 529 233. 60 აშშ დოლარის ოდენობით.
სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ მოცემულ შემთხვევაში არსებობს ნოვაცია, ანუ ხელშეკრულების ნებისმიერ ცვლილება, როდესაც კონტრაჰენტები ინარჩუნებენ თავიანთ ადგილს, ანუ ისინი რჩებიან ხელშეკრულების მხარეებად, მაგრამ თანხმდებიან ახალ პირობებზე. აღნიშნული საბოლოო ჯამში იწვევს ძველი ვალდებულებების ჩანაცვლებას ახლით, ძველი ვალდებულებების შეწყვეტას და თვითბოჭვას ახალი ვალდებულებებით.
შესაბამისად, ურთიერთობა, როცა მხარეთა შორის დადებული იყო რამდენიმე ხელშეკრულება ფულადი ვალდებულებების შესრულების კონკრეტული პირობებით, შემდეგ კი ფორმდება ახალი ერთიანი ხელშეკრულება, რომლითაც წყდება წინა ურთიერთობები და უკვე ერთიანად განისაზღვრება სახელშეკრულებო ვალდებულება, მისი შესრულების პირობები, უნდა შეფასდეს ნოვაციად. ნოვაცია არ წარმოადგენს ვალდებულების შეწყვეტის ცალკე საფუძველს, იგი მოიაზრება კერძო ავტონომიის და ხელშეკრულების თავისუფლების ფარგლებში მხარეთა უფლებამოსილებად, არსებული სახელშეკრულებო ურთიერთობები ჩაანაცვლონ ახალი შეთანხმებით და იქიდან გამომდინარე უფლება-მოვალეობებით. კერძო სამართლის სუბიექტებს შეუძლიათ, კანონის ფარგლებში თავისუფლად დადონ ხელშეკრულებები და განსაზღვრონ ამ ხელშეკრულებათა შინაარსი. მათ შეუძლიათ დადონ ისეთი ხელშეკრულებებიც, რომლებიც კანონით გათვალისწინებული არ არის, მაგრამ არ ეწინააღმდეგება მას. შესაბამისად, მხარეებს შეუძლიათ, შეთანხმდნენ (მორიგდნენ) ახალ პირობებზე და კერძო ავტონომიის ფარგლებში განკარგონ თავიანთი მატერიალურ-სამართლებრივი უფლებები.
მოცემულ შემთხვევაში სასამართლომ მიიჩნია, რომ მხარეებმა 2010 წლის 31 დეკემბრის გარიგების დადებით ცალსახად და არაორაზროვნად გამოავლინეს ნება წინა სახელშეკრულებო ურთიერთობის შეწყვეტაზე და ახალ არსებით პირობებზე, შესაბამისად, მოსარჩელე უფლებამოსილია, ამჟამად მოთხოვნები დააფუძნოს 2010 წლის 31 დეკემბრის გარიგებას და არა უკვე შეწყვეტილ ხელშეკრულებებს.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, სააპელაციო პალატამ გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მსჯელობა, რომ აღნიშნული შეთანხმებით ლიზინგის გამცემმა – მოსარჩელე სს „თ. ლ-მა“ უარი განაცხადა იმ მოთხოვნაზე, რაც მას, შესაძლებელია, ჰქონოდა ლიზინგის ხელშეკრულებებიდან და სამოქალაქო კოდექსის იმ ნორმებიდან გამომდინარე, რომლებიც შეეხება ლიზინგის სახელშეკრულებო ურთიერთობას და თავისი მოთხოვნა განსაზღვრა 2010 წლის 31 დეკემბრის შეთანხმების მიხედვით. თავის მხრივ, შპს „კ-მა“ იკისრა აღნიშნული მოთხოვნის შესრულების ვალდებულება. შესაბამისად, მხარეები გათავისუფლდნენ, ლიზინგის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე, უფლებებისა და ვალდებულებებისაგან და მათი უფლება-მოვალეობები განისაზღვრა 2010 წლის 31 დეკემბრის ხელშეკრულებით. აღნიშნულიდან გამომდინარე, სს „თ. ლ-ი“ არაა უფლებამოსილი, მოითხოვოს ლიზინგის ხელშეკრულებებიდან გამომდინარე ვალდებულებების შესრულება.
სასამართლომ ჩათვალა, რომ სს „თ. ლ-ის“ მოთხოვნა არ გამომდინარეობს 2010 წლის 31 დეკემბრის ხელშეკრულებიდან და მოსარჩელე მოპასუხისთვის თანხის დაკისრებას ითხოვს 2008 წლის 26 თებერვლის, 2008 წლის 18, 27 და 28 მარტის №256-490, №256-499, №256-509, №256-511 და №256-513 ლიზინგის ხელშეკრულებებიდან გამომდინარე, აღნიშნული ხელშეკრულებების პირობების და შესაბამისი სამართლებრივი ნორმების მიხედვით განხორციელებული გაანგარიშების მიხედვით, რაც აპელანტმა სხდომაზეც დაადასტურა.
სამოქალაქო კოდექსის 50-ე მუხლის, 319-ე მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, სააპელაციო სასამართლომ განმარტა, რომ აღნიშნული ნორმა ასახავს სამოქალაქო სამართლით აღიარებულ ხელშეკრულების თავისუფლების პრინციპს, რომელიც ხელშეკრულების დადების თავისუფლებასთან ერთად მოიცავს ხელშეკრულების შინაარსის თავისუფლებას. ეს უკანასკნელი გულისხმობს, რომ მხარეებს შეუძლიათ, თავისუფლად განსაზღვრონ ხელშეკრულების შინაარსი. მხარეთა ავტონომიურობის პრინციპს აშკარად ასახავს ზემოხსენებული ნორმით აღიარებული კერძო სამართლის სუბიექტთა უფლება, დადონ ისეთი ხელშეკრულება, რომლებიც კანონით გათვალისწინებული არ არის, მაგრამ არ ეწინააღმდეგება მას. ამდენად, სამოქალაქო კოდექსის ვალდებულებითი სამართლით გათვალისწინებულ ხელშეკრულებათა სახეები ამომწურავი არ არის და მხარეებს, ამავე კოდექსის განხილული ნორმის შესაბამისად, ხელშეკრულების თავისუფლების ფარგლებში, შეუძლიათ, დადონ მათთვის სასურველი შინაარსისა და კანონით პირდაპირ გაუთვალისწინებელი ხელშეკრულება.
განსახილველ შემთხევაში სასამართლომ დაადგინა, რომ 2010 წლის 31 დეკემბრის გარიგებით, მხარეებმა გამოხატეს ნება, რომლითაც შეწყდა მათ შორის 2008 წლის 26 თებერვლის, 2008 წლის 18, 27 და 28 მარტის ლიზინგის ხელშეკრულებები და წარმოიშვა ახალი ვალდებულებით-სამართლებრივი ურთიერთობა. აღნიშნული შეთანხმებით, ცალსახად განისაზღვრა შპს „კ-ის“ ვალდებულების ფარგლები, ვალდებულების შესრულების გრაფიკი, შეთანხმებულ იქნა ასევე აღნიშნული ვალდებულების დადგენილ გრაფიკში გადაუხდელობის შედეგები. საყურადღებოა, რომ მხარეები ასევე შეთანხმდნენ, 2010 წლის 31 დეკემბრის შეთანხმებიდან გამომდინარე, ვალდებულების შესრულების უზრუნველყოფის ღონისძიებებზე.
ამდენად, პალატამ დაადგინა, რომ 2010 წლის 31 დეკემბრის გარიგებით მხარეებმა ახლებურად მოაწესრიგეს თავიანთი ვალდებულებით-სამართლებრივი ურთიერთობა. მხარეები გათავისუფლდნენ ლიზინგის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე უფლებებისა და ვალდებულებებისაგან და მათი უფლება-მოვალეობები განისაზღვრა 2010 წლის 31 დეკემბრის ხელშეკრულებით. შესაბამისად, კონტრაჰენტებს შეუძლიათ, მხოლოდ ამ შეთანხმებიდან გამომდინარე მოთხოვნები წაუყენონ ერთმანეთს. სს „თ. ლ-ი“ არ არის უფლებამოსილი, მოითხოვოს ლიზინგის ხელშეკრულებებიდან გამომდინარე ვალდებულებების შესრულება.
სააპელაციო პალატის მითითებით, უდავოა, რომ სს „თ. ლ-ის“ მოთხოვნა არ გამომდინარეობს 2010 წლის 31 დეკემბრის ხელშეკრულებიდან და მოსარჩელე მოპასუხისთვის თანხის დაკისრებას ითხოვს 2008 წლის 26 თებერვალს, 2008 წლის 18, 27 და 28 მარტს გაფორმებული №256-490, №256-499, №256-509, №256-511 და №256-513 ლიზინგის ხელშეკრულებების საფუძველზე, რომლებიც შეწყდა 2010 წლის 31 დეკემბრის შეთანხმებით, შესაბამისად, პირველი ინსტანციის სასამართლომ მართებულად არ დააკმაყოფილა სს „თ. ლ-ის“ მოთხოვნა შპს „კ-ისთვის“ თანხის დაკისრების თაობაზე.
სამოქალაქო კოდექსის 891-ე მუხლის პირველი ნაწილის, 893-ე მუხლის შესაბამისად, თავდებობის ხელშეკრულება უზრუნველყოფს კრედიტორის წინაშე მოვალის ვალდებულების შესრულებას. ამასთან, თავდებობის ხელშეკრულება იდება კრედიტორსა და მოვალეს შორის არსებული ვალდებულების საფუძველზე და დამოკიდებულია ძირითად ხელშეკრულებაზე, ანუ თავდებობა აქცესორული ხასიათისაა. შესაბამისად, როდესაც წყდება ძირითადი ხელშეკრულებიდან გამომდინარე ვალდებულება, წყდება ასევე თავდების ვალდებულებაც.
მოცემულ შემთხვევაში სასამართლომ დაადგინა, რომ №256-490, №256-499, №256-509, №256-511 და №256-513 ლიზინგის ხელშეკრულებებიდან გამომდინარე, ვალდებულებები უზრუნველყოფილ იქნა ა. ბ-ის და თ. მ-ის სოლიდარული თავდებობით. სს „თ. ლ-სა“ და ა. ბ-ს, ასევე სს „თ. ლ-სა“ და თ. მ-ს შორის დადებული თავდებობის ხელშეკრულებების მე-3 პუნქტის თანახმად, თავდებობა შეწყდება თავდებობით უზრუნველყოფილი ვალდებულების შეწყვეტასთან ერთად.
პალატამ ასევე დაადგინა, რომ 2010 წლის 31 დეკემბრის შეთანხმებით შეწყდა სს „თ. ლ-სა“ და შპს „კ-ს“ შორის დადებული ლიზინგის ხელშეკრულებები და წარმოიშვა ახალი სამართლებრივი ურთიერთობა. 2010 წლის 31 დეკემბრის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე, შპს „კ-ის“ ვალდებულება ა. ბ-ის და თ. მ-ის თავდებობით უზრუნველყოფილი არ ყოფილა და მხარეები შეთანხმდნენ 2010 წლის 31 დეკემბრის გარიგებიდან გამომდინარე ვალდებულების შესრულების უზრუნველყოფის სხვა ღონისძიებებზე. შესაბამისად, სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ უსაფუძვლოა მოსარჩელის მოთხოვნა მოპასუხეების – ა. ბ-ის და თ. მ-ისთვის ლიზინგის ხელშეკრულებებიდან გამომდინარე ფულადი ვალდებულების დაკისრების თაობაზე.
სააპელაციო სასამართლოს განჩინება სს „თ. ლ-მა“ გაასაჩივრა საკასაციო წესით, მოითხოვა მისი გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილება შემდეგი საფუძვლებით:
სააპელაციო სასამართლომ გამოიყენა კანონი, რომელიც არ უნდა გამოეყენებინა და არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა, მან ასევე არასწორად განმარტა კანონი.
საქართველოს უზენაესმა სასამართლომ 2000 წლის 10 მაისს №3კ-199-200 საქმეზე იმსჯელა ბანკსა და მსესხებელს შორის, სესხის ვადაგადაცილების გამო, გაფორმებულ შეთანხმებაზე, სადაც მხარეები შეთანხმდნენ, რომ ორი კვირის განმავლობაში 20 000 ლარის გადახდის შემთხვევაში მათ შორის არსებული საკრედიტო ხელშეკრულებები იქნებოდა ცნობილი ბათილად და ამ ხელშეკრულებებით ნაკისრი ვალდებულებები – შესრულებულად.
შეთანხმების დროისათვის მსესხებლის ძირი თანხის დავალიანება შეადგენდა 26 691 ლარს, ხოლო გადაუხდელი საპროცენტო სარგებლის თანხა – 27 660 ლარს. უზენაესმა სასამართლომ აღნიშნულ შემთხვევაში განაცხადა, რომ „მოცემულ შემთხვევაში შეთანხმების ხელწერილით კრედიტორს სესხის ხელშეკრულებით წარმოშობილი ვალდებულება სხვა სახის ვალდებულებით არ შეუცვლია, თავისთავად, ამ შეთანხმებით მოვალესა და კრედიტორს შორის ვალდებულების შესრულების ნოვაციას ადგილი არ ჰქონია“.
უზენაესმა სასამართლომ განაცხადა, რომ „სააპელაციო სასამართლოს მიერ ამ ეპიზოდში სამოქალაქო კოდექსის 428-ე მუხლის გამოყენება ნიშნავს იმ კანონის გამოყენებას, რომელიც სასამართლოს არ უნდა გამოეყენებინა“.
განსახილველი შემთხვევა ზემოთ მოყვანილის მსგავსია.
2010 წლის 31 დეკემბერს სს „თ. ლ-სა“ და შპს „კ-ს“ შორის გაფორმდა შეთანხმება ფულადი ვალდებულების შესრულების თაობაზე, სადაც მხარეებმა არა თუ უარი თქვეს მათ შორის არსებულ სალიზინგო ურთიერთობებსა და მისგან წარმოშობილ ვალდებულებებზე, არამედ პირიქით, კიდევ ერთხელ დააფიქსირეს, რომ შეთანხმებული თანხის გადახდის ვალდებულება შპს „კ-ს“ სწორედ ლიზინგის ხელშეკრულებებიდან გამომდინარე წარმოეშვა. ის გარემოება, რომ მხარეები ნაკლები თანხის გადახდის შემთხვევაში ვალდებულების შესრულებულად ჩათვლაზე შეთანხმდნენ, არ ნიშნავს, რომ არსებობდა ვალდებულების ნოვაცია, ამ შემთხვევაში ერთი სახის შესრულება სხვა სახის შესრულებით კი არ შეცვლილა, არამედ მოხდა ვალის პატიება პოზიტიური პირობით.
საქმეში უდავოა ის გარემოება, რომ შპს „კ-ს“ საერთოდ არ გადაუხდია სალიზინგო კომპანიისათვის 150 000 ლარი შეთანხმების ფარგლებში, შესაბამისად, პირობის დადგენა და ვალის ნაწილობრივი პატიება შეთანხმებით არ მომხდარა.
სააპელაციო სასამართლომ არა მხოლოდ არასწორად გამოიყენა სამოქალაქო კოდექსის 428-ე მუხლი, არამედ არასწორად განმარტა იგი.
ნოვაცია თავისთავად ძველი ვალდებულების შეწყვეტის საფუძველი ვერ გახდებოდა. პირიქით, იგი იმავე ვალდებულებითი ურთიერთობის გაგრძელება იქნებოდა შეცვლილი შესრულების საგნით.
არასწორია სასამართლოს დასკვნა, რომ მხარეებმა 2010 წლის 31 დეკემბრის გარიგების დადებით ცალსახად და არაორაზროვნად გამოავლინეს ნება წინასახელშეკრულებო ურთიერთობის შეწყვეტაზე და ახალ არსებით პირობებზე, შესაბამისად, მოსარჩელე უფლებამოსილია, ამჟამად მოთხოვნები დააფუძნოს 2010 წლის 31 დეკემბრის გარიგებას და არა უკვე შეწყვეტილ ხელშეკრულებებს.
შეთანხმების 1.1 პუნქტით დაფიქსირდა ის ფაქტი, რომ დავალიანება სწორედ ლიზინგის ხელშეკრულებებიდან გამომდინარეობდა, შეწყდა მხოლოდ ლიზინგის ხელშეკრულებები და არა მათ საფუძველზე არსებული ვალდებულება. სახელშეკრულებო ურთიერთობების შეწყვეტა იწვევს არა ვალდებულებების შეწყვეტას, არამედ ე.წ. მეორადი ვალდებულებების, მათ შორის, ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის წარმოშობას. კონკრეტულ შემთხვევაში ეს მეორადი ვალდებულებები განსაზღვრული იყო შესაბამის პერიოდში სალიზინგო ურთიერთობების მარეგულირებელ ნორმებში და ლიზინგის ხელშეკრულებებში, რომლებიც არეგულირებდა მხარეთა შორის სალიზინგო ურთიერთობის შეწყვეტისას ანგარიშსწორების წესს.
კანონით განსაზღვრული წესით დაანგარიშებული თანხა მხარეებმა დაადასტურეს შეთანხმებით. შეთანხმებაში მითითებული თანხა არ გახლდათ ახალ არსებით პირობაზე შეთანხმება, არამედ იგი პირდაპირ გამომდინარეობდა ლიზინგის ხელშეკრულებიდან და იმ შემთხვევაში, თუ მოწინააღმდეგე მხარის მიერ 18 თვის ვადაში არ იქნებოდა გადახდილი დისკონტირებული თანხა, დავალიანება დარჩებოდა შეთანხმების 1.1. პუნქტით განსაზღვრული, ლიზინგის ხელშეკრულებებიდან გამომდინარე.
სამოქალაქო კოდექსის 891-ე მუხლის პირველი ნაწილისა და 893-ე მუხლის თანახმად, რამდენადაც 2010 წლის 31 დეკემბრის შეთანხმებას არა თუ არ შეუწყვეტია ლიზინგის ხელშეკრულებებიდან გამომდინარე ვალდებულებები, არამედ კიდევ ერთხელ მოახდინა მათი დადასტურება, შესაბამისად, ის თავდებობებიც, რომლებიც უზრუნველყოფდნენ ლიზინგის ხელშეკრულებებს, გახლავთ ძალაში. შესაბამისად, არ არის სამართლებრივად დასაბუთებული სასამართლო დასკვნა, რომ ლიზინგის ხელშეკრულებების შეწყვეტასთან ერთად შეწყდა თავდებობის ხელშეკრულებებიც.
ამდენად, სააპელაციო სასამართლომ მიიღო უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკის საწინააღმდეგო გადაწყვეტილება (სუს №3კ-199-2000 გადაწყვეტილება), როდესაც განსახილველ შემთხვევაში გამოიყენება სამოქალაქო კოდექსის 428-ე მუხლი, რაც, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე მუხლის მე-5 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტის თანახმად, საკასაციო საჩივრის დასაშვებად ცნობის უდავო საფუძველია.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2013 წლის 12 ივლისის განჩინებით სს „თ. ლ-ის“ საკასაციო საჩივარი მიღებულ იქნა წარმოებაში, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 396-ე მუხლით და ამავე კოდექსის 391-ე მუხლის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე მუხლის შესაბამისად, შეამოწმა სს „თ. ლ-ის“ საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საკითხი და თვლის, რომ იგი დაუშვებლად უნდა იქნეს მიჩნეული შემდეგ გარემოებათა გამო:
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე მუხლის მეხუთე ნაწილის შესაბამისად, საკასაციო საჩივარი ქონებრივ და სხვა არაქონებრივ დავებში დასაშვებია, თუ: ა) საქმე მნიშვნელოვანია სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებისათვის; ბ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება განსხვავდება ამ კატეგორიის საქმეებზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან; გ) სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმე განხილულია მნიშვნელოვანი საპროცესო დარღვევით, რომელსაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე; დ) გასაჩივრებულია სააპელაციო სასამართლოს მეორე დაუსწრებელი გადაწყვეტილება ან განჩინება დაუსწრებელი გადაწყვეტილების უცვლელად დატოვების თაობაზე. ზემოაღნიშნული ნორმები განსაზღვრავს იმ მოთხოვნებს, რომელთაც საკასაციო საჩივარი უნდა შეიცავდეს და ეფუძნებოდეს.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ წარმოდგენილი საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე მუხლით გათვალისწინებული არც ერთი ზემოთ მითითებული საფუძვლით.
სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმე არ არის განხილული მნიშვნელოვანი საპროცესო დარღვევებით, ვერც კასატორი მიუთითებს რაიმე ისეთ საპროცესო დარღვევაზე, რომელსაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე, რის გამოც საკასაციო საჩივარს არა აქვს წარმატების პერსპექტივა.
ამასთან, საკასაციო საჩივრის განხილვისა და საკასაციო სასამართლოს ახალი გადაწყვეტილების მიღების საჭიროება არ არსებობს არც სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბების აუცილებლობის თვალსაზრისით.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე მუხლის საფუძველზე, საკასაციო სასამართლო არ არის უფლებამოსილი, დაუშვას წარმოდგენილი საკასაციო საჩივარი, რის გამოც მას უარი უნდა ეთქვას განხილვაზე.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლის მესამე ნაწილის თანახმად, თუ საკასაციო საჩივარი დაუშვებლად იქნება მიჩნეული, პირს დაუბრუნდება მის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 70%. ამდენად, საკასაციო პალატა თვლის, რომ კასატორ სს „თ. ლ-ს“ უნდა დაუბრუნდეს სახელმწიფო ბაჟის სახით მის მიერ 2013 წლის 26 ივნისს №40 საგადახდო დავალებით გადახდილი 8000 ლარის 70% – 5600 ლარი.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე, 401-ე მუხლებით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. სს „თ. ლ-ის“ საკასაციო საჩივარი დარჩეს განუხილველად დაუშვებლობის გამო.
2. კასატორ სს „თ. ლ-ს“ (საიდენტიფიკაციო კოდი №......) სახელმწიფო ბიუჯეტიდან (ქ.თბილისი, „სახელმწიფო ხაზინა“, ბანკის კოდი TRESGE22, მიმღების ანგარიშის №200122900, სახაზინო კოდი 300773150) დაუბრუნდეს სახელმწიფო ბაჟის სახით მის მიერ 2013 წლის 26 ივნისს №40 საგადახდო დავალებით გადახდილი 8000 ლარის 70% – 5600 ლარი.
3. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ გასაჩივრდება.


თავმჯდომარე ბ. ალავიძე




მოსამართლეები: ვ. როინიშვილი




პ. ქათამაძე