საქმე №ას -588-556-2014 27 აპრილი, 2015 წელი
ქ.თბილისი
სამოქალაქო საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

პაატა ქათამაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი)
მოსამართლეები:
ვასილ როინიშვილი, ბესარიონ ალავიძე


საქმის განხილვის ფორმა – ზეპირი მოსმენის გარეშე


კასატორი - სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებელი“ (მოპასუხე)

მოწინააღმდეგე მხარე - ფ. მ-ე (მოსარჩელე)


გასაჩივრებული განჩინება – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2014 წლის 10 აპრილის განჩინება

კასატორის მოთხოვნა – გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა

დავის საგანი - ბრძანების ბათილად ცნობა, სამსახურში აღდგენა, იძულებითი განაცდურის ანაზღაურება
ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :

ფ. მ-ემ სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს და მოითხოვა:
1. სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ გენერალური დირექტორის 2010 წლის 30 დეკემბრის N--- ბრძანების (მოსარჩელესთან შრომითი ურთიერთბის შეწყვეტის შესახებ) ბათილად ცნობა;
2. მოსარჩელის აღდგენა სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ პროდიუსინგის დეპარტამენტის წარმოების სამსახურის კოორდინატორის თანამდებობაზე გათავისუფლებადე არსებული პირობებით;
3. სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებლისათვის“ მოსარჩელის სასარგებლოდ იძულებითი განაცდურის ანაზღაურების დაკისრება 2010 წლის 30 დეკემბრიდან სამუშაოზე აღდგენამდე ყოველთვიურად 700 ლარის ოდენობით.
სარჩელი ეფუძნება შემდეგ გარემოებებს: მოსარჩელე 2004 წლიდან მუშაობდა სსიპ „საზოგადოებრივ მაუწყებელში“ გენელარული პროდიუსერის პირად მდივნად. 2009 წლის 30 ივნისიდან 2010 წლის 1 თებერვლამდე სსიპ „საზოგადოებრივ მაუწყებელს“ მოსარჩელესთან გაფორმებული ჰქონდა შრომითი ხელშკრულებები, ხოლო 2010 წლის 25 იანვრის N--- ბრძანებით მოსარჩელე ჩაირიცხა სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ საშტატო განრიგში უვადოდ კოორდინატორის მოვალეობის შმსრულებლად და მისი ყოველთვიური ხელფასი განისაზღვრა 700 ლარით. 2010 წლის 29 ივნისის N--- ბრძანებით მოსარჩელეს მიეცა ორთვიანი უხელფასო შვებულება, რომლის დასრულების შემდეგ შვებულება გაგრძელდა 2010 წლის 30 აგვისტოს N---, 2010 წლის 30 სექტემბრის N---, 2010 წლის 29 ოქტომბრის N--- და 2010 წლის 30 ნოემბრის N--- ბრძანებებით. 2010 წლის 30 დეკემბრის N--- ბრძანებით მოსარჩელე გათავისუფლდა სამუშაოდან 2011 წლის 1 იანვრიდან საქართველოს შრომის კოდექსის 37-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტის, 38-ე მუხლის მე-3 ნაწილისა და სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ შრომის შინაგანაწესის მე-6 მუხლის 1-ლი პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტისა და მე-3 მუხლის მე-3 პუნქტის საფუძველზე. 2013 წლის 17 პარილს მოსარჩელემ მიმართა მოპასუხეს შვებულებებისა და განთავისუფლების თაობაზე ბრძანებების მოთხოვნით, რაც ჩაიბარდა 2013 წლის 25 აპრილს. მოსაჩელე სამუშაოდან გაათავისუფლეს პოლიტიკური ნიშნით. გათავისუფლებისათანავე სასამართლოსადმი მიმართვა მოსარჩელემ არ მიიჩნია გონივრულად, ვინაიდან იმ დროისათვის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ხემძღვანელობა დანიშნული იყო პოლიტიკური ნიშნით და გავლენა ჰქონდათ ყველა სფეროზე.
მოპასუხემ სარჩელი არ ცნო და მოითხოვა მის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა შემდეგი დასაბუთებით: სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ სამეურვეო საბჭოს 2013 წლის 4 თებერვლის N--- გადაწყვეტილებით ცვლილებები შევიდა „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ დებულებაში და შეიცვალა მისი სტრუქტურა. სსიპ „საზოგადებრივი მაუწყებლის“ გენერალური დირექტორის 2013 წლის 1 მარტის --- ბრძანებით დამტკიცდა „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ სტრუქტურა წარმოების სამსახურის გარეშე, შესაბამისად, გაუქმდა წარმოების სამსახურის კოორდინატორის თანამდებობაც, რაც მოსარჩელეს ეკავა. სამუშაოდან გათავისუფლების გამო მოსარჩელემ მიიღო კომპენსაცია კანონით დადგენილი წესით. დაუსაბუთებელია მოსარჩელის პრეტენზია იმის შესახებ, რომ იგი სამსახურიდან პოლიტიკირი ნიშნით გაათავისუფლეს. დასახელებული გარემოების დამადასტურებელი მტკიცებულებები მოსარჩელეს არ წარუდგენია. ასევე დაუსაბუთებელია მითითება მასზედ, რომ მოსარჩელეს უხელფასო შვებულება მისი თანხმობის გარეშე ეძლეოდა. ამასთან აღსანიშნავია, რომ მოსარჩელე სამუშოდან გათავისფლდა არა შრომითი ურთიერთბის შეჩერების პერიოდში, არამედ მას შემდეგ - 2011 წლის 1 იანვრიდან. მოპასუხის განმარტებით, სარჩელის დაკმაყოფილების შესაძლებლობას გამორიცხავს ასევე მისი ხანდაზმულობა, კერძოდ, „მაუწყებლის შესახებ“ საქართველოს კანონის 18.4 მუხლის შესაბამისად, საზოგადოებრივი მაუწყებლის თანამდებობის პირის გადაწყვეტილება შეიძლება გასაჩივრდეს 30 დღის განმავლობაში სამეურვეო საბჭოში ან სასამართლოში. დასახელებული ვადაში მოსარჩელეს სადავო ბრძნება არ გაუსაჩივრებია.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2013 წლის 3 დეკემბრის გადაწყვეტილებით:
1. ფ. მ-ის სარჩელი დაკმაყოფილდა;
2. ბათილად იქნა ცნობილი სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ N--- ბრძანება ფ. მ-ის მიმართ შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის შესახებ;
3. ფ. მ-ე აღდგენილ იქნა სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ პროდიუსინგის დეპარტამენტის წარმოების სამსახურის კოორდინატორის ან მის ტოლფას თანამდებობაზე;
4. სსიპ „საზოგადოებრივ მაუწყებელს“ მოსარჩელის სასარგებლოდ დაეკისრა იძულებითი განაცდურის ანაზღაურება ყოველთვიურად 700 ლარის ოდენობით 2010 წლის 30 დეკემბრიდან სასამართლო გადაწყვეტილების აღსრულებამდე.
ზემოხსენებულ გადაწყვეტილებაზე სააპელაციო საჩივარი შეიტანა მოპასუხემ, რომელმაც მოითხოვა მისი გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2014 წლის 10 აპრილის განჩინებით:
1. სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა:
2. უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2013 წლის 3 დეკემბრის გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია შემდეგი გარემოებები:
2009 წლის 30 ივნისს, 2009 წლის 29 ივლისსა და 2009 წლის 31 დეკემბერს სსიპ ,,საზოგადოებრივ მაუწყებელსა” და ფ. მ-ეს შორის გაფორმდა შრომითი ხელშეკრულებები;
სსიპ ,,საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ პირადი შემადგენლობის 2010 წლის 25 იანვრის --- ბრძანების საშტატო განრიგის თანახმად, ფ. მ-ე უვადოდ დაინიშნა კოორდინატორის თანამდებობაზე და მისი ხელფასი განისაზღვრა 700 ლარით;
2009 წლის 29 ივნისს სსიპ „საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა“ გამოსცა ბრძანება 2010 წლის 1 ივლისიდან 2010 წლის 1 სექტემბრამდე მოსარჩელისათვის ანაზღაურების გარეშე შვებულების გამოყენების ნებართვის შესახებ. ფ. მ-ე უხელფასო შვებულებაში იმყოფებოდა, ასევე, 2010 წლის 1 სექტემბრიდან 2011 წლის 1 იანვრამდე 2010 წლის 30 აგვისტოს, 2010 წლის 30 სექტებრის, 2010 წლის 29 ოქტომბრისა და 2010 წლის 30 ნოემბრის ბრძანებების საფუძველზე;
2010 წლის 30 დეკემბერს სსიპ ,,საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ გენერალური დირექტორის №--- ბრძანებით ფ. მ-ე 2011 წლის 1 იანვრიდან განთავისუფლდა პროდიუსინგის დეპარტამენტის წარმოების სამსახურის კოორდინატორის თანამდებობიდან. ბრძანებაში მოსარჩელის სამსახურიდან განთავისუფლების სამართლებრივ საფუძვლად მითითებულია საქართველოს შრომის კოდექსის 37-ე მუხლის პირველი ნაწილის „დ“ ქვეპუნქტი, ასევე, ამავე კოდექსის 38-ე მუხლის მე-3 ნაწილი და სსიპ ,,საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ შრომის შინაგანაწესის 6.1 მუხლის „დ“ ქვეპუნქტი და 6.3 მუხლი;
სსიპ ,,საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ შრომის შინაგანაწესის 6.1 მუხლის ,,დ“ პუნქტი შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის საფუძვლად ადგენს შრომითი ხელშეკრულების მოშლას, ხოლო 6.3 მუხლი შრომითი ხელშეკრულების დამსაქმებლის ინიციატივით მოშლის შემთხვევაში ითვალისწინებს დასაქმებულისათვის 1 თვის შრომის ანაზღაურების მიღების უფლებას;
დამსაქმებელს სადავო ბრძანებაში არ მიუთითებია მოსარჩელესთან შრომითი ხელშეკრულების მოშლის რაიმე სხვა საფუძველი;
სსიპ ,,საზოგადოებრივ მაუწყებელში“ მუშაობის პერიოდში მოსარჩელე კეთილსინდისიერად და ჯეროვნად ასრულებდა მასზე დაკისრებულ მოვალეობებს. მოსარჩელის მიმართ დისციპლინური პასუხისმგებლობის რომელიმე სახის გამოყენებას ადგილი არ ჰქონია.
სასამართლომ მიიჩნია, რომ სარჩელი ბრძანების ბათილად ცნობის, სამსახურში აღდგენის და იძულებით განაცდურის ანაზღაურების თაობაზე ხანდაზმული არ იყო, კერძოდ, სასამართლოს მოსაზრებით, „მაუწყებლობის შესახებ“ კანონის მე-18 მუხლის მე-4 პუნქტი, რომელიც საზოგადოებრივი მაუწყებლის თანამდებობის პირის გადაწყვეტილების გასაჩივრების 30 დღიან ვადას ადგენს, არ უნდა ყოფილიყო გამოყენებული სადავო ურთიერთბის მოსაწესრიგებლად. აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით სასამართლომ შემდეგი განმარტება გააკეთა: „მაუწყებლობის შესახებ“ საქართველოს კანონი არ წარმოადგენს იმ სპეციალურ კანონს, რომელიც საქართველოს შრომის კოდექსისაგან განსხვავებულად აწესრიგებს საქართველოს ტერიტორიაზე შრომით და მის თანმდევ ურთიერთობებს. „მაუწყებლობის შესახებ“ საქართველოს კანონი სპეციალურ კანონს წარმოადგენს ამ კანონის მიზნებისა და რეგულირების სფეროში შემავალ საკითხებთან მიმართებაში, ხოლო განსახილველ შემთხვევაში, მხარეთა შორის ურთიერთობა წარმოშობილია შრომითი ხელშეკრულების საფუძველზე, რომელიც ეფუძნება ნების ავტონომიის და თანასწორობის პრინციპებს და, შესაბამისად, მხარეთა შორის სადავო საკითხები უნდა მოწესრიგდეს საქართველოს შრომის კოდექსით. იმის გათვალისწინებით, რომ საქართველოს შრომის კდოექსი არ ადგენს გასაჩივრების სპეციალურ ვადას, შრომის ხელშეკრულებებთან მიმართებით გამოყენებულ უნდა იქნეს სამოქალაქო კოდექსით სახელშეკრულებო მოთხოვნებისთვის დადგენილი 3 წლიანი ვადა, თანახმად საქართველოს შრომის კოდექსის პირველი მუხლისა და საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 129-ე მუხლისა. სასამართლოს მითითებით, აღნიშნული ვადა ფ. მ-ეს სარჩელის წარდგენისას არ დაურღვევია.
სასამართლომ მიუთითა საქართველოს კონსტიტუციის 30-ე მუხლის მე-4 პუნქტზე, ,,ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების შესახებ“ საერთაშორისო პაქტის მე-6 მუხლზე, საქართველოს შრომის კოდექსის 37-ე მუხლის პირველი ნაწილის „დ“ ქვეპუნქტზე და განმარტა, რომ ამ ნორმით მინიჭებული ხელშეკრულების მოშლის უფლება არ იყო შეუზღუდავი. სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრებით, ეს ნორმა არ შეიძლება განმარტებულ იქნეს, როგორც დამქირავებლის ცალმხრივი უფლება, ყოველგვარი საფუძვლის გარეშე სამუშაოდან გაათავისუფლოს დასაქმებული. სამოქალაქო კოდექსის 115-ე მუხლის მიხედვით, სამოქალაქო უფლება უნდა განხორციელდეს მართლზომიერად. სასამართლოს უპირველესი ფუნქციაც სამოქალაქო უფლების მართლზომიერად განხორციელების უზრუნველყოფაა. ნებისმიერი დავის განხილვისას, როგორც წესი, სასამართლო ამოწმებს უფლების გამოყენების მართლზომიერების საკითხს, რის საფუძველზეც აფასებს მხარეთა მიერ სასამართლოს წინაშე დაყენებულ მოთხოვნათა მართებულობას. უფლების გამოყენების მართლზომიერების შესაფასებლად კი, აუცილებელია მისი გამოყენების განმაპირობებელი გარემოებების მართლზომიერების საკითხის შესწავლა. სამუშაოდან განთავისუფლების თაობაზე შრომითი დავის განხილვისას, სასამართლომ უნდა შეამოწმოს, თუ რამდენად მართლზომიერად მოქმედებდა დამსაქმებელი დასაქმებულის სამუშაოდან განთავისუფლებისას. აღნიშნული საკითხის გამორკვევა კი შესაძლებელია მხოლოდ შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტის თაობაზე ადმინისტრაციის ბრძანებაში მითითებული დასაქმებულის გათავისუფლების საფუძვლის კვლევის შედეგად. ამ ამოცანის შესრულებას სასამართლო ვერ შეძლებს, თუ დამსაქმებლის მიერ დასაქმებულის გათავისუფლების საფუძველი მითითებული არ იქნება. პალატა ყურადღებას მიაქცევს ასევე იმ გარემოებას, რომ შრომის კოდექსის 37-ე მუხლით არ არის მოწესრიგებული შრომითი ხელშეკრულების მოშლის ინსტიტუტი, ხელშეკრულების მოშლის წესი და პირობები. ეს ნორმა წარმოადგენს შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის საფუძვლების ჩამონათვალს და არა შრომითი ხელშეკრულების მოშლის მარეგულირებელ ნორმას. აქედან გამომდინარე, გაზიარებული ვერ იქნება მოსაზრება, რომ დამსაქმებლის ინიციატივით ხელშეკრულების მოშლა შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის დამოუკიდებელი საფუძველია და, შესაბამისად, დამსაქმებელი არაა ვალდებული, დასაქმებულის სამუშაოდან დათხოვნის კონკრეტული მიზეზი მიუთითოს.
სასამართლოს მითითებით, განსახილველ შემთხვევაში, მოპასუხემ მოსარჩელე სამსახურიდან გაათავისუფლა ყოველგვარი საფუძვლის გარეშე, შრომითი ხელშეკრულების (გარიგების) მოშლით, რითაც დაარღვია დასაქმებულის კონსტიტუციური უფლება, რაც გასაჩივრებული ბრძანების ბათილობისა და მოსარჩელის სამუშაოზე აღდგენის საფუძველია.
განაცდური ხელფასის სახით მიღებული ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნასთან დაკავშირებით გადაწყვეტილების მიღებისას სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს შრომის კოდექსის 44-ე მუხლითა და საქართველოს სამოქალაქო კდექსის 408-ე მუხლით და მიიჩნია, რომ მოთხოვნა საფუძვლიანია. სასამართლომ აღნიშნა, რომ შრომითი ურთიერთობის უკანონო შეწყვეტით მოპასუხემ დასაქმებულს წაართვა შესაძლებლობა განეხორციელებინა სამსახურებრივი მოვალეობა და მიეღო შესაბამისი შრომითი ანაზღაურება. შესაბამისად, სასამართლოს მითითებით, მიყენებული ზიანი განისაზღვრება მისი მიუღებელი ხელფასით - გათავისუფლების დღიდან ყოველთვიურად 700 ლარის ოდენობით 2010 წლის 30 დეკემბრიდან სამუშაოზე აღდგენამდე.
სააპელაციო სასამართლოს განჩინებაზე საკასაციო საჩივარი შეიტანა სსიპ „საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა“.
საკასაციო საჩივრის საფუძვლები:
სასამართლომ არასწორად გადაწყვიტა სარჩელის ხანდაზმულობის საკითხი, ვინაიდან არ იხელმძღვანელა „საზოგადოებრივი მაუწყებლის შსახებ“ საქართველოს კანონის მე-18 მუხლის მე-4 პუნქტით. „საქართველოს შრომის კოდექსის“ 1-ლი მუხლის 1-ლი და მე-2 პუნქტების თანახმად, ეს კანონი აწესრიგებს საქართველოს ტერიტორიაზე შრომით და მის თანმდევ ურთიერთობებს, თუ ისინი განსხვავებულად არ რეგულირდება სხვა სპეციალური კანონით ან საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებებით, ხოლო შრომით ურთიერთობასთან დაკავშირებული საკითხები, რომლებსაც არ აწესრიგებს „შრომის კოდექსი“ ან სხვა სპეციალური კანონი, რეგულირდება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით. მოცემულ შემთხევვაში შრომით-სამართლებრივ ურთიერთბასთნ დაკავშირებული მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადას განსაზღვრავს სპეციალური და უფრო ახალი კანონი „მაუწყებლის შესახებ“, რომლის მე-8 მუხლის მე-4 პუნქტის მიხედვით, საზოგადოებრივი მაუწყებლის თანამდბობის პირის გადაწყვეტილება შეიძლება გასაჩივრდეს 30 დღის ვადაში სამეურვეო საბჭოში ან სასამართლოში. სსიპ საზოპგადოებრივი მაუწყებელი“, როგორც დამოუკიდებელი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი, ფინანსური, მმართველობითი (რაც მოიცავს ასევე შრომით-სამართლებრივ ურთიერთბებს დასაქმებულებთნ), სარედაქციო თუ სხვა საქმიანობის განხორციელებისას ხელმძღვანელობს მოქმედი კანონმდებლობით, მათ შორის, შრომის კდოექსით. ანალოგიურ მდგომარეობაშია „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ თანამშრომლები. შესაბამისად, მართლია, „მაუწყებლობის შესახებ“ კანონი არ არის შრომის კოდექსი და ამდენად, არ აწესრიგებს საქართველოს ტერიტორიაზე უშუალოდ შრომით ურთიერთბებს, მაგრამ ეს არის სპეციალური კანონი, რომელიც შრომის კოდექსისა და სამოქალაქო კოდექსისაგან განსხვავებულად აწესრიგებს „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ თანამდებობის პირის გადაწყვეტილების, მათ შორის, შრომითი ურთიერთობიდან გამომდინარე გადაწყვეტილების სასამართლოში გასაჩივრების წესსა და ვადებს. „მაუწყებლის შესახებ“ კანონის მე-18 მუხლის მე-4 პუნქტით არ არის განსაზღვრული, თუ კონკრეტულად რომელ სამართლებრივ ურთიერთობებთან დაკავშირებით მიღებული გადაწყვეტილების გასაჩივრების ვადაა 30 დღე. ამდენად, ხსენებული რეგულაცია უნდა გავრცელდეს „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ თანამდებობის პირის, მათ შორის გენერალური დირექტორის მიერ მიღებულ იმ გადაწყვეტილებებზე, რომლებსაც ის იღებს ფინანსური, მმართველობითი, სარედაქციო და სხვა სახის საქმიანობის განხორციელების პროცესში;
სადავო ბრძანება არ ეწინააღმდეგება კანონს და, შესაბამისად, არ არსებობდა მისი გაუქმების საფუძველი. ბრძანების გამოცემის დროს მოქმედი საქართველოს შრომის კოდექსის 37-ე მუხლის პირველი ნაწილის „დ“ ქვეპუნქტის თანახმად, შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის საფუძველია შრომითი ხელშეკრულების მოშლა. ამავე კოდექსის 38-ე მუხლის პირველი და მესამე ნაწილით, შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტა შეიძლება ერთ-ერთი მხარის ინიციატივით და ხელშეკრულების დასაქმებულის ინიციატივით მოშლის შემთხვევაში დასაქმებულს მიეცემა არანაკლებ ერთი თვის შრომის ანაზღაურება. საქმეში არსებული მტკიცებულებებით დასტურდება, რომ სსიპ „საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა“ მოსარჩელეს გადაუხადა ერთი თვის შრომის ანაზღაურება;
მოსარჩელე ითხოვდა აღდგენას სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ პროდიუსინგის დეპარტამენტის წარმოების სამსახურის კოორდინატორის თანამდებობაზე განთავისუფლებამდე არსებული პირობებით. მოპასუხის მიერ სასამართლოში წარდგენილი მტკიცებულებებით დასტურდება, რომ ასეთი საშტატო ერთეული და თანამდებობა მაუწყებელში არ არსებობს. სასამართლო წინააღმდეგობაში მოდის თავისივე გადაწყვეტილებასთან, ვინაიდან ერთ შემთხვევაში მიუთითებს, რომ მოსარჩელე უნდა დაუბრუნდეს სამუშაო ადგილს, ხოლო გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილში აღნიშნავს, რომ მოსარჩელე აღდგენილი უნდა იქნეს პროდიუსინგის დეპარტამენტის წარმოების სამსახურის კოორდინატორის ან მის ტოლფას თანამდებობაზე. შესაბამისად, სასამართლო ფაქტობრივად აღიარებს, რომ ასეთი თანამდებობა მაუწყებელში აღარ არსებობს. სასამართლომ დაარღვია საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 248-ე მუხლის მოთხოვნა, ვინაიდან მოსარჩელეს ტოლფას თანამდებობაზე აღდგენა არ მოუთხოვია და ვერც მოითხოვდა, ვინაიდან ასეთი თანამდებობა არ არსებობს საზოგადოებრივ მაუწყებელში. უზენაესის სასამართლოს პრაქტიკის შესაბამისად, მსგავს შემთხვევაში საქმე უნდა დაბრუნდეს სააპელაციო სასამართლოში ხელახლა განსახილველად საჭირო გარემოებების დადგენის მიზნით (უზენაესი სასამართლოს 2009 წლის 28 აპრილის Nას-937-1142-08 განჩინება);
იმ შემთხვევაში, თუ გამოირიცხება იმ თანამდებობის არსებობა, რაზეც შესაძლებელია აღდგეს მოსარჩელე, საფუძველი ეცლება „საზოგადოებრივი მაუწყებლისათვის“ განაცდურის ანაზღაურების დაკისრებას, ვინაიდან სასამართლო განაცდურის ანაზღურებას პირდაპირ უკავშირებს მოსარჩელის სამუშოზე აღდგენას. სასამართლომ არასწორად დააგინა ფ. მ-ის ხელფასის ოდენობა, ვინაიდან იგი უნდა განისაზღვროს არა 700 ლარის ოდენობით, არამედ 560 ლარის ოდენობით, რასაც იგი ხელზე იღებდა.


ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო საქმის შესწავლის, საკასაციო საჩივრის საფუძვლების განხილვის შედეგად მიიჩნევს, რომ სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ საკასაციო საჩივარი ნაწილობრივ უნდა დაკმაყოფილდეს შემდეგ გარემოებათა გამო:
სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილია, რომ სსიპ ,,საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ პირადი შემადგენლობის 2010 წლის 25 იანვრის 48-კ ბრძანების საშტატო განრიგის თანახმად, მოსარჩელე უვადოდ დაინიშნა პროდიუსინგის დეპარტამენტის წარმოების სამსახურის კოორდინატორის თანამდებობაზე და მისი ხელფასი განისაზღვრა 700 ლარით.
დადგენილია ასევე, რომ 2010 წლის 30 დეკემბერს სსიპ ,,საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ გენერალური დირექტორის №--- ბრძანებით მოსარჩელე 2011 წლის 1 იანვრიდან განთავისუფლდა პროდიუსინგის დეპარტამენტის წარმოების სამსახურის კოორდინატორის თანამდებობიდან. ბრძანებაში მოსარჩელის სამსახურიდან განთავისუფლების სამართლებრივ საფუძვლად მითითებულია საქართველოს შრომის კოდექსის 37-ე მუხლის პირველი ნაწილის „დ“ ქვეპუნქტი, ასევე, ამავე კოდექსის 38-ე მუხლის მე-3 ნაწილი და სსიპ ,,საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ შრომის შინაგანაწესის 6.1 მუხლის „დ“ ქვეპუნქტი და 6.3 მუხლი.
კასატორი სადავოდ არ ხდის ზემოხსენებულ ფაქტობრივ გარემოებებს, ამიტომ ისინი სავალდებულოა საკასაციო სასამართლოსათვის (სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 407-ე მუხლის მე-2 ნაწილი).
გასაჩივრებული განჩინებით უცვლელად დარჩა პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილება, რომლითაც დაკმაყოფილდა ფ. მ-ის სარჩელი სამუშაოდან განთავისუფლების შესახებ ბრძანების ბათილად ცნობის, პირვანდელ სამუშაო ადგილზე ან მის ტოლფას სამუშაოზე აღდგენისა და იძულებითი განაცდურის ანაზღაურების თაობაზე.
სააპელაციო სასამართლომ არ გაიზიარა მოპასუხის მოსაზრება სარჩელის ხანდაზმულობის თაობაზე და აღნიშნა, რომ საქართველოს შრომის კოდექსით (12.06.2013 წლამდე მოქმედი რედაქციით) არ იყო გათვალისწინებული შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტის შესახებ დამსაქმებლის გადაწყვეტილების გასაჩივრების რაიმე სპეციალური ვადა, ამიტომ ამავე კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, სადავო ურთიერთობის მიმართ უნდა გავრცელებულიყო საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 129-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული სახელშეკრულებო მოთხოვნების ხანდაზმულობის 3 წლიანი ვადა.
კასატორი არ ეთანხმება სააპელაციო სასამართლოს ზემოაღნიშნულ მსჯელობას და მიიჩნევს, რომ განსახილველ შემთხვევაში სააპელაციო სასამართლოს უნდა გამოეყენებინა სპეციალური კანონის - „მაუწყებლის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-18 მუხლის მე-4 პუქნტი, რომლის მიხედვით, საზოგადოებრივი მაუწყებლის თანამდებობის პირის გადაწყვეტილების გასაჩივრებისათვის 30 დღიანი ვადაა დადგენილი.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს შრომის კოდექსის 1-ლი მუხლის პირველ ნაწილზე, რომლის თანახმად, ეს კოდექსი არეგულირებს შრომით და მის თანმდევ ურთიერთობებს, თუ ისინი განსხვავებულად არ რეგულირდება სხვა სპეციალური კანონით ან საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებებით. ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით კი, საკითხები, რომლებიც არ წესრიგდება სპეციალური კანონით ან შრომის კოდექსით, უნდა დარეგულირდეს საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით.
ზემოხსენებული ნორმის პირველი ნაწილი ადგენს, რომ შრომითი და მისი თანმდევი ურთიერთობები შესაძლებელია შრომის კოდექსისაგან განსხვავებულად დარეგულირდეს სპეციალური კანონით ან საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებებით. ამ შემთხვევაში, სადავო შრომით-სამართლებრივი ურთიერთობის მოსაწესრიგებლად გამოიყენება სწორედ ეს სპეციალური კანონი ან საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებები. ამასთან, გასათვალისწინებელია, რომ ის საკითხები, რომლებიც არ წესრიგდება სპეციალური კანონით ან შრომის კოდექსით, უნდა დარეგულირდეს საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით.
საკასაციო სასამართლო არ ეთანხმება კასატორის მოსაზრებას სადავო შრომით-სამართლებრივი ურთიერთობის მოსაწესრიგებლად „მაუწყებლის შესახებ“ საქართველოს კანონის გამოყენების თაობაზე და მიიჩნევს, რომ ეს კანონი არ აწესრიგებს საზოგადოებრივ მაუწყებელში შრომით და მის თანმდევ ურთიერთობებს, კერძოდ, დასახელებული კანონის პირველი მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით, ეს კანონი სიტყვისა და აზრის თავისუფლებისა და თავისუფალი მეწარმეობის პრინციპების შესაბამისად განსაზღვრავს მაუწყებლობის განხორციელების წესს, მაუწყებლობის სფეროში ეროვნული მარეგულირებელი ორგანოს შექმნის წესსა და ფუნქციებს, ამ სფეროში საქმიანობის რეგულირების პირობებს, მაუწყებლობის განხორციელების უფლების მოპოვების წესსა და პროცედურებს. ამავე მუხლის მე-2 პუნქტში მოცემულია ზემოხსენებული კანონის მიზნები, კერძოდ, ამ კანონის მიზანია სახელმწიფო ჩარევისაგან დამოუკიდებელი საზოგადოებრივი მაუწყებლობის ფორმირება; მაუწყებლობის სფეროში საქმიანობის რეგულირება გამჭვირვალობის, სამართლიანობისა და მიუკერძოებლობის პრინციპების შესაბამისად, ეროვნული მარეგულირებელი ორგანოს მშვეობით; სიტყვისა და აზრის თავისუფლების, მაუწყებელთა შორის კონკურენტული გარემოს სტიმულირების, მაუწყებელთა თანასწორობისა და დამოუკიდებლობის, სიხშირეების ეფექტიანი გამოყენების უზრუნველყოფა.
„მაუწყებლის შესახებ“ საქართველოს კანონის რეგულირების სფეროდან და მიზნებიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ ეს კანონი არ წარმოადგენს მაუწყებლობის სფეროში შრომითი და მისი თანმდევი ურთიერთობების მარეგულირებელ სპეციალურ კანონს, შესაბამისად, სადავო ურთიერთობის მიმართ ვერ იქნება გამოყენებული ამავე კანონის მე-18 მუხლის მე-4 პუნქტით დადგენილი ვადა. თავად ამ მუხლის სათაურიდან (დამოუკიდებლობა და ხელშეუხებლობა) და შინაარსიდან გამომდინარე, პალატა მიიჩნევს, რომ იგი არ ეხება საზოგადოებრივი მაუწყებლის თანამშრომელთან შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტის თაობაზე მიღებული გადაწყვეტილების გასაჩივრების უფლებას.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლომ სასარჩელო მოთხოვნის ხანდაზმულობის საკითხის გადაწყვეტისას მართლზომიერად იხელმძღვანელა სამოქალაქო კოდექსის 129-ე მუხლის პირველი ნაწილით, ვინაიდან შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტის შესახებ დამსაქმებლის გადაწყვეტილების გასაჩივრების რაიმე სპეციალურ ვადას არ ადგენს საქართველოს შრომის კოდექსი (12.06.2013 წლამდე მოქმედი რედაქციით). მართალია, შრომის კოდექსის 38-ე მუხლის მე-7 პუნქტის დღეს მოქმედი რედაქცია ადგენს შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტის შესახებ დამსაქმებლის გადაწყვეტილების გასაჩივრების 30 დღიან ვადას, მაგრამ ამ ნორმის მოქმედება ვერ გავრცელდება იმ შრომით ურთიერთობაზე, რომელიც შეწყდა შრომის კოდექსში შესაბამისი ცვლილების განხორციელებამდე. ეს დასკვნა ეფუძნება „ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის 24-ე მუხლის პირველ პუნქტს, რომლის თანახმად, ნორმატიულ აქტს უკუძალა აქვს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ეს პირდაპირ არის დადგენილი ამ ნორმატიული აქტით. განსახილველ შემთხვევაში, შრომის კოდექსის 53-ე მუხლი ადგენს, რომ ეს კანონი ვრცელდება არსებულ შრომით ურთიერთობებზე, მიუხედავად მათი წარმოშობის დროისა. ამდენად, ეს კანონი არ ვრცელდება იმ შრომით ურთიერთობებზე, რომლებიც წარმოიშვა და დასრულდა მის ამოქმედებამდე.
კასატორის მოსაზრებით, სადავო ბრძანება კანონს არ ეწინააღმდეგება, ვინაიდან ბრძანების გამოცემის დროს მოქმედი საქართველოს შრომის კოდექსის 37-ე მუხლის პირველი ნაწილის „დ“ ქვეპუნქტის თანახმად, დამსაქმებელს ჰქონდა უფლება დასაქმებულთან მოეშალა შრომითი ურთიერთობა კონკრეტული საფუძვლის მითითების გარეშე.
საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს კასატორის ზემოხსენებულ პრეტენზიას და მიუთითებს დამსაქმებლის მიერ შრომითი ხელშეკრულების ცალმხრივად მოშლის თაობაზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ დამკვიდრებულ ერთგვაროვან პრაქტიკაზე, კერძოდ, საკასაციო პალატამ თავის არაერთ გადაწყვეტილებაში განმარტა შემდეგი:
დამსაქმებლის მიერ ხელშეკრულების ცალმხრივად მოშლის უფლების მართლზომიერად გამოყენებისათვის საყურადღებოა იმ საერთაშორისო აქტებით ნაკისრ ვალდებულებათა დაცვა, რომლებიც იცავენ დასაქმებულს სამუშაოდან წინასწარი შეტყობინებისა და ყოველგვარი დასაბუთების გარეშე განთავისუფლებისაგან. ევროპის სოციალური ქარტიის 4.4 მუხლით (რატიფიცირებულია საქართველოს პარლამენტის 2005 წლის 1 ივლისის №1876-რს დადგენილებით), შრომის სამართლიანი ანაზღაურების მიღების უფლების განხორციელების მიზნით, მხარეები ვალდებულებას კისრულობენ, აღიარონ თითოეული მუშაკის მიერ დასაქმების შეწყვეტის შესახებ შეტყობინების წინასწარი მიღების უფლება. ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების შესახებ საერთაშორისო პაქტის (საქართველოში ძალაშია 1994 წლის 3 აგვისტოდან) მე-6 მუხლის თანახმად, ამ პაქტის მონაწილე სახელმწიფოები აღიარებენ შრომის უფლებას, ხოლო ამავე მუხლის მე-2 ნაწილით, ამ პაქტის მონაწილე სახელმწიფოთა ღონისძიებანი, ამ უფლების სრულად განხორციელების მიზნით, შეიცავს პროფესიულ-ტექნიკური სწავლებისა და მომზადების პროგრამებს, განუხრელი ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული განვითარებისა და სრული საწარმოო დასაქმების გზებსა და მეთოდებს ისეთ პირობებში, რომლებიც უზრუნველყოფენ ადამიანის ძირითად პოლიტიკურ და ეკონომიკურ თავისუფლებებს. ადამიანის სოციალურ უფლებებთან დაკავშირებით ასევე მნიშვნელოვან დანაწესს ადგენს 1948 წლის 10 დეკემბრის ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციის (ძალაშია საქართველოს უზენაესი საბჭოს 1991 წლის 15 სექტემბრის დადგენილებით) 22-ე მუხლი, რომლის თანახმადაც, ყოველ ადამიანს, როგორც საზოგადოების წევრს, აქვს სოციალური უზრუნველყოფის უფლება და უფლება, განახორციელოს ეკონომიკურ, სოციალურ და კულტურულ დარგებში, ნაციონალური მეცადინეობისა და საერთაშორისო თანამშრომლობის მეშვეობით და ყოველი სახელმწიფოს სტრუქტურისა და რესურსების შესაბამისად, ის უფლებები, რომლებიც აუცილებელია მისი ღირსების შენარჩუნებისა და პიროვნების თავისუფალი განვითარებისათვის. ეჭვს არ იწვევს ის გარემოება, რომ შრომის თავისუფლება ფართო გაგებით პირდაპირ უკავშირდება ადამიანის ღირსებასა და თავისუფალ განვითარებას.
ამდენად, ზემოაღნიშნული საერთაშორისო ნორმები იძლევა დასკვნის საშუალებას დასაქმებულთა შრომის უფლების მინიმალური სტანდარტებით დაცვაზე სახელმწიფოს ვალდებულებასა და მიზანზე.
ნებისმიერი უფლება უნდა განხორციელდეს მართლზომიერად. სამოქალაქო კოდექსის 115-ე მუხლის თანახმად, სამოქალაქო უფლება უნდა განხორციელდეს მართლზომიერად. დაუშვებელია უფლების გამოყენება მარტოოდენ იმ მიზნით, რომ ზიანი მიადგეს სხვას.
შრომის კოდექსის 37-ე მუხლის პირველი ნაწილის „დ“ ქვეპუნქტი წარმოადგენს შრომის ხელშეკრულების შეწყვეტის ერთ-ერთ საფუძველს და ნორმით რეგულირებული ხელშეკრულების მოშლა ეს არის შრომითი ურთიერთობის მონაწილის უფლება, რომლის მართლზომიერად გამოყენების მიზნით, თუკი სახეზე არაა ურთიერთობის მარეგულირებელი სპეციალური საკანონმდებლო დათქმა, საქართველოს შრომის კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, სასამართლომ უნდა გამოიყენოს საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი. ამ შემთხვევაში მნიშვნელობა ენიჭება ხელშეკრულების მოშლის წინაპირობების შინაარს. კერძოდ, თუ ხელშეკრულების მოშლა (შკ 37-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტი) არ უკავშირდება ვალდებულების დარღვევას, მაშინ მისი მოშლა შესაძლებელია სამოქალაქო კოდექსის 399-ე მუხლის მოთხოვნათა დაცვით, რომლითაც რეგულირდება უარი გრძელვადიან ვალდებულებით ურთიერთობაზე, კერძოდ, განსახილველი მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, ხელშეკრულების ნებისმიერ მხარეს შეუძლია, პატივსადები საფუძვლიდან გამომდინარე, უარი თქვას გრძელვადიან ვალდებულებით ურთიერთობაზე ხელშეკრულების მოშლისათვის დაწესებული ვადის დაუცველად. პატივსადებია საფუძველი, როცა ხელშეკრულების მომშლელ მხარეს კონკრეტული ვითარების, მათ შორის, დაუძლეველი ძალისა და ორმხრივი ინტერესების გათვალისწინებით, არ შეიძლება, მოეთხოვოს სახელშეკრულებო ურთიერთობის გაგრძელება შეთანხმებული ვადის ან ხელშეკრულების მოშლისათვის დაწესებული ვადის გასვლამდე. იმ შემთხვევაში, თუ საფუძველი სახელშეკრულებო ვალდებულებათა დარღვევას წარმოადგენს, მაშინ ამავე მუხლით დადგენილ მოთხოვნათა გათვალისწინებით გამოიყენება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 352-ე, 405-ე მუხლებით მოცემული დანაწესი, რომლითაც რეგულირდება ხელშეკრულების მოშლასთან დაკავშირებულ ურთიერთობები (იხ. სუსგ, 05.10.2012წ., საქმეზე №ას-545-513-2012; 02.10.2014წ., საქმეზე №ას-106-101-2014; 07.11.2014წ., საქმეზე №ას-893-851-2013).
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ საქართველოს შრომის კოდექსის 37-ე მუხლის პირველი ნაწილის „დ“ ქვეპუნქტით (12.06.2013 წლამდე მოქმედი რედაქციით) დამსაქმებლისათვის მინიჭებული ხელშეკრულების ცალმხრივად მოშლის უფლება არ არის შეუზღუდავი. საკასაციო სასამართლომ სხვადასხვა საქმეში არაერთხელ განმარტა, რომ ხსენებული ნორმა არ შეიძლება განმარტებულ იქნეს, როგორც დამსაქმებლის ცალმხრივი უფლება, ყოველგვარი საფუძვლის გარეშე სამუშაოდან გაათავისუფლოს დასაქმებული. მითითებული ნორმის ასეთი განმარტება წაახალისებდა დამსაქმებლის თვითნებობას, ხოლო, სასამართლოსათვის მიმართვის უფლებას აზრს დაუკარგავდა. საკასაციო პალატა ყურადღებას მიაქცევს სამოქალაქო კოდექსის 115-ე მუხლზე, რომლის თანახმად, სამოქალაქო უფლება უნდა განხორციელდეს მართლზომიერად. სასამართლოს უპირველესი ფუნქციაც სამოქალაქო უფლების მართლზომიერად განხორციელების უზრუნველყოფაა. ნებისმიერი დავის განხილვისას, როგორც წესი, სასამართლო ამოწმებს უფლების გამოყენების მართლზომიერების საკითხს, რის საფუძველზეც აფასებს მხარეთა მიერ სასამართლოს წინაშე დაყენებულ მოთხოვნათა მართებულობას. უფლების გამოყენების მართლზომიერების შესაფასებლად კი, აუცილებელია მისი გამოყენების განმაპირობებელი გარემოებების მართლზომიერების საკითხის შესწავლა. სამუშაოდან განთავისუფლების თაობაზე შრომითი დავის განხილვისას, სასამართლომ უნდა შეამოწმოს, თუ რამდენად მართლზომიერად მოქმედებდა დამსაქმებელი დასაქმებულის სამუშაოდან განთავისუფლებისას. აღნიშნული საკითხის გამორკვევა კი შესაძლებელია მხოლოდ შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტის თაობაზე ადმინისტრაციის ბრძანებაში მითითებული დასაქმებულის გათავისუფლების საფუძვლის კვლევის შედეგად. ამ ამოცანის შესრულებას სასამართლო ვერ შეძლებს, თუ დამსაქმებლის მიერ დასაქმებულის გათავისუფლების საფუძველი მითითებული არ იქნება. საკასაციო პალატა ყურადღებას მიაქცევს ასევე იმ გარემოებას, რომ სააპელაციო სასამართლოს მიერ მითითებული ნორმით არ არის მოწესრიგებული შრომითი ხელშეკრულების მოშლის ინსტიტუტი, ხელშეკრულების მოშლის წესი და პირობები. ეს ნორმა წარმოადგენს შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის საფუძვლების ჩამონათვალს და არა შრომითი ხელშეკრულების მოშლის მარეგულირებელ ნორმას (იხ. სუსგ, 30.10.2013წ., საქმეზე №ას-1283-1210-2012; 10.01.2014წ., საქმეზე №ას-1391-1312-2012).
განსახილველ შემთხვევაში, სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილია, რომ მოსარჩელის სამუშაოდან განთავისუფლება მოხდა შრომის კოდექსის 37-ე მუხლის პირველი ნაწილის „დ“ ქვეპუნქტის საფუძველზე, განთავისუფლების კონკრეტული საფუძვლის მითითების გარეშე. აქედან გამომდინარე, დაუსაბუთებელია კასატორის მსჯელობა მოსარჩელესთან შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტის მართლზომიერად მიჩნევის თაობაზე.
ზემოაღნიშნული მსჯელობიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ ბრძანების ბათილად ცნობის ნაწილში არსებობს საკასაციო საჩივარზე უარის თქმის სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 410-ე მუხლით გათვალისწინებული საფუძველი.
კასატორის პრეტენზია გასაჩივრებული განჩინების მიმართ, პირვანდელ სამუშაო ადგილზე ან მის ტოლფას სამუშაოზე მოსარჩელის აღდგენის ნაწილში, ეფუძნება შემდეგ გარემოებებს: მოსარჩელე მოითხოვდა აღდგენას სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ პროდიუსინგის დეპარტამენტის წარმოების სამსახურის კოორდინატორის თანამდებობაზე განთავისუფლებამდე არსებული პირობებით. მოპასუხის მიერ სასამართლოში წარდგენილი მტკიცებულებებით დასტურდება, რომ ასეთი საშტატო ერთეული და თანამდებობა მაუწყებელში არ არსებობს. სასამართლოს გადაწყვეტილება წინააღმდეგობრივია, ვინაიდან ერთ შემთხვევაში მიუთითებს, რომ მოსარჩელე უნდა დაუბრუნდეს სამუშაო ადგილს, ხოლო გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილში აღნიშნავს, რომ მოსარჩელე აღდგენილი უნდა იქნეს პროდიუსინგის დეპარტამენტის წარმოების სამსახურის კოორდინატორის ან მის ტოლფას თანამდებობაზე, შესაბამისად, სასამართლო ფაქტობრივად აღიარებს, რომ ასეთი თანამდებობა მაუწყებელში აღარ არსებობს. სასამართლომ დაარღვია საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 248-ე მუხლის მოთხოვნა, ვინაიდან მოსარჩელეს ტოლფას თანამდებობაზე აღდგენა არ მოუთხოვია და ვერც მოითხოვდა, ვინაიდან ასეთი თანამდებობა არ არსებობს საზოგადოებრივ მაუწყებელში.
საკასაციო პალატა, უპირველესად, ყურადღებას მიაქცევს იმ გარემოებას, რომ პირველი ინტანციის სასამართლოში საქმის განხილვისას მოსარჩელის წარმომადგენელმა განმარტა, რომ მოსარჩელის მოთხოვნა სამუშაოზე აღდგენის თაობაზე გულისხმობს არამარტო განთავისუფლებამდე დაკავებულ თანამდებობაზე აღდგენას, არამედ სხვა ტოლფას თანამდებობაზე აღდგენასაც (იხ. 07.11.2013 წლის სხდომის ოქმი - 13:38:57-13:39:47, 13:46:11). ამდენად, გაზიარებული ვერ იქნება კასატორის პრეტენზია იმის თაობაზე, რომ მოსარჩელე ტოლფას სამუშაოზე აღდგენას არ მოითხოვდა.
ამასთან, საკასაციო პალატა იზიარებს კასატორის პრეტენზიას და მიიჩნევს, რომ პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილის მე-3 პუნქტი წინააღმდეგობრივია, კერძოდ, თუ სასამართლომ მიიჩნია, რომ სსიპ „საზოგადოებრივ მაუწყებელში“ გადაწყვეტილების გამოტანის დროს არსებობდა პროდიუსინგის დეპარტამენტის წარმოების სამსახურის კოორდინატორის თანამდებობა (მოსარჩელის მიერ განთავისუფლებამდე დაკავებული თანამდებობა) და ამ თანამდებობაზე აღადგინა კიდეც მოსარჩელე, მაშინ გაუგებარია, როგორ უნდა აღდგეს ეს უკანასკნელი ტოლფას სამუშაოზეც. ამასთან, საყურადღებოა, რომ არც ერთი ინსტანციის სასამართლოს არ უმსჯელია მოპასუხის მიერ შესაგებელში და სააპელაციო საჩივარში მითითებულ იმ გარემოებაზე, რომ სსიპ „საზოგადოებრივ მაუწყებელში“ 2013 წლის 1 მარტიდან აღარ არსებობს პროდიუსინგის დეპარტამენტის წარმოების სამსახურის კოორდინატორის თანამდებობა. ამ გარემოების დასადასტურებლად მოპასუხემ წარადგინა მტკიცებულებები (სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ სამეურვეო საბჭოს 2013 წლის 4 თებერვლის #--- გადაწყვეტილება „სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ დებულებაში ცვლილებების შეტანის შესახებ“ და სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ გენერალური დირექტორის 2013 წლის 1 მარტის #--- ბრძანება „სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ სტრუქტურული ერთეულების ცვლილების შესახებ“, იხ. ტომი 1, ს.ფ. 48-67). საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლო ვალდებული იყო გამოეკვლია ზემოხსენებული მტკიცებულებები და დაედგინა, ნამდვილად გაუქმდა თუ არა სსიპ „საზოგადოებრივ მაუწყებელში“ პროდიუსინგის დეპარტამენტის წარმოების სამსახურის კოორდინატორის თანამდებობა. იმ შემთხვევაში, თუ ხსენებული თანამდებობა გაუქმებულია და, შესაბამისად, პირვანდელ სამუშაო ადგილზე მოსარჩელის აღდგენა შეუძლებელია, სასამართლომ შესაძლებელია იმსჯელოს მოსარჩელის ტოლფას სამუშაოზე აღდგენის თაობაზე, ხოლო, თუ ასეთი თანამდებობაც არ არსებობს, მაშინ უნდა გაირკვეს, არსებობს თუ არა მოსარჩელისათვის კომპენსაციის გადახდის წინაპირობები (შრომის კოდექსის 38.8 მუხლი).
საკასაციო სასამართლო ყურადღებას მიაქცევს ასევე იმ გარემოებას, რომ ტოლფას სამუშაოზე აღდგენის შესახებ მოსარჩელის მოთხოვნის დაკმაყოფილების შემთხვევაში აღსრულებადი გადაწყვეტილება უნდა იქნეს მიღებული.
საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტით უზრუნველყოფილი უფლების სასამართლო წესით დაცვის პრინციპი თავის თავში მოიაზრებს არა მხარის ფორმალურ უფლებას, მიმართოს სასამართლოს, არამედ წარმოადგენს მართლმსაჯულების აქტით, დარღვეული თუ სადავოდ ქცეული უფლების დაცვის იმგვარ რეალურ გარანტიას, რასაც შესაბამისი შედეგი უნდა მოჰყვეს. სასამართლო გადაწყვეტილების უმთავრესი ფუნქცია ამ გადაწყვეტილებით დადგენილი მართლწესრიგის სისრულეში მოყვანა და ამ გზით მოსარჩელის იურიდიული ინტერესის დაკმაყოფილებაა, წინააღმდეგ შემთხვევაში, მართლმსაჯულების როლი ფორმალური გახდება. აქედან გამომდინარე, სასამართლო ვალდებულია, გადაწყვეტილების გამოტანისას შეფასება მისცეს იმ საკითხსაც, ობიექტურად რამდენად შესაძლებელია ამ გადაწყვეტილების აღსასრულებლად წარმართვა და იმ სამართლებრივი შედეგის დადგომა, რაც მოსარჩელეს სურს.
ტოლფას სამუშაოზე აღდგენის საკითხის გადაწყვეტისას, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ ტოლფასი სამუშაოს არსებობის ფაქტის მტკიცების ტვირთი მოსარჩელეს უნდა დაეკისროს. სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 102-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, სწორედ მოსარჩელემ უნდა მიუთითოს და დაამტკიცოს, დამსაქმებელთან არსებული საშტატო ნუხსიდან კონკრეტულად რომელი სამუშაო (თანამდებობა) წარმოადგენს განთავისუფლებამდე მის მიერ დაკავებულ სამუშაოს (თანამდებობას). ცხადია, რომ აღნიშნული საკითხი შესაძლებელია გაირკვეს სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებელის“ საშტატო ნუსხისა და შესაბამის თანამდებობათა ფუნქციების გამოკვლევის შედეგად, რაც ქვემდგომი ინსტანციის სასამართლოებს არ განუხორციელებიათ. საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ ტოლფას სამუშაოზე მოსარჩელის აღდგენის საკითხი შესაძლებელია დადებითად გადაწყდეს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ დადგინდება სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებელის“ საშტატო განრიგით ასეთი თანამდებობის არსებობის ფაქტი, წინააღმდეგ შემთხვევაში მიღებული გადაწყვეტილების იძულებითი აღსრულება შეუძლებელი იქნება.
მოცემულ შემთხვევაში, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ პირვანდელ სამუშაო ადგილზე ან მის ტოლფას სამუშაოზე მოსარჩელის აღდგენის ნაწილში, სახეზეა გასაჩივრებული განჩინების გაუქმების სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის „ე1“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საფუძველი, კერძოდ, გადაწყვეტილების დასაბუთება იმდენად არასრულია, რომ მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება შეუძლებელია.
საკასაციო პალატა მიიჩნევს ასევე, რომ გასაჩივრებული განჩინება უნდა გაუქმდეს იმ ნაწილშიც, რომლითაც უცვლელად დარჩა პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილება იძულებითი განაცდურის ანაზღაურების დაკისრების თაობაზე, ვინაიდან იძულებითი განაცდურის დაკისრების საკითხი იმაზე იქნება დამოკიდებული, დაკმაყოფილდება თუ არა მოსარჩელის მოთხოვნა პირვანდელ სამუშაო ადგილზე ან მის ტოლფას სამუშაოზე აღდგენის შესახებ.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 412-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტის თანახმად, საკასაციო სასამართლო აუქმებს გადაწყვეტილებას და საქმეს ხელახლა განსახილველად აბრუნებს სააპელაციო სასამართლოში, თუ არსებობს ამ კოდექსის 394-ე მუხლით გათვალისწინებული საფუძვლები, გარდა აღნიშნული მუხლის „გ“ და „ე“ ქვეპუნქტებისა. სსკ-ის 394-ე მუხლის „ე1“ ქვეპუნქტის თანახმად, გადაწყვეტილება ყოველთვის ჩაითვლება კანონის დარღვევით მიღებულად, თუ გადაწყვეტილების დასაბუთება იმდენად არასრულია, რომ მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება შეუძლებელია.
განსახილველ შემთხვევაში, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ არსებობს გასაჩივრებული განჩინების ნაწილობრივ გაუქმებისა და ამ ნაწილში საქმის ხელახლა განსახილველად დაბრუნების საფუძველი, ვინაიდან სააპელაციო სასამართლოს არ დაუდგენია საქმის გადაწყვეტისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებები, რაზედაც მითითებულია ამ განჩინების სამოტივაციო ნაწილში.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 53-ე მუხლის მეოთხე ნაწილის თანახმად, თუ საკასაციო სასამართლო დააბრუნებს საქმეს ხელახლა განსახილველად, მთელი სასამართლო ხარჯები, რაც გაწეულია ამ საქმის განხილვასთან დაკავშირებით, სარჩელის აღძვრიდან დაწყებული, უნდა შეჯამდეს და შემდეგ განაწილდეს მხარეთა შორის ამ მუხლის მიხედვით. აღნიშნული ნორმის შინაარსიდან გამომდინარე, სააპელაციო სასამართლომ მოცემულ საქმეზე გადაწყვეტილების მიღებისას უნდა გადაწყვიტოს სასამართლო ხარჯების მხარეთა შორის განაწილების საკითხი.


ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :
საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 408-ე მუხლის მე-3 ნაწილით, 412-ე მუხლით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა :
1. სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებელის“ საკასაციო საჩივარი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდეს;
2. გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2014 წლის 10 აპრილის განჩინება იმ ნაწილში, რომლითაც უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2013 წლის 03 დეკემბრის გადაწყვეტილება პირვანდელ სამუშაო ადგილზე ან მის ტოლფას სამუშაოზე მოსარჩელის აღდგენისა და იძულებითი განაცდურის ანაზღაურების შესახებ და ამ ნაწილში საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს;
3. უცვლელად დარჩეს გასაჩივრებული განჩინება იმ ნაწილში, რომლითაც უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2013 წლის 03 დეკემბრის გადაწყვეტილება ფ. მ-ის მიმართ შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის შესახებ სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ N--- ბრძანების ბათილად ცნობის თაობაზე;
4. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ გასაჩივრდება.



თავმჯდომარე პ. ქათამაძე



მოსამართლეები: ვ. როინიშვილი



ბ. ალავიძე