№ას-838-796-2013 25 მაისი, 2015 წელი
თბილისი
სამოქალაქო საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

პაატა ქათამაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი)
მოსამართლეები:
ვასილ როინიშვილი, ბესარიონ ალავიძე


საქმის განხილვის ფორმა – ზეპირი მოსმენის გარეშე

კასატორი – ე.კ.-ი (მოსარჩელე)

მოწინააღმდეგე მხარე - ლ.ქ.-ი (მოპასუხე)

კასატორი – ლ.ქ.-ი

მოწინააღმდეგე მხარე - ე.კ.-ი

გასაჩივრებული გადაწყვეტილება – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2013 წლის 25 ივნისის გადაწყვეტილება

კასატორ ე.კ.-ის მოთხოვნა – გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილება

კასატორ ლ.ქ.-ის მოთხოვნა – გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა

დავის საგანი – ზიანის ანაზღაურება


ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სარჩელით მიმართა ე.კ.-მა მოპასუხე ლ.ქ.-ის მიმართ და მოითხოვა:
მოპასუხე ლ.ქ.-ს მოსარჩელის სასარგებლოდ დაეკისროს ამ უკანასკნელის ფართით უკანონოდ სარგებლობისათვის ზიანის ანაზღაურება 2002 წლის 1 იანვრიდან 2012 წლის 1 ივნისამდე, ყოველთვიურად 300 აშშ დოლარის, მთლიანობაში 37500 აშშ დოლარის ოდენობით.
სარჩელის საფუძვლები:
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 29 ოქტომბრის კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილებით დაკმაყოფილდა ე.კ.-ის სარჩელი და მოპასუხე ლ.ქ.-ის უკანონო მფლობელობიდან გამოთხოვილ იქნა ქ.თბილისში, დ.ა.-ის გამზირის №...დ.-ის ქუჩა №...-ში მდებარე მოსარჩელის საკუთრებაში არსებული 50კვ.მ საერთო ფართის ნაწილი – 21კვ.მ დამხმარე ფართი (ანტრესოლით). ამავე გადაწყვეტილებით ლ.ქ.-ს ე.კ.-ის სასარგებლოდ დაეკისრა 10800 აშშ დოლარის ანაზღაურება;
ზემომითითებული გადაწყვეტილება კანონიერ ძალაში შევიდა 2011 წლის 21 ივლისს და გაიცა სააღსრულებო ფურცელი;
მიუხედავად სასამართლო გადაწყვეტილებისა და სააღსრულებო ბიუროში წარდგენილი სააღსრულებო ფურცლისა, მოპასუხე აგრძელებდა მოსარჩელის ფართით უკანონოდ სარგებლობას.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 29 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით ლ.ქ.-ისათვის დაკისრებული ზიანის თანხა (10800 აშშ დოლარი) მოიცავდა 1998 წლიდან 3 წლის პერიოდს, ყოველთვიურად 300 აშშ დოლარის გათვალისწინებით. წინამდებარე სარჩელით მოთხოვნილი თანხა დაანგარიშებულია 2002 წლის 1 იანვრიდან 2012 წლის 1 ივნისამდე (ანუ 10 წელი და 5 თვე), ყოველთვიურად 300 აშშ დოლარის მხედველობაში მიღებით. აღნიშნული თანხის ჯამმა შეადგინა 37500 აშშ დოლარი.
მოპასუხემ სარჩელი არ ცნო და შესაგებელში აღნიშნა, რომ, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 272-ე მუხლის „ბ“ ქვეპუნქტიდან გამომდინარე, მოცემულ საქმეზე წარმოება უნდა შეწყვეტილიყო. მოპასუხის მითითებით, არსებობდა სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილება (თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2009 წლის 29 ოქტომბრის გადაწყვეტილება), რომელიც გამოტანილი იყო დავაზე იმავე მხარეებს შორის, იმავე საგანზე და იმავე საფუძვლით.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2013 წლის 13 თებერვლის გადაწყვეტილებით:
1. ე.კ.-ის სარჩელი დაკმაყოფილდა;
2. მოპასუხე ლ.ქ.-ს მოსარჩელე ე.კ.-ის სასარგებლოდ დაეკისრა 2002 წლის 1 იანვრიდან 2012 წლის 1 ივნისამდე (ანუ 10 წლისა და 5 თვის განმავლობაში) მოსარჩელის ფართით სარგებლობისათვის ზიანის ანაზღაურება, ყოველთვიურად 300 აშშ დოლარის, ჯამში 37500 აშშ დოლარის ოდენობით.
პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა მოპასუხემ, რომელმაც მოითხოვა გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2013 წლის 25 ივნისის გადაწყვეტილებით:
1. ლ.ქ.-ის სააპელაციო საჩივარი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა;
2. თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 29 ოქტომბრის გადაწყვეტილება გაუქმდა და მიღებულ იქნა ახალი გადაწყვეტილება;
3. ე.კ.-ის სარჩელი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა;
4. მოპასუხეს მოსარჩელის სასარგებლოდ დაეკისრა ზიანის ანაზღაურება 2009 წლის 29 ოქტომბრიდან 2012 წლის 1 ივნისამდე, თვეში 300 აშშ დოლარის ოდენობით;
5. მოპასუხეს მოსარჩელის სასარგებლოდ დაეკისრა სარჩელზე გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის ნაწილის ანაზღაურება 279 აშშ დოლარის ექვივალენტი ლარის ოდენობით;
6. მოსარჩელეს მოპასუხის სასარგებლოდ დაეკისრა სააპელაციო საჩივარზე გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის ნაწილის ანაზღაურება 1128 აშშ დოლარის ეკვივალენტი ლარის ოდენობით.
სააპელაციო სასამართლომ საქმეზე დადგენილად ცნო შემდეგი ფაქტობრივი გარემოებები:
ქ.თბილისში, დ.ა.-ის გამზირის N....-ის ქუჩა N...-ში მდებარე უძრავი ქონება (საერთო ფართით 50კვ.მ) საჯარო რეესტრში აღრიცხულია მოსარჩელე ე.კ.-ის სახელზე (საჯარო რეესტრის ამონაწერის თანახმად, საკუთრების უფლების დამადასტურებელ დოკუმენტს წარმოადგენს 1998 წლის 16 მარტის ნასყიდობის ხელშეკრულება);
ქ.თბილისში, დ.ა.-ის გამზირის №...-ის ქუჩა №...-ში მდებარე ე.კ.-ის კუთვნილი უძრავი ქონების ნაწილს, კერძოდ, 50კვ.მ-დან 21კვ.მ-ს (ანტრესოლით) 1998 წლიდან 2012 წლის 7 ივნისამდე სამართლებრივი საფუძვლის გარეშე (ანუ მართლსაწინააღმდეგოდ) და ბრალეულად ფლობდა მოპასუხე ლ.ქ.-ი;
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 29 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით ე.კ.-ის სარჩელი დაკმაყოფილდა: ლ.ქ.-ის უკანონო მფლობელობიდან გამოთხოვილ იქნა მოსარჩელე ე.კ.-ის საკუთრებაში არსებული 50კვ.მ საერთო ფართის ნაწილი – 21კვ.მ დამხმარე ფართი (ანტრესოლით) – მდებარე თბილისში, დ.ა.-ის გამზირის №....-ის ქუჩა №..-ში; მოპასუხე ლ.ქ.-ს მოსარჩელის სასარგებლოდ დაეკისრა 10800 აშშ დოლარის გადახდა (ტომი 1, ს.ფ. 20-26). გადაწყვეტილება შევიდა კანონიერ ძალაში.
სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ ზემოხსენებული გადაწყვეტილება მიღებულ იქნა სხვა სამოქალაქო საქმეზე, რომელშიც იგივე მხარეები მონაწილეობდნენ, შესაბამისად, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 106-ე მუხლის „ბ“ ქვეპუნქტის საფუძველზე, ამ გადაწყვეტილებით დადგენილ ფაქტებს წინამდებარე დავასთან მიმართებით ენიჭებოდა პრეიუდიციული მნიშვნელობა.
სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 29 ოქტომბრის კანონიერ ძალაში შესული N...გადაწყვეტილებით დადგინდა ფაქტი იმასთან დაკავშირებით, რომ ქ.თბილისში, დ.ა.-ის გამზირის №....-ის ქუჩა №..-ში მდებარე ე.კ.-ის კუთვნილი უძრავი ქონების ნაწილს, კერძოდ, 50 კვადრატული მეტრიდან 21 კვადრატულ მეტრს (ანტრესოლით) 1998 წლიდან უკანონოდ ფლობდა ლ.ქ.-ი. გადაწყვეტილებით დადგინდა, რომ ლ.ქ.-ი იყო ფართის არაკეთილსინდისიერი მფლობელი.
სააპელაციო სასამართლომ მიუთითა ქ.თბილისის სააღსრულებო ბიუროს აღსრულების პოლიციის მიერ 2012 წლის 7 ივნისს შედგენილი სააღსრულებო წარმოების ოქმზე, რომლის თანახმად, თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის N...სააღსრულებო ფურცლის აღსრულების მიზნით თბილისის სააღსრულებო ბიუროს აღსრულების პოლიციის სამმართველოს თანამშრომლები 2012 წლის 7 ივნისს გამოცხადდნენ ქ.თბილისში, დ.ა.-ის გამზირი №....-ის ქუჩის №..-ში. ოქმში აღნიშნულია, რომ მოვალე ლ.ქ.-მა საკუთარი ძალებით გამოათავისუფლა სადავო ფართი, რომელიც ჩაიბარა კრედიტორმა ე.კ.-მა. სააღსრულებო წარმოების ოქმზე მოვალე ლ.ქ.-მა გააკეთა აღნიშვნა, რომ იგი პრეტენზიას გამოთქვამდა განხორციელებულ სააღსრულებო მოქმედებებთან დაკავშირებით, ვინაიდან მისი განმარტებით, უკანონო აღსრულების შედეგად მას ჩამოერთვა მის პირად საკუთრებაში რეგისტრირებული ფართის ნაწილი.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 29 ოქტომბრის კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილებით დასტურდებოდა ის გარემოება, რომ სადავო ფართს ლ.ქ.-ი ფლობდა 1998 წლიდან. ამასთან, თბილისის სააღსრულებო ბიუროს აღსრულების პოლიციის 2012 წლის 7 ივნისის სააღსრულებო წარმოების ოქმით, რომლითაც აღსრულდა 2009 წლის 29 ოქტომბრის კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილება, დგინდებოდა, რომ სადავო ფართი 2012 წლის 7 ივნისს გამოთხოვილ იქნა ლ.ქ.-ის უკანონო მფლობელობიდან.
სააპელაციო სასამართლომ მიუთითა სამოქალაქო კოდექსის 166-ე მუხლზე, რომლის თანახმად, თუ პირი ნივთს ფლობდა დროის გარკვეული მონაკვეთის დასაწყისში და ბოლოს, ივარაუდება, რომ იგი ფლობდა ამ ნივთს დროის შუა პერიოდშიც.
ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, სააპელაციო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია ის გარემოება, რომ ქ.თბილისში, დ.ა.-ის გამზირის №....-ის ქუჩა №...-ში მდებარე ე.კ.-ის კუთვნილი უძრავი ქონების ნაწილს, კერძოდ, 50 კვადრატული მეტრიდან 21 კვადრატულ მეტრს (ანტრესოლით) 1998 წლიდან 2012 წლის 7 ივნისამდე სამართლებრივი საფუძვლის გარეშე ფლობდა მოპასუხე ლ.ქ.-ი.
სააპელაციო სასამართლოს შეფასებით, სადავო ფართის უკანონო ფლობით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების სახით ყოველთვიურად 300 აშშ დოლარის დაკისრება წარმოადგენდა გონივრულ ოდენობას და მოთხოვნილი თანხა შეესაბამებოდა უძრავი ქონების ქირავნობისათვის სამოქალაქო ბრუნვაში დამკვიდრებულ ფასებს.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 29 ოქტომბრის კანონიერ ძალაში შესული N2/6421-06 გადაწყვეტილებით მოპასუხე ლ.ქ.-ს მოსარჩელის სასარგებლოდ ზიანის ანაზღაურების სახით დაეკისრა 10800 აშშ დოლარის გადახდა. სასამართლომ გაიზიარა მოსარჩელის მითითება იმის შესახებ, რომ სადავო ფართის გაქირავებით ყოველთვიურად იგი მიიღებდა 300 აშშ დოლარს. სადავო ფართის ტერიტორიული მდებარეობის გათვალისწინებით, ასევე იმის მხედველობაში მიღებით, რომ გადაწყვეტილების გამოტანის დღის მდგომარეობით მოპასუხე ამ ფართს იყენებდა კომერციული მიზნებისათვის და იღებდა სარგებელს, სასამართლომ მიიჩნია, რომ მოსარჩელის მოთხოვნა იყო საფუძვლიანი და მოპასუხე ვალდებული იყო დაებრუნებინა არა მარტო ნივთი, არამედ მიღებული სარგებელიც. სასამართლოს მოსაზრებით, მოსარჩელის მიერ მოთხოვნილი თანხის ოდენობა შეესაბამებოდა უძრავი ქონების ქირავნობისათვის სამოქალაქო ბრუნვაში დამკვიდრებულ ფასებს (იხ: გადაწყვეტილება, ტომი 1, ს.ფ. 20-26).
გასაჩივრებული გადაწყვეტილების მიხედვით, აპელანტი თავად ადასტურებდა, რომ 2009 წლის 29 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით თანხა მოპასუხეს დაეკისრა 1998 წლიდან 2001 წლამდე პერიოდზე, ახალი სარჩელით კი იგი ითხოვდა 2002 წლის 1 იანვრიდან 2012 წლის 1 ივნისამდე პერიოდის თანხას. შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრებით, ისეთ პირობებში, როცა 2009 წლის კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილებით დადგინდა 1998 წლიდან 2001 წლამდე სადავო უძრავი ქონების გაქირავებით ყოველთვიურად 300 აშშ დოლარის ოდენობით ქირის სახით შემოსავლის მიღება, აპელანტის მითითება 1998 წლის ხელშკრულებაზე, როგორც იმ პერიოდში ქირის სხვა ოდენობით მიღების მტკიცებულებაზე, უსაფუძვლო იყო. იგივე პერიოდზე ქირის სხვა ოდენობით მიღების საკითხზე სასამართლო ვერ იმსჯელებდა. წარდგენილ იჯარის ხელშეკრულებებზე სააპელაციო სასამართლომ დამატებით ისიც აღნიშნა, რომ მეიჯარე იყო ლ.ქ.-ი, ხოლო მოიჯარე შპს “ი.ჯ.-ს ხელმძღვანელობის და წარმომადგენლობის უფლებამოსილების მქონე პირი ასევე იყო ლ.ქ.-ი. სადავო ფართის გამოყენება ხდებოდა კომერციული მიზნით.
უდავოდ იქნა მიჩნეული და საქმის მასალებითაც დასტურდებოდა, რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 29 ოქტომბრის კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილების იძულებით აღსრულებამდე ლ.ქ.-ი სადავო ფართს კვლავ იყენებდა კომერციული მიზნებისათვის და გადაწყვეტილება მას ნებაყოფლობით არ აღუსრულებია.
ამდენად, კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილებით მოთხოვნილ პერიოდში უძრავი ქონების ქირავნობისათვის სამოქალაქო ბრუნვაში დამკვიდრებულ ფასად, თბილისის საქალაქო სასამართლომ, მოპასუხის მიერ დაკავებული ფართის ადგილმდებარეობის და დანიშნულების გათვალისწინებით, მიიჩნია თვეში 300 აშშ დოლარი. სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრებით, 2009 წლის 29 ოქტომბრის გადაწყვეტილება უკვე ახალი სარჩელით განსაზღვრულ პერიოდზე სარჩელის საფუძვლად მითითებული გარემოების (რომ თვეში ამ ფართის გაქირავება შესაძლებელი იყო 300 აშშ დოლარად) დამადასტურებელ მტკიცებულებას წარმოადგენდა.
სააპელაციო სასამართლომ მიუთითა სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-4 და 102-ე მუხლებზე და აღნიშნა, რომ აპელანტს არ წარუდგენია რაიმე მტკიცებულება, რომელიც დაადასტურებდა სადავო ფართის (მისი ტერიტორიული მდებარეობის, ფუნქციური დანიშნულების გათვალისწინებით) შესაბამისი უძრავი ქონების ბაზარზე უძრავი ქონების ქირავნობისათვის სამოქალაქო ბრუნვაში დამკვიდრებული ფასების შეცვლას და იმ გარემოებას, რომ დასახელებულ ოდენობად ვეღარ მოხდებოდა ფართის გაქირავება. შესაბამისად, სადავო ფართის უკანონო ფლობით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების სახით ყოველთვიურად 300 აშშ დოლარის დაკისრება სააპელაციო სასამართლომ გონივრულად ჩათვალა და მიუთითა, რომ მოთხოვნილი თანხა შეესაბამებოდა უძრავი ქონების ქირავნობისათვის სამოქალაქო ბრუნვაში დამკვიდრებულ ფასებს.
სააპელაციო სასამართლოს შეფასებით, საფუძვლიანი იყო სარჩელი სადავო ფართის უკანონო ფლობით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების შესახებ, 2009 წლის 29 ოქტომბრიდან 2012 წლის 1 ივნისამდე პერიოდის მოთხოვნის ნაწილში.
ზემოაღნიშნულთან დაკავშირებით, სააპელაციო სასამართლომ მიუთია სამოქალაქო კოდექსის 128-ე მუხლზე. ამ მუხლის თანახმად, სხვა პირისაგან რაიმე მოქმედების შესრულების ან მოქმედებისაგან თავის შეკავების მოთხოვნის უფლებაზე ვრცელდება ხანდაზმულობა. სამოქალაქო კოდექსის 1008-ე მუხლის შესაბამისად, დელიქტით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლების ხანდაზმულობის ვადა არის სამი წელი იმ მომენტიდან, როცა დაზარალებულმა შეიტყო ზიანის ან ზიანის ანაზღაურებაზე ვალდებული პირის შესახებ. როგორც თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2009 წლის 29 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით დასტურდებოდა, სადავო უძრავი ქონების მესაკუთრე ე.კ.-ი ვერ სარგებლობდა კუთვნილი ფართით წლების მანძილზე, რადგან ლ.ქ.-ი შეჭრილი იყო ფართში სამართლებრივი საფუძვლის გარეშე. შესაბამისად, მან იცოდა როგორც ზიანის, ისე ზიანის ანაზღაურებაზე ვალდებული პირის შესახებ.
გარდა ამისა, სააპელაციო სასამართლომ მიუთითა სამოქალაქო კოდექსის 144-ე მუხლზე, რომლის თანახმად, ხანდაზმულობის ვადის გასვლის შემდეგ ვალდებული პირი უფლებამოსილია უარი თქვას მოქმედების შესრულებაზე. ვინაიდან შეგებებული სარჩელის ავტორი ითხოვდა განგრძობად ზიანს 2002 წლიდან 2012 წლის 1 ივნისამდე, ანუ 10 წლისა და 5 თვის განმავლობაში, სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ სარჩელი შეიძლებოდა დაკმაყოფილებულიყო მხოლოდ 3-წლიანი ხანდაზმულობის ნაწილში.
სააპელაციო სასამართლოს მითითებით, სარჩელი აღიძრა 2012 წლის 29 ოქტომბერს. შესაბამისად, თანხა მოპასუხეს შეიძლებოდა დაკისრებოდა 2009 წლის 29 ოქტომბრიდან 3 წლის მანძილზე. იმის გათვალისწინებით, რომ მოსარჩელე მოითხოვდა თანხის დაკისრებას 2012 წლის 1 ივნისამდე პერიოდზე, ანუ კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილების იძულებითი აღსრულების მიზნით ფართის ლ.ქ.-ის უკანონო მფლობელობიდან გამოთხოვამდე, არსებობდა წინამდებარე სარჩელის 2009 წლის 29 ოქტომბრიდან 2012 წლის 1 ივნისამდე პერიოდში დაკმაყოფილების საფუძველი.
დავის გადაწყვეტისას, სააპელაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა სამოქალაქო კოდექსის 164-ე მუხლით, 317-ე მუხლის პირველი ნაწილით, 992-ე, 408-ე, 411-412-ე მუხლებით.
სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საკასაციო წესით გაასაჩივრა ორივე მხარემ.
ლ.ქ.-ის საკასაციო საჩივრის საფუძვლები:
სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული 2009 წლის გადაწყვეტილებით დადგენილია მხოლოდ ის გარემოება, რომ მოპასუხე 1998-2001 წლებში ფლობდა სადავო ფართს. რაც შეეხება 2001 წლიდან 2012 წლამდე პერიოდს, ამ პერიოდში მოპასუხის მიერ სადავო ფართის ფლობის დამადასტურებელი არც ერთი მტკიცებულება არ არსებობს. საქმეში წარმოდგენილია 2005 წლის იჯარის ხელშეკრულება, რომლითაც ირკვევა, რომ მოსარჩელის მომიჯნავე ფართს იურიდიული პირი ფლობდა და არა მოპასუხე. მფლობელობის ფაქტის დადგენისას სასამართლო დაეყრდნო მხოლოდ სამოქალაქო კოდექსის 166-ე მუხლით დადგენილ ვარაუდს. სწორედ აღნიშნული ვარაუდის გაქარწყლებას ისახავდა მიზნად მოპასუხის მიერ წარმოდგენილი იჯარის ხელშეკრულება, რომელიც სასამართლოს არ შეუფასებია;
სასამართლომ მხედველობაში მიიღო კანონიერ ძალაში შესული 2009 წლის გადაწყვეტილებით დადგენილი გარემოება იმის თაობაზე, რომ 1998-2001 წლებში შესაძლებელი იყო სადავო ფართით ნაყოფის მიღება და იგივე მიდგომა გაავრცელა 2002-2012 წლებზე, რაც არასწორია. საქმეში წარდგენილი იყო ფოტომასალა, რომლითაც დგინდება, რომ მითითებული ფართი დამოუკიდებლად ვერ გაქირავდებოდა, მას არ გააჩნდა დამოუკიდებელი მისადგომი და სველ წერტილს წარმოადგენდა. მოსარჩელეს უნდა ემტკიცებინა, რომ 2002-2012 წლებში მოპასუხეს შეეძლო მეურნეობის სწორად გაძღოლის შედეგად ნაყოფის მიღება, რაც არ განუხორციელებია;
სასამართლომ უსაფუძვლოდ მიუსადაგა 15 წლის წინ დადგენილი ქირის ოდენობა შექმნილ მოცემულობას, რაც ასევე არაგონივრულია. სასამართლოსათვის ცნობილი არ არის ბაზარზე დღეისათვის არსებული ფასები, ისევე როგორც ნივთის ამჟამინდელი მდგომარეობა. მითითებული გარემოების მტკიცების ტვირთი სწორედ მოსარჩელეს ეკისრებოდა, რისგანაც სასამართლომ იგი სრულიად დაუსაბუთებლად გაათავისუფლა.
ე.კ.-ის საკასაციო საჩივრის საფუძვლები:
სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება არ შეიცავს შესაბამის დასაბუთებას 2002 წლიდან 2009 წლის 29 ოქტომბრამდე პერიოდისათვის ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის ნაწილში სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის თაობაზე, კერძოდ, გადაწყვეტილება არ შეიცავს მითითებას, რომ სარჩელის დაუკმაყოფილებელ ნაწილში მოთხოვნა ხანდაზმულია, ხოლო თუკი სააპელაციო სასამართლომ ამ ნაწილში მოთხოვნის დაუკმაყოფილებლობის საფუძვლად არ იგულისხმა ხანდაზმულობა, ასეთ შემთხვევაშიც გადაწყვეტილება დაუსაბუთებელია;
სააპელაციო სასამართლომ დაადგინა, რომ ქ.თბილისში, დ.ა.-ის გამზირის №....-ის ქუჩა №...-ში მდებარე ე.კ.-ის კუთვნილი უძრავი ქონების ნაწილს, კერძოდ, 50კვ.მ-დან 21კვ.მ-ს (ანტრესოლით) 1998 წლიდან 2012 წლის 7 ივნისამდე სამართლებრივი საფუძვლის გარეშე, უკანონოდ (ანუ მართლსაწინააღმდეგოდ) და ბრალეულად ფლობდა მოპასუხე ლ.ქ.-ი, შესაბამისად, სასამართლო მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ მოცემულ შემთხვევაში არსებობდა ზიანის მიყენებისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრების პირობები. აქედან გამომდინარე, სასამართლოს სარჩელი სრულად უნდა დაეკმაყოფილებინა;
სარჩელის მოთხოვნა 2002 წლიდან 2009 წლის 29 ოქტომბრამდე პერიოდის ზიანის ანაზღაურების თაობაზე არ არის ხანდაზმული, ვინაიდან მოცემულ შემთხვევაში ხანდაზმულობის ვადის დენა შეწყვეტილი იყო, კერძოდ, მოსარჩელემ უკანონო ხელშეშლის აღკვეთისა და ზიანის ანაზღაურების მიზნით სასამართლოში სარჩელი აღძრა 2001 წელს. აღნიშნულ სარჩელზე სასამართლომ გადაწყვეტილება 2009 წლის 29 ოქტომბერს მიიღო. დასახელებული გადაწყვეტილება საქართველოს უზენაესი სასამართლოს განჩინებით კანონიერ ძალაში შევიდა 2011 წლის 21 ივლისს. ამდენად, 2011 წლის 21 ივლისს დადგინდა, რომ ლ.ქ.-ი წარმოადგენდა ზიანის ანაზღაურებაზე ვალდებულ პირს. შესაბამისად, სამოქალაქო კოდექსის 138-ე მუხლიდან გამომდინარე, 2001 წელს სარჩელის შეტანის გამო შეწყდა ხანდაზმულობის ვადის დენა, იგი შეწყდა მოთხოვნის იმ ნაწილშიც, რომელიც შეეხება 2002 წლიდან 2009 წლის 29 ოქტომბრამდე პერიოდს. აღნიშნულის გათვალისწინებით სარჩელი 2002 წლიდან 2009 წლის 29 ოქტომბრამდე პერიოდის ზიანის ანაზღაურების ნაწილში არ არის ხანდაზმული. ზიანისა და ზიანის ანაზღაურებაზე ვალდებული პირის თაობაზე მოსარჩელემ 2011 წლის 21 ივლისს შეიტყო.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლო საქმის შესწავლის, საკასაციო საჩივრების საფუძვლიანობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ ე.კ.-ის საკასაციო საჩივარი ნაწილობრივ უნდა დაკმაყოფილდეს, ხოლო ლ.ქ.-ის საკასაციო საჩივარი არ უნდა დაკმაყოფილდეს, შემდეგ გარემოებათა გამო:
მოცემულ საქმეზე სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილია შემდეგი ფაქტობრივი გარემოებები:
ქ.თბილისში, დ.ა.-ის გამზირის N....-ის ქუჩა N..-ში მდებარე უძრავი ქონება (საერთო ფართით 50კვ.მ) საჯარო რეესტრში აღრიცხულია მოსარჩელე ე.კ.-ის სახელზე (საჯარო რეესტრის ამონაწერის თანახმად, საკუთრების უფლების დამადასტურებელ დოკუმენტს წარმოადგენს 1998 წლის 16 მარტის ნასყიდობის ხელშეკრულება);
კანონიერ ძალაში შესული თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 29 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით ე.კ.-ის სარჩელი დაკმაყოფილდა: 1. მოპასუხე ლ.ქ.-ის უკანონო მფლობელობიდან გამოთხოვილ იქნა მოსარჩელის საკუთრებაში არსებული 50კვ.მ საერთო ფართის ნაწილი – 21კვ.მ დამხმარე ფართი (ანტრესოლით) – მდებარე თბილისში, დ.ა.-ის გამზირის №....-ის ქუჩა №11-ში; 2. მოპასუხეს მოსარჩელის სასარგებლოდ დაეკისრა 10800 აშშ დოლარის გადახდა;
ქ.თბილისში, დ.ა.-ის გამზირის №....-ის ქუჩა №...-ში მდებარე ე.კ.-ის კუთვნილი უძრავი ქონების ნაწილს, კერძოდ, 50კვ.მ-დან 21კვ.მ-ს (ანტრესოლით) 1998 წლიდან 2012 წლის 7 ივნისამდე სამართლებრივი საფუძვლის გარეშე (ანუ მართლსაწინააღმდეგოდ) და ბრალეულად ფლობდა მოპასუხე ლ.ქ.-ი;
ქ.თბილისში, დ.ა.-ის გამზირის №....-ის ქუჩა №..-ში მდებარე ე.კ.-ის კუთვნილი უძრავი ქონების ნაწილის, კერძოდ, 50კვ.მ-დან 21კვ.მ-ის გაქირავება 2002-2012 წლებში შესაძლებელი იყო თვეში 300 აშშ დოლარად.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 407-ე მუხლის თანახმად, სააპელაციო სასამართლოს მიერ დამტკიცებულად ცნობილი ფაქტობრივი გარემოებები სავალდებულოა საკასაციო სასამართლოსათვის, თუ წამოყენებული არ არის დასაშვები და დასაბუთებული პრეტენზია (შედავება).
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ დასაბუთებულ პრეტენზიაში იგულისხმება მითითება იმ პროცესუალურ დარღვევებზე, რომლებიც სააპელაციო სასამართლომ საქმის განხილვის დროს დაუშვა, რამაც განაპირობა ფაქტობრივი გარემოებების არასწორად დადგენა-შეფასება და მატერიალური სამართლებრივი ნორმის არასწორად გამოყენება ან განმარტება.
კასატორ ლ.ქ.-ის მოსაზრებით, სააპელაციო სასამართლომ არასწორად დაადგინა ფაქტობრივი გარემოება იმის შესახებ, რომ მოპასუხე 1998 წლიდან 2012 წლის 7 ივნისამდე უკანონოდ ფლობდა სადავო ფართს. კასატორი აღნიშნავს, რომ არ არსებობს არც ერთი მტკიცებულება, რომელიც დაადასტურებდა მის მიერ სადავო ფართის ფლობას 2001 წლიდან 2012 წლამდე.
საკასაციო სასამართლო არ იზიარებს კასატორის ზემოაღნიშნულ პრეტენზიას და მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლომ მართებულად გამოიყენა სამოქალაქო კოდექსის 166-ე მუხლი, რომლის მიხედვით, თუ პირი ნივთს ფლობდა დროის გარკვეული მონაკვეთის დასაწყისში და ბოლოს, ივარაუდება, რომ იგი ფლობდა ამ ნივთს დროის შუა პერიოდშიც.
განსახილველ შემთხვევაში, კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილებით დადგენილია, რომ მოპასუხე სადავო უძრავ ნივთს ფლობდა 1998-2001 წლებში. დადგენილია ასევე, რომ მოპასუხე სააღსრულებო წარმოების შედეგად იქნა გამოსახლებული სადავო უძრავი ქონებიდან 2012 წლის 7 ივნისს. ასეთ შემთხვევაში, როდესაც დადგენილია, რომ მოპასუხე სადავო უძრავ ნივთს ფლობდა დროის გარკვეული მონაკვეთის დასაწყისში - 1998-2001 წლებში და ბოლოს - 2012 წლის 7 ივნისს, მოსარჩელის სასარგებლოდ მოქმედებს ნივთის ფლობის უწყვეტობის ვარაუდი, რაც იმას ნიშნავს, რომ მოპასუხე სადავო უძრავ ქონებას ფლობდა 1998 წლიდან 2012 წლის 7 ივნისამდე. აღნიშნული ვარაუდის გაქარწყლების ტვირთი ეკისრებოდა მოპასუხეს, შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლომ სწორად დააკისრა მას იმ გარემოების დამტკიცების ტვირთი, რომ სადავო პერიოდში იგი მოსარჩელის კუთვნილ უძრავ ქონებას არ ფლობდა.
საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ მოპასუხის მიერ წარმოდგენილი იჯარის ხელშეკრულება ამ უკანასკნელის მიერ სადავო უძრავი ნივთის ფლობის უწყვეტობის ვარაუდს ვერ აქარწყლებს, ვინაიდან ამ ხელშეკრულებით არ დასტურდება ის გარემოება, რომ იჯარის ხელშეკრულების საგანს სადავო უძრავი ქონება წარმოადგენდა. ამასთან, კასატორის მოსაზრება რომც გავიზიაროთ, ეს მის პასუხისმგებლობას არ გამორიცხავს, ვინაიდან მას, როგორც სადავო ნივთის არამართლზომიერ მფლობელს, ამ ნივთის მესამე პირისათვის იჯარით გადაცემის უფლება არ ჰქონდა.
კასატორი ლ.ქ.-ი მიიჩნევს ასევე, რომ სააპელაციო სასამართლომ არასწორად დაადგინა ფაქტობრივი გარემოება იმის შესახებ, რომ 1998 წლიდან 2012 წლამდე პერიოდში სადავო ფართის გაქირავება შეიძლებოდა თვეში 300 აშშ დოლარად. კასატორის მოსაზრებით, ამ გარემოების დამადასტურებელი მტკიცებულება მოსარჩელეს არ წარმოუდგენია.
საკასაციო სასამართლო არ იზიარებს კასატორის ზემოხსენებულ პრეტენზიას და აღნიშნავს, რომ კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილებით დადგენილია, რომ 1998-2001 წლებში სადავო კომერციული ფართის გაქირავება შესაძლებელი იყო თვეში 300 აშშ დოლარად. მითითებული ფაქტი პრეიუდიციულად დადგენილი ფაქტია სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 106-ე მუხლის „ბ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად და იგი სადავო ვეღარ გახდება. საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ ზემოაღნიშნული პრეიუდიციული ფაქტი იძლევა იმ ვარაუდის დაშვების შესაძლებლობას, რომ სადავო ფართის გაქირავება 2001 წლის შემდეგაც შესაძლებელი იქნებოდა სულ ცოტა 300 აშშ დოლარად, ვინაიდან, კომერციული ფართების გაქირავების ფასი, როგორც წესი, ყოველწლიურად იზრდება. ამ საერთო წესიდან შესაძლებელია არსებობდეს გარკვეული გამონაკლისებიც, რომლებიც გამოწვეულია ეკონომიკური ხასიათის რყევებით და სხვა ობიექტური გარემოებებით, მაგრამ მათი არსებობის დამტკიცების ტვირთიც მოპასუხეს ეკისრება. ეს უკანასკნელი ვერ უთითებს ისეთ გარემოებებზე, რაც მოცემულ შემთხვევაში გამონაკლისის არსებობას დაადასტურებდა. კასატორს, გარდა საკუთარი ახსნა-განმარტებისა, არავითარი მტკიცებულება არ წარმოუდგენია ასევე იმ ფაქტის დასადასტურებლად, რომ სადავო ფართი დამოუკიდებლად ვერ გაქირავდებოდა, რადგან მას არ გააჩნდა დამოუკიდებელი მისადგომი და იგი სველ წერტილს წარმოადგენდა. ფოტოსურათებით, რომელზედაც კასატორი უთითებს, შეუძლებელია სადავო გარემოების დადგენა, ვინაიდან გაურკვეველია, თუ რა ფართია აღბეჭდილი ამ სურათებზე.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებების მიმართ კასატორმა ლ.ქ.-მა ვერ წარმოადგინა დასაბუთებული საკასაციო პრეტენზია, შესაბამისად, მისი საკასაციო საჩივარი არ უნდა დაკმაყოფილდეს.
საკასაციო სასამართლო ნაწილობრივ იზიარებს კასატორ ე.კ.-ის მოსაზრებას სარჩელის ხანდაზმულობასთან დაკავშირებით და მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობა მოცემულ საკითხზე მცდარ დასკვნებს ეფუძნება.
საკასაციო სასამართლო არ იზიარებს კასატორის მოსაზრებას იმის თაობაზე, რომ მოპასუხის წინააღმდეგ 2001 წელს ზიანის ანაზღაურების თაობაზე სარჩელის შეტანით შეწყდა იმ მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადის დენა, რომელიც განსახილველი დავის საგანს წარმოადგენს. საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სარჩელის შეტანით ხანდაზმულობის ვადის დენის შეწყვეტის ინსტიტუტი გამოიყენება იგივე სარჩელის მიმართ. სარჩელი კი იმ შემთხვევაშია იგივე, თუ იგივეა; ა. სასარჩელო მოთხოვნა (სარჩელის საგანი); ბ. სარჩელის საფუძველი (ფაქტობრივი გარემოებები, რომელზედაც მოსარჩელე ამყარებს თავის მოთხოვნას) და გ. მხარეები. ამასთან, სამივე ეს ელემენტი ერთდროულად უნდა არსებობდეს, წინააღმდეგ შემთხვევაში იგივე სარჩელი არ გვექნება. განსახილველ დავაში სარჩელის საგანი განსხვავდება იმ სარჩელის საგნისაგან, რომელზედაც უკვე არსებობს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილება, შესაბამისად, მოცემულ შემთხვევაზე ვერ გავრცელდება სამოქალაქო კოდექსის 138-ე მუხლის დანაწესი.
ზემოაღნიშნულის მიუხედავად, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ ე.კ.-ის საკასაციო საჩივარი ნაწილობრივ საფუძვლიანია, ვინაიდან სადავო ურთიერთობის მიმართ უნდა გავიყენოთ უსაფუძვლო გამდიდრების ინსტიტუტი და, შესაბამისად, სამოქალაქო კოდექსის 128-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული ხანდაზმულობის საერთო (10 წლიანი) ვადა შემდეგ გარემოებათა გამო:
საკასაციო სასამართლო ყურადღებას მიაქცევს მოსარჩელის მოთხოვნას და მოთხოვნის საფუძვლად მითითებულ გარემოებას, კერძოდ, იგი მოითხოვს 2002 წლის 1 იანვრიდან 2012 წლის 1 ივნისამდე პერიოდში მისი კუთვნილი უძრავი ქონებით სარგებლობის შეუძლებლობით მოპასუხის მიერ მიყენებული ზიანის ანაზღაურებას. მოთხოვნის საფუძვლად დასახელებულია ის გარემოება, რომ სადავო პერიოდში მოპასუხე უკანონოდ ფლობდა მის საკუთრებას და ამით მას მოესპო ქონების გაქირავებით შემოსავლის მიღების შესაძლებლობა (ტომი 1, ს.ფ. 1-13).
მითითებული ფაქტობრივი გარემოებების გათვალისწინებით არ შეიძლება გაზიარებულ იქნეს სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრება იმის თაობაზე, რომ მოსარჩელის მოთხოვნა დელიქტური ხასიათისაა სამოქალაქო კოდექსის 992-ე მუხლის მიხედვით. საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ განსახილველ შემთხვევაზე არ ვრცელდება დელიქტური ვალდებულებების ინსტიტუტი, რადგან სადავო უძრავი ქონების უკანონო მფლობელობით მოპასუხეს მოსარჩელისათვის ფაქტობრივი ქონებრივი დანაკლისის სახით რაიმე ზიანი არ მიუყენებია. ამ შემთხვევაში მნიშვნელობა ენიჭება იმას, რომ უკანონო მფლობელობით მოსარჩელის ქონება არ შემცირებულა, რასაც გულისხმობს საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 992-ე მუხლი, კერძოდ, პირი, რომელიც სხვა პირს მართლსაწინააღმდეგო, განზრახი ან გაუფრთხილებელი მოქმედებით მიაყენებს ზიანს, ვალდებულია, აუნაზღაუროს მას ეს ზიანი. მოცემულ შემთხვევაში, როგორც აღინიშნა, სადავო ბინაში სამართლებრივი საფუძვლის გარეშე მოპასუხის ცხოვრებით ფაქტობრივად დამდგარი ქონებრივი დანაკლისი მოსარჩელეს (მესაკუთრეს) არ განუცდია.
ზემომითითებული ფაქტობრივი გარემოებების გათვალისწინებით, იმის გამო, რომ მოსარჩელის მოთხოვნა უკავშირდება მოპასუხის მიერ სამართლებრივი საფუძვლის გარეშე მფლობელობას, სადავო შემთხვევაზე უნდა გავავრცელოთ ხელყოფის კონდიქციის სპეციალური წესი, რომელიც მოცემულია საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 982-ე მუხლით, კერძოდ, ამ მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, პირი, რომელიც ხელყოფს მეორე პირის სამართლებრივ სიკეთეს მისი თანხმობის გარეშე განკარგვის, დახარჯვის, სარგებლობის, შეერთების, შერევის, გადამუშავების ან სხვა საშუალებით, მოვალეა აუნაზღაუროს უფლებამოსილ პირს ამით მიყენებული ზიანი.
განსახილველი ნორმით გათვალისწინებული „ზიანი“ წარმოადგენს არა ზიანის ანაზღაურების შემთხვევას, არამედ, საქმე გვაქვს გამდიდრების გათანაბრებასთან. ამ შემთხვევაში ყურადსაღებია, რომ ხსენებული ნორმა მოცემულია უსაფუძვლო გამდიდრების ინსტიტუტით, რაც მიგვითითებს ამ ნორმით გათვალისწინებული ზიანის გათანაბრებაზე უსაფუძვლო გამდიდრებასთან, ანუ როგორც ხელყოფის კონდიქციისათვის არის დამახასიათებელი, ამ ნორმით გათვალისწინებული იურიდიული შედეგი არის ის, რომ ხელმყოფმა უნდა გაუთანაბროს უფლების მქონე პირს მის უფლებაში ჩარევა.
აქედან გამომდინარე, ზემოხსენებულ ნორმაში მითითებულ ზიანში იგულისხმება მიღებულის დაბრუნების შეუძლებლობის შემთხვევაში მისი ღირებულების ანაზღაურება, ანუ საქმე გვაქვს არა ზიანის ანაზღაურებასთან, არამედ გამდიდრების გათანაბრების შემთხვევასთან. ამდენად, სადავო ფაქტობრივი სიტუაცია არ ითვალისწინებს ზიანის ინსტიტუტს საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 992-ე მუხლის მიხედვით (იხ. სუსგ, 05.12.2013წ., საქმე #ას-472-448-2013).
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ, ვინაიდან მოსარჩელემ მის საკუთრებაში არსებული უძრავი ქონების უკანონო მფლობელობის გამო დაკარგა გარკვეული სიკეთის მიღების შესაძლებლობა, მას უფლება აქვს, ამოიღოს ეს ქონება ხელმყოფისაგან. აღნიშნული ქონებრივი წონასწორობის აღდგენას ემსახურება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 982-ე მუხლი, რომლის თანახმად, ხელმყოფმა უნდა გაუთანაბროს უფლების მქონე პირს მის უფლებაში ჩარევა.
გათანაბრების ოდენობის განსაზღვრის საკითხთან დაკავშირებით, საკასაციო პალატამ ერთ-ერთ საქმეზე განმარტა შემდეგი: საყურადღებოა შესრულების კონდიქციის რეგულირების მექანიზმი, კერძოდ, სამოქალაქო კოდექსის 979-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, უკან დაბრუნების მოთხოვნა ვრცელდება შეძენილზე, მიღებულ სარგებელზე, ასევე სხვა ყველაფერზე, რაც მიმღებმა შეიძინა მიღებული საგნის განადგურების, დაზიანების ან ჩამორთმევის სანაცვლო ანაზღაურების სახით. იმის გათვალისწინებით, რომ „შესრულების დაბრუნება“ (მოპასუხის მიერ სადავო უძრავი ქონების უკანონო სარგებლობით მიღებული სიკეთე) შეუძლებელია, ზემომითითებული ნორმის მე-2 ნაწილის თანახმად, უფლების მქონე პირმა (მოსარჩელემ) შეიძლება გამოიყენოს ღირებულების ანაზღაურების მოთხოვნა, რაც შეიძლება დადგინდეს მსგავსი უძრავი ქონების ქირის ოდენობით (იხ. სუსგ, 05.12.2013წ., საქმე #ას-472-448-2013).
ზემომითითებული ფაქტობრივი გარემოებების სამართლებრივი შეფასებისას, ინტერესს იწვევს სამოქალაქო კოდექსის 164-ე მუხლი, რომლის თანახმად, არაკეთილსინდისიერმა მფლობელმა უფლებამოსილ პირს უნდა დაუბრუნოს, როგორც ნივთი, ასევე, მიღებული სარგებელი, ნივთის ან უფლების ნაყოფი.
საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ განსახილველ შემთხვევაში არ იკვეთება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 164-ე მუხლის გამოყენების უპირატესობა, რადგან „მიღებული სარგებლის“ დაბრუნება შეუძლებელია, კერძოდ, მოცემულ შემთხვევაში „მიღებულ სარგებელს“ წარმოადგენს სადავო უძრავი ქონებით სარგებლობა, რაც შესაძლებელია გამდიდრების გათანაბრების ოდენობასთან დაკავშირებული სამართლებრივი დანაწესების გამოყენებით, რომლის თაობაზეც ზემოთ უკვე აღინიშნა.
საკასაციო პალატა იზიარებს კასატორის პრეტენზიას იმ ნაწილში, რომლითაც იგი მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლომ მისი მოთხოვნა არასწორად დააკმაყოფილა მხოლოდ ბოლო სამი წლის პერიოდის ფარგლებში.
სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ მოსარჩელის მოთხოვნაზე უნდა გავრცელდეს ხანდაზმულობის სამწლიანი ვადა და სარჩელი უნდა დაკმაყოფილდეს მხოლოდ სამი წლის ნაწილში, რადგან მოსარჩელე ითხოვს ზიანს მიუღებელი შემოსავლის სახით. ამასთან ერთად, სააპელაციო სასამართლომ გამოიყენა საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 1008-ე მუხლი.
საკასაციო პალატა არ ეთანხმება სააპელაციო სასამართლოს ზემოაღნიშნულ მოსაზრებას და მიუთითებს საკასაციო სასამართლოს მიერ ერთ-ერთ საქმეზე გაკეთებულ განმარტებაზე: განსახილველ ურთიერთობაზე ვრცელდება არა დელიქტური ვალდებულებების, არამედ - უსაფუძვლო გამდიდრების ინსტიტუტი. ამდენად, ამ ურთიერთობის მიმართ გამოყენებულ უნდა იქნას ხანდაზმულობის საერთო ვადა - 10 წელი. საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 128-ე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად, ხანდაზმულობის საერთო ვადა შეადგენს ათ წელს. ეს ვადა დადგენილია ყველა იმ ურთიერთობისათვის, რომელიც არ ითვალისწინებს ხანდაზმულობის სპეციალურ ვადას, მაგალითად, უსაფუძვლო გამდიდრების ინსტიტუტი (იხ. სუსგ, 05.12.2013წ., საქმე #ას-472-448-2013).
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ განსახილველ შემთხვევაში მოსარჩელის მოთხოვნის მიმართ უნდა გავრცელდეს ხანდაზმულობის საერთო (10 წლიანი) ვადა.
ხანდაზმულობა წარმოადგენს ვადას, რომლის განმავლობაში უფლებადარღვეულ პირს ეძლევა შესაძლებლობა მოითხოვოს თავისი უფლების იძულებით განხორციელება ან დაცვა (კონკრეტულ დავაში ხელმყოფისაგან უფლების მქონე პირის მიერ მის უფლებაში ჩარევის გათანაბრების მოთხოვნა).
მოცემულ შემთხვევაში, ვინაიდან სარჩელი შეტანილია 2012 წლის 29 ოქტომბერს, საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ მოსარჩელის მოთხოვნა ხანდაზმული არაა 2002 წლის 29 ოქტომბრიდან 2012 წლის 1 ივნისამდე, რაც შეადგენს 115 თვეს. აღნიშნულის გათვალისწინებით, მოსარჩელის მოთხოვნა უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ, კერძოდ, მოპასუხეს მოსარჩელის სასარგებლოდ უნდა დაეკისროს 34500 (115x300) აშშ დოლარის გადახდა.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ გასაჩივრებული გადაწყვეტილება ე.კ.-ის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის ნაწილში კანონის დარღვევითაა გამოტანილი, კერძოდ, სასამართლომ არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა და არასწორად განმარტა კანონი (სსკ-ის 393-ე მუხლი). აღნიშნული გარემოება, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის „ე“ ქვეპუნქტის თანახმად, გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმების აბსოლუტური საფუძველია.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 411-ე მუხლის თანახმად, საკასაციო სასამართლო თვითონ მიიღებს გადაწყვეტილებას საქმეზე, თუ არ არსებობს ამ კოდექსის 412-ე მუხლით გათვალისწინებული გადაწყვეტილების გაუქმებისა და საქმის სააპელაციო სასამართლოში ხელახლა განსახილველად დაბრუნების საფუძვლები.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ არ არსებობს საქმის სააპელაციო სასამართლოში ხელახლა განსახილველად დაბრუნების საფუძველი, ვინაიდან საჭირო არაა მტკიცებულებათა დამატებით გამოკვლევა, შესაბამისად, საკასაციო სასამართლო უფლებამოსილია თვითონ მიიღოს გადაწყვეტილება საქმეზე, კერძოდ, პალატას მიაჩნია, რომ გასაჩივრებული გადაწყვეტილება უნდა გაუქმდეს და ახალი გადაწყვეტილებით ნაწილობრივ უნდა დაკმაყოფილდეს ე.კ.-ის სარჩელი.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 53-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, იმ მხარის მიერ გაღებული ხარჯების გადახდა, რომლის სასარგებლოდაც იქნა გამოტანილი გადაწყვეტილება, ეკისრება მეორე მხარეს, თუნდაც ეს მხარე გათავისუფლებული იყოს სახელმწიფო ბიუჯეტში სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან. თუ სარჩელი დაკმაყოფილებულია ნაწილობრივ, მაშინ მოსარჩელეს ამ მუხლში აღნიშნული თანხა მიეკუთვნება სარჩელის იმ მოთხოვნის პროპორციულად, რაც სასამართლოს გადაწყვეტილებით იქნა დაკმაყოფილებული, ხოლო მოპასუხეს – სარჩელის იმ მოთხოვნათა პროპორციულად, რომელზეც მოსარჩელეს უარი ეთქვა. ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, ამ მუხლში აღნიშნული წესები შეეხება, აგრეთვე, სასამართლო ხარჯების განაწილებას, რომლებიც გასწიეს მხარეებმა საქმის სააპელაციო და საკასაციო ინსტანციებში წარმოებისას, ხოლო, მე-3 ნაწილის თანახმად, თუ სააპელაციო ან საკასაციო სასამართლო შეცვლის გადაწყვეტილებას ან გამოიტანს ახალ გადაწყვეტილებას, შესაბამისად, შეცვლის სასამართლო ხარჯების განაწილებასაც.
მითითებული ნორმის მიხედვით, იმ შემთხვევაში, როდესაც საკასაციო სასამართლო გამოიტანს ახალ გადაწყვეტილებას, იგი ვალდებულია, შეცვალოს სასამართლო ხარჯების განაწილებაც. ამ დროს მხედველობაში მიიღება არა მარტო საკასაციო საჩივრისათვის გადახდილი ბაჟი, არამედ, ის ხარჯებიც, რომლებიც გაიღეს მხარეებმა ქვემდგომი ინსტანციის სასამართლოებში საქმეთა განხილვისას.
განსახილველ შემთხვევაში, საქმის მასალებით ირკვევა, რომ კასატორ ე.კ.-ს სახელმწიფო ბაჟის სახით გადახდილი აქვს: სარჩელზე – 1867.50 ლარი (იხ. ტომი 1, ს.ფ. 17), ხოლო საკასაციო საჩივარზე – 2340.60 ლარი (იხ. ტომი 2, ს.ფ. 86). რაც შეეხება კასატორ ლ.ქ.-ს, მას სააპელაციო საჩივარზე გადახდილი აქვს 2485.50 ლარი (იხ. ტომი 2, ს.ფ. 7), ხოლო საკასაციო საჩივარზე - 768.00 ლარი (იხ. ტომი 2, ს.ფ. 67).
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, ვინაიდან სარჩელი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ, კერძოდ, 34500 აშშ დოლარის ნაწილში, წაგებულ მხარეს – ლ.ქ.-ს მოგებული მხარის – ე.კ.-ის სასარგებლოდ უნდა დაეკისროს ამ უკანასკნელის მიერ სარჩელზე გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის ნაწილი, კერძოდ, 34500 აშშ დოლარის 3% ეროვნულ ვალუტაში (გადახდის დღეს არსებული კურსით), რაც შეადგენს 1716.44 (34500X3%X1.66) ლარს. ლ.ქ.-ს ე.კ.-ის სასარგებლოდ უნდა დაეკისროს ასევე ამ უკანასკნელის მიერ საკასაციო საჩივარზე გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის ნაწილი, კერძოდ, 25200 აშშ დოლარის (მოსარჩელის მიერ საკასაციო სასამართლოში მოგებული თანხის) 5% ეროვნულ ვალუტაში (გადახდის დღეს არსებული კურსით), რაც შეადგენს 2091.60 (25200X5%X1.66) ლარს.
ე.კ.-ის სარჩელი არ დაკმაყოფილდა 3000 დოლარის ნაწილში (37500-34500=3000), შესაბამისად, ამ ნაწილში მოგებულ მხარეს წარმოადგენს ლ.ქ.-ი. აქედან გამომდინარე, წაგებულ მხარეს – ე.კ.-ს მოგებული მხარის – ლ.ქ.-ის სასარგებლოდ უნდა დაეკისროს ამ უკანასკნელის მიერ სააპელაციო საჩივარზე გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის ნაწილი, კერძოდ, 3000 აშშ დოლარის 4% ეროვნულ ვალუტაში (გადახდის დღეს არსებული კურსით), რაც შეადგენს 199.20 (3000X4%X1.66) ლარს. ლ.ქ.-ის მიერ საკასაციო საჩივარზე გადახდილი სახელმწიფო ბაჟი არ ანაზღაურდება, ვინაიდან მისი საკასაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა.
საბოლოოდ, ლ.ქ.-ს ე.კ.-ის სასარგებლოდ უნდა დაეკისროს 3608.84 ((1716.44+2091.60)-199.20) ლარი.



ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 408.3-ე, 410-ე, 411-ე მუხლებით და



გ ა დ ა წ ყ ვ ი ტ ა :

1. ლ.ქ.-ის საკასაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდეს;
2. ე.კ.-ის საკასაციო საჩივარი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდეს;
3. გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2013 წლის 25 ივნისის გადაწყვეტილება და მიღებულ იქნეს ახალი გადაწყვეტილება;
4. ე.კ.-ის სარჩელი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდეს;
5. ლ.ქ.-ს ე.კ.-ის სასარგებლოდ დაეკისროს 34500 აშშ დოლარის გადახდა;
6. ლ.ქ.-ს ე.კ.-ის სასარგებლოდ დაეკისროს 3608.84 ლარის გადახდა ამ უკანასკნელის მიერ გაღებული სახელმწიფო ბაჟის ასანაზღაურებლად;
7. საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საბოლოოა და არ საჩივრდება.






თავმჯდომარე პ. ქათამაძე






მოსამართლეები: ვ. როინიშვილი






ბ. ალავიძე