საქმე № 330210014634742
საქმე №ას-430-413-2016 7 ივლისი, 2016 წელი
ქ. თბილისი

სამოქალაქო საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

ზურაბ ძლიერიშვილი (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
ბესარიონ ალავიძე, ნინო ბაქაქური

საქმის განხილვის ფორმა – ზეპირი მოსმენის გარეშე


კასატორი – ზ., გ., თ. ფ.-ები, ნ. და გ. ჩ.-ეები (მოპასუხეები, აპელანტები)


მოწინააღმდეგე მხარე – ზ. გ.-ე (მოსარჩელე)


გასაჩივრებული განჩინება – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2015 წლის 22 დეკემბრის განჩინება


კასატორის მოთხოვნა – გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა


დავის საგანი – გარიგებების ბათილად ცნობა




ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

სასარჩელო მოთხოვნა:

1. ზ. გ.-ემ (შემდგომში – მოსარჩელე) სარჩელი აღძრა სასამართლოში ზ., გ., თ. ფ.-ების, ნ. და გ. ჩ.-ეების (შემდგომში – მოპასუხეები, აპელანტები, კასატორები) მიმართ, მოითხოვა ხელშეკრულებების ბათილად ცნობა და პირვანდელი მდგომარეობის აღდგენა.

სარჩელის საფუძვლები:

2. მოსარჩელემ განმარტა, რომ 2005 წლის 29 სექტემბერს მოსარჩელემ გლდანის მესამე და მეოთხე მიკრორაიონს შორის მდებარე ავტოსადგომზე დატოვა კუთვნილი ავტომობილი, რომელიც დასახელებული ავტოსადგომიდან დაუდგენელი პირების მიერ იქნა გატაცებული. თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2008 წლის 1 აგვისტოს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილებით, აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით მოსარჩელის სარჩელი ინდივიდუალურ მეწარმე ზ. ფ.-ის მიმართ ზიანის ანაზღაურების თაობაზე ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა და ამ უკანასკნელს მოსარჩელის სასარგებლოდ დაეკისრა 17500 ლარის ანაზღაურება. გადაწყვეტილების აღსასრულებლად 2009 წლის 15 სექტემბერს გაიცა სააღსრულებო ფურცლი, რომლის აღსრულებას ხელი შეუშალა მოპასუხის საკუთრებაში არსებული ბინის ოჯახის წევრებს შორის არაერთხელ გასხვისებამ. აღნიშნულის მიუხედავად, სადავო ბინაში ფაქტობრივად ცხოვრებას კვლავ მოწინააღმდეგე მხარე აგრძელებდა, ნასყიდობის ხელშეკრულებას მოჩვენებითი ხასიათი ჰქონდა, რაც მისი ბათილად ცნობის საფუძველია.

მოპასუხის პოზიცია:

3. მოპასუხემ სარჩელი არ ცნო და მიუთითა, რომ მის საკუთრებაში რაიმე ქონება არ ირიცხება. ამასთან, სასარჩელო მოთხოვნა ხანდაზმულია.

პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილი:

4. თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2015 წლის 3 თებერვლის გადაწყვეტილებით სარჩელი დაკმაყოფილდა, რაც მოპასუხეებმა გაასაჩივრეს სააპელაციო წესით.

სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილი და ფაქტობრივ-სამართლებრივი დასაბუთება:

5. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2015 წლის 22 დეკემბრის განჩინებით სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა, ხოლო გასაჩივრებული გადაწყვეტილება დარჩა უცვლელად შემდეგ გარემოებათა გამო:
6. სააპელაციო პალატამ დაადგინა, რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2008 წლის 1 აგვისტოს გადაწყვეტილებით ინდივიდუალურ მეწარმე ზ. ფ.-ს ზ. გ.-ის სასარგებლოდ დაეკისრა 17500 ლარის გადახდა. გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის შემდეგ, მისი აღსრულების მიზნით, 2009 წლის 15 სექტემბერს საქალაქო სასამართლომ გასცა სააღსრულებო ფურცელი.
7. 2007 წლის 21 დეკემბერს, 2010 წლის 28 სექტემბერს, 2011 წლის 11 მაისსა და 2013 წლის 23 აგვისტოს მოპასუხეებს შორის გაფორმდა თავდაპირველად ზ. ფ.-ის სახელზე რიცხული უძრავი ნივთის ნასყიდობის ხელშეკრულება.
8. მხარეთა შორის დავის საგანს არ წარმოადგენს ის გარემოება, რომ მოპასუხეები არიან ერთმანეთის ნათესავები. ნ. ჩ.-ე და ზ. ფ.-ი არიან მეუღლეები, გ. ფ.-ი არის ზ. ფ.-ის შვილი, ნ. და გ. ჩ.-ეები – და-ძმა, ხოლო თ. ფ.-ი არის ზ. ფ.-ის შვილი.
9. აღსრულების ეროვნული ბიუროს 2011 წლის 30 ივნისის მიმართვით დგინდება, რომ ინდივიდუალურ მეწარმე ზ. ფ.-ს უძრავ-მოძრავი ქონება, გარდა ხონის რაიონში არსებული სასოფლო-სამეურნეო მიწის ნაკვეთისა არ გააჩნია.
10. 2014 წლის 7 ოქტომბერს ზ. გ.-ემ განცხადებით მიმართა საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოს და მოითხოვა უძრავ ქონებაზე უფლებრივი მდგომარეობის ამსახველი დოკუმენტაცია.
11. სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებების პირობებში პირველი ინსტანციის სასამართლომ ძირითადად სწორი სამართლებრივი შეფასებები გააკეთა საქმისათვის მნიშვნელოვან საკითხებთან დაკავშირებით და მართებულად შეაფასა მხარეთა შორის არსებული მატერიალურ-სამართლებრივი ურთიერთობიდან გამომდინარე მხარეთა უფლება-მოვალეობები, რის შედეგადაც სასამართლო მივიდა არსებითად სწორ გადაწყვეტილებამდე.
12. სააპელაციო პალატამ აღნიშნა, რომ მოსარჩელის მოთხოვნა, ნასყიდობის ხელშეკრულებების ბათილობის შესახებ, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 180-ე მუხლით განსაზღვრული აღიარებითი მოთხოვნაა, რომლის განხილვა-გადაწყვეტისათვის აუცილებელია, დადგინდეს საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის (შემდგომში – სსსკ) 180-ე მუხლით განსაზღვრული იურიდიული ინტერესის არსებობა სასამართლო გადაწყვეტილებით ასეთ აღიარებასთან მიმართებით.
13. იურიდიული ინტერესი არ განისაზღვრება მხოლოდ პირის სუბიექტური დამოკიდებულებით, ანუ მხოლოდ მისი სურვილით, არამედ, აუცილებელია მისი ობიექტური მხარეც. იურიდიული ინტერესების მიღწევადობის აუცილებელ წინაპირობას წარმოადგენს ის გარემოება, თუ სამართლებრივად რამდენად დაცულია შედეგები, რომელთა დადგომაც სურს მოსარჩელეს. მოცემულ შემთხვევაში, სადავო ნასყიდობის ხელშეკრულებების ბათილად ცნობის შემთხვევაში, სადავო უძრავ ქონებაზე აღდგება მოპასუხე ზ. ფ.-ის საკუთრების უფლება, შესაბამისად, შესაძლებელი იქნება კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილების აღსრულება და სასამართლოს გადაწყვეტილებით აღდგენილ იქნება მოსარჩელის დარღვეული უფლება.
14. სააპელაციო სასამართლომ არ გაიზიარა აპელანტების მოსაზრება სარჩელის ხანდაზმულობის შესახებ, კერძოდ, სამოქალაქო კანონმდებლობა იცნობს სხვადასხვა სახის ვადებს. მათ შორისაა სამოქალაქო უფლების განხორციელების ხანდაზმულობის ვადები და სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადები.
15. საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის (შემდგომში – სსკ) 128-ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, ხანდაზმულობა სამოქალაქო სამართალში გამოხატავს იმას, რომ კონკრეტული ურთიერთობა, მდგომარეობა, მოვლენა იმდენად დიდი ხნის წინ არსებობდა, რომ ხანგრძლივი დროის გასვლა განსაზღვრული სახით გავლენას ახდენს პირთა უფლებებსა და ვალდებულებებზე. ხანდაზმულობის ვადა არის ვადა, რომლის განმავლობაშიც პირს, რომლის უფლებაც დაირღვა, შეუძლია მოითხოვოს თავისი უფლების იძულებითი განხორციელება ან დაცვა.
16. სამოქალაქო უფლების განხორციელების ხანდაზმულობის ვადები პირს აძლევს შესაძლებლობას ან ავალდებულებს (თუ კანონით ასეთი ვალდებულებაა დათქმული), შესრულება მოსთხოვოს უშუალოდ ვალდებულ პირს. სამოქალაქო კანონმდებლობით, კონტრაჰენტისადმი ან კანონით განსაზღვრული პირისადმი მიმართვის ვადების დანაწესის დადგენა ნაკარნახევია სამართალწარმოების ეკონომიურობის მიზნით, იმის გათვალისწინებით, რომ დარღვეული უფლების აღდგენის საკითხი მხარეთა შორის ნებაყოფლობით გადაწყდეს. სასარჩელო ხანდაზმულობის საკითხი წარმოიშობა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ არსებობს სამოქალაქო სამართლებრივი უფლების, ინტერესის ან თავისუფლების დარღვევა. თუ დარღვევა არ არსებობს, დასაცავი არაფერია. ხანდაზმულობა არის დარღვეული უფლების იძულებით დაცვის ვადა, იგი მჭიდროდაა დაკავშირებული სარჩელის უფლებასთან.
17. ხანდაზმულობის ვადის გასვლა სპობს უფლების იძულებითი განხორციელების შესაძლებლობას. ამასთან, ხანდაზმულობის ვადის დასაწყისი ეფარდება იმ დღეს, როდესაც წარმოიშვა მოთხოვნის უფლება. მოთხოვნის უფლება კი წარმოიშობა იმ დღიდან, როდესაც პირმა გაიგო ან უნდა გაეგო თავისი უფლების დარღვევის შესახებ. აღნიშნულის თაობაზე მკაფიოდაა მითითებული სსკ-ის 130-ე მუხლში, რომლის შესაბამისად, კანონით დადგენილია ვადა, რომლის განმავლობაშიც პირს, რომლის უფლებებიც დაირღვა, შეუძლია მოითხოვოს თავისი უფლებების დაცვა.
18. ამავე კოდექსის 131-ე და 128-ე მუხლების მიხედვით, სააპელაციო სასამართლომ განმარტა, რომ სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადის დენის დაწყება დაკავშირებულია იმ მომენტთან, როცა პირმა შეიტყო ან უნდა შეეტყო თავისი უფლების დარღვევის შესახებ. თუ ვალდებულება გულისხმობდა გარკვეული მოქმედების შესრულებას გარკვეულ დროს, სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადის დენა იწყება სწორედ ამ დროიდან, რადგანაც კრედიტორი სწორედ ამ დროს იგებს თავისი უფლების დარღვევის შესახებ.
19. მოცემულ შემთხვევაში დადგენილია, რომ თბილისის საქალაქო სასამართოლს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2008 წლის 1 აგვისტოს გადაწყვეტილებით, ინდივიდუალურ მეწარმე ზ. ფ.-ს ზ. გ.-ის სასარგებლოდ დაეკისრა 17 500 ლარის გადახდა.
20. „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-20 მუხლის მე-2 ნაწილის, სსკ-ის 142-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე სააპელაციო პალატამ დაადგინა, რომ კრედიტორ ზ. გ.-ის მოთხოვნის საფუძველზე თბილისის საქალაქო სასამართლოს მიერ აღნიშნულ გადაწყვეტილებაზე, მისი აღსრულების მიზნით, 2009 წლის 15 სექტემბერს გაიცა სააღსრულებო ფურცელი და ზ. გ.-ის მიერ იგი წარდგენილ იქნა აღსასრულებლად სააღსრულებო ბიუროში. ამრიგად, უდავოა, რომ კრედიტორმა კანონით განსაზღვრულ ვადაში შეასრულა მოქმედება, რაც მას ევალებოდა და, მის სასარგებლოდ მიღებული სასამართლოს გადაწყვეტილების აღსრულების მიზნით, აღსრულების ეროვნულ ბიუროს წარუდგინა სასამართლოს მიერ გაცემული სააღსრულებო ფურცელი. რაც შეეხება შემდგომში გადაწყვეტილების აღსრულების მიზნით განსახორციელებელ მოქმედებებს, (მაგ. როგორიცაა კრედიტორის სასარგებლოდ დაკისრებული თანხის გადახდევინების საქმეებზე მოვალის ქონების მოძიება), მათ შესრულებას უზრუნველყოფს აღმასრულებელი, რის თაობაზეც მითითებულია საქართველოს კანონის „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ 25-ე მუხლში. ამავე კანონის 251 მუხლი განსაზღვრავს სააღსრულებო წარმოების ეტაპებს, კერძოდ, თანხის გადახდევინების საქმეებზე სააღსრულებო წარმოების ეტაპებია: ა) აღსრულების დაწყება; ბ) ქონებაზე ყადაღის დადება; გ) აუქციონის ჩატარება; დ) კრედიტორისათვის თანხის გადაცემა.
21. ზემოაღნიშნული გადაწყვეტილება არ არის აღსრულებული. აღსრულების ეროვნული ბიუროს 2011 წლის 30 ივნისის მიმართვით დგინდება, რომ ინდივიდუალურ მეწარმე ზ. ფ.-ს უძრავ-მოძრავი ქონება, გარდა ხონის რაიონში არსებული სასოფლო-სამეურნეო მიწის ნაკვეთისა, არ გააჩნია.
22. ამდენად, დასახელებული ფაქტობრივი გარემოებების გათვალისწინებით, სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ სასარჩელო მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადა შეადგენს ათ წელს და ამ მოთხოვნაზე არ ვრცელდება სსკ-ის 129-ე მუხლის პირველი ნაწილით განსაზღვრული ვადა (მოსარჩელე არ წარმოადგენს სადავო გარიგებების მხარეს და, შესაბამისად, მისთვის უძრავ ნივთზე დადებული გარიგებების ბათილად ცნობის მოთხოვნაზე დასახელებული ნორმით განსაზღვრული სახელშეკრულებო მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადა ვერ გავრცელდება).
23. სსკ-ის 50-ე, 54-ე მუხლების, 56-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, სააპელაციო პალატამ განმარტა, რომ დასახელებული ნორმის მიხედვით, გარიგების მოჩვენებით ხასიათს განაპირობებს მხარეთა განზრახვა, გარიგების დადებით მიაღწიონ მიზანს, რომელიც არ შეესაბამება ამ გარიგების შინაარსიდან გამომდინარე იურიდიულ შედეგს. ამდენად, მოჩვენებითი გარიგების დადებით ორივე მხარე მოქმედებს საერთო მიზნით და ურთიერთშეთანხმებით. უმეტესწილად მოჩვენებითი გარიგების დადება დაკავშირებულია მესამე პირებთან არსებული პასუხისმგებლობისაგან თავის არიდების მიზნით. აღნიშნულიდან გამომდინარე, იმისათვის, რომ სასამართლომ სადავო გარიგება მიიჩნიოს მოჩვენებითად, აუცილებელია ისეთი ფაქტობრივი გარემოებების არსებობა, რომლებიც მიუთითებენ ნების გამოვლენის ნაკლზე, ფიქტიური გარიგების შესახებ ურთიერთშეთანხმებაზე, მიზანზე, რაც არ შეესაბამება მათ მიერ გარეგანი ნების გამოვლენას.
24. ნასყიდობის ხელშეკრულების შინაარსის მიხედვით, ცხადია მისი დადების მიმართ მხარეთა ინტერესი, კერძოდ, გამყიდველი იღებს ნასყიდობის საგნის ღირებულების შესაბამის მატერიალურ უფლებას, ხოლო მყიდველი – საკუთრებას უძრავ ქონებაზე. ამგვარი ინტერესი ქონების გამყიდველისათვის განსაკუთრებით აქტუალურია ნასყიდობის საგანზე სხვა პირის უფლების დადასტურების მოსალოდნელობისას. განსახილველ დავაში, სამოქალაქო კოდექსის 477-ე მუხლით განსაზღვრული მიზნით, უძრავი ნივთის ნასყიდობა არ მომხდარა და მხარეთა მიერ გამოვლენილი ნება არ შეესაბამებოდა ქონების გასხვისებას. საწინააღმდეგო გარემოებები საქმის მასალებით არ დგინდება. შესაბამისად, მოცემულ შემთხვევაში, მოპასუხეთა შორის, რომლებიც წარმოადგენენ ნათესავებს, 2007 წლიდან 2013 წლის ჩათვლით მოვალის ქონებაზე გაფორმებული ნასყიდობის ხელშეკრულებებით მის კონტრაჰენტებს იმთავითვე არ ჰქონდათ განზრახვა, რომ გარიგებას შესაბამისი იურიდიული შედეგი მოჰყოლოდა. გარიგების დადების მიზანი იყო, მის მონაწილეებს ხელი შეეშალათ მოსარჩელის წინაშე მოვალის ვალდებულების შესრულებისათვის.
25. აღნიშნულიდან გამომდინარე, პირველი ინსტანციის სასამართლომ სადავო ნასყიდობის ხელშეკრულებები, როგორც მოჩვენებით დადებული გარიგებები, მართებულად ცნო ბათილად.

საკასაციო საჩივრის მოთხოვნა და საფუძვლები:

26. სააპელაციო სასამართლოს განჩინება მოპასუხეებმა გაასაჩივრეს საკასაციო წესით, მოითხოვეს მისი გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა შემდეგი საფუძვლებით:
27. კასატორი მხარე არ დაეთანხმა გასაჩივრებული განჩინების არგუმენტებს, მიიჩნია, რომ სააპელაციო პალატის მიერ მითითებული საქართველოს უზენაესი სასამართლოს განჩინება არ ამკვიდრებს მოპასუხეთა პოზიციის საწინააღმდეგო პრაქტიკას. რეალურად არ არსებობს სასამართლო პრაქტიკა იმ საკითხის მიმართ, რომ ნასყიდობის ხელშეკრულება ბათილად იქნეს ცნობილი, თუ ხელშეკრულების მხარეები მამა და შვილია.
28. კასატორთა მოსაზრებით, სააპელაციო სასამართლოს უნდა ემსჯელა სადავო ბინის შემძენის კეთილსინდისიერებაზე და დაესაბუთებინა, რა მტკიცებულების საფუძველზე მიიჩნია შემძენი არაკეთილსინდისიერად, რაც არ განხორციელებულა.
29. ამავდროულად, სააპელაციო პალატამ არ გაითვალისწინა, რომ მოპასუხეებს მოსარჩელის მიმართ რაიმე შესასრულებელი ვალდებულება არ გააჩნდათ, რაც დადასტურებულ იქნა დოკუმენტალურად.
30. კასატორთა მითითებით, სასარჩელო მოთხოვნის ხანდაზმულობასთან დაკავშირებით გასაჩივრებული განჩინების დასაბუთება მცდარია. სასამართლომ არასწორად გამოიყენა სსკ-ის 142-ე მუხლი, როდესაც დავა მხოლოდ სახელშეკრულებო ურთიერთობის ხანდაზმულობას ეხებოდა და სადავო ურთიერთობაზე არასწორად გაავრცელა ხანდაზმულობის 10-წლიანი საერთო ვადა. საქალაქო სასამართლოს სხდომაზე მოპასუხე მხარემ არაერთხელ დააფიქსირა, რომ მოსარჩელეს მოთხოვნის უფლება წარმოეშვა 2008 წლის 1 აგვისტოდან, მისი სარჩელის დაკმაყოფილების მომენტიდან.
31. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2016 წლის 25 მაისის განჩინებით საკასაციო საჩივარი მიღებულ იქნა წარმოებაში, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 396-ე მუხლით და ამავე კოდექსის 391-ე მუხლის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად.


ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:


32. საკასაციო სასამართლომ, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე მუხლის შესაბამისად, შეამოწმა საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საკითხი და თვლის, რომ იგი დაუშვებლად უნდა იქნეს მიჩნეული შემდეგ გარემოებათა გამო:
33. სააპელაციო პალატამ დაადგინა, რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2008 წლის 1 აგვისტოს გადაწყვეტილებით ინდივიდუალურ მეწარმე ზ. ფ.-ს ზ. გ.-ის სასარგებლოდ დაეკისრა 17500 ლარის გადახდა. გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის შემდეგ, მისი აღსრულების მიზნით, 2009 წლის 15 სექტემბერს საქალაქო სასამართლომ გასცა სააღსრულებო ფურცელი.
34. 2007 წლის 21 დეკემბერს, 2010 წლის 28 სექტემბერს, 2011 წლის 11 მაისსა და 2013 წლის 23 აგვისტოს მოპასუხეებს შორის გაფორმდა თავდაპირველად ზ. ფ.-ის სახელზე რიცხული უძრავი ნივთის ნასყიდობის ხელშეკრულება.
35. მხარეთა შორის დავის საგანს არ წარმოადგენს ის გარემოება, რომ მოპასუხეები არიან ერთმანეთის ნათესავები. ნ. ჩ.-ე და ზ. ფ.-ი არიან მეუღლეები, გ. ფ.-ი არის ზ. ფ.-ის შვილი, ნ. და გ. ჩ.-ეები – და-ძმა, ხოლო თ. ფ.-ი არის ზ. ფ.-ის შვილი.
36. აღსრულების ეროვნული ბიუროს 2011 წლის 30 ივნისის მიმართვით დგინდება, რომ ინდივიდუალურ მეწარმე ზ. ფ.-ს უძრავ-მოძრავი ქონება, გარდა ხონის რაიონში არსებული სასოფლო-სამეურნეო მიწის ნაკვეთისა, არ გააჩნია.
37. 2014 წლის 7 ოქტომბერს ზ. გ.-ემ განცხადებით მიმართა საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოს და მოითხოვა უძრავ ქონებაზე უფლებრივი მდგომარეობის ამსახველი დოკუმენტაცია.
38. წარმოდგენილი საკასაციო საჩივრით მხარე სადავო ხდის სააპელაციო სასამართლოს მიერ მოპასუხეთა შორის დადებული ნასყიდობის ხელშეკრულებების ბათილად ცნობას მათი მოჩვენებითი ხასიათის საფუძველზე და მიიჩნევს, რომ სასამართლომ არასწორად იმსჯელა სასარჩელო ხანდაზმულობაზე.
39. საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი გარკვეულ შეზღუდვებს აწესებს საკასაციო საჩივრის დასაშვებობასთან დაკავშირებით, კერძოდ, 391-ე მუხლის მეხუთე ნაწილის შესაბამისად, საკასაციო საჩივარი ქონებრივ და სხვა არაქონებრივ დავებში დასაშვებია, თუ: ა) საქმე მნიშვნელოვანია სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებისათვის; ბ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება განსხვავდება ამ კატეგორიის საქმეებზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან; გ) სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმე განხილულია მნიშვნელოვანი საპროცესო დარღვევით, რომელსაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე; დ) გასაჩივრებულია სააპელაციო სასამართლოს მეორე დაუსწრებელი გადაწყვეტილება ან განჩინება დაუსწრებელი გადაწყვეტილების უცვლელად დატოვების თაობაზე. ზემოაღნიშნული ნორმები განსაზღვრავს იმ მოთხოვნებს, რომელთაც საკასაციო საჩივარი უნდა შეიცავდეს და ეფუძნებოდეს.
40. საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ წარმოდგენილი საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე მუხლით გათვალისწინებული არც ერთი ზემოთ მითითებული საფუძვლით.
41. საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ მოჩვენებითი გარიგების ფაქტობრივ შემადგენლობას განსაზღვრავს სსკ-ის 56-ე მუხლი, რომლის მიხედვით, ბათილია გარიგება, რომელიც დადებულია მოსაჩვენებლად, იმ განზრახვის გარეშე, რომ მას შესაბამისი იურიდიული შედეგები მოჰყვეს (მოჩვენებითი გარიგება). თუ მოსაჩვენებლად დადებული გარიგებით მხარეებს სურთ სხვა გარიგების დაფარვა, მაშინ გამოიყენება დაფარული გარიგების მიმართ მოქმედი წესები (თვალთმაქცური გარიგება).
42. დასახელებული ნორმის მიხედვით, გარიგების მოჩვენებით ხასიათს განაპირობებს მხარეთა განზრახვა, გარიგების დადებით მიაღწიონ მიზანს, რომელიც არ შეესაბამება ამ გარიგების შინაარსიდან გამომდინარე, იურიდიულ შედეგს. ამდენად, მოჩვენებითი გარიგების დადებით ორივე მხარე მოქმედებს საერთო მიზნით და ურთიერთშეთანხმებით. როგორც პრაქტიკა გვიჩვენებს, მოჩვენებითი გარიგების დადება დაკავშირებულია მესამე პირებთან არსებულ ურთიერთობასთან მათი მოტყუების, პასუხისმგებლობისათვის თავის არიდებისა თუ სხვა მიზნით.
43. მოჩვენებითი გარიგების დროს მოსაჩვენებლად იქცევა ამ გარიგების მონაწილე ნების გამოვლენის ყველა სუბიექტი. ამდენად, მოჩვენებითად ჩაითვლება გარიგება, თუკი ნების გამომვლენი და ნების მიმღები თანხმდებიან იმაზე, რომ მათ მიერ გამოვლენილ ნებას არ მიეცეს მსვლელობა, ე.ი. გარიგების მონაწილე მხარეები უნდა აცნობიერებდნენ, რომ მათ შორის დადებულ გარიგებას სამართლებრივი შედეგები არ მოჰყვება და იგი დადებულია მხოლოდ მოსაჩვენებლად. ამასთან, იგი, როგორც წესი, კანონსაწინააღმდეგო მიზნების მისაღწევად ან დასაფარად გამოიყენება. მოჩვენებითი გარიგების შემთხვევაში შეიძლება დაისვას მესამე პირთა ინტერესების დაცვის საკითხი.
44. ამდენად, მოჩვენებითი გარიგების შემთხვევაში ადგილი აქვს გარიგების მონაწილე მხარეთა განზრახ ქმედებას, რა დროსაც მათ არ სურთ სამართლებრივი შედეგის დადგომა და მისი დადების მიზანს შესაძლოა წარმოადგენდეს მესამე პირის შეცდომაში შეყვანა. იმისათვის, რომ სასამართლომ სადავო გარიგება მიიჩნიოს მოჩვენებითად, აუცილებელია ისეთი ფაქტობრივი გარემოებების არსებობა, რომლებიც მიუთითებენ ნების გამოვლენის ნაკლზე, ფიქტიური გარიგების შესახებ „ურთიერთშეთანხმებაზე“, საერთო მიზანზე, რაც არ შეესაბამება მათ მიერ გარეგანი ნების გამოვლენას.
45. ამასთან, როგორც წესი, მოჩვენებითი გარიგება ფორმალურად შეესაბამება კანონის მოთხოვნებს, მაგრამ ნების ნაკლი მისი არანამდვილობის გამო, წარმოადგენს იმ არსებითი ხასიათის ნაკლს, რაც გამორიცხავს სამართლებრივი შედეგის დადგომას. შესაბამისად, ის ფაქტი, რომელიც მიუთითებს სადავო გარიგების მხარეთა ნების გამოვლენის არანამდვილობაზე, უნდა დაამტკიცოს მან, ვისაც მიაჩნია, რომ მოსაჩვენებლად დადებული გარიგებით შეილახა მისი უფლება (სუსგ 11.11.2015, საქმე №ას-862-812-2015).
46. საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს კასატორთა მოსაზრებას, რომ სააპელაციო პალატამ სადავო ნასყიდობის ხელშეკრულებები ბათილად ცნობის მარტოოდენ იმ გარემოებაზე დაყრდნობით, რომ გარიგებათა მხარეები ახლო ნათესაურ კავშირში იმყოფებოდნენ ერთმანეთთან.
47. სსსკ-ის 105-ე მუხლის საფუძველზე სააპელაციო პალატამ თავის დასაბუთებაში მიუთითა შემდეგ დადასტურებულ გარემოებებზე: 1. მოპასუხეებს გააჩნდათ მოსარჩელის სასარგებლოდ გადაუხდელი დავალიანება 17500 ლარის ოდენობით (კასატორმა ვერ დაასახელა კონკრეტული მტკიცებულება, რომელიც ვალდებულების არარსებობას დაადასტურებდა); 2. მოპასუხეები წარმოადგენენ ახლო ნათესაური კავშირის მქონე პირებს; 3. მოპასუხეები განაგრძობენ იმ ბინაში ცხოვრებას, რომელიც სადავო გარიგებებით რამდენჯერმე გაიყიდა.
48. ამდენად, დასახელებული გარემოებების ერთობლიობაში შეფასების შედეგად სააპელაციო პალატამ მართებულად გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს დასკვნა სადავო ნასყიდობის ხელშეკრულებების მოჩვენებით გარიგებებად მიჩნევის თაობაზე და კასატორებს აღნიშნული დასკვნის საწინააღმდეგო დამაჯერებელ არგუმენტებზე არ მიუთითებიათ.
49. საკასაციო სასამართლო სრულიად ეთანხმება სააპელაციო პალატის მსჯელობას სასარჩელო მოთხოვნის ხანდაზმულობასთან დაკავშირებით და მიიჩნევს, რომ ვერც აღნიშნულ საკითხზე მხარემ დასაშვები და დასაბუთებული საკასაციო პრეტენზია ვერ წარმოადგინა.
50. ამდენად, სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმე არ არის განხილული მნიშვნელოვანი საპროცესო დარღვევებით, ვერც კასატორი მიუთითებს რაიმე ისეთ საპროცესო დარღვევაზე, რომელსაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე, რის გამოც საკასაციო საჩივარს არა აქვს წარმატების პერსპექტივა.
51. ამასთან, საკასაციო საჩივრის განხილვისა და საკასაციო სასამართლოს ახალი გადაწყვეტილების მიღების საჭიროება არ არსებობს არც სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბების აუცილებლობის თვალსაზრისით.
52. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე მუხლის საფუძველზე, საკასაციო სასამართლო არ არის უფლებამოსილი, დაუშვას წარმოდგენილი საკასაციო საჩივარი, რის გამოც მას უარი უნდა ეთქვას განხილვაზე.
53. სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლის მესამე ნაწილის თანახმად, თუ საკასაციო საჩივარი დაუშვებლად იქნება მიჩნეული, პირს დაუბრუნდება მის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 70%. ამდენად, საკასაციო პალატა თვლის, რომ კასატორებს უნდა დაუბრუნდეთ სახელმწიფო ბაჟის სახით ზ. ფ.-ის მიერ 2016 წლის 3 მაისს №1 საგადახდო დავალებით გადახდილი 300 ლარისა და 22-23 მაისს (ბანკში შესვლის თარიღი – 23.05.16, ბანკის მიერ გატარების თარიღი – 22.05.2016) გადახდილი 575 ლარის (ქვითარზე ნომერი არ ფიქსირდება), სულ – 875 ლარის 70% – 612,5 ლარი.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:


საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე, 401-ე მუხლებით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. ზ., გ., თ. ფ.-ების, ნ. და გ. ჩ.-ეების საკასაციო საჩივარი დარჩეს განუხილველად დაუშვებლობის გამო.
2. კასატორ ზ. ფ.-ს (პირადი №...), გ. ფ.-ს (პირადი №...), თ. ფ.-ს (პირადი №...), ნ. ჩ.-ესა (პირადი №...) და გ. ჩ.-ეს (პირადი №...) სახელმწიფო ბიუჯეტიდან (ქ.თბილისი, „სახელმწიფო ხაზინა“, ბანკის კოდი TRESGE22, მიმღების ანგარიშის №200122900, სახაზინო კოდი 300773150) დაუბრუნდეთ სახელმწიფო ბაჟის სახით ზ. ფ.-ის მიერ 2016 წლის 3 მაისს №1 საგადახდო დავალებით გადახდილი 300 ლარისა და 22-23 მაისს (ბანკში შესვლის თარიღი – 23.05.16, ბანკის მიერ გატარების თარიღი – 22.05.2016) გადახდილი 575 ლარის (ქვითარზე ნომერი არ ფიქსირდება), სულ – 875 ლარის 70% – 612,5 ლარი.
3. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ გასაჩივრდება.



თავმჯდომარე ზ. ძლიერიშვილი




მოსამართლეები: ბ. ალავიძე




ნ. ბაქაქური