საქმე № 330210114425541
საქმე №ას-1169-1124-2016 10 მარტი, 2017 წელი
ქ. თბილისი

სამოქალაქო საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

ზურაბ ძლიერიშვილი (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
ბესარიონ ალავიძე, ნინო ბაქაქური

საქმის განხილვის ფორმა – ზეპირი მოსმენის გარეშე


კასატორი – ი. ნ.-ო (მოპასუხე)


მოწინააღმდეგე მხარე – ქ. ქ.-ე (მოსარჩელე)


გასაჩივრებული განჩინება – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2016 წლის 20 ოქტომბრის განჩინება


კასატორის მოთხოვნა – გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა



დავის საგანი – სამკვიდრო მოწმობის ბათილად ცნობა, სამკვიდროს 2/3-ის მემკვიდრედ და მესაკუთრედ ცნობა


ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

სასარჩელო მოთხოვნა:

1. ი. ზ.-მა (შემდგომში – მოსარჩელე) სარჩელი აღძრა სასამართლოში ი. ნ.-ოს (შემდგომში – მოპასუხე) მიმართ 2000 წლის 17 მარტს ნ. ზ.-ას (შემდგომში – მამკვიდრებელი) სამკვიდრო ქონებაზე ნოტარიუსის მიერ გაცემული სამკვიდრო მოწმობის ბათილად ცნობისა და აღნიშნული ქონების 2/3-ის მესაკუთრედ ცნობის შესახებ.

სარჩელის საფუძვლები:

2. მოსარჩელემ აღნიშნა, რომ დაბადებიდან ცხოვრობს სადავო ფართში, რომლის პრივატიზება მოხდა მამკვიდრებლის, ანუ მისი დის სახელზე. სიცოცხლეში მოსარჩელის დამ უძრავი ნივთის კუთვნილი 1/3 ნაწილი უანდერძა მოპასუხეს, რადგან დარჩენილი 2/3 ეკუთვნოდათ მოსარჩელესა და მათ დედას.
3. მხარის განმარტებით, მამკვიდრებლის გარდაცვალების შემდეგ მოპასუხემ უკანონოდ დაირეგისტრირა საკუთარ სახელზე მთელი სამკვიდრო და ემუქრება მოსარჩელეს ბინიდან გაგდებით.

მოპასუხის პოზიცია:

4. მოპასუხემ არსებითი შესაგებლით სარჩელი არ ცნო და განმარტა, რომ მოსარჩელემ და მისმა დედამ სადავო ფართის პრივატიზაციისას უარი თქვეს კუთვნილ წილზე და მამკვიდრებლის სიკვდილამდე ფართთან დაკავშირებით არანაირი პრეტენზია არ განუცხადებიათ. ამავდროულად, სარჩელი არის ხანდაზმული.

პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილი:

5. თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2014 წლის 19 ივნისის გადაწყვეტილებით სარჩელი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა, მოსარჩელე ცნობილ იქნა სადავო უძრავი ქონების 1/2 ნაწილის მესაკუთრედ, რის შესაბამისადაც ცვლილებები შევიდა საჯარო რეესტრის ჩანაწერებში.
6. საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება მოპასუხემ გაასაჩივრა სააპელაციო წესით.

სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილი და ფაქტობრივ-სამართლებრივი დასაბუთება:

7. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2016 წლის 20 ოქტომბრის განჩინებით სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა, ხოლო გასაჩივრებული გადაწყვეტილება დარჩა უცვლელად შემდეგ გარემოებათა გამო:
8. სააპელაციო სასამართლომ დაადგინა, რომ საქმეში წარმოდგენილი საბინაო პირობებების შემოწმების შესახებ 1993 წლის 12 მაისს გაცემული ცნობის თანახმად, სადავო საცხოვრებელ სახლში განმცხადებლის – მოსარჩელის დედის ოჯახის წევრებად ირიცხებიან თავად მოსარჩელე, მისი და, დედა და კიდევ ერთი წევრი.
9. მოსარჩელემ და მისმა დედამ წერილობითი თანხმობა გამოთქვეს იმის შესახებ, რომ დას, ამჟამად მამკვიდრებელს სადავო ბინის პრივატიზაცია მოეხდინა თავის სახელზე.
10. 1993 წლის 14 მაისის ხელშეკრულების საფუძველზე მამკვიდრებელს უსასყიდლოდ გადაეცა ოროთახიანი 41 კვ.მ საცხოვრებელი ფართით, 15 კვ.მ შემინული აივნით, 5,5 კვ.მ სამზარეულოთი, 4,6 კვ.მ აბაზანა-საპირფარეშოთი და 6 კვ.მ სარდაფით.
11. სააპელაციო სასამართლომ დაადგინა, რომ მამკვიდრებელი გარდაიცვალა 1999 წლის 2 სექტემბერს, ხოლო დედა – 2003 წლის 6 სექტემბერს.
12. მამკვიდრებლის ანდერძისმიერ მემკვიდრეს წარმოადგენს მოპასუხე, რომელსაც ანდერძის საფუძველზე გადაეცა საცხოვრებელი სახლის 41/2545 და აღნიშნულ წილზე საჯარო რეესტრში რეგისტრირებულია მისი საკუთრების უფლება
13. №.. გარდაცვალების მოწმობიდან გამომდინარე დგინდება, რომ 2014 წლის 20 ივლისს მოსარჩელე გარდაიცვალა. 2015 წლის 23 იანვარს გაცემული სამკვიდრო მოწმობის მიხედვით, მისი უფლებამონაცვლეა ქ. ქ.-ე (შემდგომში – მოსარჩელის უფლებამონაცვლე).
14. სააპელაციო პალატამ გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოება იმის შესახებ, რომ მოსარჩელე პრივატიზაციის მომენტისათვის და დედის გარდაცვალების შემდგომ ცხოვრობდა სადავო ბინაში.
15. სააპელაციო პალატამ განმარტა, რომ სამოქალაქო პროცესი აგებულია შეჯიბრებითობის პრინციპზე, რაც იმას ნიშნავს, რომ მხარეებს უფლებებთან ერთად ეკისრებათ ფაქტების მითითებისა და შესაბამისი მტკიცებულებების წარდგენის ვალდებულება, რომელთა შეუსრულებლობა მხარეებისათვის არახელსაყრელ შედეგს იწვევს. ეს დანაწესი განმტკიცებულია საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის (შემდგომში – სსსკ) მე-4 მუხლში. ამავე კოდექსის 102-ე მუხლით, თითოეულმა მხარემ უნდა დაამტკიცოს გარემოებანი, რომლებზედაც იგი ამყარებს თავის მოთხოვნებსა და შესაგებელს, ე.ი. მხარეს ეკისრება როგორც ფაქტების მითითების, ასევე მათი დამტკიცების ტვირთი, რაც სათანადო მტკიცებულებების წარდგენით უნდა განახორციელოს. ამ გარემოებათა დამტკიცება შეიძლება თვით მხარეთა (მესამე პირთა) ახსნა-განმარტებით, მოწმეთა ჩვენებით, წერილობითი თუ ნივთიერი მტკიცებულებებითა და ექსპერტთა დასკვნებით.
16. სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ მოცემული კატეგორიის დავის სამართლიანი და ობიექტური გადაწყვეტის მიზნებისათვის გამოყენებულ უნდა იქნეს მტკიცების ტვირთის განაწილების სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში მოქმედი სტანდარტი, რომლის მიხედვითაც, მოსარჩელემ უნდა დაადასტუროს გარემოებები, რომლებზედაც იგი ამყარებს სასარჩელო მოთხოვნას, ხოლო მოპასუხემ კი ის გარემოებები, რომლებსაც შესაგებლი ეფუძნება.
17. სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ განსახილველ შემთხვევაში, აპელანტი, მართალია, არ იზიარებს პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ დადგენილ გარემოებას სადავო ბინაში მოსარჩელის ცხოვრების ფაქტის შესახებ, როგორც პრივატიზაციის მომენტისათვის, ასევე, დედის გარდაცვალების შემდგომ, თუმცა საწინააღმდეგოს დამადასტურებელი რაიმე სახის მტკიცებულება მოპასუხეს სასამართლოში არ წარმოუდგენია. აპელანტს არც იმ გარემოების დამადასტურებელი მტკიცებულებები წარმოუდგენია სასამართლოში, რომ ამ პერიოდის განმავლობაში მოსარჩელე ცხოვრობდა რუსეთში, როგორც ეს სააპელაციო საჩივარშია მითითებული. შესაბამისად, აპელანტის მხოლოდ ზეპირი მითითებები, პალატის შეფასებით, ვერ გახდება სადავო გარემოების დადასტურებულად მიჩნევის საფუძველი.
18. აღნიშნულთან დაკავშირებით, სააპელაციო პალატამ ყურადღება გაამახვილა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 2015 წლის 29 ივლისის საოქმო განჩინების საფუძველზე, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს ინფორმაციული უზრუნველყოფისა და ანალიზის სამმართველოს საზღვრის დაცვის დეპარტამენტიდან გამოთხოვილ ინფორმაციაზე, რომლის თანახმად, მოსარჩელის მიერ საქართველოს სახელმწიფო საზღვრის კვეთის ფაქტი საკონტროლო-გამტარი პუნქტების გავლით 2000 წლის 1 იანვრიდან 2004 წლის 1 მაისამდე არ დაფიქსირებულა.
19. სააპელაციო პალატამ არ გაიზიარა აპელანტის პრეტენზია გასაჩივრებული გადაწყვეტილების 3.1.2. და 3.2.3. პუნქტებთან დაკავშირებით, კერძოდ, დაუსაბუთებელია აპელანტის მსჯელობა მამკვიდრებლის სასარგებლოდ მოსარჩელისა და მისი დედის მიერ სადავო ბინაზე უფლების დათმობის შესახებ.
20. საქმის მასალებში წარმოდგენილია ქ. თბილისის პირველ სახსანოტარო კანტორის სახელზე, მოსარჩელისა და დედამისის განცხადება, რომლის მიხედვით, განმცხადებლები თანხმობას გამოთქვამენ, რომ მამკვიდრებელმა თავის სახელზე მოახდინოს სადავო ბინის პრივატიზაცია.
21. სააპელაციო პალატამ ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ზემოთ მითითებულ განცხადებაში გამოხატული ნება ვერ შეფასდება სადავო ბინაზე უფლების დათმობად, ვინაიდან განმცხადებლები ცალსახად და გარკვევით მიუთითებენ, რომ თანახმა არიან, მამკვიდრებელმა მოახდინოს მის სახელზე სადავო ბინის პრივატიზაცია, რაც თავისთავად არ გულისხმობს საკუთრების უფლების დათმობას. ამასთან, საბინაო პირობების შემოწმების შესახებ ცნობით დადგენილია, რომ განმცხადებელ მოსარჩელის დედის ოჯახის წევრებად ირიცხებოდნენ მოსარჩელე, მისი დედა და და, შესაბამისად, ყველა მათგანი წარმოადგენდა ბინის პრივატიზებაზე უფლებამოსილ პირს, თუმცა როგორც 1993 წლის 14 მაისის ხელშეკრულება ცხადყოფს, სადავო ქონების პრივატიზება განხორცილდა მხოლოდ მამკვიდებლის სახელზე, რაც კიდევ ერთხელ მიუთითებს, რომ სადავო განცხადებაში მოსარჩელისა და დედამისის მიერ გამოთქმული თანხმობა მიმართული იყო პრივატიზების ხელშეკრულების მხარედ მისი დის დასახელებაზე.
22. სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ მართალია საბინაო პირობების შემოწმების შესახებ ცნობის მიხედვით, სადავო ფართში ირიცხება კიდევ ერთი პირი, როგორც მოსარჩელის დედის ოჯახის წევრი, თუმცა იგი პრივატიზაციის დროს ბინაში არ ცხოვრობდა. ამ დასკვნის საფუძველს იძლევა ის გარემოება, რომ აღნიშნულ პირს პრივატიზაციის პროცესში მონაწილეობა არ მიუღია, ე.ი. ადგილობრივი მმართველობის ორგანოს მიერ ნივთი განკარგულ იქნა მოცემული სუბიექტის ნების დადგენის მიუხედავად. ხაზგასასმელია, ასევე, რომ თავად მოდავე მხარეთათვის უცნობია ეს პიროვნება და მას 1993 წლის 14 მაისიდან დღემდე არ გამოუთქვამს მოთხოვნა ნივთთან მიმართებით.
23. დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებების პირობებში, სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ პირველი ინსტანციის სასამართლომ გააკეთა სწორი სამართლებრივი შეფასებები საქმისათვის მნიშვნელოვან საკითხებთან დაკავშირებით და სწორად შეაფასა მხარეთა შორის არსებული მატერიალურ-სამართლებრივი ურთიერთობიდან გამომდინარე მხარეთა უფლება-მოვალეობები, რის შედაგადაც სასამართლო მივიდა სწორ გადაწყვეტილებამდე, რომ სადავო ბინაზე უფლებამოპოვებულ პირთა წრის გათვალისწინებით, არსებობდა სადავო ბინის 1/2 ნაწილზე მოსარჩელის (ამჟამად მისი უფლებამონაცვლის) მესაკუთრედ ცნობის საკმარისი პირობა.
24. „საქართველოს რესპუბლიკაში ბინების პრივატიზაციის (უსასყიდლოდ გადაცემის) შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის 1992 წლის 1 თებერვლის №107 დადგენილების პირველი პუნქტის თანახმად, საქართველოს რესპუბლიკაში ბინების პრივატიზაცია წარმოადგენს მოქალაქეთათვის სახელმწიფო და საზოგადოებრივ საბინაო ფონდში მათ მიერ დაკავებული საცხოვრებელი სახლის (ბინის) ნებაყოფლობითი შეღავათიანი პირობებით საკუთრებაში უსასყიდლოდ გადაცემას. ამავე დადგენილების მე-4 და მე-5 პუნქტებით განსაზღვრულია, რომ საცხოვრებელი სახლის (ბინის) უსასყიდლოდ გადაცემა ხორციელდება ადგილობრივი მმართველობის ორგანოების, საწარმო-დაწესებულებებისა და ორგანიზაციების მიერ, რომელთა ბალანსზეც ირიცხება საცხოვრებელი სახლი (ბინა). საცხოვრებელი სახლი (ბინა) უსასყიდლოდ გადაეცემა საქართველოს რესპუბლიკის მოქალაქეებს, რომლებიც ამ საცხოვრებელი სახლის (ბინის) დამქირვებლები ან დამქირავებლის ოჯახის წევრები არიან.
25. ამდენად, მითითებული დადგენილების საფუძველზე სააპელაციო სასამართლომ უდავოდ გამოხატულ კანონმდებლის ნებად მიიჩნია ის, რომ საცხოვრებელი სახლი (ბინა) უსასყიდლოდ გადასცემოდათ საქართველოს რესპუბლიკის მოქალაქეებს, რომლებიც პრივატიზაციის ხელშეკრულების დადების დროისათვის ამ სახლის (ბინის) დამქირავებლები ან დამქირავებლის ოჯახის წევრები იყვნენ. სახელმწიფომ ყველა იმ მოქალაქეს, რომელიც დადგენილი წესით იყო ჩასახლებული ბინაში, დამქირავებელი იქნებოდა იგი, თუ მისი ოჯახის წევრი, მისცა საშუალება, გამხდარიყო ბინის მესაკუთრე. ამ დადგენილების თანახმად, ყველა პირი, ვინც პრივატიზაციის დროს ცხოვრობდა ბინაში, უნდა ჩათვლილიყო ბინის პოტენციურ თანამესაკუთრედ იმის მიუხედავად, თუ ოჯახის რომელი წევრის სახელზე მოხდებოდა ბინის პრივატიზაცია, ვინაიდან პრივატიზაციით სახელმწიფომ საკუთრების უფლება მიანიჭა ბინის ყველა დამქირავებელს და ოჯახის წევრს. თუ ამ უკანასკნელებს კანონით დადგენილი წესით უარი არ განუცხადებიათ საკუთრებაზე, ისინი ბინის მესაკუთრეებს წარმოადგენენ, მიუხედავად იმისა, იყვნენ თუ არა პრივატიზაციის ხელშეკრულების უშუალო მხარეები, გარდა იმ შემთხვევისა, თუ პირი ამ ფართზე უფლებადაკარგულად იქნებოდა ცნობილი ან პრივატიზაციის პერიოდისათვის ამოწერილ იქნებოდა სადავო ბინიდან.
26. იმ დროს მოქმედი საქართველოს სსრ საბინაო კოდექსის 62-ე მუხლის პირველი აბზაცის თანახმად, დამქირავებლის ოჯახის წევრები, რომლებიც მასთან ერთად ცხოვრობენ, დამქირავებლის თანაბრად სარგებლობენ ყველა უფლებით და ეკისრებათ საცხოვრებელი სადგომის ქირავნობის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე ყველა მოვალეობა. ამავე მუხლის მე-2 აბზაცით გათვალისწინებული ნორმის თანახმად, დამქირავებლის ოჯახის წევრებს განეკუთვნებიან მასთან მუდმივად მცხოვრები დამქირავებლის მეუღლე, მათი შვილები და მშობლები.
27. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ მართებულია პირველი ინსტანციის სასამართლოს დასკვნა სადავო ბინის პრივატიზებაზე უფლებამოსილ პირებად პრივატიზაციის დროისათვის სადავო საცხოვრებელ ბინაში რეგისტრირებული და მცხოვრები პირების მიჩნევის შესახებ, კერძოდ, ესენია მოსარჩელე დედასთან და დასთან ერთად. იმ გარემოების მხედველობაში მიღებით კი, რომ მათ უარი არ განუცხადებიათ საკუთრების უფლების მოპოვებაზე, მიუხედავად იმისა, რომ მთელი სადავო ქონების პრივატიზება განხორცილდა მხოლოდ მამკვიდრებლის სახელზე, მოსარჩელეს და დედამისს მათ წილ ქონებაზე სამართლებრივად იმთავითვე ჰქონდათ უფლება მოპოვებული. შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლომ არ გაიზიარა მოპასუხის მოსაზრება ზემოხსენებული უფლების რეალიზებაზე ხანდაზმულობის ვადის გავრცელების შესახებ და მიუთითა, რომ მოცემულ შემთხვევაში მხარეთა თანასაკუთრება წარმოიშვა არა ხელშეკრულების, არამედ ნორმატიული აქტის – საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის 1992 წლის 1 თებერვლის №107 დადგენილების საფუძველზე და ამ უფლებაზე არ ვრცელდება უძრავ ნივთებთან დაკავშირებული სახელშეკრულებო მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადა. შესაბამისად, ამ პირებს მათ წილზე საკუთრების უფლება არ დაუკარგავთ. სადავო ბინა, როგორც საერთო საკუთრების ობიექტი, საზიარო უფლების მატარებელია და არ ექვემდებარება ხანდაზმულობას.
28. საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის (შემდგომში – სსკ) 1306-ე მუხლის პირველი ნაწილის, 1336-ე, 1421-ე, 1424-ე მუხლების თანახმად, სააპელაციო სასამართლომ დაადგინა, რომ მამკვიდრებელი გარდაიცვალა 1999 წლის 2 სექტემბერს და მის შემთხვევაში ანდრძისმიერი სამკვიდრო გაიხსნა, რითაც მთელი მისი უძრავი ქონება გადავიდა შვილზე – მოპასუხეზე. მოსარჩელის დედა გარდაიცვალა 2003 წლის 6 სექტემბერს და მისი სამკვიდროს გახსნის მომენტისათვის სახეზე იყვნენ თანასწორი წილის უფლების მქონე მემკვიდრეები: შვილი – მოსარჩელე, რომელიც ფაქტობრივად შეუდგა სამკვიდროს ფლობას და გარდაცვლილი შვილის – მოსარჩელის დის შვილი – მოპასუხე. აღნიშნულიდან გამომდინარე, პირველი ინსტანციის სასამართლომ სწორად მიიჩნია, რომ არსებობდა მხარეთა შორის წილების თანაბარი განაწილების წინაპირობა.

კასატორის მოთხოვნა და საფუძვლები:

29. სააპელაციო სასამართლოს განჩინებაზე მოპასუხემ შეიტანა საკასაციო საჩივარი, მოითხოვა მისი გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა შემდეგი საფუძვლებით:
30. კასატორმა მიიჩნია, რომ გასაჩივრებული განჩინება დაუსაბუთებელია. სააპელაციო სასამართლომ არასწორად შეაფასა მხარეთა ახსნა-განმარტებები, საქმისათვის მნიშვნელოვანი ფაქტები, არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა, გამოიყენა კანონი, რომელიც არ უნდა გამოეყენებინა, ხელყო მხარეთა შეჯიბრებითობის პრინციპი, გასცდა სასარჩელო მოთხოვნის ფარგლებს. მოსარჩელეს არ მოუთხოვია დედის მემკვიდრედ ცნობა და არ დაუდასტურებია სამკვიდროს მიღების ფაქტი. შესაბამისად, სასამართლომ საკუთარი ინიციატივით აღიარა იგი დედის მემკვიდრედ.
31. მხარის მოსაზრებით, სააპელაციო პალატამ არ გაითვალისწინა, რომ მოსარჩელის დედა გარდაიცვალა 2003 წლის 6 სექტემბერს, მოსარჩელეს კი არ წარუდგენია სასამართლოსათვის იმ გარემოების დამადასტურებელი მტკიცებულება, რომ დედის გარდაცვალების მომენტისათვის და მანამდეც მოსარჩელის სადავო ბინაში ცხოვრების ფაქტს დაადასტურებდა. აღნიშნულ პერიოდში იგი იმყოფებოდა რუსეთში. მითითებული გარემოება დადასტურდა კასატორის მიერ წარდგენილი შინაგან საქმეთა სამინისტროს ცნობით, რომ მოსარჩელეს 2000 წლიდან 2004 წლამდე საქართველოს საზღვარი არ გადმოუკვეთავს.
32. სააპელაციო სასამართლომ არასწორად არ გაიზიარა მოპასუხის არგუმენტი სარჩელის ხანდაზმულობასთან დაკავშირებით. პალატას უნდა ეხელმძღვანელა სსკ-ის 1450-ე მუხლით და მიეჩნია, რომ სამკვიდროს მიღების საკითხზე მოსარჩელეს უნდა ედავა ორი თვის ვადაში ამისათვის შესაბამისი საფუძვლის არსებობის შეტყობის მომენტიდან. სააპელაციო პალატამ შეფასების გარეშე დატოვა აპელანტის არგუმენტი საქალაქო სასამართლოს იმ მსჯელობის არამართებულობაზე, რომ მოცემულ სარჩელზე უნდა გავრცელდეს ხანდაზმულობის 10-წლიანი ვადა, სსკ-ის 128-ე მუხლის შესაბამისად.
33. კასატორის მოსაზრებით, სააპელაციო სასამართლომ არასწორად შეაფასა ქ.თბილისის პირველი კანტორის სახელზე წარდგენილი განცხადება, რომლითაც მოსარჩელემ და დედამისმა ერთმნიშვნელოვნად უარი განაცხადეს სადავო ქონებიდან წილის მიღებაზე და თანხმობა გამოთქვეს, რომ პრივატიზაცია მომხდარიყო მამკვიდრებლის სახელზე. დაუსაბუთებელია სააპელაციო პალატის შაბლონური მსჯელობა, რომ მითითებული განცხადება წილზე უარის თქმად ვერ ჩაითვლება.
34. ამავდროულად, კასატორმა მიიჩნია, რომ სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობის გაზიარების შემთხვევაშიც მოსარჩელეს სადავო ქონების ¼-ზე მეტი არ უნდა მიკუთვნებოდა, ვინაიდან პრივატიზაციის მომენტისათვის ბინაში ჩაწერილი იყო 4 პირი.
35. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2017 წლის 16 იანვრის განჩინებით საკასაციო საჩივარი მიღებულ იქნა წარმოებაში, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 396-ე მუხლით და ამავე კოდექსის 391-ე მუხლის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:


36. საკასაციო სასამართლომ, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე მუხლის შესაბამისად, შეამოწმა საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საკითხი და თვლის, რომ იგი დაუშვებლად უნდა იქნეს მიჩნეული შემდეგ გარემოებათა გამო:
37. სააპელაციო სასამართლომ დაადგინა, რომ საქმეში წარმოდგენილი საბინაო პირობებების შემოწმების შესახებ 1993 წლის 12 მაისს გაცემული ცნობის თანახმად, სადავო საცხოვრებელ სახლში განმცხადებლის – მოსარჩელის დედის ოჯახის წევრებად ირიცხებოდნენ თავად მოსარჩელე, მისი და, დედა და კიდევ ერთი წევრი.
38. მოსარჩელემ და მისმა დედამ წერილობითი თანხმობა გამოთქვეს იმის შესახებ, რომ დას (მამკვიდრებელს) სადავო ბინის პრივატიზაცია მოეხდინა თავის სახელზე.
39. 1993 წლის 14 მაისის ხელშეკრულების საფუძველზე მამკვიდრებელს უსასყიდლოდ გადაეცა ოროთახიანი ბინა 41 კვ.მ საცხოვრებელი ფართით, 15 კვ.მ შემინული აივნით, 5,5 კვ.მ სამზარეულოთი, 4,6 კვ.მ აბაზანა-საპირფარეშოთი და 6 კვ.მ სარდაფით.
40. სააპელაციო სასამართლომ დაადგინა, რომ მამკვიდრებელი გარდაიცვალა 1999 წლის 2 სექტემბერს, ხოლო დედა – 2003 წლის 6 სექტემბერს.
41. მამკვიდრებლის ანდერძისმიერ მემკვიდრეს წარმოადგენს მოპასუხე, რომელსაც ანდერძის საფუძველზე გადაეცა საცხოვრებელი სახლის 41/2545 და აღნიშნულ წილზე საჯარო რეესტრში რეგისტრირებულია მისი საკუთრების უფლება.
42. №.. გარდაცვალების მოწმობიდან გამომდინარე დგინდება, რომ 2014 წლის 20 ივლისს მოსარჩელე გარდაიცვალა. 2015 წლის 23 იანვარს გაცემული სამკვიდრო მოწმობის მიხედვით, მისი უფლებამონაცვლეა საქმეში მოსარჩელის უფლებამონაცვლედ ჩაბმული პირი.
43. სააპელაციო პალატამ გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოება იმის შესახებ, რომ მოსარჩელე პრივატიზაციის მომენტისათვის და დედის გარდაცვალების შემდგომ ცხოვრობდა სადავო ბინაში.
44. გასაჩივრებული განჩინებით სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ მოსარჩელისა და მისი დედის მიერ გამოთქმული თანხმობა, ბინის პრივატიზაცია მოეხდინა მათი ოჯახის ერთ-ერთ წევრს – მამკვიდრებელს, არ უნდა განიმარტოს აღნიშნული პირების მიერ სადავო ქონებიდან კუთვნილ წილზე უარის თქმად. სააპელაციო სასამართლომ ასევე არ ჩათვალა წარმოდგენილი სარჩელი ხანდაზმულად, რაც გახდა მოცემული საკასაციო საჩივრის ერთ-ერთი საფუძველი.
45. საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი გარკვეულ შეზღუდვებს აწესებს საკასაციო საჩივრის დასაშვებობასთან დაკავშირებით, კერძოდ, 391-ე მუხლის მეხუთე ნაწილის შესაბამისად, საკასაციო საჩივარი ქონებრივ და სხვა არაქონებრივ დავებში დასაშვებია, თუ: ა) საქმე მნიშვნელოვანია სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებისათვის; ბ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება განსხვავდება ამ კატეგორიის საქმეებზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან; გ) სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმე განხილულია მნიშვნელოვანი საპროცესო დარღვევით, რომელსაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე; დ) გასაჩივრებულია სააპელაციო სასამართლოს მეორე დაუსწრებელი გადაწყვეტილება ან განჩინება დაუსწრებელი გადაწყვეტილების უცვლელად დატოვების თაობაზე. ზემოაღნიშნული ნორმები განსაზღვრავს იმ მოთხოვნებს, რომელთაც საკასაციო საჩივარი უნდა შეიცავდეს და ეფუძნებოდეს.
46. საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ წარმოდგენილი საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე მუხლით გათვალისწინებული არც ერთი ზემოთ მითითებული საფუძვლით.
47. სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმე არ არის განხილული მნიშვნელოვანი საპროცესო დარღვევებით, ვერც კასატორი მიუთითებს რაიმე ისეთ საპროცესო დარღვევაზე, რომელსაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე, რის გამოც საკასაციო საჩივარს არა აქვს წარმატების პერსპექტივა.
48. ამასთან, საკასაციო საჩივრის განხილვისა და საკასაციო სასამართლოს ახალი გადაწყვეტილების მიღების საჭიროება არ არსებობს არც სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბების აუცილებლობის თვალსაზრისით, ვინაიდან საცხოვრებელი ფართის პრივატიზაციის წესისა და პირობების შესახებ არსებობს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მყარი და სტაბილური პრაქტიკა, კერძოდ, საკასაციო სასამართლომ განმარტა, რომ „საქართველოს რესპუბლიკაში ბინების პრივატიზაციის (უსასყიდლოდ გადაცემის) შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის №107 დადგენილების პირველ პუნქტის თანახმადაც, საქართველოს რესპუბლიკაში ბინების პრივატიზაცია წარმოადგენს მოქალაქეთათვის სახელმწიფო და საზოგადოებრივ საბინაო ფონდში მათ მიერ დაკავებული საცხოვრებელი სახლის (ბინის) ნებაყოფლობითი შეღავათიანი პირობებით საკუთრებაში უსასყიდლოდ გადაცემას. ამავე დადგენილების მე-5 პუნქტით განსაზღვრულია პრივატიზაციის განხორციელების სუბიექტების ცნება, ასევე პრივატიზაციის განხორციელების წესი და ნორმის პირველი წინადადებით დადგენილია, რომ საცხოვრებელი სახლი (ბინა) უსასყიდლოდ გადაეცემათ საქართველოს რესპუბლიკის მოქალაქეებს, რომლებიც ამ საცხოვრებელი სახლის (ბინის) დამქირავებლები ან დამქირავებლის ოჯახის წევრები არიან.
49. მოხმობილი ნორმების ანალიზით დგინდება, რომ საცხოვრებელი სახლის (ბინის) პრივატიზაციისას თანაბარი უფლებებით სარგებლობენ ის პირები, ვინც წარმოადგენენ ამ საცხოვრებელი სახლის (ბინის) დამქირავებლებს ან მათი ოჯახის წევრებს. აღნიშნული ნორმატიული აქტი არ აყენებს საცხოვრებელი სახლის (ბინის) არც ერთ დამქირავებელს ან მისი ოჯახის წევრს პრივილეგირებულ მდგომარეობაში (სუსგ 29.05.2015წ. საქმე №ას-1161-1107-2013).
50. საკასაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ პრივატიზაციის უფლების მქონე ერთ-ერთ პირზე საკუთრების უფლების აღრიცხვა არ ნიშნავს იმას, რომ მასთან მცხოვრებმა ოჯახის წევრებმა უარი განაცხადეს საკუთრების უფლების მოპოვებაზე. ამ შემთხვევაში გასათვალისწინებელია, რომ პრივატიზაციის განხორციელებაზე ოჯახის ყველა წევრის ნების არსებობა გულისხმობს საკუთრების უფლების მოპოვებას ოჯახის ყველა წევრის სასარგებლოდ, მიუხედავად იმისა, რომ საკუთრების უფლება შეიძლება რეგისტრირებულ იქნეს მხოლოდ ერთ-ერთ დამქირავებელზე. ამ შემთხვევაში არ შეიძლება საკუთრების ინსტიტუტი განვმარტოთ მხოლოდ უძრავი ნივთების შეძენის იურიდიული დეფინიციის ფარგლებში. კონკრეტულ შემთხვევაში მას გააჩნია სოციალური დანიშნულება, რაც პოზიტიურ-სამართლებრივი სახით ვლინდება საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის 1992 წლის 1 თებერვლის №107 დადგენილებაში პირველ აბზაცში (სუსგ 24.12.2012წ. საქმე №ას-934-877-2012).
51. საკასაციო სასამართლოს არაერთ გადაწყვეტილებაში დაფიქსირებულია მსჯელობა იმის თაობაზე, რომ პრივატიზებულ ბინებზე საკუთრების უფლება მიეცემა ყველა იმ პირს, რომელსაც ბინის პრივატიზაციის დროისათვის საცხოვრებელ ფართობზე უფლება მოპოვებული ჰქონდა (ცხოვრობდა და ჩაწერილი იყო სადავო ბინაში) (სუსგ 5.08.2005 საქმე №ას-155-146-05, 14.11.2005წ. საქმე №ას-516-838-05, 14.06.2005წ. საქმე №ას-265-594-05, 26.07.2004წ. საქმე №ას-284-610-05).
52. ამდენად, სააპელაციო პალატის განჩინება არ ეწინააღმდეგება საქართველოს უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკას და ეფუძნება დავის ფაქტობრივი გარემოებებისა და სამართლებრივი საფუძვლების სწორ შეფასებას.
53. საკასაციო სასამართლო იზიარებს გასაჩივრებული განჩინების დასაბუთებას სარჩელის ხანდაზმულობასთან დაკავშირებითაც და საკასაციო საჩივარში ასახული პრეტენზიის საპასუხოდ დამატებით განმარტავს, რომ მოცემული სარჩელის მოთხოვნა ეფუძნება იმ გარემოებას, რომ სადავო სამკვიდრო მოწმობით უკანონოდ განიკარგა და მოპასუხის საკუთრებად არასწორად აღირიცხა საცხოვრებელი ფართის ის ნაწილიც, რომელიც უძრავი ქონების პრივატიზაციის წესებიდან გამომდინარე, მოსარჩელესა და დედამისს ეკუთვნოდათ. შესაბამისად, სარჩელის ხანდაზმულობის საკითხზე მსჯელობისას სააპელაციო პალატამ მართებულად ჩათვალა, რომ საკუთრების უფლების დაცვის შესახებ დავაზე ხანდაზმულობის ვადა არ ვრცელდება.
54. გასაჩივრებული განჩინების სამართლებრივი დასაბუთება მიმართულია უძრავი ქონების პრივატიზების შედეგად ოჯახის წევრებს შორის წილების სწორად გადანაწილებაზე. ამდენად, გაზიარებული ვერ იქნება კასატორის არგუმენტი, რომ სასამართლო გასცდა სარჩელის ფარგლებს, ვინაიდან მოსარჩელეს არ მოუთხოვია დედის მემკვიდრედ ცნობა და არ დაუდასტურებია სამკვიდროს მიღების ფაქტი, ხოლო სასამართლომ საკუთარი ინიციატივით აღიარა იგი დედის მემკვიდრედ.
55. სააპელაციო სასამართლო მართებულად არ დაეთანხმა მოწინააღმდეგე მხარის მოსაზრებას, რომ დედის გარდაცვალების შემდეგ მოსარჩელე არ დაუფლებია მის სამკვიდროს, რადგან შესაბამისი სამსახურის ცნობით, მოსარჩელეს 2000 წლიდან 2004 წლამდე საქართველოს საზღვარი არ გადმოუკვეთავს. აღნიშნული მტკიცებულება უტყუარად და პირდაპირ არ გამორიცხავს სადავო პერიოდში მოსარჩელის საქართველოში არყოფნისა და სამკვიდროს დაუფლების შეუძლებლობის ფაქტს. მითითებული მტკიცებულების სსსკ-ის 105-ე მუხლის მოთხოვნათა დაცვით შეფასება არ იძლევა კასატორისათვის სასურველი ფაქტის დადგენის შესაძლებლობას.
56. წარმოდგენილი საკასაციო საჩივრის დასაშვებად ცნობის წინაპირობად ვერ ჩაითვლება მხარის მითითება, რომ სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობის გაზიარების შემთხვევაშიც მოსარჩელეს სადავო ქონების ¼-ზე მეტი არ უნდა მიკუთვნებოდა, ვინაიდან პრივატიზაციის მომენტისათვის ბინაში ჩაწერილი იყო 4 პირი.
57. გასაჩივრებული განჩინებით აღნიშნული არგუმენტის საწინააღმდეგოდ სწორად მიეთითა იმ გარემოებაზე, რომ სადავო ფართში რეგისტრირებულ მეოთხე პირს საკუთარი წილის მოსაპოვებლად რაიმე პრეტენზია არ გამოუთქვამს. საკასაციო სასამართლო დასძენს, რომ კასატორი უფლებამოსილი არ არის, იდავოს აღნიშნული პირის სახელით და პრეტენზია განაცხადოს მისთვის წილის მიკუთვნებაზე.
58. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე მუხლის საფუძველზე, საკასაციო სასამართლო არ არის უფლებამოსილი, დაუშვას წარმოდგენილი საკასაციო საჩივარი, რის გამოც მას უარი უნდა ეთქვას განხილვაზე.
59. სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლის მესამე ნაწილის თანახმად, თუ საკასაციო საჩივარი დაუშვებლად იქნება მიჩნეული, პირს დაუბრუნდება მის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 70%. ამდენად, საკასაციო პალატა თვლის, რომ კასატორს უნდა დაუბრუნდეს სახელმწიფო ბაჟის სახით თ. ხ.-ისა და ი. ნ.-ოს მიერ 2017 წლის 6 იანვარს №.. საგადახდო დავალებით გადახდილი 1090 ლარის 70% – 763 ლარი.


ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:


საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე, 401-ე მუხლებით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა:


1. ი. ნ.-ოს საკასაციო საჩივარი დარჩეს განუხილველად დაუშვებლობის გამო.
2. კასატორ ი. ნ.-ოს (პირადი №..) სახელმწიფო ბიუჯეტიდან (ქ.თბილისი, „სახელმწიფო ხაზინა“, ბანკის კოდი TRESGE22, მიმღების ანგარიშის №200122900, სახაზინო კოდი 300773150) დაუბრუნდეს სახელმწიფო ბაჟის სახით თ. ხ.-ისა და ი. ნ.-ოს მიერ 2017 წლის 6 იანვარს №.. საგადახდო დავალებით გადახდილი 1090 ლარის 70% – 763 ლარი.
3. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ გასაჩივრდება.



თავმჯდომარე ზ. ძლიერიშვილი




მოსამართლეები: ბ. ალავიძე




ნ. ბაქაქური