№ას-40-37-2015 24 დეკემბერი, 2015 წელი,
თბილისი
სამოქალაქო საქმეთა პალატა
შემადგენლობა/ მოსამართლეები:

მზია თოდუა (თავმჯდომარე),
პაატა ქათამაძე (მომხსენებელი),
ეკატერინე გასიტაშვილი


საქმის განხილვის ფორმა - ზეპირი განხილვის გარეშე



კასატორი - ა. ხ-ი (მოსარჩელე)


მოწინააღმდეგე მხარე - შპს „ა..“ (მოპასუხე)


გასაჩივრებული განჩინება – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2014 წლის 19 ნოემბრის განჩინება


კასატორის მოთხოვნა – გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილება


დავის საგანი - სარჩოს გადახდა, მატერიალური და მორალური ზიანის ანაზღაურება
ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :


1. ა. ხ-ი (შემდეგში ტექსტში მოხსენიებული, როგორც დასაქმებული, მუშაკი, მოსარჩელე, აპელანტი ან კასატორი ) 2011 წლის 1 სექტემბრიდან 2013 წლის 1 აპრილამდე შპს „ა-ში“ (შემდეგში ტექსტში მოხსენიებული, როგორც დამსაქმებელი, საწარმო, კომპანია, მოპასუხე ან მოწინააღმდეგე მხარე) მცხობლად მუშაობდა.

2. 2013 წლის 30 მარტს დილით, ღამის ცვლის დასრულებისას, მოსარჩელემ ცომის საჭრელი დანადგარის (დაზგის) გასუფთავების დროს, მარცხენა ხელის მტევანი დაიზიანა, კერძოდ, მე-3 თითი შუა ფალანგთან, ხოლო მე-4 თითი საფრჩხილე ფალანგთან გადაიჭრა.

3. დამსაქმებელმა მოსარჩელე მიიყვანა თბილისის №1 კლინიკურ საავადმყოფოში, საიდანაც იგი „კ-ის კლინიკაში“ გადაიყვანეს. ვინაიდან აღნიშნულმა კლინიკებმა დაზიანებული თითების აღდგენაზე უარი განაცხადეს, მოპასუხემ დასაქმებული იმავე დღეს სომხეთში გაამგზავრა. მოსარჩელეს ქალაქ ერევნის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტის №1 საავადმყოფო კომპლექს „ჰ-ში“ ჩაუტარდა პირველადი ქირურგიული მკურნალობა, მარცხენა მტევნის მე-3 და მე-4 თითების სრული რეზექცია (გადანაჭრის ფორმირება, კიდურის ნაწილის წარმოქმნა), ხოლო 2013 წლის აპრილის ბოლო რიცხვებში, მარცხენა მტევნის თითის დაინფიცირების გამო, საფრჩხილე ფალანგის ფუძის დონეზე ჩაუტარდა მე-4 თითის ამპუტაცია.

4. ქალაქ ერევანში მოსარჩელის მგზავრობისა და მკურნალობის ხარჯები მოპასუხემ სრულად დაფარა.

5. სსიპ ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს სამედიცინო ექსპერტიზის დასკვნის თანახმად, მოსარჩელის ხელის მტევნის დაზიანება მიეკუთვნება სხეულის დაზიანებათა ნაკლებად მძიმე ხარისხს, საერთო შრომის უნარის მყარი 10 %-ის დაკარგვით.

6. 2013 წლის 18 იანვარს, მოსარჩელემ სარჩელი აღძრა დამსაქმებლის წინააღმდეგ და მოითხოვა:

6.1. მოპასუხისათვის 2013 წლის 1 აპრილიდან შრომისუნარიანობის აღდგენამდე ყოველთვიურად 300 ლარის სარჩოს დაკისრება;

6.2. შრომისუნარიანობის აღსადგენად საჭირო მკურნალობის ხარჯების 13 704.30 ლარის (საიდანაც, უშუალოდ მკურნალობის ხარჯი 5160 ევრო, საფრანგეთში მგზავრობის ხარჯი 1359.70 ლარი, ხოლო სასტუმროსი 1100 ლარია) მოპასუხისათვის დაკისრება;

6.3. მორალური ზიანის, 15000 ლარის, მოპასუხისათვის დაკისრება.

7. მოსარჩელე ამტკიცებდა, რომ შეთანხმებული გრაფიკის მიხედვით, ღამის ცვლა მას 8:00 საათზე უნდა დაესრულებინა, თუმცა 9:00 საათზე დამსაქმებელი კვლავ აგრძელებინებდა მუშაობას, რა დროსაც ცომის საჭრელ დაზგაში ორი თითი მოეჭრა. მართალია, მოპასუხემ უზრუნველყო მისი სომხეთში გამგზავრება თითების აღსადგენად, თუმცა უშედეგოდ. მოსარჩელის მითითებით, იგი შრომისუუნარო და უმუშევარი დარჩა. ამასთან, ჯანმრთელობის დაზიანებას თან ახლდა ტკივილი, სტრესი, რომელიც დღემდე გრძელდება. მიღებული ტრავმის გამო აქვს დეპრესია. ოპერაციის გაკეთება და მკურნალობა საფრანგეთის კლინიკაში შესაძლებელი იყო, კერძოდ, მოსარჩელემ მოიძია კომპანიაც, რომელიც შეძლებდა ხელის თითების კოსმეტიკური ინდივიდუალური ფორმის პროთეზის დამზადებას, აკრილის ფრჩხილებსა და პაციენტის თანდასწრებით გაფერადებას. მისი ღირებულება ჯამში 5160 ევროს შეადგენს, რასაც ემატება საფრანგეთში მგზავრობისა და სასტუმროში 7 დღით განთავსების ხარჯიც.

8. მოპასუხემ სარჩელი არ ცნო. მან წარადგინა მოთხოვნის წარმოშობის დამაბრკოლებელი შესაგებელი და მიუთითა, რომ მოსარჩელემ ხელი სამუშაო საათების დამთავრებისას, თავისი სამუშაო სივრცის დალაგებისას დაიზიანა, რა დროსაც უსაფრთხოების წესების მიხედვით და სამუშაო ცვლის დამთავრების გამო, დანადგარი გამორთული უნდა ყოფილიყო. მისი გამორთვა მოსარჩელის მოვალეობაში შედიოდა. დასაქმებულმა ჩართული დაზგის დასუფთავებით უსაფრთხოების წესები დაარღვია. ამასთან, დანადგარმა მას მოაჭრა ორი თითის ზედა ფალანგები და არა - მთლიანი თითები. მოპასუხე ამტკიცებდა, რომ მოსარჩელე სხეულის დაზიანების შედეგად შრომისუუნარო არ გამხდარა. უცხოეთის კლინიკაში ჩასატარებელი იყო კოსმეტიკური ოპერაცია და შრომისუნარიანობის აღდგენას არ უკავშირდებოდა. კომპანიამ მოსარჩელის სომხეთის რესპუბლიკაში გამგზავრების, ცხოვრებისა და მკურნალობის ხარჯები გასწია, მიუხედავად იმისა, რომ ზიანის მიყენებაში მას ბრალი არ მიუძღვოდა. ამასთან, მოპასუხემ მოსარჩელეს შესთავაზა საკანცელარიო სამუშაოს შესრულება სახელფასო სარგოს შენარჩუნებით, რაზედაც მან უარი განაცხადა.

9. თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2014 წლის 22 აპრილის გადაწყვეტილებით, სარჩელი არ დაკმაყოფილდა. სასამართლომ დავის მოსაწესრიგებლად გამოიყენა საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის (შემდეგში სსკ-ის) 316.1, 317.1, 992-ე, 413.2 მუხლები და საქართველოს შრომის კოდექსის (შემდეგში სშკ-ის) 35.1, 35.4 და 44-ე მუხლები.

9.1. სასამართლომ დაადგინა, რომ ცომის საჭრელი დანადგარის მოხმარების წესები თანამშრომლებს თურქეთიდან ჩამოსულმა სპეციალისტებმა შეასწავლეს. დანადგარი მუშაობის პროცესში არ ითხოვდა ხელის მიხმარებას. მისი ჩართვა, გამორთვა და გაწმენდა მასთან მომუშავე პირის, ამ შემთხვევაში, მოსარჩელის შრომით მოვალეობაში შედიოდა. დასაქმებულმა ჩართული დაზგის გასუფთავებისას დაიზიანა ხელი, რის გამოც მიყენებულ ზიანში მოპასუხეს ბრალი არ მიუძღვოდა. მოსარჩელე ცომის საჭრელ დანადგარზე მუშაობდა თითქმის ერთი წლის განმავლობაში და დაუფლებული იყო მასთან მუშაობის წესებს. სასამრთლომ მიიჩნია, რომ მოსარჩელე გაუფრთხილებლად მოიქცა, მუშაობის დასრულების შემდეგ ჩართული დანადგარის გაწმენდას შეუდგა, სწორედ ამ დროს ხელით მოულოდნელად შეეხო მის ძირში არსებულ მჭრელ, მოძრავ მოწყობილობას (დანას), რამაც მარცხენა მტევნის ორი თითი დაუზიანა.

9.2. ამასთან, სასამართლომ მიუთითა, რომ ზიანის ანაზღაურების სხვა საფუძვლების დადასტურების შემთხვევაშიც კი, მოსარჩელეს ყოველთვიურად სარჩო - 300 ლარი არ უნდა დანიშვნოდა, რადგან მან საერთო შრომის უნარი მხოლოდ 10%-ით დაკარგა, რაც, დასაქმებულის შრომის ანაზღაურების გათვალისწინებით, 30 ლარს შეადგენდა.

9.3. საქმის განმხილველმა სასამართლომ მიიჩნია, რომ მოსარჩელის დაკარგული საერთო შრომის უნარის ოდენობის აღდგენა შეუძლებელი იყო, ხოლო მის მიერ მითითებული თანხა - 13704.20 ლარი ხელის თითების კოსმეტიკური პროთეზირებისა და არა მკურნალობის ხარჯია.

9.4. სასამართლომ დაასკვნა, რომ მოპასუხის მართლსაწინააღმდეგო ქმედება და ბრალი ვერ დადგინდა და ზიანი მოსარჩელის გაუფრთხილებლობამ გამოიწვია, შესაბამისად, უსაფუძვლოდ მიიჩნია სასარჩელო მოთხოვნა კომპანიისათვის მოსარჩელის სასარგებლოდ სარჩოს, მკურნალობის ხარჯებისა და მორალური ზიანის დაკისრების თაობაზე.

10. აღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა მოსარჩელემ, გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმებისა და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის დაკმაყოფილების მოთხოვნით, შემდეგ გარემოებებზე მითითებით:

10.1. სასამართლომ არასწორად დაადგინა, რომ კომპანიის თანამშრომლებს დანადგარის ექსპლუატაციის წესები თურქმა სპეციალისტებმა შეასწავლეს. დასაქმებულებს არ ჰქონდათ დაზგის გამოყენების წერილობითი ინსტრუქცია, მხოლოდ ხელმძღვანელობამ აუხსნა მისი ფუნქციონირების წესები. უსწოროა ის გარემოებაც, რომ ცომის საჭრელი მუშაობის დროს არ მოითხოვდა ხელით დახმარებას. აპელანტის მტკიცებით, დაკითხულმა მოწმეებმა დაადასტურეს, რომ დანადგარი საჭიროებდა ცომზე ხელის დაჭერას.

10.2. აპელანტი მიიჩნევდა, რომ მას ზიანის მიადგა კომპანიის უხეში გაუფრთხილებლობის შედეგად. მოპასუხის ბრალეულობაზე მიუთითებდა ისიც, რომ კომპანია მოსარჩელეს ამუშავებდა მინიმუმ 12-საათიანი რეჟიმით, მოსარჩელემ ჯანმრთელობა დილით, ღამის ცვლის მუშაობის შედეგად დაიზიანა. აპელანტის მითითებით, ზიანის მიყენების დღეს მოსარჩელეს სამუშაო უნდა დაემთავრებინა 08:00 საათზე, მაგრამ ისევ აგრძელებინებდნენ მუშაობას. ჯანმრთელობის დაზიანების დროს საწარმოს სასწრაფო დახმარების მანქანა და საპატრულო პოლიცია არ გამოუძახებია. დაზარალებული მოპასუხემ საკუთრი მანქანით გადაიყვანა საავადმყოფოში, ხოლო შემდეგ სომხეთის კლინიკაში ისე გაამგზავრა, რომ დაცული არ იყო მტევნის დაზიანებული ნაწილი, რის გამოც ინფექციის შეჭრის საფრთხე არსებობდა.

10.3. აპელანტის განმარტებით, სასამართლომ არასწორად დაადგინა, რომ მოსარჩელის საერთო შრომის უნარის აღდგენა შეუძლებელი იყო. ოპერაციის გაკეთება და დაკარგული შრომის უნარის აღდგენა შესაძლებელი იყო უცხოეთის კლინიკებში. ამასთან, უსწოროდ მიიჩნია სასამართლოს მსჯელობა, რომ ფრანგული კომპანია მოსარჩელეს სთავაზობდა არა მკურნალობას, არამედ ხელის თითების კოსმეტიკური პროთეზის დამზადებას. აპელანტის მტკიცებით, კოსმეტიკური პროთეზირება მკურნალობის ერთ-ერთი სახეა.

10.4. დასაქმებულის განმარტებით, კომპანიამ იგი მკურნალობის დასრულებამდე გაათავისუფლა სამსახურიდან. კანცელარიული ტიპის სამსახური კი, როგორც მორიგების პირობა, მხოლოდ სარჩელის აღძვრის შემდგომ შესთავაზა.

11. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2014 წლის 19 ნოემბრის განჩინებით, სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა და უცვლელად დარჩა გასაჩივრებული გადაწყვეტილება.

11.1. სააპელაციო სასამართლომ სრულად გაიზიარა საქალაქო სასამართლოს მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებები, მათი სამართლებრივი შეფასება და დამატებით აღნიშნა, რომ მოპასუხისათვის ზიანის ანაზღაურების დაკისრების საფუძველი ვერ გახდებოდა ვერც სააპელაციო საჩივარში მითითებული გარემოება არანორმირებული სამუშაო გრაფიკისა და ღამით მუშაობის შედეგად ჯანმრთელობის დაზიანების თაობაზე. აღნიშნულთან დაკავშირებით, პალატამ მიუთითა იმ ფაქტობრივ გარემოებაზე, რომ კომპანიაში დასაქმებული პირები მუშაობდნენ ცვლების მიხედვით, როგორც წესი, მუშაკი ერთი კვირის განმავლობაში, ღამის ცვლით დღეგამოშვებით, ხოლო მეორე კვირის განმავლობაში კი - დილის ცვლით მუშაობდა. დასაქმებულთა უმრავლესობა ღამის ცვლაში მუშაობდა თავიანთივე სურვილით, რადგან ანაზღაურება მეტი იყო. ამის გათვალისწინებით, ზოგჯერ დადგენილი გრაფიკი იცვლებოდა.

11.2. სააპელაციო პალატამ ასევე მიიჩნია, რომ არ არსებობდა მიზეზობრივი კავშირი ზიანსა და მოპასუხის ქმედებას (უმოქმედობას) შორის, რაც, აპელანტის მითითებით, სასწრაფო დახმარებისა და საპატრულო პოლიციის გამოუძახებლობით გამოიხატა. სასამართლომ მიუთითა, რომ მოპასუხემ დასაქმებული მაშინვე საავადმყოფოში გადაიყვანა, იმავე დღეს კი, ქალაქ ერევანში გაამგზავრა.

11.3. სააპელაციო სასამართლომ დაასკვნა, რომ საქმის მასალებით არ დასტურდებოდა მოპასუხის მართლსაწინააღმდეგო, ბრალეული ქმედებით (განზრახვით ან/და გაუფრთხილებლობით) მოსარჩელისათვის ზიანის მიყენების ფაქტი.

12. აღნიშნული განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა მოსარჩელემ, გასაჩივრებული განჩინების გაუქმებისა და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის დაკმაყოფილების მოთხოვნით.

12.1. კასატორი გასაჩივრებული განჩინების გაუქმების საფუძვლად მიუთითებს სააპელაციო საჩივარში მითითებული პრეტენზიის იდენტურ გარემოებებზე (იხ.წინამდებარე განჩინების პ.10) და დამატებით აღნიშნავს, რომ კომპანიის მართლსაწინააღმდეგო ქმედება მოსარჩელისათვის ზიანის მიყენებისას მისი უმოქმედობით გამოიხატა, კერძოდ, ესენია: უსაფრთხოების წესების დაუცველობა, დანადგარის გამოყენების ინსტრუქციის არარსებობა, ტექნიკური გაუმართაობა, ღამის საათებში პერსონალის 12-საათიანი უწყვეტი მუშაობა. მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ დამსაქმებლის მიერ არ იყო შექმნილი სიცოცხლისა და ჯანმრთელობისათვის უსაფრთხო პირობები, რისი ვალდებულებაც მას სშკ-ის 35-ე მუხლის დანაწესით ჰქონდა.

12.2. კასატორი არ ეთანხმება პირველი ინსტანციის მიერ დადგენილ და სააპელაციო სასამართლოს მიერ გაზიარებულ გარემოებასაც, რომ მოსარჩელე დანადგარს გამორთვის გარეშე წმენდდა. მისი მტკიცებით, აპარატს მუშაობისათვის სჭირდებოდა ხელით დახმარება, კერძოდ, ცომზე ხელის დაჭერა. შესაბამისად, ზიანი გამოწვეულია მოპასუხის მიერ და არა - მოსარჩელის გაუფრთხილებლობით.

13. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2015 წლის 10 სექტემბრის განჩინებით, საკასაციო საჩივარი, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის (შემდეგში სსსკ-ის) 391-ე მუხლის მე-5 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის საფუძველზე, ცნობილ იქნა დასაშვებად და მიღებულ იქნა განსახილველად.


ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

14. წარმოდგენილი საკასაციო საჩივარი ნაწილობრივ დასაბუთებულია. პალატა მიიჩნევს, რომ არსებობს სსსკ-ის 412-ე მუხლის წინაპირობები, შესაბამისად, საკასაციო საჩივარი ნაწილობრივ უნდა დაკმაყოფილდეს და საქმე ხელახალი განხილვის მიზნით დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს.

15. სსსკ-ის 404-ე მუხლის პირველი ნაწილით, საკასაციო სასამართლო გადაწყვეტილებას ამოწმებს საკასაციო საჩივრის ფარგლებში, ამავე კოდექსის 407-ე მუხლის პირველი ნაწილით, საკასაციო სასამართლო იმსჯელებს მხოლოდ იმ ახსნა-განმარტებაზე, რომელიც ასახულია სასამართლო გადაწყვეტილებებსა და სხდომის ოქმებში. გარდა ამისა, შეიძლება გათვალისწინდეს ამ კოდექსის 396-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ვ“ ქვეპუნქტში მითითებული ფაქტები; ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, სააპელაციო სასამართლოს მიერ დამტკიცებულად ცნობილი ფაქტობრივი გარემოებები სავალდებულოა საკასაციო სასამართლოსათვის, თუ წამოყენებული არ არის დასაშვები და დასაბუთებული პრეტენზია (შედავება).

16. მოცემულ შემთხვევაში, მოსარჩელე ითხოვდა ცომის საჭრელი დანადგარით მისთვის მიყენებული ზიანის ანაზღაურებას. სააპელაციო სასამართლომ გაიზიარა გასაჩივრებული გადაწყვეტილების დასკვნები სსკ-ის 992-ე მუხლთან მიმართებით და მიიჩნია, რომ, რადგანაც არ არსებობდა ამ ნორმით გათვალისწინებული შედეგის განმაპირობებელი ყველა სამართლებრივი წანამძღვარი, კერძოდ, მართლწინააღმდეგობა და ზიანის მიმყენებლის ბრალი, სააპელაციო საჩივარი დაუსაბუთებელი იყო.

17. საკასაციო პალატა არ ეთანხმება აღნიშნულ შეფასებას და მიიჩნევს, რომ მოცემულ შემთხვევაში, მოთხოვნის მთავარი დამფუძნებელი ნორმა სსკ-ის მე-1000 მუხლის პირველი და მეორე ნაწილებია, ხოლო ამ ნორმის განმავრცობელი სამართლებრივი წინაპირობები (დებულებები) სსკ-ის 408-ე, 409-ე მუხლებითა და 413-ე მუხლის მეორე ნაწილითაა გათვალისწინებული. შესაბამისად, სასამართლოს უნდა გამოეკვლია, სწორედ ამ ნორმებიდან გამომდინარე, რამდენად დაკმაყოფილებადი იყო მოთხოვნა. სსკ-ის მე-1000 მუხლი მომეტებული საფრთხის წყაროს მფლობელის პასუხისმგებლობის წესს ადგენს და, განსხვავებით დელიქტური ვალდებულების ზოგადი დანაწესისაგან, ნივთის მფლობელს, ბრალის მიუხედავად, ზიანის ანაზღაურების ვალდებულებას უდგენს, თუკი მომეტებული საფრთხის წყაროს განხორციელებამ ადამიანის სხეულისა და ჯანმრთელობის დაზიანება გამოიწვია.

18. პალატა განმარტავს, რომ მე-1000 მუხლის მეორე ნაწილი გულისხმობს ნებისმიერ ისეთ ნივთს, რომელიც თავისი თვისებებით მომეტებული საფრთხის შემცველია. საფრთხე მომეტებულად უნდა ჩაითვალოს, თუ ის ქმნის ზიანის მიყენების მომეტებულ ალბათობას ადამიანის მიერ მასზე სრული კონტროლის შეუძლებლობის გამო. ცომის საჭრელი დანადგარი სწორედ ამგვარი ნივთია, რადგან იგი არ ექვემდებარება სრულ კონტროლს. ვინაიდან პოტენციური საფრთხის წყაროების გამოყენება სამართლებრივად ნებადართულია, კომპენსაციის სახით, უფრო მკაცრია იმ პირის პასუხისმგებლობა, ვინც ასეთი საგნების მოხმარებით საფრთხის წყაროს ქმნის. სსკ-ის მე-1000 მუხლი არის ნებადართული საფრთხისათვის პასუხისმგებლობის საფუძველი. მოცემულ შემთხვევაში, ერთ მხარეს დგას დასაქმებული, რომელიც მის მიერ არაკონტროლირებადი საფრთხის მსხვერპლი გახდა, მეორე მხარეს კი, საწარმო, რომელიც ამ საფრთხის წყაროს შეძენა და გამოყენებით სარგებელს ნახულობს. რადგან ეს უკანასკნელი მომეტებულ რისკს, საშიშროებას ქმნის და ამას ხელს უწყობს, ზიანისათვის პასუხისმგებლობაც მას ეკისრება.

19. მოცემულ შემთხვევაში, დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებაა, რომ ცომის საჭრელი დანადგარის მესაკუთრეს მოპასუხე წარმოადგენს. ასევე დადგენილია, რომ ამ დანადგარით მოსარჩელეს ზიანი მიადგა. სამართლებრივი კვალიფიკაციისათვის მოპასუხის ბრალეულობის კვლევა და დადგენა საჭირო არ არის, რადგან, როგორც უკვე ითქვა, საკითხი მომეტებული საფრთხის წყაროს მფლობელს ეხება, რომელსაც კანონმდებელი მიყენებულ ზიანზე პასუხისმგებელ პირად განიხილავს.

20. რაც შეეხება მართლწინააღმდეგობას, პალატა განმარტავს, რომ მართლსაწინააღმდეგო მოქმედება არამართლზომიერი მოქმედებაა. მართლზომიერი ქმედება კი, არა მარტო სამართლის ნორმათა მოთხოვნების დაცვას გულისხმობს, არამედ ზოგად მოვალეობას, რომ პირმა თავისი ქმედება/ურთიერთობა ადამიანებისა და საგნების მიმართ ისე წარმართოს, რომ არავინ და არაფერი დააზიანოს. ამდენად, თუ მოქმედება არღვევს საგანგებოდ დაცულ უფლებებს (სიცოცხლის, ჯანმრთელობის, საკუთრების, პირად უფლებებს), მართლწინააღმდეგობა იმთავითვე სახეზეა. განსახილველ შემთხვევაში, მოპასუხის მართლსაწინააღმდეგო მოქმედება იმით გამოიხატა, რომ მან დააზიანა მოსარჩელის აბსოლუტური სამართლებრივი სიკეთე -ჯანმრთელობა. საქმეზე დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებების გათვალისწინებით უდავოა, რომ კასატორმა სხეულის დაზიანება მიიღო მოპასუხის მფლობელობაში არსებული მომეტებული საფრთხის წყაროთი, მასთან მუშაობის დროს.

21. სსკ-ის მე-1000 მუხლის მესამე ნაწილის დანაწესიდან გამომდინარე, პირი მოვალეა, აუნაზღაუროს დაზარალებულს მომეტებული საფრთხის წყაროთი მიყენებული ზიანი, თუ ვერ დაამტკიცებს, რომ ზიანი გამოწვეულია დაუძლეველი ძალის მოქმედებით, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ზიანი გამოწვეულია ელექტროგადამცემი ხაზების ავარიით, ანდა ნავთობის, გაზის, წყლის ან ნავთობპროდუქტების მიმწოდებელი მოწყობილობების დაზიანებებით. ამ ნორმის შინაარსიდან გამომდინარე, მოპასუხე ვალდებული იქნება, კონკრეტულ შემთხვევაში, აუნაზღაუროს დასაქმებულს მიყენებული ზიანი, ვინაიდან იგი გამოწვეულია მომეტებული საფრთხის შემცველი, საწარმოს მფლობელობაში მყოფი ნივთის ზემოქმედების შედეგად და არა - დაუძლეველი ძალის ზემოქმედებით. აქედან გამომდინარე, სააპელაციო სასამართლოს შეფასებები იმ საკითხთან დაკავშირებით, რომ, თითქოს, შემთხვევა გამოიწვია მხოლოდ და მხოლოდ მოსარჩელის გაუფრთხილებლობამ, დაუსაბუთებელია (შდრ. სუსგ ას-651-1301-03, 17.12.2003). დაზარალებულის გაუფრთხილებელმა მოქმედებამ, თუ ეს დადგინდება, შესაძლოა, სსკ-ის 415-ე მუხლის დანაწესიდან გამომდინარე, გავლენა მოახდინოს ზიანის ოდენობის განსაზღვრაზე და არა - პასუხისმგებლობის დაკისრებაზე (შდრ. სუსგ ას-95-90-2013 14.06.2013).

22. ამდენად, პასუხისმგებლობა ნივთიდან გამომდინარე მომეტებული საფრთხით გამოწვეული ზიანისათვის ყოველთვის დგება ბრალის მიუხედავად. უზენაესი სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული ერთგვაროვანი პრაქტიკის თანახმად, სსკ-ის მე-1000 მუხლით გათვალისწინებულ გამონაკლისს საფუძვლად უდევს ის გარემოება, რომ ზიანის მიყენების წყაროა მომეტებული საფრთხის შემცველი მოწყობილობა ან საგანი, რომლის მფლობელი ვალდებულია, აანაზღაუროს ამგვარ ობიექტსა თუ მოქმედებასთან დაკავშირებული ზიანი. მომეტებულ საფრთხეში იგულისხმება ნებისმიერი საქმიანობა, რომლის განხორციელება შეიცავს ზიანის მიყენების აშკარა შესაძლებლობას და რომლის კონტროლირებაც აღემატება ადამიანის შესაძლებლობებს (შდრ. სუსგ ას-1287-1208-2015, 26.02.2016).

23. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სააპელაციო სასამართლოს კვლევის საგანი არ უნდა გამხდარიყო, პასუხისმგებელმა პირმა დაარღვია თუ არა ნივთის ექსპლუატაციის წესები და სათანადო ყურადღება გამოიჩინა თუ არა უსაფრთხოების წესების დაცვის მიმართ, ვინაიდან ზიანი გამოიწვია მომეტებული საფრთხის წყაროზე დასაქმებულის მიერ კონტროლის შეუძლებლობამ. შესაბამისად, ამ დავის გადასაწყვეტად სასამართლოს სსკ-ის მე-1000, 408-ე, 409-ე მუხლებითა და 413-ე მუხლის მეორე ნაწილით გათვალისწინებული შემადგენლობის წინაპირობები უნდა გამოეკვლია და შემდეგ გამოეტანა სათანადო დასკვნები.

24. სსსკ-ის 412-ე მუხლის თანახმად, საკასაციო სასამართლო აუქმებს გადაწყვეტილებას და საქმეს ხელახლა განსახილველად აბრუნებს სააპელაციო სასამართლოში, თუ: ა) საქმის გარემოებები საპროცესო ნორმების ისეთი დარღვევითაა დადგენილი, რომ ამ დარღვევების შედეგად საქმეზე არასწორი გადაწყვეტილება იქნა გამოტანილი და საჭიროა მტკიცებულებათა დამატებითი გამოკვლევა; ბ) არსებობს ამ კოდექსის 394-ე მუხლით გათვალისწინებული საფუძვლები, გარდა აღნიშნული მუხლის „გ“ და „ე“ ქვეპუნქტებისა. ამავე კოდექსის 394-ე მუხლის „ე1“ ქვეპუნქტის თანახმად, გადაწყვეტილება ყოველთვის ჩაითვლება კანონის დარღვევით მიღებულად, თუ გადაწყვეტილების დასაბუთება იმდენად არასრულია, რომ მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება შეუძლებელია. მოცემულ შემთხვევაში, მიუხედავად იმისა, რომ საქმეში არსებულ მტკიცებულებათა ანალიზის საფუძველზე საკასაციო პალატა ასკვნის, რომ სახეზეა დანადგარის მფლობელისათვის სამოქალაქო კოდექსის მე-1000 მუხლის მეორე ნაწილით გათვალისწინებული პასუხისმგებლობის დაკისრების წინაპირობები, განმარტავს, რომ იგი მოკლებულია შესაძლებლობას, ამ საქმეზე თავად მიიღოს ახალი გადაწყვეტილება. მოსარჩელის მიერ მოთხოვნილი ზიანის სახეებსა და მათ ოდენობაზე სააპელაციო სასამართლოს არსებითად არ უმსჯელია ზიანის მიყენებაში მოპასუხის არაბრალეულობის მოტივით, რის გამოც მიიჩნია, რომ მკურნალობის ხარჯები, სარჩო და მორალური ზიანი მოპასუხეს არ უნდა დაჰკისრებოდა. ვინაიდან დადგინდა, რომ მოპასუხეს ეკისრება პასუხისმგებლობა დასაქმებულის სხეულის დაზიანებისათვის და აღნიშნული მოთხოვნა ნამდვილია, სააპელაციო სასამართლომ, სსკ-ის 408-ე, 409-ე და 413-ე მუხლების საფუძველზე, ზიანის ოდენობაზე არსებითად უნდა იმსჯელოს.

25. ამრიგად, საქმის ხელახალი განხილვის დროს სასამართლომ უნდა იხელმძღვანელოს სსსკ-ის 105-ე მუხლით, მხარეთა შორის მტკიცების ტვირთის სწორად განაწილებით გამოარკვიოს და სათანადოდ შეაფასოს, თუ რა ზიანი მიიღო მოსარჩელემ, რას შეადგენს ზიანის ოდენობა, მისი ანაზღაურების ფარგლები და ისე მიიღოს გადაწყვეტილება.


ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 412-ე მუხლით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა :

1. ა. ხ-ის საკასაციო საჩივარი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდეს;

2. გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2014 წლის 19 ნოემბრის განჩინება და საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს;

3. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.




თავმჯდომარე მ.თოდუა




მოსამართლეები: პ.ქათამაძე




ე.გასიტაშვილი