№ას-1470-2018 15 თებერვალი, 2019 წელი
ქ. თბილისი


სამოქალაქო საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

ზურაბ ძლიერიშვილი (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
ეკატერინე გასიტაშვილი, ბესარიონ ალავიძე


საქმის განხილვის ფორმა - ზეპირი მოსმენის გარეშე


კასატორი – ე. ა-ა (მოსარჩელე, მოწინააღმდეგე მხარე)


მოწინააღმდეგე მხარე - ს. ლ-ი (მოპასუხე, აპელანტი)


გასაჩივრებული გადაწყვეტილება - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2018 წლის 20 ივნისის გადაწყვეტილება


კასატორის მოთხოვნა – გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა

დავის საგანი – მინდობილობისა და ჩუქების ხელშეკრულების ბათილად ცნობა, ქონების საკუთრებაში გადაცემა

აღწერილობითი ნაწილი:

1. ს. ლ-მა (შემდეგში: მოსარჩელე ან აპელანტი ან მოწინააღმდეგე მხარე) სარჩელი აღძრა ე. ა-ას (შემდეგში: მოპასუხე ან კასატორი) მიმართ, რომლითაც მოითხოვა: ა) 2012 წლის 20 მარტს ნოტარიუსის მიერ დამოწმებული მინდობილობის ბათილად ცნობა; ბ) 2012 წლის 21 მარტს გაფორმებული უძრავი ქონების ჩუქების ხელშეკრულების ბათილად ცნობა; გ) უძრავი ნივთის მდებარე ქ. თბილისი, ჩ–ის ქუჩა N61-63, ბინა N3, ფართი 108 კვ.მ., (შემდეგში - სადავო უძრავი ქონება) მოსარჩელის სახელზე აღრიცხვა.
2. თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2017 წლის 31 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით სარჩელი უარყოფილია. აღნიშნული გადაწყვეტილება მოსარჩელემ სააპელაციო წესით გაასაჩივრა, მისი გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის დაკმაყოფილება მოითხოვა.
3. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2018 წლის 20 ივნისის გადაწყვეტილებით სააპელაციო საჩივრის ნაწილობრივი დაკმაყოფილების შედეგად გაუქმდა პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილება და სარჩელი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ: ბათილად იქნა ცნობილი 2012 წლის 21 მარტის უძრავი ნივთის ჩუქების ხელშეკრულება, გაფორმებული მოსარჩელის რწმუნებულ ს. ე-სა და მოპასუხეს შორის, დამოწმებული, საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს მიერ, 2012 წლის 21 მარტს; აღდგენილ იქნა მოსარჩელის საკუთრების უფლება სადავო უძრავ ქონებაზე. მოსარჩელეს უარი ეთქვა 2012 წლის 20 მარტს გაფორმებული მინდობილობის, დამოწმებული ნოტარიუსის მიერ, ბათილად ცნობის ნაწილში;
4. სააპელაციო პალატამ დადგენილად მიიჩნია, რომ 1998 წლის 05 მარტის ჩუქების ხელშეკრულების საფუძველზე, მოსარჩელემ დედისგან - ს. ე-სგან (შემდეგში: მოსარჩელის დედა), საკუთრებაში მიიღო სადავო უძრავი ქონება.
5. 2012 წლის 20 მარტს, პირდაპირი ელექტრონული კომუნიკაციის საშუალებით გაცემული მინდობილობის საფუძველზე, მოსარჩელემ დედას სადავო უძრავი ქონების მოპასუხეზე განკარგვის უფლებამოსილება მიანიჭა.
6. 2012 წლის 20 მარტს პირდაპირი ელექტრონული კომუნიკაციის საშუალებით გაცემული მინდობილობის საფუძველზე, 2012 წლის 21 მარტს, მოსარჩელის დედასა და მოპასუხეს შორის ჩუქების ხელშეკრულება გაფორმდა და სადავო ქონება მოპასუხის საკუთრებად აღირიცხა.
7. მოსარჩელე და მოპასუხე და-ძმა არიან. მოდავე მხარეთა დედა, ს. ე-ი, 2013 წლის 6 დეკემბერს გარდაიცვალა.
8. მოსარჩელე 2002 წლიდან ესპანეთში ცხოვრობს და მუშაობს.
9. სააპელაციო პალატამ დადგენილად მიიჩნია ფაქტობრივი გარემოება მასზედ, რომ მოსარჩელის ნამდვილი ნება არ მოიცავდა მინდობილობის საფუძველზე, ჩუქების ხელშეკრულებით ქონების გაჩუქებას მოპასუხის სახელზე და რომ ჩუქება დროებით, სავარაუდო კრედიტორებისაგან თავის დაღწევისა და განქორწინების შემდგომ ქონების გაყოფის თავიდან არიდების მიზნით განხორციელდა. ამასთან, სააპელაციო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ სადავო ბინა, რომელშიც მთელი ოჯახი ერთად ცხოვრობდა, დედამ თავის სიცოცხლეშივე, 1998 წლის 5 მარტს, მოსარჩელეს აჩუქა. სააპელაციო სასამართლომ გამოარკვია, რომ მოსარჩელის ოჯახი ნერვიულობდა მის მეუღლესთან განქორწინების გამო, აგრეთვე, მოსარჩელეს ჰქონდა სასესხო ვალდებულებებიც (კრედიტი) ოჯახის საერთო გადაწყვეტილებით, მოსარჩელემ დისტანციურად დედას გაუფორმა მინდობილობა, რათა სადავო ქონება მისი დისთვის, მოპასუხისათვის დროებით გადაეცა, რათა მოსარჩელეს ქონება მესამე პირებისგან დაეცვა.
10. სააპელაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის (შემდეგში: სსკ-ის) 56-ე მუხლის პირველი ნაწილით [დისპოზიცია: ბათილია გარიგება, რომელიც დადებულია მხოლოდ მოსაჩვენებლად, იმ განზრახვის გარეშე, რომ მას შესაბამისი იურიდიული შედეგები მოჰყვეს (მოჩვენებითი გარიგება)] და მიუთითა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ დამკვიდრებულ პრაქტიკაზე, რომლის თანახმად, მოჩვენებითი გარიგების არსებობის შემთხვევაში ნების გამოვლენის გარეგანი დათქმა არ არსებობს. ამ შემთხვევაში, აუცილებელია, რომ ნების გამომვლენი და ნების მიმღები შეთანხმებით მოქმედებდნენ და ნების ნაკლს ორივე აცნობიერებდეს. მოჩვენებითი გარიგების დროს კანონი ადგენს კავშირს ფიქტიურ გარიგებასა და ნების მიმღები ადრესატის თანხმობას შორის. სსკ-ის 56-ე მუხლის პირველ ნაწილში ის შემთხვევა იგულისხმება, როდესაც, როგორც ნების გამომვლენი, ასევე, მისი მიმღები მოქმედებენ იმ განზრახვის გარეშე, რომ ამ გარიგებას შესაბამისი იურიდიული შედეგი მოჰყვეს. ყოველივე აღნიშნული მიუთითებს იმაზე, რომ მოჩვენებით გარიგებას ახასიათებს მხარეთა „ურთიერთშეთანხმება“, „გარიგება“ მოჩვენებით ნების გამოვლენის შესახებ. ამ შემთხვევაში, ორივეს გაცნობიერებული აქვს, რომ მათ მიერ ასეთი ნების გამოვლენას იურიდიული შედეგი არ მოჰყვება. სასამართლო პრაქტიკის მიხედვით ძირითადად მოჩვენებითი გარიგების დადება დაკავშირებულია მესამე პირებთან არსებულ ურთიერთობასთან (მაგალითად, მოჩვენებითი გარიგების დადების ერთ-ერთ მოტივს შეიძლება წარმოადგენდეს მესამე პირის მოტყუება, პასუხისმგებლობისაგან თავის არიდება და ა.შ). ამრიგად, სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ იმისათვის, რომ სასამართლომ სადავო გარიგება, მიიჩნიოს მოჩვენებით გარიგებად, აუცილებელია ისეთი ფაქტობრივი გარემოებების არსებობა, რომლებიც მიუთითებენ ნების გამოვლენის ნაკლზე, ფიქტიური გარიგების შესახებ „ურთიერთშეთანხმებაზე“, საერთო მიზანზე, რაც არ შეესაბამება მათ მიერ გარეგანი ნების გამოვლენას. ამ მხრივ, დიდი მნიშვნელობა გააჩნია პრეზუმფციებისა და მტკიცების ტვირთის სწორად განსაზღვრას. შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ იმისათვის, რათა განსახილველ შემთხვევაში, გაფორმებული ჩუქების ხელშეკრულება მოჩვენებითად იქნეს მიჩნეული, აუცილებელია ერთობლიობაში შეფასდეს გარიგების მხარეთა ნება, ქონების გაჩუქების მიზანი, ამ მოვლენის მესამე პირების მიერი აღქმა, მხარეთა ნება გარკვეული სამართლებრივი შედეგის დადგომის თაობაზე და გარიგების გაფორმების შემდგომ განვითარებული მოვლენები.
11. განსახილველ შემთხვევაში, სააპელაციო სასამართლომ უდავო გარემოებად მიიჩნია, რომ მოსარჩელე საქართველოსა და ესპანეთში უძრავ ქონებას საკუთრების უფლებით არ ფლობს, იგი მუსიკოსია და საკმაოდ მცირე შემოსავალი აქვს. ასეთ პირობებში, აპელანტის მიერ მისი დისთვის (მოპასუხისათვის) ერთადერთი საცხოვრებელი სახლის ჩუქება, მის ნამდვილობასთან დაკავშირებით ლეგიტიმურ ეჭვს ბადებდა, მით უფრო, იმ პირობებში, როდესაც საქმის მასალებით დგინდებოდა, რომ მოპასუხეს საკუთრების უფლებით სხვა უძრავი ქონებაც ჰქონდა რეგისტრირებული.
12. სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოში, 2015 წლის 13 მაისს, მოსამზადებელ სხდომაზე მოწმის სახით გ. ვ-ი, მეზობელი და ოჯახის ახლობელი, დაიკითხა. მან განაცხადა, რომ ოჯახს ბავშვობიდან იცნობს და მის ყველა წევრთან კარგი ურთიერთობა აქვს, დედამისი მოსარჩელესა და მოპასუხესთან მეგობრობდა. მან დაადასტურა, რომ დედას ყოველთვის ჰქონდა სურვილი საცხოვრებელი სახლი მოსარჩელისთვის ეჩუქებინა, ქონების მოპასუხისათვის გადაფორმება ფიქტიურ ხასიათს ატარებდა, აღნიშნული ქმედების მიზანს მხოლოდ ქონების განქორწინების პროცედურებისგან დაცვა წარმოადგენდა. სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ მთელი ოჯახი ნერვიულობდა, რომ ყოფილ მეუღლეს მოსარჩელისათვის მათი საცხოვრებელი სახლი არ წაერთმია. სწორედ ამიტომ ქონება მოპასუხის სახელზე გააფორმეს. ამავე სასამართლო სხდომაზე მოწმის სახით ი. მ-ი, მოსარჩელის და დაიკითხა. მან დაადასტურა, რომ ოჯახი მოსარჩელის ოჯახის დანგრევის თაობაზე ნერვიულობდა და ეგონათ, რომ მეუღლე მას საცხოვრებელ სახლს წაართმევდა. ამიტომ ქონების მოპასუხის სახელზე გადაფორმება გადაწყდა. დედის სიცოცხლეში მოსარჩელეს არც უფიქრია ამ ქონების უკან გადაფორმება, რადგან მოპასუხე აღნიშნულ ქონებაზე პრეტენზიას არასდროს აცხადებდა, მათ შორის, არც იმ პერიოდში, როცა ბინა მოსარჩელის სახელზე იყო აღრიცხული. ი. მ-მა დეიდამისისგან, რომელიც სადავო ბინაში ცხოვრობს, შეიტყო, რომ მოპასუხე სახლის მოსარჩელისათვის დაბრუნებას აღარ აპირებდა, აღნიშნულის შესახებ ი. მოსარჩელეს აცნობა, ამ ფაქტის შემდეგ და-ძმებს შორის ურთიერთობა დაიძაბა.
13. თბილისის საქალაქო სასამართლოში, 2015 წლის 8 ივნისს, მოსამზადებელ სხდომაზე მოწმე თ. ს-ე, ოჯახის მეზობელი, დაიკითხა. მოწმემ განაცხადა, რომ მოსარჩელეს დედასთან ძალიან ახლო ურთიერთობა ჰქონდა და სწორედ მისგან შეიტყო, რომ ქონების მოპასუხისათვის გადაფორმებას დროებითი ხასიათი ჰქონდა, რომლის მიზანსაც ქონების მოსარჩელის ყოფილი მეუღლისგან დაცვა წარმოადგენდა. მან განაცხადა, რომ აპელანტი დედას მატერიალურად ყოველთვის ეხმარებოდა.
14. სასამართლოს ამავე სხდომაზე მოწმის სახით ს. ე-ი, აპელანტის დეიდა, დაიკითხა, რომელიც სადავო ბინაში ცხოვრობს. მან განაცხადა, რომ მისი და ყოველთვის ამბობდა, რომ სადავო ქონება მოპასუხის იყო, რადგან თავის დროზე იგი სწორედ მოპასუხის მამას ეკუთვნოდა. მისივე მტკიცებით, დედის გარდაცვალებაზე ჩამოსულმა მოსარჩელემ ჰკითხა, თუ რატომ იმყოფებოდა ამ ბინაში. მას სხვა საცხოვრებელი არ გააჩნია, თუმცა, მისივე განცხადების თანახმად, თუ ბინა მოსარჩელეს დაუბრუნდება, იგი ამ სახლში აღარ იცხოვრებს.
15. სააპელაციო პალატამ ყურადღება გაამახვილა ამგვარი კატეგორიის დავების განხილვისას მოწმეთა ჩვენებების მნიშვნელობაზე, და განმარტა, რომ გარიგების მოჩვენებითობა ფაქტების სამართლებრივ შეფასებასაც მოიცავს, რა დროსაც, ხშირად მოწმეთა ჩვენებები და მათ მიერ მიცემული განმარტებები მნიშვნელოვან როლს თამაშობს. სააპელაციო პალატამ მიუთითა, რომ მოწმეების გ. ვ-ის, ი. მ-ისა და თ. ს-ის ჩვენებები, თანმიმდევრულია, ერთმანეთს არ ეწინააღმდეგება და იდენტურ გარემოებებს ადასტურებს. ამასთანავე, მოწმეთა მიერ მიცემული განმარტებები, ისეთ ფაქტებს ამტკიცებს, რომლებიც მათ ყოველდღიური ცხოვრების პირობებში მოისმინეს, როგორც, პირადად, აპელანტის დედის, ასევე ოჯახის სხვა წევრებისგან. მოპასუხე მხარეს მოწმეთა მიერ მიცემული განმარტებების მცდარი შინაარსის შესახებ მითითება არ გაუკეთებია. ყოველივე ზემოაღნიშნულის შესაბამისად, პალატამ მიიჩნია, რომ მოწმეთა ჩვენებები საქმისთვის მნიშვნელოვან ფაქტებს ადასტურებენ და რადგან მათ შინაარსში ეჭვის საფუძველი არ არსებობს, ისინი გაზიარებულ უნდა იქნეს.
16. რაც შეეხება მოწმე ს. ე-ის მიერ მიცემულ ჩვენებას, აღნიშნულთან მიმართებით სააპელაციო პალატამ მიუთითა, რომ იგი ოჯახის ახლო ნათესავია (მოსარჩელისა და მოპასუხის დეიდა). მას საკუთარი საცხოვრებელი სახლი არ გააჩნია და სადავო ბინაში ცხოვრობს. შესაბამისად, მას გარკვეული სუბიექტური დამოკიდებულებები აქვს აღნიშნული დავის საგნის მიმართ, რაც მას მიკერძოებულ მხარედ აქცევს, შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლომ მის მიერ მიცემული ჩვენება არ გაიზიარა.
17. სააპელაციო სასამართლომ შეაფასა მოსარჩელის მიერ წარმოდგენილი სატელეფონო ჩანაწერი (ექსპერტის მიერ გაშიფრული სახით წარმოდგენილი), რომელშიც მხარეთა შორის სადავო ქონების ჩუქების ხელშეკრულების შესახებ საუბარი იყო ასახული და დავის გადაწყვეტის მიზნებისთვის მნიშვნელოვან ინფორმაციას შეიცავდა.
18. სააპელაციო პალატამ, ყურადღება მიაქცია ხსენებული ფარული ჩანაწერის, როგორც დაუშვებელი მტკიცებულების სამართლებრივ ბუნებაზე. სსსკ-ის 103-ე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად, კანონის დარღვევით მოპოვებულ მტკიცებულებებს იურიდიული ძალა არ აქვთ. სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ ზოგადად, სამოქალაქო პროცესში მხარეთა საუბრის ამსახველი ჩანაწერი, თუ მხარემ მისი ჩაწერის შესახებ არ იცოდა, დაუშვებელ მტკიცებულებას წარმოადგენს, რადგან იგი არღვევს საქართველოს კონსტიტუციითა და ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციით გარანტირებულ პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლებას, თუმცა, მათი სასამართლოს მიერ დასაშვებ მტკიცებულებად ცნობა და გადაწყვეტილების მისაღებად მხედველობაში მიღება დასაშვებია, თუ აღნიშნული მტკიცებულების საქმეზე დართვას მხარე ეთანხმება. ამასთან, თანხმობა უნდა ეხებოდეს არა მტკიცებულების ფორმალურ დასაშვებობას, არამედ იმას, რომ მტკიცებულების შინაარსი სასამართლომ გადაწყვეტილებას დაუდოს საფუძვლად.
19. სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ განსახილველ შემთხვევაში, 2016 წლის 30 მარტს, თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამზადებელ სხდომაზე სასამართლომ ექსპერტიზის დასკვნის საქმეზე მტკიცებულების სახით დართვის შესახებ შუამდგომლობის შესახებ იმსჯელა. მოპასუხემ შედავება მხოლოდ პროცესუალური საფუძვლით განახორციელა, კერძოდ, განაცხადა, რომ მოსარჩელის მიერ წარდგენილი მტკიცებულება საქმეს არ უნდა დართვოდა, რადგან აღნიშნული მტკიცებულება სარჩელთან ერთად არ ყოფილა წარმოდგენილი და შესაბამისად მტკიცებულების წარდგენის შესაძლებლობა გაუშვა. მოსამართლემ მხარეს დამაზუსტებელი შეკითხვით მიმართა და ჩაეკითხა მხარის შედავება მხოლოდ მტკიცებულების მოგვიანებით წარდგენას ეხებოდა, თუ არა, რაზეც მოპასუხე მხარემ განაცხადა, რომ უკვე ორი მოსამზადებელი სხდომა იყო ჩატარებული და რადგან მოსარჩელეს არც სარჩელზე და არც წინა სასამართლო სხდომებზე არ ჰქონია წარდგენილი აღნიშნული მტკიცებულება, იგი დაუშვებლად უნდა მიჩნეულიყო. შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ მოპასუხე მხარეს მტკიცებულების მატერიალურ დაუშვებლობასთან მიმართებით, ანუ ფარული ჩანაწერის, როგორც კანონის საწინააღმდეგოდ მოპოვებული მტკიცებულების დაუშვებლად ცნობის შესახებ, შედავება არ განუხორციელებია, რაც შეჯიბრებითობის პრინციპის რეალიზაციის პირობებში, სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ შესაძლებლობას იძლეოდა გაეზიარებინა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება, რომლითაც აღნიშნული მტკიცებულება საქმეს დაერთო. სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ აღნიშნულ ჩანაწერში ცალსახად ჩანს, რომ სადავო ქონების ჩუქების ხელშეკრულების დადებისას ორივე მხარემ იცოდა, რომ მოსარჩელეს ქონების საკუთრების უფლებით გადაცემის მიზანი არ გააჩნდა, და აღნიშნული გარიგება ფიქტიური იყო. გარემოება, რომლებზეც მოწმეებმა და თავად მოსარჩელემაც არაერთხელ მიუთითეს, მასზედ, რომ მოსარჩელის დედას საცხოვრებელი სახლის მოსარჩელისთვის დატოვების სურვილი ჰქონდა, რაც განახორციელა კიდეც თავის სიცოცხლეში, ამ გადაწყვეტილებას კი მოპასუხე შეცდომას უწოდებს, რადგან ისინი სამი დედმამიშვილი იყვნენ და სახლი მხოლოდ მოსარჩელეს არ უნდა დარჩენოდა (ს.ფ. 144-185).
20. საბოლოოდ, მტკიცებულებათა ერთობლიობაში შეფასებით სააპელაციო სასამართლო მივიდა დასკვნამდე, რომ საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ გარიგების მოჩვენებითად ცნობის მაკვალიფიცირებელი ელემენტები სახეზე იყო, კერძოდ, დადგინდა, რომ სადავო ჩუქების ხელშეკრულების გაფორმებისას მხარეებმა იცოდნენ, რომ ფიქტიურ გარიგებას დებდნენ, გამჩუქებელს (განსახილველ შემთხვევაში აპელანტის რწმუნებულს) ქონების საკუთრების უფლებით მოპასუხის სახელზე გადაცემის ნება არ გამოუვლენია, არამედ გარიგების გაფორმება მესამე პირებთან შესაძლო ვალდებულების შესრულებისგან თავის არიდებას ემსახურებოდა. ამასთანავე, ობიექტური დამკვირვებლის თვალით, იმ პირობებში, როდესაც თავად მოსარჩელეს სხვა საცხოვრებელი სახლი, არც საქართველოში და არც საზღვარგარეთ, არ გააჩნია, მისი შემოსავალი ყოველთვიურად მხოლოდ 800 ევროს შეადგენს და მას არასრულწლოვანი შვილი ჰყავს, რომელსაც ალიმენტს უხდის, ნების გონივრული განსჯის შედეგად ვერ დგინდება, თუ რატომ გაუჩნდებოდა მას ერთადერთი ქონების გაჩუქების სურვილი. შესაბამისად, სახეზე არ იყო გარიგებით გათვალისწინებული იურიდიული შედეგის მიღწევა - მოპასუხისათვის სადავო ქონების ჩუქება.
21. სააპელაციო პალატამ დასკვნა, რომ მოდავე მხარეთა ურთიერთშეთანხმებით მოჩვენებითი გარიგება დაიდო, ამგვარი შინაარსის გარიგებები კი სსკ-ის 56-ე მუხლის თანახმად, დადების მომენტიდან ბათილ გარიგებათა რიგს მიეკუთვნება.
22. სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ მოსარჩელის მიერ 2012 წლის 20 მარტის მინდობილობა ბათილად არ უნდა იქნეს ცნობილი.
23. პალატამ მიუთითა, რომ განსახილველი დავის საგანს მხარეთა შორის დადებული ჩუქების ხელშეკრულების ბათილად ცნობა წარმოადგენს, შესაბამისად, მხარეთა შორის სადავოა იმ ნების ნამდვილობა, რომელიც ჩუქების ხელშეკრულების გაფორმებას და არა მინდობილობის გაცემას დაედო საფუძვლად. პირველი ინსტანციის სასამართლოში თავად მოსარჩელეც მიუთითებდა, რომ დედის სახელზე მინდობილობა სწორედ სადავო ქონების გაჩუქების მიზნისთვის გააფორმა, ანუ ამ ქმედებას საფუძვლად მის მიერ ნამდვილი ნების გამოხატვა ედო, რაც სასამართლოს წესით მისი ბათილად ცნობისთვის აუცილებელი ელემენტის - იურიდიული ინტერესის არარსებობაზე მიანიშნებს, რაც აღიარებითი მოთხოვნის დაკმაყოფილების ერთ-ერთი წინაპირობაა, მით უფრო, იმ პირობებში, როდესაც მხარეს გაცემული რწმუნებულების გაუქმება ნოტარიუსის მეშვეობით დაუბრკოლებლად შეუძლია.
24. სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების გაუქმებისა და სარჩელის უარყოფის მოთხოვნით საკასაციო საჩივარი წარმოადგინა მოპასუხემ. კასატორმა აგრეთვე მოითხოვა ექსპერტიზის დასკვნის საქმისათვის დართვის შესახებ 2016 წლის 30 მარტის განჩინების გაუქმება.
25. საკასაციო საჩივარი ეფუძნება გასაჩივრებული გადაწყვეტილების იურიდიულ დაუსაბუთებლობასა და საქმის განხილვის დროს საპროცესო სამართლის ნორმების დარღვევას.
26. კასატორს მიაჩნია, რომ სააპელაციო სასამართლოს დასკვნა იმის თაობაზე, რომ გარიგებაში გამოვლენილი ნება მოტივირებული იყო კრედიტორებისაგან თავის დაღწევის სურვილით, დაუსაბუთებელია და არ დასტურდება საქმეში არსებული მტკიცებულებებით. ზოგადად, აბსტრატული მსჯელობა კრედიტორების არსებობის თაობაზე, იმგვარად რომ არ იყო მითითებული რომელი კრედიტორი აქვს სასამართლოს მხედველობაში და რომელი ვალდებულებისგან თავის დაღწევის სურვილი ამოძრავებდა მოსარჩელეს, დამაჯარებელი არ არის.
27. გარდა ზემოაღნიშნულისა, კასატორს დაუსაბუთებლად მიაჩნია იმაზე მითითება თითქოს მოსარჩელის ქმედება გარიგების დადებაზე მოტივირებული იყო იმით, რომ ამ უკანასკნელს დავა ჰქონდა მეუღლესთან და შიშობდა ქონების წილზე არ დაეკარგა საკუთრების უფლება. კასატორი მიუთითებს, რომ სადავო ქონება მეუღლეთა თანასაკუთრება არ იყო, რადგან მოსარჩელეს აღნიშნული მიღებული ჰქონდა რა დედისაგან ჩუქების საფუძველზე, მიიჩნეოდა მეუღლის ინდივიდუალრ საკუთრებად.
28. საკასაციო საჩივრით შედავებულია მხარეთა საუბრის ფარული ჩანაწერის მტკიცებულებად დაშვების საპროცესო სამართლებრივი საკითხიც, სახელდობრ კასატორი აღნიშნავს, რომ სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობა მხოლოდ იმაზეა აგებული, რომ მოპასუხემ პროცესუალური საფუძვლით გახადა სადავო აღნიშნული მტკიცებულების საქმეზე დართვა, ხოლო სხვა პრეტენზია მოპასუხეს არ გამოუთქვამს. კასატორი აღნიშნავს, რომ ამგვარი მტკიცებულების საქმისათვის დართვას და მის შინაარსობრივ შეფასებას სჭირდებოდა მხარის პირდაპირი და მკაფიო თანხმობა, რასაც მოცემულ შემთხვევაში, ადგილი არ ჰქონდა. ამავე საფუძვლით კასატორი ასაჩივრებს ექსპერტიზის დასკვნის საქმისათვის დართვის შესახებ სასამართლოს 2016 წლის 30 მარტის განჩინებას.

სამოტივაციო ნაწილი:

29. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2018 წლის 15 ოქტომბრის განჩინებით საკასაციო საჩივარი მიღებულ იქნა წარმოებაში, სსსკ-ის 396-ე მუხლით და 391-ე მუხლის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად, ხოლო 2018 წლის 21 დეკემბრის განჩინებით საკასაციო საჩივარი ცნობილ იქნა დასაშვებად.
30. საკასაციო სასამართლო საქმის შესწავლის, ასევე, მტკიცებულებების შეჯერებისა და გაანალიზების, საკასაციო საჩივრის იურიდიული დასაბუთებულობის არსებითად განხილვის შედეგად მიიჩნევს, რომ წარმოდგენილი საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს შემდეგი მოტივაციით:
31. სსსკ-ის 407-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, სააპელაციო სასამართლოს მიერ დამტკიცებულად ცნობილი ფაქტობრივი გარემოებები სავალდებულოა საკასაციო სასამართლოსათვის, თუ წამოყენებული არ არის დასაშვები და დასაბუთებული საკასაციო პრეტენზია (შედავება).
32. მოცემულ საქმეზე თბილისის სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილადაა ცნობილი დავის გადაწყვეტისათვის მნიშვნელობის მქონე შემდეგი ფაქტობრივი გარემოებები:
33. 1998 წლის 05 მარტის ჩუქების ხელშეკრულების საფუძველზე, მოსარჩელემ დედისგან საკუთრებაში მიიღო სადავო უძრავი ქონება.
34. 2012 წლის 20 მარტს, პირდაპირი ელექტრონული კომუნიკაციის საშუალებით გაცემული მინდობილობის საფუძველზე, მოსარჩელემ დედას სადავო უძრავი ქონების მოპასუხეზე განკარგვის უფლებამოსილება მიანიჭა.
35. 2012 წლის 20 მარტს პირდაპირი ელექტრონული კომუნიკაციის საშუალებით გაცემული მინდობილობის საფუძველზე, 2012 წლის 21 მარტს, მოსარჩელის დედასა და მოპასუხეს შორის ჩუქების ხელშეკრულება გაფორმდა და სადავო ქონება მოპასუხის საკუთრებად აღირიცხა.
36. მოსარჩელე და მოპასუხე და-ძმა არიან. მოდავე მხარეთა დედა 2013 წლის 6 დეკემბერს გარდაიცვალა.
37. მოსარჩელე 2002 წლიდან ესპანეთში ცხოვრობს და მუშაობს.
38. საკასაციო წესით გასაჩივრებულია სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების ის ნაწილი, რომელიც 2012 წლის 21 მარტს გაფორმებული უძრავი ქონების ჩუქების ხელშეკრულების ბათილად ცნობასა და სადავო უძრავი ნივთის მოსარჩელის სახელზე აღრიცხვას შეეხება.
39. აღსანიშნავია, რომ სადავო გარიგების ბათილად ცნობის ნაწილში, გასაჩივრებული გადაწყვეტილების სამართლებრივ საფუძველს წარმოადგენს სსკ-ის 56-ე მუხლის პირველი ნაწილი [დისპოზიცია: ბათილია გარიგება, რომელიც დადებულია მხოლოდ მოსაჩვენებლად, იმ განზრახვის გარეშე, რომ მას შესაბამისი იურიდიული შედეგები მოჰყვეს (მოჩვენებითი გარიგება)], ხოლო სადავო გარიგების მოჩვენებითობა სააპელაციო სასამართლოს დასაბუთების მიხედვით განპირობებულია ერთდროულად რამდენიმე მოცემულობით: ა) მოსარჩელეს გააჩნდა სასესხო ვალდებულებები (კრედიტი) და სურვილი ჰქონდა თავი დაეღწია ვადებულების შესრულებისათვის; ბ) მოსარჩელეს დავა ჰქონდა მეუღლესთან და შიშობდა ქონების წილზე არ დაეკარგა საკუთრების უფლება.
40. საკასაციო პალატა ამოწმებს რა გასაჩივრებული გადაწყვეტილების კანონიერებას საკასაციო საჩივრის ფარგლებში [სსსკ-ის 404-ე მუხლის პირველი ნაწილი], ყურადღებას მიაქცევს კასატორის შედავების იმ ნაწილს, რომელიც შეეხება სადავო გარიგებაში გამოვლენილი ნების მოჩვენებითობას. კასატორი აღნიშნავს, რომ ჯერ ერთი, გარიგების მონაწილე მხარის (მოსარჩელის) ქმედების მამოძრავებელ სურვილს დააღწიოს თავი სასეხო ვალდებულებების შესრულებას (კრედიტის გადახდა) არ გააჩნია ვარგისი ფაქტობრივი და სამართლებრივი საფუძველი, რამდენადაც საქმის მასალებით მოსარჩელის ვადამოსული სასესხო ვალდებულების არსებობა დაუდასტურებელია, ხოლო აბსტრაქტული მსჯელობა კრედიტორების არსებობის თაობაზე, იმგვარად რომ არ იყო მითითებული რომელი კრედიტორი ჰყავს სასამართლოს მხედველობაში და რომელი ვალდებულებისგან თავის დაღწევის სურვილი ამოძრავებდა მოსარჩელეს, დამაჯარებელი არ არის (იხ., საკასაციო საჩივრის საფუძვლები, ამ გადაწყვეტილების პ-26) და მეორეც, სადავო ქონების (მისი ნაწილის) დაკარგვის შიში მეუღლესთან არსებული დავის გამო, კასატორის მოსაზრებით, მოკლებულია ვარგის სამართლებრივ საფუძველს, რამეთუ როგორც ამ განჩინების პ-4-შია დადგენილი სადავო უძრავი ქონებაზე მოსარჩელემ ჩუქების გარიგების საფუძველზე მოიპოვა საკუთრების უფლება და ამდენად, მასზე თანასაკუთრების რეჟიმი მაინც არ ვრცელდებოდა [სსკ-ის 1161-ე მუხლის „ბ“ პუნქტი] (იხ., საკასაციო საჩივრის საფუძვლები, ამ გადაწყვეტილების პ-27).
41. საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ ამ ნაწილში, კასატორმა წარმოადგინა დასაშვები (დასაბუთებული) საკასაციო პრეტენზია (შედავება).
42. საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სასამართლოს უპირველესი ამოცანაა, დაადგინოს, თუ რას ითხოვს მოსარჩელე მოპასუხისაგან და რის საფუძველზე, ანუ რომელ ფაქტობრივ გარემოებებზე ამყარებს თავის მოთხოვნას. სასამართლომ მხარის მიერ მითითებული მოთხოვნის ფარგლებში უნდა მოძებნოს ის სამართლებრივი ნორმა (ნორმები), რომელიც იმ შედეგს ითვალისწინებს, რისი მიღწევაც მხარეს სურს. ამასთან, მოთხოვნის სამართლებრივ საფუძვლად განხილული ნორმა (ან ნორმები) შეიცავს იმ აღწერილობას (ფაქტობრივ შემადგენლობას), რომლის შემოწმებაც სასამართლოს ვალდებულებაა და რომელიც უნდა განხორციელდეს ლოგიკური მეთოდების გამოყენების გზით, ანუ სასამართლომ უნდა დაადგინოს, ნორმაში მოყვანილი აბსტრაქტული აღწერილობა, რამდენად შეესაბამება კონკრეტულ ცხოვრებისეულ სიტუაციას და გამოიტანოს შესაბამისი დასკვნები. ის მხარე, რომელსაც აქვს მოთხოვნა მეორე მხარისადმი, სულ მცირე, უნდა უთითებდეს იმ ფაქტობრივ შემადგენლობაზე, რომელსაც სამართლის ნორმა გვთავაზობს. აქედან გამომდინარე, შეგვიძლია, დავასკვნათ, რომ მოთხოვნის სამართლებრივი საფუძვლის რომელიმე ფაქტობრივი წანამძღვრის (სამართლებრივი წინაპირობის) არარსებობა გამორიცხავს მხარისათვის სასურველი სამართლებრივი შედეგის დადგომას.
43. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ საქმის განმხილველი სასამართლო შეზღუდულია მხოლოდ მხარის მიერ მითითებული ფაქტობრივი გარემოებებით, რაც შეეხება სამართლის ნორმების გამოყენებას, სასამართლო, საქმეზე დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებების შეფასებით, ადგენს თუ რა სამართლებრივი ურთიერთობა არსებობს მხარეთა შორის და ამ ურთიერთობის მარეგულირებელი სამართლებრივი ნორმების საფუძველზე აკმაყოფილებს ან არ აკმაყოფილებს სარჩელს. მხარეთა შორის არსებული ურთიერთობის შეფასება შედის სასამართლოს კომპეტენციაში, თუმცა საქმეზე გადაწყვეტილება მიღებულ უნდა იქნეს შეჯიბრებითობის პრინციპის სრულად რეალიზაციის პირობებში.
44. საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ მოთხოვნა პირის ნებას დაქვემდებარებული და სხვა პირზე მიმართული უფლებაა, რომელიც მისი პროცესუალური განხორციელებისაგან მკვეთრად იმიჯნება. მოთხოვნა ძირითადად მატერიალურ-სამართლებრივი მნიშვნელობის მატარებელია. მოთხოვნა საპროცესო-სამართლებრივი გაგებით, ყოველთვის მიმართულია სასამართლო გადაწყვეტილების დადგომისაკენ. მოთხოვნის სამართლებრივი საფუძველი არის სამართლის ნორმა, რომლის სამართლებრივი შედეგით გათვალისწინებულია სამართლებრივ ურთიერთობაში მონაწილე პირის მიერ რაიმე მოქმედების განხორციელებისა თუ მოქმედების შესრულებისაგან თავის შეკავების ვალდებულება. თითოეული მოთხოვნის დამფუძნებელი სამართლის ნორმა განსაზღვრავს მოთხოვნის სამართლებრივ საფუძველს, თუმცა მისი განმარტება და ფაქტობრივ გარემოებებზე მისადაგება სასამართლოს უფლებამოსილება. მოთხოვნის საფუძველი ორი ნაწილისაგან შედგება: ა) ნორმის შემადგენლობა, რომელიც მოიცავს ცალკეულ წინაპირობას და ბ) სამართლებრივი შედეგი, რომელიც კანონის საფუძველზე დადგება იმ შემთხვევაში, თუ სახეზეა ნორმის შემადგენლობით განსაზღვრული ყველა წინაპირობა.
45. განსახილველ შემთხვევაში, საკასაციო პალატას მიზანშეწონილად მიაჩნია განმარტოს გარიგების ბათილობის დაცვითი ფუნქციის მიზანი, რომელიც ზოგადად მართლწესრიგის დაცვითა და ამგვარად, კერძო სამართლებრივ ურთიერთობებში კერძო ავტონომიისა და თავისუფალი კონტრაჰირების პრინციპის განმტკიცებას ემსახურება.
46. საკასაციო პალატამ არაერთ გადაწყვეტილებაში განმარტა, რომ მართლწესრიგი სამართლის სუბიექტთა ქცევის წესს კეთილსინდისიერების პრინციპზეა დაფუძნებული და წარმოადგენს ნორმა პრინციპს, რომელიც არაერთ ნორმატიულ რეგულირებას უდებს სათავეს (შდრ: სუსგ №ას-15-15-2016, 01 მარტი, 2016 წელი, პ-19).
47. სსკ-ის მე-8 მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, სამართლებრივი ურთიერთობის მონაწილენი ვალდებულნი არიან კეთილსინდისიერად განახორციელონ თავიანთი უფლებები და მოვალეობები. კეთილსინდისიერების პრინციპი დიდწილად დაკავშირებულია მორალურ სტანდარტებთან. კეთილსინდისიერება ნიშნავს გულწრფელობას, მიუკერძოებლობას, ობიექტურობას, სამართლიანობასა და სხვ. კეთილსინდისიერების ინსტიტუტი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია სამოქალაქო სამართლისათვის და იგი მთლიანად კერძო სამართლის უმთავრეს პრინციპს წარმოადგენს. აღნიშნული პრინციპის დაცულობითაა განპირობებული სამოქალაქო კოდექსის ზოგად ნაწილში მოცემული გარიგებათა ბათილობის სხვადასხვა ნორმატიული რეგულირება. განსახილველ შემთხვევაში, სადავო გარიგების ბათილობის სამართლებრივ საფუძველს, სააპელაციო სასამართლოს დასაბუთების მიხედვით, წარმოადგენს სსკ-ის 56-ე მუხლის პირველი ნაწილი (მოჩვენებითი გარიგება).
48. საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ მოჩვენებითია გარიგება, როცა ნების გამომვლენი და ნების მიმღები თანხმდებიან იმაზე, რომ მათ მიერ გამოვლენილ ნებას არ მიეცეს მსვლელობა და არ მოჰყვეს ამ გარიგებისათვის დამახასიათებელი სამართლებრივი შედეგი, ე.ი. ახდენენ გარეგნულად გამოხატულის მიღწევის სიმულაციას. მოჩვენებით გარიგებას ორი ძირითადი ნიშანი ახასიათებს: პირველი, ის დადებულია მოსაჩვენებლად და, მეორე, მხარეებს არა აქვთ ამ გარიგებით გათვალისწინებული შედეგის დადგომის განზრახვა. სასამართლო პრაქტიკის მიხედვით მოჩვენებითი გარიგების შემთხვევაში აუცილებელია, რომ ნების გამომვლენი და ნების მიმღები მოქმედებდნენ შეთანხმებით და ორივე აცნობიერებდეს ნების ნაკლს (შდრ: სუსგ №ას-976-908-2017, 22 იანვარი, 2018 წელი, პპ: 24-26).
49. მოჩვენებითი გარიგების მიზანი, როგორც წესი, მესამე პირის მოტყუებაა. ეს მესამე პირი შეიძლება იყოს როგორც კრედიტორი, ისე სახელმწიფოც. სასამართლო პრაქტიკაც ადასტურებს, რომ ძირითადად მოჩვენებითი გარიგების დადება დაკავშირებულია მესამე პირებთან არსებულ ურთიერთობასთან, (მაგალითად, მოჩვენებითი გარიგების დადების ერთ-ერთ მოტივს შეიძლება წარმოადგენდეს მესამე პირის მოტყუება, პასუხისმგებლობისაგან თავის არიდება და ა.შ.). სავალდებულო არ არის მოჩვენებითი გარიგების მიზანი ყოველთვის იყოს მესამე პირის მოტყუება. მოჩვენებით გარიგებად მიჩნევისათვის გადამწყვეტია ფაქტი, რომ მხარეებს არა აქვთ გარიგებაში მითითებული შედეგის დადგომის განზრახვა, მაგალითად, ხელშეკრულებაში მითითებული ფასის გადახდა. შეძენილი უძრავი ქონებით არსარგებლობა არ არის საკმარისი საფუძველი ამ გარიგების მიჩნევისათვის მოჩვენებითად.
50. მტკიცების ტვირთი მოჩვენებითი გარიგებების შემთხვევაში აწევს იმ პირს, ვინც ამტკიცებს, რომ არსებობს მოჩვენებითი გარიგება ანუ, მას ვისაც მიაჩნია, რომ მოსაჩვენებლად დადებული გარიგებით შეილახა მისი უფლება.
51. სასამართლოსათვის აუცილებელია ისეთი ფაქტობრივი გარემოებების არსებობა, რომლებიც მიუთითებენ ნების გამოვლენის ნაკლზე, ფიქციური გარიგების შესახებ შეთანხმებაზე, საერთო მიზანზე, რაც არ შეესაბამება მათ მიერ გარეგანი ნების გამოვლენას. მაშასადამე, სსკ-ის 56-ე მუხლის პირველი ნაწილის ნორმატიული საფუძვლით გარიგების მოჩვენებითობის ინტერესი შესაძლებელია ჰიპოთეტურად გააჩნდეს იმ პირს, რომლის მოტყუებასაც მიზნად ისახავს გარიგებაში მონაწილე მხარე.
52. საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ მოცემულ საქმეზე დადგენილია იმგვარი ფაქტობრივი გარემოებები, რომლებიც არ ქმნიან გამოყენებული ნორმის (სსკ-ის 56.1 მუხლი) შემადგენლობას, რამეთუ როგორც განიმარტა მოჩვენებითია გარიგება, როცა ნების გამომვლენი და ნების მიმღები თანხმდებიან იმაზე (მოქმედებდნენ შეთანხმებით), რომ მათ მიერ გამოვლენილ ნებას არ მიეცეს მსვლელობა და არ მოჰყვეს ამ გარიგებისათვის დამახასიათებელი სამართლებრივი შედეგი. აქედან კი, გამომდინარეობს ერთმნიშვნელოვანი დასკვნა, იმის თაობაზე, რომ ამ საფუძვლით გარიგების ბათილობის მოთხოვნის უფლების მქონეა არა თავად გარიგებაში ნების გამომვლენი მხარე ანუ, ის პირი, რომელიც გარიგების მონაწილე მეორე მხარეს თავიდანვე შეუთანხმდა და რომელთან ერთადაც განიზრახავდა სამართლებრივი შედეგის დაუდგომლობას (სიმულაციას), არამედ სხვა პირი, რომლის უფლებაც ირღვევა ამგვარი ნების შეთანხმებული გამოვლენის შედეგად.
53. განსახილველ საქმეზე დადგენილია, რომ მოსარჩელემ მხოლოდ იმიტომ გააფორმა მოჩვენებითი გარიგება, რომ თავი აერიდებინა ვადამოსული საკრედიტო ვალდებულების შესრულებისა და მეუღლესთან არსებული დავის გამო, სადავო ქონების წილზე უფლების შემცირებისთვის, რაც იმაზე მიანიშნებს, რომ მოსარჩელეს არ გააჩნია ამ გარიგების ბათილობის მართლზომიერი ინტერესი. ცალკე მსჯელობის საგანია, დასტურდებოდა თუ არა რელევანტური მტკიცებულებებით ბათილობის საფუძვლად მითითებული გარემოებები (იხ., ამ გადაწყვეტილების პ-40), თუმცა, ნიშანდობლივია, რომ სსკ-ის 56-ე მუხლის პირველი ნაწილის ნორმატიულ მიზანს, სხვათა უფლებების დაცვა, მათი იურდიული ინტერესის განხორციელებადობა წარმოადგენს. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ არა ყოველგვარი საფუძვლითაა შესაძლებელი გარიგების ბათილად ცნობა. სამოქალაქო ბრუნვის ინტერესი მოითხოვს, რომ სამართლებრივი ურთიერთობის მონაწილენი ვალდებულნი არიან კეთილსინდისიერად განახორციელონ თავიანთი უფლებები და მოვალეობანი.
54. რაც შეეხება საკასაციო საჩივრით შედავებულ საკითხს ვადამოსული ფინანსური ტვირთის თავიდან აცილებასთან მიმართებით (იხ., ამ გადაწყვეტილების პ-40). საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ყოველი კონკრეტული სამოქალაქო საქმის გადაწყვეტა სასამართლოში, დაკავშირებულია გარკვეული ფაქტების დადგენასთან. ფაქტების დადგენის აუცილებლობა განპირობებულია იმით, რომ სასამართლო იხილავს და წყვეტს მხარეთა შორის წარმოშობილ დავებს, რომლებიც სამართლით რეგულირებული ურთიერთობებიდან წარმოიშობიან. სამართლებრივი ურთიერთობა კი, როგორც ეს ცნობილია, შეიძლება აღმოცენდეს, განვითარდეს ან შეწყდეს მხოლოდ იურიდიული ფაქტების საფუძველზე. სწორედ მტკიცების ტვირთსა და მის სწორ განაწილებაზეა დამოკიდებული დასაბუთებული და კანონიერი გადაწყვეტილების მიღება.
55. ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვეციის მე-6 მუხლით გათვალისწინებული სამართლიანი სასამართლოს უფლების რეალიზება უმეტესწილად დამოკიდებულია და გულისხმობს სასამართლოს მიერ დასაბუთებული, მტკიცებულებათა შეჯერების საფუძველზე მიღებული გადაწყვეტილების მიღებას. მტკიცების ტვირთის როლი განსაკუთრებით ვლინდება სამოქალაქო სამართალწარმოებაში, სადაც მხარეთა ნების ავტონომიას გადამწყვეტი მნიშვნელობა ენიჭება. შესაძლებელია მხარის მოთხოვნა საფუძვლიანი იყოს, მაგრამ შეუძლებელია მხარემ მიიღოს თავისი სასარგებლო გადაწყვეტილება, თუ ვერ დაამტკიცებს თავის სასარგებლო გარემოებებს საპროცესო სამართლით დადგენილი წესით. ამიტომაც, ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ფაქტორს წარმოადგენს მტკიცების ტვირთის სწორი გადანაწილება მოდავე მხარეებს შორის.
56. მტკიცების ტვირთი - ესაა სამოქალაქო სამართალწარმოებაში საქმის სწორედ გადაწყვეტისათვის მნიშვნელოვანი ფაქტების დამტკიცების მოვალეობის დაკისრება მხარეებზე, რომლის შესრულება უზრუნველყოფილია მატერიალურ-სამართლებრივი თვალსაზრისით არახელსაყრელი გადაწყვეტილების გამოტანით იმ მხარის მიმართ, რომელმაც ეს მოვალეობა არ (ვერ) შეასრულა. მხარეთა მტკიცებითი საქმიანობის საბოლოო მიზანი - ესაა სასამართლოს დარწმუნება საქმის სწორად გადაწყვეტისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებების არსებობაში. სასამართლოს დაურწმუნებლობა კი, მხარისათვის არახელსაყრელ შედეგს იწვევს.
57. მტკიცების ტვირთი დამოკიდებულია არა მხარის როლზე პროცესში, არამედ მოთხოვნის საფუძველზე. ის ვინც ითხოვს ვალდებულების შესრულებას, უნდა დაამტკიცოს მოთხოვნის საფუძვლის არსებობა არა მხოლოდ მაშინ, როდესაც იგი ითხოვს თავისი მოთხოვნის შესრულებას, ან აღიარებას, არამედ მაშინაც, როდესაც იგი თავს იცავს მოწინააღმდეგე მხარის ნეგატიური აღიარებითი სარჩელისაგან (მოთხოვნისაგან).
58. მტკიცების ტვირთისაგან უნდა გავმიჯნოთ ფაქტების მითითების ტვირთი, როგორც მხარის ფაკულტატური მოვალეობა. მხარეები სსკ-ის მე-4 მუხლის თანახმად სრულიად თავისუფალნი არიან მიუთითონ ნებისმიერ ფაქტზე. ეს მათი უფლებაა, მაგრამ მათ მიერ მითითებული ფაქტობრივი გარემოებების სამართლებრივი შეფასება, ე.ი. იმის დადგენა და გარკვევა, თუ რამდენად ასაბუთებენ ეს ფაქტები იურიდიულად მხარეთა მოთხოვნებს და შესაგებელს - ეს უკვე სასამართლის პრეროგატივაა. ამასთან, საკმარისი არ არის, რომ მხარემ ზოგადად გამოთქვას მოსაზრება საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებაზე, მაგალითად, განაცხადოს, რომ იგი მთლიანად უარყოფს მეორე მხარის მიერ მოხსენებულ საქმის ფაქტობრივ გარემოებებს. მხარის მიერ წარმოდგენილი მოსაზრებები კონკრეტულად და დეტალურად უნდა ჩამოყალიბდეს და ეხებოდეს საქმის გადაწყვეტისათვის მნიშვნელობის მქონე ყველა გარემოებას. მხარეთა მიერ წარმოდგენილი ახსნა-განმარტებები უნდა იყოს დასაბუთებული და ეხებოდეს იმ გარემოებებს, რომლებსაც უშუალო კავშირი აქვს დავასთან.
59. საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ კრიტერიუმი, რომლითაც უნდა იხელმძღვანელოს სასამართლომ იმისათვის, რომ სწორად განსაზღვროს მხარეთა მიერ მითითებული ფაქტებიდან, თუ რომელი ამართლებს სამართლებრივად მხარეთა მოთხოვნებს (შესაგებელს) და რომელი არა, ესაა - სარჩელის საგანი (მოსარჩელის მოთხოვნის შინაარსი), მოპასუხის შესაგებელი და შესაბამისი მატერიალურ სამართლებრივი ნორმა.
60. საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ მტკიცების საგანში შემავალი გარემოებებიდან ერთი ნაწილი უნდა დაამტკიცოს მოსარჩელემ, მეორე ნაწილი კი - მოპასუხემ. ამასთან ერთად, დამტკიცების ტვირთის განაწილების საფუძველზე, მოსარჩელე თავისუფლდება იმ ფაქტების დადგენისაგან, რომელიც მოპასუხემ უნდა დაამტკიცოს და პირიქით, მოპასუხე თავისუფლდება იმ ფაქტების დადგენისაგან, რომელიც მოსარჩელემ უნდა დაამტკიცოს. მტკიცების ტვირთის მხარეთა შორის განაწილების ინსტიტუტი მიუთითებს არა მარტო იმაზე, თუ რომელმა მხარემ რა ფაქტები უნდა დაადგინოს, არამედ იმაზეც, თუ რომელი ფაქტების დადგენის მოვალეობისაგან თავისუფლდება ესა თუ ის მხარე. შესაბამისად, მოსარჩელემ, როგორც წესი, უნდა დაამტკიცოს ყველა გარემოება, რომელიც წარმოადგენს მოთხოვნის წარმოშობის საფუძველს, ხოლო მოპასუხემ კი - ყველა გარემოება, რომელიც წარმოადგენს მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის საფუძველს.(იხ. ჰაინ ბიოლინგი, ლადო ჭანტურია, სამოქალაქო საქმეებზე გადაწყვეტილებათა მიღების მეთოდიკა, თბ., 2003, გვ.64).
61. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო არაერთ გადაწყვეტილებაში უთითებს, რომ ეროვნული სასამართლოს გადაწყვეტილება უნდა პასუხობდეს მხარის მიერ სამართლებრივ და პროცედურულ საკითხებთან დაკავშირებით წარმოდგენილი არგუმენტების ძირითად ასპექტებს (იხ., გადაწყვეტილება საქმეზე Ruiz Torija v. Spain, §§ 29-30). შესაბამისად, უფლება მოსმენაზე მოიცავს არა მხოლოდ სასამართლოს წინაშე არგუმენტების წარდგენის შესაძლებლობას, არამედ სასამართლოს ვალდებულებას, გადაწყვეტილების დასაბუთებაში მიუთითოს მიზეზები, რომელთა საფუძველზეც გაიზიარა ან უარყო შესაბამისი არგუმენტები. სასამართლომ შეიძლება აუცილებლად არ მიიჩნიოს იმგვარ არგუმენტებზე პასუხის გაცემა, რომლებიც აშკარად არარელევანტური, დაუსაბუთებელი ან სხვაგვარად დაუშვებელია მსგავსი არგუმენტების მიმართ არსებული სამართლებრივი დებულებების ან მყარად დადგენილი სასამართლო პრაქტიკის საფუძველზე, თუმცა, ყველა გადაწყვეტილება უნდა იყოს ნათელი და საქმეში მონაწილე მხარეებს შესაძლებლობას უნდა აძლევდეს გაიგონ, თუ რატომ გაითვალისწინა სასამართლომ მხოლოდ კონკრეტული გარემოებები და მტკიცებულებები (იხ., გადაწყვეტილება საქმეზე Seryavin and Others v. Ukraine §§ 55-62). სასამართლოს აქვს ვალდებულება, სათანადოდ იმსჯელოს მხარეთა მიერ წარდგენილ დოკუმენტებზე, არგუმენტებსა და მტკიცებულებებზე (იხ. Kraska v. Switzerland, § 30; Van de Hurk v. the Netherlands, § 59; Perez v. France, § 80). ამასთან, მხარეებს უნდა ჰქონდეთ არა მხოლოდ იმის შესაძლებლობა, რომ იცოდნენ იმ მტკიცებულებათა შესახებ, რომლებიც მათ სჭირდებათ თავიანთი სარჩელის წარმატებისათვის, არამედ იცოდნენ და ჰქონდეთ კომენტარის გაკეთების საშუალება ყველა იმ მტკიცებულებასთან და მოსაზრებასთან დაკავშირებით, რომლებიც წარდგენილია სასამართლოს აზრის ფორმირებაზე ზეგავლენის მოხდენის მიზნით (იხ. Milatova and others v. The Czech republic §59; niderost-huber v. Switzerland, § 24; k.s. v. finland § 21; ასევე, სუსგ №ას-1191-1133-2014, 14 მაისი, 2015 წელი).
62. სსსკ-ის 407-ე მუხლის საკასაციო სასამართლო იმსჯელებს მხარის მხოლოდ იმ ახსნა-განმარტებაზე, რომელიც ასახულია სასამართლოთა გადაწყვეტილებებში ან სხდომათა ოქმებში. განსახილველ შემთხვევაში, საქმის მასალებით დაუდგენელია კონკრეტულად რომელი ფინანსური ტვირთის თავიდან არიდებას ცდილობდა მოსარჩელე, რა სახის და რა მოცულობის ფულადი ვალდებულებები გააჩნდა მას. შესაბამისად, ამ გარემოებაზე დაყრდნობით სარჩელის დაკმაყოფილება დაუსაბუთებელია.
63. რაც შეეხება მეუღლესთან დავის არსებობის გამო ქონების წილზე საკუთრების უფლების შემცირების შიშს, საკასაციო პალატა ყურადღებას გაამახვილებს საქმეზე დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებაზე, რომლის თანახმად, მოსარჩელემ სადავო უძრავი ქონება ჩუქების გარიგების საფუძველზე მიიღო საკუთრებაში (იხ., ამ გადაწყვეტილების პ-4). აღნიშნული კი, სსკ-ის 1161-ე მუხლის საფუძველზე გვაძლევს იმის ვარაუდის საფუძველს, რომ სადავო ქონება მეუღლეთა ინდივიდუალური საკუთრებაა, ვიდრე საწინააღმდეგო არ დადასტურდება სსკ-ის 1163-ე მუხლის (ინდივიდუალური ქონების მეუღლეთა თანასაკუთრებად ტრანსფორმირება) ან სხვა ნორმათა საფუძველზე. ყოველ შემთხვევაში, აღნიშნული გარემოება განხილვის საგანი არ გამხდარა. აღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატას მიაჩნია, არ არსებობა გარიგების ბათილობის განმაპირობებელი მეორე საფუძველიც (იხ., ამ გადაწყვეტილების პ- 40].
64. საკასაციო პალატა არ იზიარებს სააპელაციო პალატის მოსაზრებას, რომ იმ პირობებში, როდესაც თავად მოსარჩელეს სხვა საცხოვრებელი სახლი არც საქართველოში და არც საზღვარგარეთ არ გააჩნია, აქვს მცირე ოდენობის შემოსავალი, ასევე ჰყავს არასრულწლოვანი შვილი, რომელსაც ალიმენტს უხდის, ასეთ პირობებში მოსარჩელის მიერ მისი დისათვის (მოპასუხისათვის) ერთადერთი საცხოვრებელი სახლის ჩუქება, წარმოშობს ჩუქების ხელშეკრულების ნამდვილობასთან დაკავშირებულ ლეგიტიმურ ეჭვს. ( იხ. წინამდებარე განჩინების პ.11,20). საკასაციო პალატა დამატებით განმარტავს, რომ მოსარჩელის მოთხოვნის შინაარსის განმსაზღვრელია სარჩელში მითითებული ფაქტები და გარემოებები. სარჩელის ინდივიდუალიზაცია სარჩელის ელემენტების მეშვეობითაა შესაძლებელი. სსსკ-ის მე-3, მე-4, 83-ე და 178-ე მუხლების ანალიზით შესაძლებელია, დავასკვნათ, რომ სარჩელი შედგება ორი ელემენტისგან: სარჩელის საგნისა და სარჩელის საფუძვლისგან. სარჩელის საგანია მოსარჩელის მოთხოვნა მოპასუხისადმი (სსსკ-ის 178.1 მუხლის „ზ“ ქვეპუნქტი), ხოლო სარჩელის საფუძველი - კონკრეტული ფაქტები და გარემოებები, რომლებზედაც მოსარჩელე ამყარებს თავის მოთხოვნას (სსსკ-ის 178.1 მუხლის „ე“ ქვეპუნქტი).
65. საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმ გარემოებაზე, რომ მოცემულ საქმეში მოსარჩელის მოთხოვნის ფაქტობრივ საფუძველს წარმოადგენს ჩუქების ხელშეკრულების, როგორც მოჩვენებითი გარიგების, ბათილად ცნობა (რომელი გარემოებითაც სასამართლო შეზღუდულია - ფაქტობრივი გარემოებების მითითების მნიშვნელობა მოთხოვნის საფუძვლების შემოწმებაში) და არა ჩუქების ხელშეკრულების გაუქმება კანონმდებლობით გათვალისწინებული საფუძვლების და წინაპირობების არსებობისას. შესაბამისად, სარჩელში მითითებული საფუძვლებით არ არსებობდა სარჩელის დაკმაყოფილების წინაპირობები.
66. სსსკ-ის 404-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, საკასაციო სასამართლოს განხილვის საგანი შეიძლება იყოს აგრეთვე სასამართლოს ის განჩინებები, რომლებიც წინ უსწრებს სასამართლოს საბოლოო გადაწყვეტილებას, იმისგან დამოუკიდებლად, დასაშვებია თუ არა მათ მიმართ კერძო საჩივრის შეტანა.
67. შესაბამისად, საკასაციო სასამართლოს შემოწმების საგანია კასატორის პრეტენზია მტკიცებულების დაშვების კანონიერების შესახებ. განსახილველ შემთხვევაში, კასატორი მოითხოვს ექსპერტიზის დასკვნის საქმისათვის დართვის შესახებ 2016 წლის 30 მარტის განჩინების გაუქმებას და თავის დასაბუთებას იმ მოსაზრებით ამყარებს, რომ მხარეთა საუბრის ფარული ჩანაწერის საქმეზე მტკიცებულებად დართვას სჭირდებოდა მხარის პირდაპირი და მკაფიო თანხმობა, რასაც მოცემულ შემთხვევაში, ადგილი არ ჰქონდა.
68. საკასაციო პალატა ყურადღებას მიაქცევს სააპელაციო სასამართლოს შეფასებას, რომლის მიხედვით, მოსარჩელის მიერ წარმოდგენილი სატელეფონო ჩანაწერი (ექსპერტის მიერ გაშიფრული სახით წარმოდგენილი), რომელშიც მხარეთა შორის სადავო ქონების ჩუქების ხელშეკრულების შესახებ საუბარი იყო ასახული და დავის გადაწყვეტის მიზნებისთვის მნიშვნელოვან ინფორმაციას შეიცავდა, წარმოადგენდა დასაშვებ მტკიცებულებას რამეთუ, 2016 წლის 30 მარტს, თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამზადებელ სხდომაზე სასამართლომ ექსპერტიზის დასკვნის საქმეზე მტკიცებულების სახით დართვის შესახებ შუამდგომლობის შესახებ იმსჯელა. მოპასუხემ შედავება მხოლოდ პროცესუალური საფუძვლით განახორციელა, კერძოდ, განაცხადა, რომ მოსარჩელის მიერ წარდგენილი მტკიცებულება საქმეს არ უნდა დართვოდა, რადგან აღნიშნული მტკიცებულება სარჩელთან ერთად არ ყოფილა წარმოდგენილი და შესაბამისად მტკიცებულების წარდგენის შესაძლებლობა გაუშვა.
69. საკასაციო პალატა იზიარებს კასატორის პოზიციას, რომ მოსარჩელის მიერ მოპოვებული ფარული სატელეფონო ჩანაწერი მოცემულ საქმეში საპროცესო - სამართლებრივი თვალსაზრისით არ წარმოადგენს დასაშვებ მტკიცებულებას შემდეგ გარემოებათა გამო:
70. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 103-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, კანონის დარღვევით მოპოვებულ მტკიცებულებებს იურიდიული ძალა არა აქვთ. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი არ აკონკრეტებს, თუ რა სახით მოპოვებული მტკიცებულება ჩაითვლება კანონის დარღვევით მოპოვებულ მტკიცებულებად, შესაბამისად, ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში უნდა შეფასდეს მტკიცებულების მოპოვება ხომ არ ეწინააღმდეგება რაიმე კანონს.
71. საქართველოს კონსტიტუციის მე-20 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, ყოველი ადამიანის პირადი ცხოვრება, პირადი საქმიანობის ადგილი, პირადი ჩანაწერი, მიმოწერა, საუბარი სატელეფონო და სხვა სახის ტექნიკური საშუალებით, აგრეთვე ტექნიკური საშუალებებით მიღებული შეტყობინებანი ხელშეუხებელია. აღნიშნული უფლებების შეზღუდვა დაიშვება სასამართლოს გადაწყვეტილებით ან მის გარეშეც, კანონით გათვალისწინებული გადაუდებელი აუცილებლობისას.
72. საქართველოს კონსტიტუციის მე-20 მუხლით დაცულია სამართლებრივი სიკეთე - კომუნიკაციის თავისუფლება, რაც გულისხმობს კომუნიკაციის დაცვას გარეშე პირთა არასასურველი მონაწილეობისაგან. კომუნიკაციის თავისუფლება ინდივიდს აძლევს შესაძლებლობას, თავად განსაზღვროს კომუნიკაციის შინაარსი და პარტნიორი, რაც უზრუნველყოფს ადამიანის იმგვარ თავისუფალ თვითგამოსახვას, რომელიც თავისუფალია გარეშე წამკითხველისა და მარეგისტრირებელი სუბიექტის ჩარევით განპირობებული თავშეკავებისაგან.
73. აზრის თავისუფლების ძირითადი უფლებით დაცულია არა მხოლოდ აზრის გამოხატვა, არამედ მისი ადრესატამდე მისვლაც. შესაბამისად, აზრის თავისუფლება დაცული უნდა იყოს მესამე პირთა მხრიდან მისი შინაარსის გაცნობისაგან. ადამიანის უფლებები ირღვევა, როდესაც ინდივიდი ცხოვრობს იმის შეგრძნებით, რომ მისი ნებისმიერი სიტყვა, რაიმე, თუნდაც, გაუაზრებელი და სპონტანური აზრის გამოხატვა, განვითარების პროცესში არსებული დიალოგისას გამოთქმული წინასწარი პოზიცია, ან რაიმე ფორმულირება, რომლის ნამდვილი შინაარსის გაგება მხოლოდ კონკრეტული სიტუაციის ცოდნის შემთხვევაშია შესაძლებელი, სხვა გარემოებებში და სხვა კონტექსტში შეიძლება იქნას გამოყენებული. ინდივიდმა კერძო საუბრები უნდა აწარმოოს იმის ეჭვისა და შიშის გარეშე, რომ საიდუმლო ჩანაწერს ვინმე მისი ნებართვის გარეშე და ნების საწინააღმდეგოდ გამოიყენებს.
74. კომუნიკაციის ხელშეუხებლობის ძირითადი უფლებით დაცულია კომუნიკაციის მონაწილე ყველა პარტნიორი, როგორ გარე, ასევე შიდა ჩარევისაგან, რაც იმას ნიშნავს, რომ კომუნიკაციის ხელშეუხებლობის ძირითადი უფლებით დაცულია არა მხოლოდ მესამე პირთა მეშვეობით განხორციელებული ჩარევა, არამედ, კომუნიკაციის ერთ-ერთი მონაწილის მხრიდან დანარჩენ მონაწილეთა თანხმობის გარეშე პირადი კომუნიკაციის განსაჯაროვება (იხ.,საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება საქმეზე №ას-1155-1101-2014, 4 მაისი, 2015 წელი, რომელშიც შეეხება ფარული აუდიო ჩანაწერის მტკიცებულებად დაშვების სამართლებრივ პრობლემას).
75. განსახილველ შემთხვევაში, საქმე ეხება სატელეფონო საუბრის ფარულ ჩანაწერს (იხ., ამ გადაწყვეტილების პ-18), ვინაიდან საუბარი, მეორე მხარის ნებართვის გარეშე, ფარულად არის ჩაწერილი, ამიტომ იგი კანონდარღვევითაა მოპოვებული, რაც იმას ნიშნავს, რომ აღნიშნული ჩანაწერი დაუშვებელ მტკიცებულებად უნდა იქნას მიჩნეული სსსკ-ის 103-ე მუხლის კონტექსტში.
76. მითითებული დასკვნის საფუძველს კი, წარმოადგენს ის გარემოება, რომ პირადი საუბრის ფარული ჩაწერა, ხოლო შემდეგ სასამართლოში მტკიცებულების სახით წარდგენა, ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის მე-20 მუხლით გარანტირებულ პირადი ცხოვრებისა და პირადი კომუნიკაციის ხელშეუვალობას, ასევე კონსტიტუციის მე-16 მუხლს, რომელიც პიროვნების თავისუფალი განვითარების უფლებას ეხება.
77. ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის N1165 რეზოლუციაში „Right to Privacy“ (1998) განმარტებულია, რომ „ევროპული კონვენციის მე-8 მუხლმა უნდა დაიცვას ინდივიდის პირადი ცხოვრება არა მარტო საჯარო ხელისუფლების, არამედ კერძო პირების მხრიდანაც“ (იხ. გერმანიის საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება: BVerfGE 34, 238 (246 f); უშუალო წყარო: ი.კობახიძე, საქართველოს კონსტიტუციის კომენტარი, მეორე თავი, საქართველოს მოქალაქეობა. ადამიანის ძირითადი უფლებანი და თავისუფლებანი, თბილისი, 2013).
78. მოცემულ შემთხვევაში, საქმე ეხება კერძო საუბარს, რომელიც კერძო სფეროს განეკუთვნება და რომელიც არ სარგებლობს აბსოლუტური პრივილეგიით, რაც იმას ნიშნავს, რომ მისი შეზღუდვა დასაშვებია, ანუ მასში ჩარევა შესაძლებელია საამისო დაცვის ღირსი ინტერესისა და კანონიერი მიზნის არსებობის პირობებში. შესაბამისად, კერძო სფეროში ჩარევის დროს, ჩარევა გამართლებული და დასაბუთებული უნდა იყოს უპირატესი საყოველთაო ინტერესის არსებობით, ანუ ჩარევის მართლზომიერების დადგენის მიზნით, უნდა შეფასდეს, არსებობს თუ არა ისეთი დაცვის ღირსი ინტერესი, რომელიც პირადი ცხოვრებისა და პირადი კომუნიკაციის ხელშეუხებლობის კონსტიტუციით გარანტირებულ უფლებაზე უფრო მაღლა დგას.
79. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სამოქალაქო სამართალურთიერთობის ფარგლებში სამოქალაქო სამართლებრივი გარიგების დადასტურების მიზნით მტკიცებულების შესაქმნელად პირად სფეროში ჩარევა და ამით პირადი ცხოვრებისა და პირადი კომუნიკაციის უფლების შეზღუდვა გამართლებული არ არის. ამგვარი დასკვნა, პირველ რიგში, გამომდინარეობს სახელშეკრულებო თავისუფლების პრინციპიდან, რომელიც, თავის მხრივ, სამოქალაქო უფლება-მოვალეობების მიმართ გარკვეულ პასუხისმგებლობას გულისხმობს. სამოქალაქო უფლება-მოვალეობათა მატარებელი სუბიექტები თავისუფალნი არიან სამოქალაქო ურთიერთობებში, შესაბამისად, ისინი ვალდებულნი არიან, გამოიჩინონ შესაბამისი სამოქალაქო სამართლებრივი წინდახედულობა და მტკიცებულება პირთა თანასწორობაზე დამყარებული ურთიერთობის ფარგლებში მოიპოვონ. მხოლოდ ის ფაქტი, რომ მხარე სათანადოდ არ უზრუნველყოფს სამართალურთიერთობას მტკიცებულებებით, არ გულისხმობს იმას, რომ მას შემდგომ აღნიშნული მტკიცებულების შექნის უფლება მეორე მხარის პირად ცხოვრებაში ჩარევის გზით წარმოეშობა. ამგვარი სახით მოპოვებულ მტკიცებულებათა ლეგიტიმაციის პირობებში მივიღებთ არა სამოქალაქო პასუხისმგებლობაზე დამყარებულ საზოგადოებას, არამედ კონსტიტუციურ ღირებულებათა დაუშვებელ ხელყოფას, რა დროსაც, განსაკუთრებით პირადი ცხოვრებისა და პირადი კომუნიკაციის ხელშეუვალობის უფლება იქნება შეზღუდული, რაც დაუშვებელია.
80. ამგვარი გზით მოპოვებული მტკიცებულება, დაუშვებელი მტკიცებულებაა. მისი დაშვება შესაძლებელია მხოლოდ მეორე მხარის თანხმობით, ამასთან, თანხმობა უნდა ეხებოდეს არა მტკიცებულების ფორმალურ დასაშვებობას, არამედ იმას, რომ მტკიცებულების შინაარსი სასამართლომ გადაწყვეტილებას დაუდოს საფუძვლად. ამგვარი თანხმობის არარსებობის პირობებში, დაუშვებელია ფარულ ჩანაწერს გადაწყვეტილება დაეფუძნოს, მაშინაც კი, თუ ფარული ჩანაწერიდან უტყუარად დასტურდება ის გარემოება, რომლის დადასტურების მიზანსაც ფარული ჩაწერა (კერძო სფეროში ჩარევა) ემსახურებოდა (იხ.,საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის იმავე გადაწყვეტილებაში განმარტებული სამართლებრივი საკითხები საქმეზე №ას-1155-1101-2014, 4 მაისი, 2015 წელი).
81. განსახილველ შემთხვევაში, როგორც აღინიშნა სააპელაციო სასამართლომ სატელეფონო ჩანაწერის მტკიცებულებად დაშვება იმ გარემოების არსებობას დაუკავშირა, რომ მხარემ სადავოდ არ გახადა მისი დასაშვებ მტკიცებულებად ცნობა (იხ., ამ გადაწყვეტილების პ: 18,19), თუმცა აღნიშნულს კასატორი არ იზიარებს და საკასაციო პრეტენზია წარმოდგენილი აქვს იმ საფუძვლით, რომ მას ჯეროვნად არ განემარტა თავის უფლებები აღნიშნული მტკიცებულების ბუნებასთან დასაშვებობის საკითხთან დაკავშირებით და სასამართლო შემოიფარგლა მხოლოდ მტკიცებულების საპროცესო ხანდაზმულობაზე განმარტებით (სსსკ-ის 219-ე მუხლი).
82. ვინაიდან საქმე შეეხება მეტად მნიშვნელოვად საკითხს, რომელიც პირადი საუბრის ხელშეუხებლობის უფლებაა, საკასაციო პალატისთვის დასაბუთებულია საკასაციო შედავება, რომლის მიხედვით ამ საკითხში მხარეს სასამართლოს მიერ ნათლად, არაორაზროვნად და პირდაპირ უნდა განმარტებოდა თავისი უფლება საქმის განხილვის ცალკეულ ეტაპზე არა მხოლოდ მტკიცებულების წარდგენის კუთხით, არამედ მისი არსის შესახებ.
83. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ სადავო გარემოების დასადგენად ფარული სატელეფონო ჩანაწერი, როგორც კანონის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულება, არ შეიძლება იქნას გამოყენებული.
84. ვინაიდან საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა სრულად კასატორის მიერ საკასაციო საჩივარზე გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის ანაზღაურება სსკ-ის 53-ე მუხლის საფუძველზე უნდა დაეკისროს მოწინააღმდეგე მხარეს 3222.90 ლარის ოდენობით.


გ ა დ ა წ ყ ვ ი ტ ა :


1. ე. ა-ას საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს;
2. ნაწილობრივ გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2018 წლის 20 ივნისის გადაწყვეტილება და სრულად გაუქმდეს 2016 წლის 30 მარტის განჩინება;
3. ს. ლ-ის სარჩელი არ დაკმაყოფილდეს;
4. ს. ლ-ს დაეკისროს 3222.90 ლარის გადახდა ე. ა-ას მიერ საკასაციო საჩივარზე გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის ასანაზღაურებლად;
5. საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საბოლოოა და არ გასაჩივრდება.



თავმჯდომარე ზ. ძლიერიშვილი


მოსამართლეები:
ე. გასიტაშვილი



ბ. ალავიძე