საქმე №ას-382-2019 14 ივნისი, 2019 წელი
ქ. თბილისი

სამოქალაქო საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

ზურაბ ძლიერიშვილი (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
ბესარიონ ალავიძე, პაატა ქათამაძე

საქმის განხილვის ფორმა – ზეპირი მოსმენის გარეშე

კასატორი/მოწინააღმდეგე მხარე – ქ.თბილისის მუნიციპალიტეტის მერია (მოსარჩელე)

მოწინააღმდეგე მხარე – ნ.ჩ., მ.ა., გ.ტ–ძე, ხ.ხ–ძე (მოპასუხე)

შეგებებული საკასაციო საჩივრის ავტორი – გ.ტ–ძე (მოპასუხე)

გასაჩივრებული განჩინება – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2018 წლის 16 ოქტომბრის განჩინება


კასატორის მოთხოვნა – გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის სრულად დაკმაყოფილება


დავის საგანი – ზიანის ანაზღაურება



ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

სასარჩელო მოთხოვნა:

1. ქ.თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიამ (შემდგომში – მოსარჩელე) სარჩელი აღძრა სასამართლოში ნ.ჩ–ის (შემდგომში – მოპასუხე), მ.ა–ის (შემდგომში – მეორე მოპასუხე), გ.ტ–ძისა (შემდგომში – მესამე მოპასუხე) და ხ.ხ–ძის (შემდგომში – მეოთხე მოპასუხე) მიმართ ზიანის – 700 000 ლარის ანაზღაურების შესახებ.

სარჩელის საფუძვლები:

2. მოსარჩელის განმარტებით, თბილისის საქალაქო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა კოლეგიის 2011 წლის 31 იანვრის კანონიერ ძალაში შესული განაჩენით მოპასუხეები ცნობილ იქნენ დამნაშავედ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 180-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით, ამავე მუხლის მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტითა და 362-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ ქმედებებში, კერძოდ, 5000 კვ.მ მიწის ნაკვეთის თაღლითობის გზით მითვისებაში. აღნიშნულ სისხლის სამართლის საქმეზე 2010 წლის 2 ივლისს დაზარალებულად ცნობილ იქნა მოსარჩელე. დანაშაულით მიყენებული ზიანის ოდენობაა 700000 ლარი.

მოპასუხის პოზიცია:

3. მეორე მოპასუხემ წარადგინა მოთხოვნის განხორციელების შემაფერხებელი შესაგებელი, როლითაც სარჩელი არ ცნო და მიუთითა, რომ სარჩელი ხანდაზმულია. სისხლის სამართლის საქმეზე მოსარჩელე დაზარალებულად იქნა ცნობილი 2010 წლის 2 ივლისიდან, ანუ ამ მომენტიდან მისთვის ცნობილი იყო როგორც ზიანის მიყენების ფაქტი, ისე ამ ზიანის მიმყენებლის სავარაუდო ვინაობა, რომელიც საბოლოოდ უნდა დადგენილიყო სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული განაჩენით.
4. მოსარჩელის მიერ წარმოდგენილი მტკიცებულებებით დასტურდება, რომ მეორე მოპასუხის მიმართ განაჩენი შევიდა კანონიერ ძალაში 2011 წლის 22 ივლისს, როდესაც თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატამ გამოიტანა №1/ბ-252-11 განაჩენი საქმეზე, რაც მეორე მოპასუხეს არ გაუსაჩივრებია. შესაბამისად, იმ მომენტიდან მოსარჩელისათვის ცნობილი იყო ზიანის მიმყენებელიც, ანუ დაიწყო სამწლიანმა ხანდაზმულობის ვადის დენა, რომელიც ამოიწურა 2014 წლის 22 ივლისს. იმის გათვალისწინებით, რომ სარჩელი შეტანილია სასამართლოში 2014 წლის 26 დეკემბერს, იგი ხანდაზმულია, რაც საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის (შემდგომ – სსკ) 128-ე მუხლის საფუძველზე უსპობს მოსარჩელეს უფლება, მოსთხოვოს მეორე მოპასუხეს დელიქტით მიყენებული ზიანის ანაზღაურება.
5. დანარჩენ მოპასუხეებს სასამართლოში შესაგებელი არ წარუდგენიათ და არც სასამართლო სხდომაზე არ გამოცხადებულან.

პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილი:

6. თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2016 წლის 8 თებერვლის გადაწყვეტილებით სარჩელი მეორე მოპასუხის მიმართ არ დაკმაყოფილდა, დანარჩენი მოპასუხეების მიმართ სარჩელი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა და მათ მოსარჩელის სასარგებლოდ, ზიანის ანაზღაურების მიზნით, სოლიდარულად დაეკისრათ 525 000 ლარის გადახდა, რაც, ერთი მხრივ, მოსარჩელემ, ხოლო მეორე მხრივ, მესამე მოპასუხემ გაასაჩივრეს სააპელაციო წესით.

სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილი და ფაქტობრივ-სამართლებრივი დასაბუთება:

7. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2018 წლის 16 ოქტომბრის განჩინებით არცერთი სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა, ხოლო გასაჩივრებული გადაწყვეტილება დარჩა უცვლელად შემდეგ გარემოებათა გამო:
8. სააპელაციო სასამართლომ დაადგინა, რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2011 წლის 31 იანვრის განაჩენით მოპასუხეები ცნობილ იქნენ დამნაშავეებად საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 180-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ ქმედებაში.
9. აღნიშნული განაჩენი 2011 წლის 27 დეკემბერს უცვლელად იქნა დატოვებული თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის პალატის განაჩენით, რაც გასაჩივრდა მოპასუხის მხრიდან და საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატამ 2013 წლის 5 მარტის განაჩენით თბილისის სააპელაციო სასამართლოს განაჩენი დარჩა უცვლელად.
10. მოპასუხეების მართლსაწინააღმდეგო, ბრალეული ქმედებით მიყენებული ზიანის მოცულობა შეადგენს 700 000 ლარს.
11. სააპელაციო პალატამ აღნიშნა, რომ მოსარჩელეს სასარჩელო მოთხოვნის (დანაშაულით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების) სამართლებრივ საფუძველს წარმოადგენს სსკ-ის 992-ე მუხლი და 998-ე მუხლის პირველი ნაწილი.
12. სარჩელის ფაქტობრივ საფუძვლად მოსარჩელემ მიუთითა, რომ მოპასუხეებმა დანაშაულებრივი ქმედებით, კერძოდ, სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების 5000 კვ.მ მიწის ნაკვეთის თაღლითურად მისაკუთრებით მას მიაყენეს 700 000 ლარის მოცულობის ზიანი.
13. ზიანის მიყენების ფაქტისა და მისი ოდენობის დასამტკიცებლად მოსარჩელემ სასამართლოს წარუდგინა 2011 წლის 31 იანვრის თბილისის საქალაქო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა კოლეგიის კანონიერ ძალაში შესული განაჩენი და აუდიტორული დასკვნა ქონების საბაზრო ღირებულების განსაზღვრის შესახებ, რომლითაც დგინდება, რომ 2014 წლის 24 დეკემბრის მდგომარეობით სადავო მიწის ნაკვეთების და მასზე განთავსებული შენობა-ნაგებობების 1 კვ.მ-ის ნორმატიული ღირებულება შეადგენდა 140 ლარს.
14. სსკ-ის 992-ე მუხლის თანახმად, პირს ზიანის ანაზღაურება დაეკისრება, თუ არსებობს ზიანის მიყენებისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრების პირობები, კერძოდ, თუ, არსებობს ზიანი, ზიანი მიყენებულია მართლსაწინააღმდეგო მოქმედებით და ზიანის მიმყენებელს მიუძღვის ბრალი. ზიანის მიმყენებლის მართლსაწინააღმდეგო ქმედებასა და დამდგარ ზიანს შორის მიზეზობრივი კავშირის არსებობა ასევე წარმოადგენს სავალდებულო პირობას დელიქტური პასუხისმგებლობის დადგომისათვის. ამასთან, ზიანი უნდა იყოს პირდაპირი და გარდაუვალი შედეგი ზიანის მიმყენებლის მოქმედებისა (უმოქმედობისა). ამ პირობების ერთობლიობა წარმოადგენს იურიდიულ შემადგენლობას.
15. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის (შემდგომ – სსსკ) 30917 მუხლის თანახმად, ზიანის ანაზღაურების შესახებ სარჩელს უნდა დაერთოს კანონიერ ძალაში შესული სასამართლო განაჩენი ან ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის განმხილველი ორგანოს/თანამდებობის პირის მიერ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეზე გამოცემული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი, რომლითაც დასტურდება ზიანის მიყენების ფაქტი. თუ კანონიერ ძალაში შესული სასამართლო განაჩენი ან ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის განმხილველი ორგანოს/თანამდებობის პირის მიერ გამოცემული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი არ შეიცავს მიყენებული ზიანის გაანგარიშებას, ზიანის ანაზღაურების შესახებ სარჩელს შეიძლება ასევე დაერთოს უფლებამოსილი პირის/ორგანოს მიერ შედგენილი დოკუმენტი, რომელშიც განსაზღვრული იქნება მიყენებული ზიანის ოდენობა.
16. ერთ-ერთ საქმეში საკასაციო პალატამ განმარტა სსსკ-ის XXXIV3 თავით გათვალისწინებული სპეციალური მოწესრიგების პროცედურული მნიშვნელობა და აღნიშნა: „ამ კატეგორიის საქმეების განხილვის თავისებურება მდგომარეობს იმაში, რომ კანონიერ ძალაში შესული განაჩენით დადგენილ ფაქტებს პრეიუდიციული მნიშვნელობა გააჩნიათ (სსსკ-ის 30920 მუხლის მე-2 ნაწილი), რაც იმას გულისხმობს, რომ დამტკიცებულად და განხორციელებულად ითვლება დელიქტური სამართლის დამფუძნებელი ნორმის, სსკ-ის, 992-ე მუხლით გათვალისწინებული სამართლებრივი შედეგის განმაპირობებელი ყველა სამართლებრივი წანამძღვარი: მოქმედების მართლსაწინააღმდეგობა, ზიანი, ადეკვატური მიზეზობრივი კავშირი და ბრალი“ (იხ. საქმე №ას-176-163-2015, 4 ოქტომბერი, 2016 წელი).
17. სააპელაციო სასამართლომ განმარტა, რომ საქმის ფაქტობრივი გარემოებების დადგენას ყოველთვის წინ უძღვის სასამართლოს მიერ მტკიცებულებათა შეფასება, რაც მოიცავს მტკიცებულებების შემოწმებას დასაშვებობის, შემხებლობისა და უტყუარობის კუთხით, აგრეთვე, მტკიცებულებათა საკმარისობაზე მსჯელობას და მათ შეფასებას ერთობლიობაში. მტკიცებულებათა დასაშვებობა შესაძლებელია, დადგენილი იყოს როგორც მატერიალური, ასევე საპროცესო კანონით. სააპელაციო პალატამ ყურადღება გაამახვილა იმ გარემოებაზე, რომ ცალკეული დელიქტით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების შესახებ სარჩელის გამარტივებული წესით განხილვის მარეგულირებელი ნორმებით (სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის XXXIV3 თავი) მოწესრიგებულია როგორც წმინდა პროცესუალური საკითხები (დასაშვებობა, განსჯადობა და ა.შ.), ასევე, მტკიცებულებათა დასაშვებობასთან დაკავშირებული საკითხები.
18. განსახილველ შემთხვევაში სააპელაციო პალატამ ყურადღება გაამახვილა იმ ფაქტობრივ გარემოებაზე, რომ საქმეში წარმოდგენილი კანონიერ ძალაში შესული განაჩენით სადავო მიწის ნაკვეთებთან დაკავშირებით დანაშაულის ჩადენაში დამნაშავეებად ცნობილნი არიან მოპასუხეები.
19. ამდენად, სააპელაციო პალატა სრულად დაეთანხმა პირველი ინსტანციის სასამართლოს დასკვნას, რომ მოპასუხეების მხრიდან კონკრეტული დანაშაულის ჩადენა სათანადო მტკიცებულებით დასტურდება, შესაბამისად, მათ მიმართ ზიანის ანაზღაურების შესახებ მოთხოვნა საფუძვლიანია.
20. სააპელაციო პალატა დაეთანხმა პირველი ინსტანციის სასამართლოს დასკვნას, რომ ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის სარჩელი ხანდაზმულია მეორე მოპასუხის ნაწილში, თუმცა არ გაიზიარა აპელანტის მტკიცება, რომ სარჩელი მესამე მოპასუხის ნაწილშიც ხანდაზმულია.
21. ხანდაზმულობის საკითხი მატერიალურ-სამართლებრივ კატეგორიას წარმოადგენს, შესაბამისად, ხანდაზმულობის ვადების გამოთვლაც მატერიალური სამართლით – სსკ-ით წესრიგდება.
22. სააპელაციო პალატამ აღნიშნა, რომ განსახილველი დავა დელიქტური ვალდებულებიდან გამომდინარეობს, შესაბამისად, სასარჩელო ხანდაზმულობის საკითხზე მსჯელობისას სასამართლომ იხელმძღვანელა სსკ-ის 1008-ე მუხლით, რომელიც, დელიქტიდან გამომდინარე, სასარჩელო მოთხოვნებისათვის სპეციალურ ხანდაზმულობის ვადას აწესებს, კერძოდ, დელიქტით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლების ხანდაზმულობის ვადა არის სამი წელი იმ მომენტიდან, როცა დაზარალებულმა შეიტყო ზიანის ან ზიანის ანაზღაურებაზე ვალდებული პირის შესახებ.
23. სააპელაციო პალატამ განმარტა, რომ ხსენებული სამართლებრივი ნორმის დანაწესით გათვალისწინებული ხანდაზმულობის ვადის დენის ათვლა დაკავშირებულია დაზარალებულის მიერ ზიანის, ან ზიანის ანაზღაურებაზე ვალდებული პირის შეტყობასთან.
24. განსახილველ შემთხვევაში სააპელაციო სასამართლომ დაადგინა, რომ მეორე, მესამე და მეოთხე მოპასუხეების მიმართ სისხლის-სამართლებრივი წარმოება დასრულდა სააპელაციო ინსტანციაში 2011 წლის 22 ივლისს. რაც შეეხება მოპასუხეს, მან ისარგებლა საკასაციო საჩივრის უფლებით, რომელზეც წარმოება დასრულდა 2013 წლის 5 მარტს. ამიტომ, მის მიმართ მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადის დენა დაიწყო 2013 წლის 6 მარტიდან. მეორე მოპასუხემ არ ისარგებლა საკასაციო საჩივრის უფლებით და მის მიმართ გამოტანილი განაჩენი კანონიერ ძალაში შევიდა 2011 წლის 22 აგვისტოს (ერთთვიანი გასაჩივრების ვადის გასვლიდან). 2011 წლის 23 აგვისტოდან არსებობდა ყველა წინაპირობა, რომ ქ.თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიას მიემართა სასამართლოსათვის დანაშაულით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნით. შესაბამისად, მოსარჩელისათვის ზიანისა და ზიანის მიმყენებელი პირების შესახებ 2011 წლის აგვისტოში უკვე ცნობილი იყო.
25. საქმეში წარმოდგენილია ასევე, აუდიტორული დასკვნა ქონების ღირებულების შესახებ, რომლითაც სადავო მიწის ნაკვეთების ნორმატიული ღირებულებაა განსაზღვრული.
26. ამასთან, სააპელაციო პალატამ ყურადღება გაამახვილა იმ გარემოებაზე, რომ სისხლის სამართლის საქმეზე წინასწარი გამოძიების და სასამართლო განხილვის მიმდინარეობის პერიოდში მოქმედი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი ითვალისწინებდა სისხლის სამართლის საქმეზე სამოქალაქო სარჩელის წარდგენის შესაძლებლობას. მოცემულ შემთხვევაში დადგენილია, რომ დაზარალებულის მხრიდან სამოქალაქო სარჩელი აღძრულია 2014 წლის 26 დეკემბერს. აღნიშნულიდან გამომდინარე, სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ მოსარჩელეს შეეძლო სამოქალაქო სარჩელის აღძვრით დაეკმაყოფილებინა ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა სადავო ეპიზოდთან დაკავშირებითაც, რაც მან არ განახორციელა.
27. სააპელაციო პალატის მოსაზრებით, მოთხოვნის უფლების წარმოშობის სამართლებრივი წინაპირობები მოცემულ შემთხვევაშიც იგივეა, გამომდინარეობს იმავე საქმიდან, სახელმწიფოსათვის ზიანის მიყენებიდან, მათ შორის, მოცემულ ეპიზოდში ბრალდებული პირის, მეორე მოპასუხის მიერ მიყენებული ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნიდან. აღნიშნული კი, დამატებით, იმაზე მიანიშნებს, რომ მოსარჩელისათვის ცნობილი იყო ზიანისა და მისი მიმყენებელი პირების შესახებ და მას გააჩნდა შესაძლებლობა, მოცემულ ეპიზოდთან დაკავშირებითაც სისხლის სამართლის საქმეზე წარედგინა სამოქალაქო სარჩელი.
28. სააპელაციო პალატამ გაიზიარა გასაჩივრებულ გადაწყვეტილებაში განვითარებული მსჯელობა, რომ დანაშაულის ჩადენის შედეგად მიყენებული ზიანის მოთხოვნის ხანდაზმულობასთან დაკავშირებით გასათვალისწინებელია, რომ ვადის ათვლა დაიწყება ზიანის შეტყობის და ანაზღაურებაზე ვალდებული პირის ფაქტობრივი იდენტიფიკაციის მომენტიდან, თუ საკმარისად განსაზღვრადია ზიანის მიმყენებელი პირის ვინაობა. ზიანის მიყენების ფაქტის (ანუ უფლების დარღვევის ფაქტის) და ზიანის ანაზღაურებაზე ვალდებული პირის ვინაობის შეტყობა ვადის ათვლის დაწყების კუმულატიურ წინაპირობებად უნდა იქნეს განხილული.
29. განსახილველ შემთხვევაში დადგენილია, რომ მოსარჩელემ სასამართლოს სარჩელით მიმართა 2014 წლის 26 დეკემბერს, შესაბამისად, სააპელაციო პალატამ გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს დასკვნა, რომ სარჩელი ხანდაზმულია მეორე მოპასუხის ნაწილში.

კასატორის მოთხოვნა და საფუძვლები:

30. სააპელაციო სასამართლოს განჩინებაზე მოსარჩელემ შეიტანა საკასაციო საჩივარი, მოითხოვა მისი გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის სრულად დაკმაყოფილება შემდეგი საფუძვლებით:
31. კასატორის განმარტებით, სააპელაციო პალატამ, პირველი ინსტანციის სასამართლოს მსგავსად, ყურადღება გაამახვილა იმ გარემოებაზე, რომ ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიამ სასამართლოში სარჩელი შეიტანა 2014 წლის 26 დეკემბერს, ხოლო მეორე მოპასუხის მიმართ სისხლის სამართლის საქმის წარმოება დასრულდა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2011 წლის 22 ივლისის განჩინებით (№/ბ-252-11). შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლომ ჩათვალა, რომ მეორე მოპასუხის მიმართ სარჩელი ხანდაზმული იყო, რადგანაც გასული იყო მოთხოვნის სამწლიანი ვადა.
32. სსკ-ის 1008-ე მუხლის საფუძველზე კასატორმა განმარტა, რომ ხანდაზმულობის ვადის ათვლა უნდა დაიწყოს იმ მომენტიდან, როდესაც დაზარალებულმა შეიტყო ზიანის ანაზღაურებაზე ვალდებული პირების შესახებ. მოცემულ შემთხვევაში კასატორისთვის ზიანის ანაზღაურებაზე ვალდებული პირების შესახებ ცნობილი გახდა 2014 წლის 17 დეკემბერს, რაც დასტურდება დოკუმენტის (განჩინების) ადმინისტრაციულ ორგანოში შემოსვლის აღმნიშვნელი კანცელარიის ბეჭდით.
33. კასატორმა განმარტა, რომ სააპელაციო სასამართლოს ხანდაზმულობის ვადა უნდა აეთვალა არა სსკ-ის 130-ე მუხლის საფუძველზე, არამედ ამავე კოდექსის 1008-ე მუხლის თანახმად, რომელიც დელიქტურ ურთიერთობებთან მიმართებით სპეციალური ნორმაა და ხანდაზმულობის ვადის ათვლას უკავშირებს დაზარალებულის ინფორმირების საკითხს.
34. კასატორმა არ გაიზიარა სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობა, რომ მოსარჩელე უფლებამოსილი იყო, მიყენებული ზიანის ანაზღაურება მოეთხოვა ჯერ კიდევ სისხლის სამართლის საქმის განხილვისას. სარჩელი აღიძრა სსსკ-ის XXXIV3 თავის საფუძველზე. შესაბამისად, იმ პირობებში, როდესაც მოქმედი კანონმდებლობა ითვალისწინებს ზიანის ანაზღაურებას განაჩენის საფუძველზე, კასატორისთვის გაუგებარია, თუ რატომ უნდა აღეძრა სარჩელი კასატორს სისხლის სამართლის საქმის განხილვისას. აღსანიშნავია ის გარემოებაც, რომ აღნიშნული საკანონმდებლო რეგულაცია არსებობდა სისხლის სამართლის საქმის განხილვის პერიოდშიც.
35. კასატორის განმარტებით, სააპელაციო სასამართლომ არასწორად შეაფასა სოლიდარული მოვალეების ინსტიტუტი, რადგან სოლიდარული მოვალის არსებობისას დაუშვებელია თანხის პროპორციულად გაყოფა. მეორე მოპასუხის მიმართ სარჩელი მართლაც ხანდაზმული რომ ყოფილიყო, სარჩელით მოთხოვნილი თანხა უნდა გადანაწილებულიყო დანარჩენ სამ მოპასუხეზე და პროპორციულად არ უნდა შემცირებულიყო.
36. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2019 წლის 14 მარტის განჩინებით მოსარჩელის საკასაციო საჩივარი მიღებულ იქნა წარმოებაში, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 396-ე მუხლით და ამავე კოდექსის 391-ე მუხლის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად. ამავე განჩინებით დადგინდა, რომ კასატორი სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლებულია. 2019 წლის 27 მარტს მესამე მოპასუხემ საკასაციო სასამართლოს მიმართა შეგებებული საკასაციო საჩივრით და მოითხოვა გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება მის მიმართ სარჩელის დაკმაყოფილების ნაწილში.


ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

37. საკასაციო სასამართლომ, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე მუხლის შესაბამისად, შეამოწმა საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საკითხი და თვლის, რომ იგი დაუშვებლად უნდა იქნეს მიჩნეული შემდეგ გარემოებათა გამო:
38. სააპელაციო სასამართლომ დაადგინა, რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2011 წლის 31 იანვრის განაჩენით მოპასუხეები ცნობილ იქნენ დამნაშავედ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 180-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ ქმედებაში.
39. აღნიშნული განაჩენი 2011 წლის 27 დეკემბერს უცვლელად იქნა დატოვებული თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის პალატის განაჩენით.
40. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატამ 2013 წლის 5 მარტის განაჩენით თბილისის სააპელაციო სასამართლოს განაჩენი დარჩა უცვლელად.
41. მოპასუხეების მართლსაწინააღმდეგო, ბრალეული ქმედებით მიყენებული ზიანის მოცულობა შეადგენს 700 000 ლარს.
42. წინამდებარე საკასაციო საჩივარში მხარემ განმარტა, რომ სააპელაციო პალატამ არასწორად ჩათვალა მეორე მოპასუხის მიმართ სარჩელი ხანდაზმულად და ასევე არასწორად შეამცირა მოპასუხეთა სოლიდარული ვალდებულების მოცულობა მეორე მოპასუხის წილი ვალდებულების ფარგლებში.
43. საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი გარკვეულ შეზღუდვებს აწესებს საკასაციო საჩივრის დასაშვებობასთან დაკავშირებით, კერძოდ, 391-ე მუხლის მეხუთე ნაწილის შესაბამისად, საკასაციო საჩივარი ქონებრივ ან არაქონებრივ დავაზე დასაშვებია, თუ კასატორი დაასაბუთებს, რომ: ა) საქმე მოიცავს სამართლებრივ პრობლემას, რომლის გადაწყვეტაც ხელს შეუწყობს სამართლის განვითარებას და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებას; ბ) საქართველოს უზენაეს სასამართლოს მანამდე მსგავს სამართლებრივ საკითხზე გადაწყვეტილება არ მიუღია; გ) საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მოცემულ საქმეზე სავარაუდოა მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღება; დ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება განსხვავდება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან; ე) სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით, რასაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე; ვ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება ეწინააღმდეგება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს; ზ) გასაჩივრებულია სააპელაციო სასამართლოს მეორე დაუსწრებელი გადაწყვეტილება ან განჩინება დაუსწრებელი გადაწყვეტილების უცვლელად დატოვების თაობაზე.
44. საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ წარმოდგენილი საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები სსსკ-ის 391-ე მუხლით გათვალისწინებული არც ერთი ზემოთ მითითებული საფუძვლით.
45. საკასაციო პალატა მიუთითებს, რომ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში 2010 წლის 15 დეკემბერს განხორცელებული ცვლილების შესაბამისად, V-ე კარს - გამარტივებული წარმოება, დაემატა ახალი XXXIV3 თავი – ცალკეული დელიქტით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების შესახებ სარჩელის განხილვის გამარტივებული წესი, კერძოდ, ამ თავით დადგენილი წესით შეიძლება განხილული იქნეს სარჩელი დანაშაულის ან ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის შედეგად მიყენებული ზიანის ანაზღაურების შესახებ. მაშასადამე, აღნიშნული ცვლილებების განხორციელებამდე, დანაშაულის ან მართლსაწინააღმდეგო ქმედებით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების შესახებ სარჩელის წარდგენა შესაძლებელი იყო ორი წესით: სისხლის სამართლის საქმეზე სამოქალაქო სარჩელის წარდგენით ან საერთო სასარჩელო წესით. ამ წესიდან გამონაკლისი იყო დადგენილი, როცა დავა ეხებოდა იმ პირის მიმართ, რომლის წინააღმდეგაც წარმოებდა სისხლის სამართლის საქმე, სახელმწიფოსათვის დანაშაულის ან მართლსაწინააღმდეგო ქმედებით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების შესახებ მოთხოვნას, რომელიც პროკურორს სავალდებულო წესით უნდა აღეძრა 2010 წლის პირველ ოქტომბრამდე მოქმედი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 37-ე მუხლის პირველი ნაწილით დადგენილი წესით და ასეთი შემთხვევების მიმართ მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადის დენის დაწყება (სსკ-ის 1008-ე მუხლი) უნდა მოხდეს იმ დღიდან, როდესაც სახელმწიფო დაზარალებულად იქნა ცნობილი სისხლის სამართლის საქმეზე და მისთვის ცნობილი გახდა ზიანის მიმყენებლისა და ზიანის ოდენობის შესახებ.
46. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ახალი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ამოქმედებამდე (2010 წლის პირველი ოქტომბერი) მოქმედი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 681 მუხლის მიხედვით, დაზარალებულად მიიჩნეოდა სახელმწიფო, ფიზიკური ან იურიდიული პირი, რომელსაც მორალური, ფიზიკური თუ ქონებრივი ზიანი მიადგა უშუალოდ დანაშაულის შედეგად. შესაბამისად, სისხლის სამართლის პროცესში დაზარალებულად მიჩნეული შეიძლება ყოფილიყო სახელმწიფო, იურიდიული პირი, ან ფიზიკური პირი. სსსკ-ი მიყენებული ზიანის ანაზღაურების საკითხს უკავშირებდა დაზარალებულის ნების გამოვლენას და ზიანის ანაზღაურების შესაძლებლობას ითვალისწინებდა დაზარალებულის მიერ სისხლის სამართლის საქმეზე სამოქალაქო სარჩელის შეტანის შემთხვევაში. მიუხედავად იმისა, რომ სსსკ-ი დაზარალებულის სტატუს უკავშირებდა ზიანის არსებობას, საპროცესო სამართლებრივი მნიშვნელობით ასეთი პირი პროცესში დაზარალებულის სტატუსს იძენდა მხოლოდ პროცესის მწარმოებელი ორგანოს მიერ დაზარალებულად ცნობის შესახებ დადგენილების (განჩინების) გამოტანის შემდეგ. დაზარალებულად ცნობის შესახებ დადგენილებას გამოსცემდა გამომძიებელი ან პროკურორი, ხოლო განჩინებას კი - სასამართლო. დაზარალებულად ცნობის შესახებ დადგენილება (განჩინება) გამოტანილი შეიძლება ყოფილიყო მხოლოდ სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყების შემდეგ და მასში სავალდებულოდ უნდა ყოფილიყო აღნიშნული მიყენებული ზიანის სახე. პირი დაზარალებულად შეიძლება მიჩნეულიყო: წინასწარი გამოძიებისას; სასამრთლო სხდომის მოსამზადებელი ნაწილის; ასევე სასამართლო გამოძიებისას. სასაამრთლოში საქმის წარმოებისას დაზარალებულად ცნობის უფლება გააჩნდა მხოლოდ პირველი ინსტანციის სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმის განხილვისას და ისიც სასამრთლო კამათის დაწყებამდე. პირის დაზარალებულად ცნობა არ იყო დამოკიდებული მის ნება-სურვილზე. შესაბამისი ზიანის სავარაუდო მიყენების ფაქტის დადგენისთანავე პროცესის მწარმოებელი ორგანო დაუყონებლივ ღებულობდა გადაწყვეტილებას პირის პროცესში დაზარალებულად მოწვევის შესახებ. პირის დაზარალებულად ცნობის საფუძველს წარმოადგენდა - ინფორმაცია სავარაუდოდ დანაშაულის ჩადენის შესახებ; ამ ქმედებით ზიანის მიყენების ფაქტი; მიზეზობრივი კავშირის არსებობა ქმედებასა და დამდგარ ზიანს შორის. (იხილეთ დამატებით: სისხლის სამართლის პროცესი, ზოგადი ნაწილი, ავტორთა კოლექტივი, თბ., 2008, გვ. 213-227).
47. საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ სარჩელისაგან მოპასუხის თავდაცვის ეფექტურ საშუალებას წარმოადგენს შესაგებელის წარდგენა. შესაგებლის ერთ-ერთ სახეს წარმოადგენს მოთხოვნის შემწყვეტი ან განხორციელების შემაფერხებელი შესაგებლები. მოპასუხის მიერ მოთხოვნის შემწყვეტი შესაგებლის განხორციელების შემთხვევაში უპირველესად უნდა იქნეს მოძიებული მატერიალურ-სამართლებრივი ნორმა, რომელიც შესაძლოა უპირისპირდებოდეს მოსარჩელის (სამართლებრივ) მოთხოვნის უფლებას; აღნიშნული სამართლებრივი ნორმა, ისევე, როგორც მოსარჩელის სტადიაზე მოსაძიებელი მოთხოვნის საფუძველი, უნდა გამომდინარეობდეს კანონიდან (მაგალითად, ვალდებულების შესრულების შესაგებელი სსკ-ის 427-ე ან 434-ე მუხლის საფუძველზე, ურთიერთმოთხოვნათა გაქვითვა სსკ-ის 442-ე მუხლის საფუძველზე, ვალის პატიების შესაგებელი სსკ-ის 448-ე მუხლის საფუძველზე, კონფუზიის შესაგებელი სსკ-ის 452-ე მუხლის საფუძველზე,). მოთხოვნის განხორციელების შემაფერხებელი - ხანდაზმულობის შესაგებელის შემოწმება უნდა მოხდეს სსკ-ის 144-ე მუხლის პირველი ქვეპუნქტის საფუძველზე.
48. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ სსკ-ის 128-ე მუხლის პირველი ნაწილის დანაწესის შესაბამისად, ხანდაზმულობის ვადა ვრცელდება სხვა პირისაგან რაიმე მოქმედების შესრულების ან მოქმედებისაგან თავის შეკავების მოთხოვნის უფლებაზე. ხანდაზმულობის ვადების დაწესებით, კანონმდებლის მიზანია გამორიცხოს კრედიტორის უფლების განხორციელების არათანაზომიერად ან ბოროტად გამოყენების საფრთხე. გარდა ამისა: ა) ხანდაზმულობის ვადა სასამართლოს უმსუბუქებს ფაქტების დადგენისა და შესწავლის პროცესს და ამ გზით ხელს უწყობს დასაბუთებული გადაწყვეტილების გამოტანას; ბ) ხელს უწყობს სამოქალაქო ბრუნვის სტაბილიზაციას; გ) აძლიერებს სამოქალაქო სამართლებრივი ურთიერთობის სუბიექტების ურთიერთკონტროლსა და იძლევა დარღვეული უფლების დაუყონებლივ აღდგენის სტიმულიზაციას (იხ. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს რეკომენდაციები სამოქალაქო სამართლის სასამართლო პრაქტიკის პრობლემატურ საკითხებზე, თბილისი, 2007, გვ.63; შდრ. სუსგ 11.06.2012 საქმე №ას-547-515-2012).
49. აღსანიშნავია, რომ ხანდაზმულობის ვადის გასვლით ისპობა სასამართლოს ან სხვა ორგანოს მეშვეობით პირის მოთხოვნის იძულებით განხორციელების შესაძლებლობა, მაგრამ არა სასამართლოსათვის ან სხვა ორგანოსათვის მიმართვის უფლება. ხანდაზმულობის ვადა სპობს უფლების იძულებით განხორციელების შესაძლებლობას მატერიალური და არა პროცესუალური თვალსაზრისით. ხანდაზმულობის ვადის საფუძველია უფლების დარღვევა, რომელიც შესაძლოა კანონიდან გამომდინარეობდეს ან ხელშეკრულების საფუძველზე წარმოიშვას. ხანდაზმულობის ვადების გათვალისწინება სასამართლოს მიერ ხორციელდება არა საკუთარი ინიციატივით, არამედ მხოლოდ საქმის განხილვაში მონაწილე მხარეების (მხარის) მიერ აღნიშნულზე მითითების შემთხვევაში.
50. სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადა გულისხმობს დროის გარკვეულ მონაკვეთს, რომლის განმავლობაშიც პირს, რომლის უფლებაც დაირღვა, შესაძლებლობა აქვს, მოითხოვოს საკუთარი უფლებების სამართლებრივი გზით (იძულებით) განხორციელება ან დაცვა. ამ ვადის გაცდენა კი გულისხმობს ამ პირთა მიერ ასეთი შესაძლებლობის გამოყენების უფლების მოპსპობას, გაქარწყლებას. „მხარეთა სასარჩელო შესაძლებლობები ხშირად არის ვადით შეზღუდული. სამოქალაქო სამართალში სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადის გასვლის შემდეგ პირი კარგავს უფლების სასამართლო გზით დაცვის შესაძლებლობას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 30 აპრილის გადაწყვეტილება №1/3/161 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები – ო.ს. და ი.ხ. საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“).
51. სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადები ასეე მიიჩნევა საქმის სწორად გადაწყვეტის ერთ–ერთ ეფექტურ გარანტიად. კერძოდ: გადაწყვეტილება ეფუძნება მხარეთა მიერ წარდგენილ მტკიცებულებებს, შესაბამისად, მტკიცებულებათა უტყუარობა, მათი ვარგისიანობის, ნამდვილობის უტყუარად დადგენის შესაძლებლობა უმნიშვნელოვანესია სწორი და ობიექტური გადაწყვეტილების მისაღებად. სამართალწარმოებაში შეცდომის თავიდან აცილება უპირველესი მიზანია. ამასთან, ხანგრძლივი დროის გასვლამ შეიძლება გამოიწვიოს მტკიცებულებების შეცვლა ან მათი მოპოვების უკიდურესად გართულება, ზოგჯერ კი – განადგურება, რაც, საბოლოო ჯამში, გაართულებს სადავოდ გამხდარი მტკიცებულებების საიმედოობის დადგენას. როდესაც ხანგრძლივი დროა გასული იმ მოვლენიდან, რომელმაც სადავო გარემოებები წარმოშვა, მაღალია ალბათობა, რომ მტკიცებულებები, რომლებიც ადრე არსებობდა, შეიძლება დაკარგული ან სახეშეცვლილი იყოს, ასევე გაფერმკრთალდება მოწმეთა მეხსიერება, რომელთა ჩვენებებს სასამართლო დავის გადაწყვეტისას უნდა დაეყრდნოს, გაიზრდება სავარაუდო, არასანდო მტკიცებულებათა რიცხვი. შედეგად, მეტი ალბათობით შეიქმნება ნიადაგი საქმის ფაქტობრივი გარემოებების არაობიექტური შეფასებისათვის. ხანდაზმულობის ვადა წარმოადგენს მცდელობას, დაიცვას მხარეები ასეთი საფრთხეებისაგან.
52. 8. ზემოთ ჩამოთვლილი ლეგიტიმური მიზნების არსებობას იზიარებს ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოც. 1996 წლის 22 ოქტომბრის გადაწყვეტილებაში საქმეზე სტაბინგი და სხვები გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ, სასამართლო განმარტავს: „... ხანდაზმულობის ვადები ემსახურება რამდენიმე მნიშვნელოვან მიზანს, კერძოდ, სამართლებრივ განსაზღვრულობას და საბოლოობას, პოტენციური მოპასუხეების დაცვას ძველი სარჩელებისგან, რომლებისგან თავის დაცვაც შეიძლება რთული აღმოჩნდეს და უსამართლობის თავიდან აცილებას, რომელიც შეიძლება წარმოიშვას, თუ სასამართლოები იძულებული გახდებიან გადაწყვიტომ საქმეები, რომლებიც შორეულ წარსულში მოხდა, იმ მტკიცებულებებზე დაყრდნობით, რომლებიც შესაძლოა, დროის გასვლის გამო არასაიმედო ან არასრული იყოს“ (პარ.51).
53. ხანდაზმულობის ვადის დენის დაწყება დაკავშირებულია სუბიექტურ ფაქტორთან ანუ იმ მომენტთან, როცა დაზარალებულმა შეიტყო ან უნდა შეეტყო თავისი უფლების დარღვევის შესახებ. საწინააღმდეგოს მტკიცების ტვირთი მოსარჩელეს აწევს. ხანდაზმულობის ვადის დენის დაწყების საფუძველია უფლების დარღვევა, რომელიც შესაძლოა კანონიდან გამომდინარეობდეს ან ხელშეკრულების საფუძველზე წარმოიშვას. ხანდაზმულობის ვადების გათვალისწინება სასამართლოს მიერ ხორციელდება არა საკუთარი ინიციატივით, არამედ მხოლოდ საქმის განხილვაში მონაწილე მხარეების მიერ აღნიშნულზე მითითების შემთხვევაში. მოთხოვნის ხანდაზმულობაზე სასამართლო იმსჯელებს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ამის შესახებ მოპასუხეს შესაგებელში აქვს მითითებული ან მიუთითებს პირველ ინსტანციაში საქმის მომზადების დასრულებამდე. (იხ. დამატებით: ჰ.ბოელინგი, ლ. ჭანტურია, სამოქალაქო საქმეებზე გადაწყვეტილებათა მიღების მეთოდიკა, მეორე გამოცემა, თბ., 2004, 170).
54. საკასაციო პალატა სრულად ეთანხმება სააპელაციო პალატის მოსაზრებას, რომ განსახილველი დავა დელიქტური ვალდებულებიდან გამომდინარეობს, შესაბამისად, სასარჩელო მოთხოვნის ხანდაზმულობის საკითხზე მსჯელობისას სააპელაციო პალატამ სწორად იხელმძღვანელა საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 1008-ე მუხლით, რომელიც, დელიქტიდან გამომდინარე, სასარჩელო მოთხოვნებისთვის ხანდაზმულობის ვადას აწესებს, კერძოდ, დელიქტით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლების ხანდაზმულობის ვადა არის სამი წელი იმ მომენტიდან, როცა დაზარალებულმა შეიტყო ზიანის ან ზიანის ანაზღაურებაზე ვალდებული პირის შესახებ.
55. საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ რაც შეეხება 2010 წლის პირველი ოქტომბრის შემდეგ (ახალი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ამოქმედება, რომელიც აღარ ითვალისწინებს სამოქალაქო სარჩელის აღძვრის შესაძლებლობას სისხლის სამართლის საქმეზე), სახელმწიფოსათვის ან სამართლებრივი ურთიერთობის სხვა სუბიექტისათვის დანაშაულით ან სხვა მართლსაწინააღმდეგო მოქმედებით (ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა) მიყენებული მატერიალური ზიანის ანაზღაურების შესახებ მოთხოვნების მიმართ, სსკ-ის 1008-ე მუხლით გათვალისწინებული სამწლიანი ხანდაზმულობის ვადის დაწყება, დაკავშირებულია იმ გარემოებასთან, თუ რა წესით ითხოვს დაზარალებული მიყენებული ზიანის ანაზღაურებას. თუ დაზარალებული ითხოვს მიყენებული მატერიალური ზიანის ანაზღაურებას გამარტივებული წესით, მაშინ მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადის დენა დაიწყება იმ დღიდან, როცა ზიანის მიმყენებლის მიმართ კანონიერ ძალაში შევიდა სისხლის სამართლის საქმეზე სასამართლოს გამამტყუნებელი განაჩენი ან ადმინისტრაციული სამართალდარვევის საქმეზე გამოცემული იქნა ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი, რომლითაც დასტურდება ზიანის მიყენების ფაქტი. ხოლო იმ შემთხვევაში, როცა დაზარალებული მოითხოვს დანაშაულით ან ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის შედეგად მიყენებული მატერიალური ზიანის ანაზღაურებას საერთო სასარჩელო (და არა გამარტივებული სამართალწარმოების წესით) წესით, მიყენებული მატერიალური ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადის დენა დაიწყება იმ დღიდან, როცა დაზარალებულმა შეიტყო ზიანის ან ზიანის ანაზღაურებაზე ვალდებული პირის შესახებ (იხ. სუსგ 4.04.2019წ. საქმე №ას-1322-2018).
56. წარმოდგენილი საკასაციო საჩივრის დასაშვებად ცნობის საფუძველი ვერ გახდება კასატორის პრეტენზია, რომ სააპელაციო პალატამ არასწორად აითვალა მეორე მოპასუხის მიმართ ხანდაზმულობის ვადა.
57. სააპელაციო პალატამ დაადგინა, ხოლო კასატორმა დასაშვები და დასაბუთებული საკასაციო პრეტენზია ვერ წარადგინა იმ გარემოების საწინააღმდეგოდ, რომ მეორე მოპასუხის მიმართ სასამართლოს განაჩენი კანონიერ ძალაში შევიდა 2011 წლის 22 აგვისტოს (ერთთვიანი გასაჩივრების ვადის გასვლიდან). შესაბამისად, მომდევნო დღიდან მოსარჩელე უფლებამოსილი იყო, 2011 წლის 23 აგვისტოდან მოეხდინა სარჩელის წარდგენის უფლების რეალიზება და მოეთხოვა სასამართლოსათვის დანაშაულით მიყენებული ზიანის ანაზღაურება. ამდენად, მოსარჩელისათვის ზიანისა და ზიანის მიმყენებელი პირების შესახებ 2011 წლის აგვისტოში უკვე ცნობილი იყო, რაც ხანდაზმულობის ვადის ათვლის წინაპირობას წარმოადგენდა. სამოქალაქო სარჩელი კი დაზარალებულმა აღძრა 2014 წლის 26 დეკემბერს, სამწლიანი ვადის გასვლის შემდეგ.
58. საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს კასატორის მოსაზრებას სააპელაციო პალატის მიერ ვერც სოლიდარული ვალდებულების არასწორად შეფასებასთან დაკავშირებით.
59. ამდენად, სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმე არ არის განხილული მნიშვნელოვანი მატერიალური ან/და საპროცესო დარღვევებით, ვერც კასატორი მიუთითებს რაიმე ისეთ დარღვევაზე, რომელსაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე, რის გამოც საკასაციო საჩივარს არა აქვს წარმატების პერსპექტივა.
60. კასატორმა ვერ დაასაბუთა, რომ სააპელაციო სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციასთან და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალთან წინააღმდეგობაში მოდის.
61. ამასთან, საკასაციო საჩივრის განხილვისა და საკასაციო სასამართლოს ახალი გადაწყვეტილების მიღების საჭიროება არ არსებობს არც სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბების აუცილებლობის თვალსაზრისით და არც იმ საფუძვლით, რომ საკასაციო სასამართლოს მსგავს საკითხზე ჯერ არ უმსჯელია და გადაწყვეტილება არ მიუღია. შესაბამისად, მოცემულ საქმეზე არ არსებობს ვარაუდი, რომ საკასაციო საჩივრის განხილვის შემთხვევაში მოსალოდნელია საქართველოს უზენაესი სასამართლოს უკვე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღება.
62. ამავდროულად, გასაჩივრებული გადაწყვეტილება არ განსხვავდება საკასაციო სასამართლოს მიერ დადგენილი პრაქტიკისაგან.
63. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე მუხლის საფუძველზე, საკასაციო სასამართლო არ არის უფლებამოსილი, დაუშვას წარმოდგენილი საკასაციო საჩივარი, რის გამოც მას უარი უნდა ეთქვას განხილვაზე.
64. რაც შეეხება მოსარჩელის საკასაციო საჩივარზე მესამე მოპასუხის მიერ წარდგენილ შეგებებულ საკასაციო საჩივარს, იგი საკასაციო სასამართლოს მსჯელობის საგანი ვერ გახდება და განუხილველად უნდა დარჩეს, კერძოდ:
65. სსსკ-ის 399-ე მუხლის თანახმად, საქმის განხილვა საკასაციო სასამართლოში წარმოებს იმ წესების დაცვით, რომლებიც დადგენილია სააპელაციო სასამართლოში საქმეთა განხილვისათვის, გარდა იმ გამონაკლისებისა, რომელთაც ეს თავი შეიცავს. ამავე კოდექსის 379-ე მუხლის ბოლო წინადადებით კი, დადგენილია, რომ სააპელაციო საჩივარზე უარის თქმის ან მისი განუხილველად დატოვების შემთხვევაში, შეგებებული სააპელაციო საჩივარი არ განიხილება.
66. საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ შეგებებული საკასაციო საჩივარი ორგანულადაა დაკავშირებული ძირითად საკასაციო საჩივართან, რაც იმას ნიშნავს, რომ თუ კასატორი უარს იტყვის თავის საკასაციო საჩივარზე ან საკასაციო სასამართლო განუხილველად დატოვებს მას, მაშინ შეგებებული საკასაციო საჩივარიც იმავე სამართლებრივ ბედს გაიზიარებს.
67. მოცემულ შემთხვევაში, რადგანაც მოსარჩელის საკასაციო საჩივარი, როგორც ძირითადი, სსსკ-ის 391-ე მუხლის მე-5 ნაწილის შესაბამისად, განუხილველად იქნა დატოვებული დაუშვებლობის გამო, შეგებებული საკასაციო საჩივარიც, მისი პროცესუალური ბუნებიდან გამომდინარე, დაუშვებლობის მოტივით განუხილველად დატოვებას ექვემდებარება (იხ. სუსგ №ას-127-470-07, 30 აპრილი, 2007 წელი; №ას-1004-925-2017, 10 ნოემბერი, 2017 წელი, 14 ნოემბერი, 2018წ. საქმე №ას-411-411-2018), ამდენად, საკასაციო პალატა მოკლებულია შესაძლებლობას, იმსჯელოს მესამე მოპასუხის შეგებებული საკასაციო საჩივრის პრეტენზიებზე.
68. სსსკ-ის 401-ე მუხლის მეოთხე ნაწილის თანახმად, საკასაციო საჩივრის დაუშვებლად ცნობის შემთხვევაში პირს დაუბრუნდება მის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 70 პროცენტი. ამდენად, საკასაციო პალატა თვლის, რომ შეგებებული სარჩელის ავტორს უნდა დაუბრუნდეს სახელმწიფო ბაჟის სახით მის მიერ 2019 წლის 17 აპრილის №0 საგადახდო დავალებით გადახდილი 6000 ლარის 70% – 4200 ლარი.



ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:


საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე, 401-ე მუხლებით და



დ ა ა დ გ ი ნ ა:


1. ქ.თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის საკასაციო საჩივარი დარჩეს განუხილველად დაუშვებლობის გამო.
2. გ.ტ–ძის შეგებებული საკასაციო საჩივარი დარჩეს განუხილველად დაუშვებლობის გამო.
3. კასატორ გ.ტ–ძეს (პირადი №......) სახელმწიფო ბიუჯეტიდან (ქ.თბილისი, „სახელმწიფო ხაზინა“, ბანკის კოდი TRESGE22, მიმღების ანგარიშის №200122900, სახაზინო კოდი 300773150) დაუბრუნდეს სახელმწიფო ბაჟის სახით მის მიერ 2019 წლის 17 აპრილის №0 საგადახდო დავალებით გადახდილი 6000 ლარის 70% – 4200 ლარი.
4. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ გასაჩივრდება.


თავმჯდომარე ზ. ძლიერიშვილი



მოსამართლეები: ბ. ალავიძე



პ. ქათამაძე