საქმე №ას-1040-2018 26 ივლისი, 2019 წელი
ქ. თბილისი


სამოქალაქო საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

ნინო ბაქაქური (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
ზურაბ ძლიერიშვილი, ბესარიონ ალავიძე

საქმის განხილვის ფორმა _ ზეპირი განხილვის გარეშე

საკასაციო საჩივრის ავტორი – ნ.დ–ი (მოპასუხე)

მოწინააღმდეგე მხარე – გ.ფ–ა (მოსარჩელე)

თავდაპირველი მოპასუხეები – შპს სარეკლამო კომპანია „ს–ი“, ა(ა)იპ განათლების, კულტურისა და სულიერების აღორძინების საერთაშორისო საქველმოქმედო ფონდი „ხ–ი“, ფ.მ–ა

გასაჩივრებული განჩინება – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2018 წლის 24 აპრილის განჩინება

კასატორის მოთხოვნა – გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა

დავის საგანი – საავტორო უფლებების დარღვევის შედეგად მიყენებული ზიანის ანაზღაურება, არაქონებრივი ზიანის ანაზღაურება


ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი

1. გ.ფ–ა (შემდგომში - “მოსარჩელე” ან “მოწინააღმდეგე მხარე“) მწერალი და პოეტია. იგი არაერთი ცნობილი ლექსის ავტორია, 80-იანი წლებიდან, თავის ნაწარმოებებს „გ.ო–“ ფსევდონიმით აქვეყნებს. მან 1977 წელს დაწერა ლექსი სახელწოდებით „მაფშალია“, რომელიც 1981 წლის 12 დეკემბერს პოეტის სხვა რამდენიმე ლექსთან ერთად ჟურნალ „ცისკარში“ გამოქვეყნდა.
2. 2011 წლის 17-18 სექტემბერს, ხ–ის რაიონში მეხუთე საერთაშორისო ფესტივალი სახელწოდებით „სიმღერა სამეგრელოზე“ გაიმართა, რომელშიც მონაწილეობა არა ერთმა ქართველმა თუ არაქართველმა შემსრულებელმა და ანსამბლმა მიიღო. მათ შორის იყო ფ.მ–აც (შემდგომში - „თავდაპირველი მოპასუხე“), რომელმაც როგორც 17 სექტემბერს, ისე 18 სექტემბერს სიმღერა „მაფშალია“ შეასრულა. 17 სექტემბერს ფესტივალის ღონისძიების წამყვანმა ფ.მ–ა ამ სიმღერის შემქმნელად (ტექსტის და მელოდიის ავტორი) გამოაცხადა. წამყვანს არც სიმღერის სახელწოდება, არც ამ სიმღერის შექმნაში მონაწილე სხვა პირი არ გამოუცხადებია. 18 სექტემბერს ფესტივალის ღონისძიების წამყვანმა სიმღერის სახელწოდება მიუთითა და სიმღერის ავტორად უკვე ნ.დ–ი (შემდგომში - „მოპასუხე“, „კასატორი“ ან „საკასაციო საჩივრის ავტორი“) გამოაცხადა.
3. ნ.დ–ი კომპოზიტორი, ფ.მ–ას პედაგოგი და არაერთი სიმღერის ავტორია. ნ.დ–მა ფ.მ–ას, მისი ხმის ტემბრის გათვალისწინებით, სიმღერა „მაფშალიას“ მომზადება და ხ–ის ფესტივალზე შესრულება შესთავაზა.
4. ნ.დ–ისთვის ცნობილი იყო რომ ლექსს „მაფშალია“ ავტორი ჰყავდა, მაგრამ მას არ უცდია გ.ფ–ასთან (გ.ო–თან), დაკავშირება. იგი ლ.ღ–ას (მოწმედ დაკითხული) ზეპირ განმარტებას დაეყრდნო იმის თაობაზე, რომ ავტორი ლექსის გამოყენებაზე თანხმობას აცხადებდა. ფ.მ–ასთვის ცნობილი იყო, რომ ლექსს ავტორი ჰყავდა (ტომი I, ს.ფ. 5, 50, 113, მხარეთა ახსნა-განმარტება, სასამართლოს 24.05.2016 წლის სხდომის ოქმი).
5. 2014 წელს ნ.დ–მა საქართველოს საავტორო ასოციაციაში მუსიკალური ნაწარმოები სახელწოდებით „მაფშალია“ დაარეგისტრირა, სადაც მიუთითა, რომ მუსიკის ავტორია ნ.დ–ი, ტექსტის ავტორი კი გ.ო–ა (ტომი I, ს.ფ. 5, 113, სასამართლოს 24.05.2016 წლის სხდომის ოქმი, ტომი II, ს.ფ. 74-91; 95).
6. 2012 წლის 07 ივნისს, შპს სარეკლამო კომპანია „ს–მა“ (შემდგომში - „თავდაპირველი მოპასუხე“) საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს ანაკლიის საიმიჯო კლიპის დაფინანსების თაობაზე წერილობით მიმართა და მიუთითა, რომ კლიპი მეგრულ-ქართულ სიმღერაზე ფ.მ–ას შესრულებით იქნებოდა. 2012 წლის 18 ივნისს სამინისტროსა და მოპასუხე კომპანიას შორის კურორტ ანაკლიის საიმიჯო მუსიკალური ვიდეო კლიპის გადაღება-დამზადების შესახებ ხელშეკრულება №564 დაიდო. სახელშეკრულებო თანხამ 129 000 ლარი შეადგინა (შემდგომში, 2012 წლის 17 ივნისის №643 ხელშეკრულებით აღნიშნულს დამატებითი ხარჯების გაწევისთვის 5900 ლარი დაემატა. ხელშეკრულების მოქმედების ვადა 2012 წლის 15 აგვისტომდე განისაზღვრა). ვიდეორგოლის (კლიპის) ხარჯთაღრიცხვაში უშუალოდ სიმღერის არანჟირება - ჩაწერისთვის 4890 ლარი იყო განსაზღვრული. 2012 წლის 25 ივლისს, აღნიშნულმა კომპანიამ ნ.დ–თან, როგორც ქალაქ ანაკლიის მუსიკალური ვიდეო კლიპის სიმღერის კომპოზიტორთან, მომსახურების ხელშეკრულება დადო. ნ.დ–ისთვის ნაღდი ანგარიშსწორებით 3600 ლარის გადახდა შეთანხმდა. შპს სარეკლამო კომპანია „ს–მა“, სამინისტროსთან დადებული ხელშეკრულების შესაბამისად, კლიპი გადაიღო. კლიპი „მე მიყვარს ანაკლია“ 2012 წლის ზაფხულის თვეებში, ტელეკომპანიების: „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“, „რუსთავი 2-ისა“ და „ტელეიმედის“ ეთერში დღის განმავლობაში რამდენჯერმე თავსდებოდა.
7. ფ.მ–ამ მოსარჩელის ტექსტი ავტორთან შეუთანხმებლად გამოიყენა და საჯაროდ შეასრულა. 2011 წლის სექტემბრის თვეში ჩატარებულ ხ–ის საერთაშორისო ფესტივალზე სიმღერა „მაფშალიას“ შესრულების შემდეგ, ფ.მ–ამ აღნიშნული სიმღერა მრავალგზის, სხვადასხვა ღონისძიებაზე, სხვადასხვა ტელეკომპანიის ეთერით იმღერა. სიმღერა მისი შესრულებით ინტერნეტსივრცეში „YouTube-ზე“ და სხვა საიტებზე ამჟამადაც განთავსებულია. მან სიმღერის გამოყენებისას, ავტორებთან შეუთანხმებლად მის ტექსტში ცვლილება შეიტანა. ერთ წელზე მეტი ხნის განმავლობაში, სიმღერის შესრულებისას, არ უთითებდა ლექსის ავტორს ან ავტორად ლ.ღ–ას ასახელებდა. მას შემდეგ, რაც ავტორმა უკმაყოფილება გამოხატა, გარკვეული პერიოდი, ფ.მ–ა ლექსის ავტორად გ.ო. ნაცვლად გ.ო–ს ასახელებდა.
8. 2011 წლიდან 2014 წლამდე ნ.დ–ი მოსარჩელის ლექსს „მაფშალიას“ ავტორთან შეუთანხმებლად იყენებდა. სიმღერის ავტორად ტექსტის ავტორის დასახელების გარეშე მხოლოდ საკუთარ თავს უთითებდა.
9. მოსარჩელეს ჰონორარი ფ.მ–ასგან, როგორც შემსრულებლისგან და ნ.დ–ისგან, როგორც კომპოზიტორისგან, სიმღერაში მისი ლექსის „მაფშალიას“ გამოყენებისთვის არ მიუღია.
10. მოსარჩელემ სარჩელი აღძრა სასამართლოში და მოითხოვა: ა) შპს სარეკლამო კომპანია „ს–ისათვის“, გ.ფ–ას სასარგებლოდ, კლიპში „მე მიყვარს ანაკლია“ გ.ფ–ას ნაწარმოების - ლექსის „მაფშალია“ ავტორის თანხმობის გარეშე გამოყენებისა და მისი საავტორო უფლებების დარღვევისათვის, 7000 ლარის გადახდის დაკისრება; ბ) ა(ა)იპ განათლების, კულტურისა და სულიერების აღორძინების საერთაშორისო საქველმოქმედო ფონდი „ხ–ისთვის“, გ.ფ–ას სასარგებლოდ, ფ.მ–ასთვის გ.ფ–ას ლექსის „მაფშალია“ მიწოდებით, მისი ინიციატივით, 2011 წლის ხ–ის საერთაშორისო სიმღერის ფესტივალზე შესრულებული სიმღერა „მაფშალიას“ ჩაწერით, ხ–ის ფესტივალზე სიმღერის ტექსტის ავტორის მიუთითებლობით ავტორის უფლებების დარღვევისათვის, კომპენსაციის სახით 2000 ლარის გადახდის დაკისრება; გ) ფ.მ–ასთვის, გ.ფ–ას სასარგებლოდ, გ.ფ–ას (გ.ო–) საავტორო უფლებების დარღვევისათვის, კომპენსაციის სახით 5000 ლარის გადახდის დაკისრება; დ) ფ.მ–ასთვის ინტერნეტსივრცეში სიმღერა „მაფშალიას“ განთავსების აკრძალვა; ე) ნ.დ–ისათვის, გ.ფ–ას სასარგებლოდ, ავტორის თანხმობის გარეშე მისი ნაწარმოების გამოყენებით, გ.ფ–ას (გ.ო–) საავტორო უფლებების დარღვევისათვის, კომპენსაციის სახით 5000 ლარის გადახდის დაკისრება და ვ) ყველა მოპასუხისათვის, გ.ფ–ას სასარგებლოდ, საავტორო უფლებების დარღვევით გამოწვეული არაქონებრივი (მორალური) ზიანის ანაზღაურებისთვის, სოლიდარულად, 4000 ლარის გადახდის დაკისრება.
11. მოპასუხეებმა სარჩელი არ ცნეს.
12. თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2017 წლის 02 მარტის გადაწყვეტილებით გ.ფ–ას სარჩელი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა: მოპასუხე ფ.მ–ას, გ.ფ–ას სასარგებლოდ, საავტორო უფლებების დარღვევისთვის, კომპენსაციის სახით, 3 000 ლარის გადახდა და გ.ფ–ას ლექსის „მაფშალიას“ გამოყენება, აღნიშნული ლექსის ტექსტით სიმღერის გავრცელება აეკრძალა; მოპასუხე ნ.დ–ს, გ.ფ–ას სასარგებლოდ, საავტორო უფლებების დარღვევისთვის, კომპენსაციის სახით, 3 000 ლარის გადახდა დაეკისრა; ასევე მოპასუხეებს, გ.ფ–ას სასარგებლოდ, საავტორო უფლებების დარღვევით გამოწვეული არაქონებრივი ზიანის ანაზღაურება, კერძოდ: ა) ფ.მ–ას 1500 ლარის; ბ) ნ.დ–ს 1000 ლარის; გ) ა(ა)იპ განათლების, კულტურისა და სულიერების აღორძინების საერთაშორისო საქველმოქმედო ფონდ „ხ–ს“ 800 ლარის; დ) შპს სარეკლამო კომპანია „ს–ს“ 700 ლარის გადახდა დაეკისრათ.
13. საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება სააპელაციო საჩივრით გაასაჩივრეს მოპასუხეებმა, ნ.დ–მა და ფ.მ–ამ.
14. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2018 წლის 24 აპრილის განჩინებით სააპელაციო საჩივრები არ დაკმაყოფილდა. თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2017 წლის 2 მარტის გადაწყვეტილება დარჩა უცვლელი.
15. სააპელაციო პალატამ დადგენილად მიიჩნია წინამდებარე განჩინების 1-9 პუნქტებში მითითებული ფაქტობრივი გარემოებები.
16. სააპელაციო სასამართლომ „საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4, მე-5, მე-17, მე-18 და 59-ე მუხლებზე მითითებით დადგენილად მიიჩნია, რომ ფ.მ–ამ და ნ.დ–მა გ.ფ–ას (გ.ო–ა) ლექსი უნებართვოდ გამოიყენეს, რითაც დაარღვიეს მისი საავტორო უფლება.
17. სააპელაციო პალატის მითითებით, ფაქტი მასზედ, რომ ნ.დ–მა, როგორც კომპოზიტორმა, მის მიერ შექმნილ მელოდიაზე „საქპატენტში“ საავტორო უფლება დაარეგისტრირა, არ ნიშნავს იმას, რომ მან ავტომატურად გ.ო– ლექსის „მაფშალიას“ გამოყენების უფლება მოიპოვა. კომპოზიტორი თავის მიერ შექმნილ პროდუქტზე პასუხს თავად აგებს. ბუნებრივია, მისთვის ცნობილი იყო, რომ ლექსს ავტორი ჰყავს. შესაბამისად, ნაწარმოების შექმნისას აუცილებელია კომპოზიტორმა მისი კოლეგებისა და ხელოვნების სხვადასხვა დარგის წარმომადგენლების უფლებები დაიცვას და განსაკუთრებული ყურადღებით მოეკიდოს სხვათა ინტელექტუალური საკუთრების გამოყენებას. იგივე შეიძლება ითქვას სიმღერის შემსრულებელ ფ.მ–აზეც. თუნდაც ის ფაქტი, რომ შემსრულებელმა არ იცის ვის მიერ დაწერილ სიმღერას ასრულებს ან სიმღერის ტექსტის ავტორი ვინ არის, არ შეიძლება წახალისებულ იქნეს და მისი პასუხისმგებლობის გამომრიცხველ გარემოებად გადაიქცეს.
18. სააპელაციო პალატის განმარტებით, თუნდაც იმ ფაქტის გაზიარება, რომ ლ.ღ–ას და გ.ო– შორის არსებობდა შეთანხმება ავტორის ლექსის გამოყენების შესახებ, კომპოზიტორს და შემსრულებელს არ ათავისუფლებს ზიანის ანაზღაურების ვალდებულებისგან.
19. სასამართლომ სსსკ-ის მე-4 და 102-ე მუხლებზე მითითებით აღნიშნა, რომ მოსარჩელის მტკიცების საგანში შემავალ გარემოებას მისი უფლების დარღვევის არსებობა წარმოადგენს, ხოლო მოპასუხეებს, რადგან სადავოდ არ გაუხდიათ გ.ფ–ას ლექსის გამოყენება, ევალებათ სათანადო მტკიცებულებათა წარმოდგენით სასამართლოს წინაშე დაადასტურონ დარღვევის არარსებობის ფაქტი, ე.ი მათ უნდა ადასტურონ პოეტის მიერ ლექსის გამოყენების თაობაზე მიცემული თანხმობის არსებობა.
20. სააპელაციო პალატამ „საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ“ საქართველოს კანონის 42-ე მუხლზე დაყრდნობით აღნიშნა, რომ კანონი თანხმობის გაცემის ფაქტის დასადასტურებლად კონკრეტულ მტკიცებულებას - წერილობითი ფორმით შედგენილ დოკუმენტს განსაზღვრავს, რაც აპელანტების მიერ წარმოდგენილი ვერ იქნა.
21. სააპელაციო სასამართლომ გაიზიარა მოსარჩელის მტკიცება, რომ აპელანტების მიერ დაირღვა მისი, როგორც ავტორის, ქონებრივი უფლება, რაც გათვალისწინებულია როგორც „ლიტერატურისა და ხელოვნების ნაწარმოებების დაცვის“ ბერნის კონვენციის მე-9 მუხლის პირველი პუნქტით (კონვენციით დაცული ლიტერატურისა და ხელოვნების ნაწარმოებების ავტორებს აქვთ ამ ნაწარმოებების ნებისმიერი სახით ან ფორმით რეპროდუცირებაზე ნებართვის გაცემის განსაკუთრებული უფლება), ასევე „საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-18 მუხლით. დასახელებული ნორმის პირველი პუნქტითა და მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით, ავტორს ან საავტორო უფლების სხვა მფლობელს აქვს ნაწარმოების ნებისმიერი სახით გამოყენების განსაკუთრებული უფლება. ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტის მიხედვით, ავტორის ან საავტორო უფლების სხვა მფლობელს უფლება აქვს, ნება დართოს ან აკრძალოს ნაწარმოების საჯარო შესრულება, ხოლო მოხმობილი მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, ავტორს ან განსაკუთრებული საავტორო უფლების სხვა მფლობელს უფლება აქვს მიიღოს საავტორო ჰონორარი მისი ნაწარმოების ნებისმიერი სახით გამოყენებისათვის. ნაწარმოების გამოყენების განსაკუთრებული უფლება ნიშნავს უფლებას, განახორციელოს, ნება დართოს ან აკრძალოს ნაწარმოების რეპროდუცირება (რეპროდუცირების უფლება).
22. სააპელაციო პალატამ დადგენილად მიიჩნია მოსარჩელის საავტორო ქონებრივი და არაქონებრივი უფლებების დარღვევა, რაც სასამართლოს განმარტებით, აღნიშნულ ნორმათა თანახმად, აპელანტებისთვის ზიანის ანაზღაურების დაკისრების წინაპირობებს ქმნიდა. სააპელაციო პალატა აპელანტებზე დაკისრებული კომპენსაციის ოდენობასაც დაეთანხმა.
23. პალატამ დაასკვნა, რომ სასამართლოს მიერ კომპენსაციისთვის განსაზღვრული ფულადი ოდენობა გონივრული და სამართლიანი იყო.
24. სააპელაციო სასამართლოს განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა მოპასუხე ნ.დ–მა. მან მოითხოვა გასაჩივრებული განჩინების ნაწილობრივ გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღება, რომლითაც კასატორი გათავისუფლდება მორალური ზიანის ანაზღაურებისგან, ხოლო ქონებრივი ზიანის ასანაზღაურებლად მოპასუხეს დაეკისრება 1000 ლარი. კასატორმა მიუთითა სააპელაციო სასამართლოს განჩინების გაუქმების შემდეგ საფუძვლებზე:
24.1. სასამართლომ არასწორად განმარტა „საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-17 მუხლი ნ.დ–თან მიმართებაში, ვინაიდან მას მოსარჩელისთვის მორალური ზიანი არ მიუყენებია. არ არსებობს მტკიცებულება, რომ კასატორმა გ.ფ–ას ფსიქიკური ტანჯვა, სულიერი ტკივილი მიაყენა. პირიქით, კასატორის მიერ შექმნილმა მუსიკამ და შემსრულებლის ხმამ ტექსტის ავტორი უფრო მეტად ახლობელი და სასურველი გახადა საზოგადოებისთვის, რის შედეგადაც კომპანია „ს–ი“ დაინტერესდა სიმღერით და მოსარჩელემ 1200 ლარის ოდენობით ქონებრივი სარგებელი მიიღო, რაც დასტურდება მათ შორის დადებული ხელშეკრულებით;
24.2. რაც შეეხება კასატორისგან საავტორო უფლების დარღვევის გამო, ქონებრივი ზიანის 3000 ლარის ანაზღაურებას, მართალია, მოსარჩელესთან ხელშეკრულება არ გაუფორმებია, მაგრამ გასათვალისწინებელია ის ფაქტი, რომ ტექსტის გამოყენებასთან მიმართებაში მოპასუხე (კასატორი) კეთილსინდისიერია;
24.3. კასატორმა არ იცოდა საავტორო უფლებების დარღვევის შესახებ, ვინაიდან ლექსის ავტორი (მოსარჩელე) შეთანხმებული იყო ავტორიტეტულ პიროვნებასთან - ლ.ღ–ასთან. კასატორი ენდო ამ უკანასკნელის ავტორიტეტს და ირწმუნა, რომ ტექსტის ავტორი თანახმა იყო მისი ლექსის გამოყენებით შექმნილიყო სიმღერა „მაფშალია“;
24.4. კასატორს ქონებრივი სარგებელი სიმღერიდან არ მიუღია, იგი საჩუქრად გადასცა განათლების, კულტურისა და სულიერი აღორძინების საერთაშორისო საქველმოქმედო ფონდ „ხ–ს“, ასევე დაარეგისტრირა საავტორო უფლების დაცვის სააგენტოში, სადაც მიუთითა, რომ მელოდიის ავტორი იყო თავად ტექსტის ავტორი - გ.ფ–ა, ხოლო შემსრულებელი ფ.მ–ა;
24.5. კასატორის განმარტებით, ბუნდოვანია რა საფუძვლით შეფასდა ქონებრივი ზიანის ასანაზღაურებლად სიმღერის ტექსი 300 ლარად. ღირებულება უნდა განისაზღვროს რეალური სიტუაციიდან. სამართლიანი იქნება თუ სიმღერის ტექსტ „მაფშალიას“ შეფასებისას გათვალისწინებული იქნება შემოქმედებით ბაზარზე არსებული რეალობა და ღირებულება 100 ლარად შეფასდება. საბოლოოდ კი, ასანაზღაურებელი თანხის ოდენობა კანონის შესაბამისად 1000 ლარით განისაზღვრება.
25. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2018 წლის 21 სექტემბრის განჩინებით საკასაციო საჩივარი მიღებულ იქნა წარმოებაში, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე მუხლის მიხედვით, დასაშვებობის შესამოწმებლად.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი

26. საკასაციო სასამართლო საქმის შესწავლისა და საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ საკასაციო საჩივარი არ აკმაყოფილებს საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე მუხლის მოთხოვნებს, რის გამოც მიჩნეულ უნდა იქნეს დაუშვებლად.
27. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე მუხლის მე-5 ნაწილის თანახმად, საკასაციო საჩივარი ქონებრივ ან არაქონებრივ დავაზე დასაშვებია, თუ კასატორი დაასაბუთებს, რომ: ა) საქმე მოიცავს სამართლებრივ პრობლემას, რომლის გადაწყვეტაც ხელს შეუწყობს სამართლის განვითარებას და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებას; ბ) საქართველოს უზენაეს სასამართლოს მანამდე მსგავს სამართლებრივ საკითხზე გადაწყვეტილება არ მიუღია; გ) საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მოცემულ საქმეზე სავარაუდოა მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღება; დ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება განსხვავდება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან; ე) სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით, რასაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე; ვ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება ეწინააღმდეგება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს; ზ) გასაჩივრებულია სააპელაციო სასამართლოს მეორე დაუსწრებელი გადაწყვეტილება ან განჩინება დაუსწრებელი გადაწყვეტილების უცვლელად დატოვების თაობაზე.
28. საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ წარმოდგენილი საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე მუხლით გათვალისწინებული არც ერთი ზემოთ მითითებული საფუძვლით.
29. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 407-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, სააპელაციო სასამართლოს მიერ დამტკიცებულად ცნობილი ფაქტობრივი გარემოებები სავალდებულოა საკასაციო სასამართლოსათვის, თუ წამოყენებული არ არის დასაშვები და დასაბუთებული პრეტენზია (შედავება). საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ კასატორს სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებთან მიმართებით არ წარმოუდგენია დასაშვები და დასაბუთებული პრეტენზია (შედავება).
30. საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ სააპელაციო სასამართლოს საქმის გადასაწყვეტად სამართლებრივად მნიშვნელოვანი ყველა გარემოება აქვს გამოკვლეული.
31. მოცემულ შემთხვევაში კასატორის (მოპასუხე) ძირითადი შედავება უკავშირდება საავტორო უფლებების დარღვევით გამოწვეული არაქონებრივი ზიანის ანაზღაურების საკითხს. რაც შეეხება ქონებრივ ზიანს, მისი მხრიდან სადავოდაა მიჩნეული დაკისრებული კომპენსაციის ოდენობა.
32. საკასაციო პალატა ვერ გაიზიარებს კასატორის პრეტენზიებს და მის გასაბათილებლად მიუთითებს სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილ გარემოებებზე.
33. უდავო გარემოებად არის მიჩნეული, რომ გ.ფ–ა ლექსი „მაფშალიას“ ავტორია. 2011 წელს ხ–ის ფესტივალისთვის კომპოზიტორმა ნ.დ–მა მუსიკა შექმნა, რომელსაც, ლ.ღ–ას რეკომენდაციით, გ.ო. ლექსი „მაფშალია“ შეუსაბამა. აღნიშნული სიმღერის შესრულება კომპოზიტორმა ახალბედა მომღერალ ფ.მ–ას მიანდო. უდავოა, რომ ფ.მ–ამ აღნიშნული სიმღერა ხ–ის ფესტივალზე და მას შემდეგ სხვადასხვა სატელევიზიო გადაცემაში შეასრულა. გარდა ამისა, დადასტურებულია, რომ აღნიშნული სიმღერა ხელმისაწვდომია ფართო მასებისთვის „Youtube”-ის საშუალებით. მოპასუხეებს სადავოდ არ გაუხდიათ გ.ფ–ას ლექსის გამოყენების ფაქტი.
34. მოპასუხეებმა „საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ“ საქართველოს კანონის 42-ე მუხლის დანაწესიდან გამომდინარე (საავტორო უფლებების გადაცემის შესახებ ხელშეკრულება, ნაწარმოების შექმნის შესახებ ხელშეკრულება და სალიცენზიო ხელშეკრულება უნდა დაიდოს წერილობით), ვერ წარმოადგინეს მოსარჩელის მიერ გაცემული წერილობითი თანხმობა ლექსის გამოყენების თაობაზე.
35. განსახილველ საქმეზე დადგენილია, რომ ფ.მ–ამ და ნ.დ–მა გ.ფ–ას (გ.ო–ა) ლექსი უნებართვოდ გამოიყენეს, რითაც დაირღვა მისი საავტორო უფლება.
36. საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ საქართველოს კონსტიტუციით აღიარებული და დაცულია ინტელექტუალური საკუთრება, ხოლო ინტელექტუალური საკუთრების ობიექტს წარმოადგენს საავტორო უფლებები, რომლის დაცვის პირობები რეგლამენტირებულია „საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ“ საქართველოს კანონით, ასევე ამ სფეროს მომწესრიგებელი საერთაშორისო აქტებით.
37. ,,საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლის ,,ა“ პუნქტის თანახმად, „ავტორი“ არის ფიზიკური პირი, რომლის ინტელექტუალურ-შემოქმედებითი საქმიანობის შედეგადაც შეიქმნა ნაწარმოები. მე-9 მუხლის მიხედვით კი საავტორო უფლება მეცნიერების, ლიტერატურისა და ხელოვნების ნაწარმოებებზე წარმოიშობა მათი შექმნის მომენტიდან. ნაწარმოები შექმნილად ითვლება, როდესაც იგი გამოხატულია რაიმე ობიექტური ფორმით, რაც მისი აღქმისა და რეპროდუცირების საშუალებას იძლევა. საავტორო უფლების წარმოშობისა და განხორციელებისათვის აუცილებელი არ არის ნაწარმოების რეგისტრაცია, სპეციალური გაფორმება ან სხვა ფორმალობათა დაცვა.
38. საკასაციო სასამართლო დასაშვებ საკასაციო პრეტენზიად ვერ მიიჩნევს კასატორის მითითებას სააპელაციო პალატის მიერ „საავტორო და მომიჯნავე უფლებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-17 მუხლის არასწორად განმარტებასთან დაკავშირებით, ვინაიდან მხარის მოსაზრება სათანადო დასაბუთებას არ შეიცავს.
39. საკასაციო სასამართლო კასატორის შედავების პასუხად ყურადღებას ამახვილებს „საავტორო და მომიჯნავე უფლებების“ შესახებ საქართველოს კანონის მე-17 და მე-18 მუხლებზე, რომლითაც დაცულია ნაწარმოების ავტორის პირადი არაქონებრივი და ქონებრივი უფლებები.
40. ამასთანავე, კანონმდებელი ითვალისწინებს რა ავტორის პირადი არაქონებრივი და ქონებრივი უფლებების მნიშვნელობას, განსაზღვრავს მისი დაცვის მექანიზმსაც, კერძოდ, აღნიშნული კანონის 59-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტის თანახმად, საავტორო უფლებების მფლობელს უფლება აქვს დამრღვევისაგან მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურებისა და შემოსავლის ჩამორთმევის ნაცვლად კომპენსაციის გადახდა, რომლის ოდენობასაც განსაზღვრავს სასამართლო. ამასთან, კომპენსაცია არ უნდა იყოს დარღვეული უფლების კანონიერად გამოყენების შემთხვევაში, უფლების მფლობელის მიერ მისაღები ფულადი ანაზღაურების ათმაგ ოდენობაზე ნაკლები. საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 413-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, არაქონებრივი ზიანისთვის ფულადი ანაზღაურება შეიძლება მოთხოვილ იქნეს მხოლოდ კანონით ზუსტად განსაზღვრულ შემთხვევებში, გონივრული და სამართლიანი ანაზღაურების სახით.
41. „საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ“ საქართველოს კანონის 59-ე მუხლის მესამე ნაწილის თანახმად, ზიანის ოდენობის განსაზღვრისას გათვალისწინებული უნდა იქნეს დარღვევის არსი, უფლების მფლობელისათვის მიყენებული ქონებრივი და არაქონებრივი ზიანი, აგრეთვე ის სავარაუდო შემოსავალი, რომელიც შეეძლო მიეღო უფლების მფლობელს ნაწარმოების, მომიჯნავე უფლების ობიექტის ან მონაცემთა ბაზის მართლზომიერად გამოყენების შედეგად. პალატა აღნიშნავს, რომ საქართველოს უზენაესმა სასამართლომ 2011 წლის 14 ივნისის განჩინებით საქმეზე №ას-280-264-2011 განმარტა შემდეგი: „საკასაციო პალატა ყურადღებას გაამახვილებს იმ გარემოებაზე, რომ „საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ“ საქართველოს კანონის 59-ე მუხლის პირველი ნაწილი ერთმანეთისაგან განასხვავებს საავტორო და მომიჯნავე უფლბების დაცვის ისეთ ღონისძიებებს, როგორიცაა ზიანის (ქონებრივი და არაქონებრივი) ანაზღაურება და კომპენსაციის გადახდა. ეს ორი მოთხოვნა ერთმანეთისაგან დამოუკიდებლად შეიძლება არსებობდეს და ერთმანეთს არ განაპირობებენ“. მორალური ზიანი შეიძლება მდგომარეობდეს ფიზიკურ ტკივილში, რომელიც დაკავშირებულია ჯანმრთელობისათვის ზიანის ან სხვაგვარი ვნების მიყენებასთან. ფიზიკური და ზნეობრივი ტანჯვის ხასიათი უნდა შეფასდეს ზიანის მიყენების ფაქტობრივი გარემოებების, ასევე, დაზარალებულის ინდივიდუალური თავისებურებების (მაგ: ასაკი, ფიზიკური მდგომარეობა), აგრეთვე სხვა გარემოებათა გათვალისწინებით, რომლებიც ადასტურებს, თუ რა სიმძიმის ტანჯვა გადაიტანა დაზარალებულმა. კომპენსაციის მოცულობა კი უნდა განისაზღვროს ტრავმის, ჯანმრთელობის სხვა დაზიანების სიმძიმის ხარისხიდან და სხვა გარემოებებიდან გამომდინარე, რომლებიც ადასტურებენ დაზარალებულის მიერ გადატანილ ფიზიკურ და ზნეობრივ ტანჯვას. ანაზღაურების ოდენობის განსაზღვრა ხდება აგრეთვე ზიანის მიმყენებლის ქონებრივი მდგომარეობის, დაზარალებულის ბრალის ხარისხის და სხვა კონკრეტულ გარემოებათა გათვალისწინებით. მორალური ზიანის ანაზღაურებას აკისრია სამი ფუნქცია: პირველი – დააკმაყოფილოს დაზარალებული; მეორე – ზემოქმედება მოახდინოს ზიანის მიმყენებელზე; მესამე – თავიდან აიცილოს პიროვნული უფლებების ხელყოფა სხვა პირების მიერ. არაქონებრივი ზიანის ანაზღაურება მიზნად არ ისახავს მიყენებული ზიანის სრულ რესტიტუციას, რადგან მიყენებულ ზიანს ფულადი ექვივალენტი არ გააჩნია და შეუძლებელია მისი სრული კომპენსაცია. ამასთან, მორალური ზიანის ანაზღაურების ოდენობა უნდა იყოს გონივრული და სამართლიანი.
42. ,,საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ“ საქართველოს კანონის 58-ე მუხლის მიხედვით, ამ კანონით გათვალისწინებული საავტორო, მომიჯნავე და მონაცემთა ბაზის დამამზადებლის უფლებების დარღვევა იწვევს სამოქალაქო, ადმინისტრაციულ და სისხლის-სამართლებრივ პასუხისმგებლობას. ფიზიკური ან იურიდიული პირი, რომელიც არ ასრულებს ამ კანონის მოთხოვნებს, ითვლება საავტორო, მომიჯნავე და მონაცემთა ბაზის დამამზადებლის უფლებების დამრღვევად. საავტორო, მომიჯნავე და მონაცემთა ბაზის დამამზადებლის უფლებების დარღვევად აგრეთვე ჩაითვლება: ნაწარმოების, შესრულების, ფონოგრამის, ვიდეოგრამის, მაუწყებლობის ორგანიზაციის გადაცემისა და მონაცემთა ბაზის უკანონო გამოყენება.
43. საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ გასაჩივრებული განჩინებით მოპასუხისათვის დაკისრებული კომპენსაცია გონივრულია და იგი შეესაბამება “სავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ” საქართველოს კანონის 59-ე მუხლით გათვალისწინებულ ოდენობას.
44. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-4 მუხლის შესაბამისად, სამართალწარმოება შეჯიბრებითობის საფუძველზე მიმდინარეობს. მხარეები სარგებლობენ თანაბარი უფლებებითა და შესაძლებლობებით, დაასაბუთონ თავიანთი მოთხოვნები, უარყონ ან გააქარწყლონ მეორე მხარის მიერ წამოყენებული მოთხოვნები, მოსაზრებები თუ მტკიცებულებები. მხარეები თვითონვე განსაზღვრავენ, თუ რომელი ფაქტები უნდა დაედოს საფუძვლად მათ მოთხოვნებს ან რომელი მტკიცებულებებით უნდა იქნეს დადასტურებული ეს ფაქტები.
45. სამოქალაქო სამართალში მტკიცების ტვირთის ობიექტური განაწილების პრინციპი არსებობს. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 102-ე მუხლის მიხედვით, თითოეულმა მხარემ უნდა დაამტკიცოს გარემოებანი, რომლებზედაც იგი ამყარებს თავის მოთხოვნებსა და შესაგებელს. ამ გარემოებათა დამტკიცება შეიძლება თვით მხარეთა (მესამე პირთა) ახსნა-განმარტებით, მოწმეთა ჩვენებით, ფაქტების კონსტატაციის მასალებით, წერილობითი თუ ნივთიერი მტკიცებულებებითა და ექსპერტთა დასკვნებით. საქმის გარემოებები, რომლებიც კანონის თანახმად უნდა დადასტურდეს გარკვეული სახის მტკიცებულებებით, არ შეიძლება დადასტურდეს სხვა სახის მტკიცებულებებით. საკასაციო პალატას მიაჩნია რომ, მოხმობილ ნორმათა გათვალისწინებით, კასატორს უნდა ემტკიცებინა სასამართლოს მიერ დადგენილი ლექსის ღირებულების არაგონივრულობა და საკასაციო საჩივარში დასახელებული ოდენობის მართებულობა, რაც ვერ იქნა დადასტურებული შესაბამისი მტკიცებულებით.
46. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო არ არის უფლებამოსილი, დაუშვას საკასაციო საჩივარი, რის გამოც მას უარი უნდა ეთქვას განხილვაზე.
47. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად, თუ საკასაციო საჩივარი დაუშვებლად იქნება ცნობილი, პირს დაუბრუნდება მის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 70 პროცენტი. ამდენად, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ კასატორს უნდა დაუბრუნდეს საკასაციო საჩივარზე გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის, 300 ლარის 70% – 210 ლარი.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე, 401-ე მუხლებით და



დ ა ა დ გ ი ნ ა

1. ნ.დ–ის საკასაციო საჩივარი, როგორც დაუშვებელი, დარჩეს განუხილველი;
2. კასატორ ნ.დ–ს (პ/ნ: .....) დაუბრუნდეს მის მიერ 2018 წლის 18 სექტემბერს №1 საგადახდო დავალებით გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის, 300 (სამასი) ლარის 70% - 210 (ორას ათი) ლარი შემდეგი ანგარიშიდან: ქ. თბილისი, „სახელმწიფო ხაზინა“ ბანკის კოდი TRESGE22, მიმღების ანგარიშის №200122900, სახაზინო კოდი 3 0077 3150;
3. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ გასაჩივრდება.


თავმჯდომარე ნ. ბაქაქური


მოსამართლეები: ზ. ძლიერიშვილი


ბ. ალავიძე