საქმე №ას-1033-2022 28 აპრილი, 2023 წელი
თბილისი

სამოქალაქო საქმეთა პალატა
შემდეგი შემადგენლობა:
ალექსანდრე წულაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
ლევან მიქაბერიძე, გიორგი მიქაუტაძე

საქმის განხილვის ფორმა - ზეპირი მოსმენის გარეშე

კასატორი (მოპასუხეები, შეგებებული სარჩელების ავტორები) - ი.ჩ–ი, ს.ჩ–ი, ლ.კ–ძე

მოწინააღმდეგე მხარე (მოსარჩელე, შეგებებული სარჩელების მიმართ მოპასუხე) - სს „ს.ბ–ი“

დავის საგანი - სოლიდარული პასუხისმგებლობის ფარგლებში თანხის დაკისრება და იპოთეკით დატვირთული ნივთების რეალიზაცია; სოლიდარული თავდებობის და იპოთეკის ხელშეკრულებების ბათილად ცნობა

გასაჩივრებული გადაწყვეტილება - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2022 წლის 15 ივლისის გადაწყვეტილება

კასატორების მოთხოვნა - გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა, ხოლო შეგებებული სარჩელების დაკმაყოფილება

აღწერილობითი ნაწილი:

სს „ს.ბ–მა“ სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას, მოპასუხეების - შპს „ნ.ე–ის“, შპს „ლ-ნ-ის“, შპს „ნ.რ.გ–ის“, ლ.კ–ძის, ი.ჩ–ის, ს.ჩ–ისა და ნ.შ–ის მიმართ, სოლიდარული პასუხისმგებლობის ფარგლებში თანხის დაკისრების და იპოთეკით დატვირთული ნივთების რეალიზაციის მოთხოვნით.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2016 წლის 11 მაისის საოქმო განჩინებით სს „ს.ბ–ის“ სარჩელი შპს „ნ.ე–ის“ და შპს „ლ-ნ-ის“ მიმართ დარჩა განუხილველი; შპს „ნ.ე–ი“ საქმეში ჩაბმულ იქნა მესამე პირად.
ლ.კ–ძემ, ი.ჩ–მა და ს.ჩ–მა შეგებებული სარჩელებით მიმართეს სასამართლოს და მოითხოვეს სოლიდარული თავდებობის და იპოთეკის ხელშეკრულებების ბათილად ცნობა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2016 წლის 25 ივლისის გადაწყვეტილებით: 1. სს „ს.ბ–ის“ სარჩელი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა: ლ.კ–ძეს და ნ.შ–ს, როგორც სოლიდარულ თავდებებს, 2010 წლის 29 ოქტომბერს სს „ს.ბ–სა“ და შპს „ნ.ე–ის“ შორის გაფორმებული სადაზღვევო საკრედიტო ხაზის №514587-517830-752794 ხელშეკრულების ფარგლებში, სს „ს.ბ–ის“ სასარგებლოდ სოლიდარულად დაეკისრათ 2667,61 აშშ დოლარის გადახდა; სს „ს.ბ–ს“ უარი ეთქვა 2010 წლის 29 ოქტომბრის №514587-517830-752794 ხელშეკრულების ფარგლებში შპს „ნ.რ.გ–სა“ და ი.ჩ–ისთვის სოლიდარულად თანხის დაკისრების შესახებ მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე; ლ.კ–ძეს და ნ.შ–ს, როგორც სოლიდარულ თავდებებს, 2011 წლის 19 მაისს სს „ს.ბ–სა“ და შპს „ნ.ე–ის“ შორის გაფორმებული საკრედიტო ხაზის №514587-517830-901392 ხელშეკრულების ფარგლებში, სს „ს.ბ–ის“ სასარგებლოდ სოლიდარულად დაეკისრათ 21619460,39 ლარის გადახდა; სს „ს.ბ–ს“ უარი ეთქვა 2011 წლის 19 მაისის №514587-517830-901392 ხელშეკრულების ფარგლებში შპს „ნ.რ.გ–სა“ და ი.ჩ–ისთვის სოლიდარულად თანხის დაკისრების მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე; ლ.კ–ძეს და ნ.შ–ს, როგორც სოლიდარულ თავდებებს, 2012 წლის 5 ნოემბერს სს „ს.ბ–სა“ და შპს „ნ.ე–ის“ შორის გაფორმებული საკრედიტო ხაზის №514587-517830-1308029 ხელშეკრულების ფარგლებში, სს „ს.ბ–ის“ სასარგებლოდ სოლიდარულად დაეკისრათ 3253703,53 ლარის გადახდა; სს „ს.ბ–ს“ უარი ეთქვა 2012 წლის 5 ნოემბრის №514587-517830-1308029 ხელშეკრულების ფარგლებში შპს „ნ.რ.გ–სა“ და ი.ჩ–ისთვის სოლიდარულად თანხის დაკისრებაზე; სს „ს.ბ–ს“ უარი ეთქვა ს.ჩ–ის კუთვნილი უძრავი ნივთების სარეალიზაციოდ მიქცევაზე; ლ.კ–ძეს და ნ.შ–ს, როგორც სოლიდარულ თავდებებს, 2012 წლის 5 აპრილს სს „ს.ბ–სა“ და შპს „ნ.ე–ის“ შორის გაფორმებული საკრედიტო ხაზის №GCLCLA000001782-1122705 ხელშეკრულების ფარგლებში, სს „ს.ბ–ის“ სასარგებლოდ სოლიდარულად დაეკისრათ 1495350,45 ლარის გადახდა; სს „ს.ბ–ს“ უარი ეთქვა 2012 წლის 5 აპრილის №GCLCLA000001782-1122705 ხელშეკრულების ფარგლებში შპს „ნ.რ.გ–ისთვის“ სოლიდარულად თანხის დაკისრებაზე; ლ.კ–ძეს და ნ.შ–ს, როგორც სოლიდარულ თავდებებს, 2012 წლის 29 ივნისს სს „ს.ბ–სა“ და შპს „ნ.ე–ის“ შორის გაფორმებული საკრედიტო ხაზის №GCLCLA000002109-1198366 ხელშეკრულების ფარგლებში, სს „ს.ბ–ის“ სასარგებლოდ სოლიდარულად დაეკისრათ 2001138,07 ლარის გადახდა; სს „ს.ბ–ს“ უარი ეთქვა 2012 წლის 29 ივნისის №GCLCLA000002109-1198366 ხელშეკრულების ფარგლებში შპს „ნ.რ.გ–ისთვის“ სოლიდარულად თანხის დაკისრებაზე; ლ.კ–ძეს და ნ.შ–ს, როგორც სოლიდარულ თავდებებს, 2012 წლის 23 აგვისტოს სს „ს.ბ–სა“ და შპს „ნ.ე–ის“ შორის გაფორმებული საკრედიტო ხაზის №GCLCLA000002296-1246453 ხელშეკრულების ფარგლებში, სს „ს.ბ–ის“ სასარგებლოდ სოლიდარულად დაეკისრათ 3456003,27 ლარის გადახდა; სს „ს.ბ–ს“ უარი ეთქვა 2012 წლის 23 აგვისტოს №GCLCLA000002296-1246453 ხელშეკრულების ფარგლებში, შპს „ნ.რ.გ–ისთვის“ სოლიდარულად თანხის დაკისრებაზე; ლ.კ–ძეს და ნ.შ–ს, როგორც სოლიდარულ თავდებებს, სს „ს.ბ–ის“ მიერ პრინციპალ შპს „ნ.ე–ის“ შეუსრულებელ ვალდებულებათა გამო განაღდებულ საბანკო გარანტიების ანგარიშში, სს „ს.ბ–ის“ სასარგებლოდ სოლიდარულად დაეკისრათ 12360169,21 ლარის გადახდა; სს „ს.ბ–ს“ უარი ეთქვა სარჩელის დაკმაყოფილებაზე, ბანკის მიერ პრინციპალ შპს „ნ.ე–ის“ შეუსრულებელ ვალდებულებათა გამო განაღდებულ საბანკო გარანტიების ანგარიშში, შპს „ნ.რ.გ–ზე“, როგორც სოლიდარულ მოვალეზე, თანხის გადახდის დაკისრების შესახებ მოთხოვნის ნაწილში; სარეალიზაციოდ მიექცა თბილისში, .......... მდებარე, ნ.შ–ის კუთვნილი, იპოთეკით დატვირთული, 232,1 მ2 ფართის მქონე №3 ბინა (საკადასტრო კოდი .....); 2. ი.ჩ–ის შეგებებული სარჩელი დაკმაყოფილდა: ბათილად იქნა ცნობილი სს „ს.ბ–სა“ და ი.ჩ–ს შორის 2010 წლის 14 ივნისს დადებული სოლიდარული თავდებობის ხელშეკრულება №514587-517830-ბ; 3. ს.ჩ–ის შეგებებული სარჩელი დაკმაყოფილდა: ბათილად იქნას ცნობილი სს „ს.ბ–სა“ და ს.ჩ–ს შორის 2010 წლის 14 დეკემბერს დადებული იპოთეკის ხელშეკრულება №514587-517830-ნ; 4. ლ.კ–ძეს უარი ეთქვა შეგებებული სარჩელის დაკმაყოფილებაზე; 5. განისაზღვრა გადაწყვეტილების აღსრულების წესი - თბილისში, ......... მდებარე, ნ.შ–ის კუთვნილი, იპოთეკით დატვირთული, 232,1 მ2 ფართის მქონე №3 ბინის რეალიზაციის შემდეგ, ამგვარი რეალიზაციის შედეგად შემცირებული, კრედიტორ სს „ს.ბ–ის“ დარჩენილი მოთხოვნის აღსრულების მიზნით, „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი გამონაკლისის გათვალისწინებით, დასაშვებად იქნა მიჩნეული სოლიდარული თავდებების - ლ.კ–ძისა და ნ.შ–ის ნებისმიერი უძრავ-მოძრავი ქონების რეალიზაცია; 6. გადაწყვეტილება სს „ს.ბ–ის“ ყველა დაკმაყოფილებული მოთხოვნისა და გადაწყვეტილების აღსრულების წესის განსაზღვრის ნაწილებში მიექცა დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2016 წლის 25 ივლისის გადაწყვეტილება სს „ს.ბ–მა“ და ლ.კ–ძემ სააპელაციო წესით გაასაჩივრეს.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2018 წლის 28 თებერვლის გადაწყვეტილებით სს „ს.ბ–ის“ სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; ლ.კ–ძის სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა; გაუქმდა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2016 წლის 25 ივლისის გადაწყვეტილება ლ.კ–ძის მიმართ სასარჩელო მოთხოვნების დაკმაყოფილების, აღსრულების წესის განსაზღვრის, გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად მიქცევისა და ლ.კ–ძის შეგებებული სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის ნაწილებში; ბათილად იქნა ცნობილი სს „ს.ბ–სა“ და ლ.კ–ძეს შორის 2010 წლის 14 ივნისს დადებული სოლიდარული თავდებობის №514587-517830-გ და 2011 წლის 12 ივლისს დადებული სოლიდარული თავდებობის №გას000000830 ხელშეკრულებები. აღნიშნული გადაწყვეტილება სს „ს.ბ–მა“ საკასაციო წესით გაასაჩივრა.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2019 წლის 21 ოქტომბრის განჩინებით სს „ს.ბ–ის“ საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; ნაწილობრივ გაუქმდა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2018 წლის 28 თებერვლის გადაწყვეტილება და საქმე დაუბრუნდა იმავე სასამართლოს ხელახლა განსახილველად; უცვლელად დარჩა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2018 წლის 28 თებერვლის გადაწყვეტილება მოპასუხე შპს „ნ.რ.გ–ის“ მიმართ სს „ს.ბ–ის“ სასარჩელო მოთხოვნის უარყოფის ნაწილში.
საკასაციო პალატამ, პირველ ყოვლისა, შეაფასა გენერალური საკრედიტო ხელშეკრულების სამართლებრივი ბუნება და მის უზრუნველსაყოფად თავდებობის და იპოთეკის ხელშეკრულებების გაფორმების შესაძლებლობა. ამ მხრივ, საკასაციო სასამართლომ დარღვევა არ დაადგინა და მიუთითა, რომ შესაძლებელო იყო გენერალური საკრედიტო ხელშეკრულების უზრუნველსაყოფად თავდებობისა და იპოთეკის ხელშეკრულებების გაფორმება და მხარეთა ვალდებულებების განსაზღვრა.
ამავდროულად, საკასაციო პალატამ საქმე განსახილველად დააბრუნა, კონკრეტული საქმის თავისებურებებიდან გამომდინარე, შემდეგი საკითხების შესაფასებლად:
- თავდებობის ხელშეკრულებების ამორალურობის შესაფასებლად /ხელშეკრულებების ამორალურობაზე მითითებით დააკმაყოფილეს ქვედა ინსტანციის სასამართლოებმა შეგებებული სარჩელები; მათ მიიჩნიეს, რომ ბანკი იყო დომინანტურ მდგომარეობაში და არც თავდებთა ეკონომიკური მდგომარეობა შეუფასებია/. საკასაციო სასამართლოს განმარტებით, „სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმის ხელახლა დაბრუნების დროს დამატებით გამოსაკვლევი და განსახილველია სადავო თავდებობის ხელშეკრულებების ამორალურობა იმ შესაძლო „სტუქტურული უთანასწორობის“ (კრედიტორსა და უზრუნველმყოფ პირებს შორის) გამოვლენის თვალსაზრისით, რაც განსახილველ შემთხვევაში უკავშირდება როგორც ლ.კ–ძესთან, ისე ი.ჩ–თან კრედიტორის (ბანკის) მიერ გაფორმებულ სოლიდარული თავდებობის ხელშეკრულებებს. მოცემულ შემთხვევაში თავდებობის ხელშეკრულების კონტრაჰენტთა ვინაობა, საქმიანობა, ხელშეკრულების არსებით პირობებზე შეთანხმების თაობაზე ბანკთან შედარებით ე.წ. „სუსტი“ მხარის ინფორმირებულობისა და გაცნობიერებული გადაწყვეტილების მიღების საკითხი დამატებით არის გამოსაკვლევი, რაც გულისხმობს საქმეში მხარეთა მიერ წარდგენილი პოზიციების დამატებით შემოწმებას და დადგენას; კერძოდ, საქმეზე დადგენილი არ არის, თუ რა საქმიანი გამოცდილება აქვთ ი.ჩ–ს და ლ.კ–ძეს, არაერთ საწარმოში მათი პარტნიორობიდან გამომდინარე, რომლებიც გსხ-ის შესახებ გაფორმებული ხელშეკრულებების თავდები პირები არიან; სააპელაციო სასამართლომ უნდა შეაფასოს საქმეზე მოწმის სახით დაკითხული ც.ჩ–ის ჩვენება მხარეთა განმარტებებთან ერთად, რადგან იკვეთება ც.ჩ–ის, რომელიც ი.ჩ–ის ძმა არის, კავშირი ნ.შ–თან და ლ.კ–ძესთან, თავის მხრივ, ამ პირთა საქმიანი და მეგობრული ურთიერთობა და კავშირები ი.ჩ–თან.“ ამასთან, საკასაციო პალატამ მიიჩნია, რომ ბანკს შემოწმებული ჰქონდა თავდებთა ქონებრივი მდგომარეობა და გადახდისუნარიანობა. საკასაციო პალატამ, „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონის (სადავო პერიოდში მოქმედი) 46-ე მუხლის მე-3 პუნქტზე მითითებით, ასევე, აღნიშნა, რომ „ი.ჩ–ი, როგორც მოცემულ დავაში კრედიტორის ძირითადი სარჩელის მოპასუხე და იმავდროულად შეგებებული სარჩელის ავტორი, საწარმოში წილს ფლობს და პრეზუმირებულია, რომ ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულების ფარგლებში გაცნობიერებული აქვს კუთვნილ წილთან დაკავშირებით მისაღები ყველა შესაძლო გადაწყვეტილების ფაქტობრივ-სამართლებრივ შედეგი. სხვაგვარი დაშვება უბრალოდ გულუბრყვილობა იქნებოდა, რადგან, გარდა ამ გარემოებისა, შეგებებული სარჩელის ავტორის - ი.ჩ–ის ძმამ - ც.ჩ–მა ამ საქმეზე მოწმის სახით დაკითხვისას დაადასტურა, რომ როდესაც ის გუბერნატორი გახდა საწარმოში კუთვნილი წილი სამართავად სწორედ ძმას - ი.ჩ–ს გადასცა. ც.ჩ–ი, მისივე განმარტების მიხედვით, ბიზნესურთიერთობებში გამოცდილი პირი, არაერთი საწარმოს მფლობელია, სასამართლოსათვის მოწმის სახით განმარტების მიცემის დროს აღწერს, თუ როგორ გადაწყვიტა მეგობრისა და საქმიანი პარტნიორის - ნ.შ–ის დახმარება. მოწმე ც.ჩ–ი აღწერს და ადასტურებს, რომ მას და მის ძმას - ი.ჩ–ს აქვთ ბიზნეს-საქმიანობაში გამოცდილება, ძმებს აქვთ საწარმოებში წილები, წილთა მართვისა და განკარგვის გადაწყვეტილებები არაერთხელ მიუღიათ; მოწმე იმასაც ადასტურებს, რომ როგორც მას, ისე, მის ძმას მეგობრული საქმიანი (მათ შორის პარტნიორული) ურთიერთობები აკავშირებთ ლ.კ–ძესა და ნ.შ–თან.“
- იპოთეკის ხელშეკრულების ნამდვილობის შესაფასებლად /ქვედა ინსტანციის სასამართლოებმა მიიჩნიეს, რომ იპოთეკის ხელშეკრულება იყო ბათილი, რადგან ნოტარიუსმა მხარეს არ განუმარტა ხელშეკრულების შინაარსი, ს.ჩ–ი კი ქართულ ენას სათანადოდ არ ფლობდა/. საკასაციო სასამართლომ მიუთითა, რომ სააპელაციო სასამართლოს დამატებით უნდა გამოეკვლია და ერთმანეთისთვის შეედარებინა საქმეზე დაკითხულ მოწმეთა ჩვენებები, მათ შორის „მათი დამაჯერებლობის კუთხით (თითოეული მოწმის ჩვენება უნდა შეფასდეს მთლიანობაში მისი სარწმუნოობის თვალსაზრისით, რადგან თუ ერთი მოწმის ჩვენება, დამოუკიდებლად, წინააღმდეგობრივია, მაშინ კითხვის ნიშნის ქვეშ დგება მისი განმარტების ნამდვილობა, რადგან შეუძლებელია მოწმის ჩვენების ერთი ნაწილი დამაჯერებელი იყოს, ხოლო მეორე - არადამაჯერებელი) და მხარეთა მიერ გაცხადებული პოზიციები, რომელთა შეჯერება და გაანალიზება მნიშვნელოვანია კონკრეტული ფაქტობრივი გარემოებების დასადგენად“. ამასთანავე, საკასაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ „ს.ჩ–ის შეგებებული სარჩელის დაკმაყოფილების ნაწილში სააპელაციო სასამართლომ, უპირველეს ყოვლისა, უნდა იმსჯელოს იმაზე, რომ სადავო იპოთეკის ხელშეკრულება, რომელიც სანოტარო წესით დამოწმდა ნოტარიუსის მიერ, პირველ ეტაპზე, ქმნის იმგვარ პრეზუმფციას, რომ ნოტარიუსმა საკუთარი პროფესიული საქმიანობა განახორციელა „ნოტარიატის შესახებ“ საქართველოს კანონისა და „სანოტარო მოქმედებათა შესრულების წესის შესახებ“ ინსტრუქციის მიხედვით. სადავო იპოთეკის ხელშეკრულების ნოტარიული დადასტურებით, რომელიც იმ გარიგებათა რიცხვს მიეკუთვნება, რომლის სინამდვილის დასამოწმებლად საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილია სანოტარო ფორმის დაცვა, პრეზუმირებულია, რომ ნოტარიუსმა შეასრულა საკუთარი ვალდებულება და შეამოწმა მხარეთა (წარმომადგენელთა) ვინაობა, უფლებამოსილება, ქმედუნარიანობა, ნების გამოვლენის ნამდვილობა და უზრუნველყო გარიგების კანონმდებლობასთან შესაბამისობა, მხარეთა ნების ადეკვატური ასახვა გარიგებაში, მხარეთათვის გარიგების შინაარსის და სამართლებრივი შედეგების განმარტება, რჩევის მიცემა, რაც საჯარო აქტისათვის დამახასიათებელია.“ საკასაციო სასამართლომ დამატებით განმარტა, რომ „არ იზიარებს ქვემდგომი ინსტანციის სასამართლოების შეფასებას, რომ სადავო იპოთეკის ხელშეკრულება ყალბია, მისი ფორმადაუცველობის გამო, რადგან იმ თეორიული დაშვებითაც, რომ ნოტარიუსმა არ განუმარტა ხელშეკრულების კონტრაჰენტს (ამ შემთხვევაში კრედიტის უზრუნველმყოფ პირს) საჯარო აქტის შინაარსი, ეს არ უკავშირდება გარიგების ბათილობას ფორმის დაუცველობის გამო. ამ დროს შესაძლოა სადავო გახდეს კონტრაჰენტის მიერ გამოვლენილი ნების ნამდვილობა და ეჭვქვეშ დადგეს მის მიერ გაცნობიერებული გადაწყვეტილების მიღება. ნების გამოვლენის ნამდვილობის შედავება კი ძალზედ კონკრეტული გარემოებების მითითებას მოითხოვს, ერთი მხრივ, პრეტენზიის ავტორის მხრიდან, მეორე მხრივ კი - დეტალურ კვლევას სასამართლოს მიერ. სხვა შემთხვევაში კი პრეზუმირებულია, რომ საჯარო აქტი სწორედ იმ შინაარსით და იმგვარი ნების გამოვლენით დაიდო, როგორც ეს მასშია მითითებული.“
საქმის ხელახლა განხილვის შედეგად, თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2022 წლის 15 ივლისის გადაწყვეტილებით სს „ს.ბ–ის“ სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა; გაუქმდა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2016 წლის 25 ივლისის გადაწყვეტილება სს „ს.ბ–ის“ მიერ გასაჩივრებულ ნაწილში და მიღებულ იქნა ახალი გადაწყვეტილება, რომლითაც სს „ს.ბ–ის“ სარჩელი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; 2010 წლის 29 ოქტომბერს სს „ს.ბ–სა“ და შპს „ნ.ე–ის“ შორის გაფორმებული სადაზღვევო საკრედიტო ხაზის №514587-517830-752794 ხელშეკრულების ფარგლებში, სს „ს.ბ–ის“ სასარგებლოდ ი.ჩ–ს სოლიდარულად დაეკისრა 2667,61 ლარის გადახდა; 2011 წლის 19 მაისს სს „ს.ბ–სა“ და შპს „ნ.ე–ის“ შორის გაფორმებული საკრედიტო ხაზის №514587-517830-901392 ხელშეკრულების ფარგლებში, სს „ს.ბ–ის“ სასარგებლოდ ი.ჩ–ს სოლიდარულად დაეკისრა 21619460,39 ლარის გადახდა; 2012 წლის 5 ნოემბერს სს „ს.ბ–სა“ და შპს „ნ.ე–ის“ შორის გაფორმებული საკრედიტო ხაზის №514587-517830-1308029 ხელშეკრულების ფარგლებში, სს „ს.ბ–ის“ სასარგებლოდ ი.ჩ–ს სოლიდარულად დაეკისრა 3253703,53 ლარის გადახდა; დავალიანებათა დაფარვის მიზნით, 2010 წლის 14 დეკემბერს სს „ს.ბ–სა“ და ს.ჩ–ს შორის დადებული №514587-517830-ნ იპოთეკის ხელშეკრულების შესაბამისად, ს.ჩ–ის საკუთრებაში არსებული, შემდეგი საკადასტრო კოდებით იდენტიფიცირებადი უძრავი ნივთები მიექცა სარეალიზაციოდ: .....; ......; .....; .......; ........; ......... და .......... იმ შემთხვევისათვის, თუ იპოთეკის საგანთა რეალიზაციის შედეგად ამონაგები თანხა სრულად ვერ დაფარავდა 1.1.1-1.1.3. პუნქტებით გათვალისწინებულ მოთხოვნებს, მათი სრულყოფილად დაკმაყოფილების მიზნით, სარეალიზაციოდ მიექცეოდა ი.ჩ–ის საკუთრებაში არსებული ნებისმიერ ქონება (სააპელაციო პალატის 2022 წლის 27 ივლისის განჩინებით გასწორდა დაშვებული უსწორობა - 1.1.1 -1.1.3 პუნქტების ნაცვლად, მიეთითა მე-4, მე-5, მე-6 პუნქტები); ი.ჩ–ის და ს.ჩ–ის შეგებებული სარჩელები არ დაკმაყოფილდა; ლ.კ–ძის სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა ლ.კ–ძის მიერ გასაჩივრებულ ნაწილში თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2016 წლის 25 ივლისის გადაწყვეტილება.
ლ.კ–ძისა და ი.ჩ–ისთვის თანხის დაკისრებასთან დაკავშირებით, სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ ბანკსა და მის კლიენტებს (შპს „ნ.ე–ი“ და შპს „ნ.რ.გ–ი“) შორის 2010 წლის 14 ივნისის გენერალური საკრედიტო ხაზის შესახებ ხელშეკრულების (რომლის საკრედიტო ლიმიტი 20000000 აშშ დოლარით განისაზღვრა) ხელმოწერის დღესვე, ამავე ხელშეკრულებისა და მასთან დაკავშირებული სხვა ხელშეკრულებებიდან გამომდინარე ვალდებულებების შესრულების უზრუნველყოფის მიზნით, გაფორმდა სოლიდარული თავდებობის სამი ხელშეკრულება: ა) ბანკსა და ლ.კ–ძეს; ბ) ბანკსა და ნ.შ–ს; გ) ბანკსა და ი.ჩ–ს შორის. თითოეული თავდები პირის პასუხისმგებლობის ზღვრულ მოცულობად სოლიდარული თავდებობის ხელშეკრულებაში მიეთითა 20000000 აშშ დოლარი.
გენერალური საკრედიტო ხაზის შესახებ 2010 წლის 14 ივნისის ხელშეკრულების უზრუნველყოფის მიზნით თავდებმა ნ.შ–მა, მასთან 2011 წლის 19 მაისს გაფორმებული სოლიდარული თავდებობის ხელშეკრულების დამატებითი პირობებით (დანართი №1-514587-517830-ა-002) იკისრა ვალდებულება, 2012 წლის 3 იანვრამდე განეხორციელებინა შპს „ბ–ი“ კუთვნილი 20 % და შპს „ბ–ში“ კუთვნილი 11.25% წილის სრული რეალიზაცია ბანკთან შეთანხმებულ ფასად, ხოლო რეალიზაციის შედეგად მიღებული თანხა (გადასახადების გამოკლებით) სრულად მიემართა ბანკის წინაშე შპს „ნ.ე–ის“ ვალდებულებების შესამცირებლად. აღნიშნული პირობების შეუსრულებლობის შემთხვევაში, ბანკს მიეცა უფლება, თავდებისთვის დაეკისრებინა ჯარიმა 500000 აშშ დოლარის ეკვივალენტი ლარის ოდენობით.
ბანკსა და მის კლიენტებს (შპს „ნ.ე–ი“ და შპს „ნ.რ.გ–ი“) შორის გაფორმებული 2011 წლის 19 მაისის გენერალური საკრედიტო ხაზის შესახებ ხელშეკრულების საფუძველზე (რომლის საკრედიტო ლიმიტი 50000000 აშშ დოლარით ან ეკვივალენტით სხვა ვალუტაში განისაზღვრა) და მასთან დაკავშირებული სხვა ხელშეკრულებებიდან გამომდინარე ვალდებულებების შესრულების უზრუნველყოფის მიზნით, გაფორმდა სოლიდარული თავდებობის ორი ხელშეკრულება: ა) გენერალური საკრედიტო ხაზის შესახებ ხელშეკრულების ხელმოწერის დღესვე ბანკსა და ნ.შ–ს, ბ) 2011 წლის 12 ივლისს ბანკსა და ლ.კ–ძეს შორის. თითოეული თავდები პირის პასუხისმგებლობის ზღვრულ მოცულობად სოლიდარული თავდებობის ხელშეკრულებაში მიეთითა 50000000 აშშ დოლარი ან ეკვივალენტი სხვა ვალუტაში.
ბანკსა და მის კლიენტ საწარმოებს შორის სწორედ 2011 წლის 19 მაისის გენერალური საკრედიტო ხაზის შესახებ ხელშეკრულების დამატებით პირობად განისაზღვრა ამ ხელშეკრულების უზრუნველსაყოფად შპს „ნ.ე–იში“ პარტნიორების - ლ.კ–ძის 70% წილისა და ნ.შ–ის 30% წილის დაგირავება.
სააპელაციო სასამართლომ მიუთითა, რომ ი.ჩ–ი და ლ.კ–ძე შემთხვევით არ არიან თავდებები, ვინაიდან ლ.კ–ძე შპს „ნ.ე–ის“ 70% წილის მფლობელი პარტნიორია; თავდებ პირებს აკავშირებთ მეგობრული ურთიერთობა, ფლობენ წილებს, გააჩნიათ ბიზნესსაქმიანობის დიდი გამოცდილება. შპს „ბ–ას“ პარტნიორები არიან: ნ.შ–ი - 20%, ი.ჩ–ი -23%, უ.კ–ძე - 57%; შპს „ბ–ს“ პარტნიორები არიან: ნ.შ–ი - 11.25%, მ.ჩ - 66.25%, უ.კ–ძე - 22.50%, რაც ადასტურებს მხარეთა კავშირს, სამეწარმეო მიზნებს, გამოცდილებას და გარიგების სამართლებრივი შედეგების გათვალისწინების უნარს. ამასთან, ი.ჩ–ი წარმოადგენს საქმეზე მოწმის სახით დაკითხული ც.ჩ–ის ძმას, რომელმაც თავის ჩვენებაში განმარტა, რომ როდესაც ის გუბერნატორი გახდა, თავისი წილი სამართავად გადასცა ი.ჩ–ს. მოწმე, ასევე, განმარტავდა, რომ არაერთი საწარმოს მფლობელია და აღწერა, თუ როგორ გადაწყვიტა მეგობრისა და საქმიანი პარტნიორის - ნ.შ–ის დახმარება. ც.ჩ–ი ადასტურებდა, რომ ი.ჩ–ს გააჩნია ბიზნესის გამოცდილება, ძმებს საწარმოებში არაერთი წილი აქვთ, წილის მართვის განკარგვის გადაწყვეტილებაც არაერთხელ მიუღიათ; ი.ჩ–ს მეგობრული ურთიერთობა აქვს ლ.კ–ძესა და ნ.შ–თან.
სააპელაციო პალატამ არ გაიზიარა ი.ჩ–ის და ლ.კ–ძის პოზიცია თავდებების ფინანსური საშუალებების შესახებ ცნობების არარსებობასა და ამორალურობის თვალსაზრისით ბათილად ცნობასთან დაკავშირებით. პალატამ ყურადღება გაამახვილა იმ გარემოებაზე, რომ ლ.კ–ძე და ი.ჩ–ი ფლობენ არაერთ წილს სამეწარმეო საზოგადოებაში. წილზე საკუთრების უფლების დადგენა შესაძლებელი სამეწარმეო რეესტრიდან ამონაწერით, რაც ღია ინფორმაციაა და ხელმისაწვდომია ყველა დაინტერესებული პირისთვის. ამდენად, ბანკისთვის საკითხის გამოკვლევა, რა ქონება გააჩნიათ და რა წილებს ფლობენ თავდები პირები, რთული არ იყო. აღნიშნულ გარემოებას ადასტურებდა თბილისის სააპელაციო სასამართლოში 2022 წლის 4 აპრილს სს „ს.ბ–ის“ მიერ წარდგენილი შუამდგომლობა, რომლითაც სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიების მიზნით მოთხოვნილ იქნა ყადაღის დადება ი.ჩ–ის და ლ.კ–ძის წილებზე. შუამდგომლობას ერთოდა ამონაწერები სამეწარმეო რეესტრიდან. ი.ჩ–ი და ლ.კ–ძე წლების განმავლობაში ფლობენ წილებს, ეწევიან ბიზნესსაქმიანობას და გააჩნიათ ქონება, რითაც შეუძლიათ პასუხისმგებლობის აღება ბანკის წინაშე. ასევე, პირველი ინსტანციის სასამართლოში კრედიტორმა იშუამდგომლა ორი სასარჩელო წარმოების გაერთიანება - სასამართლოს განხილვაში იყო შპს „ნ.ე–ის“ თავდები პირების ი.ჩ–ისა და ლ.კ–ძის მიერ მათ საკუთრებად რიცხული უძრავ-მოძრავი ნივთების ჩუქებისა და ნასყიდობის ხელშეკრულებების, როგორც მოჩვენებითი გარიგებების, ბათილად ცნობა. შუამდგომლობის შინაარსიც ადასტურებდა, რომ თავდები პირების ქონებრივი მდგომარეობა და გადახდისუნარიანობა კრედიტორს შემოწმებული ჰქონდა.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ არ დგინდებოდა თავდებობის ხელშეკრულების ბათილად ცნობის გარემოებები, ბანკის არაკეთილსინდისიერება და გარიგების შინაარსის ამორალურობა იმ პირობებში, როდესაც ვალდებულება გაცნობიერებული ნების გამოვლენის შედეგად დადებული ხელშეკრულების საფუძველზე წარმოიშვა; თავდებობის ხელშეკრულებების დადება შეესაბამებოდა კონტრაჰენტების ნებას და ისინი, როგორც არაერთი სამეწარმეო წილის მფლობელები და ბიზნესსაქმიანობაში გამოცდილი ფიზიკური პირები, აცნობიერებდნენ გარიგების სამართლებრივ შედეგებს. ამდენად, ლ.კ–ძის სააპელაციო საჩივარი - უსაფუძვლოდ, ხოლო სს „ს.ბ–ის“ სააპელაციო საჩივარი დასაბუთებულად იქნა მიჩნეული.
ს.ჩ–ის ქონების რეალიზაციასთან დაკავშირებით, სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ სს „ს.ბ–სა“ და ს.ჩ–ს შორის 2010 წლის 14 დეკემბერს გაფორმდა იპოთეკის ხელშეკრულება №514587-517830-ნ (ნოტარიუსი პ.შ–ია, სანოტარო მოქმედების რეგისტრაციის ნომერი - 101248009). ხელშეკრულების საგანს წარმოადგენდა ს.ჩ–ის მხრიდან საკუთარი უძრავი ნივთების იპოთეკით დატვირთვა მოვალეების - შპს „ნ.ე–ის“ და შპს „ნ.რ.გ–ის“ ვალდებულებების შესატყვისი მოთხოვნების შესრულების უზრუნველსაყოფად, რომელ(ებ)იც მიმართული იყო 2010 წლის 14 ივნისის გენერალური საკრედიტო ხაზის შესახებ №514587-517830 ხელშეკრულებით და მის შესაბამისად დადებულ (შემადგენელ) ან/და სხვა გარიგებით ან/და დოკუმენტით განპირობებული საფუძვლიდან გამომდინარე არსებული, სამომავლო ან/და პირობითი მოთხოვნების შესრულებისაკენ. ამ ხელშეკრულების ფარგლებში იპოთეკით დაიტვირთა შვიდი, სხვადასხვა საიდენტიფიკაციო (საკადასტრო) კოდის მქონე (......; .......; ........; .........; .......; .......; ......), საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოში ს.ჩ–ის საკუთრებად რეგისტრირებული უძრავი ნივთი. ხელშეკრულების დადების დღისათვის იპოთეკის საგანთა საერთო ღირებულებად ხელშეკრულებაში მიეთითა 200000 აშშ დოლარი.
ს.ჩ–ი შეგებებული სარჩელის მოთხოვნას ამყარებდა იმ გარემოებაზე, რომ მასთან მოტყუებით დაიდო ხელშეკრულება, ვინაიდან იპოთეკის საგნის მესაკუთრემ არ იცის ქართული ენა, იგი დაბადებულია და განათლება მიღებული აქვს რუსეთში. გარდა ამისა, დარღვეული იყო სანოტარო მოქმედებათა შესრულების წესი. ასევე, ხელშეკრულება დაიდო მხოლოდ იმის წყალობით, რომ ხელშეკრულების ერთ-ერთმა მხარემ ბოროტად გამოიყენა თავისი საბაზრო ძალაუფლება, ან ისარგებლა ხელშეკრულების მეორე მხარის მძიმე მდგომარეობით ან გამოუცდელობით.
სააპელაციო სასამართლომ, ს.ჩ–ის არგუმენტაციის შეფასებისას, ყურადღება გაამახვილა მხარეთა და მოწმეთა ჩვენებებზე:
- პირველ ინსტანციაში საქმის განხილვის დროს, 2016 წლის 29 ივნისის სასამართლო სხდომაზე ს.ჩ–მა აღნიშნა, რომ არაერთი წელია ცხოვრობს საქართველოში, გარკვეულ დონეზე ფლობს ქართულ ენას, თუმცა უმჯობესია რუსულ ენაზე ისაუბროს. ს.ჩ–მა განმარტა, რომ ქართულ ენაზე არ ფლობს სამართლებრივ ტერმინოლოგიას და შესაბამისად მისთვის გაუგებარი იყო სადავო ხელშეკრულების შინაარსი. მისივე განმარტებით, მეუღლემ - ც.ჩ–მა დაურეკა იმ დღეს, როცა სადავო ხელშეკრულებას მოაწერა ხელი და უთხრა, რომ ბანკიდან მივიდოდნენ, მიიტანდნენ დოკუმენტებს, რაზეც ხელი უნდა მოეწერა. სადავო ხელშეკრულების ხელმოწერის დღეს ორი მამაკაცი მივიდა მასთან სახლში და მიიტანეს ბევრი ფურცელი, რომელიც წვრილი შრიფტით იყო შედგენილი. ს.ჩ–მა გადაურეკა მეუღლეს, რომელმაც უთხრა, რომ არაფერზე ენერვიულა, ეს ფორმალობა იყო და ხელი მოეწერა. მხარემ განმარტა, რომ მასთან მისულმა პირებმა უთხრეს, რომ ბანკის წარმომადგენლები იყვნენ. მას არავინ გასცნობია ნოტარიუსად. ს.ჩ–ის განმარტებით, ამ ფაქტების და მეუღლისადმი ნდობის გამო მოაწერა ხელი დოკუმენტს. ს.ჩ–ი მიუთითებდა, რომ 2013 წელს დაიწყო გამოძიება და მაშინ გაიგო, რა ვალდებულებები ეკისრებოდა, არასდროს ჰქონდა ამ საკითხთან შეხება და არ იცოდა, რას ნიშნავს იპოთეკა. მოსამართლის კითხვაზე, ს.ჩ–მა განმარტა - რომ არა მეუღლის თხოვნა, არ მოაწერდა ხელს ამ ხელშეკრულებას. ის შვილებთან ერთად ცხოვრობს სახლში, რომელიც მისმა მეუღლემ შეიძინა. თვითონ დიასახლისია და ყველაფერი მისი მეუღლის მიერ არის შეძენილი, ც.ჩ–ის ბიზნესსაქმიანობის შედეგად. ს.ჩ–მა აღნიშნა, რომ სხვა შემთხვევებში ბანკში მეუღლესთან ერთად მიდიოდა, რომელმაც სრულყოფილად იცის რუსული ენა და უხსნიდა დოკუმენტების შინაარსს.
- პირველი ინსტანციის სასამართლოში მოწმის სახით დაიკითხა ხელშეკრულების დადების დროს მოქმედი ნოტარიუსი პ.შ–ია, რომელმაც განმარტა, რომ სანოტარო აქტის შესრულების ადგილად სანოტარო ბიუროს მისამართის მითითების მიუხედავად, ხელშეკრულების მხარეები არ გამოცხადებულან სანოტარო ბიუროში, თავად ის ეწვია ს.ჩ–ს სახლში, რომელიც მდებარეობს სოფელ დიღომში. სანოტარო აქტი დათარიღებულია 2010 წლის 14 დეკემბრით. პ.შ–იამ ზუსტად ვერ გაიხსენა 2010 წლის რა დროს განხორციელდა ხელშეკრულების სანოტარო წესით დამოწმება, თუმცა მისი განმარტებით, იმდენად ცხელოდა, რომ სანოტარო მოქმედება შესრულდა ს.ჩ–ის ეზოში. მოწმემ განმარტა, რომ ჩ–თან დიღომში ორჯერ არის ნამყოფი, ერთხელ „ნ.ე–იში“ იყო მისული; გამოაბრუნეს, არ მოეწონათ ხელშეკრულების პირობები. სულ სამჯერ არის ნოტარიუსი ჩ–ის სახლში ნამყოფი, ც.ჩ–ს უნდა მოეწერა ხელი თავდებობის, თუ რაღაც სხვა გარიგებაზე, ბანკიდან მეილით აგზავნიდნენ ხელშეკრულების „დრაფტს“; ც.ჩ–ის მხრიდან ადვოკატები მუშაობდნენ. სტანდარტული პირობების მიხედვით, ბანკის იურისტი ამზადებდა ხელშეკრულების „დრაფტს“, ნოტარიუსი სანოტარო აქტს ადგენდა. ს.ჩ–ის წარმომადგენლის - ქ.ზ–ის კითხვის პასუხად, მოწმემ განმარტა, რომ ერთხელ, როდესაც ჩ–თან დიღომში მივიდა სახლში, ქალბატონი ს. არ იყო შინ, ც.ჩ–მა დაურეკა და ჰკითხა, რამდენ ხანში იქნებიო. ქალბატონი ს. 10-15 წუთში მივიდა მანქანით, მეუღლემ - ც.ჩ–მა დაუძახა, უთხრა, ყველაფერი კარგად იქნებაო და ქალბატონმა ს–მ ხელი მოაწერა ხელშეკრულებას. მოწმემ განმარტა, რომ ფლობდა თუ არა სახელმწიფო ენას ქალბატონი ს., მას ასეთი ეჭვი არ გასჩენია, რომ გასჩენოდა ეჭვი, მაშინ თარჯიმანს მოიწვევდა. ც.ჩ–ი ქართულად ესაუბრებოდა მეუღლეს, ყველა ხელშეკრულებას ს.ჩ–ი ქართულად აწერდა ხელს. მოსამართლის კითხვის პასუხად, მოწმემ განმარტა, რომ ფორმალურად მას უნდა განემარტა ს.ჩ–ისათვის ხელშეკრულების შინაარსი, თუმცა მანამდე, ერთი კვირით ადრე ეგზავნებოდა „დრაფტი“ ც.ჩ–ს, მისი ადვოკატები მონაწილეობდნენ, ბანკსა და ც.ჩ–ს შორის აზრთა გაცვლა-გამოცვლა მიმდინარეობდა. მოწმემ განმარტა, რომ ბანკის მიერ მომზადებულ ხელშეკრულებაში („დრაფტში“) მან, როგორც იმჟამინდელმა ნოტარიუსმა, შეიტანა მხარეთა ვინაობა, ქონების მახასიათებლები და ა.შ; მოსამართლის კითხვას, თუ რამ განაპირობა, რომ სანოტარო აქტში მითითებული იყო ნოტარიუსის ბიუროს და არა - ჩ–ის მისამართი, სადაც რეალურად მოაწერა ხელი ს.ჩ–მა სადავო იპოთეკის ხელშეკრულებას, მოწმემ უპასუხა, რომ უკვე გამზადებული „დრაფტი“ ჰქონდა, მერე გადაწყდა, რომ ჩ–ის სახლში უნდა მისულიყო და სიჩქარეში მექანიკურად დარჩა ხელშეკრულებაში სანოტარო ბიუროს მისამართი. მოწმის განმარტებით, ასეთი პრაქტიკა იყო, ჯერ ბანკი (მისი წარმომადგენელი) აწერდა ხელს, შემდეგ - კლიენტი. ნოტარიუსის თანდასწრებით ხელმოწერა არ ნიშნავს მხარეთა მიერ ერთდროულად ხელმოწერას. მოწმემ მიუთითა, რომ ბატონი ც. აბზაც-აბზაც ამოწმებდა ყველაფერს, კითხულობდა ხელშეკრულებას, მანამდე მისი იურისტები ნახულობდნენ. სადავო გარიგების ხელმოწერის დღეს, ს.ჩ–ის მოსვლამდე, ც.ჩ–მა კიდევ გადახედა ხელშეკრულებას;
- პირველ ინსტანციაში საქმის განხილვის დროს მოწმედ დაიკითხა ც.ჩ–ი, რომელმაც განმარტა, რომ 2010 წლის დეკემბერში მასთან მივიდა ნ.შ–ი, რაღაც კრედიტი უნდა გაეკეთებინა და დაახლოებით 200-300 ათასის ფარგლებში სჭირდებოდა უზრუნველყოფა (მოსამართლის კითხვის პასუხად, დოლარზე იყო საუბარი თუ ლარზე, მოწმემ მიუთითა, რომ არ დაუკონკრეტებია, საღამო იყო და სვამდნენ). მეორე დღეს ც.ჩ–მა მეუღლეს - ს.ჩ–ს დაურეკა და უთხრა, რომ მასთან მივიდოდნენ. მოსამართლის კითხვის პასუხად, მოწმემ განმარტა, რომ შ–ს რაღაც მემორანდუმი უნდა გაეკეთებინა ბანკში და მერე კრედიტი უნდა აეღო. ქონება ერთობლივად შექმნეს მეუღლეებმა, რაც შემდეგ ს.ჩ–ზე აღირიცხა. ოჯახს წილი ჰქონდა „ნატახტარში“, რომელიც ც.ჩ–ის შექმნილია, ოთხი პარტნიორი იყო, მან გაყიდა თავისი წილი 2008 წელს და 2009 წელს ააშენა ეს სახლი დიღომში. მოსამართლის კითხვის პასუხად, მოწმემ განმარტა, რომ ფაქტობრივად კი განკარგავს მეუღლეზე აღრიცხულ ქონებას, მაგრამ ოჯახში მეუღლეები საუბრობენ. მისი განმარტებით, „ალბათ არაკეთილსინდისიერი დამოკიდებულება იყო იმათი მხრიდან და ჩემი მხრიდან არასრულფასოვანი შეფასება“. ც.ჩ–მა განმარტა, რომ მას არ უნახავს იპოთეკის ხელშეკრულება, სანამ ეს პროცესები დაიწყებოდა, პირველად ეს ხელშეკრულება ნახა სისხლის თუ სამოქალაქო პროცესში, ზუსტად არ ახსოვს. მოსარჩელის წარმომადგენლის - დ.ა–ის კითხვის პასუხად, შპს „ნ.ე–ისთან“ ც.ჩ–ის კავშირის შესახებ, მოწმემ განმარტა, რომ საწარმოს დამფუძნებელი პარტნიორები ნ.შ–ი და ლ.კ–ძე მისი მეგობრები იყვნენ; მის ძმასთან - ი.ჩ–თან ერთად იგივე პირები არიან „ბ–ს“ დამფუძნებლები. ის 2008 წლიდან გუბერნატორი იყო, შპს „ი–ში“ ჰქონდა წილი და სამართავად თავის ძმას - ი.ჩ–ს მისცა. მოსარჩელის წარმომადგენლის კითხვის პასუხად, ც.ჩ–მა განმარტა, რომ სადავო გარიგებაზე ს.ჩ–ის მიერ ხელმოწერის დროს, მისი მეუღლის გვერდით არ იმყოფებოდა, შეიძლება ერთი-ორი დღით ადრე ან გარიგების დადების წინა დღეს უთხრა ს.ჩ–ს, რომ ბანკიდან მივიდოდნენ მასთან. ახსოვს, რომ ერთხელ უთხრა ამის შესახებ ს.ჩ–ს და ერთხელ დაურეკა. ც.ჩ–მა განმარტა, რომ იპოთეკით ქონების დატვირთვაზე მასთან არავის ულაპარაკია; სუფრაზე იყო, იქ კონფლიქტი მოუვიდა ბანკის თანამშრომელთან.
სააპელაციო პალატამ აღნიშნა, მოწმის ჩვენებებით დგინდება, რომ ს.ჩ–ის მიერ ხელშეკრულების ხელმოწერის მიზნით მასთან სახლში იყვნენ მისულები ბანკის წარმომადგენლები და ნოტარიუსი. დგინდება, რომ ს.ჩ–ის მიერ ხელშეკრულებაზე ხელმოწერა განაპირობა ც.ჩ–ისადმი ნდობამ, რომელმაც სატელეფონო კომუნიკაციის დროს ს.ჩ–ს უთხრა, ხელი მოეწერა ხელშეკრულებაზე. ც.ჩ–ი არის ს.ჩ–ის მეუღლე, რომელიც წლების განმავლობაში ეწევა ბიზნესსაქმიანობას და მეუღლეებისთვის პირველი შემთხვევა არ იყო, როდესაც ბანკთან ჰქონდათ ურთიერთობა, მეუღლე აძლევდა მითითებებს, ხოლო ს.ჩ–ი ხელს აწერდა ხელშეკრულებას.
პალატამ დამატებით მიუთითა, რომ მხარეთა შორის გაფორმებული ხელშეკრულება დამოწმდა სანოტარო წესით. ვინაიდან ნოტარიუსის საქმიანობა და სანოტარო რეგისტრაცია კანონით რეგულირდება, მოქმედებს პრეზუმფცია, რომ სანოტარო წესით დამოწმებული დოკუმენტი კანონის მოთხოვნებს შეესაბამება და მისი ბათილად ცნობის საფუძველი არ არსებობს. საწინააღმდეგო უნდა ამტკიცოს მხარემ, ვინც აღნიშნულ გარემოებაზე თავის მოთხოვნებს ამყარებს. მოცემულ შემთხვევაში კი, ნოტარიუსის განმარტებით, ის სამჯერ იყო ნამყოფი ჩ–ის სახლში; წინასწარ დგებოდა ხელშეკრულების „დრაფტი“, რასაც ჩ–ის ადვოკატები ეცნობოდნენ. ს.ჩ–ისა და ც.ჩ–ის განმარტებითაც, მხარეთათვის ცნობილი იყო, რომ ბანკის თანამშრომლები სახლში უნდა მისულიყვნენ ხელშეკრულებაზე ხელმოსაწერად, საიდანაც სააპელაციო სასამართლომ დაასკვნა, რომ ხელშეკრულების დადებამდე მხარეთა შორის წინასწარი კომუნიკაცია არსებობდა, იცვლებოდა დოკუმენტები და დგებოდა ხელშეკრულების ის პროექტი, რაც საბოლოო ჯამში მხარეთა შორის გაფორმდა. პალატამ არ გაიზიარა ს.ჩ–ის პოზიცია, რომ არ იცოდა ხელშეკრულება რას შეეხებოდა, ვინაიდან არ ფლობს ენას და ის მოატყუეს. სასამართლომ აღნიშნა, რომ ს.ჩ–ი წლების განმავლობაში ცხოვრობს საქართველოში, იცის ქართული ენა და მეუღლესთანაც საუბრობს ქართულ ენაზე, სხვა ხელშეკრულებების გაფორმებისას, სადაც მონაწილეობდა ს.ჩ–ი, მას არასოდეს უსარგებლია თარჯიმნის მომსახურებით და არც მოუთხოვია თარჯიმანი. სააპელაციო პალატამ მიუთითა, შესაძლებელია, ს.ჩ–ს ხელშეკრულების ხელმოწერის მომენტში ხელშეკრულება არ წაუკითხავს, თუმცა აღნიშნული პოზიცია მის შეგებებულ სარჩელს ვერ გაამყარებდა. სხვა შემთხვევებშიც, როდესაც ს.ჩ–ი და ც.ჩ–ი მსგავს მდგომარეობაში აღმოჩენილან, ს.ჩ–ს არც იქ წაუკითხავს ხელშეკრულება დეტალურად, ც.ჩ–ი უხსნიდა ხელშეკრულების შინაარსს. ამდენად, მეუღლეებს შორის აღნიშნული შეთანხმება არსებობდა და ამის მაგალითებიც არსებობდა სადავო ხელშეკრულების გაფორმებამდე. ს.ჩ–ს შეუძლია ქართულ ენაზე კომუნიკაცია, მიუხედავად იმისა, რომ შესაძლოა მისთვის უფრო მისაღები რუსული ენა იყოს. შესაბამისად, ის ინფორმირებული იყო ხელშეკრულების შინაარსზე. რაც შეეხება ც.ჩ–ის ინტერესს, მისი ჩვენებებიდან გამომდინარე, იპოთეკის ხელშეკრულების გაფორმება განაპირობა მხარეთა შორის მეგობრულმა დამოკიდებულებამ და საერთო ბიზნესსაქმიანობამ. გარიგება დაიდო არსებით პირობებზე შეთანხმებით, გაცნობიერებული ნების გამოვლენის შედეგად. აქედან გამომდინარე, სააპელაციო სასამართლომ ს.ჩ–ის შეგებებული სარჩელი - უსაფუძვლოდ, ხოლო სს „ს.ბ–ის“ მოთხოვნა მის მიმართ კანონიერად მიიჩნია.
გარდა ზემოაღნიშნულისა, სააპელაციო პალატამ მიუთითა, რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2019 წლის 28 ოქტომბრის განჩინების საფუძველზე შპს „ნ.ე–ის“ მიმართა გაკოტრების საქმის წარმოება დასრულდა, ხოლო საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს 2019 წლის 10 დეკემბერს მიღებული გადაწყვეტილებით შპს „ნ.ე–ის“ რეგისტრაცია გაუქმდა. სააპელაციო სასამართლომ, სამოქალაქო კოდექსის 454-ე მუხლსა და საქართველოს უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკაზე მითითებით, არ გაიზიარა მხარის შეხედულება, რომ ვინაიდან რეგისტრაციის გაუქმებით შპს „ნ.ე–ის“ მიმართ ვალდებულება შეწყდა, ასევე, უნდა შეწყვეტილიყო თავდებობის და იპოთეკის ხელშეკრულებები.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2022 წლის 15 ივლისის გადაწყვეტილება ი.ჩ–მა, ს.ჩ–მა და ლ.კ–ძემ საკასაციო წესით გაასაჩივრეს.
კასატორი ს.ჩ–ი მიუთითებს, რომ მოვალის - შპს „ნ.ე–ის“ ლიკვიდაციით შეწყდა ვალდებულება. შესაბამისად, ვინაიდან იპოთეკა აქცესორული ბუნებისაა, ძირითადი ვალდებულების შეწყვეტამ მისი შეწყვეტაც გამოიწვია. ამასთანავე, კასატორი დამატებით მიუთითებს, რომ სს „ს.ბ–ი“ ჩართული იყო შპს „ნ.ე–ის“ გაკოტრების საქმეში კრედიტორად და მისთვის ცნობილი იყო, რომ საქმის დასრულებით შესრულებულად გამოცხადდა კომპანიის ვალდებულებები. აქედან გამომდინარე, თანხები, რომლებიც კრედიტორმა გაკოტრების საქმის დასრულების გამო ვერ მიიღო, სახელშეკრულებო რისკს მიეკუთვნება.
კასატორი ს.ჩ–ი აღნიშნავს, რომ სააპელაციო სასამართლომ არ შეასრულა საკასაციო სასამართლოს მითითებები, არ გამოიკვლია ბანკთან შედარებით „სუსტი“ მხარის ინფორმირებულობის და გაცნობიერებული გადაწყვეტილების მიღების საკითხი; ასევე, არ გააანალიზა მოწმეთა ჩვენებები და სათანადოდ არ შეაფასა ისინი. კასატორის მოსაზრებით, ბანკი იყო ვალდებული, დაედასტურებინა მეორე მხარის სათანადოდ ინფორმირებულობა, თუმცა მოსარჩელემ მტკიცების ტვირთს თავი ვერ გაართვა. აღნიშნულის საპირისპიროდ, საქმეში წარმოდგენილი მტკიცებულებები და მხარეთა განმარტებები ადასტურებს, რომ ს.ჩ–ი არ იყო სათანადოდ ინფორმირებული (მას არ განემარტა ხელშეკრულების შინაარსი, უფლება-მოვალეობები, იურიდიული შედეგი) და ნოტარიუსმა არაკეთილსინდისიერად განახორციელა ვალდებულებები (ფაქტობრივად, ის იყო ნოტარიუსის საბურველში გახვეული ბანკის თანამშრომელი, რომელიც მხოლოდ ბანკის ინტერესებით ხელმძღვანელობდა). ამდენად, იპოთეკის ხელშეკრულება კანონსაწინააღმდეგოა. ამასთანავე, კასატორს ალოგიკურად და უსაფუძვლოდ მიაჩნია სააპელაციო პალატის დასკვნა, რომ ც.ჩ–ის ინტერესს სადავო გარიგების დადებისას წარმოადგენდა ნ.შ–თან და ლ.კ–ძესთან მეგობრობა და საერთო ბიზნესსაქმიანობა.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, ს.ჩ–ი ითხოვს სააპელაციო პალატის გადაწყვეტილების გაუქმებას და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით მასთან მიმართებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმას, ხოლო ს.ჩ–ის შეგებებული სარჩელის დაკმაყოფილებას. კასატორი, თანმდევი შედეგის სახით, „უსწორობის გასწორების შესახებ“ სააპელაციო პალატის 2022 წლის 27 ივლისის განჩინების გაუქმებასაც ითხოვს.
კასატორები ი.ჩ–ი და ლ.კ–ძე მიუთითებენ, რომ სააპელაციო პალატამ საქმე საპროცესო დარღვევებით განიხილა და საქმის გარემოებები არასათანადოდ შეაფასა. კასატორთა მოსაზრებით, თავდებობის ხელშეკრულებები ამორალურია; თავდებებმა ზუსტად არ იცოდნენ, რა მოცულობის ვალდებულება იკისრეს, ხოლო ბანკი არაკეთილსინდისიერად მოქმედებდა. აღნიშნულიდან გამომდინარე, კასატორები ითხოვენ ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სს „ს.ბ–ის“ სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმას, ხოლო შეგებებული სარჩელების დაკმაყოფილებას.
გარდა ამისა, კასატორები ი.ჩ–ი და ლ.კ–ძე ასაჩივრებენ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2022 წლის 31 მარტის საოქმო განჩინებას მოსამართლე გ.ბ–ას აცილებაზე უარის თქმის თაობაზე. მოსამართლის აცილების მიზეზად კასატორები ასახელებენ, რომ მოსამართლეს სს „ს.ბ–ში“ ანაბარი აქვს გახსნილი, რაც მის მიუკერძოებლობაში ეჭვის შეტანის საფუძველს ქმნის.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2022 წლის 16 სექტემბრისა და 4 ოქტომბრის განჩინებებით საკასაციო საჩივრები მიღებულ იქნა წარმოებაში დასაშვებობის შესამოწმებლად.

სამოტივაციო ნაწილი:

საკასაციო სასამართლო, საქმის შესწავლისა და საკასაციო საჩივრების დასაშვებობის შემოწმების შედეგად, მიიჩნევს, რომ ი.ჩ–ის, ს.ჩ–ისა და ლ.კ–ძის საკასაციო საჩივრები მიჩნეულ უნდა იქნეს დაუშვებლად, შემდეგ გარემოებათა გამო:
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ განსახილველ საქმეში მთავარ სადავო საკითხს წარმოადგენს გენერალური საკრედიტო ხაზის შესახებ ხელშეკრულებების უზრუნველსაყოფად დადებული თავდებობის და იპოთეკის ხელშეკრულებების კანონიერება.
საკასაციო პალატა, პირველ ყოვლისა, შეაფასებს კასატორის არგუმენტის მართებულობას მოვალის რეგისტრაციის გაუქმებიდან გამომდინარე ვალდებულების შეწყვეტასთან დაკავშირებით. ვინაიდან იპოთეკასა და თავდებობას აქცესორული ბუნება აქვს, შესაბამისად, დავის სწორად გადაწყვეტისთვის ძირითადი ვალდებულების არსებობის დადგენას გადამწყვეტი მნიშვნელობა გააჩნია.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 454-ე მუხლზე, რომლის თანახმად, იურიდიული პირის ვალდებულება წყდება მისი ლიკვიდაციის დამთავრების რეგისტრაციის მომენტიდან. დასახელებულ მუხლთან დაკავშირებით, საქართველოს უზენაეს სასამართლოს განმარტებული აქვს, რომ „კრედიტის უზრუნველყოფის სამართალში გამოყენებული პირადი (პიროვნული) თუ სანივთო უზრუნველყოფის სახეების აქცესორულობა სამართლებრივად სწორედ იმის მაუწყებელი და განმსაზღვრელია, რომ მიუხედავად იურიდიული პირის სალიკვიდაციო პროცესის დასრულებისა, ეს არ აქარწყლებს ძირითადი მოვალის ვალდებულების უზრუნველყოფის საშუალებებს. სსკ-ის 454-ე მუხლის იმგვარი განმარტება, რომ კრედიტორის წინაშე ძირითადი მოვალის მიერ ნაკისრი ვალდებულების შესრულების შეუძლებლობა, რაც მოვალე საწარმოს ლიკვიდაციის რეგისტრაციის გამო წარმოიშობა, იმთავითვე აუქმებს კრედიტის უზრუნველსაყოფად გამოყენებულ საშუალებებს მათი აქცესორულობის გამო და პასუხისმგებლობისაგან ათავისუფლებს უზრუნველმყოფ პირებს, მთლიანად გამოაცლის საფუძველს საკრედიტო ურთიერთობებში უზრუნველყოფის ინსტიტუტის არსებობას, დანიშნულებასა და მიზანს. მოთხოვნის უზრუნველყოფა არის კრედიტორისათვის მინიჭებული უფლება, მოვალის მიერ ვალდებულების შეუსრულებლობის შემთხვევაში, დაიკმაყოფილოს თავისი მოთხოვნა უზრუნველყოფის საგნის რეალიზაციის ან სხვაგვარად გამოყენების გზით. კრედიტის უზრუნველყოფის შესახებ სამართლებრივი ურთიერთობა კრედიტორსა და უზრუნველმყოფ პირებს შორის წარმოიშობა, ასეთ ხელშეკრულებას დამოუკიდებელი ხასიათი აქვს და საკუთარ თავში ატარებს კაუზას, რაც იმას ნიშნავს, რომ უზრუნველყოფის მიზნით გაფორმებული ხელშეკრულება დამოუკიდებელი ხასიათისაა; უზრუნველმყოფი პირები საკუთარ ვალდებულებას ასრულებენ და არა სხვის ვალდებულებას“ (სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2021 წლის 30 ივნისის №ას-132-2019 განჩინება).
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მართალია, თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2019 წლის 28 ოქტომბრის განჩინების საფუძველზე ძირითადი მოვალის - შპს „ნ.ე–ის“ მიმართა გაკოტრების საქმის წარმოება დასრულდა, ხოლო საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს 2019 წლის 10 დეკემბრის გადაწყვეტილებით შპს „ნ.ე–ის“ რეგისტრაცია გაუქმდა, თუმცა ძალაში დარჩა მისი ვალდებულებების უზრუნველსაყოფად გამოყენებული პიროვნული და სანივთო უზრუნველყოფის საშუალებები. შესაბამისად, თავდები პირები - პიროვნულად, მთელი თავისი ქონებით, ხოლო იპოთეკის საგნის მესაკუთრე - იპოთეკის საგნით, პასუხს აგებენ ბანკის წინაშე ძირითადი მოვალის - კომპანიის ვალდებულებებისათვის.
რაც შეეხება კასატორთა არგუმენტებს იპოთეკისა და თავდებობის ხელშეკრულებების უკანონობასთან დაკავშირებით, საკასაციო პალატა ყურადღებას გაამახვილებს მასზედ, რომ სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილება მიღებულია უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის განჩინების საფუძველზე, შესაბამისად, სადავო გადაწყვეტილების კანონიერების შემოწმებისას მნიშვნელოვანია განსახილველ საქმეზე საკასაციო სასამართლოს მიერ უკვე გაკეთებული განმარტებების გათვალისწინება.
ამ მხრივ, პირველ რიგში, საკასაციო პალატა მიუთითებს, რომ საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2019 წლის 21 ოქტომბრის განჩინებით (საქმე №ას-647-647-2018) უკვე შეფასებულია გენერალური საკრედიტო ხაზის შესახებ ხელშეკრულების სამართლებრივი ოდენობა და მის უზრუნველსაყოფად იპოთეკის/თავდებობის ხელშეკრულების დადების შესაძლებლობა, მათ შორის, ვალდებულების მოცულობის განსაზღვრის კუთხით. საკასაციო პალატამ უკვე განმარტა, რომ „საკრედიტო რესურსების (საკრედიტო ხაზის ხელშეკრულება, გენერალური საკრედიტო ხელშეკრულება) ხელშეკრულება მხოლოდ იმ შინაარსით შეიძლება შეფასდეს ე.წ. „განზრახულობათა მემორანდუმად“, რომ ბანკის ოფციონალური უფლებიდან გამომდინარე, არ ავალდებულებს კრედიტორს, აუცილებლად გასცეს ამ ხელშეკრულებაში მითითებული თანხა, ან მაინცდამაინც მისი ზღვრული მოცულობა, ამასთან, არც იმგვარ ვალდებულებას გულისხმობს, რომ მოვალემ (მსესხებელმა) მისთვის ზღვრული ლიმიტის ფარგლებში გამოყოფილი თანხა სრულად აითვისოს... სანამ ბანკი თავის ოფციონალურ უფლებას გამოიყენებდეს (მოვალეზე კრედიტს გასცემდეს), მას სჭირდება გსხ-ის შესახებ ხელშეკრულების უზრუნველყოფა, რომელიც შესაძლოა მოხდეს როგორც სანივთო, ისე პიროვნული (პირადი) უზრუნველყოფის საშუალებების გამოყენებით. სწორედ ამიტომ არის სავალდებულო საბანკო რესურსების ხელშეკრულებაში მოვალისათვის გასაცემი კრედიტის მაქსიმალური ოდენობის წინასწარ განსაზღვრა, რადგან საკრედიტო პოლიტიკისა და სტრატეგიის საწინააღმდეგო იქნებოდა, საბანკო რესურსების ხელშეკრულების გაფორმება მომავალში გასაცემი კრედიტის წინასწარ უზრუნველმყოფი საშუალებების გამოყენების გარეშე. უზრუნველყოფის საშუალებების გამოსაყენებლად კი საჭიროა, განისაზღვროს კრედიტორის მიერ გასაცემი კრედიტის მაქსიმალური (ზღვრული) ოდენობა... თავდებობის ხელშეკრულება, რომელიც უზრუნველყოფს ძირითადი ხელშეკრულებიდან გამომდინარე მომავალში გასაცემი კრედიტის დაბრუნების ვალდებულებას, სწორედ ჯერ არარსებული, მაგრამ მომავალში გასაცემი კრედიტის პირადი (პიროვნული) უზრუნველყოფის საშუალებაა, აქცესორულია და ძალაში შედის იმ დროიდან, როდესაც კრედიტი მოვალეზე რეალურად გაიცემა. კანონმდებელმა თავდები პირის სამართლებრივი დაცვის მექანიზმი გაითვალისწინა, როდესაც დაადგინა თავდებობის ხელშეკრულების წერილობითი ფორმა და თვით თავდებობის დოკუმენტში (ხელშეკრულებაში) თავდების პასუხისმგებლობის რაოდენობრივად განსაზღვრული მაქსიმალური თანხის მითითების სავალდებულოობა... თავდების პასუხისმგებლობა ვრცელდება კრედიტორის მიერ ძირითადი მოვალისათვის თავდებობის ფარგლებში გაცემული მაქსიმალური თანხის ფარგლებში გასაცემ ყველა კრედიტზე (შესაძლოა არაერთი გარიგების ფარგლებში), რომელზეც პასუხისმგებლობა იკისრა თავდებმა და ამ ფარგლებში მოვალისათვის გაცემულ თითოეულ კრედიტზე აღარ არსებობს დამატებით თავდებობის ხელშეკრულების გაფორმების საჭიროება. სხვაგვარი დაშვება, რომ კრედიტორის მიერ მოვალისათვის კრედიტის გაცემის შემდეგ ფორმდება თავდებობა, ან მიუხედავად თავდების პასუხისმგებლობის შესახებ თავდებობის ხელშეკრულებაში მითითებული ზღვრული ოდენობის თანხისა, ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში, როდესაც კრედიტორი ძირითად მოვალეზე გასცემს კრედიტს, მაინც უნდა გაფორმდეს თავდებობის ხელშეკრულება, სრულიად გაუმართლებელი რისკის ქვეშ აყენებს ზოგადად საბანკო საქმიანობას და იმ საკრედიტო დაწესებულებებს, რომელთა საქმიანობა კრედიტის გაცემაა. ასეთი დაშვება დააზიანებს საბანკო სექტორს, რადგან თავდებმა, მიუხედავად იმისა, რომ იკისრა მაქსიმალური თანხის ფარგლებში კრედიტის უზრუნველყოფის ვალდებულება, შესაძლოა უარი თქვას უკვე კონკრეტული თანხის (კრედიტის) გაცემის შემდეგ თავდებობით ნაკისრი ვალდებულების შესრულებაზე. ამგვარი მსჯელობა პირდაპირ ეწინააღმდეგება სამოქალაქო კოდექსის 891-ე მუხლის მიზანს და საფუძველს აცლის თავდებობის ინსტიტუტის გამოყენებას, მოვალის სამომავლო და პირობითი ვალდებულებების უზრუნველყოფის სახით, კრედიტორის სასარგებლოდ.“
განსახილველ შემთხვევაში, დადგენილია, რომ ბანკსა და მის კლიენტებს (შპს „ნ.ე–ი“ და შპს „ნ.რ.გ–ი“) შორის 2010 წლის 14 ივნისის გენერალური საკრედიტო ხაზის შესახებ ხელშეკრულების (რომლის საკრედიტო ლიმიტი 20000000 აშშ დოლარით განისაზღვრა) ხელმოწერის დღესვე, ამავე ხელშეკრულებისა და მასთან დაკავშირებული სხვა ხელშეკრულებებიდან გამომდინარე ვალდებულებების შესრულების უზრუნველყოფის მიზნით, გაფორმდა სოლიდარული თავდებობის სამი ხელშეკრულება: ა) ბანკსა და ლ.კ–ძეს; ბ) ბანკსა და ნ.შ–ს; გ) ბანკსა და ი.ჩ–ს შორის. თითოეული თავდები პირის პასუხისმგებლობის ზღვრულ მოცულობად სოლიდარული თავდებობის ხელშეკრულებაში მიეთითა 20000000 აშშ დოლარი.
ასევე, დადგენილია, რომ ბანკსა და მის კლიენტებს (შპს „ნ.ე–ი“ და შპს „ნ.რ.გ–ი“) შორის გაფორმებული 2011 წლის 19 მაისის გენერალური საკრედიტო ხაზის შესახებ ხელშეკრულების საფუძველზე (რომლის საკრედიტო ლიმიტი 50000000 აშშ დოლარით ან ეკვივალენტით სხვა ვალუტაში განისაზღვრა) და მასთან დაკავშირებული სხვა ხელშეკრულებებიდან გამომდინარე ვალდებულებების შესრულების უზრუნველყოფის მიზნით, გაფორმდა სოლიდარული თავდებობის ორი ხელშეკრულება: ა) გენერალური საკრედიტო ხაზის შესახებ ხელშეკრულების ხელმოწერის დღესვე ბანკსა და ნ.შ–ს, ბ) 2011 წლის 12 ივლისს ბანკსა და ლ.კ–ძეს შორის. თითოეული თავდები პირის პასუხისმგებლობის ზღვრულ მოცულობად სოლიდარული თავდებობის ხელშეკრულებაში მიეთითა 50000000 აშშ დოლარი ან ეკვივალენტი სხვა ვალუტაში.
ამრიგად, კასატორების - ლ.კ–ძისა და ი.ჩ–ის არგუმენტი, რომ მათ ზუსტად არ იცოდნენ, რა მოცულობის ვალდებულება იკისრეს, დაუსაბუთებელი და უსაფუძვლოა, ვინაიდან სადავო ხელშეკრულებები შეიცავდა მითითებას ზღვრული ოდენობის თანხის თაობაზე. შესაბამისად, თავდებობის ხელშეკრულებები აკმაყოფილებდა სამოქალაქო კოდექსის 327-ე (მხარეები შეთანხმებულნი იყვნენ ხელშეკრულების ყველა არსებით პირობაზე), 891-ე (თავდებობა შეიძლება გამოყენებულ იქნეს სამომავლო ვალდებულებისთვის) და 892-ე (ხელშეკრულება დაიდო წერილობით და ხელშეკრულებაში მიეთითა თავდების პასუხისმგებლობის რაოდენობრივად განსაზღვრული მაქსიმალური თანხა) მუხლების მოთხოვნებს. თუმცა, საქმის ხელახლა განსახილველად დაბრუნების მიზეზი გახდა თავდებობის ხელშეკრულებების ამორალურობის შეფასების აუცილებლობა თავდებთა საქმიანი გამოცდილების, მოვალესთან და ერთმანეთთან კავშირის, ნაკისრი ვალდებულებების შინაარსის გაცნობიერების თვალსაზრისით (უზენაესი სასამართლოს განმარტებები ვრცლად მითითებულია წინამდებარე განჩინების აღწერილობით ნაწილში; გვ. 5-6).
საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლომ თავდებობის ხელშეკრულებების კანონიერების შემოწმების მიზნით, სწორედ უზენაესი სასამართლოს მითითებების შესაბამისად, გამოიკვლია და შეაფასა საქმისთვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე ყველა გარემოება, კერძოდ, სააპელაციო სასამართლომ ყურადღება გაამახვილა საქმეში წარდგენილ წერილობით მტკიცებულებებზე (განსაკუთრებით, სამეწარმეო და არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირების რეესტრიდან ამონაწერებზე), მხარეთა და მოწმის განმარტებებზე. შედეგად კი, დადგინდა, რომ ლ.კ–ძე შპს „ნ.ე–ის“ 70% წილის მფლობელი პარტნიორია; შპს „ბ–ას“ პარტნიორები არიან: ნ.შ–ი - 20%, ი.ჩ–ი - 23%, უ.კ–ძე - 57%; შპს „ბ–ს“ პარტნიორები არიან: ნ.შ–ი - 11.25%, მარი ჩ–ი - 66.25%, უ.კ–ძე - 22.50%; ლ.კ–ძე და ი.ჩ–ი ფლობენ არაერთ წილს სამეწარმეო საზოგადოებაში; ი.ჩ–ი წარმოადგენს საქმეზე მოწმის სახით დაკითხული ც.ჩ–ის ძმას, რომლის განმარტებითაც, როდესაც გუბერნატორი გახდა, თავისი წილი სამართავად გადასცა თავის ძმას - ი.ჩ–ს. ამდენად, დადგენილია, რომ თავდებ პირებს აკავშირებთ მეგობრული ურთიერთობა, აქვთ ბიზნესსაქმიანობის დიდი გამოცდილება, ფლობენ წილებს არაერთ საწარმოში. შესაბამისად, მათი გამოცდილებისა და ურთიერთობების გათვალისწინებთ, შესაძლებელია, მიჩნეულ იქნეს, რომ კასატორებს ჰქონდათ გარიგების სამართლებრივი შედეგების გათვალისწინების უნარი, კონკრეტული სამეწარმეო მიზნებით ან მეგობრული ურთიერთობების ფარგლებში მოქმედების სურვილი. დამატებით საგულისხმოა, რომ სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2019 წლის 21 ოქტომბრის განჩინებაში უზენაესმა სასამართლომ უკვე მიუთითა, რომ თავდები პირების ქონებრივი მდგომარეობა და გადახდისუნარიანობა კრედიტორს - ბანკს შემოწმებული ჰქონდა. ამავე განჩინებაში, ასევე, აღნიშნულია, რომ „ი.ჩ–ი, როგორც მოცემულ დავაში კრედიტორის ძირითადი სარჩელის მოპასუხე და იმავდროულად შეგებებული სარჩელის ავტორი, საწარმოში წილს ფლობს და პრეზუმირებულია, რომ ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულების ფარგლებში გაცნობიერებული აქვს კუთვნილ წილთან დაკავშირებით მისაღები ყველა შესაძლო გადაწყვეტილების ფაქტობრივ-სამართლებრივ შედეგი“.
საკასაციო პალატა მიუთითებს, რომ ზემოაღნიშნული გარემოებების ერთობლიობა გამორიცხავს სადავო თავდებობის ხელშეკრულებების ამორალურად მიჩნევას, რადგან არ დასტურდება ბანკის არაკეთილსინდისიერად მოქმედება, თავდებთა მიერ ნაკისრი ვალდებულებების გაცნობიერების უნარის არქონა, გამოვლენილი ნების ხარვეზი. აქედან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო იზიარებს სააპელაციო სასამართლოს დასკვნას, რომ ვალდებულება გაცნობიერებული ნების გამოვლენის შედეგად დადებული ხელშეკრულების საფუძველზე წარმოიშვა, თავდებობის ხელშეკრულებების დადება შეესაბამებოდა კონტრაჰენტების ნებას და ისინი, როგორც არაერთი სამეწარმეო წილის მფლობელი და ბიზნესსაქმიანობაში გამოცდილი ფიზიკური პირები, აცნობიერებდნენ გარიგების სამართლებრივ შედეგებს. ამდენად, არ არსებობს თავდებობის ხელშეკრულებების, სამოქალაქო კოდექსის 54-ე მუხლის საფუძველზე, ბათილად ცნობის წინაპირობები. მაშასადამე, სს „ს.ბ–ის“ მოთხოვნები ლ.კ–ძისა და ი.ჩ–ის მიმართ მართებულად დაკმაყოფილდა; ხოლო ლ.კ–ძისა და ი.ჩ–ის შეგებებული სარჩელები მართებულად არ დაკმაყოფილდა.
რაც შეეხება კასატორ ს.ჩ–ის საკასაციო პრეტენზიას და მასთან დადებული იპოთეკის ხელშეკრულების ნამდვილობას, საკასაციო სასამართლო მიუთითებს სამოქალაქო კოდექსის 286-ე მუხლის პირველ და მეორე ნაწილებზე, რომელთა მიხედვითაც, უძრავი ნივთი შეიძლება ისე იქნეს გამოყენებული (დატვირთული) მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად, რომ უზრუნველყოფილ კრედიტორს მიეცეს უფლება, სხვა კრედიტორებთან შედარებით პირველ რიგში მიიღოს თავისი მოთხოვნის დაკმაყოფილება ამ ნივთის რეალიზაციით ან მის საკუთრებაში გადაცემით (იპოთეკა). იპოთეკა შეიძლება გამოყენებულ იქნეს სამომავლო ან პირობით მოთხოვნასთან დაკავშირებით, თუ იპოთეკის დადგენის მომენტისათვის შესაძლებელია ამ მოთხოვნის განსაზღვრა.
დადგენილია, რომ განსახილველ შემთხვევაში, სს „ს.ბ–სა“ და ს.ჩ–ს შორის 2010 წლის 14 დეკემბერს გაფორმდა იპოთეკის ხელშეკრულება №514587-517830-ნ (ნოტარიუსი პ.შ–ია, სანოტარო მოქმედების რეგისტრაციის ნომერი - 101248009). ამ ხელშეკრულების საგანს წარმოადგენდა ს.ჩ–ის უძრავი ნივთების იპოთეკით დატვირთვა მოვალეების - შპს „ნ.ე–ის“ და შპს „ნ.რ.გ–ის“ ვალდებულებების შესატყვისი მოთხოვნების შესრულების უზრუნველსაყოფად, რომელ(ებ)იც მიმართული იყო 2010 წლის 14 ივნისის გენერალური საკრედიტო ხაზის შესახებ №514587-517830 ხელშეკრულებით და მის შესაბამისად დადებულ (შემადგენელ) ან/და სხვა გარიგებით ან/და დოკუმენტით განპირობებული საფუძვლიდან გამომდინარე არსებული, სამომავლო ან/და პირობითი მოთხოვნების შესრულებისაკენ. ამ ხელშეკრულების ფარგლებში იპოთეკით დაიტვირთა შვიდი, სხვადასხვა საიდენტიფიკაციო (საკადასტრო) კოდის მქონე (.....; .......; .......; .......; ..........; ......; ......), საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოში ს.ჩ–ის საკუთრებად რეგისტრირებული უძრავი ნივთი. ხელშეკრულების დადების დღისათვის იპოთეკის საგანთა საერთო ღირებულებად ხელშეკრულებაში მიეთითა 200000 აშშ დოლარი.
იპოთეკის ხელშეკრულების ბათილად ცნობის ძირითად საფუძვლად კასატორი ასახელებს ნოტარიუსის მიერ დაკისრებული ვალდებულებების არაკეთილსინდისიერად განხორციელებას, კერძოდ, ს.ჩ–ის განმარტებით, მას არ განემარტა ხელშეკრულების შინაარსი და იურიდიული შედეგები; ასევე, მისთვის ქართულ ენაზე შესრულებული ტექსტი გასაგები არ იყო.
საკასაციო პალატა კვლავ მიუთითებს მხარეებს, რომ საჯარო სანოტარო აქტით დამოწმებული გარიგების შესაბამისი შინაარსითა და ნების გამოვლენით დადება პრეზუმირებულია, ხოლო ეს პრეზუმფცია პრეტენზიის ავტორმა უნდა გააქარწყლოს. ამავდროულად, როგორც უზენაესი სასამართლოს 2019 წლის 21 ოქტომბრის განჩინებაში უკვე აღინიშნა, იპოთეკის ხელშეკრულება ვერ იქნება ბათილად ცნობილი მხოლოდ იმის გამო, რომ ნოტარიუსმა ხელშეკრულების მხარეს არ განუმარტა მისი შინაარსი (ასეთი დაშვების შემთხვევაშიც კი), არამედ გადამწყვეტი მნიშვნელობა უნდა მიენიჭოს, მხარემ გამოხატა თუ არა ნამდვილი ნება და ჰქონდა თუ არა გაცნობიერებული გადაწყვეტილების მიღების შესაძლებლობა. სწორედ ამ საკითხების გამოსაკვლევად, მოწმეთა ჩვენებების შესაფასებლად დაუბრუნდა საქმე სააპელაციო სასამართლოს განსახილველად (უზენაესი სასამართლოს განმარტებები ვრცლად მითითებულია წინამდებარე განჩინების აღწერილობით ნაწილში; გვ. 7-8).
საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლომ საკითხის ხელახლა განხილვისას, საკასაციო სასამართლოს განმარტებების გათვალისწინებით, სრულყოფილად შეისწავლა და შეაჯერა მხარეთა და მოწმეთა ჩვენებები ს.ჩ–ის რეალური ნების, მათ შორის ენის არცოდნასთან დაკავშირებით მის მიერ გაჟღერებული პოზიციის მართებულობის, დასადგენად.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ როგორც მხარეთა განმარტებებით და მოწმეთა ჩვენებებით დგინდება, იპოთეკის საგნის მესაკუთრემ უძრავი ქონების იპოთეკით დატვირთვის ნება გამოავლინა საკუთარი მეუღლის თხოვნისა და მისდამი ნდობის საფუძველზე. ს.ჩ–ისა და ც.ჩ–ის განმარტებების მიხედვით, ს.ჩ–ს სხვა შემთხვევაშიც განუკარგავს საკუთარი უძრავი ქონება მეუღლესთან თათბირის, მისი მითითების თუ მეუღლეთა ერთობლივი გადაწყვეტილების თანახმად. ამასთან, როგორც ს.ჩ–მა განმარტა, საკუთარი მოსაზრების კიდევ ერთხელ გადამოწმების მიზნით, სადავო ხელშეკრულების ხელმოწერამდე გადაურეკა მეუღლეს და მხოლოდ ამის შემდეგ მიიღო გადაწყვეტილება კუთვნილი ქონების მესამე პირის (რომელიც ჩ–ის ოჯახის მეგობარი და საქმიანი პარტნიორია) სასარგებლოდ იპოთეკით დატვირთვის თაობაზე. თავის მხრივ, მოწმედ დაკითხული ც.ჩ–იც იმას ადასტურებს, რომ მეგობრისა და საქმიანი პარტნიორის - ნ.შ–ის (განსახილველი დავის თავდაპირველი სარჩელის მოპასუხე), რომელთანაც საქმიანი ურთიერთობები აკავშირებდა, დასახმარებლად, მეუღლეს სთხოვა თანასაკუთრებაში არსებული და ს.ჩ–ის საკუთრებად რიცხული უძრავი ქონების განკარგვასთან დაკავშირებით ხელშეკრულების ხელმოწერა. განსაკუთრებით საყურადღებოა, რომ ნოტარიუსის განმარტებით, ის სამჯერ იყო ნამყოფი ჩ–ის სახლში; წინასწარ დგებოდა ხელშეკრულების „დრაფტი“, რასაც ჩ–ის ადვოკატები ეცნობოდნენ. ს.ჩ–ისა და ც.ჩ–ის განმარტებითაც, მხარეთათვის ცნობილი იყო, რომ ბანკის თანამშრომლები სახლში უნდა მისულიყვნენ ხელშეკრულებაზე ხელმოსაწერად. რაც შეეხება ენის არცოდნას, ს.ჩ–ს საკუთარი პოზიციის განმარტებისას არსად მიუთითებია, რომ მან ბანკიდან მისულ თანამშრომლებს აუწყა, რომ სათანადოდ არ ფლობდა ქართულ ენას ან მოითხოვა თარჯიმანი და ამაზე უარი ეთქვა. ყოფილმა ნოტარიუსმა - პ.შ–იამ კი განმარტა, რომ მას ეჭვი არ შეჰპარვია იმაში, რომ ს.ჩ–მა ქართული ენა იცოდა, არ დარჩენია შთაბეჭდილება, რომ სადავო გარიგების მხარეს თარჯიმანი სჭირდებოდა (მხარეთა განმარტებები და მოწმეთა ჩვენებები დეტალურად მითითებულია წინამდებარე განჩინების აღწერილობით ნაწილში; გვ. 12-15).
საკასაციო პალატა, ზემოთ მითითებული განმარტებების ურთიერთშეჯერების შედეგად, დადასტურებულად მიიჩნევს, რომ ხელშეკრულების დადებამდე მხარეთა შორის წინასწარ კომუნიკაცია არსებობდა, იცვლებოდა დოკუმენტები და დგებოდა ხელშეკრულების პროექტი; კასატორი ს.ჩ–ი ინფორმირებული იყო ხელშეკრულების შინაარსის თაობაზე, ის მოქმედებდა მეუღლესთან შეთანხმებით და მეუღლეების ნება ნამდვილად იყო მიმართული მათი მეგობრისა და ბიზნესპარტნიორის ვალდებულებების უზრუნველსაყოფად ქონების იპოთეკით დატვირთვისკენ. ამრიგად, კასატორმა ვერ დაძლია მასზე დაკისრებული მტკიცების ტვირთი - ვერ გააქარწყლა საჯარო სანოტარო აქტით დამოწმებული გარიგების ნამდვილობის პრეზუმფცია. აქედან გამომდინარე, სააპელაციო სასამართლომ ს.ჩ–ის შეგებებული სარჩელი - უსაფუძვლოდ, ხოლო სს „ს.ბ–ის“ მოთხოვნა მის მიმართ კანონიერად მართებულად მიიჩნია.
რაც შეეხება მოსამართლე გ.ბ–ას აცილების შესახებ შუამდგომლობის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ საოქმო განჩინების კანონიერებას, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 33-ე მუხლის თანახმად, მხარეებს შეუძლიათ წერილობით განაცხადონ აცილება. განცხადება აცილების შესახებ მოტივირებული უნდა იყოს. ამასთან, მოსამართლის აცილების საფუძვლებს განსაზღვრავს ამავე კოდექსის 29-31-ე მუხლები, რომლებშიც კონკრეტულად არის მითითებული საქმის განხილვაში მოსამართლის მონაწილეობის გამომრიცხველი გარემოებანი, მათ შორის, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 31-ე მუხლის პირველი ნაწილის „დ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, მოსამართლემ არ შეიძლება განიხილოს საქმე ან მონაწილეობა მიიღოს საქმის განხილვაში, თუ ის პირადად, პირდაპირ ან არაპირდაპირ დაინტერესებულია საქმის შედეგით, ან თუ არის სხვა ისეთი გარემოება, რომელიც ეჭვს იწვევს მის მიუკერძოებლობაში.
ზემოაღნიშნულ ნორმათა საფუძველზე, საკასაციო პალატა მიუთითებს, რომ მხარის შუამდგომლობა მოსამართლის აცილების შესახებ უნდა იყოს დასაბუთებული, არგუმენტირებული და ემყარებოდეს კანონისმიერ საფუძვლებს. მოსამართლის აცილების შესახებ განცხადების წარმოდგენა მის ავტომატურად დაკმაყოფილებას არ იწვევს; მხოლოდ სათანადო წინაპირობების არსებობის შემთხვევაში უნდა მოხდეს მოსამართლის აცილება, მათ შორის, თუკი დასტურდება მისი მიკერძოებულობა.
საგულისხმოა, რომ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, მიუკერძოებლობის არსებობა უნდა განისაზღვროს სუბიექტური და ობიექტური ტესტების მიხედვით. სუბიექტური ტესტით შემოწმებისას ხდება კონკრეტული მოსამართლის პირადი მრწამსისა და ქცევის გათვალისწინება, ანუ, მოსამართლემ გამოხატა თუ არა კონკრეტულ საქმეში პერსონალური წინასწარგანწყობა ან ტენდენციურობა; ობიექტური ტესტის მიხედვით კი ირკვევა, რამდენად იძლევა სასამართლო და მისი შემადგენლობა საკმარის გარანტიებს, რათა გამოირიცხოს ნებისმიერი ლეგიტიმური ეჭვი მის მიუკერძოებლობასთან დაკავშირებით. ამასთან, სუბიექტურ ტესტთან მიმართებით, მოსამართლე პერსონალურად მიუკერძოებლად ითვლება, ვიდრე არ დამტკიცდება საპირისპირო. რიგ საქმეებში, სადაც შესაძლებელია რთული აღმოჩნდეს მტკიცებულების მოპოვება, რომლითაც შესაძლებელი იქნება გაქარწყლდეს მოსამართლის სუბიექტური მიუკერძოებლობის რწმენა, ობიექტური მიუკერძოებლობის მოთხოვნა აწესებს კიდევ უფრო მნიშვნელოვან გარანტიებს. ობიექტური ტესტით უნდა დადგინდეს, რამდენად აქვს ადგილი დადასტურებად ფაქტებს, მოსამართლის ქცევისაგან დამოუკიდებლად, რომლებიც ეჭვს ბადებს ამ უკანასკნელის მიკერძოებულობაზე. ამ შემთხვევაში, პირის ეჭვი მიკერძოების შესახებ უნდა იყოს ობიექტურად გამართლებადი. ობიექტურობის ტესტი უმეტესად ეხება იერარქიულ ან სხვა კავშირებს მოსამართლესა და სამართალწარმოების სხვა მონაწილეებს შორის. ყოველ ინდივიდუალურ საქმეში დამოუკიდებლად უნდა იყოს განხილული, რამდენად არის კონკრეტული ურთიერთობა იმგვარი ბუნებისა და ხარისხის, რომ გავლენას ახდენდეს სასამართლოს მიუკერძოებლობაზე (მათ შორის, იხ. Fey v. Austria, 24.02.1993წ, №14396/88, §27, §28 და §30; Wettstein v. Switzerland, 21.12.2000წ, №33958/96, §42-44; Pullar v. the United Kingdom, 10.06.1996წ, №22399/93, §32, §38; Miller and Others v. the United Kingdom, 26.10.2004წ, №45825/99, 45826/99 და 45827/99).
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ კასატორების მიერ წარმოდგენილი არგუმენტები არ აკმაყოფილებს სუბიექტური და ობიექტური ტესტებით დადგენილ კრიტერიუმებს, რადგან, ერთი მხრივ, არ არსებობს გონივრული ვარაუდი ან დადასტურებადი ფაქტი მოსამართლის მიკერძოებულობასთან დაკავშირებით, მეორე მხრივ კი, მხოლოდ ის გარემოება, რომ მოსამართლე გ.ბ–ას სს „ს.ბ–ში“ გახსნილი აქვს ანაბარი, არ ქმნის ეჭვის საფუძველს, რომ მოსამართლე რაიმე მხრივ დაინტერესებული იქნებოდა საქმის შედეგით, რამეთუ განსახილველი დავის გადაწყვეტასა და ანაბრის მიღებას შორის კავშირი არ დგინდება. ამრიგად, გასაჩივრებული საოქმო განჩინება მიღებულია კანონმდებლობის შესაბამისად.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ მოცემული დავა არსებითად სწორად არის გადაწყვეტილი და წარმოდგენილი საკასაციო საჩივრები არ აკმაყოფილებს საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე მუხლის მე-5 ნაწილით განსაზღვრულ, საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის მოთხოვნებს, ვინაიდან: საქმე არ მოიცავს სამართლებრივ პრობლემას, რომლის გადაწყვეტაც ხელს შეუწყობს სამართლის განვითარებასა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებას; სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება არ განსხვავდება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან; ასევე, არ ეწინააღმდეგება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას ან/და მის დამატებით ოქმს/ოქმებს და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს; არ არსებობს საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მოცემულ საქმეზე მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღების ვარაუდი; სააპელაციო სასამართლოს საქმე არ განუხილავს მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით, რასაც შეეძლო, არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე. შესაბამისად, საქმეზე არ იქმნება საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე მუხლის მე-5 ნაწილით განსაზღვრული, საკასაციო საჩივრების განსახილველად დაშვების წინაპირობა. ამდენად, არც სააპელაციო პალატის 2022 წლის 27 ივლისის განჩინების, როგორც თანმდევი შედეგის, გაუქმების წინაპირობები იქმნება, ვინაიდან აღნიშნული განჩინებით, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 260-ე მუხლის დაცვით, გასწორდა დაშვებული უსწორობა - სწორად მიეთითა გადაწყვეტილებაში დაფიქსირებული პუნქტები.
რაც შეეხება სახელმწიფო ბაჟის საკითხს, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლის მეოთხე ნაწილის საფუძველზე, საკასაციო საჩივრების დაუშვებლად ცნობის გამო, კასატორებს უნდა დაუბრუნდეთ მათ მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 70-70 პროცენტი.

სარეზოლუციო ნაწილი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 391-ე, 401-ე, 408-ე, 284-ე, 285-ე მუხლებით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა :

1. ი.ჩ–ის, ს.ჩ–ისა და ლ.კ–ძის საკასაციო საჩივრები მიჩნეულ იქნეს დაუშვებლად;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2022 წლის 15 ივლისის გადაწყვეტილება;
3. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2022 წლის 27 ივლისის განჩინება;
4. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2022 წლის 31 მარტის საოქმო განჩინება;
5. ი.ჩ–ს (პ/ნ ......) უკან დაუბრუნდეს მის მიერ 2022 წლის 30 აგვისტოს №1 საგადასახადო დავალებით გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის - 6000 ლარის 70% - 4200 ლარი შემდეგი ანგარიშიდან: ქ. თბილისი, „სახელმწიფო ხაზინა“, ბანკის კოდი TRESGE22, მიმღების ანგარიშის №200122900, სახაზინო კოდი 300773150;
6. ლ.კ–ძეს (პ/ნ ....) უკან დაუბრუნდეს ა.ჭ–ვას (პ/ნ 0... მიერ 2022 წლის 30 აგვისტოს №0 საგადასახადო დავალებით გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის - 6000 ლარის 70% - 4200 ლარი შემდეგი ანგარიშიდან: ქ. თბილისი, „სახელმწიფო ხაზინა“, ბანკის კოდი TRESGE22, მიმღების ანგარიშის №200122900, სახაზინო კოდი 300773150;
7. ს.ჩ–ს (პ/ნ ...) უკან დაუბრუნდეს მის მიერ 2022 წლის 27 სექტემბრის საგადასახადო დავალებით (რეფერენსი 1209501) გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის - 6000 ლარის 70% - 4200 ლარი შემდეგი ანგარიშიდან: ქ. თბილისი, „სახელმწიფო ხაზინა“, ბანკის კოდი TRESGE22, მიმღების ანგარიშის №200122900, სახაზინო კოდი 300773150;
8. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.


თავმჯდომარე ა. წულაძე



მოსამართლეები: ლ. მიქაბერიძე



გ. მიქაუტაძე