¹ბს-104-98(კ-07) 25 იანვარი, 2008წ.
თბილისი

ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის
საქმეთა პალატა

შემადგენლობა:

ლალი ლაზარაშვილი (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მაია ვაჩაძე, ნუგზარ სხირტლაძე

საქმის განხილვის ფორმა _ ზეპირი განხილვის გარეშე

კასატორი _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტი (მესამე პირი); საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექცია (მოპასუხე)

მოწინააღმდეგე მხარე _ შპს “....” (მოსარჩელე)

გასაჩივრებული გადაწყვეტილება _ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2006 წლის 15 ნოემბრის განჩინება

დავის საგანი _ საგადასახადო შემოწმების აქტის ნაწილობრივ ბათილად ცნობა


ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

2005 წლის 26 იანვარს თბილისის ისანი-სამგორის რაიონულ სასამართლოს სასარჩელო განცხადებით მიმართა შპს “...” დირექტორმა დ. გ-მა მოპასუხე ქ. თბილისის საგადასახადო ინსპექციის მიმართ. მოსარჩელემ მოითხოვა მოპასუხის 2004 წლის 1 ივნისის შემოწმების აქტის ბათილად ცნობა, გარდა 19754 ლარის ოდენობით დავალიანების დარიცხვის ნაწილისა და შესაბამისი დავალიანების საწარმოს ბარათიდან მოხსნა.
სარჩელის საფუძვლები მდგომარეობდა შემდეგში:
საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის გადამხდელთა საგადასახადო შემოწმების მთავარი სამმართველოს მიერ ჩატარდა შპს “....” საქმიანობის შემოწმება. შემოწმებამ მოიცვა 2002 წლის 29 ნოემბრიდან 2004 წლის 1 მაისამდე პერიოდი. 2004 წლის 1 ივნისს შედგა შემოწმების აქტი, რომლის თანახმად შპს “....” სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ დაეკისრა 220088 ლარის გადახდა. შპს “...” დირექტორ დ. გ-ის მიმართ აღიძრა სისხლის სამართლის საქმე განსაკუთრებით დიდი ოდენობით გადასახადისთვის თავის არიდების ფაქტზე. გამოძიების პროცესში დაინიშნა საბუღალტრო ექსპერტიზა. 2004 წლის 12 ოქტომბრის ¹139 ექსპერტის დასკვნის საფუძველზე დადგინდა, რომ შპს “....” სახელმწიფო ბიუჯეტში შესატანი ჰქონდა 8641 ლარი და ჯარიმა 3101 ლარი. სისხლის სამართლის საქმე განხილულ იქნა თბილისის ისანი-სამგორის რაიონული სასამართლოს მიერ. განაჩენში მითითებული იყო, რომ შპს “...” დავალიანება, რომელიც 19754 ლარს შეადგენდა, მთლიანად იქნა დაფარული. შპს “....” დირექტორს გენერალური პროკურატურის შუამდგომლობის საფუძველზე სასჯელის სახით დაეკისრა 5000 ლარის ოდენობით ჯარიმის გადახდა, რაც მის მიერ გადახდილ იქნა. ამის მიუხედავად, შემოწმების სადავო აქტის თანახმად, საწარმოს ანგარიშზე ირიცხებოდა დავალიანება (ს.ფ. 2-3).
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2005 წლის 23 დეკემბრის საოქმო განჩინებით საქმეზე მოპასუხის სტატუსი განესაზღვრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციას, ხოლო მესამე პირებად საქმეში ჩაებნენ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტი და ქ. თბილისის საგადასახადო ინსპექცია (ს.ფ. 93-94).
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006 წლის 16 იანვრის საოქმო განჩინებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს ქ. თბილისის საგადასახადო ინსპექცია ამოირიცხა საქმიდან (ს.ფ. 108-109).
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006 წლის 16 იანვრის გადაწყვეტილებით შპს “....” სარჩელი დაკმაყოფილდა, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2004 წლის 1 ივნისს შედგენილი აქტი ბათილად იქნა ცნობილი ნაწილობრივ, კერძოდ, აღნიშნული აქტი უცვლელად დარჩა 19754 ლარის სახელმწიფო ბიუჯეტის მიმართ დავალიანების ნაწილში, ხოლო დანარჩენი თანხის ნაწილში ბათილად იქნა ცნობილი; 19754 ლარის გარდა, 2004 წლის 1 ივნისის სადავო აქტით დარიცხული თანხა, როგორც დავალიანება სახელმწიფო ბიუჯეტის მიმართ, მოხსნილი იქნა საწარმოს ბარათიდან.
საქალაქო სასამართლომ საქმეზე დადგენილად მიიჩნია, რომ აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის ინსპექტორების მიერ 2004 წლის 1 ივნისს შედგენილ იქნა შპს “....” 2002 წლის 29 ნოემბრიდან 2004 წლის 1 მაისამდე პერიოდის შემოწმების აქტი, რომლის თანახმად, შპს “....” დაერიცხა საბიუჯეტო დავალიანება 220088 ლარი. დ. გ-ის მიმართ აღიძრა სისხლის სამართლის საქმე და ჩატარდა გამოძიება. თბილისის ისანი-სამგორის რაიონული სასამართლოს მიერ 2004 წლის 17 ნოემბერს დადგენილ იქნა განაჩენი. განაჩენის თანახმად, დ. გ-ის სახელმწიფო ბიუჯეტისადმი დავალიანებამ შეადგინა 19754 ლარი. აღნიშნული განაჩენი შევიდა კანონიერ ძალაში. 2004 წლის 18 ნოემბერს მოსარჩელემ დარიცხული გადასახადის შემცირების თაობაზე წერილობით მიმართა აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციას. მოპასუხეს დარიცხული გადასახადები არ შეუმცირებია.
საქალაქო სასამართლოს განმარტებით, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 106-ე მუხლის თანახმად, მხარეები თავისუფლდებიან მტკიცებულებათა წარმოდგენისაგან ისეთი ფაქტების დასადასტურებლად, რომელსაც თუმცა ემყარება მათი მოთხოვნები, მაგრამ მტკიცებას არ საჭიროებენ. ესენია: ფაქტები იმის შესახებ, ჰქონდა თუ არა მოქმედებას ადგილი და ჩაიდინა თუ არა მოქმედება ამ პირმა, რაც დადგენილია სისხლის სამართლის საქმეზე გამოტანილი, კანონიერ ძალაში შესული სასამართლოს განაჩენით, როცა საქმეს იხილავს სასამართლო იმ პირის მოქმედების სამოქალაქო-სამართლებრივი შედეგების შესახებ, ვის მიმართაც გამოტანილია განაჩენი.
საქალაქო სასამართლოს მითითებით, იმის მიუხედავად, რომ სისხლის სამართლის საქმე აღძრულ იქნა დ. გ-ის მიმართ, მას ბრალი წარედგინა მასზედ, რომ მუშაობდა რა შპს “.....” დირექტორად, მან თავი აარიდა ბიუჯეტში გადასახადების გადახდას.
საქალაქო სასამართლომ გაითვალისწინა ის გარემოება, რომ საქმე აღძრულ იქნა მოპასუხის მიერ 2004 წლის 1 ივნისს შედგენილი აქტის საფუძველზე და სასამართლო განაჩენით დადგენილ იქნა შპს “....” სახელმწიფო ბიუჯეტის წინაშე დავალიანების არსებობა მხოლოდ 19754 ლარის ოდენობით.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საქალაქო სასამართლომ მიიჩნია, რომ ისანი-სამგორის რაიონული სასამართლოს 2004 წლის 17 ნოემბრის კანონიერ ძალაში შესულ განაჩენს მოცემულ შემთხვევაში პრეიუდიციული ძალა გააჩნდა და შესაბამისად, შპს “....” დირექტორის დ. გ-ის სარჩელი ექვემდებარებოდა დაკმაყოფილებას (ს.ფ. 118-120).
საქალაქო სასამართლოს აღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციამ, რომელმაც მოითხოვა გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღებით მოსარჩელისათვის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
აპელანტის განმარტებით, საგადასახადო კოდექსის 98-ე მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, საგადასახადო კონტროლს ახორციელებს მხოლოდ საგადასახადო ორგანო. სხვა მაკონტროლებელ და სამართალდამცავ ორგანოებს ეკრძალებათ გადასახადის გადამხდელის საგადასახადო კონტროლი. აქედან გამომდინარე, სისხლის სამართლის საქმეზე საგადასახადო ვალდებულების განსაზღვრა და საგადასახადო პასუხისმგებლობის დაკისრება შეუძლებელია. საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილებით თუ ვიმსჯელებთ, ფიზიკურ პირზე სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრების შემთხვევაში იურიდიული პირი უნდა გათავისუფლდეს საგადასახადო პასუხისმგებლობისაგან, რაც სამართლის პრინციპებს ეწინააღმდეგება.
აპელანტის მოსაზრებით, სისხლის სამართლის საქმეზე დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებები ვერანაირ გავლენას ვერ მოახდენს სადავო საგადასახადო შემოწმების აქტზე. საგადასახადო ინსპექციამ შემოწმებისას იხელმძღვანელა შპს “....” სამეწარმეო საქმიანობის შესაბამისობაზე საგადასახადო კოდექსის მოთხოვნებთან და არა ფიზიკური პირის _ დ. გ-ის მიერ ბიუჯეტისათვის ბრალეული ქმედებით დამალულ თანხებზე.
აპელანტის მითითებით, შემოწმებით დადგინდა, რომ შპს “....” 2003 წლის ერთობლივმა შემოსავალმა ეკონომიკური საქმიანობიდან შეადგინა 547 012 ლარი, მთლიანმა შემოსავალმა _ 239 654 ლარი, ბიუჯეტში გადახდილმა გადასახადის თანხებმა კი _ 419 ლარი. გადასახადების ოდენობა შემცირებულია 45 635 ლარით. საგადასახადო კოდექსის 235-ე, 252-ე და 254-ე მუხლების თანახმად, საწარმოს ერიცხებოდა ძირითადი გადასახადის თანხა 46 635 ლარი, გადასახადის შემცირებისათვის ერიცხებოდა ფინანსური სანქცია 100%-ის ოდენობით _ 45 635 ლარი, გადასახადის ოდენობის არათავისდროულად ჩარიცხვისათვის საურავი ყოველ ვადაგადაცილებულ დღეზე 0.15%-ის ოდენობით, რაც შეადგენდა 4176 ლარს, მთლიანობაში კი _ 95 445 ლარს. ამასთან, შპს “....” დღგ-ს გადასახადში, საგადასახადო კოდექსის 235-ე, 252-ე და 254-ე მუხლების თანახმად, დაერიცხა 107 068 ლარი, ხოლო ეკონომიკური საქმიანობისთვის გადასახადში _ 3346 ლარი. საბოლოოდ, სხვადასხვა გადასახადებში დარიცხული თანხების ჯამი შეადგენდა 220088 ლარს.
ამდენად, აპელანტის მოსაზრებით, სადავო აქტით დარიცხულ თანხასა და ისანი-სამგორის რაიონული სასამართლოს 2004 წლის 17 ნოემბრის განაჩენით დამდგარ პასუხისმგებლობას შორის არანაირი კავშირი არ არსებობდა (ს.ფ. 123-126).
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2006 წლის 15 ნოემბრის განჩინებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა, უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006 წლის 16 იანვრის გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლომ საქმეზე დადგენილად მიიჩნია შემდეგი ფაქტობრივი გარემოებები:
საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის გადამხდელთა საგადასახადო შემოწმების სამმართველოს მიერ ჩატარებული შემოწმების შედეგად შედგენილ იქნა აქტი, რომლითაც შპს “....” სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ დაეკისრა 220088 ლარის გადახდა. აღნიშნულის შემდეგ შპს “....” დირექტორის _ დ. გ-ის მიმართ აღიძრა სისხლის სამართლის საქმე განსაკუთრებით დიდი ოდენობით გადასახადებისათვის თავის არიდების ფაქტზე. თბილისის ისანი-სამგორის რაიონული სასამართლოს 2004 წლის 17 ნოემბრის განაჩენით დადგენილ იქნა, რომ დ. გ-ი მუშაობდა რა შპს “....” დირექტორად, სახელმწიფოს დაუმალა 19745 ლარის ძირითადი გადასახადი, რომელიც მან გამოძიების მსვლელობისას სრულად დაფარა. ხსენებულმა პირმა თავი დამნაშავედ ცნო და პროკურატურასთან საპროცესო შეთანხმების საფუძველზე სასჯელის ზომად შეეფარდა ჯარიმა 5000 აშშ დოლარის შესაბამისი თანხა ლარებში.
ამდენად, სისხლის სამართლის საქმეზე გამოტანილი განაჩენის შესაბამისად დ. გაბროშვილმა, როგორც შპს “...” დირექტორმა, სახელმწიფო ბიუჯეტს დაუმალა არა 220088 ლარი, როგორც ეს აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის შემოწმების აქტში იქნა მითითებული, არამედ _ 19754 ლარი.
სააპელაციო სასამართლომ გაიზიარა საქალაქო სასამართლოს მოსაზრება მოცემულ შემთხვევაში სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 106-ე მუხლის “გ” ქვეპუნქტის გამოყენების თაობაზე.
სააპელაციო სასამართლოს მითითებით, მართალია, განაჩენი დადგა დ. გ-ის მიმართ, მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ სისხლის სამართლის კანონმდებლობით სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა არ შეიძლებოდა დაკისრებოდა იურიდიულ პირს _ შპს “...”, ხოლო დ. გ-ს კი ბრალი წაეყენა სწორედ როგორც ხსენებული ორგანიზაციის დირექტორს, შესაბამისად, ნათელია, რომ გამოძიების ინტერესს წარმოადგენდა, დაედგინა, თუ რა ოდენობის თანხა იქნა გადაუხდელი (დამალული) სახელმწიფო ბიუჯეტში საგადასახადო ვალდებულების სახით შპს “თბილისის” მიერ, მისი ხელმძღვანელი პირის _ დ. გ-ის სახით. შესაბამისად, როგორც გამოძიების დროს (მათ შორის, საექსპერტო დასკვნის), ასევე საქმის სასამართლოში განხილვისას გამოკვლეულ იქნა ის საკითხებიც, რაც მოცემული დავის შინაარსს წარმოადგენდა რეალურად რა ოდენობის თანხა მართებდა შპს “....” სახელმწიფო ბიუჯეტის მიმართ (ს.ფ. 147-152).
სააპელაციო სასამართლოს განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციამ, რომელმაც მოითხოვა გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღებით მოსარჩელისათვის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
კასატორის მოსაზრებით, სააპელაციო სასამართლომ არასწორად განმარტა სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 106-ე მუხლის “გ” ქვეპუნქტი და მხედველობაში არ მიიღო ის გარემოება, რომ სისხლის სამართლის საქმეზე საერთოდ არ იყო ნამსჯელი იმ ფაქტებზე, რაც გახდა საგადასახადო ინსპექციის მიერ გადასახადების დარიცხვის საფუძველი. სისხლის სამართლის საქმეზე დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებები ვერანაირ გავლენას ვერ ახდენდა საგადასახადო შემოწმების აქტზე, საგადასახადო ინსპექციამ შემოწმებისას იხელმძღვანელა შპს “...” სამეწარმეო საქმიანობის შესაბამისობაზე საგადასახადო კოდექსის მოთხოვნებთან და არა ფიზიკური პირის _ დ. გ-ის მიერ ბიუჯეტისათვის ბრალეული ქმედებით დამალულ თანხებზე.
ამდენად, კასატორი თვლის, რომ არანაირი კავშირი არ არსებობს სადავო აქტით დარიცხულ თანხასა და ისანი-სამგორის რაიონული სასამართლოს 2004 წლის 17 ნოემბრის კანონიერ ძალაში შესულ განაჩენს შორის (ს.ფ. 157-161).
სააპელაციო სასამართლოს განჩინებაზე საკასაციო საჩივარი შეიტანა აგრეთვე საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტმა, რომელმაც მოითხოვა გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღებით მოსარჩელისათვის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
კასატორის მოსაზრებით, სისხლის სამართლის საქმეზე შეუძლებელია საგადასახადო ვალდებულების განსაზღვრა და საგადასახადო პასუხისმგებლობის დაკისრება. სადავო საგადასახადო შემოწმების აქტით დადგენილია შპს “....” საგადასახადო ვალდებულება, ხოლო 2004 წლის 17 ნოემბრის განაჩენით ფიზიკური პირის _ დ. გ-ის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა. სააპელაციო სასამართლოს განჩინებიდან გამომდინარეობს, რომ ფიზიკურ პირზე სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრების შემთხვევაში იურიდიული პირი უნდა გათავისუფლდეს საგადასახადო პასუხისმგებლობისაგან, რაც სამართლის პრინციპებს ეწინააღმდეგება.
კასატორის მითითებით, სააპელაციო სასამართლომ არ გამოიყენა 2005 წლის 1 იანვრამდე მოქმედი საგადასახადო კოდექსის 28.3, 30.2 მუხლები, აგრეთვე მოქმედი საგადასახადო კოდექსის 57-ე, 59-ე მუხლები და არასწორად განსაზღვრა საგადასახადო ვალდებულების სუბიექტი. ამასთან, სასამართლომ არასწორად განმარტა სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 106-ე მუხლის “გ” ქვეპუნქტი და მხედველობაში არ მიიღო ის გარემოება, რომ სისხლის სამართლის საქმეზე საერთოდ არ იყო ნამსჯელი იმ ფაქტებზე, გარემოებებსა და სამართლებრივ საფუძველზე, რაც გახდა საგადასახადო ინსპექციის მიერ გადასახადების დარიცხვის საფუძველი. სისხლის სამართლის საქმეზე დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებები ვერანაირ გავლენას ვერ ახდენდა საგადასახადო შემოწმების აქტზე. საგადასახადო ინსპექციამ შემოწმებისას იხელმძღვანელა შპს “...” სამეწარმეო საქმიანობის შესაბამისობაზე საგადასახადო კოდექსის მოთხოვნებთან და არა ფიზიკური პირის _ დ. გ-ის მიერ ბიუჯეტისთვის ბრალეული ქმედებით დამალულ თანხებზე (ს.ფ. 165-169).

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების შესწავლის, საკასაციო საჩივრების საფუძვლების გამოკვლევის შედეგად მიიჩნევს, რომ საკასაციო საჩივრები არ უნდა დაკმაყოფილდეს, უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2006 წლის 15 ნოემბრის განჩინება, შემდეგ გარემოებათა გამო:
საქმეზე დადგენილია შემდეგი გარემოებები:
საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის გადამხდელთა საგადასახადო შემოწმების სამმართველომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2004 წლის 11 და 25 მაისის ბრძანებების თანახმად შპს “....” ჩაატარა გასვლითი საგადასახადო შემოწმება. შემოწმდა 2002 წლის 29 ნოემბრიდან 2004 წლის 1 მაისამდე პერიოდი. აღნიშნულზე შედგა საგადასახადო შემოწმების 2004 წლის 1 ივნისის აქტი, რომლითაც შპს “....” სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ გადასახდელად დაერიცხა 220088 ლარი.
საგადასახადო შემოწმების შემდეგ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს ფინანსური პოლიციის ოპერატიულ დეპარტამენტში აღიძრა სისხლის სამართლის საქმე შპს “....” დირექტორ დ. გ-ის მიმართ სისხლის სამართლის კოდექსის 218-ე მუხლის მე-2 ნაწილის “ბ” ქვეპუნქტით (განსაკუთრებით დიდი ოდენობით გადასახადისაგან თავის არიდება) გათვალისწინებული დანაშაულის ნიშნებით. სისხლის სამართლის საქმის აღძვრის საფუძველს წარმოადგენდა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის გადამხდელთა საგადასახადო შემოწმების სამმართველოს 2004 წლის 1 ივნისის საგადასახადო შემოწმების აქტით შპს “თბილისში” გამოვლენილი საგადასახადო კანონმდებლობის დარღვევები, საიდანაც სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებული დანაშაულის ნიშნები იკვეთებოდა.
თბილისის ისანი-სამგორის რაიონული სასამართლოს 2004 წლის 17 ნოემბრის განაჩენით დადგინდა, რომ დ. გ-მა შპს “....” დირექტორად მუშაობისას სახელმწიფოს დაუმალა 19745 ლარის გადასახადი, რომელიც გამოძიების მსვლელობისას სრულად დაფარა. დ. გაბროშვილმა თავი დამნაშავედ ცნო და მას პროკურატურასთან საპროცესო შეთანხმების საფუძველზე სასჯელის ზომად შეეფარდა 5000 ლარის ოდენობით ჯარიმა სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ.
თბილისის ისანი-სამგორის რაიონული სასამართლოს 2004 წლის 17 ნოემბრის განაჩენი შესულია კანონიერ ძალაში.
მოცემული დავის განხილვისას სააპელაციო სასამართლომ სარჩელი საფუძვლიანად მიიჩნია იმ ძირითადი მოტივით, რომ თბილისის ისანი-სამგორის რაიონული სასამართლოს 2004 წლის 17 ნოემბრის განაჩენს საქმეზე გააჩნია პრეიუდიციული ძალა სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 106-ე მუხლის “გ” ქვეპუნქტის საფუძველზე. საკასაციო სასამართლო აღნიშნულთან დაკავშირებით ეთანხმება სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობას, თუმცა, იმავდროულად, მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლომ გასაჩივრებული განჩინების გამოტანის დროს მოქმედი სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 106-ე მუხლის რედაქციის საფუძველზე არასწორად მიანიჭა თბილისის ისანი-სამგორის რაიონული სასამართლოს განაჩენს პრეიუდიციული ძალა საგადასახადო შემოწმების 2004 წლის 1 ივნისის აქტით დარიცხული მთლიანი თანხის _ 220088 ლარის ნაწილში.
საქმეზე თანდართული, შპს “...” დირექტორ დ. გ-ის მიმართ აღძრული სისხლის სამართლის საქმის მასალებით ირკვევა, რომ 2004 წლის 19 ოქტომბერს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს ფინანსური პოლიციის საგამოძიებო დეპარტამენტის მიერ გამოტანილ იქნა დადგენილება სისხლის სამართლის საქმის ნაწილობრივ შეწყვეტის შესახებ. აღნიშნული დადგენილებით ზემოაღნიშნული სისხლის სამართლის საქმე ნაწილობრივ შეწყდა სისხლის სამართლის კოდექსის 218-ე მუხლის მე-2 ნაწილის “ბ” ქვეპუნქტის ნაწილში სისხლის სამართლის კანონით გათვალისწინებული ქმედების არარსებობის გამო. იმავე თარიღით გამოტანილ იქნა დადგენილება პირის ბრალდებულის სახით პასუხისგებაში მიცემის შესახებ, რომლის თანახმად, დ. გ-ი სისხლის სამართლის პასუხისგებაში მიეცა მხოლოდ სისხლის სამართლის კოდექსის 218-ე მუხლის პირველი ნაწილით წარდგენილი ბრალისათვის, რაც იმაში გამოიხატა, რომ დ. გ-ის სახელმწიფო ბიუჯეტის მიმართ არსებულმა დავალიანებამ შეადგინა 11742 ლარი (ძირითადი გადასახადი _ 8641 ლარი და ჯარიმა _ 3101 ლარი). სწორედ აღნიშნულ ნაწილში წარიმართა საქმე თბილისის ისანი-სამგორის რაიონულ სასამართლოში განსახილველად, რა დროსაც სისხლის სამართლის საქმის განმხილველმა სასამართლომ იმსჯელა მხოლოდ აღნიშნულ ნაწილში დ. გ-ის მიმართ წარდგენილ ბრალდებაზე. 2004 წლის 19 ოქტომბრის დადგენილება სისხლის სამართლის საქმის ნაწილობრივ შეწყვეტის შესახებ არ გასაჩივრებულა და შევიდა კანონიერ ძალაში.
მიუხედავად ამისა, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ დღეის მდგომარეობით არსებობს სისხლის სამართლის საქმის ნაწილობრივ შეწყვეტის შესახებ 2004 წლის 19 ოქტომბრის დადგენილების პრეიუდიციული ძალის მქონედ მიჩნევის საფუძველი. 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონით ცვლილება შევიდა სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 106-ე მუხლში და აღნიშნული მუხლის “გ” ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდა ახალი რედაქციით, რომლის თანახმად, დამტკიცებას არ საჭიროებს: “ფაქტები იმის შესახებ, განხორციელდა თუ არა მოქმედება და ჩაიდინა თუ არა ეს მოქმედება ამ პირმა, რაც დადგენილია სისხლის სამართლის საქმეზე გამოტანილი, კანონიერ ძალაში შესული საბოლოო შემაჯამებელი გადაწყვეტილებით, როცა საქმეს იხილავს სასამართლო იმ პირის მოქმედების სამოქალაქო-სამართლებრივი შედეგების შესახებ, რომლის მიმართაც გამოტანილია საბოლოო შემაჯამებელი გადაწყვეტილება”. ამდენად, ამჟამად მოქმედი სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი უშვებს, რომ ზოგიერთი ფაქტი, რომელიც უკვე დადგენილია საბოლოო შემაჯამებელი გადაწყვეტილებით, სასამართლომ თავის მიერ განსახილველ საქმეზე მიიღოს, როგორც უტყუარი და უდავო, როგორც წინასწარ დადგენილი სავალდებულო ძალის ანუ პრეიუდიციული ძალის მქონე და აღარ შეამოწმოს იგი. სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 44-ე მუხლის მე-10 ნაწილის თანახმად, შემაჯამებელი გადაწყვეტილება გულისხმობს გადაწყვეტილებას, რომელიც ამთავრებს სისხლის სამართლის პროცესის ამა თუ იმ სტადიას.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 106-ე მუხლის “გ” ქვეპუნქტის მოთხოვნიდან გამომდინარე, დადგენილია კანონიერ ძალაში შესული საბოლოო შემაჯამებელი გადაწყვეტილების პრეიუდიციულობის ობიექტური ფარგლები. აღნიშნული ნიშნავს, რომ სამოქალაქო და შესაბამისად, ადმინისტრაციულ სამართალწარმოებაში პრეიუდიციული ძალა აქვს კანონიერ ძალაში შესული საბოლოო შემაჯამებელი გადაწყვეტილებით დადგენილ არა ყველა, არამედ მხოლოდ შემდეგ ფაქტებს: ა. ჰქონდა თუ არა მოქმედებას (უმოქმედობას) ადგილი; ბ. ჩაიდინა თუ არა ეს მოქმედება კონკრეტულმა პირმა.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის ზემომითითებული 106-ე მუხლის “გ” ქვეპუნქტის მოთხოვნიდან, ასევე დადგენილია საბოლოო შემაჯამებელი გადაწყვეტილების პრეიუდიციული ძალის სუბიექტური მოქმედების ფარგლები: ასეთი გადაწყვეტილების პრეიუდიციულობის საკითხი დგება მხოლოდ იმ საქმეზე, რომლის დავის საგანია იმ პირის მოქმედების სამოქალაქო-სამართლებრივი შედეგები, ვის მიმართაც გამოტანილია საბოლოო შემაჯამებელი გადაწყვეტილება.
მოცემულ შემთხვევაში არსებობს კანონიერ ძალაში შესული ორი საბოლოო შემაჯამებელი გადაწყვეტილება: სისხლის სამართლის საქმის ნაწილობრივ შეწყვეტის შესახებ 2004 წლის 19 ოქტომბრის დადგენილება, რომლითაც დ. გ-ის მიმართ აღძრული სისხლის სამართლის საქმე ნაწილობრივ შეწყდა სისხლის სამართლის კოდექსის 218-ე მუხლის მე-2 ნაწილის “ბ” ქვეპუნქტის ნაწილში სისხლის სამართლის კანონით გათვალისწინებული ქმედების არარსებობის გამო და თბილისის ისანი-სამგორის რაიონული სასამართლოს 2004 წლის 17 ნოემბრის განაჩენი, რომლითაც დადგენილია, რომ დ. გ-მა შპს “...” დირექტორად მუშაობისას სახელმწიფოს დაუმალა 19745 ლარის გადასახადი, რომელიც გამოძიების მსვლელობისას სრულად დაფარა.
აღნიშნულ საბოლოო შემაჯამებელ გადაწყვეტილებებს აქვს პრეიუდიციული ძალა, როგორც ობიექტური, ისე სუბიექტური მოქმედების ფარგლების გათვალისწინებით. 2004 წლის 8 ივნისს დ. გ-ის მიმართ სისხლის სამართლის საქმე აღიძრა სადავო საგადასახადო შემოწმების აქტით დადგენილი 220088 ლარის ოდენობით გადასახადისაგან თავის არიდებისათვის, რომელიც 2004 წლის 19 ოქტომბრის დადგენილებით ნაწილობრივ შეწყდა სისხლის სამართლის კანონით გათვალისწინებული ქმედების არარსებობის გამო. დანარჩენ ნაწილში ბრალდებულის სახით სისხლის სამართლის პასუხისგებაში მიცემის შესახებ 2004 წლის 19 ოქტომბრის დადგენილებით დ. გ-ს წარედგინა ბრალი საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 218-ე მუხლის პირველი ნაწილით, რაც იმაში გამოიხატა, რომ დ. გ-ის სახელმწიფო ბიუჯეტის მიმართ არსებულმა დავალიანებამ შეადგინა 11742 ლარი (ძირითადი გადასახადი _ 8641 ლარი და ჯარიმა _ 3101 ლარი). აღნიშნული თანხის ნაწილში წარიმართა საქმე თბილისის ისანი-სამგორის რაიონულ სასამართლოში განსახილველად. თბილისის ისანი-სამგორის რაიონული სასამართლოს 2004 წლის 17 ნოემბრის განაჩენით დადგინდა, რომ დ. გაბროშვილმა შპს “...” დირექტორად მუშაობისას სახელმწიფოს დაუმალა 19745 ლარის გადასახადი, რომელიც გამოძიების მსვლელობისას სრულად დაფარა.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის გადამხდელთა საგადასახადო შემოწმების სამმართველოს 2004 წლის 1 ივნისის საგადასახადო შემოწმების აქტით დადგენილი 220088 ლარის ოდენობით გადასახადის გადახდისაგან თავის არიდება, რა საფუძვლითაც სისხლის სამართლის საქმე აღიძრა, აღნიშნული სისხლის სამართლის საქმეზე წარმოებული გამოძიებისა და სასამართლოს საბოლოო შემაჯამებელი გადაწყვეტილებებით არ არის დადასტურებული. შესაბამისად, განაჩენითა და სისხლის სამართლის საქმეზე წარმოების შეწყვეტის დადგენილებით განსაზღვრულია სისხლის სამართლის საქმის განხილვის შედეგად დადგენილი, ამ ქმედებით სახელმწიფოსათვის მიყენებული ზიანის ოდენობა _ 19754 ლარი. ამ შემთხვევაში დამალული გადასახადის ოდენობა _ 19754 ლარი დანაშაულებრივი ქმედების მაკვალიფიცირებელი ნიშანია, რამდენადაც დამალული გადასახადის კონკრეტული ოდენობა სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის აუცილებელ პირობას წარმოადგენს, მის გარეშე სისხლის სამართლის კოდექსის 218-ე მუხლით გათვალისწინებული დიდი ოდენობით გადასახადისათვის თავის არიდების დანაშაულის შემადგენლობა არ იქნება. ამდენად, ამ შემთხვევაში ოდენობას პრეიუდიციული ძალის მქონე ფაქტის მნიშვნელობა აქვს.
სისხლის სამართლის საქმის ნაწილობრივ შეწყვეტის შესახებ 2004 წლის 19 ოქტომბრის საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს ფინანსური პოლიციის საგამოძიებო დეპარტამენტის დადგენილება და თბილისის ისანი-სამგორის რაიონული სასამართლოს 2005 წლის 31 იანვრის განაჩენი გამოტანილია დ. გ-ის, როგორც ფიზიკური პირის, მიმართ, ხოლო მოცემულ შემთხვევაში სასამართლო იხილავს საქმეს შპს “....” გადასახადებით დაბეგვრის კანონიერების შესახებ. მიუხედავად ამისა, ასევე დაცულია სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 106-ე მუხლის “გ” ქვეპუნქტით გათვალისწინებული პრეიუდიციულობის სუბიექტური ფარგლები. სისხლის სამართლის საქმეზე, რომელიც დამთავრებულია აღნიშნული შემაჯამებელი გადაწყვეტილებებით, განხილულია დ. გ-ის, არა როგორც კერძო პირის, არამედ როგორც შპს “....” დირექტორის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის საკითხი, შპს-ის მიერ თავისი საგადასახადო ვალდებულებების შეუსრულებლობის გამო. ასევე გასათვალისწინებელია, რომ აღნიშნული აქტები გამოტანილია საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსში 2006 წლის 25 ივლისის კანონით განხორციელებულ ცვლილებებამდე, რომლითაც იურიდიული პირების სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა დადგინდა და შესაბამისად, აღნიშნული შემაჯამებელი გადაწყვეტილებების სუბიექტი შპს “...” ვერ იქნებოდა. მოცემულ შემთხვევაში პრეიუდიციულობის სუბიექტური ფარგლები ასევე დაცულია იმისდა მიუხედავად, რომ სახელმწიფო საგადასახადო ორგანოს სახით არ მონაწილეობდა სისხლის სამართლის საქმეში როგორც დაზარალებული. აღნიშნულ საქმეზე სახელმწიფო წარმოდგენილი იყო, რამდენადაც სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 55-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, პროკურორი თავის ფუნქციებს ახორციელებს სახელმწიფოს სახელით. ამასთან, საქმეზე დართული სისხლის სამართლის საქმის მასალებით დგინდება, რომ საგადასახადო ორგანოსათვის აღნიშნული სისხლის სამართლის საქმის მიმდინარეობის შესახებ ცნობილი იყო და მას სრული შესაძლებლობა ჰქონდა, მოეთხოვა დაზარალებულად ცნობა და საქმეში ჩაბმა.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება არსებითად სწორია. სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 410-ე მუხლის “გ” ქვეპუნქტის თანახმად, საკასაციო სასამართლო არ დააკმაყოფილებს საკასაციო საჩივარს, თუ სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება არსებითად სწორია, მიუხედავად იმისა, რომ გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილი არ შეიცავს შესაბამის დასაბუთებას. აღნიშნულის გათვალისწინებით, არ არსებობს საკასაციო საჩივრების დაკმაყოფილების საპროცესო საფუძველი.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 408-ე მუხლის მე-3 ნაწილით, 410-ე მუხლით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა :

1. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის საკასაციო საჩივრები არ დაკმაყოფილდეს;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2006 წლის 15 ნოემბრის განჩინება;
3. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.