¹ბს-14-14(კ-08) 10 ივლისი, 2008 წ.
ქ. თბილისი


ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის
საქმეთა პალატა

შემადგენლობა: მარიამ ცისკაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი)
მაია ვაჩაძე
ნუგზარ სხირტლაძე


საქმის განხილვის ფორმა – ზეპირი მოსმენის გარეშე


კასატორი – საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახური (მესამე პირი)


მოწინააღმდეგე მხარე – ინდმეწარმე “.....”
(მოსარჩელე)

დავის საგანი _ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა


გასაჩივრებული სასამართლო გადაწყვეტილება – ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 27 ნოემბრის განჩინება


კასატორის მოთხოვნა – გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა


ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:



ინდივიდუალურმა მეწარმემ ,,....” 2007 წლის 6 ივნისს სარჩელი აღძრა ფოთის საქალაქო სასამართლოში მოპასუხე საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ფოთის საგადასახადო ინსპექციის მიმართ და მოითხოვა ფოთის საგადასახადო ინსპექციის 2007 წლის 23 მაისის ¹645 საგადასახადო მოთხოვნის, 2007 წლის 03 მაისის ¹566 და ¹567 საგადასახადო მოთხოვნების, ასევე – ამ მოთხოვნათა საფუძვლების – 03.05.07 წ. ¹549, 03.05.07 წ. ¹550 და 22.05.07 წ. ¹915 ბრძანებების ბათილად ცნობა.
მოსარჩელის მოთხოვნები დასაბუთებულია შემდეგი ფაქტობრივი და სამართლებრივი საფუძვლებით: იგი 2007 წლის 2 მარტამდე წარმოადგენდა ფიზიკურ პირს. მას 2004-2005 წლებში საკუთრებაში გააჩნდა უძრავი ქონება – არასაცხოვრებელი ფართი, რომელიც სამეწარმეო საქმიანობისათვის სხვისთვის ჰქონდა მიქირავებული იჯარის ხელშეკრულებით და მასში ფუნქციონირებდა შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოება. აღნიშნულის შესახებ საგადასახადო ინსპექციაში შეტყობინება არ წარუდგენია, მაგრამ არც საგადასახადო ინსპექციიდან მიუღია რაიმე შეტყობინება. 2007 წლის 2 მარტს იგი დარეგისტრირდა ინდივიდუალურ მეწარმედ და იმავე წლის 30 მარტს საგადასახადო ინსპექციაში ჩააბარა დეკლარაცია, სადაც შეცდომით მიუთითა, რომ 2004-2005 წლებში სამეწარმეო საქმიანობისათვის იყენებდა იჯარით გაცემულ ქონებას. 2007 წლის მაისში საგადასახადო ორგანოდან მიიღო შეტყობინება, რომ 2004-2005 წლებში ქონების დეკლარაციის დაგვიანებით წარმოდგენისათვის იგი საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლით დაჯარიმებული იყო 7200 ლარით. მოსარჩელეს გაეგზავნა საგადასახადო მოთხოვნები ¹566, ¹567, ¹645. მან მიიჩნია, რომ სადავო პერიოდში, ანუ 2004-2005 წლებში, ქონების დეკლარაციის დაგვიანებით წარდგენისათვის იგი საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლით არასწორად არის დაჯარიმებული, ვინაიდან ფიზიკური პირი 2006 წლის 25 მაისამდე, საგადასახადო კოდექსის 275-ე მუხლის მერვე ნაწილში ცვლილების შეტანამდე, არ იყო ვალდებული საგადასახადო ორგანოსათვის წარედგინა ქონების გადასახადის დეკლარაცია; ფიზიკურ პირს ეკისრებოდა საგადასახადო ინსპექციაში მხოლოდ გაანგარიშების წარდგენის ვალდებულება. დეკლარაციისა და გაანგარიშების ერთმანეთში არევა მიაჩნია დაუშვებლად, ვინაიდან ფინანსთა მინისტრის 2006 წლის 30 აგვისტოს ¹2012 ბრძანებით არამართლზომიერად არის ჩათვლილი გაანგარიშებისა და საგადასახადო დეკლარაციის გაიგივება. რაც შეეხება საგადასახადო კოდექსში 2006 წლის 25 მაისს შესულ ცვლილებას, რომლითაც ინდივიდუალური მეწარმეები ვალდებულნი არიან საგადასახადო ორგანოს წარუდგინონ ქონებრივი დეკლარაცია, არ შეიძლება გავრცელდეს მანამდე წარმოშობილ და არსებულ სამართლებრივ ურთიერთობებზე, რადგან ზემოაღნიშნულ ცვლილებამდე ფიზიკური პირები არ იყვნენ ვალდებული საგადასახადო ორგანოსათვის წარედგინათ ქონებრივი დეკლარაცია.
ფოთის საქალაქო სასამართლოს 2007 წლის 20 აგვისტოს გადაწყვეტილებით ინდმეწარმე ,,.....” სარჩელი დაკმაყოფილდა; ბათილად იქნა ცნობლი ფოთის საგადასახადო ინსპექციის 2007 წლის 23 მაისის ¹645 საგადასახადო მოთხოვნა 2007 წლის 03 მაისის ¹566 და ¹567 საგადასახადო მოთხოვნები, ასევე ფოთის საგადასახადო ინსპექციის 2007 წლის 03 მაისის ¹549, ¹550 და 2007 წლის 22 მაისის ¹915 ბრძანებები.
პირველი ინსტანციის სასამართლომ, საქმის მასალებითა და მხარეთა განმარტებებით, დადასტურებულად მიიჩნია, რომ 2007 წლის 2 მარტამდე მოსარჩელე ნ. კ-ს გააჩნდა უძრავი ქონება – არასაცხოვრებელი ფართი, რომელიც იჯარით ჰქონდა გაცემული სხვა პირზე. აღნიშნულის შესახებ ინფორმაცია საგადასახადო ინსპექციისათვის არ მიუწოდებია. 2007 წლის 2 მარტს ნ. კ-ი საგადასახადო ინსპექციაში დარეგისტრირდა ინდივიდუალურ მეწარმედ და 30 მარტს საგადასახადო კოდექსში შეტანილი ცვლილების (2006 წლის 25 მაისი) თანახმად წარადგინა ქონებრივი დეკლარაცია, სადაც მიუთითა, რომ 2004-2005 წლებში მას გააჩნდა უძრავი ქონება, რომელიც სამეწარმეო საქმიანობისათვის მიქირავებული ჰქონდა სხვა პირზე. 2007 წლის 22-27 მაისს, ნ. კ-ის მიერ წარდგენილი დეკლარაციის საფუძველზე, საგადასახადო ინსპექციამ, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე, 2004-2005 წლების ქონებრივი დეკლარაციის დაგვიანებით წარდგენისათვის იგი დააჯარიმა 7200 ლარით.
საქალაქო სასამართლომ მიიჩნია, რომ მოსარჩელე ფოთის საგადასახადო ინსპექციის მიერ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით 2004-2005 წლების საგადასახადო დეკლარაციის დაგვიანებით წარდგენისათვის არასწორად არის დაჯარიმებული 7200 ლარით, ვინაიდან 2006 წლის 25 მაისამდე მოქმედი საგადასახადო კოდექსის 275-ე მუხლის მერვე ნაწილით ფიზიკური პირები ქონების გადასახადის შესახებ გასული წლის მიხედვით საგადასახადო ორგანოს სათანადო გაანგარიშებებს წარუდგენდნენ საანგარიშო წლის პირველ აპრილამდე. საგადასახადო კოდექსში 2006 წლის 25 მაისიდან შესული ცვლილებების შესაბამისად, იმავე მუხლის იმავე ნაწილით ფიზიკურ პირებს წარმოეშვათ ვალდებულება, ნაცვლად გაანგარიშებისა, საგადასახადო ორგანოში წარედგინათ ქონების გადასახადის დეკლარაცია. გამომდინარე აღნიშნულიდან, ვინაიდან მოსარჩელეს საგადასახადო კოდექსში ცვლილებების შეტანამდე არ ჰქონდა ვალდებულება საგადასახადო ორგანოში წარედგინა ქონებრივი დეკლარაცია, საგადასახადო ორგანო არ იყო უფლებამოსილი ნ. კ-ი ქონებრივი დეკლარაციის წარუდგენლობისათვის დაეჯარიმებინა საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლის პირველი ნაწილით.
საქალაქო სასამართლომ ასევე მიიჩნია, რომ საგადასახადო ორგანოს არ უნდა გამოეყენებინა ახალი საგადასახადო კოდექსის ნორმები მანამდე წარმოშობილ სამართლებრივ ურთიერთობებზე, რადგან ,,ნორმატიული აქტების შესახებ” საქართველოს კანონის 47-ე მუხლის მეორე ნაწილის შესაბამისად, ნორმატიულ აქტს, რომელიც ადგენს ან ამძიმებს პასუხისმგებლობას, უკუძალა არ აქვს.
პირველი ინსტანციის სასამართლო გადაწაყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ფოთის საგადასახადო ინსპექციამ.
ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 27 ნოემბრის განჩინებით არ დაკმაყოფილდა ფოთის საგადასახადო ინსპექციის სააპელაციო საჩივარი; უცვლელად დარჩა ფოთის საქალაქო სასამართლოს 2007 წლის 20 აგვისტოს გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლომ მიუთითა, რომ საგადასახადო კოდექსის 275-ე მუხლის მე-8 ნაწილით ფიზიკურმა პირებმა 2006 წლის 25 მაისიდან უნდა წარადგინონ ქონების საგადასახადო დეკლარაცია. საგადასახადო ორგანომ მოსარჩელე დააჯარიმა ქონების დეკლარაციის დაგვიანებით წარდგენისათვის საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლით, მაშინ, როდესაც 2004-2005 წლებში საგადასახადო კოდექსი არ ითვალისწინებდა ქონების გადასახადის დეკლარაციის წარდგენას.
სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ “ნორმატიული აქტების შესახებ” საქართველოს კანონის 47-ე მუხლის მე-2 პუნქტის მიხედვით ნორმატიულ აქტს, რომელიც ადგენს ან ამძიმებს პასუხისმგებლობას, უკუძალა არა აქვს; ამავე მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით, ნორმატიულ აქტს უკუძალა აქვს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ეს პირდაპირ არის დადგენილი ამ ნორმატიული აქტით. საგადასახადო კოდექსის 275-ე მუხლის მე-8 ნაწილის ახალი რედაქცია ამოქმედდა 2006 წლის 25 მაისს განხორციელებული ცვლილებებით და ამ ნორმებს უკუძალა არ მისცემია. მანამდე არსებული რედაქციით კი ხდებოდა არა დეკლარაციის, არამედ გაანგარიშების წარდგენა.
სააპელაციო სასამართლოს განჩინებაზე საკასაციო საჩივარი შეიტანა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურმა და მოითხოვა ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს 2007 წლის 27 ნოემბრის განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით ი/მ ,,.....” სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
კასატორი აღნიშნავს, რომ ნ. კ-მა ფოთის საგადასახადო ინსპექციაში 2007 წლის 30 მარტს წარადგინა ეკონომიკური საქმიანობისათვის გამოყენებულ ქონებაზე ქონების გადასახადის 2004-2005 წლების წლიური დეკლარაციები, რის გამოც მის მიმართ შედგა საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმი და საგადასახადო ინსპექციის უფროსის ბრძანებით დაერიცხა სანქცია, საგადასახადო კანონმდებლობით დადგენილ ვადაში საგადასახადო ორგანოში საგადასახადო დეკლარაციის ვადის დარღვევით წარდგენისათვის, გათვალისწინებული საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლით.
კასატორს მიაჩნია, რომ სააპელაციო სასამართლომ სრულყოფილად არ გამოიკვლია საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ფაქტობრივი გარემოებები და გასაჩივრებული განჩინება დააფუძნა არაარგუმენტირებულ სამართლებრივ დასკვნებს.
კასატორის მითითებით, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 95-ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით საგადასახადო დეკლარაცია წარმოადგენს გადასახადის გადამხდელის, საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირის წერილობით ანგარიშგებას მიღებული შემოსავლებისა და გაწეული ხარჯების, შემოსავლის წყაროების, გადასახადით დასაბეგრი სხვა ობიექტების, საგადასახადო შეღავათების, გამოანგარიშებული გადასახადის თანხის ან/და გადასახადის გამოანგარიშებას გადახდასთან დაკავშირებული სხვა მონაცემების შესახებ. ამასთან, ქონების გადასახადის ყოველწლიური დეკლარაცია საგადასახადო ორგანოს ბარდება გადასახადის გადამხდელის ეკონომიკური საქმიანობის (თუკი ასეთს აქვს ადგილი) შედეგების მიუხედავად.
კასატორს მიაჩნია, რომ ქუთაისის სააპელაციო სასამართლომ არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა. კერძოდ, არ იმსჯელა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 272-ე მუხლზე, რომლითაც დადგენილია ქონების გადასახადის დაბეგვრის ობიექტის ლეგალური დეფინიცია. აღნიშნული მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად ფიზიკური პირისათვის ქონების, გარდა მიწისა, გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია მის საკუთრებაში არსებული ან ლიზინგით აღებული უძრავი ქონება, ხოლო მე-5 ნაწილის თანახმად, მეწარმე ფიზიკური პირებისათვის, გარდა ამ მუხლის მე-4 ნაწილით განსაზღვრული ქონებისა და მიწისა, ქონების გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია სამეწარმეო საქმიანობისათვის, აგრეთვე ,,მეწარმეთა შესახებ” საქართველოს კანონის პირველი მუხლის მე-2 პუნქტით განსაზღვრული საქმიანობისათვის გამოყენებული ან განკუთვნილი ქონება.
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად გადასახადის გადამხდელის, საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირის მიერ საგადასახადო კანონმდებლობით დადგენილ ვადაში საგადასახადო ორგანოში საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენის ვადის დარღვევა - იწვევს დაჯარიმებას ამ დეკლარაციის საფუძველზე დამატებით გადასახდელი თანხის 5 პროცენტის ოდენობით ყოველ დაგვიანებულ სრულ (არასრულ) საგადასახადო თვეზე, მაგრამ არანაკლებ 200 ლარისა აღნიშნული დეკლარაციის წარუდგენლობის ყოველი სრული (არასრული) თვისათვის.
ი/მ ,,.....” მიერ სარჩელთან ერთად წარმოდგენილი მტკიცებულებები არ შეიცავს საგადასახადო კოდექსით დადგენილი ზემოაღნიშნული ფინანსური სანქციისაგან გათავისუფლების საფუძვლებს (საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 124-ე მუხლი), ვინაიდან საგადასახადო სამართალდარღვევად ითვლება გადასახადის გადამხდელის (საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირის) მართლსაწინააღმდეგო ქმედება (მოქმედება ან უმოქმედობა), რომლისთვისაც ამ კოდექსით გათვალისწინებულია პასუხისმგებლობა.


ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:


საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების გაცნობის, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის საკასაციო საჩივრის საფუძვლებისა და გასაჩივრებული განჩინების კანონიერების შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ საკასაციო საჩივარი არ უნდა დაკმაყოფილდეს, მოცემულ საქმეზე უცვლელად უნდა დარჩეს ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 27 ნოემბრის განჩინება, შემდეგ გარემოებათა გამო:
საკასაციო სასამართლოსათვის, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 407-ე მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, სავალდებულოა სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმეზე დამტკიცებულად ცნობილი ფაქტობრივი გარემოებები, ვინაიდან კასატორის მიერ არ არის წარმოდგენილი დასაბუთებული საკასაციო პრეტენზია. საკასაციო სასამართლო ეთანხმება სააპელაციო სასამართლოს მიერ გაკეთებულ სამართლებრივ შეფასებებს საქმის გარემოებებთან დაკავშირებით და მიაჩნია, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის საკასაციო საჩივრის მიზეზები არ ქმნის საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 393-394-ე მუხლებით გათვალისწინებულ, სასამართლო გადაწყვეტილების გაუქმების საფუძვლებს. ამასთან, საკასაციო სასამართლო დამატებით მიუთითებს შემდეგს:
მოცემულ საქმეში სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები გამოცემულია საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე, რომლის თანახმად გადასახადის გადამხდელის/საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირის მიერ საგადასახადო კანონმდებლობით დადგენილ ვადაში საგადასახადო ორგანოში საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენის ვადის დარღვევა იწვევს დაჯარიმებას ამ დეკლარაციის საფუძველზე დამატებით გადასახდელი თანხის 5 პროცენტის ოდენობით ყოველ დაგვიანებულ სრულ (არასრულ) საგადასახადო თვეზე, მაგრამ არანაკლებ 200 ლარისა აღნიშნული დეკლარაციის წარუდგენლობის ყოველი სრული (არასრული) თვისათვის.
საკასაციო სასამართლო დადგენილად მიიჩნევს, რომ ნ. კ-ი ინდივიდუალურ მეწარმედ საგადასახადო ორგანოში დარეგისტრირდა 2007 წლის 2 მარტს (ტ I, ს.ფ. 13). საქმეზე ასევე დადგენილია, რომ ნ. კ-ს, როგორც ფიზიკურ პირს, 2004-2005 წლებში საკუთრებაში არსებული ქონება გაქირავებული ჰქონდა სხვა პირზე, რაც დასტურდება მის მიერ 2007 წლის 30 მარტს საგადასახადო ორგანოში წარდგენილი დეკლარაციებით.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ საგადასახადო ანგარიშგების ფორმები და ზოგადი წესები გათვალისწინებულია საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-5 კარით. საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენა, იმავე კოდექსის 95-ე მუხლის თანახმად, წარმოადგენს საგადასახადო ანგარიშგების ძირითად, მაგრამ არა ერთადერთ ფორმას. კერძოდ: იმავე მუხლის მე-7 ნაწილის თანახმად თუ გადასახადის გადამხდელი არ წყვეტს ეკონომიკურ საქმიანობას, გარკვეული პერიოდის განმავლობაში (დროებით) აღარ ახორციელებს სამეურნეო ოპერაციებს და ამ პერიოდში უნდა განახორციელოს საგადასახადო ანგარიშგება, მას უფლება აქვს, აღნიშნული პერიოდების მიხედვით არ წარადგინოს საგადასახადო დეკლარაციები (გაანგარიშებები), გარდა საშემოსავლო, მოგებისა და ქონების გადასახადების ყოველწლიური დეკლარაციებისა.
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 132-ე მუხლი აწესებს საგადასახადო-სამართლებრივ პასუხისმგებლობას საგადასახადო დეკლარაციაში ან/და გაანგარიშებებში გადასახადის ოდენობის შემცირებისათვის.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ მართალია საგადასახადო კოდექსი არ შეიცავს საგადასახადო გაანგარიშების დეფინიციას, ისე, როგორც ეს განხორციელებულია საგადასახადო დეკლარაციის მიმართ, მაგრამ, ზემოთ აღნიშნული ნორმების ანალიზის შედეგად, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენასთან ერთად საგადასახდო ანგარიშგების დამოუკიდებელ ფორმას წარმოადგენს საგადასახადო გაანგარიშების წარდგენაც.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლით დადგენილია საგადასახადო-სამართლებრივი პასუხისმგებლობა საგადასახადო ანგარიშგების ერთ-ერთი ფორმის - მხოლოდ საგადასახადო დეკლარაციის კანონით დადგენილ ვადაში წარუდგენლობისათვის და დაუშვებელია ამ ნორმის მოქმედების გავრცელება საგადასახადო გაანგარიშების წარდგენის ვადის დარღვევის სამართალდარღვევაზე.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ “საქართველოს საგადასახადო კოდექსში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანის შესახებ” საქართველოს 2006 წლის 29 დეკემბრის ¹4246 კანონით საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 281-ე მუხლს დაემატა შემდეგი შინაარსის მე-16 ნაწილის “ბ” ქვეპუნქტი: ფიზიკურ პირებს ქონების გადასახადის დეკლარაციის წარუდგენლობისათვის ამ კოდექსის 131-ე მუხლით გათვალისწინებული ჯარიმა არ ეკისრებათ. აღნიშნული ცვლილება ძალაში შევიდა 2007 წლის 1 იანვრიდან. ამდენად, საკასაციო სასამართლო დადგენილად მიიჩნევს, რომ სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების გამოცემის მომენტისათვის, რომლითაც ინდმეწარმე “....” დაეკისრა ჯარიმა 7200 ლარის ოდენობით ეკონომიკური საქმიანობისათვის გამოყენებულ ქონებაზე ქონების გადასახადის გამოსაანგარიშებლად საგადასახადო დეკლარაციის დაგვიანებით წარდგენისათვის, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 281-ე მუხლის მე-16 ნაწილის “ბ” ქვეპუნქტით აკრძალული იყო ფიზიკური პირების დაჯარიმება ქონების გადასახადის დეკლარაციის წარუდგენლობისათვის.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 36-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის “ა” ქვეპუნქტის თანახმად მეწარმე ფიზიკურ პირად ითვლება ინდივიდუალური საწარმო, ფიზიკური პირი, თუ ის “მეწარმეთა შესახებ” საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის მიხედვით არის ინდივიდუალური მეწარმე. “მეწარმეთა შესახებ” საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის 1-ლი პუნქტის თანახმად მეწარმე სუბიექტად მიჩნეულია ინდივიდუალური საწარმო. იმავე მუხლის მე-3 პუნქტის მეორე და მესამე წინადადებების თანახმად ინდივიდუალური მეწარმე არ არის იურიდიული პირი. ინდივიდუალური მეწარმე საქმიან ურთიერთობებში თავის უფლება-მოვალეობებს ახორციელებს, როგორც ფიზიკური პირი.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ საქართველოს მოქმედი კანონმდებლობის თანახმად ინდივიდუალური საწარმო (ინდივიდუალური მეწარმე), თავისი სამართლებრივი სტატუსით, გათანაბრებულია ფიზიკურ პირთან. შესაბამისად, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 281-ე მუხლის მე-16 ნაწილის “ბ” ქვეპუნქტით დადგენილი, საგადასახადო პასუხისმგებლობისაგან გათავისუფლების საფუძველი უნდა გავრცელდეს ინდივიდუალურ მეწარმეზეც და ჩაითვალოს, რომ ინდივიდუალურ მეწარმეს ქონების გადასახადის საგადასახადო დეკლარაციის წარუდგენლობისათვის არ უნდა დაეკისროს საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლით გათვალისწინებული ჯარიმა.
საყურადღებოა, რომ “საქართველოს საგადასახადო კოდექსში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანის შესახებ” საქართველოს 2006 წლის 29 დეკემბრის ¹4290 კანონით საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 281-ე მუხლს დაემატა შემდეგი შინაარსის მე-18 ნაწილი: 2009 წლის 1 იანვრამდე ქონების გადასახადისაგან გათავისუფლდნენ ფიზიკური პირები ამ კოდექსის მე-4 ნაწილის “ბ” ქვეპუნქტით განსაზღვრულ დაბეგვრის ობიექტზე; ამასთანავე, ამ ობიექტებზე, თუ ისინი გამოყენებულია დამქირავებლის (მოიჯარის) მიერ სამეწარმეო საქმიანობისათვის, ქონების გადასახადის ვალდებულება ეკისრება დამქირავებელს (მოიჯარეს), ქონების საბაზრო ღირებულების არაუმეტეს 1%-ისა. საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 272 მუხლის მე-4 ნაწილის “ბ” ქვეპუნქტის თანახმად ფიზიკური პირისათვის ქონების, გარდა მიწისა, გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია მის საკუთრებაში არსებული ან ლიზინგით აღებული იჯარით, ქირით, უზუფრუქტით ან სხვა ამგვარი სახის ხელშეკრულების საფუძველზე გაცემული ქონება. როგორც ზემოთ აღინიშნა, მოცემულ საქმეზე დადგენილია, რომ ნ. კ-ს 2004-2005 წლებში სწორედ საკუთარი უძრავი ქონება – არასაცხოვრებელი ფართი იჯარით ჰქონდა გაცემული სხვა პირზე სამეწარმეო საქმიანობისათვის. ხსენებული საკანონმდებლო ცვლილებით უძრავი ქონების მესაკუთრენი 2009 წლის 1 იანვრამდე თავისუფლდებიან ქონების გადასახადის გადახდისაგან. შესაბამისად, ვინაიდან ისინი არ ჩაითვლებიან გადასახადის გადამხდელებად, შეუძლებელია მათთვის საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლით გათვალისწინებული პასუხისმგებლობის დაკისრება, ვინაიდან პასუხისმგებლობის სუბიექტი შეიძლება იყოს მხოლოდ გადასახადის გადამხდელი.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ მართალია გასაჩივრებული განჩინება არ შეიცავს შესაბამის დასაბუთებას ფიზიკური პირისათვის ქონების დეკლარაციის წარუდგენლობისათვის საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლით გათვალისწინებული ჯარიმის დაკისრების დაუშვებლობის თაობაზე, მაგრამ სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება არსებითად სწორია. მოცემულ საქმეში სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები: საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ფოთის საგადასახადო ინსპექციის 2007 წლის 23 მაისის ¹645 საგადასახადო მოთხოვნის, 2007 წლის 03 მაისის ¹566 და ¹567 საგადასახადო მოთხოვნების, ასევე – ამ მოთხოვნათა საფუძვლები – 03.05.07 წ. ¹549, 03.05.07 წ. ¹550 და 22.05.07 წ. ¹915 ბრძანებები წარმოადგენს კანონსაწინააღმდეგო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტებს, რის გამოც ისინი, საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-601 მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად სწორად იქნა ბათილად ცნობილი გასაჩივრებული სასამართლო განჩინებით. ამდენად, არსებობს საქართველოს სამოქალაქო საპორცესო კოდექსის 410-ე მუხლის “გ” ქვეპუნქტით გათვალისიწინებული, საკასაციო საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის საფუძველი. ამასთან, ადგილი არ აქვს კასატორის მიერ მითითებულ კანონდარღვევას და სააპელაციო სასამართლოს განჩინებას საფუძვლად არ უდევს კანონის დარღვევა, რის გამოც საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ არ არსებობს ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 27 ნოემბრის განჩინების გაუქმების საფუძვლები და იგი უნდა დარჩეს უცვლელად.


ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 393-ე, 394-ე და 410-ე მუხლებით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის საკასაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდეს;
2. მოცემულ საქმეზე უცვლელად დარჩეს ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 27 ნოემბრის განჩინება;
3. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.