ბს-256-242(კ-07) 25 ივლისი, 2007 წ.
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატამ
შემადგენლობა:

ნინო ქადაგიძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: მაია ვაჩაძე, ნუგზარ სხირტლაძე

საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლისა და 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის საფუძველზე, ზეპირი განხილვის გარეშე, შეამოწმა შპს ,, .. ..” საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საფუძვლების არსებობა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2006 წლის 14 დეკემბრის გადაწყვეტილებაზე.

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

2005 წლის 25 მაისს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციამ სასარჩელო განცხადებით მიმართა თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა კოლეგიას მოპასუხე შპს ,, .. ..” მიმართ თბილისის საარბიტრაჟო პალატის 2005 წლის 15 აპრილის გადაწყვეტილების გაუქმების თაობაზე.
მოსარჩელე სასარჩელო განცხადებაში მიუთითებდა, რომ შპს ,,.. ..” არ იყო უფლებამოსილი, განეხილა საგადასახადო დავა სს ,,თ...სა” და მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციას შორის შემდეგ გარემოებათა გამო: ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონის 43-ე მუხლის შესაბამისად, სასამართლო უფლებამოსილია, განიხილოს მხარის სარჩელი და შეცვალოს საარბიტრაჟო სასამართლოს გადაწყვეტილება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ: ა) საარბიტრაჟო გადაწყვეტილება ეწინააღმდეგება ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა და სისხლის სამართლის კანონმდებლობას; ბ) დარღვეულია არბიტრაჟის მიერ საქმის განხილვის და გადაწყვეტის მხარეთა შეთანხმებით ან ამ კანონით დადგენილი წესები; ამასთანავე არც ერთი საკანონმდებლო კანონი არ მიუთითებს არბიტრაჟის გადაწყვეტილების გაუსაჩივრებლობის მომენტზე. .. ..-მ დაარღვია, როგორც ადმინისტრაციული საპროცესო კანონმდებლობით გათვალისწინებული მოთხოვნები, ასევე მხარეთა შორის შეთანხმების საკითხი, კერძოდ, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 163-ე მუხლის თანახმად, არბიტრაჟის მიერ საგადასახადო დავის განხილვისას გამოიყენება საქართველოს სამართალი. არბიტრაჟი საგადასახადო დავას იხილავს ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონით დადგენილი წესით. ამ კანონის შესაბამისად, საარბიტრაჟო პალატაში საქმის განხილვისათვის აუცილებელია არსებობდეს მხარეებს შორის წერილობითი შეთანხმება. ამ კანონის 1.2. და მე-2 მუხლებით შეთანხმება არბიტრაჟისათვის განსახილველად დავის გადაცემის შესახებ (საარბიტრაჟო შეთანხმება) იდება წერილობით და მასში უნდა აღინიშნოს: მხარეთა დასახელება, მათი საცხოვრებელი ადგილი ან იურიდიული მისამართი, დავის საგანი, შეთანხმების დრო და ადგილი, ხოლო სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-12 მუხლი დავის გადაცემას არბიტრაჟისთვის დასაშვებად მიიჩნევს მხოლოდ მხარეთა შეთანხმებით.
მოსარჩელის განმარტებით, სს ,,თ...სა” და მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციას შორის არ არსებობდა წერილობით დადებული საარბიტრაჟო შეთანხმება, რომ მათ შორის დავის წარმოშობის შემთხვევაში დავას განიხილავდა .. .. . ასევე მხარეები არ შეთანხმებულან, რომ ისინი არ მიმართავენ სასამართლოს ან სხვა ორგანოს არბიტრაჟის კომპეტენციის ან უფლებამოსილების თაობაზე. წერილობით დადებული საარბიტრაჟო შეთანხმების გარეშე, .. ..-ის მიერ საგადასახადო დავის განხილვა ეწინააღმდეგება საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 163-ე, ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონის 1-ლი, მე-2, მე-4 და სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-12 მუხლებს, აგრეთვე მუდმივმოქმედი არბიტრაჟის – შპს ,, .. ..” დებულებას, რომლის თანახმადაც, არბიტრაჟში დავის განსახილველად უნდა არსებობდეს მხარეთა წერილობითი შეთანხმება საარბიტრაჟო განხილვის დაწყებამდე. საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-60 მუხლით ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტს ბათილად აცხადებს მისი გამომცემი ადმინისტრაციული ორგანო, ხოლო საჩივრის ან სარჩელის წარდგენის შემთხვევაში _ ზემდგომი ადმინისტრაციული ორგანო, ან სასამართლო. მოსარჩელის მითითებით, .. ..-ს არ გააჩნია უფლებამოსილება, ბათილად გამოაცხადოს მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის მიერ გამოცემული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი. შპს ,,.. ..ის” დებულების 1.2 მუხლი არბიტრაჟში განსახილველ დავას მიიჩნევს სამოქალაქო დავად, რაც გულისხმობს, რომ .. .. უფლებამოსილია, განიხილოს მხოლოდ სამოქალაქო დავები. სს ,,თ...სა” და მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციას შორის მიმდინარე დავა არ წარმოადგენს სამოქალაქო დავას და მისი დებულებიდან გამომდინარე .. .. არაა უფლებამოსილი, განიხილოს ადმინისტრაციული დავა სს ,,თ...სა” და მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციას შორის.
მოსარჩელის მოსაზრებით, შპს ,,.. ..-ს” უნდა ემოქმედა თავისი დებულების და ზემო ხსენებული კანონების შესაბამისად. ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონის 37-ე მუხლით ,,საარბიტრაჟო განხილვის ხარჯების მხარეთა შორის განაწილების შესახებ გადაწყვეტილებას იღებს არბიტრაჟი, თუ მხარეები სხვა რამეზე არ შეთანხმებულან”. მხარეებს შორის კი არანაირი შეთანხმება, საარბიტრაჟო ხარჯების ოდენობაზე, არ ყოფილა, რითაც დაირღვა მათი უფლებები და რაც იმაში გამოიხატა, რომ სახელმწიფოს სს ,,თ...ის” სასარგებლოდ საარბიტრაჟო ხარჯის სახით დაეკისრა 182 123,46 ლარის გადახდა. აღნიშნული წარმოადგენს იმის საფუძველს, რომ .. ..-მ დაარღვია მხარეთა შორის შეთანხმების საკითხი. საგადასახადო კოდექსის 163-ე, ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-2, მე-4, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-12, ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-60 მუხლების და შპს ,,.. ..-ის” დებულების საფუძველზე შპს ,,.. ..-ს” არ გააჩნდა უფლებამოსილება, განეხილა საგადასახადო დავა სს ,,თ...სა” და მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციას შორის.
ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, მოსარჩელე ითხოვდა .. ..-ის 2005 წლის 15 აპრილის გადაწყვეტილების გაუქმებას.
თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა კოლეგიის 2005 წლის 9 ივნისის განჩინებით საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 16.2. მუხლით საქმეში მესამე პირად ჩაება სს ,,თ...ი”.
მოპასუხე შპს ,,.. ..-მ” სასარჩელო განცხადება არ ცნო და მიუთითა, რომ სარჩელი შეტანილია არაგანსჯად სასამართლოში, ვინაიდან, ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-5 მუხლის შესაბამისად, სასამართლოსადმი უწყებრივად დაქვემდებარებულ საქმეებს განიხილავენ რაიონული (საქალაქო) სასამართლოები, გარდა ამ კოდექსის მე-6 მუხლით გათვალისწინებული საქმეებისა. მე-6 მუხლი მოიცავს პირველი ინსტანციის წესით საოლქო სასამართლოს მიერ განსახილველ საქმეთა ჩამონათვალს. მოსარჩელე კი ითხოვს კერძო არბიტრაჟის მიერ გამოტანილი გადაწყვეტილების გაუქმებას, რაც თავისი არსით არ წარმოადგენს ამ კოდექსით განსაზღვრულ ადმინისტრაციულ აქტს, ადმინისტრაციულ გარიგებას. ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-6 მუხლით, ამ კანონით გათვალისწინებულ საკითხებზე მხარის სარჩელს ან არბიტრაჟის თხოვნას განიხილავს ის რაიონული (საქალაქო) სასამართლო, რომლის სამოქმედო ტერიტორიაზე მიმდინარეობს საარბიტრაჟო განხილვა. ამავე კანონის 43-ე, 44-ე მუხლების შინაარსიდან გამომდინარე, არბიტრაჟის გადაწყვეტილების გაუქმების საკითხს განიხილავს რაიონული (საქალაქო) სასამართლო. მოსარჩელეს არბიტრაჟის გადაწყვეტილების გაუქმების მოთხოვნით უნდა მიემართა საქალაქო სასამართლოსათვის. განსახილველი დავა თავისი შინაარსით არ წარმოადგენს ადმინისტრაციული სამართალწარმოებით განსახილველ დავას, რადგან ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 2.1 მუხლის შესაბამისად, ამ კოდექსით დადგენილი წესით საერთო სასამართლოში განიხილება დავა იმ სამართლებრივ ურთიერთობებთან დაკავშირებით, რომლებიც გამომდინარეობს ადმინისტრაციული სამართლის კანონმდებლობიდან. ამ მუხლის მეორე ნაწილის შესაბამისად. სასამართლოში ადმინისტრაციული დავის საგანს შეიძლება წარმოადგენდეს ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის შესაბამისობა საქართველოს კანონმდებლობასთან; ადმინისტრაციული გარიგების დადება ან შესრულება; ადმინისტრაციული ორგანოს ვალდებულება ზიანის ანაზღაურების, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის ან სხვა რაიმე ქმედების განხორციელების თაობაზე. მოსარჩელის მოითხოვნა კერძო არბიტრაჟის გადაწყვეტილების გაუქმების შესახებ წარმოადგენს სამოქალაქო სამართალწარმოების წესით განსახილველ საქმეს.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, მოპასუხე ითხოვდა მოსარჩელისათვის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმას.
თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა კოლეგიის 2005 წლის 14 ივლისის განჩინებით ადმინისტრაციული საქმე ¹3ა/264-05წ. მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის სარჩელის გამო, მოპასუხე .. ..-ის მიმართ გადაეცა განსჯად თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2005 წლის 24 ნოემბრის საოქმო განჩინებით არ დაკმაყოფილდა შპს ,,.. ..-ის” შუამდგომლობა საქმის განსჯადი სასამართლოსთვის, თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიისათვის, გადაცემის თაობაზე და დასაშვებად იქნა მიჩნეული სარჩელი.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2005 წლის 7 დეკემბრის საოქმო განჩინებით საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 16.2. მუხლით საქმეში მესამე პირებად ჩაებნენ საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტი.
2005 წლის 23 დეკემბერს თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიაში წარდგენილ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის შეპასუხებაში ფაქტობრივად მითითებული იყო იმავე საფუძვლებზე, რასაც აყენებდა მოსარჩელე.
2005 წლის 2 მარტს შპს ,,.. ..-მ” შესაგებლით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას და მიუთითა, რომ .. ..-მ მიიღო სააქციო საზოგადოება “თ...ის” საარბიტრაჟო პრეტენზია საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის მიმართ, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოს 2005 წლის 14 თებერვლის გადაწყვეტილებისა და საქართველოს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2004 წლის 5 ნოემბრის აქტის ნაწილობრივ გაუქმების მოთხოვნით. 2005 წლის 13 მარტს აღნიშნული საქმის წარმოებაში მიღებისა და სხვა საპროცედურო საქმეთა საკითხთა გადასაწყვეტად, პალატამ დებულების 2.9 პუნქტის შესაბამისად შექმნა კოლეგია. 2005 წლის 14 მარტს პალატაში შემოვიდა ინსპექციის წერილი ¹11/894, რომელშიც აღნიშნული იყო, რომ საგადასახადო კოდექსის 163-ე, “კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონის პირველი, მე-2, მე-4, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-12, ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-60 და საქართველოს .. ..-ის დებულების საფუძველზე შპს “.. ..-ს” არ გააჩნია უფლებამოსილება, განიხილოს დავა სს “თ...სა” და მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციას შორის, რომ პალატის 2005 წლის 7 მარტის ¹03/012/2005 გზავნილი არსებითად ეწინააღმდეგება მოქმედ კანონმდებლობას, რის გამოც უარი განაცხადა შესაგებლის წარმოდგენასა და საქმის საარბიტრაჟო განხილვაში მონაწილეობის მიღებაზე. ინსპექციის წერილს პალატის მიერ შექმნილმა კოლეგიამ უპასუხა 2005 წლის 15 მარტის დასკვნით, რომელშიც დაასაბუთა .. ..-ის უფლებამოსილება, განეხილა მოცემული საგადასახადო დავა, რის შემდეგაც 22 მარტს ინსპექციამ წარმოადგინა წერილობითი შესაგებელი, რომლითაც მოითხოვა საქმის განხილვაში მესამე პირების ჩართვა და არბიტრად აირჩია რ. შ-ი. არბიტრაჟმა განიხილა საგადასახადო დავა სს “თ...სა” და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციას შორის და გამოიტანა გადაწყვეტილება, რომლითაც დააკმაყოფილა მოსარჩელის საარბიტრაჟო პრეტენზია. ამ გადაწყვეტილების ბათილად ცნობას ისახავდა მიზნად ინსპექციის სასარჩელო განცხადება სასამართლოში, რაც, .. ..-ის აზრით, დაუსაბუთებელია შემდეგ გარემოებათა გამო: ინსპექციის არგუმენტაცია საფუძვლიანი იქნებოდა, 2005 წლის 1 იანვარს ძალაში რომ არ შესულიყო ახალი საგადასახადო კოდექსი. ამ კოდექსის ძალაში შესვლამდე არბიტრაჟი უფლებამოსილი იყო განეხილა მხოლოდ სამოქალაქო დავები და მას არ ჰქონდა ადმინისტრაციული დავების განხილვის უფლება. ახალი საგადასახადო კოდექსის ძალაში შესვლის შემდეგ კი არბიტრაჟს კანონით მიენიჭა ადმინისტრაციული დავების ერთი კატეგორიის საგადასახადო დავების განხილვისა და გადაწყვეტის უფლებამოსილება, რაზედაც მეტყველებდა საგადასახადო კოდექსის მე-40 83-ე, 145-ე, 146-ე, 160-ე, 162-ე, 164-ე მუხლები. ამ ნორმებიდან აშკარად ჩანს, რომ ახალი საგადასახადო კოდექსით დადგენილი ნორმები ზოგიერთ საკითხში არსებითად განსხვავდებოდა “კერძო არბიტრაჟის შესახებ” კანონის, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსისა და ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის ნორმებისაგან, კერძოდ, არბიტრაჟს მიენიჭა საგადასახადო დავების განხილვის უფლებამოსილება. საგადასახადო დავების დასაწყებად საჭირო არ იყო წინასწარი საარბიტრაჟო შეთანხმების არსებობა, რადგან როგორც დავის გადაწყვეტის ფორმის არჩევა, ასევე ასეთ ფორმად საარბიტრაჟო განხილვის არჩევა გადასახადის გადამხდელის ერთპიროვნული უფლებაა. არბიტრაჟს მიენიჭა საგადასახადო ორგანოს ადმინისტრაციული აქტის - “საგადასახადო მოთხოვნის” გაუქმებისა და მასში აღნიშნული მოთხოვნის თაობაზე საბოლოო გადაწყვეტილების მიღების უფლებამოსილება. აღნიშნულ ნორმებს, როგორც უფრო გვიან მიღებულს, უპირატესი იურიდიული ძალა აქვს “კერძო არბიტრაჟის შესახებ” კანონის, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსისა და ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის ნორმების მიმართ და სავალდებულო იყო შესასრულებლად “ნორმატიული აქტების შესახებ” საქართველოს კანონის 25-ე და 26-ე მუხლების მიხედვით. 2005 წლის 22 აპრილს “საქართველოს საგადასახადო კოდექსში ცვლილებების შეტანის შესახებ” საქართველოს კანონით საგადასახადო კოდექსიდან ამოღებულ იქნა XXI თავი და შევიდა მთელი რიგი ცვლილებები, რის შედეგადაც არბიტრაჟებს ჩამოერთვათ საგადასახადო დავების განხილვის უფლებამოსილება, თუმცა აღნიშნული კანონის მეორე მუხლის პირველი ნაწილით განისაზღვრა, რომ ცვლილებების ძალაში შესვლამდე კერძო არბიტრაჟების მიერ საგადასახადო დავების განხილვასთან დაკავშირებით მიღებული გადაწყვეტილების აღსრულება უნდა განხორციელებულიყო “კერძო არბიტრაჟის შესახებ” კანონით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსისა და “სააღსრულებლო წარმოებათა შესახებ” საქართველოს კანონით, ამ დავების განხილვის პროცესში მოქმედი საქართველოს საგადასახადო კოდექსის ნორმების შესაბამისად. აღნიშნული კიდევ ერთხელ ადასტურებდა არბიტრაჟების უფლებამოსილებას 2005 წლის 1 იანვრიდან 2005 წლის 22 აპრილამდე განეხილათ საგადასახადო დავები. .. ..-ის შემთხვევაში კი საბოლოო გადაწყვეტილება გამოტანილ იქნა 15 აპრილს, უფრო მეტიც .. ..-ს უფლება არ ჰქონდა უარი განეცხადებინა საგადასახადო დავის განხილვაზე, ვინაიდან ასეთ შემთხვევაში დაირღვეოდა გადასახადის გადამხდელისათვის კანონით მინიჭებული უფლება, დავის გადაწყვეტის ფორმის არჩევის შესახებ. მცდარია მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის არგუმენტი საარბიტრაჟო ხარჯების განაწილებასთან დაკავშირებით. საარბიტრაჟო ხარჯების განაწილების საკითხი გათვალისწინებული იყო საგადასახადო კოდექსის 164-ე მუხლით, რომლის თანახმადაც საარბიტრაჟო განხილვის ხარჯების ანაზღაურება ეკისრება მხარეს, რომლის საწინააღმდეგო გადაწყვეტილებაც მიიღო არბიტრაჟმა. ამდენად, არასწორია ინსპექციის მიერ მოყვანილი არგუმენტაცია იმის შესახებ რომ არბიტრაჟმა დაარღვია “კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონის 37-ე მუხლის მოთხოვნა. .. ..-ის განცხადებით, ეს მუხლი, ისევე როგორც საგადასახადო კოდექსის ზემოაღნიშნული მუხლი, არ ეხებოდა საარბიტრაჟო ხარჯების განსაზღვრის წესს, არამედ არეგულირებდა მხარეებს შორის მხოლოდ ხარჯების განაწილების წესს, ოდენობას კი განსაზღვრავდა არბიტრაჟი თავისი დებულების შესაბამისად.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, შპს ,,.. ..” ითხოვდა მოსარჩელისათვის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმას.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006 წლის 1 თებერვლის გადაწყვეტილებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის სასარჩელო განცხადება არ დაკმაყოფილდა.
მითითებული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციამ.
აპელანტი სააპელაციო საჩივარში მიუთითებდა, რომ შპს ,,.. ..” არ იყო უფლებამოსილი, განეხილა საგადასახადო დავა სს ,,თ...სა” და მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციას შორის, ვინაიდან, ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონის 43-ე მუხლის შესაბამისად, სასამართლო უფლებამოსილია, განიხილოს მხარის სარჩელი და შეცვალოს საარბიტრაჟო გადაწყვეტილება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ: ა) საარბიტრაჟო გადაწყვეტილება ეწინააღმდეგება ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა და სისხლის სამართლის კანონმდებლობას; ბ) დარღვეულია არბიტრაჟის მიერ საქმის განხილვის და გადაწყვეტის მხარეთა შეთანხმებით ან ამ კანონით დადგენილი წესები; ამასთანავე, არც ერთი საკანონმდებლო კანონი არ მიუთითებს არბიტრაჟის გადაწყვეტილების გაუსაჩივრებლობის მომენტზე. მიაჩნიათ, რომ .. ..-ის მიერ დარღვეულ იქნა, როგორც ადმინისტრაციული საპროცესო კანონმდებლობით გათვალისწინებული მოთხოვნები, ასევე მხარეთა შორის შეთანხმების საკითხი, კერძოდ, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 163-ე მუხლის თანახმად, არბიტრაჟის მიერ საგადასახადო დავის განხილვისას გამოიყენება საქართველოს სამართალი. არბიტრაჟი საგადასახადო დავას იხილავს ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონით დადგენილი წესით. ამ კანონის შესაბამისად, არბიტრაჟის საქმის განხილვისათვის აუცილებელია არსებობდეს მხარეებს შორის წერილობითი შეთანხმება. ამ კანონის 1.2. და მე-2 მუხლებით შეთანხმება არბიტრაჟისთვის განსახილველად დავის გადაცემის შესახებ (საარბიტრაჟო შეთანხმება) იდება წერილობით და მასში უნდა აღინიშნოს: მხარეთა დასახელება, მათი საცხოვრებელი ადგილი ან იურიდიული მისამართი, დავის საგანი, შეთანხმების დრო და ადგილი, ხოლო სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-12 მუხლი არბიტრაჟისათვის დავის განსახილველად გადაცემას დასაშვებად მიიჩნევს მხოლოდ მხარეთა შეთანხმებით. სს ,,თ...სა” და მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციას შორის არ არსებობდა წერილობით დადებული საარბიტრაჟო შეთანხმება, რომ დავის წარმოშობის შემთხვევაში დავას განიხილავს .. .. . ამასთან არ შეთანხმებულან, რომ რომ ისინი არ მიმართავენ სასამართლოს ან სხვა ორგანოს არბიტრაჟის კომპეტენციის ან უფლებამოსილების თაობაზე. წერილობით დადებული საარბიტრაჟო შეთანხმების გარეშე, .. ..-ის მიერ საგადასახადო დავის განხილვა ეწინააღმდეგება საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 163-ე, ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონის პირველი, მე-2, მე-4 და სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-12 მუხლებს, აგრეთვე მუდმივმოქმედი არბიტრაჟის – შპს ,,.. ..-ის” დებულებას, რომლის თანახმადაც, არბიტრაჟში დავის განსახილველად უნდა არსებობდეს მხარეთა წერილობითი შეთანხმება საარბიტრაჟო განხილვის დაწყებამდე. ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-60 მუხლის თანახმად, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტს ბათილად აცხადებს მისი გამომცემი ადმინისტრაციული ორგანო, ხოლო საჩივრის ან სარჩელის წარდგენის შემთხვევაში _ ზემდგომი ადმინისტრაციული ორგანო ან სასამართლო. ,,.. ..-ს” არ გააჩნია უფლებამოსილება ბათილად გამოაცხადოს მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის მიერ გამოცემული ადმინისტრაციულ სამართლებრივი აქტი. შპს ,,.. ..-ის“ დებულების 1.2. მუხლი არბიტრაჟში განსახილველ დავას მიიჩნევს სამოქალაქო დავად, რაც გულისხმობს, რომ .. .. უფლებამოსილია, განიხილოს მხოლოდ სამოქალაქო დავები. სს ,,თ...სა” და მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციას შორის მიმდინარე დავა არ წარმოადგენს სამოქალაქო დავას და იგი თავისი არსით, ადმინისტრაციული კოდექსის მე-60 მუხლის და მისი დებულებიდან გამომდინარე, არაა უფლებამოსილი განიხილოს ადმინისტრაციული დავა სს ,,თ...სა” და მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციას შორის. შპს ,,.. ..-ს” უნდა ემოქმედა თავისი დებულების და ზემოხსენებული კანონების შესაბამისად. ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონის 37-ე მუხლით: ,,საარბიტრაჟო განხილვის ხარჯების მხარეთა შორის განაწილების შესახებ გადაწყვეტილებას იღებს არბიტრაჟი, თუ მხარეები სხვა რამეზე არ შეთანხმებულან”. მხარეებს შორის არანაირი შეთანხმება არ ყოფილა საარბიტრაჟო ხარჯების ოდენობაზე. დაირღვა მათი უფლებები, რაც იმაში გამოიხატება, რომ სახელმწიფოს სს ,,თ...ის” სასარგებლოდ საარბიტრაჟო ხარჯის სახით დაეკისრა 182 123,46 ლარის გადახდა. აღნიშნული წარმოადგენს იმის საფუძველს, რომ .. ..-მ დაარღვია მხარეთა შორის შეთანხმების საკითხი. თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილში მითითება იმის შესახებ, რომ მხარეებს სადავოდ არ გაუხდიათ ის გარემოება, რომ შპს ,,.. ..” წარმოადგენს რეზიდენტ იურიდიულ პირს და იგი აკმაყოფილებს ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონით დადგენილ პირობებს, რაც მიაჩნიათ უსაფუძვლოდ, ვინაიდან სასარჩელო განცხადებაში მითითებულია ხსენებული ნორმის ყველა ის მუხლი, რომელიც დარღვეულ იქნა მოპასუხის მიერ. სამოტივაციო ნაწილში მიეთითა, რომ სასამართლო ვერ გაიზიარებს მოსარჩელისა და მესამე პირთა პოზიციას, რომ .. .. თავისი დებულების შესაბამისად უფლებამოსილი იყო განეხილა მხოლოდ სამოქალაქო დავები, რადგან მოცემულ შემთხვევაში .. ..-ს 2005 წლის 1 იანვრიდან საგადასახადო დავის განხილვის უფლებამოსილება მიანიჭა საგადასახადო კოდექსმა, რაც აპელანტის განმარტებით, არამართებულია, ვინაიდან, წესდება და დებულება შპს-ს ძირითადი დებულებაა, მასი მიღება და მასში ცვლილებების შეტანა, ასევე ახალი რედაქციის მიღება შეიძლება მხოლოდ პარტნიორთა გადაწყვეტილებით, რომელსაც სჭირდება კენჭისყრაში მონაწილეთა ხმების უბრალო უმრავლესობა და სანოტარო წესით დამოწმება, რაც მოპასუხე მხარის მიერ დავის განხილვის სტადიაზე არ განხორციელებულა. საგადასახადო კოდექსის 163-ე, ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-2, მე-4, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-12, ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-60 მუხლების და .. ..-ის დებულების საფუძველზე შპს ,,.. ..” არ გააჩნდა უფლებამოსილება, განეხილა საგადასახადო დავა სს ,,თ...სა” და მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციას შორის. შესაბამისად, არაუფლებამოსილი პირის მიერ მიღებული გადაწყვეტილება უნდა გაუქმდეს.
ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, აპელანტი ითხოვდა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2005 წლის 15 აპრილის გადაწყვეტილების გაუქმებასა და ახალი გადაწყვეტილებით მისი სასარჩელო განცხადების დაკმაყოფილებას.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2006 წლის 14 დეკემბრის გადაწყვეტილებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციის საპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა; თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2005 წლის 15 აპრილის გადაწყვეტილების შეცვლით მიღებულ იქნა ახალი გადაწყვეტილება, რომლითაც საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის სარჩელი დაკმაყოფილდა, გაუქმდა შპს ,,.. ..-ის” 2005 წლის 15 აპრილის საარბიტრაჟო გადაწყვეტილება საქმეზე ¹012/2005.
სააპელაციო სასამართლო გადაწყვეტილებაში მიუთითებდა, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის VIII კარის XIX თავით დადგენილია საგადასახადო დავის განხილვის საერთო წესი. ამ კოდექსის 146.1.,,ბ” მუხლის (2005 წლის 15 აპრილისათვის მოქმედი რედაქცია) თანახმად, საგადასახადო დავის გადაწყვეტის ერთ-ერთ ფორმას წარმოადგენს დავის გადაწყვეტა არბიტრაჟის მიერ. ამ კოდექსის 163-ე მუხლით განისაზღვრა საარბიტრაჟო წესით დავის განხილვის წესი და ვადა. კერძოდ, ამ ნორმის პირველი პუნქტის თანახმად, არბიტრაჟის მიერ საგადასახადო დავის განხილვისას გამოიყენება საქართველოს სამართალი, ხოლო მეორე პუნქტის მიხედვით, არბიტრაჟი საგადასახადო დავას იხილავს ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონით დადგენილი წესით, ამ კოდექსის ნორმების გათვალისწინებით, ხოლო ამავე კოდექსის 161-ე მუხლით გადამხდელის/საგადასახადო აგენტის, სხვა უფლებამოსილი პირის მიერ სასამართლოში წარდგენილი საჩივარი განიხილება და გადაწყვეტილება მიიღება საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კანონმდებლობით დადგენილი წესით.
,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონის პირველი მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, მხარეთა შორის წამოჭრილი დავა მათივე შეთანხმებით განსახილველად გადაეცემა მუდმივმოქმედ ან ამ დავისათვის საგანგებოდ შექმნილ დროებით არბიტრაჟს. ამ მუხლის მეორე პუნქტის მიხედვით, შეთანხმება არბიტრაჟისათვის განსახილველად დავის გადაცემის შესახებ (საარბიტრაჟო შეთანხმება) იდება წერილობით. ამ კანონის მეორე მუხლის მიხედვით საარბიტრაჟო შეთანხმებაში უნდა აღინიშნოს მხარეთა დასახელება და მათი საცხოვრებელი ადგილი ან იურიდიული მისამართი, დავის საგანი, შეთანხმების დრო და ადგილი, ხოლო ამ კანონის მე-4 მუხლით, თუ საარბიტრაჟო შეთანხმება მხარეთა შორის დადებული ხელშეკრულების ნაწილს წარმოადგენს, მაშინ არბიტრაჟის მიერ გადაწყვეტილების გამოტანა ხელშეკრულების ბათილად ცნობის შესახებ არ გამოიწვევს კანონის ძალით საარბიტრაჟო შეთანხმების ბათილობას. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-12 მუხლის თანახმად, ქონებრივი დავა მხარეთა შეთანხმებით შეიძლება გადაეცეს განსახილველად არბიტრაჟს.
სააპელაციო პალატის მითითებით, შპს ,,.. ..-ის” დებულების 1.5. პუნქტით ,,საარბიტრაჟო შეთანხმებაა _ დავამდელი ან დავის შემდგომი (საარბიტრაჟო განხილვის დაწყების თარიღამდე) მხარეთა წერილობითი შეთანხმება, ამა თუ იმ დავის საარბიტრაჟო განხილვის გზით მოწესრიგების შესახებ. ამ დებულების 2.1. პუნქტის თანახმად, პალატა მოქმედებს კერძო არბიტრაჟის შესახებ საქართველოს კანონმდებლობისა და თავისი დებულების შესაბამისად, ხოლო 2.4. მუხლის მიხედვით საარბიტრაჟო შეთანხმება, როგორც ხელშეკრულების ნაწილი, განიმარტება, როგორც შეთანხმება, რომელიც დამოკიდებული არ არის ხელშეკრულების სხვა პირობებზე. ხელშეკრულების ბათილად ცნობა თავისთავად არ გამოიწვევს საარბიტრაჟო შეთანხმების ბათილობას.
სააპელაციო პალატის მოსაზრებით, არბიტრაჟის მიერ დავის გადაწყვეტის სავალდებულო წინაპირობას წარმოადგენს ის, რომ დავის მონაწილე ყველა პირმა (ფიზიკურმა თუ იურიდიულმა) გამოავლინოს ნება, წერილობითი ფორმით დადებული საარბიტრაჟო შეთანხმების სახით (კანონმდებელი დასაშვებად მიიჩნევს, რომ საარბიტრაჟო შეთანხმება შეიძლება წარმოადგენდეს მხარეთა შორის დადებული ხელშეკრულების შემადგენელ ნაწილს, ანუ ხელშეკრულებაში უნდა იყოს აღნიშნული, რომ მხარეთა შორის წარმოშობილ დავას განიხილავს არბიტრაჟი), რომ სურთ მათ შორის წამოჭრილი დავა განსახილველად გადაეცეს, განიხილოს და გადაწყვიტოს არბიტრაჟმა (მუდმივმოქმედმა ან ამ დავისათვის საგანგებოდ შექმნილმა დროებითმა არბიტრაჟმა). ,,საარბიტრაჟო წარმოებათა შესახებ” საქართველოს კანონით იმპერატიულადაა დადგენილი, რომ ამგვარი საარბიტრაჟო შეთანხმება უნდა დაიდოს წერილობითი ფორმით, ამასთანავე განისაზღვრა წერილობითი ფორმით დადებული საარბიტრაჟო შეთანხმების შინაარსი. 2005 წლის 1 იანვრიდან ამოქმედებული საქართველოს საგადასახადო კოდექსით დასაშვებად იქნა მიჩნეული მხარეთა შორის წამოჭრილი საგადასახადო დავის გადაწყვეტა არბიტრაჟის მიერ ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონით დადგენილი წესით და საგადასახადო კოდექსით სხვა რაიმე განსხვავებული წესი არბიტრაჟში დავის აღძვრისა ან დავის გადაწყვეტისა არ არის დადგენილი, კერძოდ, არაა განსაზღვრული, რომ საგადასახადო დავის არბიტრაჟის მიერ გადაწყვეტისათვის სავალდებულო არაა ამ დავის მონაწილე მეორე მხარის ნების გამოვლენა წერილობითი საარბიტრაჟო შეთანხების სახით, რომ მხარეთა შორის წამოჭრილი დავა მხარეთა საარბიტრაჟო შეთანხმების გარეშე, შეიძლება გადაწყვიტოს არბიტრაჟმა და დავის სხვა მხარის მიერ ასეთი ნების არარსებობის შემთხვევაშიც კი არბიტრაჟის მიერ ასეთი დავის გადაწყვეტისათვის საკმარისია, მხოლოდ ერთ-ერთი მხარის საარბიტრაჟო პრეტენზიის არსებობა და საარბიტრაჟო მოსაკრებლის გადახდა
სააპელაციო პალატამ საქმის მასალებიდან გამომდინარე, დადგენილად მიიჩნია, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციასა და სს ,,თ...ს” შორის საარბიტრაჟო შეთანხმება (აგრეთვე, სხვა რაიმე ხელშეკრულება, რომლის ნაწილითაც გათვალისწინებული იქნებოდა საარბიტრაჟო შეთანხმება) წერილობითი ფორმით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციას და სს ,,თ...ს” შორის წარმოშობილი საგადასახადო დავის არბიტრაჟის მიერ გადაწყვეტის თაობაზე არ დადებულა. ამასთან, დავის მეორე მხარემ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციამ 2005 წლის 14 მარტის ¹11/894 წერილით შპს ,,. ..-სადმი” გამოხატა უარყოფითი დამოკიდებულება დავის არბიტრაჟის მიერ გადაწყვეტის მიმართ.
A აღნიშნულიდან გამომდინარე, სააპელაციო პალატის მითითებით, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციასა და სს ,,თ...ს” შორის არსებული საგადასახადო დავის განხილვა-გადაწყვეტა შპს ,,.. ..-ის” მიერ, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა საგადასხადო ინსპექციისა და სს ,,თ...ის” წერილობითი საარბიტრაჟო შეთანხმების (ან ისეთი ხელშეკრულების, რომლის ნაწილსაც შეადგენს საარბიტრაჟო შეთანხმება) არსებობის გარეშე, ეწინააღმდეგება საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 163-ე, ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონის 1-ლი, მე-2, მე-4 მუხლების, შპს ,,.. ..-ის” დებულების მოთხოვნებს და არის კანონშეუსაბამო.
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის (2005 წლის 15 აპრილისათვის მოქმედი რედაქცია) 40.1. მუხლის თანახმად, გარანტირებულია გადასახადის გადამხდელთა უფლებებისა და კანონიერი ინტერესების დაცვა ადმინისტრაციული, სასამართლო და საარბიტრაჟო წესით. ამ ნორმის მე-2 პუნქტით გადასახადის გადამხდელის უფლებებისა და კანონიერი ინტერესების დაცვის წესები განისაზღვრება ამ კოდექსითა და სხვა ნორმატიული აქტებით, ხოლო მე-3 პუნქტის მიხედვით გადასახადის გადამხდელის უფლებებისა და კანონიერი ინტერესების დაცვის უზრუნველყოფის ვალდებულებათა შეუსრულებლობა ან არაჯეროვნად შესრულება იწვევს კანონით გათვალისწინებულ პასუხისმგებლობას. ამ კოდექსის 80.1. მუხლის თანახმად, საგადასახადო მოთხოვნა არის საგადასახადო ორგანოს ადმინისტრაციული აქტი, რომელიც წარედგინება გადასახადის გადამხდელს/საგადასახადო აგენტს ან სხვა ვალდებულ პირს, რომლის შესრულება სავალდებულოა ამ კოდექსით განსაზღვრულ შემთხვევებში და დადგენილი წესით, ხოლო 83.1. მუხლის მიხედვით, ,,საგადასახადო მოთხოვნა” და ,,გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნა” წყდება მისი შესრულებით ან გაუქმებით. ამავე მუხლის მე-4 პუნქტით, ,,საგადასახადო მოთხოვნა” და ,,გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნა” უქმდება თუ მოთხოვნის წარმდგენმა უარი განაცხადა მასზე ან თუ ,,საგადასახადო მოთხოვნაში” მითითებული პირის ან გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნის” წარმდგენი პირის სარჩელი/საარბიტრაჟო პრეტენზიის საფუძველზე მოთხოვნა ცნობილ იქნა უკანონოდ.
სააპელაციო პალატის განმარტებით, საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით (2005 წლის 15 ივლისამდე მოქმედი რედაქცია) ადმინისტრაციული აქტის გაუქმებაში იგულისხმება ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათლად ცნობა ამ კოდექსის მე-60 მუხლით ან ამავე კოდექსის 61-ე მუხლის შესაბამისად აქტის ძალადაკარგულად გამოცხადება. ადმინისტრაციული აქტის ბათილად ცნობა ან ძალადაკარგულად გამოცხადება (გაუქმება) ხდება საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსისა და საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსით დადგენილი წესით აქტის გამომცემი ან ზემდგომი ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ ადმინისტრაციული წარმოების ან ადმინისტრაციული სამართალ-წარმოების წესით სასამართლოში ადმინისტრაციული სარჩელის წარდგენის საფუძველზე. 2005 წლის 1 იანვრიდან ამოქმედებული სპეციალური კანონით, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 80.1 და 83-ე მუხლებით (2005 წლის 15 აპრილისათვის მოქმედი რედაქცია) არ იქნა დადგენილი საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული აქტის (აქტის ნაწილის) გაუქმების (ბათილად ცნობის ან ძალადაკარგულად გამოცხადების) განსხვავებული, ზოგადი წესი, არამედ განისაზღვრა მხოლოდ ,,საგადასახადო მოთხოვნის”, როგორც ადმინისტრაციული აქტის გაუქმების სხვა, საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის ნორმებით დადგენილი წესისაგან განსხვავებული სპეციალური, საგამონაკლისო წესი, კერძოდ, ,,საგადასახადო მოთხოვნის”, როგორც ადმინისტრაციული აქტის გაუქმება დასაშვებად იქნა მიჩნეული ამ საგადასახადო მოთხოვნის შესრულების ან უკანონოდ ცნობის საფუძვლით. სააპელაციო პალატის განმარტებით, აღნიშნული ნორმა არ გულისხმობს, რომ დავის შემთხვევაში საგადასახადო ორგანოების მიერ გამოცემული ყველა ადმინისტრაციული აქტის მიმართ გამოიყენება საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 80.1. და 83-ე მუხლებით დადგენილი წესი. გარდა ,,საგადასახადო მოთხოვნისა”, ასეთ სპეციალურ დათქმას საგადასახადო კოდექსი სხვა სახის ადმინისტრაციული აქტების მიმართ არ მოიცავს. ამდენად, საგადასახადო ორგანოების მიერ გამოცემული ადმინისტრაციული აქტების (მათ შორის, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოს 2005 წლის 14 თებერვლის გადაწყვეტილების ნაწილის, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2004 წლის 5 ნოემბრის შემოწმების აქტის ნაწილი) გაუქმების (ბათილად ცნობა ან ძალადაკარგულად გამოცხადება) მიმართ, გარდა ისეთი ადმინისტრაციული აქტისა, როგორიცაა ,,საგადასახადო მოთხოვნა”, გამოიყენება საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსისა და საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის დებულებანი.
სააპელაციო პალატამ გაიზიარა აპელანტის მოსაზრება და მიიჩნია, რომ კოლეგიური ადმინისტრაციული ორგანოს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოს 2005 წლის 14 თებერვლის გადაწყვეტილება სს ,,თ...ის” 2005 წლის 31 იანვრის ¹1-03/17 წერილი-საჩივრის გამო იმ ნაწილში, რომელიც ეხება საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2004 წლის 7 აგვისტოს 139-მ ბრძანების საფუძველზე 2004 წლის 5 ნოემბრის შემოწმების აქტით სს ,,თ...ისათვის” ბიუჯეტის სასარგებლოდ გადასახდელი 10 044 ლარის დაკისრების ძალაში დატოვებას, აგრეთვე საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2004 წლის 5 ნოემბრის შემოწმების აქტის ის ნაწილი, რომლითაც სს ,,თ...ს” დაეკისრა საერთო სარგებლობის საავტომობილო გზებით სარგებლობის გადასახადის სახით დამატებით 2917140 ლარის, ჯარიმის სახით 2269667 ლარის და საურავის სახით 4857786 ლარის (სულ 10 044 593 ლარის) ბიუჯეტის სასარგებლოდ გადახდა, არის საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 2.1.,,დ" მუხლის და ამავე კოდექსის მე-4 თავით რეგლამენტირებული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი (აქტის ნაწილი). ამასთანავე, მოცემულ შემთხვევაში ,,საგადასახადო მოთხოვნას” წარმოადგენს სს ,,თ...ისათვის” საერთო სარგებლობის საავტომობილო გზებით სარგებლობის გადასახადის სახით დამატებით 2917140 ლარის, ჯარიმის - 2269667 ლარის და საურავის - 4857786 ლარის (სულ 10 044 593) ბიუჯეტის სასარგებლოდ გადახდის მოთხოვნა.
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 162.1. მუხლის (2005 წლის 24 აპრილამდე მოქმედი რედაქცია) თანახმად, საგადასახადო დავის საარბიტრაჟო განხილვის უფლებამოსილება აქვს რეზიდენტ იურიდიულ პირს, რომელიც აკმაყოფილებს ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონით დადგენილ პირობებს.
.. ..-ის, კერძო სამართლის იურიდიული პირის ორგანიზციულ სამართლებრივი ფორმაა _ შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოება, სახელწოდებით ,,.. ..” და მოქმედებს საკუთარი დებულების (წესდების), ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონისა და საქართველოს კანონმდებლობით მისთვის მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლებში.
სააპელაციო პალატის მოსაზრებით, საარბიტრაჟო შეთანხმების არსებობის შემთხვევაშიც კი, შპს ,,.. .. უფლებამოსილი იქნებოდა სს ,,თ...ის” საარბიტრაჟო პრეტენზიის საფუძველზე საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 83.1. მუხლის თანახმად, განეხილა და გამოეტანა გადაწყვეტილება საგადასახადო მოთხოვნის, როგორც ადმინისტრაციული აქტის უკანონოდ ცნობის თაობაზე, რითაც გაუქმდებოდა ეს საგადასახადო მოთხოვნა, მაგრამ არ იყო უფლებამოსილი, საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-60, 61-ე (2005 წლის 15 აპრილისათვის მოქმედი რედაქცია) და საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 22-ე, 32-ე (2005 წლის 15 აპრილისათვის მოქმედი რედაქცია) მუხლების მოთხოვნებიდან გამომდინარე, გამოეტანა საარბიტრაჟო გადაწყვეტილება კოლეგიური ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ გამოცემული აღმჭურველი ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ნაწილის, ანუ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოს 2005 წლის 14 თებერვლის გადაწყვეტილების ნაწილის, აგრეთვე ადმინისტრაციული ორგანოს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2004 წლის 5 ნოემბრის შემოწმების აქტის ნაწილის გაუქმების (ბათილად ცნობა ან ძალადაკარგულად გამოცხადება) თაობაზე. საგულისხმოა, რომ სადავო საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილი არ შეიცავს მითითებას სადავო ადმინისტრაციული აქტების გაუქმების სამართლებრივ საფუძვლებზე, არ მიეთითა ის კონკრეტული სამართლებრივი ნორმები, რომლითაც შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოება ,,.. ..-ს” ენიჭებოდა უფლებამოსილება, გაეუქმებინა ადმინისტრაციული აქტების სადავოდ გამხდარი ნაწილი. ამრიგად, სააპელაციო პალატამ გაიზიარა აპელანტის მოსაზრება და უსაფუძვლობის გამო არ გაიზიარებს მოწინააღმდეგე მხარის და პირველი ინსტანციის სასამართლოს მოსაზრება აღნიშნულზე.
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 164-ე მუხლის თანახმად, საარბიტრაჟო ხარჯების ანაზღაურება ეკისრება მხარეს, რომლის საწინააღმდეგო გადაწყვეტილებაც მიიღო არბიტრაჟმა, ხოლო ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონის 37-ე მუხლის მიხედვით, საარბიტრაჟო განხილვის ხარჯების მხარეთა შორის განაწილების შესახებ გადაწყვეტილებას იღებს არბიტრაჟი, თუ მხარეები სხვა რამეზე არ შეთანხმებულან.
შპს ,,.. ..-ის” დებულების 4.1. მუხლის თანახმად, საარბიტრაჟო განხილვის ხარჯი შედგება სარეგისტრაციო მოსაკრებლისა და არბიტრაჟის დამატებითი ხარჯებისაგან (ექსპერტიზის ხარჯი, ექსპერტებისა და თარჯიმნების ჰონორარი, არბიტრებისა და მათი გადაადგილების ხარჯი და სხვა), ხოლო მისივე ,,საარბიტრაჟო ხარჯისა და მოსაკრებლების შესახებ” დებულების IX თავის (საარბიტრაჟო ხარჯისა და მოსაკრებლების სხვაგვარი განაწილება) მიხედვით, კონკრეტული საქმის გარემოებების გათვალისწინებით, არბიტრაჟს შეუძლია დაადგინოს ამ დებულებით გათვალისწინებული წესებისაგან განსხვავებული საარბიტრაჟო ხარჯისა და მხარეთა დანახარჯის განაწილების წესი, კერძოდ, დააკისროს ერთ მხარეს მეორე მხარის სასარგებლოდ ამ უკანასკნელის მიერ გაწეული ზედმეტი ხარჯის ანაზღაურება, რაც გამოწვეულია ერთი მხარის არაკეთილსინდისიერი და არამიზნობრივი მოქმედებებით, მათ შორის - მოქმედებებით, რომლებიც იწვევეს საარბიტრაჟო განხილვის გაუმართლებელ გაჭიანურებას.
საქმის მასალებზე და მხარეეთა განმარტებებზე დაყრდნობით, სააპელაციო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ დავის მონაწილე მხარეებს შორის რაიმე შეთამხმება საარბიტრაჟო ხარჯების განაწილებისა და ოდენობის თაობაზე არ ყოფილა.
სააპელაციო პალატის მოსაზრებით, არბიტრაჟი უფლებამოსილი იყო გამოეტანა გადაწყვეტილება საარბიტრაჟო განხილვის ხარჯების იმ მხარისათვის დაკისრების თაობაზე, რომლის საწინააღმდეგო გადაწყვეტილებაც მიიღო. მაგრამ არ იყო უფლებამოსილი, დაეკისრებინა მოპასუხე მხარისათვის (საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო ინსპექციის მსხვილ გადამხდელთა ინსპექციისათვის) მოსარჩელე მხარის (სს ,,თ...ის”) სასარგებლოდ საარბიტრაჟო ხარჯების გადახდა, რადგან საქმის მასალებით არ დასტურდება და არც საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებაშია აღნიშნული, რომ მოსარჩელის (საარბიტრაჟო პრეტენზიის შემტანი პირის) მიერ გაწეულ იქნა ზედმეტი ხარჯი, რაც, თავის მხრივ, გამოწვეული იყო მოპასუხე მხარის არაკეთილსინდისიერი და არამიზნობრივი მოქმედებებით, მათ შორის, მოქმედებებით, რომლებმაც გამოიწვია საარბიტრაჟო განხილვის გაუმართლებელი გაჭიანურება.
ამრიგად, სააპელაციო პალატამ არ გაიზიარა მოწინააღმდეგე მხარის -შპს ,,.. ..-ის” მოსაზრება აღნიშნულზე და მიუთითა, რომ სადავო საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებით საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 164-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, მოპასუხისათვის (საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო ინსპექციის მსხვილ გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციისათვის) სს ,,თ...ის” სასარგებლოდ მის მიერ გადახდილი საარბიტრაჟო მოსაკრებლის - 182 123, 46 ლარის (დღგ-ს ჩათვლით) გადახდის დაკისრება, ეწინააღმდეგება საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 164.1. მუხლის, ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონის 37-ე მუხლისა და შპს ,,.. ..-ის ,,საარბიტრაჟო ხარჯისა და მოსაკრებლების შესახებ” დებულების IX თავის (საარბიტრაჟო ხარჯისა და მოსაკრებლების სხვაგვარი განაწილება) მოთხოვნებს და არის კანონშეუსაბამო.
მითითებული გადაწყვეტილება საკასაციო წესით გაასაჩივრა შპს ,,.. ..-მ”.
კასატორი საკასაციო საჩივარში მიუთითებდა, რომ სააპელაციო სასამართლოს მიერ სრულიად უგულებელყოფილია საქართველოს საგადასახადო კოდექსის ნორმები, სააპელაციო სასამართლო მხოლოდ მიუთითებს, რომ საგადასახადო კოდექსით განსაზღვრული საგადასახადო დავის შემთხვევაში, დავა შეიძლება განიხილოს კერძო არბიტრაჟმა, ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონის შესაბამისად, თუმცა არაფერია ნათქვამი იმაზე, რომ საგადასახადო კოდექსით დადგინდა ამ ტიპის დავების არბიტრაჟში განხილვისათვის განსხავებული პროცედურები. სასამართლომ გადაწყვეტილებაში თავისი არგუმენტაციის დასადასტურებლად გამოიყენა საგადასახადო კოდექსის 161-ე მუხლი, რომლითაც განსაზღვრულია გადასახადის გადამხდელის, საგადასახადო აგენტის, სხვა უფლებამოსილი პირის მიერ სასამართლოში წარდგენილი საჩივრის განხილვისა და გადაწყვეტილების მიღების წესი. სასამართლოს არ უნდა გამოეყენებინა ეს ნორმა, ვინაიდან საგადასახადო აგენტს, ამ შემთხვევაში სააქციო საზოგადოება “თ...ს" საგადასახადო დავის განხილვის ფორმად არ აურჩევია სასამართლო.
სააპელაციო სასამართლომ არ იხელმძღვანელა ასევე საგადასახადო კოდექსის 1-ლი, მე-40, 83-ე, 145-ე, 160-ე, 162-ე და 164-ე მუხლებით, რომლებიდანც ჩანს, რომ ახალი საგადასახადო კოდექსით დადგენილი ნორმები ზოგიერთ საკითხში არსებითად განსახვავდება “კერძო არბიტრაჟის შესახებ" კანონის, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსისა და ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის ნორმებისგან, კერძოდ: არბიტრაჟს მიენიჭა საგადასახადო დავების განხილვის უფლებამოსილება; საგადასახადო დავის დაწყებისათვის საჭირო არ არის წინასწარი საარბიტრაჟო შეთანხმების არსებობა, რადგან როგორც დავის გადაწყვეტის ფორმის არჩევა ასევე ასეთ ფორმად საარბიტრაჟო განხილვის არჩევისას კონკრეტული არბიტრაჟის არჩევა გადასახადის გადამხდელის ერთპიროვნული უფლებაა; არბიტრაჟს მიენიჭა საგადასახადო ორგანოს ადმინისტრაციული აქტის _ “საგადასახადო მოთხოვნის" _ გაუქმებისა და მასში აღნიშნული მოთხოვნის თაობაზე საბოლოო გადაწყვეტილების მიღების უფლებამოსილება.
კასატორის განმარტებით, ამ ნორმას, როგორც უფრო გვიან მიღებულს, უპირატესი იურიდიული ძალა აქვს “კერძო არბიტრაჟის შესახებ" კანონის, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსისა და ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის ზემოაღნიშნული ნორმების მიმართ და სავალდებულოა შესასრულებლად, რაც გამომდინარეობს “ნორმატიული აქტების შესახებ" საქართველოს კანონის 25-ე და 26-ე მუხლებიდან.
2005 წლის 22 აპრილის საქართველოს კანონით “საქართველოს საგადასახადო კოდექსში ცვლილებების შეტანის შესახებ" საგადასახადო კოდექსიდან ამოღეულ იქნა XXI თავი და შევიდა მთელი რიგი ცვლილებები, რის შედეგადაც არბიტრაჟებს ჩამოერთვათ საგადასახადო დავების განხილვის უფლებამოსილება. თუმცა, აღნიშნული კანონის მე-2 მუხლის 1-ლი ნაწილით განისაზღვრა, რომ ცვლილებების ძალაში შესვლამდე კერძო არბიტრაჟების მიერ საგადასახადო დავების განხილვასთან დაკავშირებით მიღებული გადაწყვეტილებების აღსრულება განხორციელდეს “კერძო არბიტრაჟის შესახებ" საქართველოს კანონით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსისა და “სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ" საქართველოს კანონით გათვალისწინებული წესით, ამ დავების განხილვის პროცესში მოქმედი საქართველოს საგადასახადო კოდექსის ნორმების შესაბამისად. რაც ადასტურებს არბიტრაჟების უფლებამოსილებას, 2005 წლის 1 იანვრიდან 2005 წლის 22 აპრილამდე, განეხილათ საგადასახადო დავები.
არამართებულია სასამართლოს არგუმენტი იმის თაობაზე, რომ .. ..-ის დებულების თანახმად, პალატა განიხილავს სამოქალაქო დავებს, მოცემული დავა კი ადმინისტრაციულ (საგადასახადო) დავათა კატეგორიას მიეკუთვნება და, ამდენად, იგი უფლებამოსილი არაა განიხილოს ეს დავა. 2005 წლის 1 იანვრის შემდეგ საგადასახადო დავების განხილვის უფლებამოსილება .. ..-ს მიენიჭა საგადასახადო კოდექსის საფუძველზე. უფრო მეტიც, “.. ..-ს" უფლება არ ჰქონდა უარი განეცხადებინა საგადასახადო დავის განხილვაზე, ვინაიდან ასეთ შემთხვევაში დაირღვევოდა გადასახადის გადამხდელისათვის კანონით მინიჭებული უფლება დავის გადაწყვეტის ფორმის არჩევის შესახებ.
საგადასახადო კოდექსმა დაადგინა არბიტრაჟის მიერ საგადასახადო დავის განხილვის სხვა სპეციფიური წესებიც, კერძოდ, კოდექსის 163-ე მუხლის შესაბამისად, არბიტრაჟის მიერ საგადასახადო დავის განხილვისას გამოიყენება საქართველოს სამართალი და ამასთან მიუთითა, რომ არბიტრაჟი საგადასახადო დავას იხილავს “კერძო არბიტრაჟის შესახებ" საქართველოს კანონით დადგენილი წესით და ამ კოდექსის ნორმების გათვალისწინებით. ამრიგად, საგადასახადო კოდექსმა მთელ რიგ პროცედურებთან მიმართებაში განსაზღვრა “კერძო არბიტრაჟის შესახებ" კანონისგან განსხვავებული წესი. მითითებული კანონითა და საყოველთაოდ მიღებული საარბიტრაჟო წესების შესაბამისად, არბიტრაჟში საქმის განხილვის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფორმაა საარბიტრაჟო დავის მორიგებით დასრულება. თუმცა საგადასახადო კოდექსმა მორიგებით საქმის დასრულება დაუშვებლად მიიჩნია.
სასამართლომ გადაწყვეტილებაში მიუთითა იმ გარემოებაზე, რომ საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით ადმინისტრაციული აქტის გაუქმებაში მოიაზრება ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობა ამ კოდექსის მე-60 მუხლით ან ამავე კოდექსის 61-ე მუხლის შესაბამისად აქტის ძალადაკარგულად გამოცხადება, ხოლო სპეციალური კანონით საქართველოს საგადასახადო კოდექსით რომელიც ამოქმედდა 2005 წლის 1 იანვრიდან, არ იქნა დადგენილი საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული აქტის გაუქმების განსახილველი ზოგადი წესი, არამედ განისაზღვრა მხოლოდ საგადასახადო მოთხოვნის როგორც ადმინისტრაციული აქტის გაუქების სხვა, საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის ნორმებით დადგენილი წესისაგან განსხვავებული სპეციალური, საგამონაკლისო წესი. პალატამ მიიჩნია, რომ კოლეგიური ადმინისტრაციული ორგანოს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოს 2005 წლის 14 თებერვლის გადაწყვეტილება არის საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-2 მუხლის პირველი ნაწილის “დ" პუნქტის და ამავე კოდექსის IV თავით რეგლამინტირებული ინდივიდუალური-ადმინისტრაციულ სამართლებრივი აქტი. ამ შემთხვევაში კასატორის მოსაზრებით, სასამართლომ არ იხელმძღვანელა საგადასახადო კოდექსის 146-ე მუხლის მე-3 ნაწილით, რომლითაც თუ გადასახადის გადამხდელმა საგადასახადო აგენტმა ან სხვა ვალდებულმა პირმა დავის გადაწყვეტის ფორმად აირჩია მისი გადაწყვეტა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში, მას უფლება აქვს დავის გადაწყვეტის ნებისმიერ ეტაპზე მიღებული გადაწყვეტილება კანონით დადგენილი წესით გაასაჩივროს სასამართლოში ან არბიტრაჟში იმავე ვადაში რომელშიც მას აქვს გადაწყვეტილების გასაჩივრების უფლება ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში. სააქციო საზოგადოება ,,თ...მა” თავიდანვე დავის გადაწყვეტის ფორმად აირჩია მისი გადაწყვეტა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში და მხოლოდ დავის განმხილველი საბჭოს გადაწყვეტილება გაასაჩივრა არბიტრაჟში, რისი უფლებას მას ჰქონდა ზემოაღნიშნული მუხლის შესაბამისად. ამდენად, დაუსაბუთებელია და უსაფუძვლოა სასამართლოს მსჯელობა იმაზე, რომ .. .. არ იყო უფლებამოსილი განეხილა სააქციო საზოგადოება თ...ის სარჩელი.
სააპელაციო სასამართლომ ასევე არასწორად განმარტა კანონი, როდესაც ჩათვალა, რომ “.. ..-მ" დაარღვია საგადასახადო კოდექსის 164-ე მუხლის პირველი ნაწილი, ,,კერძო არბიტრაჟის შესახებ” საქართველოს კანონის 37-ე მუხლის და “საარბიტრაჟო ხარჯისა და მოსაკრებელის შესახებ დებულების" 9-ე თავის მოთხოვნები. საარბიტრაჟო ხარჯების განაწილების საკითხი განსაზღვრული იყო საგადასახადო კოდექსის 164-ე მუხლით, რომლის შესაბამისად, საარბიტრაჟო განხილვის ხარჯების ანაზღაურება ეკისრება მხარეს, რომლის საწინააღმდეგო გადაწყვეტილებაც მიიღო არბიტრაჟმა. ამდენად, არასწორია სასამართლოს მიერ მოყვანილი არგუმენტაცია იმის შესახებ, რომ არბიტრაჟმა დაარღვია “კერძო არბიტრაჟის შესახებ" საქართველოს კანონის 37-ე მუხლის მოთხოვნა. ეს მუხლი, ისევე როგორც საგადასახადო კოდექსის ზემოაღნიშნული მუხლი არ ეხება საარბიტრაჟო ხარჯის ოდენობის განსაზღვრის წესს, არამედ არეგულირებს მხოლოდ ხარჯების მხარეთა შორის განაწილების წესს. ოდენობას კი განსაზღვრავს არბიტრაჟი თავისი დებულების შესაბამისად სადაო საგნის ღირებულებიდან გამომდინარე. არც საგადასახადო კოდექსში და არც “კერძო არბიტრაჟის შესახებ" საქართველოს კანონში არ არის მოცემული არანაირი შეზღუდვა საარბიტრაჟო ხარჯების ოდენობასთან დაკავშირებით. უნდა აღინიშნოს, რომ საარბიტრაჟო ხარჯის ოდენობა პალატამ საქმის განსახილველად მიღებისთანავე, არბიტრაჟის დანიშვნასთან ერთად განისაზღვრა. არც ერთ მხარეს პრეტენზია არ გამოუთქვამს საარბიტრაჟო ხარჯის ოდენობის თაობაზე და არც მხარეთა შორის რაიმე შეთანხმების შესახებ უცნობებია არბიტრაჟისათვის. ამდენად, არბიტრაჟი მოქმედებდა კანონის მოთხოვნათა სრული დაცვით. კასატორი მითითებით, გაურკვეველია რა მოტივით მიუთითა სასამართლომ “.. ..-ის" “საარბიტრაჟო ხარჯისა და მოსაკრებელის შესახებ დებულების" 9-ე თავის ნორმაზე, რომელიც გულისხმობს საარბიტრაჟო უფლებამოსილებას დაადგინოს ერთ-ერთი მხარის არაკეთილსინდისიერი ქმედებით და ა. შ. არც მხარეებს და არც არბიტრაჟს ერთმანეთს კეთილსინდისიერების საკითხი სადავო არ გაუხდიათ და შესაბამისად, არბიტრაჟს არ ჰქონდა საფუძველი გამოეყენებინა მე-9 თავი. ამდენად, არბიტრაჟმა იხელმძღვანელა რა “კერძო არბიტრაჟის შესახებ" კანონის 37-ე მუხლის, საგადასახადო კოდექსის 164-ე მუხლის პირველი ნაწილისა და თავისი დებულების შესაბამისად დააკისრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო ინსპექციას, მხარეს, რომლის საწინააღმდეგო გადაწყვეტლება იქნა გამოტანილი, საარბიტრაჟო ხარჯების ანაზღაურება.
ბუნდოვანი და დაუსაბუთებელია სასამართლოს მსჯელობა არბიტრაჟის მიერ საგადასახადო დავის განხილვის უფლებამოსილების საკითხთან დაკავშირებით. სასამართლო გადაწყვეტილების დასაბუთებისას არ იყენებს იმ ნორმებს, რომლებიც საგადასახადო კოდექსიდან გამომდინარე არეგულირებენ საგადასახადო დავის არბიტრაჟის მიერ გადაწყვეტის სპეციალურ წესებს.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, კასატორი ითხოვდა ქ. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციული საქმეთა პალატის 2006 წლის 14 დეკემბრის გადაწყვეტილების გაუქმებასა და ახალი გადაწყვეტილებით მოსარჩელისათვის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმას.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 2007 წლის 29 მარტის განჩინებით, ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული შპს ,,.. ..-ის” საკასაციო საჩივარი; მხარეებს მიეცათ უფლება მითითებული განჩინების ჩაბარებიდან 10 დღის ვადაში წარმოედგინათ მოსაზრება, თუ რამდენად იყო დასაშვები განსახილველად შპს ,,.. ..-ის” საკასაციო საჩივარი ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მიხედვით.
ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლო გაეცნო გასაჩივრებულ გადაწყვეტილებას, შპს ,,.. ..-ის” საკასაციო საჩივარს, შეამოწმა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკა მოცემულ საქმესთან მიმართებაში და მიაჩნია, რომ შპს ,,.. ..-ის” საკასაციო საჩივარი არ აკმაყოფილებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მოთხოვნებს.
სასამართლო ხელისუფლების ორგანოებს შორის კომპეტენციის განაწილების სისტემა ეფუძნება საერთო იურისდიქციის სასამართლოებისათვის იურიდიული საქმეების უნივერსალური დაქვემდებარების პრინციპებს. შესაბამისად, სასამართლოთა შორის კომპეტენციის გამიჯვნის საკითხს არსებითი მნიშვნელობა ენიჭება როგორც თეორიული ისე პრაქტიკული თვალსაზრისით.
საარბიტრაჟო სასამართლოები წარმოადგენენ სპეციალური კომპეტენციის სასამართლოებს სამოქალაქო იურისდიქციის ფარგლებში, რომელსაც ისევე როგორც საერთო სასამართლოებს, გააჩნიათ საკუთარი უწყებრივი ქვემდებარეობა.
ძირითადი კრიტერიუმები, რომელიც განსაზღვრავს საქმის საარბიტრაჟო სასამართლოსადმი ქვემდებარეობას არის შემდეგი: 1. სადავო სამართალურთიერთობის ხასიათი, (რომელიც უნდა გამომდინარეობდეს სამოქალაქო, ადმინისტრაციული ან იმ სახის ურთიერთბიდან, რომელიც უკავშირდება სამეწარმეო საქმიანობას); 2. სადავო სამართალურთიერთობებიდან გამომდინარე დავა უნდა ატარებდეს ეკონომიკურ ხასიათს; 3. მხარეებისა და მე-3 პირების სუბიექტური შემადგენლობა.
გარდა ზემოაღნიშნული სამი ძირითადი კრიტერიუმისა, საქმის საარბიტრაჟო სასამართლოსადმი დაქვემდებარებისათვის, სავალდებულოა, დამატებითი კრიტერიუმის, კერძოდ მხარეთა შორის საარბიტრაჟო შეთანხმების (დათქმის) არსებობა.
მხარეთა შორის დადებული საარბიტრაჟო შეთანხმება, როგორც დამოუკიდებელი პირობა ატარებს არა მატერიალურ-უფლებრივ, არამედ პროცესუალურ ხასიათს, რომლის არარსებობაც საარბიტრაჟო სასამართლოს ართმევს უფლებას მიიღოს სარჩელი თავის წარმოებაში.
საგულისხმოა, რომ დამკვიდრებული საერთაშორისო პრაქტიკისა და საერთაშორისო ხელშეკრულებების შესაბამისად, მხარეთა შორის საარბიტრაჟო შეთანხმების არსებობის მომენტს უკავშირდება საარბიტრაჟო სამართლის გადაწყვეტილების აღიარების საკითხი.
გამომდინარე იქედან, რომ წინამდებარე შემთხვევაში არ დასტურდება მხარეთა შორის საარბიტრაჟო შეთანხმების არსებობის ფაქტი, რაც ძირითადად იქცა სარჩელის დაკმაყოფილების საფუძვლად, საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ საკასაციო საჩივარს დაშვების შემთხვევაში არ გააჩნია წარმატების პერსპექტივა.
ამასთან საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ მოცემულ შემთხვევაში არ არსებობს სააპელაციო სასამართლოს მიერ გამოყენებული საპროცესო და მატერიალური სამართლის ნორმების განმარტებისა და სამართლის განვითარების მიზნით, საკასაციო სასამართლოს მიერ ზოგადი მნიშვნელობის მქონე (კონკრეტულთან ერთად) სახელმძღვანელოსა და სარეკომენდაციო გადაწყვეტილების გამოტანის ფაქტობრივი საჭიროება, რისი გათვალისწინებითაც, საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ სახეზე არ არის საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული წანამძღვრები, რის გამოც საკასაციო საჩივარს უარი უნდა ეთქვას განსახილველად დაშვებაზე.
აქვე, საკასაციო პალატა მიუთითებს საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლის მე-4 ნაწილზე და აღნიშნავს, რომ მითითებული მუხლის შესაბამისად: ,,თუ საკასაციო საჩივარი დაუშვებლად იქნება მიჩნეული, პირს დაუბრუნდება მის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 70%” აღნიშნული მუხლიდან გამომდინარე და იმის გათვალისწინებით, რომ შპს ,,.. ..” საკასაციო საჩივარი დაუშვებლად იქნა მიჩნეული, საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ მას უნდა დაუბრუნდეს გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის (300 ლარი) 70% (210 ლარი).

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა :

1. უარი ეთქვას შპს ,,.. ..” საკასაციო საჩივრის განსახილველად დაშვებაზე;
2. შპს ,,.. ..” დაუბრუნდეს მის მიერ საკასაციო საჩივარზე გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის (300 ლარი) 70% _ 210 ლარი ანგარიშიდან: საბიუჯეტო შემოსულობების სახაზინო კოდი – 300033078 გადახდის დანიშნულება – სახელმწიფო ბაჟი უზენაეს სასამართლოში განსახილველი საქმეებისათვის, მიმღები – ერთიანი ანგარიში არასაგადასახადო (ძველი თბილისის რაიონი) ¹200122900, სახელმწიფო ხაზინა, ბანკის კოდი – 220101222).
3.. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.