ბს-362-343(3კ-07) 17 ოქტომბერი, 2007 წელი
ქ. თბილისი


ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:
თავმჯდომარე: მაია ვაჩაძე (მომხსენებელი)
მოსამართლეები: ნინო ქადაგიძე
ნუგზარ სხირტლაძე

სხდომის მდივანი _ ქეთევან მაღრაძე

კასატორები: 1. საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო, წარმომადგენელი _ ზ. ა-ი; 2. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახური, წარმომადგენელი _ მ. მ-ე; 3. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის რეგიონალური საბაჟო ,,....» (საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საბაჟო დეპარტამენტის რეგიონალური საბაჟო «...» უფლებამონაცვლე), წარმომადგენელი _ ო. ჩ-ე

მოწინააღმდეგე მხარე (მოსარჩელე) _ ინდივიდუალური საწარმო «....» (ი/მ «მ. ჩ-ე»), დირექტორი _ მ. ჩ-ე

გასაჩივრებული გადაწყვეტილება _ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 24 იანვრის გადაწყვეტილება

სარჩელის საგანი _ ქმედებების განხორციელება

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :

2005 წლის 6 იანვარს ინდივიდუალურმა საწარმო «...» (ი/მ «მ. ჩ-ე») სასარჩელო განცხადებით მიმართა თბილისის ვაკე-საბურთალოს რაიონულ სასამართლოს მოპასუხეების _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საბაჟო დეპარტამენტის რეგიონალური საბაჟო «....» მიმართ.
მოსარჩელის განმარტებით, 2004 წლის სექტემბერში ინტერნეტში განთავსებული ინფორმაციიდან მისთვის ცნობილი გახდა, რომ საფრანგეთში გაკოტრდა ფირმა ,,.....», რომელიც იაფად ყიდდა გარკვეული დასახელების საქონელს. მოსარჩელის მიერ მისთვის საინტერესო საქონელზე გადახდილ იქნა მოთხოვნილი თანხა და 2004 წლის 3 ნოემბერს საფრანგეთიდან მის სახელზე შემოვიდა კონტეინერი, რომელშიც ჩატვირთული იყო 10372 ცალი, 1196 ევროს საერთო ღირებულების ავტომანქანის ზეთის, დიზელისა და ჰაერის ფილტრები. საბაჟო სამსახურებმა ეჭვი შეიტანეს საქონლის ღირებულებაში, მოსარჩელეს უარი უთხრეს განბაჟებაზე და მოითხოვეს საქონლის შესყიდვის ხელშეკრულების დედნის წარდგენა, მაშინ, როდესაც აღნიშნული დოკუმენტი თან ახლდა საქონელს. მოსარჩელემ საფრანგეთში გააგზავნა შესაბამისი მოთხოვნა და მიიღო ტვირთის შესყიდვის დოკუმენტის ისეთი ფორმა, როგორსაც საბაჟო ორგანოები ითხოვდნენ, თუმცა განბაჟება კვლავ გაჭიანურდა. მოსარჩელემ განცხადებით მიმართა რეგიონალურ საბაჟო ,,....”, რათა განემარტათ, თუ რატომ ჭიანურდებოდა ტვირთის განბაჟება და მიუთითა, რომ ყოველი უსაფუძვლოდ გაჭიანურებული დღე მისთვის საკმაოდ მაღალი საჯარიმო თანხის გადახდას ნიშნავდა ტერმინალში გაჩერებული ტვირთისათვის.
მოსარჩელე აღნიშნავდა, რომ რეგიონალურმა საბაჟო «.....» მიმართა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საექსპერტო-კრიმინალისტიკურ მთავარ სამმართველოს, რათა მისი კუთვნილი ტვირთისათვის ჩაეტარებინათ ექსპერტიზა და დადგენილიყო საქონლის სახეობა, რაოდენობა, წონა და საბაჟო ღირებულება. შესაბამისი ექსპერტიზის დასკვნით დადგინდა საბაჟო ღირებულების ორმაგი სტანდარტი _ ტვირთის საბაჟო ღირებულება ერთი ვარიანტით შეადგენდა 9272,66 ლარს, ხოლო მეორეთი _ 38983,70 ლარს, რაც საეჭვოს ხდიდა ხსენებული დასკვნის კანონიერებას. ექსპერტიზამ დაადგინა, რომ კონტეინერში იყო სამი სახეობის ფილტრები, საერთო რაოდენობით _ 10912 ცალი, ამასთან, დიზელის ფილტრი 353 ცალით მეტი აღმოჩნდა, ვიდრე მითითებული იყო თანდართულ დოკუმენტში.
მოსარჩელის განმარტებით, 2004 წლის 3 დეკემბერს განცხადებით მიმართა მოპასუხე საბაჟო ორგანოს იმის თაობაზე, რომ მზად იყო საბაჟო ორგანოს სადეპოზიტო ანგარიშზე ჩაერიცხა საბაჟოს მიერ დასახელებული თანხა, ვიდრე ხსენებული მოპასუხე საბაჟო ღირებულებას განსაზღვრავდა, ვინაიდან ტვირთის დაყოვნების გამო, უწევდა დიდი თანხის გადახდა და მოითხოვა მიეცათ უფლება ტვირთის დასაწყობებაზე, თუმცა უშედეგოდ. 2004 წლის 15 დეკემბერს მოსარჩელემ კვლავ მიმართა განცხადებით მოპასუხეს, რათა «საბაჟო ტარიფისა და გადასახადის შესახებ» საქართველოს კანონის მე-10 მუხლის მე-4 პუნქტის საფუძველზე, ნება დაერთოთ მისთვის ტვირთი გაეტანა საბაჟოდან, რის შემდეგაც მიიღო ნებართვა და იმავე წლის 17 დეკემბერს მოსარჩელემ საბაჟო ორგანოს სადეპოზიტო ანგარიშზე ჩარიცხა მის მიერ მაქსიმალური საბაჟო ღირებულების საფუძველზე გაანგარიშებული თანხა, ყველა სახის გადასახადისა და მოსაკრებლის ოდენობის გათვალისწინებით. თანხის გადახდის შემდეგ კი, ტვირთი წაიღო საბაჟო ორგანოდან, თუმცა კვლავ სადავო იყო საბაჟო ღირებულების ოდენობა.
მოსარჩელე აღნიშნავდა, რომ ზემოაღნიშნულით უხეშად დაირღვა მისი უფლებები. «საბაჟო ტარიფისა და გადასახადის შესახებ» საქართველოს კანონის მე-10 მუხლი განსაზღვრავდა საქონლის საბაჟო ღირებულების არსს, იმავე კანონის მე-16 მუხლი კი ადგენდა გადასახადის განაკვეთებს, რომლითაც მოსარჩელის მიერ იმპორტირებული საქონელი იბეგრებოდა მაქსიმალური 12%-იანი განაკვეთით, ხოლო ხსენებული კანონის მე-20 მუხლის პირველი პუნქტი ადგენდა, რომ იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულება განისაზღვრებოდა მისი საკონტრაქტო ღირებულების მიხედვით, ასეთი კონტრაქტი კი მოსარჩელის მიერ წარმოდგენილი იყო.
მოსარჩელის განმარტებით, მის მიერ იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულება უნდა განსაზღვრულიყო წარმოდგენილი ინვოისისა და აღმოჩენილი ნამეტი რაოდენობის საქონლის ღირებულების ჯამის მიხედვით, რაც შეადგენდა 1317,70 ევროს. შესაბამისად, მას უნდა გადაეხადა აღნიშნული თანხის 12% საბაჟო გადასახადის სახით, 0,15% საბაჟო მოსაკრებლის სახით და 20% დღგ-ს სახით, რაც სულ შეადგენდა 423,64 ევროს.
მოსარჩელემ მოითხოვა მოპასუხეების _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საბაჟო დეპარტამენტის რეგიონალური საბაჟო ,,......” მიერ მომხდარიყო იმპორტირებული საქონლის განბაჟება გარიგების ფასის მიხედვით, საბაჟოს დეპოზიტზე დადებული თანხიდან, რაც შეადგენდა 13503,96 ლარს, ხოლო განბაჟების თანხა _ 423,64 ევროს ეკვივალენტს ეროვნულ ვალუტაში, დანარჩენი თანხა კი გადარიცხულიყო საბაჟო დეპარტამენტის შესაბამის ანგარიშზე.
თბილისის ვაკე-საბურთალოს რაიონული სასამართლოს 2005 წლის 23 თებერვლის სხდომაზე მოსარჩელემ საბოლოოდ მოითხოვა იმპორტირებული საქონლის განბაჟება გარიგების ფასის, მის მიერ წარდგენილი შესაბამისი დეკლარაციისა და ინვოისის შესაბამისად გადახდილი თანხის მიხედვით, ხოლო ამის შემდეგ საბაჟოს დეპოზიტზე დადებული თანხიდან _ 13503,96 ლარიდან დარჩენილი თანხის მისთვის დაბრუნების მოპასუხეებისთვის დავალება.
თბილისის ვაკე-საბურთალოს რაიონული სასამართლოს 2005 წლის 23 თებერვლის გადაწყვეტილებით ი/მ «მ. ჩ-ის» სარჩელი დაკმაყოფილდა.
თბილისის ვაკე-საბურთალოს რაიონული სასამართლოს 2005 წლის 23 თებერვლის გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ, რომელმაც გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა მოითხოვა.
აღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა, აგრეთვე, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საბაჟო დეპარტამენტის რეგიონალურმა საბაჟო «.....», რომელმაც ასევე მოითხოვა გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 24 იანვრის გადაწყვეტილებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საბაჟო დეპარტამენტის რეგიონალური საბაჟო ,,.....” სააპელაციო საჩივრები დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; თბილისის ვაკე-საბურთალოს რაიონული სასამართლოს 2005 წლის 23 თებერვლის გადაწყვეტილების შეცვლით მიღებულ იქნა ახალი გადაწყვეტილება, რომლითაც ინდივიდუალური საწარმო ,,.....” სარჩელი დაკმაყოფილდა; მოპასუხე ფინანსთა სამინისტროს საბაჟო დეპარტამენტის რეგიონალურ საბაჟო ,,.....” დაეკისრა დეკლარაციისა და ინვოისის შესაბამისად, ინდივიდუალური საწარმო ,,.....” მიერ გადახდილი თანხის მიხედვით ტვირთის განბაჟება 455,65 ევროდ; მოპასუხე საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დაეკისრა საქონლის განბაჟების თანხის _ 455,65 ევროს გადახდის შემდეგ საბაჟო დეპოზიტზე დარჩენილი თანხის მოსარჩელისთვის დაბრუნება.
სააპელაციო სასამართლოს განმარტებით, პირველი ინსტანციის სასამართლომ არსებითად სწორი გადაწყვეტილება მიიღო და სწორი სამართლებრივი შეფასება მისცა საქმის ფაქტობრივ გარემოებებს, თუ მხედველობაში არ იქნებოდა მიღებული მის მიერ დაშვებული ზოგიერთი უზუსტობა. რაიონულმა სასამართლომ მართებულად მიიჩნია, რომ მოცემულ შემთხვევაში საბაჟო ორგანოს უნდა გამოეყენებინა გარიგების ფასის მიხედვით საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის მეთოდი, ვინაიდან აღნიშნული იმპერატიულად გამომდინარეობდა საქონლის იმპორტის დროს მოქმედი ნორმატიული აქტებიდან, კერძოდ, ,,საბაჟო ტარიფისა და გადასახადის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-10 მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად (აპელანტებმა მხოლოდ მე-10 მუხლის პირველ პუნქტზე მიუთითეს), საქონლის საბაჟო ღირებულებას შეადგენდა (მოიცავდა) გარიგების ფასი. ,,საქართველოში იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის წესის” შესახებ საბაჟო დეპარტამენტის თავმჯდომარის 1999 წლის 4 ოქტომბრის ¹186 ბრძანების მე-3 მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადების შესაბამისად, იმპორტირებული საქონლის ღირებულება მოიცავდა გარიგების ფასს. ,,ტარიფებისა და ვაჭრობის შესახებ 1994 წლის გენერალური შეთანხმების მე-7 მუხლის განხორციელების შესახებ შეთანხმების" შესაბამისად, იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულება წარმოადგენდა გარიგების ფასს, იმ პირობით, თუ გაყიდვა ან ფასი არ წარმოადგენდა რაიმე პირობის საგანს, რომლის გაუთვალისწინებლობაც შეუძლებელს გახდიდა შესაფასებელი საქონლის ღირებულების განსაზღვრას.
სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრებით, უსაფუძვლო იყო აპელანტების მოსაზრება, რომ მოცემულ შემთხვევაში საბაჟო ორგანოს არ უნდა გამოეყენებინა გარიგების ფასის მიხედვით საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის მეთოდი, რადგან გარიგების ფასი წარმოადგენდა ,,პირობის საგანს”, რაც გამოიხატებოდა იმაში, რომ მოსარჩელის კონტრაჰენტი გაკოტრდა, რის შედეგადაც მისგან იაფად იქნა ნაყიდი სხვადასხვა ფილტრი.
სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ აპელანტები არასწორად განმარტავდნენ ზემოხსენებულ ნორმას, რადგან არც ფრანგული კომპანიის გაკოტრება და არც მისგან საქონლის იაფად შეძენა არ შეიძლებოდა მიჩნეულიყო ,,პირობის საგნად”, ხოლო საბაზრო ეკონომიკის პირობებში არ შეიძლებოდა არსებულიყო მყარად ფიქსირებული ფასები გარკვეულ საქონელზე, ასევე _ ერთი ფასი, მაგალითად, მანქანის ზეთისა და ჰაერის ფილტრების მიმართ. ზოგიერთ იმპორტიორს შეიძლებოდა უფრო იაფად ეყიდა გარკვეული საგნები, ხოლო ზოგიერთს _ უფრო ძვირად. ფრანგულ კომპანიას შეეძლო, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ იგი გაკოტრების პირას არ იქნებოდა მისული, შედარებით იაფად გაეყიდა კუთვნილი საქონელი. სწორედ აღნიშნული წარმოადგენდა გარიგების ფასს, ანუ მხარეთა თავისუფალი ნების თანხვედრის შედეგად შეთანხმებულ თანხას. მოცემულ შემთხვევაში კონტრაჰენტები არ წარმოადგენდნენ დაკავშირებულ პირებს, სახეზე არ იყო მათ შორის ფიქტიური გარიგება. შესაბამისად, საბაჟო ორგანოს არ ჰქონდა საფუძველი, არ გამოეყენებინა უპირველესი მეთოდი _ გარიგების ფასის მიხედვით განესაზღვრა იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულება.
სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ განბაჟების თანხის გამოთვლის დროს პირველი ინსტანციის სასამართლომ დაუშვა შეცდომა _ 423,64 ევროს ნაცვლად, მას უნდა მიეთითებინა 455,64 ევროზე (დეტალური გაანგარიშება სააპელაციო სასამართლოში 2007 წლის 22 იანვარს წარდგენილ იქნა თავად მოსარჩელის მიერ), ასევე სარჩელის დაკმაყოფილებისას არ გამიჯნა ერთმანეთისაგან, თუ კონკრეტულად, რომელ მოპასუხეს ეკისრებოდა ტვირთის განბაჟება და რომელ მოპასუხეს _ ზედმეტად გადახდილი თანხის დაბრუნება.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 24 იანვრის გადაწყვეტილება საკასაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ, რომელმაც მოითხოვა გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
კასატორის განმარტებით, გასაჩივრებული გადაწყვეტილება კანონმდებლობის დარღვევით არის გამოტანილი, იურიდიულად დაუსაბუთებელია და უნდა გაუქმდეს. ,,საბაჟო ტარიფისა და გადასახადის შესახებ" საქართველოს კანონის მე-10 მუხლის თანახმად, საქონლის საბაჟო ღირებულება იყო საქართველოს საბაჟო საზღვრის გადაკვეთისას საქონლის ფასი. ხსენებულ მუხლში ლაპარაკი იყო საქონლის ფასზე და არა საკონტრაქტო ღირებულებაზე, რომელიც ისევე, როგორც მოცემულ შემთხვევაში, შესაძლებელი იყო არსებითად განსხვავებული ყოფილიყო საქონლის ფასისაგან, ანუ ყოფილიყო საქონლის ფასზე არსებითად ნაკლები. აღნიშნული კანონის მე-11 მუხლის შესაბამისად, საქონლის საბაჟო ღირებულების დეკლარირება ხდებოდა დეკლარანტის მიერ, მაგრამ საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის სისწორეს აკონტროლებდა ის საბაჟო ორგანო, სადაც ხდებოდა საქონლის საბაჟო გაფორმება.
კასატორი აღნიშნავს, რომ ,,ტარიფებისა და ვაჭრობის შესახებ 1994 წლის გენერალური შეთანხმების მე-7 მუხლის განხორციელების შესახებ შეთანხმებით" შემოღებულია საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის წესები, რომლის თანახმად, იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულება წარმოადგენს გარიგების ღირებულებას, ანუ იმპორტიორ ქვეყანაში საექსპორტოდ გაყიდულ საქონელში გადახდილ ან გადასახდელ ფასს, რომელიც შესაბამისობაშია მოყვანილი ამ შეთანხმების მე-8 მუხლთან, იმ პირობით, თუ გაყიდვა ან ფასი არ წარმოადგენს რაიმე პირობის საგანს, რომლის გაუთვალისწინებლობა შეუძლებელს გახდის შესაფასებელი საქონლის ღირებულების განსაზღვრას. აღნიშნული შეთანხმების მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით, საბაჟო ღირებულების განსაზღვრისას, პირველი მუხლის მიხედვით იმპორტირებულ საქონელზე გადახდილ ან გადასახდელ ფასს დაემატება: ა) ქვემოთ ჩამოთვლილი ხარჯები იმ პირობით, რომ ისინი გასწია მყიდველმა, მაგრამ არ არის შეტანილი საქონელში ნამდვილად გადახდილ ან გადასახდელ ფასში (ჩამოთვლილია შესაბამისი ხარჯები); ბ) ქვემოთ ჩამოთვლილი იმ საქონლის და მომსახურების პროპორციულად განაწილებული ღირებულება, რომელსაც მყიდველი პირდაპირ ან არაპირდაპირ მიაწვდის უფასოდ ან ფასდაკლებით და რომელიც გამოიყენება იმპორტირებული საქონლის წარმოებასთან და მის საექსპორტო გაყიდვასთან დაკავშირებით ისე, რომ ასეთი ღირებულება არ არის შეტანილი ნამდვილად გადახდილ ან გადასახდელ ფასში (ჩამოთვლილია შესაბამისი საქონელი, მომსახურება). მოსარჩელე არ უარყოფს და დადგენილია, რომ მან საქონელი შეიძინა ფასდაკლებით, რომლის ღირებულებაშიც არ იყო შესული აღნიშნული ხარჯები და, ამდენად, საქონელზე გადახდილ ფასს უნდა დამატებოდა აღნიშნული ხარჯები, რაც მოხდა კიდეც შესაბამისი ექსპერტიზის დასკვნით, რომლის ჩატარება იყო თვით მოსარჩელის ნება. ამასთან, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2004 წლის 9 ნოემბრის ¹736 ბრძანებით დამტკიცებული ,,საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის წესების" მე-8 მუხლი ითვალისწინებდა ფასდაკლების გათვალისწინებას საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის დროს. აღნიშნული მუხლის პირველი პუნქტი განსაზღვრავდა ფაქტორებს, როდესაც გარიგების ფასის მიხედვით, საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის მეთოდის გამოყენების დროს, საბაჟო ორგანო ითვალისწინებდა გარიგებით განსაზღვრულ შესაბამის ფასდაკლებას. ამ კონკრეტულ შემთხვევაში კი, არ არსებობს აღნიშნული მუხლით გათვალისწინებული ისეთი ფაქტორი, რომელიც უნდა გაეთვალისწინებინა საბაჟო ორგანოს.
კასატორის განმარტებით, სააპელაციო სასამართლომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დაავალა თანხის უკან დაბრუნება, თუმცა არ დაასაბუთა, რატომ იყო ვალდებული ხსენებული სამინისტრო თანხის უკან დაბრუნებაზე და რომელი ნორმით ევალებოდა მას ამის გაკეთება.
კასატორის მტკიცებით, სააპელაციო სასამართლომ არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა და არასწორად განმარტა კანონი, კერძოდ, «ტარიფებისა და ვაჭრობის შესახებ 1994 წლის გენერალური შეთანხმების მე-7 მუხლის განხორციელების შესახებ შეთანხმების" მე-8 მუხლი, ასევე _ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2004 წლის 9 ნოემბრის ¹736 ბრძანებით დამტკიცებული ,,საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის წესების" მე-8 მუხლი და «საბაჟო ტარიფისა და გადასახადის შესახებ» საქართველოს კანონის მე-10 მუხლი, რაც საკასაციო საჩივრის აბსოლუტურ საფუძველს წარმოადგენს, ხოლო გასაჩივრებული გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილში სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილი გარემოებები, იმავე სასამართლოს დასკვნები, მოსაზრებები, ასევე მტკიცებულებები, რომლებითაც სააპელაციო სასამართლო ხელმძღვანელობდა გადაწყვეტილების გამოტანისას, მოითხოვს სამართლებრივი თვალსაზრისით შემოწმებას.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 24 იანვრის გადაწყვეტილება საკასაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის რეგიონალურმა საბაჟო «.....», რომელმაც ასევე მოითხოვა გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
კასატორის განმარტებით, გასაჩივრებული გადაწყვეტილება გამოტანილია კანონის დარღვევით, დაუსაბუთებელია და უნდა გაუქმდეს, რადგან სააპელაციო სასამართლომ არ გამოიყენა ის ნორმატიული აქტები, რომლებიც უნდა გამოეყენებინა და არასწორად განმარტა მის მიერ გამოყენებული სამართლებრივი აქტები. ,,საბაჟო ტარიფისა და გადასახადის შესახებ" საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის შესაბამისად, საქონლის საბაჟო ღირებულების დეკლარირება ხდებოდა დეკლარანტის მიერ, მაგრამ საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის სისწორეს აკონტროლებდა ის საბაჟო ორგანო, სადაც ხდებოდა საქონლის საბაჟო გაფორმება. მოცემულ შემთხვევაში იმპორტიორის მიერაა განსაზღვრული იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულება, მთლიანად გადახდილია მის მიერვე განსაზღვრული საბაჟო ღირებულების ბაზაზე გაანგარიშებული საბაჟო გადასახდელები. აღნიშნულიდან გამომდინარე, გაუგებარია სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების ის ნაწილი, სადაც მითითებულია საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს ვალდებულებაზე, მოსარჩელეს დაუბრუნოს განბაჟების შემდეგ საბაჟო დეპოზიტზე დარჩენილი თანხა. საბაჟო დეპოზიტზე მოსარჩელის მიერ საქონლის საბაჟო გაფორმებამდე შეტანილი თანხა მთლიანად გამოყენებულია 2004 წლის 17 დეკემბრის ¹ჩ56533 საბაჟო-სატვირთო დეკლარაციაში მითითებული საქონლის საბაჟო გაფორმებისას და შესაბამისად, მიმართულია სახელმწიფო ბიუჯეტის შესაბამის ანგარიშებზე. ამდენად, 2004 წლის 17 აპრილის შემდეგ ინდივიდუალური საწარმო ,,...." (ი/მ «მ. ჩ-ე») ანგარიშზე არანაირი საბაჟო დეპოზიტი არ ირიცხება და შესაბამისად, გასაჩივრებული გადაწყვეტილება ძალაშიც რომ დარჩეს, მისი აღსრულება შეუძლებელი გახდება, ვინაიდან მოსარჩელის მიერ სადეპოზიტო ანგარიშზე შეტანილი თანხა უკვე გამოყენებულია.
კასატორი აღნიშნავს, რომ ,,საბაჟო ტარიფისა და გადასახადის შესახებ" საქართველოს კანონის მე-10 მუხლის თანახმად, საქონლის საბაჟო ღირებულება იყო საქართველოს საბაჟო საზღვრის გადაკვეთისას საქონლის ფასი. აღნიშნულ მუხლში მითითებული იყო საქონლის ფასზე და არა საკონტრაქტო ღირებულებაზე, რომელიც ისევე, როგორც მოცემულ შემთხვევაში, შესაძლებელი იყო არსებითად განსხვავებული ყოფილიყო საქონლის ფასისაგან, ანუ საქონლის ფასზე არსებითად ნაკლები. ,,ტარიფებისა და ვაჭრობის შესახებ 1994 წლის გენერალური შეთანხმების მე-7 მუხლის განხორციელების შესახებ შეთანხმებით" შემოღებულია საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის წესები, რომლის თანახმად, იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულება წარმოადგენს გარიგების ღირებულებას, ანუ იმპორტიორ ქვეყანაში საექსპორტოდ გაყიდულ საქონელში გადახდილ ან გადასახდელ ფასს, რომელიც შესაბამისობაშია მოყვანილი ამ შეთანხმების მე-8 მუხლთან, იმ პირობით, თუ გაყიდვა ან ფასი არ წარმოადგენს რაიმე პირობის საგანს, რომლის გაუთვალისწინებლობა შეუძლებელს გახდის შესაფასებელი საქონლის ღირებულების განსაზღვრას.
კასატორის განმარტებით, როგორც სარჩელშია მითითებული, მოსარჩელემ ინტერნეტიდან შეიტყო ერთ-ერთი ფრანგული ფირმის გაკოტრების შესახებ, რის შედეგადაც მან იაფად იყიდა სხვადასხვა სახის ფილტრი. აღნიშნული ცალსახად მიუთითებს იმ გარემოებაზე, რომ მოცემულ შემთხვევაში შეუძლებელი იყო საბაჟო ორგანოს გამოეყენებინა გარიგების ფასის მიხედვით საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის მეთოდი. ამდენად, საბაჟო ორგანოს ჰქონდა კანონიერი საფუძველი, ეჭვი შეეტანა დეკლარანტის მიერ განსაზღვრულ საბაჟო ღირებულებაში და მისი ეჭვის საფუძვლიანობა დადასტურდა ჩატარებული ექსპერტიზის შესაბამისი აქტითაც. სააპელაციო სასამართლომ ისე განმარტა საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის წესები, რომ ამ ლოგიკით, მოსარჩელისთვის შესაბამისი საქონელი რომ ეჩუქებინათ, იგი იმპორტის გადასახდელებით არ უნდა დაბეგრილიყო.
კასატორი აღნიშნავს, რომ საკასაციო საჩივარი აკმაყოფილებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მოთხოვნებს და დასაშვებად უნდა იქნეს ცნობილი, რადგან იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრასთან დაკავშირებული საკითხები უაღრესად სპეციფიკურია და საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ ამ სფეროს მარეგულირებელი ნორმების კანონშესაბამისი განმარტება მნიშვნელოვანია სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებისათვის.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 24 იანვრის გადაწყვეტილება საკასაციო წესით გაასაჩივრა, აგრეთვე, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურმა, რომელმაც ასევე მოითხოვა გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
კასატორის განმარტებით, გასაჩივრებული გადაწყვეტილება გამოტანილია კანონის დარღვევით, დაუსაბუთებელია და უნდა გაუქმდეს, რადგან სააპელაციო სასამართლომ არასწორად განმარტა აღნიშნულ გადაწყვეტილებაში გამოყენებული სამართლის ნორმები. ,,საბაჟო ტარიფისა და გადასახადის შესახებ" საქართველოს კანონის მე-10 მუხლის თანახმად, საქონლის საბაჟო ღირებულება იყო საქართველოს საბაჟო საზღვრის გადაკვეთისას საქონლის ფასი. ხსენებულ ნორმაში მითითებულია საქონლის ფასზე და არა საკონტრაქტო ღირებულებაზე, რომელიც, ისევე, როგორც მოცემულ შემთხვევაში, შესაძლებელი იყო არსებითად განსხვავებული ყოფილიყო საქონლის ფასისაგან, ანუ საქონლის ფასზე არსებითად ნაკლები.
კასატორი აღნიშნავს, რომ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2004 წლის 9 ნოემბრის ¹736 ბრძანებით დამტკიცებული ,,საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის წესების" მე-5 მუხლის თანახმად, გარიგების ფასის მიხედვით საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის მეთოდის გამოყენება შეუძლებელი იყო, თუ საქონლის გაყიდვა ან ფასი წარმოადგენდა რაიმე პირობის საგანს, რომლის გაუთვალისწინებლობა შეუძლებელს გახდიდა შესაფასებელი საქონლის ღირებულების განსაზღვრას. ანალოგიური დებულებაა მოცემული ,,ტარიფებისა და ვაჭრობის შესახებ" 1994 წლის გენერალური შეთანხმების მე-7 მუხლის განხორციელების შესახებ შეთანხმებაში».
კასატორი მიუთითებს, რომ სააპელაციო სასამართლოს განმარტებით, რადგან საბაზრო ეკონომიკის პირობებში საქონელზე არ არსებობს მყარად ფიქსირებული ფასები, ხოლო გარიგების ფასი წარმოადგენს მხარეთა თავისუფალი ნების თანხვედრის შედეგად შეთანხმებულ თანხას, საბაჟო ორგანოს არ ჰქონდა საფუძველი, არ გამოეყენებინა უპირველესი მეთოდი _ გარიგების ფასის მიხედვით განესაზღვრა იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულება. კასატორის მტკიცებით, სააპელაციო სასამართლოს აღნიშნული განმარტება წარმოადგენს საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2004 წლის 9 ნოემბრის ¹736 ბრძანებით დამტკიცებული ,,საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის წესების" არასწორ ინტერპრეტაციას, რადგან თუ სააპელაციო სასამართლოს ლოგიკას გავყვებით, მოსარჩელისათვის სადავო საქონელი რომ ეჩუქებინათ (ჩუქებაც მხარეთა თავისუფალი ნების თანხვედრის შედეგია), იგი იმპორტის გადასახდელებით არ უნდა დაბეგრილიყო. ამდენად, სააპელაციო სასამართლომ არასწორად განმარტა კანონი, რამაც გამოიწვია მოცემულ საქმეზე არასწორი გადაწყვეტილების გამოტანა.
კასატორი აღნიშნავს, რომ საკასაციო საჩივარი აკმაყოფილებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მოთხოვნებს და ცნობილი უნდა იქნეს დასაშვებად, რადგან იმპორტირეული საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრასთან დაკავშირებული საკითხები უაღრესად სპეციფიკურია და საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ ამ სფეროს მარეგულირებელი ნორმების კანონშესაბამისი განმარტება მნიშვნელოვანია სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებისათვის.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 2007 წლის 30 აპრილის განჩინებებით, ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის რეგიონალური საბაჟო ,,....” საკასაციო საჩივრები; მხარეებს მიეცათ უფლება, 2007 წლის 30 აპრილის განჩინებების ჩაბარებიდან 14 დღის ვადაში წარმოედგინათ მოსაზრება, თუ რამდენად იყო დასაშვები განსახილველად საკასაციო საჩივრები ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მიხედვით; ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული დასაშვებობის შემოწმება განისაზღვრა 2007 წლის 27 ივნისამდე.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 2007 წლის 27 ივნისის განჩინებებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის რეგიონალური საბაჟო ,,.....” საკასაციო საჩივრები მიჩნეულ იქნა დასაშვებად საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის «ა» ქვეპუნქტით და მათი განხილვა მხარეთა დასწრებით დაინიშნა 2007 წლის 26 სექტემბერს, 12.00 საათზე.





ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლო გაეცნო საქმის მასალებს, მოისმინა მხარეთა ახსნა-განმარტებანი, შეამოწმა გასაჩივრებული გადაწყვეტილების კანონიერება-დასაბუთებულობა, წარმოდგენილი საკასაციო საჩივრების საფუძვლიანობა და მიაჩნია, რომ საკასაციო საჩივრები არ უნდა დაკმაყოფილდეს.
საკასაციო სასამართლოს მოცემული საქმის მასალების მიხედვით, დადგენილად მიაჩნია შემდეგი ფაქტობრივი გარემოებები: 2004 წლის სექტემბერში ინტერნეტში განთავსებული ინფორმაციიდან ი/მ «მ. ჩ-ვის» (ს.ფ. 120-121) ცნობილი გახდა, რომ საფრანგეთში გაკოტრდა ფირმა ,,....», რომელიც იაფად ყიდდა გარკვეული დასახელების საქონელს, ი/მ «მ. ჩ-ემ» ნაყიდ საქონელზე გადაიხადა მოთხოვნილი თანხა და 2004 წლის 3 ნოემბერს საფრანგეთიდან მის სახელზე შემოვიდა კონტეინერი, რომელშიც ჩატვირთული იყო 10372 ცალი, 2180 კგ წონის, 1196 ევროს საერთო ღირებულების ავტომანქანის ზეთის, დიზელისა და ჰაერის ფილტრები (ს.ფ. 2-4, 11, 17-18). 2004 წლის 17 დეკემბრის ¹03 საგადასახადო დავალების მიხედვით, ი/მ «მ. ჩ-ეს» საბაჟოს კუთხით დეპოზიტზე გააჩნდა 13503,96 ლარი (ს.ფ. 5). 2004 წლის 11 ნოემბერს რეგიონალურმა საბაჟო ,,....” მიმართა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საბაჟო დეპარტამენტის ანალიზისა და აუდიტის სამმართველოს და ითხოვა ი/ს «....» მიერ წარმოდგენილ ინვოისში გაცხადებული ფილტრების რეალური ფასის დადგენა (ს.ფ. 9). 2004 წლის 12 ნოემბერს რეგიონალურმა საბაჟო ,,....” საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს ფინანსური პოლიციის ოპერატიული დეპარტამენტის ქ. თბილისის სამმართველოს შემდგომი რეაგირებისათვის გადაუგზავნა მასალები ი/ს «....» სახელზე საფრანგეთიდან საქართველოში შემოტანილი საქონლის შესახებ და მიუთითა, რომ ტვირთის თანმხლებ დოკუმენტაციაში არ მოიპოვებოდა ინვოისის დედანი, ხოლო ფაქსით გამოგზავნილ ინვოისში მითითებული იყო დაბალი საინვოისო ღირებულება (ს.ფ. 10, 12). 2004 წლის 1 ნოემბერს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საექსპერტო-კრიმინალისტიკურმა მთავარმა სამმართველომ რეგიონალურ საბაჟო «....», ამ უკანასკნელის მიმართვის პასუხად, გაუგზავნა იმავე სამმართველოს 2004 წლის 29 ნოემბრის ¹ს-490 ექსპერტის ცნობა 11 ფურცლად, რომელშიც წარმოდგენილი 10912 ცალი ფილტრის საბაჟო ღირებულება ერთი ვარიანტით _ წარმოდგენილი ინვოისის მიხედვით (რეალურად არსებულ რაოდენობაზე გადაანგარიშებით), რასაც ემატება სატრანსპორტო ხარჯი _ 2610 ევრო, შეადგენს 9272,66 ლარს, ხოლო მეორე ვარიანტით _ სავარაუდო საბაჟო ღირებულება ანალოგიური საქონლის მეთოდის მიხედვით _ 38983,70 ლარს (ს.ფ. 14-15). დოკუმენტაციის წარმოდგენის შესახებ 2004 წლის 22 ნოემბრის ოქმის მიხედვით, ი/მ «მ. ჩ-ემ» რეგიონალური საბაჟო «....» გაფორმების სამსახურში წარადგინა ტვირთის _ ავტომობილის ფილტრების ინვოისის ორიგინალი, დათარიღებული 2004 წლის 5 ოქტომბრით (ს.ფ. 20), რომელიც დაერთო საქმის მასალებს (ს.ფ. 16). 2004 წლის 3 დეკემბერს ი/მ «მ. ჩ-ემ» განცხადებით მიმართა რეგიონალურ საბაჟო «...» და, ვინაიდან შემოტანილი ტვირთის დაყოვნების გამო, უწევდა დიდი თანხის გადახდა, მოითხოვა ნებართვა ტვირთის დასაწყობებაზე (ს.ფ. 18), რაზედაც უარი მიიღო იმ მოტივით, რომ მის მიერ საფრანგეთიდან საქართველოში საავტომობილო ფილტრების იმპორტირებასთან დაკავშირებით, მასალები შემდგომი შემოწმების მიზნით, გადაგზავნილი იყო საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს ფინანსური პოლიციის ოპერატიული დეპარტამენტის ქ. თბილისის სამმართველოში (ს.ფ. 19).
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს დავის წარმოშობის პერიოდში მოქმედ ,,საბაჟო ტარიფისა და გადასახადის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-10 მუხლის პირველ პუნქტზე, რომლის მიხედვით, საქონლის საბაჟო ღირებულება იყო საქართველოს საბაჟო საზღვრის გადაკვეთისას საქონლის ფასი, რომლის საფუძველზეც გაინგარიშებოდა საბაჟო გადასახადი, ხოლო იმავე მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, საქონლის საბაჟო ღირებულება მოიცავდა გარიგების ფასს საქონლის შეძენისას, საქართველოს საბაჟო საზღვრის გადაკვეთის პუნქტამდე მისი ტრანსპორტირების, ჩატვირთვა-გადმოტვირთვის, დაზღვევის, საკომისიო და საბროკერო მომსახურების ხარჯებს, აგრეთვე, ინტელექტუალური საკუთრების ობიექტების გამოყენებისათვის მყიდველის მიერ პირდაპირ და არაპირდაპირ გადახდილ სალიცენზიო და სხვა გადასახდელებს. აღნიშნული მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, საქონლის საბაჟო ღირებულება გაიანგარიშებოდა საერთაშორისო საბაჟო პრაქტიკაში აღიარებული პრინციპებისა და მეთოდების გამოყენებით და რეგულირდებოდა შესაბამისი კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტით. ხსენებული კანონის მე-11 მუხლის პირველი და მე-2-4 პუნქტების მიხედვით, საქონლის საბაჟო ღირებულების დეკლარირება ხდებოდა დეკლარანტის მიერ საბაჟო ორგანოში საქონლით საბაჟო საზღვრის გადაკვეთისას, საქართველოს საბაჟო კოდექსით განსაზღვრული წესით. საქონლის საბაჟო ღირებულებას განსაზღვრავდა დეკლარანტი ამ კანონის შესაბამისად. საქონლის საბაჟო ღირებულების დეკლარირების წესი და პირობები, აგრეთვე, დეკლარაციის ფორმა განისაზღვრებოდა შესაბამისი კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტით. საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის სისწორეს აკონტროლებდა ის საბაჟო ორგანო, სადაც ხდებოდა საქონლის საბაჟო გაფორმება. აღნიშნული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, საბაჟო გადასახადის დარიცხვა ხდებოდა საქონლის საბაჟო ღირებულების მიხედვით და რომლის გადახდაც ხდებოდა საქართველოს საბაჟო საზღვრის გადაკვეთისას საბაჟო ორგანოების მიერ საქონლის საბაჟო გაფორმებამდე სხვა საბაჟო გადასახდელებთან ერთად. ხსენებული კანონის მე-20 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად კი, ამ კანონის მე-10 მუხლის მე-3 პუნქტით გათვალისწინებული ნორმატიული აქტის ამოქმედებამდე, დაბეგვრის მიზნით იმპორტული საქონლის საბაჟო ღირებულება უნდა განსაზღვრულიყო მისი საკონტრაქტო ღირებულების მიხედვით.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ ძირითად, სპეციალურ ნორმატიულ აქტს, რომელიც სადავო პერიოდში არეგულირებდა საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრას, წარმოადგენდა ,,საბაჟო ტარიფისა და გადასახადის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-10 მუხლის მე-3 პუნქტის საფუძველზე, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2004 წლის 9 ნოემბრის ¹736 ბრძანებით დამტკიცებული ,,საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის წესები". აღნიშნული წესების მე-2 მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით, საბაჟო ღირებულების განსაზღვრა ითვალისწინებდა საბაჟო მიზნებისათვის საქონლის შეფასებას საქართველოს საბაჟო საზღვრის გადაკვეთის მომენტისათვის. იმავე წესების მე-3 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, თავისუფალ მიმოქცევაში გაშვების (იმპორტის) საბაჟო რეჟიმში დეკლარირებული (იმპორტირებული) საქონლის საბაჟო ღირებულება განისაზღვრებოდა შემდეგი მეთოდებით: ა) გარიგების ფასის მიხედვით (პირველი მეთოდი); ბ) იდენტური საქონლის გარიგების ფასის მიხედვით (მეორე მეთოდი); გ) მსგავსი საქონლის გარიგების ფასის მიხედვით (მესამე მეთოდი); დ) საქონლის ერთეულის ფასის მიხედვით (მეოთხე მეთოდი); ე) შედგენილი ღირებულების მიხედვით (მეხუთე მეთოდი); ვ) სარეზერვო მეთოდი (მეექვსე მეთოდი). ხსენებული მუხლის მე-2 პუნქტის მიხედვით, ყოველი მომდევნო მეთოდი გამოიყენებოდა მაშინ, როცა ვერ ხერხდებოდა წინა მეთოდის გამოყენება.
საკასაციო სასამართლო ასევე მიუთითებს ,,საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის წესების" მე-4 მუხლის (გარიგების ფასი) პირველ და მე-2 პუნქტებზე, რომელთა მიხედვით, იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულება წარმოადგენდა გარიგების ფასს, ანუ იმპორტიორ ქვეყანაში საექსპორტოდ გაყიდულ საქონელში გადახდილ ან გადასახდელ ფასს, ხოლო გარიგების ფასის განსაზღვრის საფუძვლად მიიღებოდა ხელშეკრულებაში და ანგარიშ-ფაქტურაში დაფიქსირებული ფასი საქონლის მიწოდების («ინკოტერმსის») და გარიგების ფასის გადახდის პირობების გათვალისწინებით. იმავე წესების მე-5 მუხლის პირველ პუნქტში ჩამოთვლილი იყო გარიგების ფასის მიხედვით საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის მეთოდის გამოყენებისათვის აუცილებელი პირობები, რომელთაგან ერთ-ერთს წარმოადგენდა პირობა, რომ მყიდველი და გამყიდველი არ უნდა ყოფილიყვნენ ურთიერთდაკავშირებული პირები, ხოლო იმავე მუხლის მე-2 პუნქტით რეგლამენტირებული იყო ურთიერთდაკავშირებული პირები მათ შორის კავშირის ხასიათის მიხედვით. დასახელებული წესების მე-6 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების მიხედვით, საბაჟო ღირებულების კორექტირება ფორმდებოდა საბაჟო ორგანოს გადაწყვეტილებით (აქტით) და საბაჟო ღირებულების კორექტირება ხდებოდა გარიგების ფასზე იმ ხარჯების დამატებით, რომლებიც მყიდველს რეალურად გაწეული ჰქონდა, მაგრამ არ იყო ჩათვლილი გარიგების ფასში. იმავე წესების მე-8 მუხლი ეხებოდა ფასდაკლების გათვალისწინებას საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის დროს და ჩამოთვლილი იყო ფასდაკლების გამომწვევი ფაქტორები. აღნიშნული მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, გარიგების ფასის მიხედვით საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის მეთოდის გამოყენების დროს საბაჟო ორგანო ითვალისწინებდა გარიგებით განსაზღვრულ შესაბამის ფასდაკლებას.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრასთან დაკავშირებულ საკითხებს არეგულირებდა, როგორც ზემოთ მითითებული ნორმატიული აქტები, ასევე არეგულირებს ,,ტარიფებისა და ვაჭრობის შესახებ 1994 წლის გენერალური შეთანხმების მე-7 მუხლის განხორციელების შესახებ შეთანხმება".
კასატორები საკასაციო საჩივრების საფუძვლად მიუთითებენ იმაზე, რომ ფრანგული ფირმის გაკოტრება წარმოადგენს ზემოხსენებული შეთანხმების პირველი მუხლით გათვალისწინებულ პირობას.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ ,,ტარიფებისა და ვაჭრობის შესახებ 1994 წლის გენერალური შეთანხმების მე-7 მუხლის განხორციელების შესახებ შეთანხმებით" შემოღებულია საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის წესები, რომლის პირველ მუხლში პირდაპირ არის აღნიშნული, რომ იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულება წარმოადგენს გარიგების ღირებულებას, ანუ იმპორტიორ ქვეყანაში საექსპორტოდ გაყიდულ საქონელში გადახდილ ან გადასახდელ ფასს, რომელიც შესაბამისობაშია მოყვანილი ამ შეთანხმების მე-8 მუხლთან იმ პირობით, თუ გაყიდვა ან ფასი არ წარმოადგენს რაიმე პირობის საგანს, რომლის გაუთვალისწინებლობა შეუძლებელს გახდის შესაფასებელი საქონლის ღირებულების განსაზღვრას. იმავე შეთანხმების (წესები) მე-2-7 მუხლებში რიგითობის მიხედვით არის ჩამოთვლილი იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის მეთოდები და გზები, რომლებიც გამოიყენება, თუ შესაბამისად, შეუძლებელია წინა მეთოდის გამოყენება, ანუ იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრა, კერძოდ, ხსენებული შეთანხმების მე-2 მუხლის თანახმად, თუ შეუძლებელია იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრა პირველი მუხლის დებულებების მიხედვით, საბაჟო ღირებულებად ჩაითვლება იმ იდენტური საქონლის გარიგების ღირებულება, რომელიც გაიყიდა იმავე იმპორტიორ ქვეყანაში ექსპორტირების მიზნით და ექსპორტირებული იყო იმავე ან თითქმის იმავე დროს, როდესაც შეფასებულ იქნა საქონელი. იმავე შეთანხმების მე-8 მუხლის მიხედვით, საბაჟო ღირებულების განსაზღვრისას იმპორტირებულ საქონელზე გადახდილ ფასს დაემატება ამავე მუხლში ჩამოთვლილი ხარჯები იმ პირობით, რომ ისინი გასწია მყიდველმა, მაგრამ არ არის შეტანილი საქონელში ნამდვილად გადახდილ ფასში.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ დავის წარმოშობის პერიოდში საქონლის საბაჟო ღირებულებას შეადგენდა (მოიცავდა) გარიგების ფასი, ანუ გარიგების ფასის მიხედვით საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის მეთოდი იყო პირველი მეთოდი. ამდენად, იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულება განისაზღვრებოდა, როგორც გარიგების ფასი, ანუ შესაბამის ხელშეკრულებაში მითითებული ფასი, რასაც გადაიხდიდა იმპორტიორი საექსპორტოდ გაყიდულ საქონელში, ხოლო გარიგების ფასის განსაზღვრის საფუძვლად, თავის მხრივ, მითითებული იყო შესაბამის ხელშეკრულებასა და ანგარიშ-ფაქტურაში, ანუ ინვოისში აღნიშნული ფასი, რომელიც დაკავშირებული იყო საქონლის მიწოდების («ინკოტერმსის») და გარიგების ფასის გადახდის პირობებთან.
საკასაციო სასამართლო ასევე განმარტავს, რომ ,,საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის წესების" მე-5 მუხლის პირველ პუნქტში ჩამოთვლილი გარიგების ფასის მიხედვით საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის მეთოდის გამოყენებისათვის აუცილებელი პირობებიდან რომელიმეს არარსებობა გამორიცხავდა გარიგების ფასის მიხედვით საბაჟო ღირებულების განსაზღვრას, ხოლო იმპორტირებულ საქონელზე გადახდილ ფასს მხოლოდ იმ შემთხვევაში დაემატებოდა შესაბამისი ხარჯები, თუ სახეზე იყო მყიდველის მიერ მათი ნამდვილად გაწევის ფაქტი და ხსენებული ხარჯები შეტანილი არ ყოფილა საქონელში ნამდვილად გადახდილ ფასში.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2006 წლის 20 დეკემბრის ¹1768 ბრძანებით დამტკიცებული «საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის სისწორის კონტროლის წესების შესახებ ინსტრუქციის» პირველი მუხლის პირველ, მე-2 და მე-3 პუნქტებზე, რომელთა მიხედვით, საქონლის საბაჟო ღირებულებას განსაზღვრავს დეკლარანტი და შეაქვს იგი საბაჟო დეკლარაციაში, ხოლო დეკლარანტის მიერ განსაზღვრული საბაჟო ღირებულების სისწორეს აკონტროლებს ის საბაჟო ორგანო, რომელიც კანონმდებლობით დადგენილი წესით განიხილავს და ამოწმებს წარდგენილ საბაჟო დეკლარაციას, გარიგების ფასის განსაზღვრის საფუძვლად კი მიიღება ხელშეკრულებაში ან ანგარიშ-ფაქტურაში ან ნებისმიერ სხვა საანგარიშსწორებო დოკუმენტში მითითებული ფასი. იმავე ინსტრუქციის მე-2 მუხლის მიხედვით, დეკლარირებული საბაჟო ღირებულების სისწორეში ეჭვის შეტანის შემთხვევაში საბაჟო ორგანო უფლებამოსილია, დეკლარანტს გაუგზავნოს «შეტყობინება საქონლის საბაჟო ღირებულების კორექტირების შესახებ» და მოსთხოვოს დამატებითი ინფორმაციის (მათ შორის, მტკიცებულებების და დოკუმენტების) წარმოდგენა, როგორიცაა ანგარიშ-ფაქტურის (ინვოისის) ორიგინალი. ხსენებული ინსტრუქციის მე-3 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, საბაჟო ორგანოს უფლება აქვს, ეჭვი შეიტანოს დეკლარანტის მიერ გაცხადებულ საბაჟო ღირებულების სისწორეში და მოახდინოს მისი კორექტირება ან განსაზღვროს იგი სხვა მეთოდით.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სააპელაციო სასამართლომ სწორად მიუთითა, რომ პირველი ინსტანციის სასამართლომ არსებითად სწორი გადაწყვეტილება მიიღო და მიიჩნია, რომ მოცემულ შემთხვევაში საბაჟო ორგანოს უნდა გამოეყენებინა გარიგების ფასის მიხედვით საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის მეთოდი, ვინაიდან აღნიშნული იმპერატიულად გამომდინარეობდა საქონლის იმპორტის დროს მოქმედი ნორმატიული აქტებიდან.
საკასაციო სასამართლოს მოსაზრებით, სააპელაციო სასამართლომ ასევე მართებულად მიიჩნია, რომ აპელანტები არასწორად განმარტავდნენ ზემოხსენებულ ნორმას, რადგან არც ფრანგული კომპანიის გაკოტრება და არც მისგან საქონლის იაფად შეძენა არ შეიძლებოდა მიჩნეულიყო ,,პირობის საგნად”, ხოლო საბაზრო ეკონომიკის პირობებში არ შეიძლებოდა არსებულიყო მყარად ფიქსირებული ფასები გარკვეულ საქონელზე, ასევე _ ერთი ფასი, მაგალითად, მანქანის ზეთისა და ჰაერის ფილტრების მიმართ, ზოგიერთ იმპორტიორს შეიძლებოდა უფრო იაფად ეყიდა გარკვეული საგნები, ხოლო ზოგიერთს _ უფრო ძვირად, ამასთან, ფრანგულ კომპანიას შეეძლო, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ იგი გაკოტრების პირას არ იქნებოდა მისული, შედარებით იაფად გაეყიდა კუთვნილი საქონელი და სწორედ აღნიშნული წარმოადგენდა გარიგების ფასს, ანუ მხარეთა თავისუფალი ნების თანხვედრის შედეგად შეთანხმებულ თანხას. გარდა ამისა, საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ რეგიონალურ საბაჟო «....» არ გადაუმოწმებია ი/ს «....» (ი/მ «მ. ჩ-ე») მიერ სარჩელში მითითებული ძირითადი ფაქტობრივი გარემოება იმის შესახებ, რომ საფრანგეთში გაკოტრდა ფირმა ,,....», რომელიც იაფად ყიდდა გარკვეული დასახელების საქონელს და მოსარჩელემ სწორედ აღნიშნულის საფუძველზე შეიძინა იაფად კონკრეტული საქონელი, ანუ არ დაუდგენია ხსენებული ფაქტობრივი გარემოების არარსებობა, რაც შეიძლებოდა გამხდარიყო აღნიშნული საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის მიზნით, სხვა შესაბამისი მეთოდის გამოყენების საფუძველი.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ მოცემულ შემთხვევაში ზემოხსენებული გარიგების კონტრაჰენტები არ წარმოადგენენ ურთიერთდაკავშირებულ პირებს და სახეზე არ არის არც მათ შორის ფიქტიური გარიგება, რის გამოც საბაჟო ორგანოს «....» აღნიშნულ საქონელზე უნდა გამოეყენებინა პირველი მეთოდი _ გარიგების ფასის მიხედვით იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის მეთოდი და ხსენებულ საქონელთან მიმართებაში არ გააჩნდა სხვა მეთოდზე გადასვლის საფუძველი, ხოლო იმ საქონელთან მიმართებაში, რომელიც არ იყო მითითებული «.....», შეეძლო გამოეყენებინა საქონლის ერთეულის ფასის მიხედვით საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის (მეოთხე) მეთოდი, რადგან საკასაციო სასამართლოს 2007 წლის 17 ოქტომბრის სხდომაზე საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის წარმომადგენელმა განმარტა, რომ იმ შემთხვევაში, როდესაც საეჭვო ხდება გარიგების მეთოდით განბაჟება, მებაჟე ვალდებულია გადავიდეს შემდეგ მეთოდზე. ესენია _ იდენტური საქონლის და მსგავსი საქონლის მეთოდების მიხედვით განბაჟება, რაც შეუძლებელი ხდებოდა იმ მიზეზის გამო, რომ ასეთ შემთხევვაში უნდა ყოფილიყო იდენტური და მსგავსი საქონელი 90 დღის განმავლობაში შესაბამის საბაჟო ორგანოში შეტანილი, დეკლარირებული და განბაჟებული, ასეთი ფაქტი კი არ ყოფილა სახეზე. ამდენად, ი/ს «....» მიერ იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულება უნდა განისაზღვროს წარმოდგენილი «....» და დათვლის შედეგად აღმოჩენილი ნამეტი რაოდენობის საქონლის ღირებულების ჯამის მიხედვით, რაც შეადგენს 1317,70 ევროს და შესაბამისად, იგი ვალდებულია, საბაჟო გადასახადის სახით გადაიხადოს ხსენებული თანხის 12%, საბაჟო მოსაკრებელის სახით _ იმავე თანხის 0,15% და დღგ-ს სახით _ ხსენებული თანხის 20%, რაც სულ შეადგენს 423,64 ევროს, ხოლო ამ თანხის გადახდის შემდეგ დარჩენილი თანხა უნდა დაუბრუნდეს მოსარჩელეს.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ, როგორც ი/ს «....» (ი/მ «მ. ჩ-ე») მიუთითებს საკასაციო სასამართლოში წარმოდგენილ შესაგებელში, კომპანიის გაკოტრება არ წარმოადგენს ზემოხსენებულ შეთანხმებაში მითითებულ პირობის საგანს, რადგან აღნიშნული ეწინააღმდეგება საბაზრო ეკონომიკის პრინციპებს და გაკოტრებულ ფრანგულ კომპანიას შეეძლო ახალი ბაზრის ათვისების ან სხვა რაიმე მიზნითაც შედარებით იაფად გაეყიდა თავისი ქონება, საბაჟო ორგანოს არ ჰქონდა საფუძველი არ გამოეყენებინა უპირველესი მეთოდი _ გარიგების ფასის მიხედვით განესაზღვრა იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულება, ხოლო აღნიშნული მეთოდი ნიშნავს იმპორტიორის მიერ ექსპორტიორისათვის გადახდილ ფასს, ამ შემთხვევაში კი მხოლოდ მაშინ შეიძლებოდა გამოყენებული ყოფილიყო ერთეულის ფასის მიხედვით საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის მეთოდი, თუ ეჭვქვეშ დადგებოდა მის მიერ წარმოდგენილი ინვოისის ნამდვილობა, რაც არც ერთ ეტაპზე სადავო არ გამხდარა.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ ი/ს «....» (ი/მ «მ. ჩ-ე») საკასაციო სასამართლოში წარმოდგენილ დაზუსტებულ შესაგებელში აღნიშნავს, რომ განსაბაჟებელი ტვირთის საქართველოს საბაჟო საზღვრის გადაკვეთამდე, მის მიერ არ ყოფილა გაწეული არანაირი ხარჯი, რის გამოც მისი ტვირთის საბაჟო ღირებულება არ შეიძლება განსაზღვრულ იქნეს გარიგების ფასზე სხვა ხარჯების დამატებით. იგი ასევე აღნიშნავს, რომ საქონელი შეიძინა იაფად და არა ფასდაკლებით, რაც ნამდვილად არ წარმოადგენს არანაირი პირობის საგანს მასა და საქონლის გამყიდველს შორის დადებულ გარიგებაში და მას გამყიდველისაგან არანაირი პირობით არ შეუძენია განსაბაჟებელი ტვირთი. ექსპერტის შესაბამის ცნობას რაც შეეხება, მასში ერთსა და იმავე საქონელზე ექსპერტმა მიუთითა ორ სხვადასხვა ღირებულებაზე, ანუ იგი გამოითვალა ორი სხვადასხვა მეთოდის გამოყენებით, მაშინ, როდესაც შეუძლებელია, რომ ერთსა და იმავე დროს ერთი საქონლის საბაჟო ღირებულება ორ სხვადასხვა თანხას შეადგენდეს, საბაჟო ორგანოს არც ერთხელ არ მიუთითებია, თუ რომელი მეთოდით უნდა მომხდარიყო მისი ტვირთის განბაჟება.
საკასაციო სასამართლოს 2007 წლის 26 სექტემბრის სხდომაზე საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს წარმომადგენელმა აღნიშნა, რომ პირობის საგანთან დაკავშირებით, პირობა შეიძლება იყოს ფირმის გაკოტრებაც, გაკოტრება არის არა ჩვეულებრივი პირობა, რომელიც ყოველდღიურ სახელშეკრულებო ურთიერთობებში შეიძლება გვხვდებოდეს, არამედ _ განსაკუთრებული პირობა, როდესაც გაკოტრების შედეგად ნივთების გასხვისება ხდება ამ ნივთის ღირებულებაზე ნაკლები ფასით, ხოლო კანონში აღნიშნული მეთოდებიდან საბაჟო ორგანომ გამოიყენა იდენტური საქონლის მეთოდი. საკასაციო სასამართლოს 2007 წლის 17 ოქტომბრის სხდომაზე საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს წარმომადგენელმა ასევე აღნიშნა, რომ მოსარჩელემ საქონელი შეიძინა შესაბამისი ფირმის გაკოტრების დროს, რაც იყო განსაკუთრებული შემთხვევა და ამის გამო, შესაბამისი ქონების შეძენა მოხდა ძალიან იაფად. მანვე განმარტა, რომ გამოიკვეთა გარემოება, რომელიც საეჭვოს ხდიდა გარიგების ფასის სისწორეს, გარიგების ფასი იყო საეჭვოდ დაბალი, რაც გახდა ეჭვის მიზეზი, ანუ ეჭვი შეეხებოდა მხოლოდ ფაქტობრივ გარმოებებს, კერძოდ, იმას, რომ საქონელი აღმოჩნდა იმაზე უფრო მეტი, ვიდრე აღნიშნული იყო ინვოისში.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ,,ტარიფებისა და ვაჭრობის შესახებ 1994 წლის გენერალური შეთანხმების მე-7 მუხლის განხორციელების შესახებ შეთანხმების" იმ ნორმაში, რომლის შესაბამისად, იმპორტირებული საქონლის საბაჟო ღირებულება წარმოადგენს გარიგების ფასს, იმ პირობით, თუ გაყიდვა ან ფასი არ წარმოადგენს რაიმე პირობის საგანს, რომლის გაუთვალისწინებლობაც შეუძლებელს გახდის შესაფასებელი საქონლის ღირებულების განსაზღვრას, ჯერ ერთი, ზოგადად არის საუბარი რაიმე პირობაზე, რომელიც ამ შეთანხმებით კონკრეტულად არ არის განსაზღვრული და მეორეც, ფირმის გაკოტრება ვერ ჩაითვლება დასახელებულ შეთანხმებაში მითითებულ პირობად.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს წარმომადგენლის ზემოაღნიშნულ მოსაზრებას, რომ ფირმის გაკოტრება ამ შემთხვევაში არის განსაკუთრებული პირობა. საკასაციო სასამართლოს 2007 წლის 26 სექტემბრის სხდომაზე რეგიონალური საბაჟო «.....» წარმომადგენელმაც აღნიშნა, რომ ზემოხსენებულ შეთანხმებაში საუბარია ზოგადად პირობაზე და არა გაკოტრების პირობაზე.
კასატორები საკასაციო საჩივრების საფუძვლად ასევე მიუთითებენ იმაზე, რომ ,,საბაჟო ტარიფისა და გადასახადის შესახებ" საქართველოს კანონის მე-10 მუხლის თანახმად, საქონლის საბაჟო ღირებულება იყო საქართველოს საბაჟო საზღვრის გადაკვეთისას საქონლის ფასი და ხსენებულ მუხლში ლაპარაკი იყო საქონლის ფასზე და არა საკონტრაქტო ღირებულებაზე, რომელიც ისევე, როგორც მოცემულ შემთხვევაში, შესაძლებელი იყო არსებითად განსხვავებული ყოფილიყო საქონლის ფასისაგან, ანუ ყოფილიყო საქონლის ფასზე არსებითად ნაკლები.
ამასთან დაკავშირებით, საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ «საბაჟო ტარიფისა და გადასახადის შესახებ" საქართველოს კანონის მე-10 მუხლის დასახელებულ ნორმაში მითითებული საქონლის საბაჟო ღირებულების ზემოხსენებული ,,საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის წესების" მე-3 მუხლის პირველი პუნქტის «ა» ქვეპუნქტით გათვალისწინებული გარიგების ფასის მიხედვით (პირველი მეთოდი) განსაზღვრისას აღნიშნული საბაჟო ღირებულება ემთხვეოდა გარიგების ფასს და შესაბამისად, ამ შემთხვევაში გარიგების ფასი იმავდროულად წარმოადგენდა საქართველოს საბაჟო საზღვრის გადაკვეთისას საქონლის ფასსაც (შესაბამის ხარჯებთან და გადასახდელებთან ერთად მათი არსებობისას).
ამდენად, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სააპელაციო სასამართლომ სწორად შეაფასა საქმის ფაქტობრივი გარემოებები, მართებულად გამოიყენა ზემოხსენებული ნორმატიული აქტები და ამ საქმეზე მიიღო დასაბუთებული გადაწყვეტილება.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ არ არსებობს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის რეგიონალური საბაჟო ,,....» (საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საბაჟო დეპარტამენტის რეგიონალური საბაჟო «.....» უფლებამონაცვლე) საკასაციო საჩივრების დაკმაყოფილების საფუძველი, რის გამოც გასაჩივრებული გადაწყვეტილება უნდა დარჩეს უცვლელად.



ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :


საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 410-ე მუხლით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა :


1. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის რეგიონალური საბაჟო ,,...» (საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საბაჟო დეპარტამენტის რეგიონალური საბაჟო «....» უფლებამონაცვლე) საკასაციო საჩივრები არ დაკმაყოფილდეს;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 24 იანვრის გადაწყვეტილება;
3. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.