¹ბს-656-625(კ-07) 13 დეკემბერი, 2007წ.
თბილისი

ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის
საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

ლალი ლაზარაშვილი (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მაია ვაჩაძე, ნუგზარ სხირტლაძე

სხდომის მდივანი _ გულნარა ილინა


კასატორი (მოსარჩელე) _ ინდმეწარმე «ი. თ.-ე», წარმომადგენელი ნ. ა.-ი

მოწინააღმდეგე მხარე (მოპასუხე) _ ფოთის საგადასახადო ინსპექცია, წარმომადგენელი გ. ხ.-ა

გასაჩივრებული გადაწყვეტილება _ ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 4 მაისის განჩინება

დავის საგანი _ საგადასახადო შემოწმების აქტისა და საგადასახადო მოთხოვნის ნაწილობრივ ბათილად ცნობა


ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :

2006 წლის 17 ოქტომბერს ფოთის საქალაქო სასამართლოს სასარჩელო განცხადებით მიმართა ინდივიდუალურმა მეწარმე (ინდმეწარმე) «ი. თ.-მ» მოპასუხე ფოთის საგადასახადო ინსპექციის მიმართ. მოსარჩელემ მოითხოვა ფოთის საგადასახადო ინსპექციის 2006 წლის 2 ოქტომბრის საგადასახადო მოთხოვნის, 2006 წლის 10 იანვრის გასვლითი საგადასახადო შემოწმების აქტისა და 2006 წლის 20 იანვრის ¹14 ბრძანების ბათილად ცნობა.
სარჩელის საფუძვლები მდგომარეობდა შემდეგში:
ფოთის საგადასახადო ინსპექციის 2006 წლის 10 იანვრის გასვლითი საგადასახადო შემოწმების აქტით ინდმეწარმე «ი. თ.-ში» ჩატარებული შემოწმების შედეგად გამოვლინდა საგადასახადო კანონმდებლობის დარღვევები. შემოწმებამ მოიცვა 2005 წლის 1 ივლისიდან 2005 წლის 1 დეკემბრამდე პერიოდი. იგი დაიწყო 2005 წლის 20 დეკემბერს და დამთავრდა 2006 წლის 10 იანვარს. შემოწმების შედეგად მოსარჩელეს დამატებით ბიუჯეტის სასარგებლოდ დაერიცხა 22077.18 ლარი, აქედან საშემოსავლო გადასახადში ძირითადი თანხა _ 265.73 ლარი, სანქცია _ 97 ლარი, საურავი 10.60 ლარი, მთლიანობაში 373.33 ლარი; სოციალურ გადასახადში ძირითადი თანხა _ 442.88 ლარი, სანქცია _ 110.72 ლარი, საურავი _ 17.67 ლარი, მთლიანობაში _ 571.27 ლარი; საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის დარღვევის გამო სანქცია _ 18832.58 ლარი, ამავე კოდექსის 133-ე მუხლის დარღვევის გამო სანქცია 500 ლარი, 137-ე მუხლის დარღვევის გამო სანქცია 800 ლარი, ე.ი. საგადასახადო კანონმდებლობის დარღვევის გამო მთლიანობაში დაერიცხა ძირითადი თანხა 708.61 ლარი, სანქცია 21340.3 ლარი და საურავი 28.27 ლარი.
გასვლითი საგადასახადო შემოწმების აქტის მე-4 ნაწილიდან ირკვევა, რომ ინდმეწარმე «ი. თ.-ის» ღამის კლუბ «...-ში» შემოწმების მიმდინარეობისას ჩატარდა ბარის ინვენტარიზაცია. ინვენტარიზაციის შედეგად დაფიქსირებულია ბარის ინვენტარი, რომლის შეძენის დამადასტურებელი საბუთები ინდმეწარმეს არ გააჩნდა, რის გამოც საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის შესაბამისად, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს ფინანსური პოლიციის საგამოძიებო დეპარტამენტის სამეგრელო-ზემო სვანეთისა და გურიის სამმართველოს თანამშრომლების მიერ მოკვლეული მასალებით და ქ. ფოთის რეგიონალური სავაჭრო-სამრეწველო პალატის ექსპერტის წერილით, მასზე დარიცხული ფინანსური სანქცია შეადგენდა 18832.58 ლარს. მოსარჩელემ ჩატარებული შემოწმება უკანონოდ მიიჩნია, რამდენადაც ბარში არსებული ინვენტარი ეკუთვნოდა მის მეუღლეს. ეს ინვენტარი ბარში ეკონომიკური საქმიანობის მიზნით არ ყოფილა შეძენილი, ამიტომ ფინანსური სანქციის სახით აღნიშნული ინვენტარის საბაზრო ღირებულების დაკისრება იყო უკანონო.
მოსარჩელემ უკანონოდ მიიჩნია მისთვის საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ჯარიმის დაკისრება და აღნიშნა, რომ სალარო აპარატის თაობაზე საგადასახადო სამსახურში არსებულ კერძო საწარმოსთან ჰქონდა გაფორმებული ხელშეკრულება სალარო აპარატის მიწოდების შესახებ. ვინაიდან აღნიშნულმა ფირმამ დროულად არ მიაწოდა სალარო აპარატი, მას ბრალი არ მიუძღვის სალარო აპარატის უქონლობის გამო საგადასახადო კანონმდებლობის სავალდებულო მოთხოვნათა დარღვევაში.
მოსარჩელემ ასევე არასწორად მიიჩნია საგადასახადო კოდექსის 133-ე მუხლით გათვალისწინებული დარღვევის გამო 1000 ლარის ოდენობით ჯარიმის დაკისრება, რადგან, როგორც საგადასახადო შემოწმების აქტით ირკვევა, საწარმოს სალაროს წიგნი დანომრილია, ზონარგაყრილია და დამოწმებულია ხელმძღვანელის ხელმოწერითა და ბეჭდით. ამის მიუხედავად, საგადასახადო ორგანომ არასწორად მიიჩნია, რომ საწარმოში ბუღალტრული აღრიცხვა არ წარმოებს ბუღალტრული აღრიცხვის საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად. პირველადი დოკუმენტაციის, სასაქონლო ზედნადების უქონლობა იწვევს აღრიცხვის წესის დარღვევას და დაჯარიმებას 1000 ლარის ოდენობით, თუმცა ამას მოსარჩელის შემთხვევაში ადგილი არ ჰქონია.
რაც შეეხებოდა საშემოსავლო და სოციალურ გადასახადებს, მოსარჩელის განმარტებით, იგი რეგისტრირებულია 2005 წლის ივლისში, ფაქტობრივად კი საქმიანობა დაიწყო ნოემბერში. ამდენად, საშემოსავლო და სოციალური გადასახადის დარიცხვა 2005 წლის ივლისიდან დაუსაბუთებელია. გარდა ამისა, საგადასახადო კოდექსის 269-ე მუხლის თანახმად, ერთობლივი შემოსავლიდან კუთვნილი სოციალური გადასახადის გადახდისა და შესაბამისად, დეკლარაციის წარდგენის ვალდებულება მოსარჩელეს გააჩნდა 2006 წლის 1 აპრილამდე, რის გამოც 2006 წლის იანვრის თვეში დარღვევაზე საუბარი ნაადრევია. 2006 წლის 1 აპრილამდე დეკლარაცია კანონმდებლობის მოთხოვნათა დაცვით არის წარდგენილი (ს.ფ. 2-6).
ფოთის საქალაქო სასამართლოს 2007 წლის 17 იანვრის გადაწყვეტილებით ინდმეწარმე «ი. თ.-ის» სარჩელი არ დაკმაყოფილდა (ს.ფ. 101-108).
საქალაქო სასამართლოს მოსაზრებით, მოსარჩელეზე ბიუჯეტში გადასახდელი თანხები კანონიერად იყო დარიცხული.
სასამართლოს განმარტებით, საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, სამეურნეო ოპერაციის დამთავრებიდან არაუგვიანეს სამი დღისა საქონლის აღრიცხვისა და მოძრაობის ჟურნალში აღურიცხავი ან სასაქონლო ზედნადების გარეშე საქონლის გამოვლენის შემთხვევაში გადასახადის გადამხდელს გადახდება აღურიცხავი და სასაქონლო ზედნადების არმქონე საქონლის ღირებულება საბაზრო ფასებით დღგ-ის გარეშე.
მოსარჩელე სადავოდ არ ხდიდა კერძო საწარმოში 2006 წლის 10 იანვარს შემოწმების შედეგად 18832.58 ლარის ღირებულების ინვენტარის არსებობას. მხარეთა დავას არ იწვევდა ისიც, რომ აღნიშნული ინვენტარი აღურიცხავი და სასაქონლო ზედნადების არმქონე იყო. მოსარჩელე სადავოდ ხდიდა, რომ ეს ინვენტარი შემმოწმებელს აღურიცხავ საქონლად არ უნდა ჩაეთვალა, იგი უნდა მიჩნეულიყო ქონებად და დაბეგრილიყო 1%-იანი დარიცხვით. საქალაქო სასამართლო არ დაეთანხმა მოსარჩელეს და მიიჩნია, რომ კერძო საწარმოში შეტანილი ინვენტარი და სხვა საქონელი, ვისი კუთვნილებაც არ უნდა ყოფილიყო, უნდა აღრიცხულიყო ამ საწარმოს მატერიალურ ფასეულობათა აღრიცხვის ჟურნალში და ჰქონოდა სასაქონლო ზედნადები. ვინაიდან ინდმეწარმე «ი. თ.-ს» კანონის ეს მოთხოვნები დაცული არ ჰქონდა, ძირითადი საშუალებების და სასაქონლო მატერიალური ფასეულობების ინვენტარიზაციის შედეგად გამოვლენილი სასაქონლო ზედნადების გარეშე და აღურიცხავი საქონლის გამოვლენისათვის სწორად დაერიცხა 18832.58 ლარი.
სასამართლომ კანონიერად მიიჩნია საგადასახადო კოდექსის 133-ე მუხლით გათვალისწინებული საგადასახადო დარღვევის ანუ ბუღალტრული წესის დარღვევის გამო მოსარჩელეზე 1000 ლარის დარიცხვა, რადგან საგადასახადო კოდექსის 133-ე მუხლის თანახმად, პირველადი დოკუმენტაციის უქონლობა ითვლება აღრიცხვის წესის დარღვევად და იწვევს დაჯარიმებას 1000 ლარის ოდენობით.
საქალაქო სასამართლოს მოსაზრებით, მოსარჩელეს კანონიერად დაერიცხა 500 ლარი საკონტროლო სალარო აპარატის უქონლობის გამო, საგადასახადო კოდექსის 139-ე მუხლის თანახმად. ამ ნაწილში მოსარჩელის განმარტება, რომ ხელშეკრულება ჰქონდა დადებული სალარო აპარატის მიწოდების თაობაზე, ვერ გამოდგებოდა გადასახადისაგან გათავისუფლების კანონიერ საფუძვლად.
საქალაქო სასამართლომ მიიჩნია, რომ საგადასახადო კოდექსის 137-ე მუხლის მოთხოვნათა დარღვევისათვის 800 ლარის დარიცხვა ასევე კანონიერი იყო, რადგან აღნიშნული ნორმა ითვალისწინებს 200 ლარის ოდენობით ჯარიმას საგადასახადო ორგანოსათვის დაბეგვრასთან დაკავშირებული ინფორმაციის წარუდგენლობისათვის, საკონტროლო სალარო-აპარატების გამოყენების ამსახველი ყოველთვიური ანგარიშების წარუდგენლობა (აგვისტო-ნოემბერში) კი იწვევდა ფინანსურ სანქციას 800 ლარის ოდენობით.
საქალაქო სასამართლომ არ გაიზიარა მოსარჩელის განმარტება, თითქოს ინდმეწარმე «ი. თ.-მ» საქმიანობა დაიწყო ნოემბერში და საშემოსავლო და სოციალურ გადასახადში 2005 წლის ივლისიდან დარიცხვა დაუსაბუთებელი იყო, რამდენადაც საქმის მასალებით დასტურდებოდა, რომ ინდმეწარმე «ი. თ.-ს» 2005 წლის ნოემბერში დაქირავებულ თანამშრომლებზე ხელფასის სახით ხელზე გაცემული ჰქონდა 1948.7 ლარი, საიდანაც საშემოსავლო გადასახადით დასაბეგრი ხელფასის ფონდი შეადგენდა 2214.4 ლარს, შესაბამისი საშემოსავლო გადასახადი კი _ 265.73 ლარს. აღნიშნული 265.73 ლარი ფიზიკურ პირს დაერიცხა საშემოსავლო გადასახადის ძირითად თანხაში. ამას დაემატა ფინანსური სანქცია 66.43 ლარი (132-ე მუხლი) და სანქცია გადახდის წყაროსთან გადასახადის დაუკავებლობაზე 22.57 ლარი (134-ე მუხლი), ასევე საურავი ყოველ გადაცილებულ დღეებზე 10.60 ლარი (129-ე მუხლი).
საქალაქო სასამართლოს აღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა ინდმეწარმე «ი. თ.-მ» საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლით გათვალისწინებული მოთხოვნის ნაწილში და აღნიშნულ ნაწილში გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება მოითხოვა შემდეგი მოტივებით:
საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, ინდმეწარმე «ი. თ.-ს» კაფე-ბარ «...-ში» არსებულ ძირითად საშუალებებზე სასაქონლო ზედნადების არარსებობის ან აღნიშნული ძირითადი საშუალებების საქონლის მოძრაობის ჟურნალში სამეურნეო ოპერაციის დამთავრებიდან არაუგვიანეს სამ დღეში აღურიცხაობის გამო დაეკისრა ფინანსური სანქცია ძირითადი საშუალებების საბაზრო ფასებით (დღგ-ს გარეშე), რაც ქ. ფოთის რეგიონული სავაჭრო-სამრეწველო წერილით მთლიანად შეადგენს 18832.58 ლარს. აღნიშნულს საფუძვლად დაედო ის გარემოება, რომ ფოთის საგადასახადო ინსპექციის მიერ კაფე-ბარ «...-ში» არსებული ძირითადი საშუალებები მიჩნეულ იქნა სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობად, თითქოსდა აღნიშნული ძირითადი საშუალებები მოსარჩელეს შეძენილი ჰქონდა სარეალიზაციოდ, პროდუქციის საწარმოებლად და მომსახურების გასაწევად, საიდანაც უნდა მიეღო გარკვეული მოგება, რაც სინამდვილეს არ შეეფერებოდა. მითითებული ინვენტარი არ წარმოადგენდა ი. თ.-ის საკუთრებას, იგი შესყიდული იყო მისი მეუღლის მიერ პირადი და არა ეკონომიკური საქმიანობისათვის.
რაც შეეხებოდა კაფე-ბარ «...-ში» არსებულ ძირითად საშუალებებზე საკუთრების დამადასტურებელი საბუთების არარსებობას, აღნიშნული გამოწვეული იყო იმით, რომ ძირითადი საშუალებები შეძენილი ჰქონდა მის მეუღლეს პირადი ხარჯით, სანამ აპელანტი სამეწარმეო საქმიანობას დაიწყებდა. ეს საშუალებები შეფასებული იყო აუდიტის მიერ და დაფიქსირებული იყო საბუღალტრო მონაცემებში (ს.ფ. 112-113).
ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 4 მაისის განჩინებით ინდმეწარმე «ი. თ.-ის» სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა, უცვლელად დარჩა ფოთის საქალაქო სასამართლოს 2007 წლის 17 იანვრის გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლოს განმარტებით, საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, სამეურნეო ოპერაციის დამთავრებიდან არაუგვიანეს სამი დღისა საქონლის აღრიცხვისა და მოძრაობის ჟურნალში აღურიცხავი ან სასაქონლო ზედნადების გარეშე საქონლის გამოვლენის შემთხვევაში გადასახადის გადამხდელს გადახდება აღურიცხავი და სასაქონლო ზედნადების არმქონე საქონლის ღირებულება საბაზრო ფასებით დღგ-ის გარეშე.
მოსარჩელე სადავოდ არ ხდიდა კერძო საწარმოში 2006 წლის 10 იანვარს შემოწმების შედეგად 18 832.58 ლარის ღირებულების ინვენტარის არსებობას. მხარეთა დავას არ იწვევდა ისიც, რომ ეს ინვენტარი აღურიცხავი და სასაქონლო ზედნადების არმქონე იყო. მოსარჩელე მიიჩნევდა, რომ ეს ინვენტარი შემმოწმებელს აღურიცხავ საქონლად არ უნდა ჩაეთვალა. იგი უნდა ჩათვლილიყო ქონებად და უნდა დაბეგრილიყო 1%-იანი დარიცხვით.
კერძო საწარმოში შეტანილი ინვენტარი და სხვა სახის საქონელი, ვისი კუთვნილებაც არ უნდა ყოფილიყო, უნდა აღრიცხულიყო ამ საწარმოს მატერიალურ ფასეულობათა აღრიცხვის ჟურნალში და ჰქონოდა სასაქონლო ზედნადები. რამდენადაც ინდმეწარმე «ი. თ.-ს» კანონის ეს მოთხოვნა დაცული არ ჰქონდა, ძირითადი საშუალებების და სასაქონლო მატერიალური ფასეულობების ინვენტარიზაციის შედეგად გამოვლენილი სასაქონლო ზედნადების გარეშე და აღურიცხავი საქონლის გამოვლენისათვის სწორად დაერიცხა 18 832.58 ლარი.
საგადასახადო კოდექსში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანის შესახებ 2005 წლის 27 დეკემბრის კანონის მე-5 პუნქტის მიხედვით, 2005 წლის 1 მარტიდან საქართველოს საგადასახადო კოდექსში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანის შესახებ საქართველოს 2005 წლის 27 დეკემბრის კანონის ამოქმედების დღემდე არსებულ პერიოდზე გადასახადის გადამხდელებს საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილით განსაზღვრული სანქცია არ დაეკისრებათ იმ საქონლის ნაწილში, რომელზეც არსებობს საბაჟო დეკლარაცია, საგადასახადო ანგარიშფაქტურა, სასაქონლო ზედნადები, ან რომელიც ასახულია პირველად დოკუმენტებში. ჩამოთვლილთაგან მოსარჩელეს არც ერთი არ გააჩნდა.
სააპელაციო სასამართლომ არ გაიზიარა აპელანტის მოსაზრება იმის თაობაზე, რომ მისი სახლიდან მოტანილი ნივთები არ არის საქონელი.
საგადასახადო კოდექსის მე-17 მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, საქონელი არის მატერიალური ან არამატერიალური ქონება, მათ შორის, ელექტრო და თბოენერგია, გაზი და წყალი. ამავე კოდექსის მე-13 მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, ეკონომიკურ საქმიანობად ითვლება ნებისმიერი საქმიანობა, რომელიც ხორციელდება მოგების, შემოსავლის ან კომპენსაციის მისაღებად, მიუხედავად ასეთი საქმიანობის შედეგებისა. საგადასახადო კოდექსის მე-20 მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, საქონლის მიწოდებად ითვლება პირის მიერ სხვა პირისათვის საქონელზე საკუთრების უფლების გადაცემა სასყიდლით (მათ შორის, საქონლის რეალიზაცია, გაცვლა ხელფასის ან მატერიალური ფორმით ანაზღაურება) ან უსასყიდლოდ.
კანონის ზემოაღნიშნული ნორმებიდან გამომდინარე, სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ საჭირო იყო საქონლის აღრიცხვა, რასაც მოცემულ შემთხვევაში ადგილი არ ჰქონია (ს.ფ. 149-153).
სააპელაციო სასამართლოს განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა ინდმეწარმე «ი. თ.-მ», რომელმაც მოითხოვა გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღებით მისი სარჩელის ნაწილობრივ დაკმაყოფილება, კერძოდ, ფოთის საგადასახადო ინსპექციის 2006 წლის 8 ოქტომბრის საგადასახადო მოთხოვნის, 2006 წლის 10 იანვრის გასვლითი საგადასახადო შემოწმების აქტისა და 2006 წლის 20 იანვრის ¹14 ბრძანებების ბათილად ცნობა საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლით გათვალისწინებული სანქციის _ 18832.58 ლარის დარიცხვის ნაწილში.
კასატორის განმარტებით, საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილის (ძველი რედაქცია) თანახმად, სამეურნეო ოპერაციის დამთავრებიდან არაუგვიანეს 3 დღისა, საქონლის აღრიცხვისა და მოძრაობის ჟურნალში აღურიცხავი ან/და სასაქონლო ზედნადების გარეშე საქონლის გამოვლენის შემთხვევაში გადასახადის გადამხდელს გადახდება აღურიცხავი და სასაქონლო ზედნადების არმქონე საქონლის საბაზრო ღირებულება დღგ-ის გარეშე. კანონის აღნიშნული ნორმის შინაარსიდან გამომდინარე: ა. აუცილებელია საქონლის აღრიცხვა საქონლის აღრიცხვისა და მოძრაობის ჟურნალში; ბ. საქონელზე ზედნადების ქონა. საგადასახადო კოდექსის 208-ე მუხლის პირველ ნაწილში (ძველი რედაქცია) ცალსახად არის მითითებული, რომ სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის აღრიცხვისათვის პირი ვალდებულია, ეკონომიკური საქმიანობის ყოველი კონკრეტული ადგილის მიხედვით აწარმოოს საქონლის აღრიცხვისა და მოძრაობის ჟურნალი. აქედან გამომდინარე, ნათელია, რომ საქონლის აღრიცხვისა და მოძრაობის ჟურნალი არსებობდა მხოლოდ სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების აღსარიცხად. ე.ი. 143-ე მუხლში მითითებული «საქონელი» გულისხმობს სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობებს. საგადასახადო კოდექსის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები არის პირის მიერ ჩვეულებრივი სამეურნეო საქმიანობის პროცესში გამოყენებული ნედლეული, მასალები, ნახევარფაბრიკატები, მარაგ-ნაწილები, ტარა და მზა პროდუქცია (საქონელი).
სადავო შემთხვევაში არსებული ინვენტარი (მაგიდები, სკამები, დივნები, კონდიციონერები, დეკორატიული ყვავილები, აუდიოსისტემა, დეკორატიული ფარდები და ა. შ.) არ წარმოადგენდა საწარმოსათვის, კონკრეტულად, ბარისათვის არც ნედლეულს, არც ნახევარფაბრიკატებს, არც ტარას, არც მარაგ ნაწილებს ან მზა პროდუქციას (საქონელს). იგი წარმოადგენდა ბარის ნორმალური ფუნქციონირებისათვის და კლიენტთათვის გარემოს შესაქმნელად აუცილებელ ატრიბუტებს. საზოგადოებრივი კვების ობიექტისათვის სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობებში შედის ალკოჰოლური და უალკოჰოლო სასმელი, სურსათი, ე.ი. ის, რითაც საწარმო ვაჭრობს, ანუ ბუღალტრული აღრიცხვის საერთაშორისო სტანდარტების მიხედვით ის, რაც: ა. გათვალისწინებულია გასაყიდად ჩვეულებრივი სამეურნეო საქმიანობის პროცესში; ბ. მონაწილეობს წარმოების პროცესში და ასევე გათვალისწინებულია გასაყიდად; გ) წარმოდგენილია ნედლეულის ან მარაგის სახით და განკუთვნილია საწარმოს მოხმარებისათვის ან მომსახურების გასაწევად.
კასატორის მითითებით, კიდევ ერთი მიზეზი, რის გამოც საწარმო ვერ ასახავდა ხსენებულ ნივთებს მისი საქონლის აღრიცხვისა და მოძრაობის ჟურნალში, მდგომარეობს იმაში, რომ ინვენტარი არ წარმოადგენს ინდმეწარმე «ი. თ.-ის» საკუთრებას. იგი მისი მეუღლის საკუთრებაა, რომელიც მან თხოვების წესით გადასცა მოსარჩელეს. ამას ადასტურებს საქმეში არსებული მიღება-ჩაბარების აქტი, დამოუკიდებელი ექსპერტის დასკვნა ქონების შეფასებაზე, ასევე სს «... ბანკთან» მოქალაქე მ. დ.-ს მიერ დადებული საკრედიტო ხელშეკრულება.
რაც შეეხება ინვენტარზე სასაქონლო ზედნადებს, საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის პირველი ნაწილი მიუთითებს საქონლის ტრანსპორტირებისას სასაქონლო ზედნადების გარეშე გამოვლენაზე. ვინაიდან ინვენტარი მოსარჩელის მეუღლის საკუთრებაა, სასაქონლო ზედნადებებიც მას უნდა ჰქონოდა და არა ინდმეწარმე «ი. თ.-ს».
კასატორის მითითებით, 2006 წლის 10 იანვრის საგადასახადო შემოწმების აქტი არ წარმოშობს გადასახადებისა და საგადასახადო სანქციების დარიცხვის შესახებ ვალდებულებას, რადგან საგადასახადო კოდექსის 120-ე მუხლით, საგადასახადო შემოწმების აქტი არის საგადასახადო შემოწმების ღონისძიებებისა და მიღებული შედეგების ამსახველი და არა გადასახადებისა და სანქციების დარიცხვის დოკუმენტი. ამასთან, ფოთის საგადასახადო სამსახურის მიერ შედგენილი საგადასახადო მოთხოვნა და საგადასახადო შემოწმების აქტი არ ემთხვევა ერთმანეთს არც თანხობრივად და არც შინაარსობრივად, კერძოდ, საგადასახადო მოთხოვნაში არაფერია ნათქვამი 143-ე მუხლით გათვალისწინებულ სანქციაზე. ნაცვლად ამისა, მოთხოვნა მიუთითებს 20 000 ლარის ოდენობის საშემოსავლო გადასახადის გადახდის ვალდებულებაზე.
მეწარმეს ბიუჯეტთან ანგარიშსწორების ვალდებულება ეკისრება საგადასახადო მოთხოვნის და არა საგადასახადო შემოწმების აქტის საფუძველზე. ამდენად, ამოსავალი წერტილია საგადასახადო მოთხოვნა, რომელიც კონკრეტულ შემთხვევაში მეწარმეს აკისრებს 20 000 ლარის გადახდას საშემოსავლო გადასახადის სახით. საგადასახადო შემოწმების შედეგად არ დადასტურებულა შემოწმებულ პერიოდში ინდმეწარმე «ი. თ.-ის» მიერ იმ ოდენობის დასაბეგრი შემოსავლის არსებობა, რომ საშემოსავლო გადასახადის სახით მას დაეკისროს 20 000 ლარი (ს.ფ. 160-166).

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების შესწავლის, საკასაციო საჩივრის საფუძვლების გამოკვლევის შედეგად მიიჩნევს, რომ უნდა გაუქმდეს ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 4 მაისის განჩინება და საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს, შემდეგ გარემოებათა გამო:
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება დაუსაბუთებელია, რაც, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის «ე1» ქვეპუნქტის თანახმად, გადაწყვეტილების გაუქმების აბსოლუტური საფუძველია.
სააპელაციო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ ინდმეწარმე «ი. თ.-ს» კანონიერად დაერიცხა საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად 18832,58 ლარი მის ობიექტში გამოვლენილი აღურიცხავი საქონლისათვის.
სადავო შემოწმების აქტი შედგენილია 2006 წლის 10 იანვარს. შემოწმებამ მოიცვა 2005 წლის 1 ივლისიდან 2005 წლის 1 დეკემბრამდე პერიოდი. შემოწმება დაიწყო 2005 წლის 20 დეკემბერს და დამთავრდა 2006 წლის 10 იანვარს. აღნიშნულ პერიოდში მოქმედი საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილის რედაქცია ითვალისწინებდა: «სამეურნეო ოპერაციის დამთავრებიდან არა უგვიანეს 3 დღისა, საქონლის აღრიცხვისა და მოძრაობის ჟურნალში აღურიცხავი ან/და სასაქონლო ზედნადების გარეშე, ხოლო იმპორტის დროს _ საბაჟო დეკლარაციის გარეშე საქონლის გამოვლენის შემთხვევაში გადასახადის გადამხდელს გადახდება აღურიცხავი და სასაქონლო ზედნადების არმქონე საქონლის, ხოლო იმპორტის დროს _ საბაჟო დეკლარაციის გარეშე არსებული საქონლის ღირებულება საბაზრო ფასებით დღგ-ის გარეშე, ხოლო აქციზის გადამხდელთათვის აქციზისა და დღგ-ის გარეშე. აღნიშნული ჯარიმა გამოიყენება იმ შემთხვევაშიც, თუ საქონელი აღრიცხვისა და მოძრაობის ჟურნალში აღრიცხულია დადგენილი წესების დარღვევით, რამაც გამოიწვია საგადასახადო ვალდებულების გადავადება ან/და შემცირება. საქონლის დანაკლისი განიხილება მისი აღმოჩენის მომენტიდან ნაღდი ანგარიშსწორებით საბაზრო ფასებით განხორციელებულ მიწოდებად და გადასახადებით დაიბეგრება ამ კოდექსით გათვალისწინებული წესით».
მოცემულ შემთხვევაში სადავოა საკითხი, გამოყენებულ უნდა იქნეს თუ არა ამ მუხლში მითითებული სანქცია ინდივიდუალური მეწარმის მიერ საქონლის აღრიცხვისა და მოძრაობის ჟურნალში აღურიცხავი ან სასაქონლო ზედნადების გარეშე არსებული ძირითადი საშუალებების შემთხვევაში.
«საქონლის აღრიცხვისა და მოძრაობის ჟურნალის ფორმის განსაზღვრისა და მისი წარმოების წესის თაობაზე» საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2005 წლის 16 თებერვლის ¹88 ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქციის 1-ლი მუხლის 1-ლი პუნქტის თანახმად, საქონლის აღრიცხვისა და მოძრაობის ჟურნალი გამოიყენება გადამხდელთან არსებული სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების საგადასახადო აღრიცხვისათვის. ამავე მუხლის მე-3 პუნქტი განმარტავს, თუ რა განეკუთვნება ჟურნალში აღრიცხვას დაქვემდებარებულ სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობებს, კერძოდ, ამ ნორმის თანახმად, სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები მოიცავს პირის მიერ ჩვეულებრივი სამეურნეო საქმიანობის პროცესში გამოყენებულ ნედლეულს, მასალებს, ნახევარფაბრიკატებს, მარაგნაწილებს, ტარას და მზა პროდუქციას (საქონელს). ამდენად, აღნიშნული ნორმის მიხედვით, ამ შემთხვევაში საქონლის აღრიცხვისა და მოძრაობის ჟურნალში აღრიცხვას ექვემდებარება რეალიზაციისათვის განკუთვნილი საქონელი და არა ძირითადი საშუალებები, რასაც მოცემულ შემთხვევაში განეკუთვნება მოსარჩელის მიერ აღურიცხავი ქონება. ამდენად, ის გარემოება, რომ მოსარჩელეს აღნიშნული ქონება არ ჰქონდა აღრიცხული ჟურნალში, არ წარმოადგენდა მისთვის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული სანქციის შეფარდების საფუძველს.
რაც შეეხება 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული სანქციის შეფარდებას იმის გამო, რომ გამოვლენილია სასაქონლო ზედნადების ან საბაჟო დეკლარაციის გარეშე არსებული საქონელი, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ აღნიშნულ ნაწილში სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება დაუსაბუთებელია.
სააპელაციო სასამართლოს ამ შემთხვევაში უნდა გამოერკვია, თუ რომელი გადასახადის გადახდა დააბრკოლა მოცემულ შემთხვევაში საქონლის აღურიცხვიანობამ, რის გამოც სანქციის სახით ამ საქონლის ღირებულება სრულად უნდა დაეკისროს ინდივიდუალურ მეწარმეს. ამასთან დაკავშირებით სააპელაციო სასამართლოს ასევე არ დაუდგენია, თუ როდის დარეგისტრირდა ი. თ.-ე ინდივიდუალურ მეწარმედ და შეუდგა მუშაობას. როგორც კასატორი განმარტავს, მას სადავო საგადასახადო შემოწმების დაწყებამდე მხოლოდ რამდენიმე თვის დაწყებული ჰქონდა სამეწარმეო საქმიანობა და პირველი სამეურნეო წელი ჯერ დასრულებული არ ყოფილა. კასატორი ასევე აღნიშნავს, რომ მან სადავო საქონელი ასახა სამეურნეო წლის დასრულებისთანავე პირველივე ბალანსში და მასზე გადაიხადა ქონების გადასახადი სამეურნეო წლის დასრულებისთანავე, კანონით დადგენილ ვადებში. სააპელაციო სასამართლომ უნდა იმსჯელოს, თუკი ი. თ.-მ კანონით დადგენილ ვადაში გადაიხადა აღნიშნულ საქონელზე ქონების გადასახადი და შემოწმების დროისათვის მას ამ გადასახადის გადახდის ვალდებულება არ ჰქონია, რატომ უნდა დაეკისროს სადავო სანქცია.
სააპელაციო სასამართლომ ასევე უნდა გამოარკვიოს, შეძენილი აქვს თუ არა ი. თ.-ს სადავო ქონება სამეწარმეო საქმიანობის დაწყებამდე და ფაქტობრივად, ეს ქონება მის მიერ სამეწარმეო საქმიანობის დასაწყებად განხორციელებულ შენატანს წარმოადგენს თუ არა. სააპელაციო სასამართლომ უნდა იმსჯელოს, სასაქონლო ზედნადების ან საბაჟო დეკლარაციის არსებობა რამდენად შესაძლებელია ასეთ შემთხვევაში და რამდენად შეეხება მოცემულ შემთხვევას საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილი, თუკი სადავოა სანქციის დაკისრება ინდივიდუალური მეწარმის სამეწარმეო საქმიანობის დაწყებამდე შეძენილ პირად ქონებაზე, რომელიც მან სამეწარმეო საქმიანობის დასაწყებად გამოიყენა.
გარდა ამისა, სააპელაციო სასამართლომ ისე გამოიტანა გასაჩივრებული გადაწყვეტილება, რომ არ გამოურკვევია, აქვს თუ არა მოსარჩელეს წარდგენილი სადავო თანხაზე _ 18 832,58 ლარზე საგადასახადო მოთხოვნა. საქმეში არსებული 2006 წლის 2 ოქტომბრის ¹04-01/304 საგადასახადო მოთხოვნა წარდგენილია მხოლოდ მოგების, საშემოსავლო, სოციალურ, ქონების და სალარო აპარატების გადასახადებზე (ს.ფ.8). სადავო თანხა საგადასახადო მოთხოვნაში არ ფიგურირებს, ამდენად, ასევე გასარკვევია, დავის საგანს რამდენად წარმოადგენს ფოთის საგადასახადო ინსპექციის 2006 წლის 2 ოქტომბრის საგადასახადო მოთხოვნა.
საქმის ხელახლი განხილვისას სააპელაციო სასამართლომ უნდა გამოარკვიოს ზემოაღნიშნული გარემოებები და გამოიტანოს დასაბუთებული გადაწყვეტილება.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლით, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 412-ე მუხლით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. ინდივიდუალური მეწარმე «ი. თ.-ის» საკასაციო საჩივარი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდეს;
2. გაუქმდეს ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 4 მაისის განჩინება და საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს;
3. სახელმწიფო ბაჟის საკითხი გადაწყდეს საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილების დადგენისას;
4. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.